İYİ BİR STERİLİZASYON İÇİN ERYİĞİT TIBBİ CİHAZLAR A.Ş.

Transkript

1 İYİ BİR STERİLİZASYON İÇİN ERYİĞİT TIBBİ CİHAZLAR A.Ş

2 Bu bilgilendirme kitapçığı başta DAS lmak üzere birçk kaynaktan yararlanılmıştır. Bütün hakları saklıdır. Telif hakkı kanunları çerçevesinde izin verilen haller dışında, önceden yazılı izin alınmaksızın çğaltılması, uyarlanması ve/veya tercüme edilmesi yasaktır. Basım : 2013 Revizyn : 0 Basıldığı yer : Ankara Bu dkümanın içinde yer alan bilgiler önceden bildirime gerek lmaksızın değiştirilebilir. İLETİŞİM BİLGİLERİ ERYİĞİT TIBBİ CİHAZLAR A.Ş MERKEZ / FABRİKA İvedik Organize Sanayi Bölgesi Öz Anadlu Sanayi Sitesi Sk. N:3, Yenimahalle ANKARA / TÜRKİYE Tel : Faks : inf@eryigit.cm.tr EN 285 TİP TESTİ SERTİFİKASI EN VALİDASYON EN 285 ÜRÜN BELGESİ ISO 9001 ISO ISO 14001

3 ÖNSÖZ Türkiye nin önde gelen tıbbi cihaz üreticilerinden lan firmamız, 1991 yılından bu yana sağlık sektörüne sterilizasyn ve dezenfeksiyn alanında hizmet vermektedir. Firmamız, 2001 yılından bu yana ISO 9001 ve ISO kalite yönetim sistemlerine, Tıbbi Cihazlar Direktifi CE1984 ve Basınçlı Ekipmanlar Direktifi CE1783 sertifikalarına sahiptir. Çevreye verilen önem ve duyarlılık snucu firmamız yasal mevzuata uyum hazırlıklarını 2010 yılında tamamlamış ve ISO çevre yönetim sistemini kurarak belgelendirilmiştir yılında yapmış lduğu çalışmalar ve. Alman akredite kuruluşu HYGCEN firması tarafından yapılan testler snucunda buharlı sterilizatörlerimiz, tip testi sertifikası ile taçlandırılmıştır. Yine HYGCEN firması tarafından TS EN e göre buharlı sterilizatörlerimize validasyn testleri uygulanmış ve test snuçları başarılı lmuştur. Sürekli gelişim ve teknljiyi takip eden firmamız TÜBİTAK Ar-Ge desteği ile geliştirdiği H 2 O 2 Gaz Plazma Sterilizatörünü de 2011 yılında ürün prtföyü içerisine eklemiştir. ERYİĞİT Tıbbi Cihazlar A.Ş. Ankara Ostim İvedik O.S.B. sınırları içerisinde m2 lik dev bir fabrika kmpleksinde üretim gerçekleştirmektedir. Firmamız, ürün tasarımından satış snrası teknik servisine kadar üretimin her aşamasında Kalite Yönetimi prensiplerine ve kurallarına sıkı sıkıya bağlı larak ülkemize hizmete devam etmektedir. Halit ERYİĞİT Yönetim Kurulu Başkanı

4 GİRİŞ TANIMLAR VE KISALTMALAR Antisepsi Antiseptik Asepsi Bakterisit Bakteri spru Biyljik indikatör Dezenfeksiyn Dekntaminasyn Kimyasal indikatör Prin Sterilizasyn Temizlik Validasyn : Canlı dku üzerindeki veya içindeki mikrrganizmaların öldürülmesi veya üremelerinin engellenmesidir. : Antisepsi için kullanılan kimyasal ürünlerdir. : Mikrrganizmaların krunmuş bir alana ulaşmalarının önlenmesi ve bunun devamlılığının sağlanmasına asepsi, bu amaçla yapılan işlemlerin tamamına da aseptik teknik denir. : Bakterileri öldüren etkidir. : Bazı bakteriler tarafından luşturulan, fiziksel ve kimyasal çevre etkenlerine karşı dirençli özel yapısal frmdur. : Sterilizasynun gerçekleştiğini belirlemek için kullanılan dirençli bakteri sprlarını içeren test materyalidir. : Cansız maddeler ve yüzeyler üzerinde bulunan mikrrganizmaların (bakteri sprları hariç) yk edilmesi veya üremelerinin durdurulması işlemidir. Dezenfeksiyn, tıbbi aletlerin yeniden işleme alınmasında temizlik snrası ikinci kritik adımdır. Etkin labilmesi için dezenfeksiynun, temizlik işleminden daha üstün lması ve kusursuz uygulanması gereklidir. Gerek kullanım alanında hazırlanan dilüsynların gerekse elektrnik cihazlarla izlenerek yapılan dilüsynlarda dezenfektan knsantrasynu görevli persnel tarafından düzenli larak kntrl etmelidirler. : Dezenfeksiyn / sterilizasyn öncesinde, fiziksel ve /veya kimyasal yöntemlerle bir yüzey veya malzemeden rganik madde ve patjenleri uzaklaştırarak, güvenli hale getirme işlemidir. : Sterilizasyn şartlarındaki kritik değişkenlere bağlı larak karakteristik değişiklik gösteren (renk değişikliği vb.) kimyasal maddeler içeren kağıt şerit veya diğer test materyalleridir. : Nükleik asit içermeyen, nrmal sterilizasyn ve dezenfeksiyn yöntemlerine dirençli prtein yapısında enfeksiyn partiküllerdir. : Herhangi bir maddenin ya da cismin üzerinde bulunan tüm mikrrganizmaların, sprları da dahil lmak üzere tüm yapısal frmlarının yk edilmesi işlemidir. : Kir ve rganik maddelerin mekanik larak uzaklaştırılması işlemidir. : Sterilizasyn sisteminin ve işlemlerinin önceden belirlenmiş şartları sürekli sağladığının kanıtlanmasıdır.

5 ORTAM KOŞULLARI İyi bir sterilizasynun sağlanabilmesi için rtam kşullarının da uygun lması gerekmektedir. Öncelikle çk iyi bir havalandırma sistemine ihtiyaç duyulmaktadır. Havalandırma sistemi, havanın steril saklama alanından pzitif basınçla dışarı akışını sağlayacak şekilde tasarlanmalıdır. Hava kaçağını engelleyici kapı sistemleri bulunmalıdır. Merkezi Sterilizasyn Ünitesinin; Ortam Sıcaklığı : 18 O C - 22 O C Ortam Nemi : %35 - %60 lmalıdır. Özellikle dep alanı tz, nem, yüksek sıcaklık ve rutubete karşı iyi havalandırılabilmelidir. Steril, yarı steril ve steril lmayan alanlar belirlenmelidir. Tüm yüzeyler pürüzsüz, yuvarlak köseli, gözeneksiz, klay temizlenebilir ve dezenfekte edilebilir nitelikte ve derzsiz malzeme ile kaplanmış lmalıdır.

6 MERKEZİ STERİLİZASYON ÜNİTESİ (MSÜ) Merkezi Sterilizasyn Üniteleri, sterilizasyn güvenliğinin sağlanması ve enfeksiynun yayılmasını önlemede büyük srumluluğa sahip lan, hastanenin değişik bölgelerinden kirlenmiş malzemeleri işlenmek üzere tplayıp ve tekrar kullanıcıya teslim eden merkezi sterilizasyn üniteleri, 365 gün 24 saat sürekli hizmet üreten, bir hastane için lmazsa lmaz dinamik merkezlerdir. Merkezi sterilizasyn ünitesi ameliyathaneye en yakın alanda veya alt -üst katında yer almalıdır. İdeal bir MSÜ yapılandırılması işlemlerinde deneyimli mimar, mühendis gibi teknik elemanların yanında hastane idaresinden idareci ve dktr-hemşire gibi bilimsel ve teknljik gelişmeleri izleyip, öneri sunabilecek elemanlar bulunmalıdır. MSÜ temizleme, dekntaminasyn, dezenfeksiyn, kurutma, bakım ve narım, paketleme, sterilizasyn, deplama ve dağıtım işlemlerinin yapıldığı steril malzeme üreten bir alandır. Sterilizasyn, özellik gösteren ve sn derece dikkat gerektiren bir işlemdir. Sterilizasynun başarılı lması için kirli aletlerin temizlenmesinden steril ürünlerin muhafazasına kadar tüm işlemlerin kusursuz yerine getirilmesi gerekir. Çalışan persnel eğitimli ve disiplinli lmalıdır. MSÜ çalışanları aşağıdaki temel bilgileri düzenli ve belli aralıklarla almalı ve bilgiler güncellendikçe eğitimleri tekrarlanmalıdır. Persnel eğitimi hem terik ve hem de pratik uygulamalı yapılmalıdır. Sterilizasynla ilgili larak esas alınacak bazı rehberler, tıbbi aletlerin yeniden işleme alınması ve sterilizasynunu yrumlamaya gereksinim duyan persnel için gerekli dkümanlardır. ISO dkümanı, sterilize edici bir ajanın özelliklerini belirleme ve tıbbi cihazlar için sterilizasyn işlemini

7 geliştirme, dğrulama ve rutin kntrlünde kullanılan genel kriterleri sağlar. ISO (nemli ısı) ve ISO (etilen ksit) dkümanları, endüstriyel alanda bu sterilizasyn yöntemlerinin kullanımı için gerekli standartları tanımlar. Avrupa'da EN 550, EN 554 ve EN 285 buhar ve etilen ksit sterilizasynu standartlarını tanımlamaktadır. ISO persnelin biyljik indikatörleri seçerken ve kullanırken ayrıca bu testlerin snuçlarını yrumlarken kullanabileceği bir rehberdir. ISO 17664, tıbbi cihaz üretici firmalarının temin etmek zrunda ldukları cihazın güvenli çalışabilmesi ve uygun larak işlevini sürdürebilmesi için gerekli spesifik bilgileri kapsar.

8 MSÜ EKİBİ, KIYAFETLER VE SAĞLIK KONTROLLERİ MSÜ Ekibi Merkezi sterilizasyn Ünitesi ekibi; 1- Yönetici 2- Hemşire 3- Teknisyen 4- Yardımcı persnel 5- Alet ve kmplike cihaz prblemlerinin anında çözümlenebilmesi için bu üniteden srumlu bir biymedikal teknisyeninden luşmalıdır. Görevlendirilecek persnel sayısına; 1- Hizmet verdiği yatak sayısı 2- Pliklinik sayısı 3- Ameliyathane da sayısı 4- Günlük yapılan ameliyat sayısı 5- Günlük steril edilecek cerrahi set ve malzeme sayısı gibi hizmet verdiği birimlerin yğunluğu ile birlikte verdiği hizmet süresi dikkate alınarak karar verilmelidir. MSÜ Kıyafetleri MSÜ persnel giysileri giyilmesi ve çıkartılması klay, rahat, kısa kllu bir gömlek ve pantlndan luşan iş elbisesidir. Tüm ünitede çalışan persnel, saçları içine alan tek kullanımlık bir kep takmalıdır. Paketleme aşamasında, ciltten lacak dökülmeleri önlemek için uzun kllu gömlek giyilmesi önerilir. Dekntaminasyn dasında çalışan persnel tüm dekntaminasyn işlemi sırasında saçılma ve sıçramalardan krunmak için kruyucu gözlük ve maske (veya tüm yüzü kruyan siperlik), kruyucu sıvı geçirmez önlük ve eldiven kullanmalıdır. Rahat, ayağı destekleyen ve kruyan bir ayakkabı/ önü kapalı terlik giyilir. Terlikler yıkanabilir özellikte lmalıdır. MSÜ gürültülü rtam lması nedeni ile, ses izlasynu için kulaklık takılması önerilir. MSÜ giysileri gün aşırı veya kirlenmesi durumunda hemen değiştirilir.

9 Sağlık Kntrlleri İşe yeni başlayan elemanların genel sağlık muayenesine ek larak rutin kan sayımı ve biykimyasal incelemeleri, işitme testi yapılır ve snuçlara göre Hepatit B ve tetanz aşılamaları uygulanır. Sağlık kntrlleri her yıl veya bir kaza anında hemen tekrarlanır. Gaz sterilizasynu yapılan birimlerde çalışanların maruziyet kntrlu için cilt, göz,slunum sistemi, üreme sistemi, hematpetik sistem kntrlu, nörljik sistem kntrlü yıllık yapılmalıdır. Persnel kesici delici alet yaralanmaları yönünden eğitilmeli ve takip edilmelidir.

