KARACABEY HARASI MANDALARıNDA ORTALAMA GEBELİK SÜRESİ VE YAVRULARIN DOGUM AGmuGı. Celalettin Akkayan * Nadir Antan**

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "KARACABEY HARASI MANDALARıNDA ORTALAMA GEBELİK SÜRESİ VE YAVRULARIN DOGUM AGmuGı. Celalettin Akkayan * Nadir Antan**"

Ceren Avni
7 yıl önce
İzleme sayısı:

1 A. C. Veteriner fakültesi Doğum Bilgisi ve ]inekoloji Kürsüsü Prof. Dr. Hüseyin Erk KARACABEY HARASI MANDALARıNDA ORTALAMA GEBELİK SÜRESİ VE YAVRULARIN DOGUM AGmuGı Celalettin Akkayan * Nadir Antan** La duree de la gestation et le poids du nouveau-ne en Dloyenne chez les buffles au Haras de Karacabey Resume: Apres avoir une clude de la gestation chez les 160 bufflesses du Haras de Karacabey, on a trouve la durce de la gcstation en moyenne comme 323,3 'i' 1,31 jours. D'autre part les poids des 305 nouveau-nes sont fixes: 29,277:ı= 0.28 kg chez les femebes et 30,553:ı= 0,29 kg chez les males. Ko us avons trauve cette durce un peu plus long que les donnces de la lilterature. Quanı ıl les poids du nouvcau-nc, ce sont plus moins que les donnees de la lilteraturc. Özet: Karacabey Harası mandalarından (Bos bubalis) gebelikleri incelenen 160 tanesinde ortalama gebelik süresi 323,31' 1,31 gün olarak bulunmuştur. Ayrıca, 305 malağın doğum ağırlıkları ortalaması dişiler için 29,2:ı= 0,28 erkekı"" için ise 30,:ı= 0,29 kg olarak hesaplanmıştır. Mandaların ortalama gebelik süresi literatürde bildirilenlerden daha fazla olarak bulunmuş, yavruların ağırlıkları ise literatürdekilerden dalıa az olarak saptanmıştır. Giriş İstatistiklere göre dünyadaki 75 milyon mandadan 1.25o.000 adedi Türkiye'de bulunmaktadır. Sütlerinin yağlı oluşu, etlerinin sucuklara hoş bir yumuşaklık vermesi gibi özellikleri yanında birçok yerde mandaların iş gücünden de yararlanılmaktadır. Hindistan, Pakistan, Mısır ve hatta bazı Avrupa ülkelerinde mandalar üzerinde birçok inceleme yayınlarına raslamak mümkündür. Yurdumuz mandaları hakkında da bazı yayınlar olmakla beraber, ortalama gebclik süreleri ile ilgili bir inceleme yazısına, gözden gcçirebildiklerimiı arasında raslıyamadık. '" A.Ü. Vet. Fakültesi Doğum Bilgisi vejinekoloji Kürsüsü Doçenti Ankara-Türkiye ** Karaeabey Harası Sığıreılık Şubesi Mütelıassısı Karaeabey-Türkiye

2 Karacabey Barası ~fandalarında Ortalama Gehclik Memleketimiz mandalarında (Bos bubalis) ortalama gebelik süresini saptamak bilimsel ve pratik yönden yararlı olur ve özellikle manda bulunmayan batı ülkelerince ilginç karşılanır düşüncesiyle bu yazıyı hazırladık. Erk ve arkadaşları (6), Türkiye'dekilerden söz etmeksizin, mandaların ortalama gebelik sürelerini lo,.') ay ( gün) olarak bildirmişlerdir. Buna benzer rakamlar değişik yazarlar tarafından da kaydedilmiştir. Örneğin Maulc (ıo) 315, Cockrill (;)) 316, Roberts (ı3) Marathe (9) gün olarak mandaların ortalama gebelik sürelerini bildirirler. Asdel (3) ise genel olarak mandaların i 5 günler arasında bir gebelik süresine sahip olduklarını yazar. Krishna Rao ve Murari (8) Hindistan mandalarından ıgı adedinin 302 gebeliğini inceleyerek 3 i 0:4 günlük bir gebelik süresi bulmuşlardır. Mısır mandaları için, Ghanem ve arkadaşları (7) 424 adedini, Ragab ve Asker (12) 410 adedini, Ahmet ve Tantawy (I) isi adedini inceleyerek sırasıyla 316, 4::1::7, 86; 316, 7~8,8;318,7 günlük ortalama gebclik süresi hesaplamışlardır. Avrupa mandaları için Maymone (I i) 3 i i günl ük gebelik süresi bildirmektedir. ~ateryaı ve ~etot Kayıtları inanılır şekilde tutulan Karaeabey Harası'nda yetiştirilmiş olan mandalardan bir kısmı materyalimizi teşkil etti. Gebelik süreleri kaydedilmi~ i 60 mandadan ortalamanın saptanmasında yararlanıldı*. Ayrıca, doğum ağırlıklarıyla einsiyetleri kaydedilmiş 305 malağın ortalama doğum ağırlıkları cinslerine göre saptandı. İstatistik hesapları fakültemiz "İstatistik ve Veteriner Hizmetleri Planlama Kürsüsün"de yapıldı. Sonuç ve Tartışnıa Aşım ve doğum tarihleri kayıtlarda tesbit edilebilen 160 mandanın gün olarak gebelik süreleri tablo i 'de görülmektedir. En kısa gebelik süresi 289 gün, en uzunu İse 47 i gün olarak saptanmıştır. Mandaların % 73'ü , % 58'i ise günlük gebclik süreleri sonunda doğum yapmışlardır. En çok doğum 324 günlük gebelik sonunda (42 tane) olmuştur ki bu tümün % 26'dan fazlasını kapsar. Kolayca görüleceği üzere mandaların yarısından fazlası (% 58) * Karacabey Harasında halen manda yetiştirilmernekıedir.

