İçindekiler Yönetici Özeti: Çalıştay Amacı, İçeriği, Formatı ve Çalıştay Çıktıları Genel Değerlendirmeler

Transkript

1 İçindekiler Yönetici Özeti: Çalıştay Amacı, İçeriği, Formatı ve Çalıştay Çıktıları Genel Değerlendirmeler I-Araştırma Görevlileri Çalıştayı A. Araştırma Görevlileri Çalıştay Raporları Çıktıları 1. Ücretlerin ve Diğer Mali Olanakların Yetersizliği ve Geliştirilmesi 2. Görev Tanımı 3. İstihdam Biçimleri 4. Kaynaklara Erişim 5. Ar-Gör lerin Temsil ve Örgütlenmesi 6. Askerlik Durumu 7. Çalışma Ortamı-Mobbing 8. Vakıf Üniversiteleri AR-Gör lerinin Özgün Sorunları B. Katılımcı ve Çalıştay Görüşleri Formu Değerlendirmeleri II-Yardımcı Doçentler Çalıştayı A. Yardımcı Doçentler Çalıştay Raporları Çıktıları 1. Görev Tanımı ve sorumluluklar 2. Özlük Hakları 3. Mali Sorunlar 4. Doçentlik Sınavı 5. Askerlik 6. Çalışma Ortamı-Mobbing 7. Doçentlik Atamaları 8. Kadro Sorunları B. Katılımcı ve Çalıştay Görüşleri Formu Değerlendirmeleri III. Ekler Not: Raporda yer alan ifadeler, Haziran 2011 tarihlerinde gerçekleşen çalıştaylarda Araştırma Görevlisi ve Yardımcı Doçentlerin dile getirdikleri görüş, sorun ve önerilerden hareketle hazırlanmıştır. Rapor kısmen ya da bütünüyle YÖK ya da başka bir kurumun resmi görüşü olarak değerlendirilemez. Hazırlayan: Dr. M. Murat ERDOĞAN, YÖK Başkan Danışmanı 1

2 YÖNETİCİ ÖZETİ: Çalıştay Amacı, İçeriği, Formatı ve Çalıştay Özet Çıktıları AMAÇ, İÇERİK VE FORMAT Yükseköğretim sisteminin yeniden yapılandırılması çalışmaları kapsamında Haziran 2011 tarihinde Hacettepe Üniversitesi Kültür Merkezi nde Araştırma Görevlileri ve Yardımcı Doçentler in Yükseköğretimimizdeki Rolleri ve Durumları başlıklı birer günlük iki çalıştay gerçekleştirilmiştir. Çalıştaya Türkiye deki bütün devlet ve vakıf üniversitelerinden Araştırma Görevlileri ve Yardımcı Doçentler davet edilmiştir. Toplantı, hem YÖK un kuruluşundan bu yana ilk kez ve en üst düzeyde katılımla gerçekleştirilmesi, hem de yeniden yapılandırma çalışmalarına Türkiye deki 100 bin civarındaki bütün öğretim üye ve yardımcılarının neredeyse yarısına denk gelen bir sayıya sahip olan Araştırma Görevlileri ve Yardımcı Doçentlerin paydaş olarak kabul edilmesi bakımından son derece ilgi çekici ve anlamlı olmuştur. 29 Haziran 2011 de yapılan Araştırma Görevlileri çalıştayına 123, 30 Haziran 2011 deki Yardımcı Doçentler çalıştayına ise 134 temsilci katılmıştır. Çalıştayın verimli geçebilmesi ve özellikle branşlar arasındaki ihtiyaç, sorun ve yaklaşım farklılıklarını değerlendirebilmek, çeşitliliği sağlamak amacıyla önceden belirlenen 13 ayrı branşa göre davetler yapılmıştır. Bu çerçevede üniversitelere gönderilen davet yazısında katılımcının sadece alanı-fakültesinin ne olması gerektiğine işaret edilmiştir. Katılımcının kim olacağına, tamamen kendi üniversiteleri karar vermiştir. Tematik olarak belirlenen ve çalıştaya esas teşkil eden alanlar şunlardır: Tıp, Eczacılık ve Diş Hekimliği İktisadi ve İdari Bilimler Hukuk Mimarlık-Mühendislik Güzel Sanatlar İlahiyat İletişim Eğitim Veterinerlik Ziraat ve Su Ürünleri Fen-Edebiyat Edebiyat Yabancı Diller 2

3 ÇALIŞTAYIN İŞLEYİŞİ Çalıştay beş ana bölümde gerçekleşmiştir: 1. Açılış Konuşmaları: a. Araştırma Görevlileri Çalıştayı Prof.Dr. Uğur ERDENER, Hacettepe Üniversitesi Rektörü Prof.Dr. Yekta SARAÇ, YÖK Başkan Vekili Prof.Dr. Yusuf Ziya ÖZCAN, YÖK Başkanı b. Yardımcı Doçentler Çalıştayı Prof.Dr. Sevil GÜRGAN, Hacettepe Üniversitesi Rektör Vekili Prof.Dr. Ömer DEMİR, YÖK Başkan Vekili Prof.Dr. Yusuf Ziya ÖZCAN, YÖK Başkanı 2. Çalıştay odalarında branş çalışmaları: Sorunların Tespiti ve Önceliklendirme Çalışması ( ) Öğlen arası 3. Çalıştay odalarında branş çalışmaları: Çözüm Önerileri ( ) 4. Hazırlanan raporların bütün katılımcılara sunulması (13 grup raporu, 5 er dakika) 5. Sayın YÖK Başkanvekili Prof.Dr.Ömer DEMİR tarafından yapılan değerlendirme ve tartışmalar Çalıştayda katılımcıların hem kendi spesifik alanları ile ilgili sorun, görüş ve önerilerini dile getirmeleri, hem de Yükseköğretimin yeniden yapılandırılması konusundaki katkılarını sunmaları istenmiştir. Gruplar kendi içlerinden bir raportör belirleyerek, öğlenden önceki oturumda Sorunların Tespiti ve Önceliklendirme Çalışması yapmış, öğlenden sonraki çalışmada ise Çözüm Önerileri ni ortaya koyarak, bunları raporlaştırmışlardır. Her grup, kendi temsilcisi aracılığı ile son oturumda 5 dakikalık bir sunum yapmıştır. Çalıştay Özet Çıktıları Çalıştayın en belirgin özelliği, Türk yükseköğretimindeki akademik personelin neredeyse yarısını oluşturan Araştırma Görevlileri ve Yardımcı Doçentlerin YÖK tarafından muhatap ve paydaş olarak kabul edilmesi olarak tanımlanmaktadır. Akademik yaşamın en alt kademesinde yer alan bu genç akademisyenlerin YÖK tarafından en üst düzeyde kabul görmeleri, sistemin geleceğine yapılan en önemli yatırım olarak değerlendirilmiştir. Araştırma Görevlileri Çalıştayı nda ortaya konulan sorunlar, farklı alanlara rağmen genel olarak benzerlikler göstermektedir. Araştırma Görevlilerinin en ön plana çıkan sorunları şöyle sıralanabilir: Mali İmkanların son derece yetersiz olması özellikle büyük kentlerde günlük yaşamı sürdürmeye yetmeyecek maaşlardan kaynaklanan sorunlar. Araştırma 3