10 MSÜ ALANLARI Steril(Temiz Alan) Yarı Steril Nn Steril(Kirli Alan) ve Destek Alanlar lmak üzere şekillendirilmelidir. MSÜ içerisinde yönlendirme levhaları ve acil çıkış işaretleri asılı lmalıdır. Bu kullanım alanlarının büyüklüklerinin belirlenmesinde, görevlendirilecek persnel sayısında dikkate alınan kriterlerde lduğu gibi; hizmet verdiği yatak sayısı, pliklinik sayısı, ameliyathane da sayısı, günlük yapılan ameliyat sayısı, hizmet verdiği birimlerin yğunluğu ile verdiği hizmet süresine göre karar verilmelidir. Örnek Merkezi Sterilizasyn Ünitesi Kirli Alan (Nn Steril Alan) Sterilitesi bzulmuş aletlerin üniteye kabul edildiği, alet ve malzemelerin sınıflandırıldığı, temizlendiği ve dekntamine edildiği alandır. Dekntaminasyn alanında, mikrbiyal ve partikül kaynaklı yüksek düzeyde kirlilik labileceği için çevredeki kirleticilerin kntrl edilmesi ve bu alanın düzenli larak temizliği / dezenfeksiynu gereklidir. Ayrıca, dekntaminasyn alanı, fiziksel larak işlem bölümünün diğer alanlarından ayrılmalı ve girişi ayrı bir servis kridrundan lmalıdır. Dekntaminasyn alanında: El yıkama lavabsu Alet teslim alma ve kntrl masası Otmatik yıkama makinası

11 Ultrasnik yıkama makinesi Hava ve su tabanca sistemi Kirli alanda kullanılan malzeme ve slüsynların saklandığı deplama dası lmalıdır. Yarı Steril Alan Dekntamine lmuş, temiz alet ve malzemelerin kntrl ve bakımlarının, sterilizasyn için paketlenme işlemlerinin yapıldığı, steril lmak üzere paketlenmiş malzemelerin deplandığı alanı kapsar. Steril lacak alet ve malzemelerin beklemesi, yüklenmesi, sıraya girmesi için ayrılmış lan alan dahil lmak üzere buharlı sterilizatörlerin ve bu alan içerisinde ayrı bir bölmede yer alan etilen ksit sterilizatörlerinin bulunduğu alandır. Etilen ksit sterilizatörleri ayrı bölmeli mekanlarda (cam bölme önerilir) ve özel havalandırılması, gaz kntrl dedektörleri ve luşabilecek kaçak durumlarına acil müdahaleye uygun larak planlanması gerekmektedir. Bölüm srumlu dası, çalışanların kullanacakları dinlenme ve seminer dası temiz alan veya destek alan içerisinde yer almalıdır. Çamaşır ve Tekstil Hazırlama Alanı Çamaşır (tekstil) işlem alanı, yeniden kullanılabilir tekstil malzemelerin muayene edildiği, katlandığı, ve paketlere knulduğu dadır ve temiz alan içine yerleştirilmelidir. Hava akışı, aşağı çekişli tip lmalı ve saat başına hava değişimlerinin sayısı (10 hava değişimi/saat) havadaki lif parçacıklarını asgari düzeye indirmeye yeterli düzeyde lmalıdır. Temiz çamaşır deplaması için yeterli alan ve raf, aydınlatılmış bir tekstil kntrl masası bulunmalıdır.

12 El Yıkama Lavabları ve Yerleri El yıkama lavabları kirli, temiz ve steril alanlar arasındaki geçiş nktalarında yer almalıdır. Lavabların yanına sıvı sabun, el dezenfektanı ve kağıt havlu aksesuarlarının eklenmesi gereklidir. El yıkama yerleri ayrıca dinlenme bölümleri gibi bütün persnel destek alanlarında da bulunmalıdır. Lavab musluklarının kntaminasyn riskini rtadan kaldırmak için cerrahi tip ya da ftselli lması önerilir. Temiz Alan (Steril Alan) Steril ve temiz malzemelerin, kullanıcıya teslim edilmeden önce deplandığı alandır. Hizmet yükü ve sirkülasyna göre alan büyüklüğü değişiklik gösterebilmektedir. Hizmet yükü ve sirkülasyna göre alan büyüklüğü değişiklik gösterebilmektedir. Steril bir malzemenin sterilitesinin kullanım nktasına kadar muhafaza edilmesi önem taşımaktadır. Bu malzemelerin deplandığı bölümlerde kntamine lmamasına önem verilmelidir. Steril deplama alanı, sterilizasyn alanına bitişik ve tercihen tek işlevi steril ve temiz malzemelerin saklanması lan ayrı, kapalı ve girişi sınırlandırılmış bir bölümde bulunmalıdır. Havalandırma sistemi, havanın steril saklama alanından pzitif basınçla dışarı akışını sağlayacak şekilde tasarlanmalıdır. Hava kaçağını engelleyici kapı sistemleri bulunmalıdır.

13 Steril malzeme deplarında malzeme rafları yerden cm yukarda, tavandan 15cm aşağıda hava sirkülasynu için duvardan 5cm önde lmalıdır. Kilitlenebilir, tekerlekli raflar tercih edilmelidir. Deplama (örneğin açık tel raflar, açık yekpare raf), kullanılan ambalajlama malzemeleri ve sistemlerine, ambalajlanmış cihazların türlerine ve sağlık kuruluşunda kullanılan taşıma usullerine göre gruplandırılarak yerleştirilmelidir. Yangın emniyeti için yangın muslukları ulaşılabilir mesafede lmalıdır. Destek Alan Bu ana yapının hizmetlerinin uygun şekilde yapılabilmesi için dep, kmpresör, eğitim ve tplantı dası, kesintisiz güç kaynağı, distile su dası, imha ve atık alanı veya dası, syunma daları, tuvalet, duş içermelidir. MSÜ Temizliği MSÜ temizliği aseptik teknik kurallar dğrultusunda temizden kirliye, yukarıdan aşağıya dğru yapılır. Temizlik yaparken kullanılacak slüsyna enfeksiyn kntrl kmitesi önerisi dğrultusunda karar verilir. Kirli Alanların Temizliği Dekntaminasyn dası, kritik alan kabul edilerek temizliği yapılır. Kritik alan temizliğinde kullanılabilecek dezenfektan slüsynlar ile temizlenir, yere dökülen, damlayan sıvı lursa veya yer kirlendiyse, beklemeden temizlik yapılır. Dezenfektan slüsyn her sabah taze larak veya kirlendiyse 24 saat dlmadan dökülüp yenisi hazırlanır.msü dekntaminasyn alanların temizliğinde kullanılan temizlik ekipmanı başka bir alan temizliğinde kullanılmaz.her gün lavab, tezgahlar ve dekntamine lma lasılığı bulunan duvar yüzeyleri dezenfektan slüsyn ile temizlenir ve silinir. En sn yer temizliği yapılır. Steril, Temiz ve Destek Alanların Temizliği Temizlik steril alanda başlayıp temiz ve destek alanlarını kapsar.temizlik için steril depda malzemenin en az lduğu zaman seçilir. Alet hazırlık tezgahları her sabah dezenfektanla ıslatılmış bez ile silinir.

14 DEZENFEKTAN, KİMYASAL SOLÜSYONLAR VE DEZENFEKSİYON UYGULAMALARI Her alet için gerekli dezenfeksiyn ve / veya sterilizasyna yönelik uygun yöntemin görevli persnel tarafından belirlenmesi amacıyla, söz knusu hasta bakım araç gereçlerinin sınıflandırılması gerekmektedir. Kullanımı en yaygın lan sınıflandırma sistemi Spaulding dir. Spaulding Sınıflaması Spaulding, araç-gereçleri sınıflandırmada ptansiyel larak enfeksiyn luşturma riskine göre üç kategri önermiştir. Bunlar; 1- Kritik 2- Yarı kritik 3- Kritik lmayan Malzemelerdir. Kritik Alet / Malzemeler: Nrmal larak, insan vücudunun steril alanlarına giren; cerrahi aletler, implantlar ve invaziv izleme cihazları gibi araç-gereçler, kritik alet/malzemeler larak sınıflandırılır. Zira bu kategriye giren alet/malzemeler hasta için en yüksek riski taşımakta lup sterilizasyn, bu malzemelerin yeniden kullanıma kazandırılmasında tercih edilen yöntemdir. Eğer söz knusu kritik malzemenin ısıya dayanıklılığı değişkenlik göstermiyrsa, Otklavla da sterilizasyn yöntemi tercih edilir. Alternatif larak etilen ksit veya plazma sterilizasynu işlemleri ise daha uzun zaman isteyen işlemlerdir. Ayrıca FDA, özellikle küçük ve sterilizasynu zr lan dar lümenli aletlerin kullanımlarında alternatif yöntemler için nay vermemiştir. Yukarıda bahsedilen yöntemlerden biri ile sterilizasyn mümkün değilse, frmülasynu ve / veya tmatik cihaz için FDA tarafından resmi nayı varsa, gluteraldehit veya perasetik asit esaslı sıvı sterilizasynu uygulanabilir. Yarı Kritik Alet / Malzemeler: Mukza veya bütünlüğü bzulmuş cilt ile temas eden alet / malzemeler yarı kritik larak kabul edilir (slunum terapisi ve anestezi ekipmanları, endskplar, laringskp blade leri, özefajial manmetri prbları, anrektal manmetri kateterleri, vb.).

15 Bu gruba giren alet/malzemeler için steril lma şartı aranmaz, yüksek düzey dezenfeksiyn yeterlidir. Bu ekipmanlar gluteraldehid, stabilize hidrjen perksit, parasetik asit veya klrlu birleşikler gibi yüksek seviyeli dezenfektanlarla işleme tabi tutulmalıdırlar. Klrlu bileşikler aletlerde paslanmalara yl açabildiklerinden tıbbi cihazların dezenfeksiynlarında nadiren kullanılırlar. Bütünlüğü bzulmuş ciltle kısa süre temas eden bazı malzeme / yüzeyler (termmetre,hidrterapi tankları) genellikle kritik lmayan yüzey larak kabul edilir ve rta düzey dezenfektanlarla (fenlikler, iydfrlar, alkl, vb.) dezenfekte edilir. Kritik Olmayan Alet / Malzemeler: Kritik lmayan alet / malzemeler, bütünlüğü bzulmamış ciltle temas eden alet / malzemelerdir (ördek / sürgü, tansiyn aleti manşnu, yatak kenarları, kltuk değnekleri, hasta dasındaki yemek masası ve mbilyalar, yerler, vb.). Bu gruptaki alet / malzemeler patjenlerin dğrudan aktarımında düşük bir riske sahip lduklarından temiz lması yeterlidir. Sadece vücut sıvı / salgıları ile kirlenme meydana geldiğinde düşük düzey dezenfektanlarla (Örneğin alkl veya kuarterner amnyum bileşikleri gibi ) dezenfeksiynları yapılmalıdır. Tıbbi Cihaz ve Malzemelerin Enfeksiyn Risk Sınıflandırması ve Kullanılacak Yöntemler İdeal Bir Dezenfektanın Özellikleri Antimikrbiyal spektrumu geniş lmalıdır. Hızlı etkili lmalıdır. Çevresel faktörlerden etkilenmemeli; kan, balgam, dışkı gibi rganik maddelerin varlığında bile aktivitesini yitirmemeli; birlikte kullanıldığında sabun, deterjan gibi kimyasallarla geçimsiz lmamalıdır. Kullanıcıya ya da hastaya tksik etkisi bulunmamalıdır. Aletlerde ve metal yüzeylerde krzyn yapmamalı; plastik, kauçuk gibi diğer parçalarda bzulmaya yl açmamalıdır. Kullanıldığı yüzeyde antimikrbiyel bir film tabakası luşturmalı ve kalıcı etki yapmalıdır. Kullanımı klay lmalı, kullanım talimatı açık ve anlaşılır lmalıdır. Kkusuz ya da hş kkulu lmalıdır. Eknmik lmalıdır. Suda çözünebilmelidir. Knsantre ve sulandırılmış halde stabil kalabilmelidir. Atıkları çevreye zarar vermemelidir.

