Eğitimde Ölçme ve Değerlendirme Nasıl Olmalı? Durum ve Çözüm Önerileri

Transkript

1 Eğitimde Ölçme ve Değerlendirme Nasıl Olmalı? Durum ve Çözüm Önerileri Prof.Dr. R. Nükhet Demirtaşlı Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Ölçme ve Değerlendirme Bölümü E-posta: Dr. N.Demirtaşlı 1

2 Akış Ölçme ve Değerlendirmenin eğitim sürecindeki yeri ve işlevi Ulusal ve uluslararası düzeyde ölçme ve değerlendirme uygulamalarının işaret ettiği sorunlar. Çözüm yolları Dr. N.Demirtaşlı 2

3 Ben bu sunuyu neden yapıyorum? 3

4 Değerlendirmenin Niteliği: Nitelikli Eğitim ve Sonuçları Nitelikli eğitim almış mezun Toplumun ve bireyin ihtiyaçlarına uygun iş ve meslek tercihleri Gelişmiş ve refah toplum, mutlu bireyler Dr. N.Demirtaşlı 4

5 Eğitim-Öğretim Süreci ve Değerlendirme İlişkisi Eğitimöğretim Hedefleri Öğrenen Ölçme ve Değerlendirme Etkinlikleri Eğitim- Öğretim Faaliyetleri Dr. N.Demirtaşlı 5

6 Okullarda Hangi Amaçlarla Ölçme Yaparız? Öğrenmeye hazır oluş düzeyini belirlemek için Dr. N.Demirtaşlı 6

7 Okullarda Hangi Amaçlarla Ölçme Yaparız? Öğrenmelerin gidişatını izlemek, başta öğrenciye ve diğer paydaşlara dönüt vermek için Dr. N.Demirtaşlı 7

8 Okullarda Hangi Amaçlarla Ölçme Yaparız? Başarılı-başarısız kararı vermek için Dr. N.Demirtaşlı 8

9 Peki, ülkemizde, ölçme ve değerlendirme boyutundaki durum nedir? Dr. N.Demirtaşlı 9

10 Ölçme ve değerlendirme sonuçlarının öğrenci başarısını ve yeterliklerini geliştirmekten çok, not vermek ve yeterlileri seçmek üzere kullanılması Dr. N.Demirtaşlı 10

11 Öğretmenlerce Ölçme Sonuçlarının Kullanımı (TIMSS 1999) 3,4 3,2 1:Hiçbirzaman 4:Her zaman Not vermek Geri bildirimde bulunmak Ailelere rapor vermek 3,0 2,8 2,6 2,4 2,2 Üye Ülkeler Yeni Üyeler Aday Ülkeler Türkiye Dr. N.Demirtaşlı 11

12 Ortaöğretime geçişte: OKS, SBS (Seviye Belirleme Sınavı), TEOG Üniversiteye Geçişte: Öğrenci Seçme Sınavı (ÖSYS) Dr. N.Demirtaşlı 12

13 2007 Orta Öğretim Kurumları Öğrenci Seçme Sınavı (OKS) Test İstatistikleri OKS) Test İstatistikleri Sınava Giren Öğrenci Sayısı= Soru sayısı Test puanı ortalaması Test puanı standart sapması Türkçe 25,00 13,79 5,86 Matematik 25,00 3,35 5,20 Fen Bilimleri 24,00 5,73 4,99 Sosyal Bilimler 25,00 8,63 6,61 Dr. N.Demirtaşlı 13

14 2008 Seviye Belirleme Sınavı (SBS) (6. Sınıf) Sınavı Test İstatistikleri Dr. N.Demirtaşlı 14

15 2008 Seviye Belirleme Sınavı (SBS) (7. Sınıf) Test İstatistikleri Sınava Giren Öğrenci Sayısı= 991,655 Soru sayısı puanı ortalaması standart sapması Türkçe ,18 5,86 Matematik ,2 4,51 Fen Bilimleri ,95 4,48 Sosyal Bilimler ,26 5,64 Dr. N.Demirtaşlı 15

16 Kaynak: Dr. N.Demirtaşlı 16

17 PISA 2006 Fen okur yazarlığı yeterlik düzeylerinde Türk öğrencilerinin ve OECD üyesi ülke öğrencilerinin ortalaması Dr. N.Demirtaşlı 17

18 Aktaran Kaynak: Çalışkan, M. (2010). Geniş ölçekli durum belirleme çalışmalarında üst düzey düşünme becerilerinin belirlenmesi: PISA Fen ve Matematik okuryazarlığı. Cito Eğitim Kuram Uygulama, Ekim-Aralık (10), Dr. N.Demirtaşlı 18

19 Kaynak: Çalışkan, M. (2011).PISA 2009 Okuryazarlık çalışmaları sonuçlarının Türk öğrencilerinin özelliklerine göre incelenmesi. Cito Eğitim: Kuram ve Uygulama, Nisan-Haziran, 12, Dr. N.Demirtaşlı 19

