Çanakkale İl Milli Eğitim Müdürlüğü Başarıyı Arttırma Projesi Kapsamında Düzenlenen 8. Sınıf Sınavlarında Sorulan Türkçe Dersi Soruları Hakkında Rapor

Transkript

1 Çanakkale İl Milli Eğitim Müdürlüğü Başarıyı Arttırma Projesi Kapsamında Düzenlenen 8. Sınıf Sınavlarında Sorulan Türkçe Dersi Soruları Hakkında Rapor Selçuk KOYUNCU Biga Cumhuriyet İlköğretim Okulu Türkçe Öğretmeni

2 1. Giriş Eğitim Öğretim yılında Çanakkale İl Milli Eğitim Müdürlüğü tarafından Çanakkale okullarındaki eğitim seviyesinin yükseltilmesi, OKS (Orta Öğretim Kurumları Sınavı) ve ÖSS (Öğrenci Seçme Sınavı) gibi ulusal çapta düzenlenen sınavlarda öğrencilerin daha iyi sonuçlar elde edilebilmesi amacıyla Başarıyı Arttırma Projesi adı altında bir takım faaliyetler düzenlenmeye başlanmıştır. Bu faaliyetler çerçevesinde ilköğretim kurumları 8. sınıf öğrencileri arasında , , , tarihlerinde OKS ye yönelik deneme sınavları yapılmıştır. 2. Amaç Bu çalışma yapılan deneme sınavlarında sorulan Türkçe sorularının sınavların düzenlenmesindeki amaçlara ne kadar uyduğunu tespit etmek, ortaya çıkan sonuçlara göre projenin ileriki dönemlerdeki işleyişine katkıda bulunmak amacıyla hazırlanmıştır. 3. Kapsam Çalışma , , , tarihlerinde düzenlenen deneme sınavlarında öğrencilere yöneltilen Türkçe dersi soruları ile ilgilidir. Deneme sınavlarında diğer derslerden sorulan sorular, deneme sınavının uygulanışı, sonuçların duyurulmasıyla ilgili internet sitesi gibi konular bu raporun kapsamı dışındadır. 4. Yöntem Çalışmada ilk olarak söz konusu tarihlerde yapılan deneme sınavlarında sorulan Türkçe soruları tespit edilmiş, soruların konulara göre dağılımı çıkartılmıştır. Başarıyı Arttırma Projesi kapsamında yapılan sınavlardaki en önemli amacın ulusal çapta düzenlenen sınavlarda öğrencilerin daha iyi sonuçlar elde edilebilmesi olduğu düşünüldüğünden dolayı deneme sınavı soruları ile Yılları arasında sorulan OKS soruları arasında kıyaslamalara gidilmiştir. Son olarak bu kıyaslamalardan elde edilen verilerle ilgili yorumlar yapılmış ve çıkan sonuca göre bazı öneriler geliştirilmiştir. 5. Tanımlar Rapor dâhilinde; Bakanlık: Milli Eğitim Bakanlığı nı Müdürlük: Çanakkale İl Milli Eğitim Müdürlüğü nü Proje: Çanakkale İl Milli Eğitim Müdürlüğü Başarıyı Artırma Projesi ni OKS: Ortaöğretim Kurumları Öğrenci Seçme ve Yerleştirme Sınavı nı ifade eder. Soru numaraları ( sınav numarası / soru sırası ) şeklinde verilmiştir. Sınav numarası olarak tarihinde, tarihinde, tarihinde, tarihinde proje kapsamında ilköğretim kurumları 8. sınıf öğrencileri arasında yapılan deneme sınavlarını ifade eder. Örneğin 2/8 ifadesi tarihinde yapılan deneme sınavında sorulan 8. soruyu göstermektedir. Yıllarla ifade edilen soru numaraları ise o yılda düzenlenen OKS deki soruları ifade eder. Örneğin 2002/9 ifadesi 2002 yılında yapılan OKS de sorulan 9. soruyu göstermektedir. Aksi belirtilmedikçe bütün sorular sınavlarda kullanılan A kitapçıklarından alınmıştır. Analizlerde kullanılan her türlü gruba özel değerler (ör: soru ayırt edicilik değeri) Biga Cumhuriyet İlköğretim Okulu öğrencilerinin deneme sınavlarında aldığı derecelerdir. Okul ortalaması ilçe ve il bazında ortalamanın biraz üstündedir.