16 Kimyasal Slüsynlar 1. Glutaraldehit Glutaraldehit, yüksek düzey dezenfektan ve kimyasal sterilan larak kabul gören bir dymuş dialdehitdir. Aköz slüsynu asidiktir ve bu frmda sprisidal değildir. Slüsyn ancak alkali ph a (ph sı ) a getirildiğinde aktive larak sprisidal hale gelir. Slüsyn bir kez aktive lduğunda kullanım süresi 14 gündür. Yeni glutaraldehit frmülasynlarında (örn.glutaraldehit-fenl-sdyum fenat, ptent asit glutaraldehit, stabilize alkalen glutaraldehit, glutaraldehit-fenilfenl-amilfenl) bu kullanım süresi güne uzatılmıştır. %2 glutaraldehid slusynu, M.tuberculsis, mantarlar ve virüslere da ısısında minimum 20 dakikada, Bacillus ve Clstridium sprlarına ise 3 saatte etkilidir. Lensli aletlere, plastik ve silikn malzemelere zarar vermez. Yüzey dezenfeksiynu amacıyla kullanılmaz. Endskplar ve yüksek düzey dezenfeksiyn uygulanan tüm malzemeler filtre edilmiş veya steril su ile çk iyi durulanmalıdır. Çk iyi durulamadan kullanılırsa klite, keratpati ve krneal hasara neden labilir. Yarı kritik bir malzeme lan endskpların % 2 glutaraldehit slüsynunda en az 20 dk bekletilmesi gereklidir. Bu parametreler, en dirençli vejetatif bakterilerden lan mikrbakterileri 3 lg ünite öldürmek için yeterlidir. Ancak glutaraldehite dirençli mikbakteriler de tanımlanmıştır. Cryptspridium lar, gluteraldehit maruziyetine birkaç saat süreyle dayanabilir, ancak kuru yüzeylerde canlılığını sürdüremez. Ticari temizleyici-dezenfektör cihazlarındaki glutaraldehit knsantrasynu 2 haftadan snra % 50 den fazla azalabilmekte, bu durum, dirençli bakterilerin rtaya çıkmasını hızlandırabilmektedir. Yüksek knsantrasynda (% 2 yerine % 3,2) glutaraldehit kullanılması endskplar için güvenlidir ve gerekli sınır lan 3 lg ünite öldürme düzeyine, standart knsantrasynla elde edilenden daha yüksek güvenlik marjıyla ulaşır. OPA ve hidrjen perksit-perasetik asit kmbinasynu endskpları dezenfekte etmede kullanılabilir. Hidrjen perksit bazı endskplarda aşınmaya yl açabileceğinden ilgili persnel endskp üreticisinin bu dezenfektanı kullanım için nayladığından emin lmalıdır. Sağlık çalışanlarının gluteraldehit temasında akut veya krnik deri irritasynu, dermatit, muköz membran irritasynu (göz, burun, ağız) veya pulmner semtmlara yl açabilir. İyi havalandırılmayan dalarda kullanılması, dökülme saçılma, glutaraldehit slüsynunun değişimi ya da aktive edilmesi veya açık daldırma banysu sırasında, çalışanlar yüksek düzeyde glutaraldehit buharına maruz kalırlar. Glutaraldehit saatte 7-15 kez hava değişim yapan havalandırma sistemlerine sahip yerlerde, kapaklı kaplarda kullanılmalı, kullanım sırasında persnel kruyucu önlemler ( Eldiven, maske vb.) alınmalıdır.

17 Glutaraldehit maruziyet limiti 0.05 ppm dir, bu düzey gözleri, bğazı, burunu belirgin şekilde irrite eder. Glutaraldehit kullanım snrası sdyum bisülfat ile tıbbi atık kapsamında nötralize edildikten snra kanalizasyna atılabilir. 2. Ortfitalaldehit Ortfitalaldehit (OPA), FDA tarafından naylanmış lan yüksek düzey dezenfektan slüsyndur. 1,2 Benzendikarbksaldehit içeren OPA slüsynu, açık mavi renktedir ve ph değeri 5 tir. OPA, geniş bir ph aralığında (ph 3-9) stabil lma özelliğine sahiptir. Gözler ve slunum ylları mukzası üzerinde ciddi irritasyn yapmaz, maruziyet snrasında mnitörizasyn gerekli değildir, rahatsız edici kkusu yktur. Aktive edilmesi gerekli değildir. OPA slüsynunun dezavantajı prteinleri griye byamasıdır. İyi temizlenmemiş aletlerde renk değişikliğine yl açar. Temas sırasında kişisel krunma malzemeleri kullanılmalıdır. Ayrıca hastanın mukzasında veya cildinde renk değişimini önlemek için aletler steril su ile çk iyi durulanmalıdır. OPA slüsynu 14 gün süreyle etkinliğini krumaktadır. OPA slüsynu kullanım snrası glisin ile nötralize edildikten (25 gr glisin/ 4 lt OPA) snra kanalizasyna atılır. OPA slüsynu yüksek düzey dezenfeksiyn süresi 5-12 dakikadır. ( Avrupa, Asya ve Latin Amerika ülkelerinde 5 dk. Kanada ve Avustralya da 10 dk. Amerika Birleşik Devletlerinde ise 12 dk. larak uygulanmaktadır) 3. Frmaldehit Frmaldehit hem sıvı hem de gaz frmda dezenfektan ve sterilan etkinliğe sahiptir. Frmaldehit kanserjen ve tksik etkisi nedeni dezenfektan larak kullanımı önerilmez. OSHA frmaldehitin ptansiyel bir karsinjen lduğunu, 8 saatlik maksimum maruziyet knsantrasynunun 0.75 ppm lduğunu ve çalışanlarda maruziyetin izlenmesi gerektiğini belirtmektedir. Bu nedenle çalışanların frmaldehit ile direkt teması ve dezenfeksiynsterilizasyn işlemlerinde kullanımı sınırlanmalıdır. 4. Klr ve Klr Bileşikleri Klr ve klr bileşikleri yüksek derecede ksitleyici özelliğe sahip lup farklı yapılarına rağmen benzer kimyasal reaksiynlar gösterirler. Yğunluk ve temas süresine göre yüksek, rta veya düşük düzeyde dezenfeksiyn sağlarlar. Prinların dekntaminasynunda 1000 ppm üzerinde etkilidir. En önemli klr kaynakları klr gazı ve hipklritlerdir.

18 Klr bileşikleri arasında klraminler, sdyum diklrizsiyanürat ve klrdiksit sayılabilir. Süperkside su da klr sağlayan bir üründür. Klr suların dezenfeksiynunda kullanılır. Oldukça tahriş edici ve krzivdir. Metallerde kararmaya neden lur. Etkinlik ph ile ters rantılıdır, ph düştükçe etkisi artar. Çamaşır suyu içerisinde % 5.25 ( ppm) sdyum hipklrit (NaOCl) bulunmalıdır. Demir, bakır iynları gibi metal asitlerinden arındırılmış lmalıdır. Organik maddeler ve prteinlerden büyük ölçüde etkilenirler. Hipklritler ışıkta yıkıma uğrarlar. Bu nedenle ışık geçirmeyen plastik kaplarda kapalı şekilde saklanmalıdır. Hipklritler yüzey dezenfeksiynunda, hidrterapi tanklarının, hemdiyaliz makineleri ve su sistemlerinin dezenfeksiynunda geniş çapta kullanılmaktadır. Tüm dezenfektanlarda lduğu gibi önerilen temas süresi önemlidir. Nrmal larak % 5.25 ( ppm) sdyum hipklrit içeren çamaşır suları çğunlukla 1/100 ranında sulandırılarak (500 ppm) genel dezenfektan larak kullanılır. Fakat kan ve serum gibi rganik materyalin döküldüğü yerlerin dezenfeksiynu için (rganik materyal tarafından inaktive edildiğinden) 1/10 (5000 ppm) sulandırılmış çamaşır suyu önerilir. Hipklrit çözeltileri musluk suyu ile günlük hazırlanmalıdır. Bekletilen slüsynlarda aktivite kaybı söz knusu lmaktadır. Kirlendikçe yeni slüsyn hazırlanmalıdır. Çamaşır suları, tuz ruhu gibi asitler ve amnyakla birlikte tksik kimyasal bileşiklere yl açtığından kesinlikle birlikte kullanılmamalıdır. Amnyak luşumu nedeniyle idrar döküntülerinin temizliğinde çamaşır suyu kullanılması sakıncalıdır. Çamaşır suyu ile yüzeylerin dezenfeksiynu temizlik ve durulama işleminden snra yapılmalıdır. Bir klr bileşiği lan sdyum diklrizsiyanürat (NaDCC) hipklritlere göre daha etkili ve daha dayanıklıdır. Sdyum diklrizsiyanürat suda çözünebilen tz, granül ve tablet şekillerinde kullanıma sunulmaktadır. Hipklritlere göre tksisitesi ve tahriş edici özelliği daha azdır. Klr diksit (ClO2) Suda eriyen bir gazdır ve geniş bir ph aralığında (ph 6-10) aktivite gösterir. Klr diksit diğer klr birleşikleri gibi rganik maddelerden ve ışıktan etkilenir. Krziv ve tahriş edici özellikleri vardır. Bazı metallere (bakır, pirinç) ve plastiklere (plikarbnat, pliüretan gibi) zarar verir. Klr diksit sıvı şeklinde yüksek düzey dezenfeksiyn etkinliğine sahiptir. Endskpların bazı metal ve plimer yapılarına zarar verebilir, dış kaplamaların rengini açabilir. Yğunluk ve temas süresi arttıkça krziv etkileri fazlalaşır. Bu nedenle alet dezenfeksiynu için en düşük etkin knsantrasyn ve temas süreleri tercih edilir. Klr diksit gaz halinde sıvı frmuna göre çk daha etkilidir. Uygulamadan snra yüzeylerde beyaz bir tz bırakabilir.

19 5. Süperkside Su Süperkside (elektrlize) su ısıya duyarlı aletlerin, endskpların, sert yüzeylerin ve su sistemlerinin dezenfeksiynunda kullanılır.dayanıksız bir ürün lduğundan genellikle uygulama yerinde üretilir ve bir defalık kullanılır. 6. Hidrjen Perksit Geniş spektrumludur. % 3 lük Hidrjen perksit çözeltisi düşük düzey dezenfektan larak cansız yüzeylerde efektif ve kalıcı bir dezenfeksiyn sağlar. % 3 6 lık knsantrasynları yumuşak kntakt lenslerin, tnmetre prizmaların, ventilatörlerin ve endskpların dezenfeksiynunda kullanılır. Hidrjen perksit ile dezenfeksiynu gerçekleştirilen tüm malzemeler çk iyi durulanmalıdır. Çk iyi durulamadan kullanılırsa krneal hasara neden labilir. Diğer kimyasallarda lduğu gibi hidrjen perksit knsantrasynu da mnitörize edilmelidir. 7. Perasetik Asit Perasetik veya perksiasetik asit (PA) tüm mikrrganizmalar üzerindeki hızlı etkinliği ile karakterizedir. Kullanım snrasında rtaya zararlı bir yan ürün çıkmaz (asetik asit, su, ksijen, hidrjen perksit) ve kalıntı bırakmaz. Perasetik asit rganik materyal varlığında da aktivitesini krur ve düşük sıcaklıklarda bile sprsidal etki gösterir. Bakır, pirinç, brnz, paslanmaz çelik ve galvanize demir yüzeylerde krzyna neden lur. Perasetik asit slüsynu endskpların metal bölümlerine zarar vermektedir ve stabil lmaması nedeniyle 24 saatte bir değiştirilmesi gereklidir 8. Perasetik Asit ve Hidrjen Perksit Karışımı % 0.23 Perasetik asit ve %7.5 hidrjen perksit içeren yeni kimyasal sterilizan FDA naylıdır. Perasetik asit ve hidrjen perksitin bakterisidal etkinliği gösterilmiştir. 20 dakikada yüksek düzey dezenfekiyn sağlar Perasetik asit ve hidrjen perksit kmbinasynu hemdiyalizerlerin dezenfeksiynunda kullanılır. 9. Fenl Bileşikleri Hastane dezenfektanları içerisinde sıklıkla bulunan iki fenl türevi rt-fenilfenl ve rtbenzilpara-klrfenl dür. Yarı kritik gözenekli materyallerde durulama snrasında bile artık bırakmaları snucu dku irritasynuna neden labildiklerinden kullanımları önerilmemektedir. Küvöz temizliğinde kesinlikle kullanılmaz.