4 Görevlilerinin maaşlarına yapılacak net TL destek, sorunu büyük ölçüde çözecek görünmektedir. Araştırma Görevlilerinin mali imkanlarının son derece düşük olmasının Türk Yükseköğretiminin geleceğini tehdit eder bir boyuta ulaştığı, yetkin ve başarılı gençlerin mesleği tercih etmesinin zorlaştığı ve genel olarak mesleğin cazibesini yitirmesi gibi bir durumla karşı karşıya kalındığı vurgulanmıştır. Araştırma Görevlilerinin görev tanımı konusunda ciddi bir karmaşanın yaşandığı ve bunun mağduriyete yol açtığı yoğun olarak ifade edilmektedir. Yasadaki ve diğer görevler ibaresinin, sekreterlik, hocaların özel işlerinin yapılması vb uygulamalara yol açabildiği, hatta bunun mobbinge zemin sağladığı ifade edilmektedir. Araştırma Görevlileri arasında 33, 50/d, 35, ÖYP şeklindeki farklı statülerin önemli hak ve sorumluluk farklılığına neden olduğu ifade edilmekte, genel olarak Araştırma Görevlileri 33. Madde güvencesinde ve ÖYP mali imkanlarında bir statü talebinde bulunmaktadırlar. Doktora eğitimlerini tamamlamalarının hemen ardından bulundukları üniversiteler ile ilişiği kesilen 50/d maddesindeki Araştırma Görevlileri, kadro güvencesi talep etmektedirler. Akademik kaynaklara ulaşım bakımından üniversiteler ve kentler arasında önemli farklılıkların giderilmesi talep edilmektedir. Bu çerçevede YÖK te online veri bankası oluşturulması ve bütün akademisyenlere açılması talep edilmektedir. Araştırma Görevlileri arasında akademik kariyere uygun kadrolar ile sadece projelerde çalışmak üzere proje asistanları uygulamasının yararlı olabileceği görüşü sıkça dile getirilmiştir. Araştırma Görevlileri, üniversitelerde en büyük sayıya sahip akademik grup olmalarına rağmen yönetimin hemen hiçbir aşamasında yer alamamakta, muhatap kabul edilmemektedirler. Araştırma Görevlisi katılımcılar örgütlenme ve temsil sorununun çözülmesini, üniversitelerde, özellikle de YÖK te Araştırma Görevlilerine özel birimler ve iletişim mekanizmaları kurulması olanağının oluşturulmasını talep etmektedirler. Askerlik erkek akademisyenler için son derece önemli bir sorun olmaktadır. Hem askerlikte geçecek zamanın akademik faaliyetlerden kopuşa neden olması, hem sürekli askere gitme zorunluluğu ile karşı karşıya kalma tehdidi sıkıntılar yaratmaktadır. Araştırma Görevlileri temel askerlik eğitiminin alınması sonrasında akademik çalışmalarına imkan verecek bir ortamda, örneğin yeni kurulmuş üniversitelerde görev yaparak askerlik hizmetini yerine getirmeyi önermektedirler. Çalışma Ortamı-Mobbing konusunda oldukça önemli sorunlarla karşı karşıya kalan Araştırma Görevlileri, özellikle bu tür bir sorunla karşılaştıklarında şikayetlerini dile getirmenin bile ciddi bir risk oluşturduğunu ifade etmişlerdir. Araştırma Görevlileri, yönetim kademesinde bulunanların olayların üzerinin 4

5 örtülmesi gayreti içinde olmalarına ve hocalar arasındaki dayanışma refleksine de dikkat çekerek bu konularda üniversitelerde özel birimler oluşturulması gerektiğini ifade etmişlerdir. Araştırma Görevlileri, çok uzun süre görevde kalsalar bile en fazla 4. Dereceye kadar çıkabildiklerinden Yeşil Pasaport hakkına kavuşamadıklarını, bunun da zaten haksızca uygulanan vizenin aşılabilmesi için yeşil pasaport hakkına kavuşmak istediklerini dile getirmişlerdir. Özellikle genç akademisyenlerin yurtdışı bilgi ve görgülerinin artırılması bakımından vize sorununun aşılmasının önemi sıkça vurgulanmıştır. Yeşil pasaport imkanı sağlanmasa da bütün akademik personelin yurtdışı seyahat imkanlarının artırılması için vizeler için özel anlaşmalar yapılması da söz konusu olabilir. Vakıf Üniversitelerinden gelen Araştırma Görevlileri, statü, mali imkanlar, görev tanımı ve diğer bütün konularda devlet üniversitelerindeki meslektaşlarına göre son derece önemli sorunlar yaşadıklarını, bu konuda ciddi bir denetim ihtiyacı bulunduğunu ifade etmişlerdir. Vakıf üniversitelerindeki Araştırma Görevlilerinin yüksek lisans-doktora çalışmaları için devlet üniversitelerine harç ödemek zorunda kalmaları da önemli bir şikayet konusudur. 50/d de yer alan Araştırma Görevlilerinin YÖK ün yurtdışı burslarından yararlanamamaları önemli bir gündem maddesi olmuştur. Özellikle büyük üniversiteler, yurtdışına gitme imkanı yaratmak için 33. Maddeye geçirme uygulamasını istisnalar dışında yapmamaktadır. Bursların kullanılabilmesi için yeni bir düzenleme ihtiyacı ortaya çıkmıştır. Bu konuda ara bir çözüm olarak şu önerilebilir: YÖK bursu ya da başka bir imkanla yurtdışına gitmek isteyen 50/d statüsündeki Araştırma Görevlilerinin, doktora çalışmalarını tamamlayacakları süreye kadar yurtdışında kalacakları süre ve bunun mecburi hizmete sayılacak olan iki katı süre kadar zamanları varsa, 33. Madde şartı aranmaksızın gönderilmeleri sağlanabilir. Yani 6 ay süre ile gidecek bir Araştırma Görevlisi nin yurtdışına gideceği tarihten itibaren en az 18 ay daha sözleşme süresi bulunuyorsa, gitmesinde bir sakınca olmaması gerekir. Araştırma Görevlilerine çalıştayda uygulanan açık uçlu anket niteliğinde çalışmanın sonuçlarında şu noktalar tespit edilmiştir: a. Çalıştayın yapılması son derece doğru ve hatta gecikmiş bir uygulama olarak değerlendirilmiştir. Araştırma Görevlileri, muhatap alınmaktan ve paydaş kabul edilmekten son derece memnun kalmışlardır. b. Çalıştayın mantığına uygun bir biçimde iletişim kanallarının sürekli açık tutulması ve kurumsallaşması; çalıştayların yılda en az bir kez tekrar edilmesi talep edilmiştir. c. Çalıştayın YÖK üst yönetiminin katılımıyla da açık biçimde görüldüğü üzere ciddiye alınmasından büyük memnuniyet duyan Araştırma Görevlileri, çalıştay sonuçlarının paylaşılmasını ve geri beslenme mekanizmasının geliştirilmesini talep etmişlerdir. d. Araştırma Görevlileri YÖK içinde ve Üniversitelerde muhatap alınmalarını, bu çerçevede YÖK te Araştırma Görevlileri ofisinin oluşturulmasını talep etmişlerdir. 5