20 Türkiye Kitap okuma oranı % 0.1 (Avrupa %21) Kütüphane sayısı Kahvehane sayısı TV izleme süresi İnternete bağlanma süresi Günde 6 saat Günde 3 saat Kitap okuma süresi Okuma becerileri açısından başarı sırası Yılda 6 saat 28. (35 ülke arasında) Kaynak: MEB Yeğitek e-dergi Nisan 2015 Dr. N.Demirtaşlı 20

21 Ülkemizde Ölçme ve Değerlendirme Uygulamalarına İlişkin sorunlar Ölçme ve değerlendirme sonuçlarından öğretim etkinliklerini ve öğretim hedeflerini geliştirmede yeterince yararlanılmaması, Dr. N.Demirtaşlı 21

22 Yüzde Ölçme sonuçlarından Sonuçlarından ders ya da müfredatın niteliklerinin geliştirmek geliştirmek üzere üzere yararlanma yararlanma (PISA (PISA) 2003 okul yöneticileri anketi) EVET HAYIR Türkiye Üye Ülkeler Ülke Dr. N.Demirtaşlı 22

23 Ülkemizde Ölçme ve Değerlendirme Uygulamaları ve Sorunları Ulusal ölçekte uygulanan ve tek tip soru formatı (çoktan seçmeli) kullanılan testler, Dar kontenjanlara öğrenci seçme, Bağıl değerlendirme ve sıralama, Ölçme sonuçlarının sadece sayısal değerler olarak verilmesi, puanların yorumlarına yer verilmemesi, Dr. N.Demirtaşlı 23

24 Ülkemizde Ölçme ve Değerlendirme Uygulamaları ve Sorunları Testlerin hatırlama düzeyinin üstüne çıkmayan düşünme süreçlerini yoklanması, Soru içeriklerinin günlük yaşamdan kopuk ve öğrenci için anlamsız biçimde kurgulanması, Yıllara göre öğrencinin akademik gelişiminin izlenmemesi Dr. N.Demirtaşlı 24

25 Ülkemizde Ölçme ve Değerlendirme Uygulamalarına İlişkin sorunlar-4 Ölçme ve değerlendirme işlemlerinin ön denemeden geçmemiş, sadece çoktan seçmeli sorulardan oluşan testlerle gerçekleştirilmesi, Dr. N.Demirtaşlı 25

26 Ülkemizde Ölçme ve Değerlendirme Uygulamalarına İlişkin sorunlar-5 Testlerde üst düzey düşünme süreçlerinin değil, hatırlama becerilerinin yoklanması Testlerdeki soru içeriklerinin, çocuğa anlamlı gelmeyen, günlük yaşamdan kopuk biçimde kurgulanması Dr. N.Demirtaşlı 26

27 (MEB 7. Sınıf Seviye Belirleme Sınavı SBS Türkçe Uygulaması, 2008) Dr. N.Demirtaşlı 27

28 (MEB 6. Sınıf Seviye Belirleme Sınavı-SBS Türkçe, 2008) Dr. N.Demirtaşlı 28

29 TEOG Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Kasım 2013 A kitapçığı Soru No: 10 Dr. N.Demirtaşlı 29

30 Türkiye nin de katıldığı uluslar arası öğrenci başarılarını belirleme uygulamalarında (TIMSS, PIRLS, PISA), üniversiteye giriş niteliğinde ve uluslar arası düzeyde bilinen sınav uygulamalarında, dil yeterliğini ölçen testlerde (SAT, TOEFL )uygulamalarında çoktan seçmeli soruların yanında açık uçlu soruları da kullanılmaktadır. Dr. N.Demirtaşlı 30

31 Nitelikli Eğitime Giden Yolda, Nitelikli Ölçme ve Değerlendirme Nasıl Olmalı? Dr. N.Demirtaşlı 31

32 Nitelikli Ölçme ve Değerlendirme Nasıl Olmalı? Öğretim programları kapsam analizi Ön denemesi yapılan sorular Farklı soru formatları Soru içeriklerinin günlük yaşam kapsamında ve üst düzey düşünme becerilerini (yorumlama, çıkarsama, eleştirel ve yaratıcı düşünme, problem çözme)ölçecek şekilde tasarlanması Dijital ortamda uygulama Süreklilik ve Gelişimsel İzleme (Temel Eğitim Süresince) Dr. N.Demirtaşlı 32

33 Nitelikli Ölçme ve Değerlendirme Nasıl Olmalı? Madde tepki kuramı Test etiği ve gizlilik Norm dayanaklı değerlendirme Ölçüt dayanaklı değerlendirme Puanların tanımı Yeterlik Tanımları Dr. N.Demirtaşlı 33

34 Raporlar : Ders Alanı Yeterlik Düzeyleri Öğrenci Raporu Sınıf Raporu Okul Raporu Gelişim Raporu Dr. N.Demirtaşlı 34 6

35 SONUÇ Nitelikli eğitim temel eğitimde başlar. Nitelikli Eğitimi sağlamada nitelikli ölçme araç ve yöntemlerinin önemli bir rolü vardır. Ülkemizde İlköğretim kademesi yanında orta öğretim kademesinde de öğrencinin akademik gelişimini izleyip dönüt veren ölçme ve değerlendirme uygulamalarının geliştirilmesi gerekir. Dr. N.Demirtaşlı 35

36 Teşekkürler Dr. N.Demirtaşlı 36