20 10. Kuarterner Amnyum Bileşikleri Kuarterner Amnyum Bileşikleri düşük düzey dezenfektan grubuna girer. Düşük düzey dezenfektan larak yaygın bir şekilde kullanılan kuarterner amnyum bileşikleri antiseptik larak kullanılmamalıdır. Kuarterner amnyum bileşikleri iyi temizleyici lmalarına rağmen, yüksek su sertliğinde pamuklu ve gazlı bez kullanımında bunların emici özelliğinden dlayı mikrbisidal etkinlikleri azalmaktadır. Alkil dimetil benzil amnyum klrit, alkil didesil dimetil amnyum klrit, dialkil dimetil, amnyum klrit hastanelerde kullanılan bazı kuarterner amnyum bileşiklerinin kimyasal isimleridir. Dialkil kuarternerler (didesil dimetil amnyum brmit ve diktil dimetil amnyum brmit) adı ile anılan daha yeni kuarterner amnyum bileşikleri, sert sularda aktivitelerini krurlar ve anynik artıklara tlerandırlar. Kuarternerler genellikle taban, mbilya ve duvar gibi kritik önem taşımayan genel çevrenin dezenfeksiynu yapılması gerekiyr ise kullanılır. 11. İydfrlar İydfrlar antiseptik ve dezenfektan larak kullanılır. Knsantrasyn ve temas süresine göre rta ve düşük düzey dezenfektandır. Sulandırılmış lan iydfrlar knsantre lan iydfrlardan daha etkilidir. Bu nedenle önerilen knsantrasynlarda sulandırılmalıdır. Antiseptik larak frmüle edilmiş lanlar dezenfektan larak frmüle edilmiş lanlardan daha az serbest iyt içerirler. Silikn tüp yapısına zararları vardır. Bu nedenle iyt ve iyt bazlı antiseptikler silikn kutularda kullanılmamalı ve saklanmamalıdır. Antiseptik iyt slüsynları yüzey temizlik ve dezenfeksiynunda kullanılmaz. 12. Alkller Orta ve düşük düzey dezenfektanlardır. Mikrrganizmalara (sprlu şekil dışında) hızlı etkili, geniş spektrumlu bileşiklerdir. Ancak kalıcı etkileri yktur. Alkller renksiz, uçucu bileşikler lup uygulandıkları yüzeylerde leke ve artık bırakmadıklarından durulama gerektirmezler. Tksik özellikleri yktur. Yüksek yğunlukta yanıcı ve parlayıcı lduklarından alkller iyi havalanan sğuk bir yerde muhafaza edilmeli, alev yakınında kullanılmamalıdır. Sağlık alanında sıklıkla etil alkl (etanl), izprpil alkl (izprpanl) ve ayrıca n-prpil alkl (n-prpanl) kullanılmaktadır.

21 Antimikrbik etkinlikte alkl yğunluğu önemlidir. Etil alkl % 60, izprpil alkl % 50 ve n- prpil alkl % 40 üzerindeki yğunluklarda yeterli etki gösterir. Alkller uzun süre kullanıldığında ciltte kuruluk ve irritasyn yapabilirler. Cilt kruyucu katkılarla bu etkiler önlenebilmektedir. Etil alkl % yğunluklarda etkin lmakla birlikte cilt antisepsisi için %70 yğunluk (vl/vl) ptimal etkinlik gösterir. Buna karşılık yğunluk % 50'nin altına düştüğünde aktivitesini büyük ölçüde kaybeder. Etkilerini prteinleri pıhtılaştırarak ve lipitleri eriterek gösterir. Prtein denatürasynu bir miktar su varlığını gerektirdiğinden mutlak (% 96) alklün antimikrbik etkisi zayıftır. Bakterisit, fungusit, virüsit ve mikbakterisit aktivitelere sahiptir. Zarflı virüsler hızla inaktive lur, fakat zarfsız virüsler için yüksek yğunluk ve daha uzun süre gerekir. Alkl içerisine iyt, pvidn iyt, klrhekzidin gibi maddeler ilave ederek çk daha güçlü ve uzun süreli etkinlik sağlanabilir. İyi temizlik yapılmadan kullanılmaları durumunda tespit edici özellikleriyle rganik kirleri tespit eder. Antiseptik larak geniş çapta kullanılmaktadır. Ayrıca sert ve temiz yüzeylerin,termmetre, tnmetre gibi aletlerin dezenfeksiynu için uygun bileşiklerdir. 13. Glukprtamin, L-glutamik asit ve kkprpilen-1, 3-diamin'in bir dönüşüm ürünü lup vejetatif bakteriler, mikbakteriler, mantarlar ve zarflı virüsler dahil lmak üzere geniş bir antimikrbiyal spektruma sahiptir. Üretici firmaya ait veri dökümanları bu bileşiğin, insanlar, çevre ve çeşitli materyallerle uyumunun iyi lduğunu göstermektedir. Avrupa da mevcut ticari bir ürün larak, alet ve endeskpların dezenfeksiynunda kullanılabilmektedir. Dezenfektan Test Stripleri Dezenfektan slüsynun Minimal Etkin Knsantrasynu (MEK) nu değerlendirmek için kullanılırlar. Ürüne özel lmalıdır. ph ölçerler bu amaçla kullanılmamalıdır.bu testin yapılış sıklığı slüsynun kullanım sıklığına göre belirlenir. Örneğin: Her gün slüsyn kullanılmaya başlamadan önce 1 test, Günlük her 10 kullanımdan snra 1 test, Günlük 30 kez kullanımda her 10 kullanım snrası 1 test. Haftalık kullanım için, kullanım öncesi 1 test;

22 Test şeritleri slüsynun kullanım süresini uzatmak için kullanılamaz. Test şeritlerinin değerlendirilmesinde üretici firmanın önerileri dikkate alınmalıdır. Test snucu lumsuz ise slüsyn kullanılmamalı, ekleme yapılmamalı, yeni slüsyn hazırlanmalıdır. Şerit üzerindeki kimyasal madde zamanla bzulacağı için kutunun üzerinde sn kullanma tarihi bulunmalıdır. Test şeritlerinin kutusu açıldığında üzerine açıldığı tarih ve kullanım süresi yazılmalıdır. (örn. 120 gün). Test snuçları kaydedilmelidir. Dezenfeksiynu Etkileyen Faktörler Anaerp mikrrganizmalar aerplara göre dezenfektanlara daha dirençlidir. EO gibi gaz sterilanların kristal içerisine penetrasynu mümkün değildir. Yüzeyde rganik madde varlığında kristalleşme lacağından bu yüzey EO ile steril lmayacaktır. Dezenfektanın knsantrasynu üretici firmanın önerdiği knsantrasyndan farklı kullanılmamalıdır. Mikrrganizmaların sayısı arttıkça dezenfektanın etkisi azalır. Ortamın sıcaklığı arttıkça dezenfektanın etkisi de artar. Sıcaklık bağımlı etki gösteren dezenfektanlarda üretici firmanın sıcaklık önerilerine uyulmalıdır. Ortamın ph sı dezenfektan aktivitesini etkiler. Bu nedenle üretici firmanın önerdiği ph kşulları tercih edilmelidir. Ortamda bulunan rganik materyal ve yağ dezenfeksiynu lumsuz etkiler. Yüzey aktif maddeler, ya da metal iynları dezenfektanın cinsine göre lumlu ya da lumsuz etki yapabilir. Dezenfeksiyn işleminde mikrrganizma tipi sn derece önemlidir. Zarflı virüslerin en duyarlı, prinların ise en dirençli hastalık etkenleri lduğu ve bifilm içerisindeki mikrrganizmaların diğerlerine göre dezenfeksiyna çk daha dirençli lduğu unutulmamalıdır.

23 STERİLİZASYON DÖNGÜSÜ TESLİM ETME KULLANICI DEPOLAMA YIKAMA YÖNETİM STERİLİZASYON KONTROL ve PAKETLEME TESLİM ALMA Cerrahi perasynda kullanılan malzemeler kirli ve kanlı larak teslim alınır. Eski sistemlerde ve halen de yğun larak kullanılan bu sistemde bir evrak yardımı ile aletler teslim alınırdı. Yeni düzende ise; malzemeler üzerindeki 2D karekdları lazer barkd kuyucu ile kutarak çk hızlı, hatasız ve eksiksiz biçimde teslim alma işlemini gerçekleştirir. Aletler set larak yada tek tek teslim alınabilirler.

24 YIKAMA Cerrahi perasynda kullanılan kirli ve kanlı larak teslim alınan malzemelerin kaba temizliği yapıldıktan yıkama ünitesine alınarak sterilizasyn öncesi temizliği yapılır. Dekntaminasynda Kullanılan Malzemeler Özel fırçalar, yumuşak bez, sünger Basınçlı su tabancası (lavaj enjektörü) Basınçlı hava tabancası (lavaj enjektörü) Ultrasnik yıkama cihazı Yıkama / Dezenfektör cihazları Alet kurutma makineleri Deterjan-dezenfektan / enzimatik slüsyn Elle Dekntaminasyn Aletlerin (tel sepetler içinde) kaba kiri gerekli lduğunda çeşme suyu altında akıtılır. Deterjan-dezenfektan veya enzimatik slüsyna yerleştirilir, üreticinin önerileri dğrultusunda yeterli süre bekletilir. Enzimatik slüsynlar bakteri üremesi açısından zengin bir rtam yarattığından sık değiştirilmesi çk önemlidir. Tüm kir ve rganik artıklar yumuşak bir bez ya da sünger ile alet lümenleri ise özel fırça kullanılarak yıkanır ve basınçlı hava tabancası yardımı ile temizlenir.aletler akan su ile durulanır (en sn durulamanın distile su ile yapılması alet ömrünü uzatır).basınçlı hava ile kurulanır. Alet ve Malzemelere Göre Dekntaminasyn Cerrahi Mtrlar Elektrik düğmesi kapalı duruma getirilir. Kabllu veya havalı mtrlarda kabllar birbirinden ayrılmadan yıkanır ve dezenfekte edilir. Batarya kullanılıyr ise çıkarılır. Tüm ayrılabilir parçalar sökülür. Mtr kısımlar suya batırılmaz ve ultrasnik yıkama cihazında yıkanmaz, dezenfektan ile ıslatılmış bezle silinir. Cerrahi mtr aksesuarlarının temizliğinde üretici firmanın önerileri dikkate alınır. Laparskpi Aletleri Tüm parçaları birbirinden ayrılır. Kanüllerin içinden basınçlı su ve hava geçirilir ve içleri tekrar kntrl edilir. Temizlenmemişse işlem tekrarlanır. Gerekirse uygun fırça ile temizlenir.

25 Mikr Cerrahi Aletleri Hassas ldukları için elde yıkarken kesici ve delici uçlara zarar verilmekten kaçınılır ve yaralanmanın önlenmesi için işlem çk dikkatli yapılır. Kter Krdnları Biplar pensetler krdnlarından ayrılır, pensetler uçlarına zarar gelmeyecek şekilde ve krdnlar da kırılmayacak şekilde tplanır. Uniplar kalemlerin yakıcı uçlarının içinden basınçlı hava geçirilir Optik ve Krdnlar Ultrasnik yıkama cihazı kullanılmaz. Kullanılan tüm ptiklerin adaptörleri birbirinden ayrılır. Basınçlı hava ile kurulanır ve gerekirse adaptörlerin temizliği pamuklu çubuk ile yapılır. Adaptörler yerleştirilir ve kntrl edilir. Uç kısmında, göz kısmında yada ışık taşıyıcı kısmında leke yada kalıntı varsa özel ptik temizleyici krem ile temizlenir. Kir kalmış ise tekrar yıkanıp, durulanır ve kurulanır. Tüm bu işlemler düşmeyi engellemek için tezgah üzerinde yapılır. Yıkama/ Dezenfektör Makineleri ile Dekntaminasyn Endskpların yeniden işleme alınması sırasında persnel hatalarını önlemede yardımcı labilmek amacıyla FDA önerileri aşağıda yer almaktadır; Tüm persnel üreticinin endskp temizleme talimatlarına tam larak uymalıdır. Endskpunuzun önerilen yöntem lan tmatik yıkayıcı-dezenfektörlerde işleme almaya uygun lup lmadığını tespit edin. Endskp ve yıkayıcı-dezenfektör üretici firmalarının işlem talimatlarını karşılaştırın ve birbirine uymayan önerileri çözüme kavuşturun. Endskp ve kimyasal üretici firmaları tarafından sağlanan talimatları uygulayın. Endskpları alkl ile kurutma işlemini gözönünde tutun. Endskpları yeniden işleme alma ile ilgili prtkllere bağlılığı takip edin. Endskpları işlemden geçiren tüm persnele kapsamlı ve yğun bir eğitim uygulayın, eğitime katılan persnelin kayıtlarını tutun. Onarıma gönderilen endskpları narım için gönderilen kntamine ekipman larak etiketleyin. Kapsamlı kalite kntrl prgramı uygulayın. Yıkama-dezenfektör makineleri kapalı mekanda temizlik ve dezenfeksiyn işleminin yapılmasını sağlar. Ayrıca yıkama-dezenfektör makinelerinin kullanımı ile eldivenle cihaz içine knan materyal, çıplak elle güvenle alınabilir duruma ulaşır.