6 Yardımcı Doçentler Çalıştayı nda ortaya konulan sorunlar, özellikle mali sorunlar, özlük hakları, kadro güvencesi ve doçentlik sınav süreci ile atamalar konusunda yoğunlaşmıştır. Yardımcı Doçentlerin sorunları ve beklentileri, alanlara göre ciddi farklılaşmalar göstermektedir. Yardımcı Doçentlerin en ön plana çıkan sorunları şöyle tanımlanmaktadır: Genelde akademik personelde söz konusu olan ücretler ve diğer mali imkanlardaki sorunlar Yardımcı Doçentler tarafından da yoğun olarak dile getirilmiştir. Bu durumun ek dersler üzerinden gelir elde etme zorunluluğunu ortaya koyduğunu ifade eden Yardımcı Doçentler, bu nedenle akademik kaygıların daha da arka plana itilmesinden şikayetçi olmuşlardır. Yardımcı Doçentlerin halen ortalama TL olan maaşlarının makul bir seviyeye çıkması (örneğin maaşlara net TL ilave yapılması) aslında ücret sorununu da ek ders sorununu da önemli ölçüde ortadan kaldıracak gibi görünmektedir. Yardımcı Doçentlerin önemle üzerinde durdukları sorunlardan birisi kadro statüsü ile ilgilidir. Kadrolarının daimi statüye alınmasını talep eden Yardımcı Doçentler, 2-3 yılda bir sözleşme yenilenmesi uygulamasının da sona erdirilmesini talep etmekte ve özlük hakları itibari ile, zaten aynı işleri yaptıkları Doçentler ve Profesörlerin mali hak ve imkanlarından yararlanmak istemektedirler. Yardımcı Doçentlerin üzerinde en çok durdukları sorunların başında ise doçentlik sınav süreci gelmektedir. Akademik hayatın en kritik aşamalarından olan bu sınavla ilgili en büyük şikayet, sürecin uzunluğu ve subjektifliğe açık halidir: a. Başvurunun yapılmasının ardından aylarca, hatta bazı durumlarda yıllarca beklemek durumunda kalan Yardımcı Doçentler, hem Üniversitelerarası Kurul dan bilgi almakta güçlük çektiklerini, hem sürecinin uzamasının özlük haklarını doğrudan olumsuz etkilemesini hem de sınav tarihi konusunda standart olmamasının, hazırlık çalışmalarındaki motivasyonu etkilediğinden söz etmektedirler. b. Yardımcı Doçentler, doçentlik sınavına başvurunun yılda 4 kez, ya da her dönem yapılabilmesini, sürecin en fazla altı ayda tamamlanmasını, jüri üyelerinin yaptıkları bu işi ciddiye alması ve hızlı davranmaları için dosya başına mali bir katkı ile desteklenmelerini arzu etmektedirler. c. Yardımcı Doçentlerin önemli bir bölümü Doçentlik için yapılan mülakatın son derece subjektif ve gereksiz olduğunu ve sınavın bu aşamasının kaldırılmasını gerektiğini talep etmişlerdir. d. Jürilerin teşkili ve uygulamanın son derece tesadüfi olduğunu vurgulayan katılımcılar, dosyaların daha geniş kapsamlı ve sadece yayın değil, diğer akademik faaliyetleri de kapsayacak şekilde hazırlanmasını ve kararının dosya üzerinden verilmesini talep etmektedirler. e. Yardımcı Doçentlerin bir bölümü Doçentlik sınavını her üniversitenin ya da Fakültenin kendisini yapmasını önermektedir. f. Doçentlik sınavı için gerekli olan yabancı dil barajı genelde itiraz almaktadır. Özel olarak da Güzel Sanatlar gibi farklı branşlarda bunun 6

7 gereksizliğinden söz edilmektedir. Bu konuda önemli bir şikayet de Yabancı Diller ve ya Filolojilerden sınava giren adaylardan talep edilen ikinci yabancı dil hususudur. Bu alanlardaki Yardımcı Doçentler, çalışma yaptıkları alandaki yabancı dil ile ilgili standartlar çok yüksek tutulabilir, ama hiç kullanmayacağımız ikinci bir yabancı dilin bizden istenilmesi hem gereksiz hem de bunu öğrenmek için zaman ve emek kaybına yol açmaktadır görüşündedirler. g. Yardımcı Doçentler, Doçentlik sınav jürilerinin haksızlık yapması halinde bunun hızla telafisi imkanının sağlanmasını, mülakatların da kayıt altına alınmasını önermektedirler. h. Doçentlik kriterlerinin yeniden gözden geçirilmeli. Alanlar dikkate alınarak özel kriter belirlenmesi gerekir. i. Jürilerin değerlendirmeleri özellikle de olumsuz olanların ayrıntıları ile ve mümkün olan en hızlı biçimde adaylara iletilmelidir. j. Sınav süreci, jüri değerlendirmeleri de dahil olmak üzere online ve şeffaf bir biçimde yürütülmelidir. Yardımcı Doçentler, doçentlik sınavına hazırlık döneminde aşırı ders yükü yüzünden yeterince hazırlanamamadan şikayetçi olmaktadırlar. Ayrıca doçentlik başvurularında yayınların puanlanma sistemi de oldukça eleştiri almaktadır. Doktora öncesi yapılan çalışmalar, belirli alanlarda indeksli yayın zorunluluğunun karşılanamaması, diğer akademik faaliyetlerin puanlanamaması vb konularda yeniden düzenlemeler yapılması talep ediliyor. Yardımcı Doçentler askerlik hizmeti konusunda yeni bir düzenlemeye gidilmesini ve akademik personelin askerlik hizmetini ya hiç ya da sadece temel askerlik eğitimini yapmasının ardından, mesleklerine uygun (örneğin yeni kurulan üniversitelerde çalışarak, öğretmenlik yaparak, kütüphanede görev yaparak ya da branşlarına uygun bir alanda çalışarak) farklı hizmet türleri ile vatani görevlerini yapmak istediklerini ifade etmektedirler. Yardımcı Doçentler, Rektörlük ve Dekanlık seçim dönemlerinde ciddi baskılar altında kaldıklarını ve mobbingin farklı türlerini yaşadıklarını ifade etmişlerdir. Yardımcı Doçentler, doçentlik derecesinin alınmasının ardından kadroya atanmalarının bir standarda oturtulmasını talep etmektedirler. Bu çerçevede doçentlik unvanını kazananların ya hemen ya altı ay içinde, başka ilave bir koşul olmaksızın sağlanması istenilmektedir. Doktora tezlerinin niteliğine göre- YÖK tarafından basımı veya basımının desteklenmesi talep edilmektedir. Yardımcı Doçentlerin performans kriterlerinin belirlenmesi, çok yönlü performans kriterlerinin ortaya konulması (organizasyonlara katılma, derslere girme, danışmanlık yapma, çeşitli eğitim ve öğretim çalışmaları yürütme, sosyal ve kültürel faaliyetler düzenleme, araştırmalara katılma ve komisyonlarda görev alma vd). çalışmaların akademik puanlama ve yükselmede karşılıklarının olması gerekmektedir.ders veren ve araştırma yapan öğretim üyelerinin ayrılması ve performanslarının farklı değerlendirilmesi teklif edilmektedir. 7