3 6. Soruların Değerlendirilmesi , , , tarihlerinde düzenlenen deneme sınavlarında Türkçe dersinden öğrencilere toplam 100 soru (25x4) yöneltilmiştir. Soruların tamamı çoktan seçmeli test şeklinde düzenlenmiştir. Hangi konudan, kaç soru sorulduğuna ilişkin bilgiler aşağıdaki tabloda mevcuttur. Konu Başlığı Toplam/Yüzde Sözcükte Anlam Cümlede Anlam Parçada Anlam Dil Bilgisi Ses, İmlâ, Noktalama Anlatım Bozuklukları Edebiyat Bilgileri Toplam Tablo 1: Deneme Sınavında Sorulan Türkçe Sorularının Konulara Göre Dağılımı Konulara Göre Soruların İncelenmesi a) Sözcükte Anlam Bu konu başlığından dört sınavda toplam 11 soru sorulmuştur. Sorulan soruları incelediğimizde soruların soruluş biçimleri ile OKS sorularının soruluş biçimlerinde önemli farklılıklar olduğu görülmektedir. Örneğin 3442 numaralı deyimi kavrayabilme hedefini ölçen 1/7 sorusunda anlam ifade eden bir cümle verilmiş bunu karşılayan deyimlerin hangilerinin olduğu öğrencilere sorulmuştur. Hâlbuki OKS sorularında deyimi kavrayabilme hedefini ölçen benzer sorularda (Örneğin 2002/8) deyim cümle içersinde verilmektedir. İlk başta çok basit görünen bu ayrım derinlemesine bakıldığında deneme sınavında sorulan sorunun eğitim bilimci Bloom un Bilişsel Hedef Alanları Taksonomisi ne göre ancak bilme ve hatırlama basamağındaki bir davranışı ölçtüğü, benzer OKS sorularının ise bilme ve hatırlamanın daha üstündeki bilişsel bir basamak olan analiz basamağındaki bir davranışı ölçtüğü görülmektedir. Bunun daha da ötesinde 4/11 sorusunda direkt olarak deyimin verilip anlamının istendiği görülmektedir. Bu yöntem eğitim sistemimizin karşı çıktığı ezberci yöntemi akla getirmektedir. Sorularda özellikle soru köklerinde rastlanılan bir diğer uyuşmazlık ise teknik terimlerin kullanılmasıdır. OKS sorularını incelediğimizde eşseslilik, sesteşlik, terim anlam gibi terimler yerine bunların ifade ettiği kavramların kullanıldığı görülmektedir. Buradan hareketle 1/12, 3/18, 4/19, 4/20, 4/21 sorularının soru köklerinin belirtilen hedefleri ölçmede yetersiz kaldıklarını söyleyebiliriz. Bu durumda örneğin hedefi Eş Anlam/Karşıt Anlam/Eş Seslilik i kavrayabilmeyi ölçmek olan soru, soru kökünden dolayı sanki sesteşlik veya eşseslilik kelimelerinin anlamlarının bilinip bilinmediğini ölçer hale gelmektedir. Hâlbuki bu soruda benzer OKS sorularındaki gibi hedefler açısından öğrencinin yazılışları aynı anlamları farklı kelimeleri ayırt edebilip edemeyeceğinin ölçülmesi gereklidir. Soru köklerindeki bu problem sorunun anlaşılamamasına kadar varmaktadır. 4/20 sorusunda birçok öğrenci özel anlam sözcüğü ile özel ismin sorulduğunu zannetmişlerdir. Dolayısıyla konuyu bilmedikleri için değil soru kökünü anlayamadıkları için soruyu yanlış cevaplamışlardır.