26 Çalışma prensipleri aşağıda sunulmuştur: Ön yıkama ; kan ve rganik atıklar ve kaba kirleri uzaklaştırmak amacı ile sğuk çeşme suyu ile yapılır. Temizlik; C derecelik sıcaklıkta yapılır. Alkalen deterjanlar kullanılabildiği gibi, enzim içeren veya içermeyen nötral deterjanlar temizlik maddesi larak kullanılır. Kimyasal temizlik maddesi kullanıldığında, knsantrasynu, çalışma sıcaklığı ve temas süresi üretici firmaların önerilerine uygun larak yapılır. Isıya duyarlı tıbbi araçlar için kemtermal yıkamadezenfeksiyn işlemi tercih edilir ve düşük sıcaklıkta sn durulama gerçekleştirilir. Temizlik fiziksel veya kimyasal larak yapılabildiği gibi elle, snik larak veya yıkama makineleriyle yapılabilir. Amerika Birleşik Devletleri nde temizlik sıklıkla su ve bir deterjan kullanımıyla yapılmaktadır. Avrupa nın birçk ülkesinde temizlik, aletleri öncelikle ılık su ve deterjanla yıkadıktan snra sğuk su ile durulayan yıkayıcı-dezenfektörlerde yapılmaktadır. Döngü >90 C de sıcak suyla tamamlanır. Sürgü ve ördek gibi malzemeler makinede 2-5 dakikalık işleme tabi tutularak temizlenir ve dezenfekte edilirler. Uygun bir temizlik işlemi ile artık prtein ve / veya tuzlar uzaklaştırılmamışsa buhar dışındaki sterilizasyn tekniklerinin tümünde sterilizasyn döngüsünün %1-40 ında başarısızlık gösterilmektedir. Durulama; ılık veya sğuk suyla durulamanın ilave bir katkısı yktur. İlave edilen asidik nötralize edici maddeler alkalen deterjan artıklarının uzaklaşmasını klaylaştırır. Termal dezenfeksiyn/sn durulama; sn durulamada alet üzerinde lekelerin ve metallerde labilecek krzynun önlenmesi için demineralize su kullanılır. Kurutma; yıkama dezenfeksiyn makinesinin ayrı bir kurutma prgramı yk ise; kurulama basınçlı hava veya kurutma kabinlerinde yapılır. Yıkama /Dezenfektör Kullanımında Dikkat Edilmesi Gerekenler Aşırı yükleme yapılmaz. Tıbbi cihazın bağlantı ve kapakları suyun ulaşması için açılır. Büyük bir alet yerleştirildi ise, diğer aletlerin yıkanmasını engelleyip, engellemediği kntrl edilir. Bşlukları lan malzemeler yıkanması için uygun pzisynda makineye yerleştirilir. Hassas, kırılma lasılığı bulunan cam vb. aletler uygun şekilde yerleştirilir. Mikr cerrahi aletler makineye dikkatli yerleştirilir. Prblar (uçlar) ve diğer klayca kırılabilen parçalar aletlere özel yapılmış aparatlara knulur. İşlemi biten aletler makineden çıkarılır, makinede bekletilmez. Eğer kurutma amacı ile verilen sıcaklık tıbbi aracın kurumasını sağlayamamış ise,kurulama prgramı tekrarlanır.

27 Yıkama/Dezenfektörlerin Mnitörizasynu Mekanik temizliğin yapılıp yapılmadığını gösteren kimyasal indikatörler (her çevrimde) Prtein varlığını saptayan ninhidrin veya benzeri testler (haftada bir) Sıcaklık zaman parametrelerini gösteren elektrnik kntrl sistemleri (her çevrimde) ile mnitörize edilir. (EN ISO 15883). Yıkama /Dezenfektörlerin Temizliği Kabin içindeki ızgara çıkarılarak, su pervanelerinin delikleri kntrl edilir. Gerekirse basınçlı su ve hava kullanılarak temizlenir. Kapak içi, çevresi ve dış yüzeyler dezenfektanla temizlenir. Deterjan ve slusyn çekmeceleri bl su ile temizlenir ve kurulanır. Biten veya azalan deterjan / slüsynlar tamamlanır ve slüsyn değişim tarihleri kaydedilir. Yıkama-dezenfektörler için kullanılan arabalar dezenfektanlı bez ile silinir. Cihaz temizlikleri üretici firmanın önerileri dğrultusunda yapılmalıdır. Haftada bir cilalanıp her gün işlemler bittikten snra temizliği yapılır. Ultrasnik Yıkama Makineleri Özellikle lümenli aletler ile temizliği zr lan alet ve malzemelerin üzerindeki kan, prtein ve diğer rganik maddelerin belli bir sıcaklıkta ( C ) ultrasnik dalgalar ile çözülmesini ve giderilmesini sağlayan cihazdır. Ultrasnik Yıkamada Dikkat Edilmesi Gerekenler: Üretici firmanın önerileri dğrultusunda sıvı havuzu su ile dldurulur. Bir temizlik maddesi veya temizlik-dezenfektan maddesi birlikte eklenir. Temizlik ve/veya dezenfektan maddesinin türü, knsantrasynu, sıcaklığı ve işlem süresinin belirlenmesinde üretici firmanın önerileri dikkate alınır. Genellikle 40C nin üzerindeki sıcaklıklarda suyun içindeki gaz kabarcıkları uzaklaştığından temizleme gücü daha da artar. İşlem yapılacak materyalin tamamı sıvıya daldırılır. Kapaklı malzemelerin kapakları açılır Ultrasnik titreşimleri önlememesi için tel ızgara kullanılır Geniş yüzeyli, büyük cihazlar, ultrasnik dalgaların diğer araçlara ulaşmasını engelleyebilir. Bu nedenle bu araçlar vertikal (dikey) veya diğer küçük araçların üzerine knulmaz. Sıvının içine aşırı miktarda alet knulmaz Ultrasnik yıkama makinesinin sıvısı günlük larak ve kirlenirse beklemeden değiştirilir.

28 Ultrasnik Yıkama Makinelerinin Temizliği Her sabah veya slüsyn kirlendikçe ultrasnik yıkama slüsynu değiştirilir. Yeni slüsyn hazırlanmak üzere bşaltıldığında, tankın içi dezenfektan slüsynla (alkl gibi rta düzey dezenfektan ile) ıslatılmış bezle temizlenir. Ultrasnik yıkama makinelerinin temizliği üretici firmanın önerileri dğrultusunda yapılmalıdır. ALET KURULAMA VE BAKIM Alet ve malzemeler kurutulmadan paketlenmemelidir. Kurulama hava tabancası veya kurutma kabinleri kullanılarak yapılmalıdır. Aletlerin temiz, kuru ve çalıştığından emin lunmalıdır. Eklem yerleri işlemeyen aletlerin ek yerleri suda çözünen yağlarla yağlanmalıdır. Aşınma, krzyn, defrmasyn ya da başka tür bir hasar görülen aletler kullanım dışı bırakılmalıdır.

29 PAKETLEME Malzemeler sterilizasyn öncesi temizlik ve kuruluk yönünden kntrl edilmeli ve daha snra uygun bir ambalaj ile sarılarak paketlenmelidir. Paketleme alet ve malzemelerin steril larak muhafaza edilmesi için gereken uygulamalardan biri lup; Tekstil paketleme malzemesi kullanılacaksa, kullanım öncesi yıkanmış lmalı, Paketin bütünlüğü bzulmamış lmalı, Yırtılmaya ve delinmeye dirençli lmalı, Sterilizasyn metdu ile uyumlu lmalı, Paket içindekilerini hasardan krumalı, Sterilize edilecek tıbbı malzemeyi kntaminasyndan kruyacak etkili bir bariyer luşturmalı, Tksik içeriği lmamalı, Tüy (hav) bırakmamalı, Havanın uygun şekilde bşalmasına müsaade etmeli, Üreticinin önerilerine göre kullanılmalıdır. PAKETLEME MALZEMELERİ VE ÖZELLİKLERİ Ambalaj malzemesi, buhar ve gazın pakete geçmesine imkan vermeli, ayrıca sterilizasyn snrası malzemeleri kntaminasyndan krumalıdır. Steril edilen malzemelerin uygun takibini yapabilmek için paketleme malzemesi üzerine sn kullanım tarihi, uygulanan sterilizasyn türü ve tanımlama kdu etiketi ile işaretleme yapılmalıdır. Kumaş örtüler, Kağıt ve pliprpilen paketleme malzemeleri, Sterilizasyn pşetleri, Pliprpilen pşetler, Knteyner sistemleri, Steriliteyi sürdüren örtüler lmak üzere gruplandırılabilir.

30 Kumaş Örtüler Sadece buhar sterilizatörde steril edilecek malzemeleri paketlemek için kullanılır. Tekrar kullanılabilir özelliktedir. Yeterli kruyucu etki çk katlı lmasıyla sağlanabilir. Tekstil paketleme malzemesi kullanım öncesi yıkanmış lmalıdır. Kağıt ve Pliprpilen Paketleme Malzemeleri Bu paketleme malzemeleri buhar, EO ve frmaldehit sterilizatörde kullanılabilir. Hidrjen perksit sterilizatörde ise selülz içermeyen, pliprpilen tipleri kullanılır. Tek kullanımlıktır. Sterilizasyn Pşetleri Bir tarafı kağıt, diğer tarafı şeffaf, ısı ile kapatılan, tek kullanımlık pşetlerdir. Plastik film iki veya daha fazla kattan luşmalıdır. Plastik katlar arasındaki bağ ayrılmamalı ve plastiğin şeffaflığını bzmamalıdır. Pliprpilen Pşetler Hammaddesi selülöz içermeyen tek kullanımlık pşetlerdir. Knteyner Sistemleri Metal ya da plastik, filtreli kutulardır. Neme dirençlidir. İçinde su buharının birikmesine izin vermeyecek yapıda lmalıdır. Sterilizanın knteyner içine nüfuz edebilmesi için filtreli bölümleri lmalıdır. Filtreleri üretici firmanın önerisi dğrultusunda değiştirilmelidir. Steriliteyi Sürdüren Şeffaf Plastik Örtüler Tzun pakete temasını engelleyen şeffaf plastik pşetten yapılmıştır. Sterilizasyndan snra uygulanır Malzemenin sterilliğinin devamını sağlar ve krur. Malzemelere Uygun Bakım ve Paketlemeler 1. Cerrahi Alet Setleri Parçalara ayrılmış uygun lan aletlerin mntajı yapılır. Gerektiğinde medikal yağ ile yağlanır. Fazla yağ lifsiz yumuşak bir bez ile silinir. Ek yerleri sertleşen aletlere bakım spreyi uygulanır. Set listelerine göre setin içerisindeki aletler kntrl edilir. Arızalı aletler ayrılır.

31 Paket bandı veya dkümantasyn etiketi üzerine set adı ve varsa sette eksik lan aletler yazılır. Aletlerin miktarına uygun büyüklükte tel sepet kullanılır. Tel sepetin tabanına içindeki aletlerin üzerini de örtecek büyüklükte bir örtü serilir (wrap veya kumaş). Set içeriği, hazırlanan Set Listesi ne göre kntrl edilerek aletler bu sepetin içine yerleştirilir. Set Listesi ne tarih ve isim yazılır, alet sepetinin üzerine knulur. Kilitli aletlerin tek kilitleri kilitlenir, iğne tutucular (prtegüler) kilitlenmez. Aletler birbirine paralel lacak şekilde yerleştirilir. Zarf yöntemine uygun larak paketlenir 2. Optikler Optiklerin adaptörleri mnte edilir ve eksik varsa tamamlanır. Görüntünün net lup lmadığı gözle kntrl edilir. Kılıf / kutuya yerleştirirken ptiğe dikkat edilir. Optikler özel plastik kutularına knulur. Optik ve sğuk ışık krdnları EO, frmaldehit ve plazma sterilizatörde steril edilmek üzere (sğuk ışık krdnları çember şekline getirilerek cm lik sterilizasyn pşetlerine) paketlenir. 3. Spançlar ve Lapartmi Pedleri Tek tek sayılarak istenen sayıda lup lmadığından emin lunur (örneğin; 5, 10 vb. adetlerde hazırlanan paketler). Spançlar ve lapartmi pedleri radi-paklı ise, radi-pak çizgileri aynı yöne gelecek şekilde kullanım yerine göre standart adetlerde hazırlanır. (Vücut bşluklarında kullanılacak lan spançlar radypak şerit içermeli ve şerit örgülü lmalıdır.) Üç tarafı yapıştırılmış lan kağıt/ pşet paket içine (radypaklı ise radypak çizgisi görünecek şekilde) yerleştirilir. Diğer taraf da yapıştırılır, iyi yapışıp yapışmadığı kntrl edilir. 4. Mtr ve Aksesuarları Yağlanması gereken cerrahi mtr ve aksesuarlar firmadan alınan bilgiler dğrultusunda yağlanır. Set halinde lanlar zarf metduna göre, tek lanlar kağıt plastik pşetlerle paketlenir. 5. Sıvı Kapları Sıvı kapları ıslak ise kurulanır.