3 614 Celalettin Akkayan -!'iaclir Ant.an Tablo i Gebclik [ '2 3'3 3'4 3'5 Toplam _ _ Yavru i, [ 2 2 [, 19 adedi Gebelik 316 3'7 3,8 3[ ' Yavru [ 2 5, 4 7 '3 ' '[3 Adedi Gebelik [ --, ,, 20 Yavru 8 2, 2 2 [, Adedi Gebclik ' Yavru i i [ [,,,, i 160 günlük gebelik süresi (tipik gebelik süresi) göstermi~lerdir, zaten bu ı 60 mandanın ortalama gebelik süresi 323.3:i:: 1,3ı gün olarak hesaplanmıştır. Karacabey Harası mandalarında bulunan ortalama gebelik süresinden oldukça erken (289 gün) ve çok geç (47ı gün) doğumlar da olmuştur, kayıtlara göre bunların hepsi yaşıyan normal malaklardır. Aneak bazılarında aşım hatası bulunabileceği de hatırdan çıkarılmamalıdır. Bu incelemedeki bulgumuz olan 323,3 günlük ortalama gebelik süresi literatürde bildirilmiş olan ortalama gebelik sürelerinden daha fazladır. Örneğin Krishna Rao ve Murari (B)'nin Hindistan mandaları için bildirdiği süreden ı3 gün, Maymone (I ı)'nin Avrupa mandaları için bildirdiğinden ı 2 gün, Ahmet ve Tantawy (ı )'nin Mısır mandaları için hesapladığından 5 gün fazlalık göstermektedir. Bu ı 60 mandadan doğan malakların cinsiyetieri kayıtlarda bulunmadığı için erkek ve dişiliğin gebelik süresine etkisini saptayamadık. Genel kuralolarak erkek yavruların dişilerden biraz daha uzun gebelik süresine sahip olması gerekmesine rağmen, malakların cinsiyetinin gebelik süresine etkisi hakkında farklı bildiriler vardır. Nitekim, Ragab ve Asker (ı 2) erkekler için 3 ı 7,5 di~iler içinse 3 ı 5,8 günlük gebe1ik süresi bildirdiği halde, Ahmet ve Tantawy (ı) erkekler için 3 ı8,3 dişiler içinse 319 günlük gcbclik süresi bildirirler. Arunaehalam ve arkadaşları (2) vahşi manda (Murrah) yavrularının erkekleri için 305, ı dişileri için 305,4 günlük gebelik süresi bildirmektedirler.

4 Karacabey Harası Maudalarında Ortalama Gebelik Yukarıda sözü edilen 160 tanenin haricindeki mandalardan doğmuş olan 305 malağın cinsiyeti ve doğum ağırlıkları tablo 2'de görülmektedir. Yavruların 155 adedi dişi (% 50,8), 150 adedi erkektir (% 49,2). Dişi mdakların ortalama doğum ağırlığı 29,277 :1:0.28 kg, erkeklcrinki 30,553 :1:0,29 kg olarak bulunmuştur. Erkek yavruların doğum ağırlıklarının dişilerinkinden daha ağır olduğunu ba~ka yazarlar da bildirmektedirler. Krishno Rao-Murari (8) dişiler için 7 1,9 libre, erkekler için 74,4 libre, Asker-Ragab (4) di~iler için 80,2 pound erkekler için 84,9 pound rakamlarını vermektedirler. Bu rakamlar bizimkilerden biraz daha fazlcidırlar. Krishno-Rao-Mnrari (8)'nin en ağır olar? k bildirdiği i i O librelik malak, bizim bulgumuz olan en ağır 40 kg'lık malakdan daha ağırdır. Tablo 2 Ağırlık Kg , _ "-- Yavru E ı D E i D E i \) E i D E i ]) ]) i E D ıd E id -._-._~ cinsi i i j i i i i i ,- -I- -,- -I S-I- Yavru 2 i 5 ı i - i i i 5 5 i 3 15 :34 3 I 4 adedi I I I i I I i ı Ağırlık :H Kg _- -_._'-- - -_._- Yavru E I D Ei D E ı D E i D E I D E I D E ı D E, D cinsi ı ı i ı I I ı I [- -I- Yavru 47 :47 12 ı 5 6 I 5 12 Jıo 2 I i 24 i14 ~ i i _. 4 I 2 adedi Gebelik süresi ve yavruların doğum ağırlıklarını etkileyen faktörlerin en önemlisi kuşkusuz herediter olanıdır. Bunun yanında ananın yaşı, yavrunun cinsiyeti, doğum mevsimi gibi faktörler de gebciik süresi ve doğum ağırlığına Etki yaparlar diye kabul edilmektedir. Ancak kayıtlarda yeterli bilgi bulunamaması nedeniyle, buson sayılanların etkisini araştırıp tartı~amadık. Teşekkür İstatistik hesaplarını yapmak zahmetine katlanan Dr. Ersoy Canküyer'e teşekkürü bir borç biliriz.