8 ARAŞTIRMA GÖREVLİLERİ ÇALIŞTAYI 8

9 Türkiye de 160 ın üzerindeki devlet ve vakıf üniversitesinde toplam 100 binden biraz fazla olan toplam akademik personel yer almaktadır. Bu sayı içinde Araştırma Görevlileri (Ar-Gör) 36 bin civarındaki sayı ile en büyük grubu oluşturuyor. Akademik hayatın vazgeçilmez bir parçası olan ve geleceğin akademik kadrolarının içinden süzülüp çıktığı Ar-Gör ler hiç kuşku yok ki, geleceğin yükseköğretimini şekillendirecek en önemli aktörlerdir. YÖK ün yeniden yapılandırma çalışmaları çerçevesinde Ar- Gör leri doğrudan muhatap alınması ve onların yükseköğretimin paydaşlarından birisi olarak kabul edilmesi bu anlamda hem ilk hem de niteliksel bir yaklaşım farklılığını ortaya koymaktadır. Çalıştaya Türkiye deki bütün üniversitelerden farklı branşlarda % 35 i kadın, % 65 i erkek toplam 123 Ar-Gör katılmıştır. YÖK Başkanı Sayın Prof.Dr. Yusuf Ziya ÖZCAN, YÖK Başkanvekili Prof.Dr.Yekta SARAÇ ve ev sahibi sıfatı ile Hacettepe Üniversitesi Rektörü Sayın Prof.Dr.Uğur ERDENER in açılış konuşması ile başlayan çalıştayda, hem alanlarına özgü hem de genel olarak yükseköğretime yönelik sorun ve önerilerini dile getiren Ar-Gör ler, hazırladıkları raporlarını Sayın YÖK Başkanvekili Prof.Dr.Ömer DEMİR in refakat ettiği genel toplantıda sunmuş ve tartışmalara katılmışlardır. A- ARAŞTIRMA GÖREVLİLERİ ÇALIŞTAY RAPORLARI ÇIKTILARI Branşlara göre ayrılan 13 ayrı grupta çalışmalar yapan Ar-Gör lerin raporlarında, sunumlarında ve tartışmalarda ön plana çıkan hususlar aşağıda özetlenmiştir. Alanlara özgü spesifik konular da ayrıca sıralanmıştır. Son bölümde ise Ar-Gör lere verilen açık uçlu anket formuna yansıyan hususlar değerlendirilmiştir: 1. Ücretlerin ve diğer Maddi Olanakların Yetersizliği ve Geliştirilmesi Çalıştay raporlarının tümünde ön plana çıkan konuların başında Ar-Gör lerin ücretlerine dair iyileştirme talebi gelmektedir. Burada daha fazla ücrete dair talepler, Ar-Gör ve ailelerinin yaşam standartlarının iyileştirmesi ile ilgili olduğu gibi; yürütülmekte olan akademik çalışmaların maddi giderlerinin fazlalığıyla da 9

10 bağlantılıdır. Halen yüksek lisans ya da doktora öğrencileri olarak faaliyetlerine devam eden ve diğer yandan farklı akademik çalışmalar içinde yer alan Ar-Gör lerin aldıkları maaşın, başka hiçbir benzeri işte olmayacak derecede düşük olduğu, özellikle büyük kentlerde normal hayatın sürdürülmesine bile imkan vermeyecek düzeyde kaldığı sıklıkla ifade edilmiştir. Yardımcı Doçentlik aşaması sonrasında farklı projelere katılım ya da ek ders ücretleri ile kısmen gelir elde edebilme olanağına kavuşabilen akademisyenlerin Ar-Gör döneminde bu imkana sahip olamadıklarına dikkat çekilmiştir. Bir taraftan da yüksek lisans çalışmaları yapan Ar-Gör lerin kitap, dergi türündeki yeni yayınları takipleri, fotokopi giderleri, görev yaptığı yer ile öğrencisi olduğu okulun farklı şehirlerde olması durumundaki yol ve konaklama masrafları ve diğer çalışmalarına dair gider kalemleri karşısında mevcut maaşlarının daha da yetersiz kaldığı ifade edilmektedir. Yine çeşitli sosyo-kültürel aktivitelere katılımın da mali nedenlerle sınırladığı ifade edilmiştir. Bu konuda genç akademisyenlere özgü indirim imkanlarının YÖK aracılığı ile gerçekleştirilmesi talebi dikkat çekmektedir. Katılımcı Ar-Gör ler, mali sıkıntıların sadece kendilerini ilgilendiren bir husus olmadığını, bu sorunun akademiyada kaliteyi düşürecek ve orta-uzun vadede yükseköğretimin geleceğini tehdit edecek ve bir sorun olduğunu ifade etmişlerdir. Katılımcılar üniversitelerde normalin üzerinde başarı sağlamak durumunda olan ve sonrasında akademik hayata girmek için kendisinden oldukça yüksek başarı ortalamaları ve meşakkatli bir sınav sürecini aşması beklenen genç akademisyen adaylarının, başka bir resmi ya da özel kurumdaki mali imkanlarla karşılaştırılmayacak derecede düşük mali imkanları, akademik hayatın cazibesine ciddi bir engel teşkil ettiğini vurguladılar. Ar-Gör lere yapılacak yatırımın, yükseköğretimin gelişimini ve geleceğine yatırım anlamına geleceği, çok başarılı öğrencilerin yükseköğretime kazandırılması için daha teşvik edici mali koşulların sağlanması öncelikli bir sorun olarak görüldüğü sıkça dile getirilmiştir. Ar-Gör ücretlerinin özellikle büyük kentlerde barınma giderlerinin yüksekliği ile daha da dramatik bir hal aldığı ifade edilmiştir. Bu çerçevede maaşlara eklenmek üzere konut yardımı türünden bir ödeme kalemi düşünülebileceği gibi TOKİ vb kurumlarla 10