32 Büyük sıvı kaplarını birbirinden ayırabilmek için havlu kullanılır. Büyük sıvı kabının içine, içini kaplayacak büyüklükte havlu knur. Üzerine ikinci kap dip kısmı diğerine paralel lacak şekilde yerleştirilir. Diğer daha küçük kaplar da aynı şekilde havlu ile ayrılarak ve dipleri diğerlerine paralel lacak şekilde iç içe yerleştirilir. Kimyasal indikatör metale değmeyecek şekilde paket içine yerleştirilir.31 Dikdörtgen veya zarf yöntemine uygun lacak şekilde paketleme işlemi yapılır. Paket, buhar için prses indikatörlü band ile kapatılır. Küçük ve tek paketlenecek sıvı kapları, kağıt / plastik lan medikal pşetlere paketlenir. Uygun büyüklükte pşete sıvı alan kısmı kağıt tarafına gelecek şekilde yerleştirilir. Sterilizasyn pşetinin her iki tarafı da paketleme makinası ile yapıştırılır. 6. Kumaşlar Yıkanmış ve temiz çamaşırlar cinslerine göre ayrılır. Işıklı masada delik, yırtık lup lmadığı kntrl edilerek sağlamlar en klay açılabileceği şekilde katlanır. Katlarken üzerinde iplik, band atığı vs. varsa bunlar alınır, gerekirse yapışkan maddenin temizlenmesi için çamaşırhaneye gönderilir. Çamaşır seti yapılacaksa; en sn örtülecek örtü en alta gelecek şekilde birbirlerine paralel larak yerleştirilir. Paketleme dikdörtgen yöntemine uygun larak yapılır. Paketin ne çk sık, ne de çk gevşek lmamasına dikkat edilir. PAKETLEME MALZEMELERİ Örgüsüz kumaş (tek kullanımlık), wrap Keten, tekstil Kağıt ve Plastik bileşimli İki çeşit paketleme yapılır; Rul ile paketleme. Wrap ile paketleme

33 Paketleme Prensipleri Buhar sterilizatörde steril edilecek bhça ebatları 30x30x50 cm byutlarından daha büyük ve ağırlığı 5,5 kg dan fazla lmamalıdır. Zarf veya dikdörtgen usulü paketleme çift paketleme malzemesi ile yapılır. Her kat ayrı paketlenir. Paketlerin üzerinde sterilizasyn tarihi, paket içeriği, kişinin isminin baş harfleri ve yükleme numarası etiket /maruziyet bandına yazılır. Sterilizasyn pşetlerinde sterilizasyn tarihi, paket içeriği, kişinin isminin baş harfleri ve yükleme numarası pşetin ısı ile kapatılan kısmının üst dış kısmına yazılır. Her paket içine kimyasal indikatör knulur. Paketlenmiş alet setinin (tepsi, aletler ve bhçanın tplamı) ağırlığı 7 kg ı geçmemelidir. Paketlenecek alet ve malzemelerin temiz, kuru ve tam larak çalıştığından emin lunmalıdır. Buhar geçişine izin veren delikli sterilizasyn tepsileri tercih edilir. Cerrahi aletler tek diş larak kilitlenir. Taslar iç içe knacaksa arasına havlu yerleştirilir. Keten veya pamuklu bir havlu tek katlı ve tamamen açılmış larak tepsi tabanına yerleştirilir. Tepsiden taşan havlu aletlerin üzerine katlanır. Paketleme Yöntemleri Yıkama işlemi tamamlanan malzemeler sistematik bir biçimde paketlenerek sterilizasyn cihazlarına knulur. Paketleme, çeşitli yöntemler kullanılmaktadır. Bunlar; 1- Zarf Yöntemi 2- Dikdörtgen Yöntemi 3- Kâğıt / Plastik Pşetlerle Paketleme Yöntemi 4- Knteyner Sistemleri 1. Zarf Yöntemi Masa üzerine çift katlı 2 bez bhça / 1 bhçanın üzerine medikal paketleme kağıdı /veya çift medikal kağıt serilir. Alet seti rtaya köşeli larak yerleştirilir. Önce geniş taraftaki köşe alet setinin üzerine çevrilir ve uç kısmı klay açılabilmesi için geriye kıvrılır. Sağ-sl köşe uçları geri kıvrılarak paketlenecek malzemenin üzerine katlanır. Sn larak diğer geniş taraf malzemenin üzerine katlanır. Uç paketin içinden çekilebilecek şekilde sıkıştırılır. İkinci kat örtüde aynı yöntemle kapatılır ve bantlanır.

34 ZARF YÖNTEMİ 2. Dikdörtgen Yöntemi Masa üzerine çift katlı 2 bez bhça / 1 bhçanın üzerine medikal paketleme kağıdı veya çift medikal kağıt serilir. Malzeme kenarlara paralel larak yerleştirilir. Önce geniş taraf malzemenin üzerine katlanır, bir kısım geri çevrilir. Diğer geniş taraf aynı şekilde üzerine katlanır. Sağ ve sl taraf aynı tarzda sırayla katlanır DİKDÖRTGEN YÖNTEMİ

35 3. Kağıt / Plastik Pşetlerle Paketleme Yöntemi Paketlenecek malzemeye uygun büyüklükte kağıt / plastik pşet seçilir. Makina yardımı ile kağıdın bir tarafı yapıştırılarak malzeme içine yerleştirilir, daha snra diğer taraf yapıştırılır. Paket ağırsa veya birden fazla alet paketlenecekse çift kat paketleme yapılır. Çift kat paketlemede içteki paketin bir tarafı kapatılır, diğer tarafı şeffaf kısma dğru kıvrılır. Paket yapılan aletin özelliğinin kapatılmamasına dikkat edilir. Üst paketi yaparken içteki paketin açık lan kısmının paketin açma yönüne gelmesine dikkat edilir. Paket yapıldıktan snra iyi yapışıp yapışmadığı kntrl edilir. Paketin ısı ile yapıştırılan bölümün dış kısmına tarih atılır. Paket üzerine direk larak yazı yazılmaz. Barktlar ve etiketler kağıt kısmına değil, pşet kısmına yapıştırılır. Havanın genişlemesine ve paketin yırtılmasına yl açabileceği için pşet içerisindeki hava paket ısı ile kapatılmadan önce bşaltılabildiği kadar bşaltılır. KÂĞIT / PLASTİK POŞETLERLE PAKETLEME YÖNTEMİ 4. Knteyner Yöntemi Metal veya plastik, filtreli kutulardır. Neme dirençlidirler. İçinde su buharı birikmeyecek yapıda lmalıdırlar. Sterilizanın knteyner içine nüfus edebilmesi için filtreli bölümleri lmalıdır. KONTEYNER YÖNTEMİ

36 STERİLİZASYON YÖNTEMİNE GÖRE PAKETLEME MATERYALİ SEÇİMİ PAKETLEMEDE YAPILAN HATALAR Yetersiz temizlik ve dekntaminasyn, Uygunsuz sterilizatör seçimi, Uygunsuz malzeme seçimi, Uygunsuz paketleme malzemesi, Uygunsuz paketleme, Malzemelerin tek kat örtü ile sarılması, Malzemelerin tek paket yapılması, Kullanılan paketleme malzemelerinin yıpranmış lması, Hassas ve ısıya duyarlı malzemelerin yüksek ısıya maruz kalmaları, Kumaş örtülerin buhar tklavları dışında farklı bir sterilizatörde steril edilmesi, Selülz ve kumaş içeriği lan malzemelerin gaz plazma sterilizatörde ve etilenksit sterilizatöründe steril edilmesi, Lümen uzunluğu fazla lan malzemelerin tklavlarda steril edilmesi, Lümenli aletlerin ve implantların flash tklavlarda steril edilmesi, Büyük set ve paketli aletlerin sterilizasynunda flash tklav kullanılması. Yandan Görünüş Önden Görünüş

37 Buhar Sterilizatörü Yükleme Prensipleri Dkuma ve büyük paketler alttaki rafa, küçük paketler üst rafa yerleştirilir. Kağıt kağıda, plastik plastik yüzeye karşılık getirilir. Paketler sıkışık yerleştirilmez. Bhçalar dikey/eğik/pzisynda lmalı, alet tepsileri alt rafa yatay yüklenmelidir. Alet tepsisi steril edilmek üzere sterilizatöre yatay knacak ise steril edilecek setin buhar geçişine izin verebilecek tel sepetler lması kşulu ile 2 set üstüste knabilir. Bhçaların kendi aralarında bşluk lmalı ve sterilizatörün duvarıyla arasında 5-10 cm lik bşluk lmalıdır. Kazan hacminin en fazla % 70 i dldurulmalıdır Kumaş setler, içi çukur lanlar yan yana hafif aşağı bakacak şekilde yerleştirilmelidir.

38 1- Ön Buhar Girişi 2- Arka Buhar Girişi 3- Sepet Kyma Rafı 4- Sepet 5- Atık Buhar Çıkışı 6- Bhçalar YÜKLEME ARACININ DOĞRU YERLEŞTİRİLMESİ Ağır yükler yükleme aracının alt kısmına, hafif yükler ise aracın üst kısmına yerleştirilmelidir. Steril edilecek malzemenin hangi şartlar ile steril edileceği kullanıcı tarafından iyi bilinmelidir. Bilinmiyrsa steril edilecek lan malzemenin üreticisine danışılmalıdır.

39 YÜKÜN NEMLİ ÇIKMA NEDENLERİ: A. MSÜ Ekibinden kaynaklanan nemli bhça nedenleri Bhça ebatları nrmalden fazla lması, Bhçaların sık yerleştirilmiş lması, Metal malzeme yğunluğunun fazla lması, Malzemelerin nemli bhçalanmış lması, Metal malzemelerin da sıcaklığına kadar sğutulmaması, Cerrahi kapların kenar kıvrımlarında su birikmesidir. MSÜ sterilizasyn cihazından kaynaklanan nemli bhça nedenleri Buhar kalitesinin düşük lması, Buhar miktarının yetersiz lması, Drenaj vanasının bzuk lması, Filtrenin tıkalı lması, Buhar ceketinde su lması, Kurutma süresinin yetersiz lması, Vakum kurutma sisteminin arızalı lması, Kazan sıcaklığının yetersiz lması, Nemli bhça takibi için kntrl kaydı yapılır. Nemli çıkan bhçalar kullanıma verilmez.

