UYKU APNE SENDROMUNUN SONUÇLARI. Dr. Zeynep Zeren Uçar İzmir Göğüs Hastalıkları ve Cerrahisi Eğitim ve Araştırma Hastanesi Uyku Bozuklukları Merkezi

Transkript

1 UYKU APNE SENDROMUNUN SONUÇLARI Dr. Zeynep Zeren Uçar İzmir Göğüs Hastalıkları ve Cerrahisi Eğitim ve Araştırma Hastanesi Uyku Bozuklukları Merkezi 1

2 UYKU APNE SENDROMUNUN SONUÇLARI Hmmm Doktor horlamanı kesmek için bunu mu verdi? Kanalı değiştirebilir miyim? 2

3 UYKU APNE SENDROMUNUN SONUÇLARI 20. YÜZYILIN TANI ALMAYI BEKLEYEN EN SIK HASTALIĞI Normal 85% OSAS 15% Kardiyovasküler Endokrinolojik Nefrolojik Gasrointestinal Hematolojik Psikiyatrik 7. Göz Sosyo-ekonomik Ani ölüm 3

4 1. KARDİYOVASKÜLER SONUÇLARI HİPERTANSİYON (HT) İNME (SVO) ARİTMİ SOL KALP YETMEZLİĞİ (KKY) KORONER ARTER HASTALIĞI (KAH) SAĞ KALP YETMEZLİĞİ, PULMONER HİPERTANSİYON (PHT) 4

5 KARDİYOVASKÜLER KOMPLİKASYONLARIN PATOFİZYOLOJİSİ (H. Erhan Dincer.Respiration 2006;73: ) Apne Pit RV preleod LV preload LV stroke volume PLVTm LV diastolik relaks.ve dolum Endotelial disfonksiyon Endotelin, NO PAP İntermittant hipoksi Sempatik akt. İskemik olay, aritmi SVR, KB, KH Kardiyak hipertrofi, apoptozis Kardiyomyopati PLT agregasyonu Fibrinoliz Fibrinojen 5

6 OUAS VE HT Hafif derecede tedavi edilmeyen OUAS da bile HT gelişmesi Wisconsin Cohort çalışması OUAS hastalarının %40'ında HT Pepperell JCT. Lancet 2001; 359: HT tedaviye refrakter ise OUAS araştırılmalı Logan AG. Eur Respir J 2003;21:

7 OUAS VE HT PATOFİZYOLOJİSİ Wolk R, Shamsuzzaman ASM. Hypertension 2003; 42:

8 OUAS VE HT PATOFİZYOLOJİSİ 8

9 OUAS VE HT GENİŞ ÖLÇEKLİ ÇALIŞMALAR OUAS (AHI) ve HT arasında bağımsız ilişki Nieto FJ. Sleep Heart Health Study. JAMA 2000;283: Young T. Arch Intern Med 1997; 157: Peppard PE. Wisconsin Cohort Study. N Engl J Med 2000; 342:

10 CPAP tedavisi ve HT 10

11 OUAS ve SVO İnme hastalarının %45-90'inde OUAS Mohsenin V. Arch Phys Med Rehabil 1995; 76: Wessendorf TE. J Neurol 2000; 247: Bassetti C. Sleep 1999: 22; Ülkemizde /yıl iskemik stroke (Tahmini %50 sinde OUAS mevcut) Horlayanlarda SVO 1.8 kat fazla Hu FB. J Am Coll Cardiol 2000;35: inme vakasının 1/3 ünde uykuda m.g. Palomaki H. Stroke 1989;10:

12 OUAS ve SVO FİZYOPATOLOJİSİ İnme OUAS a mı neden olmakta? Yoksa OUAS mı inme için risk oluşturmakta? Patofizyolojisi SKA ICB HT svo ARİTMİ Silvestrini M. Stroke 2002;33: Netzer N. Stroke 1998; 29: Hoffstein V. Chest 1994; 106: CO ATEROSKLEROZ KOAGÜLOPATİ 12

13 OUAS ve ARİTMİ En sık sinüs bradikardisi (%7), sinüs arrest(%8), A-V bloğu (%11) Ventriküler prematür atımlar, ventriküler taşikardi (%1-3), sinüzal taşikardi (%1-3) Guilleminault C. Am J Cardiol 1983; 52: Gula LJ. Heart 2004 Mar;90(3): Review. 13

14 OUAS ve SOL KALP YETMEZLİĞİ KKY olanların %50'sinde OUAS Alchanatis M. Eur Respir J 2002; 20: OUAS da 2.38 kat fazla KKY riski Nieto FJ. Sleep Heart Health Study. JAMA 2000; 283:

15 OUAS ve SOL VENTRİKÜL FONKSİYONLARI 15

16 CPAP ve KALP YETMEZLİĞİ 16

17 OUAS ve KAH Anjiografi ile KAH saptanan kadın hastaların %30 unda, erkek hastaların %37 inde OSAS Mooe T. Chest. 1996;109: Mooe T. Am J Med. 1996;101: KAH olan hastaların %50 sinde OUAS Andreas S. Cor Art Dis. 1996;7:

18 OUAS ve KAH PATOFİZYOLOJİSİ OUAS Serbest radikaller Homosistein Gen ekspresyonunda değişim İnflamasyon(IL-6, TNF,CRP) Adezyon Molekülleri Nitrik Oksit(NO) Endotelial Disfonksiuon Lavie L. Obstructive sleep apnoea syndrome: an oxidative stress disorder. Sleep Med Rev 2003;7:

19 OUAS ve CRP 3,00 CRPdeger 2,00 1,00 R Sq Linear = 0,316 0,00 0,00 20,00 40,00 60,00 80,00 100,00 120,00 AHI 2,0 1,5 CRPdeğer mg/dl 1,0 0,5 0,0 OSAS Overlap Kontrol 19

20 CPAP ve KARDİVOVASKÜLER OLAYLAR Marin JM. Lancet 2005;365:

21 OUAS ve SAĞ KALP YETMEZLİĞİ, PHT Overlap sendromunda artmış PHT insidansı Weitzenblum E. Am Rev Respir Dis 1988; 138: Chaouat A. Chest 1996; 109: OSAS hastalarında PHT görülme sıklığı %20-41 Sanner BM. Arch Intern Med 1997; 157: Sajkov D. Am J Respir Crit Care Med 1994; 149: Bady E. Thorax 2000; 55: Hipoksik pulmoner vazokonstrüksiyon, remodeling (NO) CPAP tedavisi ile sağ ventriküler disfonksiyonda düzelme Nahmias J. Eur Respir J 1996; 9:

22 2.ENDOKRİNOLOJİK KOMPLİKASYONLAR İNSULİN REZİSTANSI GROWTH HORMON SALINIMINDA AZALMA (OBESİTE) LİPİDO AZALMASI, İMPOTANS METABOLİK SENDROM 22

23 OUAS ve İNSULİN REZİSTANSI Naresh M. Punjabi. Sleep Heart Health Study. Am J Epidemiol. 2004; 160:

24 OUAS ve İNSULİN REZİSTANSI Ignor A. Harsch. AM J Respir Crit Care Med 2004; 169:

25 OUAS ve METABOLİK SENDROM M Ambrosetti M. J Cardiovasc Med 2006;7:

26 OUAS ve GROWTH HORMON SALINIMI Growth hormon salınımının OUAS lılarda azalması nedeniyle lipoliz e azalır ve obesite o.ç. J Clin Endocrinol Metab. 2002;87(11): n-cpap kullanımı ile uyku yapısı düzelir, GH salınımı normale döner ve lipoliz hızlanır OUAS lı çocuklarda GH eksikliğine bağlı büyüme ve gelişme geriliği Tonsillektomi sonrası hızla gelişme o.ç. Leiberman A. Int J Pediatr Otorhinolaryngol. 2006;70(10):

27 OUAS ve EMPOTANS OUAS lıların % sinde empotans OUAS lılarda empotans nedenleri : Depresyon, hipotalamikhipofizer-testiküler fonksiyon bozukluğu Empotans ile AHİ korelasyonu Margel D. Urology Mar;63(3): Hafif OUAS lıların % 53.8 inde,ağır OUAS lıların ise % 54.5 unda libido azalması Köktürk ve ark. CPAP ile testesteron düzeyi artar Goncalves MA. Sleep Med Jul;6(4):

28 3. OUAS ve NEFROLOJİK SİSTEM KOMPLİKASYONLARI ANP artışı sonunucu OUAS lıların %28 inde gece 4-7 kez tuvalete gitme (Noktüri ve nokturnal enürezis). Umlauf MG. Sleep Feb 1;27(1): Patwardhan AA. Sleep Oct 1;29(10): Noktüri miktarı AHİ ile doğru orantılı Proteinüri sıktır, ancak mekanizması bilinmemektedir ve n-cpap ile düzelmektedir Iliescu EA. Clin Nephrol Mar;55(3):

29 4. OUAS ve GASTROİNTESTİNAL SİSTEM KOMPLİKASYONLARI ÜSY obstrüksiyonu sırasında artmış solunum çabası ve abdominal basınç ile gastrik basınç artar ve gastroözafagiel reflü gelişir Zanation AM. Sleep Med Rev Dec;9(6): Talwar V. Dig Liver Dis Feb;38(2):82-4. Epub 2005 Dec

30 5. OUAS ve HEMATOLOJİK SİSTEM OUAS lıların %10 nunda sekonder polisitemi Choi JB. Sleep Breath Sep;10(3): Normalde uykuda eritropoetin azalırken OUAS lılarda azalmamaktadır WinnickiAm J Hypertens Sep;17(9):

31 6. OUAS ve PSİKİYATRİK KOMPLİKASYONLAR Karar verme yeteneğinde azalma, hafızada zayıflama, unutkanlık, konsantrasyon güçlüğü, dikkat azalması Kişilik değişiklikleri Agresiflik, irritabilite OUAS lıların %30 unda anksiyete, depresyon El-Ad B. Int Rev Psychiatry Aug;17(4): Review. Yantis MA. J Psychosoc Nurs Ment Health Serv Oct;37(10): Review. 31