11 YÖK arasında gerçekleşecek işbirliği ile düşük faizli ve uygun ödeme koşullarıyla Ar- Gör lerin bütün TOKİ yatırımlarında ev sahibi olması talebi dile getirilmiştir. Yöresel dezavantajlar dikkate alınarak uygulanan teşvik amaçlı ücret farklılıklarının, büyük kentlerde ve köklü üniversitelerde çalışan genç akademisyenler için daha büyük bir haksızlık yarattığı da özellikle ifade edilmiştir. Ayrıca gelir düzeyini yükseltici bir nitelik taşımasına ek olarak yabancı dilin geliştirilmesini teşvik edecek biçimde yabancı dil tazminatına dair ödeme tutarlarının arttırılması da kısa vadede olanaklı bir çözüm olarak görülmektedir. Yine bilimsel faaliyetlerin desteklenmesi ve teşvikine dair düzenlemeler de Ar-Gör lerin maddi gelirlerine pozitif katkılar sağlayabileceği ifade edilmiştir. Bu çerçevede asgari bir tutar maaş olarak verilmesi ve bunun üzerine akademik performansa bağlı olarak artan tutarda eklemeler de yapılması da öneriler arasındadır. Üniversitelerde 50, 35 ya da 33. Madde ile istihdam edilen ya da farklı yörelerde olan Ar-Gör lerin bilimsel desteklerden yararlanmaları arasındaki dengesizlikler konusunu da sıkça ifade edilmiştir. Ar-Gör lerin yayın yapmalarının teşviki ve yayınların ödüllendirilmesi, kongre vb giderlere dair katkının arttırılması ve bundan yararlanmada söz konusu olan bürokratik prosedürün azaltılması talep edilmektedir. Yine maddi kaynakların artırımına dair bir öneri de mevcut uygulamalarda kendi adlarına proje önerisi veremeyen ve proje yürütemeyen Ar-Gör lerin bu durumlarında değişikliğe gidilmesi ve maddi teşvikin yeni projeleri arttırmasıdır. Yapılan değerlendirmelerde, Ar-Gör lerin mevcut maaşlarına TL lik net bir artışın mali konulardaki sorunları büyük ölçüde çözeceği anlaşılmaktadır. 2. Görev Tanımı, Görevde Yükselme Kriterlerinde Objektiflik ve Yöneticilerin Keyfi Uygulamalarından Kaynaklanan Sorunlar Katılımcıların neredeyse tümünün ittifakla vurguladığı bir yön, Ar-Gör sözcüğüne yüklenen anlam ve görev tanımına dair muğlâklıklardır. Özellikle ilgili kanunda geçmekte olan yetkili organlarca verilen ilgili diğer görevleri yapan ifadesi, 11

12 üniversite personelinin birbirleri ile ilişkilerinde kişisel tavır ve tutumlarının belirleyiciliğiyle birleştiğinde olumsuz sonuçlar doğurmaktadır. Bu bakımdan ilgili kanun metninde daha net bir görev tanımının söz konusu olması ve özellikle de hiyerarşik amirlerin Ar-Gör ile ilişkilerinde bu tanımın belirleyici olması beklenmektedir. Burada yetkili organları oluşturmakta olan şahıslar, Ar-Gör lerin yaşamına doğrudan müdahil olmakta ve iyi ya da kötü yönde etki etmektedirler. Bu da objektif unsurların yerine yetki sahibi kişiye olan ilişki biçimi ile alakalı olabilmektedir. AR-Gör lerin önemli bir bölümü kendilerine akademik olmayan nitelikte, özellikle de sekreterlik türü işlerin verildiğini ifade etmektedirler. Bu çerçevede bölümdeki hocaların ve özellikle de idari görevleri olanların özel işlerini yapmak durumunda kalmanın da sıkça rastlanan bir durum olduğu ortaya çıkmıştır. Ar-Gör lerle ilgili görev tanımının, ek ödemeler ve mesai ücretleri konusunda da referans oluşturacak bir kapsamda olması arzu edilmektedir. Böylesi bir düzenleme Ar- Gör lerin büyük ölçüde yakındıkları idari iş yükü ve sekretarya işlerinin akademik faaliyetlerinin önüne geçmesi, ya da üstleri, danışmanları vb tarafından şahsi işlerinin bir aracı konumuna getirilmesi durumunu da giderebilecektir. Çalıştay raporlarında yer alan bir öneri Ders Asistanı, Proje Asistanı ve Araştırma Asistanı şeklinde bir ayrıma gidilmesi ve görev tanımlarının da bu statüler üzerinden temellendirilmesidir. Ayrıca araştırma görevliliğinin iş tanımının netleştirilmesi ve çalışma saatlerinin standarda bağlanmasıyla ilişkili şekilde mesai saatleri dışında kalan ya da iş tanımı kapsamına girmeyen iş yükünün ek mesai ile ücretlendirilmesi önerilmektedir. İdari konularla ilgili olarak Ar-Gör lerin maruz kaldıkları en önemli sorunlardan biri yöneticilerinin keyfi davranışlarına maruz kalmak olarak ifade edilmektedir. Bu durum çeşitli görevlendirmelerde, araştırma, konferans ve sempozyumlar için izin almak durumunda kalmalarına ve özellikle de yurt dışı çıkışları için söz konusu makamların onayına tabi oldukları için bürokratik prosedürün önemli ölçüde uzamasına neden 12

13 olmaktadır. Burada standart ve kıstaslarda bir netleşme sağlanarak, bu gibi konularda izne dair tabi olmanın ortadan kaldırılması önerilmektedir. Özellikle taşra ve vakıf üniversitelerinde görev yapan Ar-Gör lerin yakındıkları bir diğer konu ise söz konusu kurumların genel personel açığının, Ar-Gör leri yoğun bir ders yükü altına sokmasıdır. Bu konuda merkezi denetimin artırılması, eğer Ar-Gör ler derslere gireceklerse bunun da mutlaka resmi bir statüye kavuşturularak ücretlendirilmesi önerilmektedir. Tıp ve Diş Hekimliği Fakültelerinde görev yapan Ar-Gör lerin mesleklerinden kaynaklanan farklı sorunları da çalıştayda gündeme getirilmiştir. Özellikle de iş yükünün önemli bir ağırlığını oluşturan nöbetler, rotasyon ve nöbet sonrası izin konularının diğer akademik çalışmaların önüne geçtiğini ifade eden Ar-Gör ler nöbet sürecinin, iş güvenliğine dair sorunları da gündeme getirdiğini ifade etmişlerdir. Hastalar ve hasta yakınları başta olmak üzere nöbet birimleri, Ar-Gör için önemli riskleri barındırmaktadır ki bu konuda ivedilikle bazı tedbirlerin alınması gerekmektedir. Ayrıca vakıf ve devlet üniversiteleri ile eğitim-araştırma hastanelerinde görevli Ar-Gör, çalışma şartları, ücret, döner sermaye katkısı ve iş yükü konusunda farklı konumlarda bulunduğu da çalıştayda dile getirilen önemli husus olarak not edilmiştir. Burada öncelikle eşitleyici bir düzenlemeye gidilmesi, vakıf üniversiteleri özelinde ise pratik eğitim deneyiminin kısıtlılığının bertaraf edilmesi için önlemler alınması gerekmektedir. Görev tanımı konusunun yaşattığı karmaşanın bir diğer muhatabının ise Diş Hekimliği Lisansüstü öğrencileri olduğu, bunların önemli bir kısmı Ar-Gör statüsünde olmamakla birlikte, öğrenci olmaları nedeni ücretsiz bir şekilde çalıştırılmakta ve bu önemli bir sömürüye yol açtığı ifade edilmiş, ayrıca ilgili alanda yaşanan sıkıntılara tedbir olarak düşünülen DUS konusundaki muğlaklıkların bir an önce giderilmesi ve söz konusu sınav temelindeki yeni düzenlemelerin takviminin ivedilikle açıklanması talep edilmektedir. AR-Gör lerin işe alınması konusundaki uygulamalar konusu da önemli bir tartışma konusudur. Bu çerçevede Ar-Gör adaylarının sadece ALES türü merkezi sınavlarla 13