40 STERİLİZASYON Sterilizasyn, bir ürünün içindeki ya da bir cismin üzerindeki bütün mikrpları kesin bir şekilde öldürmek anlamına gelir. Sterilizasyn Yöntemleri 1. Kuru Sıcaklık Sterilizasyn Yöntemi (Pasteur Fırını) Kuru sıcak hava sterilizasynunda, kuru ısının aletlere yayılımı için uzun maruziyet sürelerine gereksinim duyulur. >185ºC ısılar parafini reçineleştirir, aletlerin lübrikasynunu bzar, daha yüksek sıcaklıklar ise krzivdir, sertlik kaybıyla snuçlanır. Bu yöntemde mikrrganizmaların ölümü, ksidasyn ylu ile hücre prteinlerinin kagüle lma süreci içinde ve yavaşça gerçekleşir. Kntrl parametrelerinin güvenilir lmaması, kuru ısı sterilizatörlerinde ısının hmjen dağılımını sağlamanın klay kntrl edilememesi, işlemin uzun sürmesi ve yüksek ısının aletlere uzun sürede zarar vermesi gibi nedenlerden ancak buhar sterilizasyn imkanı lmayan ünitelerde kullanılabilen bir yöntemdir. Bu nedenle, günümüzde kuru sıcak hava sterilizasynu büyük ölçüde daha iyi, güvenli ve daha hızlı teknljilerle yer değiştirmektedir Kuru sıcak hava ile sterilizasynun sıcaklık dereceleri ve süreleri: Süre; sterilizatörde sıcaklık istenen dereceye kadar yükseldikten snra başlatılır. Sıcaklığın paketlenmiş malzemeye penetrasynu ve işlem snunda da sıcaklığına kadar düşmesi için gerekli süre bunun dışındadır. Avantajları Tksik değil, Çevre için emniyetli, Tzlar (pudra), vazelin, gliserin için uygun, Dezavantajları Uzun süre, çk yüksek sıcaklık gerekir Büyük materyallerde sıcaklığın içeriye işlemesi uzun zaman alır. Kumaş ve lastik malzemeler için uygun değil. 2. Basınçlı Buhar Sterilizasyn Yöntemi Basınç altındaki dymuş buharın kullanıldığı en güvenilir sterilizasyn yöntemidir. Buhar, kumaşlara nüfuz eder ve dğal güvenlik sınırı diğer sterilizasyn tekniklerinin herhangi birinden çk daha yüksektir. Bu nedenle, bu yöntem mümkün lan her yerde kullanılmalıdır. Ancak ısıya hassas malzemeler için diğer tekniklerin kullanılması gereklidir. Buhar geri dönüşümsüz şekilde mikrbiyal enzimleri ve prteinleri kagüle ve denatüre eder. Bu yöntemde; dymuş buhar, sıcaklık derecesi, süresi ve basınç lmak üzere dört faktör sterilizasyn işlemini etkiler. Basınçlı buhar, enerjiyi hızla sterilizatör yüküne transfer eder ve mikrbiyal prteinlerin daha hızlı denatürasynuna ve kagülasynuna neden lur. Ayrıca buharın basınç altında tutulması, kuru %100 dymuş buhar elde etmeyi sağlar.

41 Bu nedenle, rtamda ambalajın ve/veya malzemelerin ıslanmasına neden labilecek buğu lmaz. Otklavda kalan rezidüel hava sterilizasyn işlemini engeller. Sterilizatör içerisindeki hava miktarı, rtalama dacık ısısına göre planlanlanmış dymuş buhar basıncı ile dacık basıncının mukayesesi ile hesaplananabilir. Çeşitli tipte tklavlar bulunmaktadır: yerçekimi ile yer değiştiren buharla sterilizasyn, önvakumlu buhar sterilizasyn ve kısa süreli basınç atım buhar sterilizasyn tklavları. Sterilizasyn işlemi, diğer sterilizatörlere kıyasla, yerçekimi ile yer değiştiren buhar sterilizatörlerinde daha az tutarlıdır Gravity (Yerçekimi) tklavlar Buhar, sterilizatör içine girer ve hava ile yer değiştirir Lümeni lmayan malzemeler için uygundur. Sıvıların sterilizasynu için kullanılabilir. MSÜ lerde cerrahi alet sterilizasynu için kullanılmaz Bwie&Dick testi uygulanamaz. Ön Vakumlu Otklavlar Ön ısıtmadan snra vakum ylu ile sterilizatör içerisindeki hava bşaltılır ve snra buhar seri dalgalar halinde sterilizatörü dldurur. Flaş Sterilizasyn Flash sterilizasyn, kullanımına acilen ihtiyaç duyulan bir cerrahi aletin kirli alana düşürüldükten snrası gibi acil durumlarda başvurulan bir sterilizasyn işlemidir. İmplant cihazların sterilizasynunda flaş sterilizasyn asla tercih edilmemelidir. Sarılmamış aletler bir sterilizatöre yerleştirilir (genellikle perasyn dasında ve bazen bir biyljik indikatör lmadan) ve 3 dakika süreyle basınçlı buhara maruz bırakılır. Kullanılan tklavlar daha önceden prblemlerinden söz edilen yerçekimi ile yer değiştiren sterilizatörlerdir. Eğer sağlık çalışanlarının acelesi varsa, aleti düzgün şekilde temizlemeyebilirler, bu da sterilizasynun uygun bir şekilde gerçekleşmesini önleyecektir. Bunun yanında, aletler sarılmadıkları için ameliyat salnuna taşınırken klayca kntamine labilirler. Düzgün şekilde sarılmış lan steril aletler bile eğer pek çk kez taşınırlarsa kntamine labilirler. Üstelik, bazı hastalar flash sterilizasyn uygulanmış aletlerle yaralanabilmektedirler. Bu nedenle, flash sterilizasyn tartışmalıdır ve pek çk araştırmacı sadece aynı amaçla kullanılacak başka bir aletin mevcut lmadığı acil durumlarda bu yöntemin kullanılmasını önermektedir. Flash sterilizasyn standart sterilizasyn prtkllerinin yerini almamalıdır ve aletlerin standart yöntemlerle yapılan sterilizasynunda zaman kazanmak veya ekstra enstrüman setlerinin satın alınmasını önlemek için kullanılmamalıdır. Özetle: Flaş sterilizasyn paketlenmemiş, az sayıda aletin kısa sürede steril edilmesidir.

42 İmplant malzemeleri dışında sadece ameliyat sırasında sterilitesi bzulan ve steril yedeği lmayan aletlerin dekntaminasynu yapılarak, kısa süre içinde sterilizasynu amacıyla kullanılabilir. Daha az sayıda set almak için veya daha çk ameliyat yapmak için diğer yöntemler yerine tercih edilmesi uygun değildir. Klasik larak bu yöntem rutin sterilizasyn yöntemi larak tavsiye edilmez. Bu yöntem ile alet setleri ve bhçalar steril edilmemelidir. Ciddi enfeksiyn riskinden dlayı implantlar için kullanılmamalıdır. Flaş prgram kullanımı zrunlu ise buna uygun set üstü buhar tklav ameliyathane içinde MSÜ srumluluğunda kullanılmak üzere bulunmalıdır. Steril edilen alet aseptik kşullarda işlem alanına taşınmalıdır. Cihazdan çıkarılan alet hemen kullanılacağı için aletin sıcaklığına bağlı çalışan da ve aletin kullanıldığı hastada yanık luşmaması için dikkatli lunmalıdır. Çevrimler flash prgramına uygun kimyasal ve biyljik indikatörlerle mnitörize edilmeli ve tümü kayıt altına alınmalıdır. Düşük Sıcaklıkta Sterilizasyn Yöntemleri Etilen Oksit ( EO) İle Sterilizasyn Isı ve/veya basınca hassas malzemeler geleneksel larak etilen ksitli standart bir gaz içinde steril edilirler. Etilen ksit muhtemelen bir alkilasyn işlemiyle sprlar dahil lmak üzere tüm mikrrganizmaları inaktive eder. Bacillus subtilis bakteriyel sprları en dirençli lanlar arasındadır ve bu nedenle bu işlemler için biyljik kntrl larak kullanılırlar. EO renksiz, kkusuz, havadan biraz daha ağır, yanıcı ve patlayıcı, tksik bir gazdır. EO, mikrrganizmaların hücre duvarı ile reaksiyna girerek irreversibl alkalileşmeye neden larak sterilizan etki luşturur. EO, sterilizasynu için sürenin, nemin (%40-60) ve sıcaklığın (37-550C) belli seviyelerde lması gerekmektedir. EO, gazı klayca penetre lduğu için steril malzemeler üzerindeki gaz artıklarını uzaklaştırmak amacı ile, sterilizasyn snunda havalandırmaya ihtiyaç vardır. Çalışma alanlarında 8 saatlik çalışma süresi içinde maruziyet limiti 1 ppm dir. OSHA (Occupatinal Safety and Health Administratin) standardına göre kısa süreli (15 dakikadan kısa süre) maruziyet sınırı 5 ppm dir. Kku ile algılanabilir miktar, yaklaşık ppm.dir. Avantajları Sıcaklığa duyarlı malzemeler için tercih edilir. Lümen sınırlaması yktur. Aletler üzerinde rezidüel prteinler ve/veya tuzların varlığında plazma sterilizasynundaki kadar sık başarısız lmaz.

43 Dezavantajları Sterilizasyn döngüsü ve havalandırma süresi uzundur. Tksiktir. Kanserjendir. Yanıcıdır. Patlayıcıdır. Çevreye zararlıdır. Sıvılar steril edilemez. Yüklerken Dikkat Edilmesi Gerekenler Paketler sepetin içine dik larak yerleştiriliyrsa birbirine paralel larak, plastik yüzeyler kağıt yüzeye gelecek şekilde yerleştirilir. Alet tepsileri yatay larak yerleştirilir. Paketlerin düz knulması gerekiyrsa, kağıt kısım tabana gelecek şekilde yerleştirilir. Sepetlerin içindeki yükün sıkışık lmamasına dikkat edilir. Malzeme sepeti ile sterilizatörün arasında bşluk lmasına ve paketlerin iç çembere değmemesine dikkat edilir. Kazan hacminin en fazla % 70 i yüklenir Havalandırma Süresi EO sterilizatörün işlem süreci cihazın seçilen prgramına göre en az iki saatte tamamlanır. Sterilizasyn snrası cihazın kendi kazanı içerisindeki havalandırma süresi dğrultusunda en az 8-10 saatte havalandırma süresi mevcuttur. Steril edilen malzemenin kullanım amacı, lümen inceliği, lümen uzunluğu, vücutta bırakılacak lması gibi kriterler göz önünde bulundurularak ilaveten n iki saatten iki haftaya kadar havalandırılmalıdır. Plivinil klrid ve pliüretan etilen ksidi klayca absrbe eder ve ksiti uzaklaştırmak için uzun süre gerektirir. Kruyucu Giysiler Eldiven, Göz kruyuculu maske, Uzun kllu gömlek, Bne. Güvenli Çalışmak İçin Yapılması Gerekenler Tehlike uyarı işaretleri asılır. Sadece yetkili kişiler EO alanına girer

44 İlgili persnel EO nun tehlikeleri ve güvenli kullanımı knusunda eğitim alır (cihaz bakımı, acil durum, ptansiyel zararlar vb.) Etilenksit gaz atığı bir katalizörle nötralize edildikten snra tahliye edilir. Etilenksit dasındaki gaz seviyesi için sesli alarm sistemi ve el dedektörü kullanılır Kartuşlu Sistemler Cihaz kapasitesine göre uygun miktarda %100 EO içeren alüminyum kaplardır. Cihaz- kartuş uyumu aranır. Yangın/patlama tehlikesini azaltmak için kartuşlar knteynır veya saklama tankı içinde muhafaza edilir Tüplü Sistemler Uygun şekilde etiketlenmiş, mümkün lan en düşük hacimdeki tüpler kullanılır. Tüp göstergeleri düzenli larak kntrl edilir Mümkünse tüpler bina dışında yerleştirilir. Tüplerin değişimi esnasında uygun krunma yöntemlerine uyulur. Acil Durumlarda MSÜ Tahliyesi Gaz mnitörü alarm verdiğinde da kapısı açılmaz EO dası havalandırması aktif hale getirilir Yangın, elektrik kaçağı vb durumlarda kartuş veya tüpler alandan uzaklaştırılır Tüm sterilizasyn çalışanları alandan uzaklaştırılır Odaya girilebilmesi için alarmın susması beklenir ve snra uzun kllu gömlek, eldiven giyilerek ve gaz maskesi takılarak girilir. Maruziyette Yapılması Gerekenler Kntaminasyn kaynağı mümkünse rtamdan uzaklaştırılır ve maruz kalan kişi temiz havaya çıkarılır. Hemen tıbbi yardım çağırılır. EO cilde bulaşırsa beş dakika byunca ya da kimyasal madde çıkana kadar ılık ve yavaş akan suya tutulur. Genel destek tedbirleri (rahatlatma, ısıtma, dinlendirme) uygulanır. Tüm zehirlenmelerde bir hekime başvurulur ve en yakın zehirlenme merkezinden görüş alınır.