32 7. OUAS ve DİĞER KOMPLİKASYONLAR Horlama sonucu İŞİTME KAYBI (gürültü şiddeti 65 db) Tekrarlayan apneler sırasında intrakranial basınç artışı sonucu göz içi basınç artışı GLOKOM Tedaviye dirençli glokomlarda OUAS? Adatia FA. Can Fam Physician Sep;51: Review. 32

33 8. OUAS ve SOSYOEKONOMİK SONUÇLAR Trafik ve iş kazaları Ekonomik kayıplar İş kayıpları Evlilik sorunları Yaşam kalitesinin azalması 33

34 OUAS ve TRAFİK KAZASI Uykulu araba kullanma trafik kaza riskini 8.2 kat artırmakta Connor J. Accid Anal Prev33;31-41 OUAS ı olanlarda 2.5 kat fazla trafik kazası riski (metaanaliz) Sassani A. Sleep2004; 27: OUAS lı olgularımızın %47.7 sinin en az bir kez trafik kazası yaptığı ve riskin 6.1 kat arttığı Köktürk ve ark GAUH olanların yarısından fazlasında iş kazası 34

35 OUAS ve TARİHTEKİ FACİALAR CHERNOBYLE, EXXON VALDEZ 35

36 CPAP TEDAVİSİ ve TRAFİK KAZASI Findley L. Am J Respir Crit Care Med 2000;161:

37 OUAS-TRAFİK KAZALARI GENELGE 26-EYLÜL-2006 TARİHLİ RESMİ GAZETEDE SÜRÜCÜ BELGESİ ALMAK İÇİN GEREKLİ ŞARTLARI DÜZENLEYEN GENELGE YAYINLANMIŞTIR 3) Uyku bozuklukları (Obstrüktif Uyku Apnesi Sendromu, gündüz aşırı uyuklama hali) ile ilgili; a) Her sürücü adayına uygulanacak anketin incelenmesi sonucunda horlama, tanıklı uyku apnesi ve/veya yoğun gün boyu uyuklama hali olup ilgili uzman hekim tarafından Obstrüktif Uyku Apnesi Sendromu olduğu düşünülen adaylardan polisomnografi raporu istenir. Profesyonel ehliyet talep eden 45 yaşından büyük ve vücut kitle indeksi 25 ve üzerinde olanlardan ise mutlaka polisomnografi raporu istenir (Bu kişiler çalıştıkları sürece her sene bu testi tekrarlamak ile yükümlüdürler.) b) Polisomnografi raporuyla apne/hipopne indeksi 15'den yüksek olanların profesyonel ehliyet alabilmeleri için medikal ve/veya cerrahi müdahaleler ile indeksleri 15'in altına inmeli ya da sürekli CPAP veya BPAP kullanmalıdırlar. Tedaviye hasta uyumu ile birlikte semptomların kontrol altına alındığının ve/veya apne/hipopne indeksinin 15 veya altına indiğinin ilgili uzman hekim tarafından rapor ile tespit edilmesi halinde ve yıllık kontrol muayeneleri şartıyla ehliyet verilebilir. Aksi taktirde her iki gruptaki adaya da sürücü olur 37 raporu verilmez veya verilmiş olan sürücü belgesi geri alınır.

38 9. OUAS ve ANİ ÖLÜM Kalp hızı değişiklikleri Malign aritmiler İskemik kalp hastalıkları Myokard infarktüsü 38

39 OUAS TEDAVİSİ ile ÖLÜMCÜL KARDİYOVASKÜLER OLAYLAR, TRAFİK-İŞ KAZALARI ÖNLENEBİLİR!!! 0,6 0,5 0,4 0,3 0,2 0,1 0 Before CPAP After CPAP CasselW. EurRespirJ1996; 9: Marine JM. Lancet 2005;365:

40 Mortalite *: Marti S. Eur Respir J, : Tedavi olan OUAS (CPAP) --- : Tedavi olmayan OUAS (CPAP öncesi) Sağkalım avantajı 50 yaş altında daha belirgin. 40

41 OUAS Sonuçları Solunumun normale gelmesi Dilatör kas aktivitesinde << Uyku başlangıcı <<<< Havayolunda Tıkanma/daralma Uyanma <<< Apne/hipopne Sempatik sinir sistemi deşarjı Kan basıncı Solunum Kalp hızı çabası >> Hipoksemi, hiperkapni İntratorasik negatif basınç Sol ventrikül duvarı gerilim >> Myokard O2 gereksinimi Hipoksemi Polisitemi Pulmoner hipertansiyon İntermittan hipoksik hasar İnsülin direnci (Metabolik Sendrom) Sık Uyku Bölünmesi Kaza riski Yaşam kalitesi Cinsel işlev bozuklukları Metabolizmada bozulma Sempatik tonus Hipertansiyon Ritm bozukluğu Kalp üzerindeki stres İnme, Kalp yetmezliği İntratorasik basınç Kalp üzerindeki stres Gastroözofagial reflü 41