14 ölçülmesinin sakıncaları dile getirilirken, inisiyatifin bölümlere verilmesinin de ciddi bir kayırma tehlikesini ortaya çıkardığı ifade edilmiştir. Yükselme konusundaki diğer problemler ise şu başlıklarla ifade edilmiştir: 50/d den diğer statülere geçiş sorunu Farklı bilim dallarının kendilerine has özellikleri gözetilmeden konulan kriterlerin adalet duygusunu zedelemesi: Örneğin indeksli yayın konusunda yer verilen kriterlerin yerine getirilmesi, fen bilimleri açısından nispeten daha kolayken, diğer bilim dallarında önemli sorunlar yaratmaktadır. Güzel Sanatlar Fakülteleri nde ise sanatsal becerinin en ön planda olması gerekirken gerek işe alımda ALES gibi uygulamalara yer verilmekte, gerekse her bir sanatsal ürün akademik faaliyet kategorisine yerleştirilmemektedir. Yabancı Diller özelinde doçentlik atamalarında ikinci dil şartının kaldırılması ya da daha kolay sağlanabilecek bir temele yerleştirilmesi, İlahiyat Fakülteleri tarafından ise Arapça ve Farsça gibi ilgili dalda kritik önem taşıyan dillerin akademik dil kategorisine yerleştirilmesi talep edilmektedir. Tüm bu spesifik hususlar, kriter konusunda anabilim/ana sanat dalı özeline inecek denli ayrıntılı düzenlemelere gidilmesinin gerekliliğine işaret etmektedir. Bu bağlamda diğer bir husus ise konulan kriterlerin gerçekleştirilebilir nitelikte olmasıdır. Öyle ki personel açığı nedeni ile normalin çok daha üstünde ders saati yüküne tabi olan ve bulundukları üniversitelerde zengin bir kütüphane içeriğinden dahi mahrum kalan akademisyenlerin yükselmeleri için gerekli kriterlerin ulaşılamaz olduğu druumlara da sıkça rastlanılmaktadır. Yükselme konusunda kriter kadar önemli bir diğer konu ise kriterlerin sağlandığı hallerde dahi çeşitli gerekçelerle ilgili atamaların gerçekleştirilmemesidir. Özelikle de yardımcı doçentlik kadrolarındaki kısıtlar, doktora sonrası süreçte büyük sıkıntılara yol açmaktadır. Dolayısıyla kadro tesisi ve ilgili düzenlemelerin, kriterleri yerine getiren bir akademik personelin bunu ilgili makamlara sunmasının hemen akabinde yükseltilmesini sağlayacak bir biçim alması arzulanmaktadır. Ayrıca Ar-Gör lerin doktora derecesi alana kadarki akademik faaliyetleri doçentlik noktasında dikkate alınmaması konusu katılımcılar tarafından sıkça eleştirilmiştir.. 14

15 Ar-Gör ler tarafından önemle üzerinde durulan hususlardan birisi de yurtdışına çıkışlarda önemli bir avantaj sağlayan yeşil pasaport kapsamına alınmakla ilgilidir. Mevcut uygulamada bir Ar-Gör ancak 4. Dereceye kadar yükselebilmekte, Yeşil pasaport için istenilen 3. Dereceye ulaşamadığı için bu haktan mahrum kalmaktadır. Oysa benzer bir durumdaki ilköğretim okulu öğretmeni ya da tapu dairesindeki memur, gerekli süreler tamamlandığında 3. Dereceye, yani yeşil pasaport hakkına da kavuşabilmektedir. Akademik hayatın uluslararasılaşması bakımından da son derece önemli olan bu sorunun çözümü, Türk yükseköğretimine önemli bir katkı sağlayabilir. 3. İstihdam Biçimleri Görev tanımına ek olarak sıklıkla altı çizilen bir husus da Ar-Gör lerin istihdamlarının kanundaki farklı maddelere atıfla gerçekleştirilmesi ve bu farklı kanun maddelerinin uygulamada Ar-Gör arasında eşitsizliğe yol açmasıdır. Bilindiği üzere üniversitelerde halen dört ayrı kategoride (33. md, 50/d Md., 35. Md. ile yüksek lisans eğitimi için görevlendirilenler, ÖYP) istihdam edilen Ar-Gör bulunuyor. En yaygın uygulama olan 50/d satatüsü ile istihdam edilen Ar-Gör lerin akademik yaşamlarında gelecek kaygısı içinde oldukları ve iş güvencesine sahip olmamalarından kaynaklanan tedirginliklerinin akademik faaliyetlerinin niteliğini de doğrudan etkilediği çok sık olarak ifade edilmiştir. Doktora öğrenciliği ile bağlantılı olan bu kadronun, doktora tezinin savunulup derecenin alınmasıyla birlikte sona ermesinin büyük sorunlar yarattığı ifade edilmektedir. Bazı üniversitelerde (örneğin ODTU, Boğaziçi) Ar-Gör lerin, doktora öğrencisi oldukları bu kurumlarda öğretim görevliliğine atanmaları yolu bütünüyle kapatıldığından, doktora sonrası yeni iş arayışı kaçınılmaz olmaktadır. Diğer bazı üniversitelerimizde ise bu konuda bir engel olmasa da kişinin 33. Maddeye geçirilmesi ya da öğretim görevlisi kadrosuna atanması hususunda keyfi uygulamalar yapıldığı ifade edilmektedir. Doktorasını tamamlamış iş gücünün özellikle de yeni açılan üniversitelerde istihdam edilerek mobilizasyon sağlanması hususunda ise katılımcıların kaygıları bulunmaktadır. Hem sürecin çok uzun sürmesi hem de yüksek lisans-doktora eğitimi döneminde 15