4 b) Cümlede Anlam Bu konu başlığından dört sınavda toplam 17 soru sorulmuştur. Bu bölümdeki sorulan sorulardaki esas problem soruların ölçtüğü hedefler açısından bir çeşitliliğin olmamasıdır. OKS sorularında baktığımızda cümle anlamı sorularının birçoğunun farklı duygulanım alanlarının (abartma, yakınma, yüzleşme, değerlendirme, karşılaştırma, sanma, şaşırma v.s.) ifade edilmesine yönelik sorular olduğunu görürüz. Fakat deneme sınavlarında sorulan cümle anlamı sorularında sadece abartma duygusundan soru gelmesi bu alandaki soruların tekrar gözden geçirilmesini zorunlu kılmaktadır. Bununla beraber sorulan soruların hep aynı konu başlıklarına yığılması (tanımlama 3 soru, atasözü 3 soru, soru anlamı 3 soru) testin kapsam geçerliliğini önemli ölçüde zedelemektedir. Bu bölümde sorulan soruların hedeflere yönelik soru sorma amacıyla hazırlandığı öğrenciler tarafından bile sezilmektedir. Hâlbuki soruların hazırlanış amacı konunun genel kapsamı dâhilinde öğrencinin okuduğu cümleyi anlayıp anlayamadığını ölçebilmek olmalıdır. Örneğin 1/17 sorusu hem okuduğunu anlama hedefini ölçmeden uzaktır hem de sekizinci sınıf seviyesinin çok çok altında bir sorudur. c) Parçada Anlam Bu konu başlığından dört sınavda toplam 17 soru sorulmuştur. Bu bölümde sorulan soruların madde köklerinde yani soru cümlelerinde OKS sorularına kıyasla uyuşmazlıklar vardır. OKS paragraf soruları genellikle olumsuz madde kökleridir. Yani soru öğrenciye çıkarılamaz, düşünülemez, getirilemez, söylenemez, ulaşılamaz, değildir, öne sürülmemiştir, uygun değildir gibi ifadelerle ulaşır. Hâlbuki uygulanan deneme sınavlarında sorulan 17 paragraf sorusundan sadece bir tanesi olumsuz madde kökü içermektedir. Olumsuz madde kökü içeren soruların çözülmesi için gerekli olan zihinsel süreç doğal olarak olumlu soruların çözülmesi için gereken süreçten daha uzun ve zordur. Bu anlamda deneme sınavı soruları paragrafın anlaşılmasına ilişkin hedefleri gerçekleştirmede oldukça zayıf kalmaktadır. OKS paragraf sorularında soru köklerinin birçoğu paragrafın içinde ifade edilen düşüncelerin değerlendirilmesine ilişkin sorulardır. Deneme sınavı paragraf sorularında ise paragrafla sorunun ısrarla ayrıştırıldığı paragrafın anlamına ilişkin soruların tamamının sadece paragrafta anlatılmak istenen düşünceye yani paragrafın konusuna yoğunlaştığı göze çarpmaktadır. Bir başka sıkıntı da çok tartışılan şiir sorularıdır. Şiirin temasını (izlek) soran sorularda soru şıklarının bir kavramı anlatacak cümle olmak yerine bir veya iki kelimeden oluşan konu başlıkları olması soruyu hedef ölçmekten uzaklaştırmaktadır. Bununla birlikte konu başlıklarının genel ifadeler (Yalnızlık, Ayrılık v.s.) olması soruyu öğrenci açısından zorlaştırmakla birlikte sorunun mantıksal geçerliliğini ve kapsam geçerliliğini düşürmektedir. Örneğin bu kapsamda sorulan 4/4 sorusu ancak şiirin tamamı okunduğunda çözülebilecek bir konumdadır. d) Dilbilgisi Bu konu başlığından dört sınavda toplam 16 soru sorulmuştur. Bu bölümdeki sorular kapsam geçerliliği açısından dengesizdir. Özellikle eylem (fiil) konusuna çok fazla yer ayrılmıştır. Öyle ki sorulmuş 16 sorunun 11 i direkt veya dolaylı olarak yüklemle ilgili hedefleri ölçmeye çalışan sorulardır.