5 616 Celalettin Akkayan - Nadir Arılan Literatür i- Ahmet, i. A., A. O. T antawy (I 956): Causes oj variation in the gestation period oj Egyptian cows and bıifjaloes, Empire]. ExpI. Agri. Cite: Anderson, H., M. Plum (I 965) Gestation length and birth weigt in cattle and bulfaloes. A. review,.]. Dairy Sci. 48, Arunachalem, T. V., A. J. Lazarus, C. P. Anantakrihnan (1956): Reproduction in the Indian Bıifjalo, Indian Vet. ]. 33, 54. Cite: Bcrtaudierc, L. P. (1972), Etude de la physiologie et de la pa!- hologie de la reproduction che;:;le bıifjle. These. Ecolc N ationale Veterinaire d' Alfort. 3- Asdell, S. A. (I 946): Mammalian Rreproduction, Comstoek Publisch Co. Ine., p Asker, A. A., M. T. Ragab (1953): Causes oj vanatloli ın birth weigth oj Egyptian cattle and buifaloes, Ind.]. Vet. Sei. 22: 265, ABA 21 :1600. Cite: Anderson, H., M. Plum (1965), Gestation length and birtlı weith in catile and bulfaloes. A. rcvitw.]. Dairy Sei. 48, Cockrill, W. R. (I 969): The domestic wather bu1falo: A neglected animal. 8 th FAO jswedish Internationalc Veter8nary posthraduatc course on animal reproduction, Stockh9lm. 6- Erk, H., M. Doğaneli, C. Akkayan (1972): Veleriner Doğum Bilgisi ve Jinekol~ji. Ank. Üniv. Basımevi, s. i i i, Ankara. 7- Ghanem, Y. S., A. Abul-Fadl, A. Zaher, F. A. Soliman (1955): Enviromenlal causes oj variaıion in the length of gestation oj bujfaloes, Indian]. Vet. Sci. 25: 301' ABA 24: ~ 77. Cite: Anderson, H., M. Plum (1965), A review, J. Diry Sei. 48, Krishna Rao, C., T. Murari (1956): Studies on reproduction in the Indian buffalo. A. pre/iminaıy note. Indian Vet.]. 33, Marathe, M. R. (I 957): Personal observations on the physiology oj reproduction ilı the wather bujfalo and aspects of animal gynecology at the aarey mi/k c%ny Bomba)'. FAO International training centre on animal reproduction, Royal Veterinary College,' Stockholm. 10- Maule: Cite- Richter-Götze (1960), Tiergeburts!ıi(fe. Verlag Paul Parey, p. i 24, Berlin. 11- Maymone, B. (1942): II latte di bujfalia. Rivista di zootechnicis, no. 9, partici. Cite: Bertaudiere, L. P. (1972), Etude de laj'hj'-

6 Karacabey Harası Mandalanııda Ortalama Cebelik siologie et de la pathologie de la reproduction chez buffle, These, Eeole NatİonaIe Veterİnaire d'alfort. 12- Ragab, M. T., A. A. Asker (1951): Factors influencing length on the gestation period in E,f{yptian cattle aıd bujjaloes, Ind. J. Dairy Sei. 4: 159. ABA 21: 193. Cite: Anderson, H., M. Plum (1965), A review, J. Dairy Sei., 48, Roberts, ~j J., (I 97 I): Veterinary Obstetrics and Genital Diseases, p. 92, Publisehed by the Autor Ithaea, New-York. razı "Dergi Yazı Kurulurıa" 1. i O. i 973 gelmiştir.

Benzer belgeler

Giriş. Sonuçlar ve Tartışma

Giriş. Sonuçlar ve Tartışma 1. Ü.Veteriner Fakültesi Do/ilim De }inekoloji Kürsüsü Doç. Dr. Celalettin Akk(l)'an ÇİFTELER HARASI İNEKLERİNİN GEBELİK SÜRELERİ ÜZERİNDE ARAŞTIRMALAR Celalettin Akkayan Hulusi Ada* Untersuchungen über