16 yerleşilen kentten ayrılmak durumunda kalmanın Ar-Gör ler için ciddi bir huzursuzluk yarattığı anlaşılmaktadır. Ar-Gör ler bu çerçevede en belirgin çözüm yolunun özlük hakları ve iş güvencesi ile ilgili olarak sağladığı avantajlar çerçevesinde bütün Ar-Gör lerin 33. Maddeye geçirilmesini talep etmektedirler. Bu durumun farklı uygulamaların da önünü keseceğine inanan Ar-Gör ler, büyük emek ve çaba ile hazırladığımız doktora tezimizini sunup derecemizi aldıktan sonra işsiz kalmak endişesine düşülmesinin önüne geçilmesini talep etmektedirler. Farklı statülerdeki Ar-Gör lerin yaşadıkları sorunların özlük hakları ve iş güvencesi dışındaki alanlarda da kendisini gösterdiği ifade edilmektedir. Örneğin Doktora yeterliliğini vererek tez aşamasına geçmiş Ar-Görnden 50/d ile istihdam edilenlerin, YÖK ün yurtdışı araştırma burslarından yararlanamamaları bu konuda oldukça çarpıcı bir durum olarak ifade edilmiştir. Bu imkânın, mecburi hizmet karşılığı olmaması nedeni ile sadece 33. Madde kapsamındakiler için öngörülmesinin 50/d statüsünde olanları mağdur ettiği, hatta yurtdışı araştırma bursu için YÖK e başvurma hakkından dahi yoksun oldukları dile getirilmiştir. Bazı üniversitelerin 33. Maddeye geçirme konusunda son derece katı tutumları, sorunu çözümsüz hale getirmiş gözükmektedir. 35. madde istihdam edilen Ar-Gör lerin hem görevlendirilme sürecinde hem de yüksek lisans eğitimini alacakları üniversitelerde oldukça ciddi sorunlar yaşadıkları sıkça ifade edilmiştir. Ar-Gör lerin görevlendirilmelerinde keyfi uygulamalara rastlandığı, personeli olunan kurumun personel ihtiyacı gerekçe gösterilerek görevlendirmeleinr geciktirildiği, buna bağlı olarak da Ar-Gör ün akademik kariyerinin engellendiği ya da geciktirildiği vurgulanmıştır. 35. Madde ile görevlendirilmiş olan Ar-Gör lerin doktoralarını tamamlamalarının akabinde personeli oldukları kuruma geri dönüşlerinde de çeşitli sorunlar yaşanmakta olduğu ifade edilmiştir. Bazı üniversiteler hemen Yrd.Doç. kadrosu verirken, bazılarından çok uzun bekleme sürekleri söz konusu olabilmektedir. Bu arada mecburi hizmetlerinin ifa edilmesinin, farklı bir kurumda hizmetin ifasına dair bir imkan oluştuğunda muvafakat mekanizmasını devreye soktuğunu ve genelde Üniversitelerin izin vermedikleri dile getirilmiştir. 16

17 Ar-Gör lere göre ÖYP uygulaması, mali haklar bakımından bir AR-Gör ün ihtiyaçlarının gerçekçi belirlenmesi akımından önemli bir imkan sunmakta; yurt dışı dil kursu, araştırma bursu olanakları, bilgisayar ve diğer alt yapı unsurlarına dair destek ile akademik faaliyetlere dair maddi destek kapsamındaki ÖYP düzenlemeleri, diğer Ar- Gör leri de kapsayacak derecede genişletilmelidir. 4. Kaynaklara Erişim Farklı üniversitelerin eşitsiz alt yapı imkânları, kaynak erişimi ve laboratuar koşullarından yararlanma noktasında önemli sorunlar ifade edilmektedir. Bu çerçevede özellikle fen bilimlerinde bir Ar-Gör ün, mensubu olmadığı farklı kurumların imkânlarından yararlanabilmesine dair düzenlemelerin yapılması, tatil dönemlerinde laboratuarlara erişilememe durumunun ortadan kaldırılması ve özellikle böylesi dönemlerin imkânların farklı kurum personeline açılması için bir fırsat olarak görülmesi önerilmektedir. Üniversitelerin kütüphanelerinin içerik olarak yetersizliği kısa vadede çözümlenebilecek bir sorun değildir. Ancak özellikle imkânları daha iyi olan okulların var olan kaynaklarını elektronik kitap formatına getirmeleri teşvik edilmeli, şehirlerarası taleplerin de bu şekilde ya da fotokopi çekilerek paylaşılması fırsatı yaratılmalıdır. Online veri tabanları konusunda ise YÖK ün bir eşgüdüm mekanizması sağlayarak, tüm ülkedeki akademik personelin erişimine açık bir veritabanının tesisini gerçekleştirilmesi talep edilmektedir. 5. Ar-Gör lerin Temsil ve Örgütlenmesi YÖK ün söz konusu çalıştayı ve kurumun yeniden yapılandırılması noktasında Ar- Gör leri muhatap olarak davet etmelerinin memnuniyet yarattığı sıkça ifade edilmiştir. Ancak söz konusu çalıştayın anlamlı bir başlangıç sayılabilmesi noktasında bir yandan bu tipteki faaliyetlerin arttırılması, diğer yandan Ar-Görnin sistemin bir parçası, paydaşı sayıldığı alanların çoğalması gerektiğinin altı çizilmiştir. Ayrıca bu türdeki yeni faaliyetler için spesifik toplantıların da düzenlenmesi önerilmekte, örneğin sorun farklılıkları göz önüne alarak vakıf üniversitelerini, fen bilimlerini ya da doğrudan tek bir sorun alanının merkezine alındığı toplantıların düzenlenmesi beklenmektedir. 17