5 Bölümün sorularında göze çarpan bir diğer husus soruların direkt dil bilgisi konularına hedeflenmesidir. OKS sorularının direkt dilbilgisi sorduğu bir gerçektir fakat dilbilgisi sorularının çoğunluğu anlam bilgisi destekli olarak sorulmaktadır. Bu anlamda soruların terim kaynaklı yürütülmesi değil kavram kaynaklı yürütülmesi gereklidir. e) Anlatım Bozuklukları Bu konudan konuya kaynaklık eden alanları da ele aldığımızda 7 soru sorulduğunu görüyoruz. Bu bölümde sorular standarda uygun olduğunu fakat analiz basamağında bilgi ölçen soruların olmadığını görüyoruz. Klasik anlatım bozukluğu kalıbının yanı sıra 2003/21, 2001/22 örneklerinde görüldüğü gibi anlatım bozukluğunun sebebine ilişkin analiz seviyesi sorulara da ihtiyaç duyulmaktadır. f) Ses İmla Noktalama - Edebiyat Bilgileri Bu iki konu başlığından toplam 33 soru gelmiştir. Bu iki konu başlığını beraber ele almamızın sebebi OKS sorularındaki konumundan dolayıdır. Ek 1 deki tabloya bakıldığında görülecektir ki bu iki konudan son 8 senede sadece 3 soru sorulmuştur. Son beş yılda ise hiç soru sorulmamıştır. Dolayısıyla artık OKS nin ölçtüğü davranış biçimleri arasında bu konular yoktur. Böyle açık ve seçik bir gerçeğe rağmen deneme sınavlarında sorulan soruların üçte birinin bu konulardan sorulması doğal olarak ilgi çekici bir hale gelmektedir. g) Kapsam Geçerliliği, Mantıksal Geçerlilik, Ayırt Edicilik Açısından Soruların Değerlendirilmesi Deneme sınavı soruları ile ilgili oluşan şikâyetlerin birçoğunun sebebi aslında uygulanan sınavlardaki konu kapsamının neyi hedeflediğinin açık bir biçimde ifade edilmemesidir. Proje çerçevesindeki bu sınavlar niçin yapılmaktadır? Sınavlar bakanlık müfredatının ne derece öğretilebildiğini mi ölçmek istemektedir? Yoksa OKS deki başarının yükseltilmesi mi amaçlanmaktadır? Eldeki veriler (bakanlığın müfredat kapsamı, son 9 senede OKS de sorulmuş sorular v.s.) incelendiğinde görülecektir ki standart bir test bu iki büyük hedefin ikisini yerine getiremeyecektir. Fakat soruları hazırlayanlar/seçenler her iki amacın birden yerine getirilebilmek gibi sonuçsuz bir çabaya girişmektedirler Eğer sınavların yapılmasındaki amaç bakanlık müfredatının ne derece öğretilebildiğini mi ölçmek ise ; Niçin projenin internet sitesinde ilan edilen örnek yıllık plana göre hareket edilmemektedir? Niçin doğrudan Türkçe dersi konuları arasında yer almayan anlatım bozuklukları, paragraf gibi konu başlıklarından soru sorulmaktadır? Eğer sınavların yapılmasındaki amaç OKS deki başarının yükseltilmesi ise; Niçin son 9 senede neredeyse OKS de hiç sorulamamış konu başlıklarından sorulan sorular soruların üçte birini oluşturmaktadır? Niçin deneme sınavlarında sorulan soruların konu dağılımı ile son dokuz seneden OKS de sorulan soruların konu dağılımı arasında çok ciddi farklılıklar vardır? Deneme sınavında sorulan Türkçe soruların ayırt edicilik derecesi ortalamaları 0,245 seviyesindedir. Bu standart testlerle karşılaştırıldığında düşük sayılabilecek bir değerdir. Hatta 4 soru da -0,11 değerlerine varacak kadar eksi değerler dahi görülmektedir. Bu değerler hakkında gerekli araştırmalar yapılmakta mıdır? Özellikle yazım kurallarını anlatan sorularda (2/14, 4/2 )birbirinin aynı şıklara veya imla kılavuzundan aynen kopyalanmış cümlelere rastlanmaktadır. Bu da doğal olarak soruların özensiz bir biçimde hazırlandığını akla getirmektedir.