18 Üniversitenin çok çeşitli kademelerinde temsil edilmeyen ve oy hakkından mahrum olan Ar-Gör lerin kendi bölüm ve fakültelerinden başlayarak bu özelliğe kavuşmaları önerilmektedir. Senato ve kurullar başta olmak üzere Ar-Gör lerin doğrudan söz sahibi olabilecekleri mekanizmaların arttırılması arzulanmakta, buna ek olarak gerek kendi kurumlarında gerekse YÖK bünyesinde sorun ve önerilerin doğrudan paylaşılacağı bir Ar-Gör biriminin/temsilciliğinin tesisi önerilmektedir. Ayrıca düzenlenmiş olan çalıştayın başarılı olabilmesi için, çalıştayda ortaya çıkan sorun ve önerilerin YÖK tarafından ne kadar ciddiye alınacağı ve uygulamalara yansıtılacağının önemli olduğu, bu konunun hem kurumsallaşması hem de takibi bakımından özel bir web sayfasının tesisi önerilmektedir. Söz konusu sayfa, yurdun farklı bölgelerindeki birçok Ar-Gör için aktif bir iletişim kanalı oluşturacak, böylece kendi okullarında söz sahibi olmalarına ek olarak örgütlü ve toplu bir hareket olanağına da erişeceklerdir. Temsil konusun Tıp, Eczacılık, Diş Hekimliği gibi dalların bir başka talebi de Sağlık Bakanlığı karşısında da muhatap alınmalarıdır. 6. Askerlik Durumu Erkek Ar-Gör açısından hayatiyet arz eden bu konu, bir yönüyle doktoranın tamamlandığı yaşta askerlik görevinin ifa edilmesinin zorluklarını taşımaktadır. Konu, akademik dünyada gösterilecek performans noktasında önemli ve kalıcı sorunlara yol açmaktadır. Bilim dalı fark etmeksizin altı ay ya da bir yıllık zaman dilimi boyunca akademik dünyadan uzak kalmak ve bunun askerlik hizmetine harcanması, askerlik sonrası sivil yaşama uyumun zorluklarına ek olarak akademik dünyada da önemli handikapları taşıdığı sıklıkla ifade edilmiştir. Çalıştay gruplarının ortak talebi bu konuda ivedi değişikliğe ve yeni düzenlemelere gidilmesi biçimindedir. Bu doğrultuda yakın dönemde polis memurları için gerçekleştirilen düzenlemede olduğu gibi askerlikten muafiyet, akademik personel için bedelli askerlik imkanının sağlanması, askerlik görevinin tatil dönemlerine gelecek biçimde birkaç parçaya bölünerek ifası, askeri öğretim elemanı türünde maaşlı askerlik imkanının sağlanması ya da askerlik görevinin ifasında özellikle de yeni kurulmuş taşra üniversitelerinde gerçekleştirilecek zorunlu hizmet gibi alternatiflerdir. 18

19 7. Mobbing Akademik hayatın en alt kademesinde yer alan Ar-Gör lerin ciddi sorunlarından birsi de farklı boyut ve niteliklerde idareciler ve/ya da birlikte çalıştıkları hocalarının mobbing uygulamaları ile karşı karşıya kaldıklarını ifade etmeleridir. Akademik personelin kendi arasındaki ilişkilerin kişisel temelli ve keyfiyet içeren niteliği göz önüne alındığından mobbing konusu en önemli sorun başlıklarından biri olarak kendisini göstermektedir. İzin mekanizmasından iş dağılımına, yükselmeden atamaya ve hatta zaman zaman akademik başarının ölçülmesine kadar pek çok alanda ortaya çıkan mobbing konusunda AR-Gör lerin çaresizliği vurgulanmakta ve bu konuda koruma önlemlerinin geliştirilmesi talep edilmektedir. Örneğin 50/d li bir Ar-Gör ün sözleşmesinin her yıl uzatılması hükmü, kaçınılmaz biçimde farklı mobbing ortamını kendiliğinden ortaya çıkarabilmektedir. Konuyla ilgili önemli bir başka sorun da bir öğretim üyesi tarafından hedef alınan bir AR-Gör ün, rakip bir destekçi öğretim üyesi uya da idareci bulmak zorunda kalmasıdır. Daha da vahim olan, bir öğretim üyesinin mobbing in ortaya çıkmaması için, kendi öğretim üyesi arkadaşları ile işbirliğine gitmesi şeklinde ortaya çıkmaktadır. Bir öğretim üyesi arkadaşı ile Ar-Gör arasında tercih yapmak durumunda kalan 3. kişilerin, sırf dayanışma adına kasten dersten bırakmaya, master dan doktora dan atmak için işbirliği yapmaya yöneldikleri de sıkça ifade edilen durumlardandır. Bu doğrultuda ivedi düzenleme ve uygulamalara gidilmesi gerekmektedir. Bu çerçevede mobbing karşısında karma bağımsız ve tarafsız üniversiteler üstü bir mekanizmanın tesisi önerilmektedir. 8. Vakıf Üniversiteleri Vakıf Üniversiteleri AR-Gör leri bütün branşlarda devlet üniversitelerinde görev yapan meslektaşlarına oranla son derece mağdur olduklarını ifade etmişlerdir. Gelir düzeyi, akademik imkanlar, sosyal haklar vb konularda devlet üniversiteleri standartlarını isteyen Vakıf Üniveristeleri Ar-Gör leri ciddi bir keyfilik ve buna bağlı olarak adaletsizliklerin içinde kaldıklarını, ticari sömürü unsuru olarak görüldüklerini ifade etmişlerdir. Bu doğrultuda öncelikli talep de söz konusu koşullarda düzeltmelerin 19

20 yapılması ve koşulların belli bir asgari seviyenin altına düşmemesine kontrollerin gerçekleştirilmesidir. Ayrıca son yıllarda sayıları çok fazla artmış olan söz konusu kurumların lisansüstü eğitim olanakları bulunmamakta, bu ise söz konusu kurumların Ar-Gör lerin farklı üniversitelerde eğitim almasını zorunlu kılmaktadır. Ancak bu eğitime dair gerek izin, gerek ulaşım önemli sorunlara neden olmaktadır ki bu konuda düzenlemelere gidilmesi acil bir ihtiyaç halini almıştır. Vakıf Üniveristelerinde görev yapan Ar- Gör lerin, devlet üniversitelerindekiler gibi yüksek lisans çalışmalarından harçlardan muaf olma talepleri de çok belirgin olarak ifade edilmiştir. B- KATILIMCI VE ÇALIŞTAY GÖRÜŞLERİ FORMU DEĞERLENDİRMELERİ Katılımcı ve Çalıştay Görüşleri Formu, kimlik bilgileri yer almayan açık uçlu bir anket formu niteliğinde hazırlanmış, çalıştaya katılan bütün Ar-Gör lere dağıtılmıştır. Katılımcıların 130 katılımcıdan 99 ununun geri dönüş verdiği anketlerde ortaya çıkan sonuçlar kısaca şu şekilde değerlendirilmiştir: Çalıştayın gerçekleşmesi konusundaki genel görüşler başlıklı ilk sorunun cevabında katılımcıların çalıştayın gerçekleşmesinden son derece memnun olduklarını ifade ettikleri görülmüştür. YÖK tarafından tarihte ilk kez muhatap alınmayı çok önemsediklerini dile getiren katılımcılar, çalıştayın yerinde, faydalı, olumlu olduğunu görüşünü dile getirmiş, ancak Ar-Gör, karşı-karşıya kaldıkları sorunların geniş kapsamı dikkate alınarak çalıştayların kurumlaşması ve başka iletişim kanallarının da geliştirilmesi talebini güçlü bir biçimde dile getirmektedirler. Çalıştayda yararlı görülen hususlar başlıklı soruya verilen cevapların başında Ar- Görnin kendilerini ifade fırsatına sahip olmaları ve sorunları, bizzat yaşayanların dile getirmesi olanağının sağlanması gelmektedir. YÖK tarafından muhatap alınma ve yeniden yapılandırma sürecinde paydaş olarak nitelendirilme olumlu bulunmuş ancak bunun sözde kalmaması gerektiği, kurumsal mekanizmaların tesisi başta olmak üzere sürekliliğinin sağlayacak imkânın verilmesi vurgusu yapılmıştır. 20