6 7. Sonuç ve Öneriler 1. Proje kapsamında deneme sınavı düzenlenmesindeki amacın ne olduğu açık değildir. Amacın ne olduğu tekrar tanımlanmalı ve deneme sınavlarının içeriği bu amaca yönelik olarak tekrar belirlenmelidir. 2. Soruların kapsamı ve niteliği bakımından OKS soruları ile deneme sınavı soruları arasında büyük farklılıklar vardır. Soruların hazırlanmasında ve seçilmesinde tüm yayınevi, özel dershane ve kursların yaptığı gibi- OKS de sorulmuş soruların nitelikleri ve kapsamı dikkate alınmalıdır. 3. Sınav tarihleri, sınav kapsamları ve sınavla ilgili yıllık planlar ancak Ekim ayı sonunda duyurulmuştur. Sınavlar ile ilgili planlamalar eğitim öğretim yılı başında düzenlenmeli ve gerekli duyuru yapılmalıdır. 4. Sınav soruları ile ilgili öğretmen görüşlerinin alınmasında aksaklıklar olmaktadır. Sınav soruları ile ilgili öğretmen ve öğrencilerden alınan dönütler hızlı bir şekilde değerlendirilerek geri dönüş sağlanmalıdır. 5. Sınav sorularının açıklamalı çözümleri yayınlanmamaktadır. Sınav sorularının cevap anahtarı ve açıklamalı çözümleri sınavın ardından bir veya iki gün içerisinde yayınlanmalıdır. 6. Sınav soruları hakkında daha ayrıntılı ve bilimsel analizler yapılmalı bu analizler çerçevesinde soru hazırlayan veya seçenler yönlendirilmelidir. Kaynaklar 1. Çanakkale İl Milli Eğitim Müdürlüğü Resmi İnternet Sitesi ( ) 2. Başarıyı Arttırma Projesi İnternet Sitesi ( ) 3. MEB Eğitim Teknolojileri Genel Müdürlüğü Sınavlar Dairesi Başkanlığı İnternet Sitesi ( ) , , , tarihlerinde yapılan deneme sınavlarının kitapçıkları. 5. Baysen Engin, 2006, Öğretmenlerin Sınıfta Sordukları Sorular İle Öğrencilerin Bu Sorulara Verdikleri Cevapların Düzeyleri, Kastamonu Eğitim Dergisi, Mart 2006, Cilt:14, No:1, ( 6. Çepni Salih, 2003, Bilişsel Gelişim ve Formal Operasyon Dönem Özelliklerine Göre ÖSS Fizik ve Lise Fizik Sorularının İncelenmesi, Milli Eğitim Dergisi, Sayı 150, Kış 2003 ( ) 7. Türk Dil Kurumu İnternet Sitesi ( )

7 Ek 1: Yılları Arasında OKS de Türkçe Dersinden Sorulan Soruların Konulara Göre Dağılımını Gösterir Tablo KONULAR Toplam Yüzde Sözcükte Anlam ,56 Cümlede Anlam ,44 Parçada Anlam ,33 Dil Bilgisi ,89 Ses, İmlâ, Noktalama Anlatım Bozuklukları , ,44 Edebiyat Bilgileri ,44 TOPLAM