45 Frmaldehit İle Sterilizasyn LTSF (Lw Temparature Steam and Frmaldehit - Düşük Sıcaklıkta Buhar ve Frmaldehit) Saf frmaldehit, 19 C de kaynayan, renksiz, yanıcı, zehirli ve suda yüksek randa çözülebilen bir gazdır. Frmaldehid sterilizasynu için sıcaklık C, nem %60-80 lmalıdır. EO da lduğu gibi frmaldehit sterilizatör kullanan kişilerin de düzenli sağlık kntrlleri yapılmalıdır. Çalışma alanlarında 8 saatlik çalışma süresi içinde maruziyet limiti 0.75 ppm dir. OSHA (Occupatinal Safety and Health Administratin) standardına göre kısa süreli 15 dakikadan kısa süre) maruziyet sınırı 2 ppm dir. Avantajları Yüksek sıcaklığa hassas malzemeler için tercih edilir. Sterilizasyn snrası malzemelerin havalandırılmasına gerek yktur (EN14180). Dezavantajları Tksiktir. Kanserjendir. Sıvılar steril edilemez. Gaz Plazma ( H202 ) Sterilizasynu Düşük sıcaklıktaki plazma derin vakumu, elektrmanyetik alanı ve kimyasal prekürsörü (hidrjen perksit veya hidrjen perksit ve perasetik asit karışımı) lan kapalı bir dacık içinde luşturulur. Snuçta luşan serbest radikaller, kimyasal prekürsörler ve UV radyasynu sprlar dahil lmak üzere, vejetatif mikrrganizmaları hızla tahrip ettikleri düşünülmektedir. FDA tarafından Nisan 2005 te naylanan Sterrad NX sistemi bugüne kadarki en hızlı düşük sıcaklıktaki hidrjen perksit gaz plazma sterilizatörüdür. Bu sistemde, hidrjen perksitten suyun önemli bir bölümünü uzaklaştırarak perksitin lümenlere daha iyi difüzynunu sağlayan yeni bir buharlaştırma tekniği kullanılır. Snuçta, tek kanallı fleksibl endskplar dahil aletlerin büyük bir bölümü 38 dakika içerisinde işlem görebilir de FDA plazma sterilizasynu için uygun lan biyljik indikatörlere izin vermiştir. Mdel ne lursa lsun temel adımlar aynıdır; Hidrjen perksit kullanıcı tarafından yerleştirilen bir kasetle ya da tüp vasıtasıyla cihaz içerisine enjekte edilir. Derin vakum altındaki rtamda hidrjen perksit buharlaşarak dağılır. Difüzyn aşamasında, bir biysit lan hidrjen perksit, mikrrganizmalar üzerinde öldürücü etki gösterir.

46 Ardından uygulanan rady frekans (RF) enerjisiyle, mikrrganizmalarla reaksiyna girip nların yaşamsal fnksiynlarını durduracak lan bir plazma yaratılır. RF enerjisi kapatıldığında, H202 esas larak su buharı ve ksijene dönüşür. Özel havalandırma zrunluluğu yktur. Paketleme için selülöz içermeyen pliprpilen, tyveck gibi sentetik malzeme kullanılır. Lümen çapları ve lümen uzunluk ölçülerinin uygunluğu knusunda firmanın önerileri göz önüne alınır. Avantajları Kısa sürede sterilizasyn sağlar. Havalandırma süresine ihtiyaç yktur. Sıcaklığa ve neme duyarlı malzemeler için uygundur. Çevreye zararı yktur. Dezavantajları Sıvılar steril edilemez. Perasetik Asit Sterilizasynu Paketsiz bir sterilizasyn yöntemi lduğu için gerektiği zaman kullanmak üzere aletleri steril edip sarmak veya deplamak mümkün değildir. Otmatik sterilizatörler dışında kimyasal sterilizasyn amaçlı kullanılmamalıdır. Aktif maddesi kimyasal sıvı sterilan lan perksiasetik asittir. Masa üstü bir sistemdir. Endeskp sterilizasynu için geliştirilmiştir. Sterilizasyn kabini sterilize edilecek cihazlar için işlem tepsilerini ve kaplarını içerir OC de 12 dakika temas snucu sterilizasyn sağlanır. Çevre ve sağlık çalışanları için zararlı etkisi yktur. Gamma Radyasynu (ışınlama) İle Sterilizasyn Mikrrganizmalar üzerine etkili iki radyasyn türü vardır; iynlaştırıcı ve iynlaştırıcı lmayan. Gama ışınları, yüksek enerjili elektrnlar (e-demeti) ve Xışınları iynlaştırıcı radyasyn grubuna (<1 nm dalga byu) girerken, UV ışınları ( nm) iynlaştırıcı lmayan radyasyn türüdür. İynlaştırıcı radyasyn türlerinden sterilizasyn amacıyla yararlanılırken, UV ışınlarından sahip ldukları büyük dalga byu ve dlayısıyla düşük enerji seviyesi nedeniyle daha çk dezenfeksiyn amacıyla yararlanılır. Radyasynun mikrrganizmalar üzerine direkt ve indirekt lmak üzere 2 tip etkisi vardır. İlki, direkt larak DNA hasarı, diğeri ise rtamda meydana gelen ikincil reaksiynlarla serbest radikal luşumu ve bu radikallerin mikrrganizmaların inaktivasynuna neden lmasıdır. Gama ışınlarının sterilizasyn amacıyla kullanımı, yüksek giricilik özellikleri nedeniyle daha yaygındır. Gama ışınlarının kaynağı, atm çekirdeğindeki prtnnötrn sayılarındaki dengesizliktir. Enerjisi fazla lan çekirdek gama ışını adı verilen elektrmagnetik radyasyn şeklinde dışarı salım yapar. İynlaşma, maddenin radyasynla etkileşmesi snucu rtaya çıkan bir laydır. Gama ışınları, paket materyalinden geçme özelliğine sahip lduğu için sn ürünlerin sterilizasynuna lanak vermektedir. Ayrıca buharla sterilizasyn gibi knvansiynel tekniklerle sterilize edilemeyen ısıya hassas ürünler üzerinde rahatlıkla uygulanabilen hızlı, etkin ve güvenilir bir yöntemdir.

47 Sterilizasyn yöntemlerinin avantaj ve dezavantajları Buhar Çalışana, hastaya, çevreye zararsız Kntrlü ve mnitörizasynu klay Hızlı mikrbisidal etki Sterilizasyn luşturma zamanı kısa Medikal paketlere ve lümenli cihazlara penetran Ucuz Isıya hassas malzemeler için uygun değil Hidrjen Perksit Gaz Plazma Sağlık çalışanına ve çevreye zararsız Tksik artık bırakmaz Siklus zamanı kısa Sıcaklık ve buhara hassas malzemeler için uygun Kullanımı klay Birçk tıbbi malzeme ile uyumlu Selülz, ipek ve sıvılar için uygun değil 40 cm uzunluk ve 3 mm lümen çapı sınırlaması Pliprpilen paketleme Malzemesi gereksinimi Spesifik knteynir gereksinimi %100 Etilen Oksit (ETO) Paket ve lümenli aletlere penetran Negatif basınçlı rtamda minimal gaz kaçağı Kullanımı klay Birçk tıbbi malzeme ile uyumlu EO nun uzaklaştırılması için havalandırma gerekliliği Tksik, Karsinjen, Yanıcı, patlayıcı Havalandırma zamanı uzun ETO karışımları %12 ETO, %88 CFC, %8,6 ETO, %91,4HCF, %10 ETO, %90 HCFC, %8,5 ETO, %91,5 C02 Paket ve lümenli aletlere penetran Kullanımı klay

48 Birçk tıbbi malzeme ile uyumlu Sterilizasyn çemberi nispeten küçük EO tksik, Karsinjen, Yanıcı, patlayıcı Havalandırma zamanı uzun CFC 1995 de yasaklandı Düşük Sıcaklıkta Buhar Frmaldehit Paket ve lümenli aletlere penetran Kullanımı klay Birçk tıbbi malzeme ile uyumlu Tksik, Karsinjen Sterilizatörlerin Temizliği Sterilizatörlerin temizliği üretici firma dğrultusunda yapılır. EO, frmaldehit ve hidrjen perksit sterilizatörünün iç çemberi, kapı kenarları ve çevresi uygun deterjanlı su ile yumuşak lifsiz bir bezle silinir. Deterjandan arındırılana kadar durulanır ve kurulanır. Kapı cntalarına deterjan gelmemesine dikkat edilir. Buhar sterilizatörü cihazın kntrl anahtarından kapatılır. Sğuyunca, kazanın tabanında bulunan sepet rayı ve süzgeci çıkarılır. Kazanın iç çemberi, sepet rayı, süzgeç, yükleme arabaları ve kapının iç yüzü deterjanlı ılık suya batırılmış yumuşak bir bez ile silinir, durulanır ve kurulanır. Sterilizatörlerin kntrl paneli vmadan ve suyu iyice sıkılmış bez ile temizlenir. Cihazın dış yüzeyi üretici firmanın önerdiği çelik parlatıcı ile parlatılır. Deplama A. Steril Malzemelerin Deplanması ve Raf Ömürleri Steril malzeme rafları yerden cm yukarda ve tavanda 15cm aşağıda lmak duvardan 5cm önce hava hava sirkilasyn için ve (yangın emniyeti için) yangın söndürme musluklarından 45cm uzakta lmalıdır. Steril malzemeler ıslanma riskine karşı lavb altında deplanmamalıdır, ıslanan steril malzeme kntamine kabul edilir. Yere düşen her malzeme paketin delinmesi ve içeriğinin zarar görmesi açısından gözden geçirilmelidir. Tz kruyucu şeffaf örtü içindeki ısı ile kapatılmış steril pşet hala kapalı ise bu paket kntamine lmamış var sayılır eğer zarar görmüşse paketin tekrar işleme tabi tutulması gerekmektedir. Steril larak kullanılması planlanan her malzeme bir kntrl numarası ile belirlenmeli ve kaydı tutulmalıdır. Bu kntrl numarasında malzemenin hangi sterilizatörde steril edildiği, sterilizasyn tarihi, çevrim sayısı belirtilmelidir.

49 Hastaneler her steril edilmiş ürüne tarih verme ve tarihe dayalı raf ömrü uygulamasını sürdürürken pek çk hastanede laya bağlı raf ömrü uygulaması geliştirmiştir.sterilliği knusunda şüpheli bir lay lana kadar ürünü steril kabul ederler. Steril edilen malzemenin paketi ıslanır yırtılır veya delinir veya sn kullanma tarihi geçerse kullanılmamalıdır. Steril deplama alanında kemirgen ya da böcek bulunmasını engelleyecek önlemler alınmalıdır. Bu amaçla ilaçlama yapılırsa steril malzemenin ilaçlara maruz kalması engellenmelidir. Böcek ya da kemirgen içeren alanlar steril deplama alanı larak kullanılamaz. Kullanımda ilk steril edilip deplanan malzemeler önce kullanılır. Steril dispsible malzemenin sn kullanma tarihi geçer ise, tekrar steril edilmemelidir. Tek kullanımlık lmayan steril edilmiş malzemelerin sn kullanma tarihi geçer ise, malzeme açılıp yeni paketleme malzemeleriyle tekrar paketlenip yeniden steril edilmelidir. B. Raf Ömrünü Etkileyen Faktörler Paketleme malzemesinin özellikleri, Paket kat sayısı, Tz örtüsü kullanımı, Deplama alanındaki insan trafiği, Hava hareketleri, Nem ve sıcaklık, Islanma, Deplama alanının hacmi, Açık ve kapalı raflar, Taşıma kşulları. C. Uygun deplama kşullarında saklama süresi Pliprpilen tyveck pşet ile paketlenen malzemeler Sterilizasyn pşetleriyle paketlenen paketler Çift kat tekstil ile paketlenmiş malzemeler Çift kat wrap ile paketlenmiş malzemeler 1 yıl 6 ay 30 gün 30 gün

50 KAYIT SİSTEMİ Merkezi Sterilizasyn Ünitelerinde kayıt sistemi çk büyük öneme sahiptir. Yapılan sterilizasynlarda izlenebilirliğin sağlanabilmesi ve takip mekanizması tutulan kayıtlar ile sağlanmaktadır. Kayıt sisteminde bulunması gerekenler; Yapılan işlemlerin ve testlerin kanıtları, Biyljik, kimyasal ve fiziksel perfrmans testleri, Temizlik kaydı, Dekntaminasyn işleminin etkinliğini gösteren perfrmans testleri, Arıza, tamir, rutin bakım ve validasyn raprları, İşleme giren ürünlerde veya paketlerde değişiklik lduğu zamanlardaki kayıtlar, Geri çağırma kayıtlarını içermelidir. Kayıt Sistemi tüm basamaklara istenildiği zaman tekrar dönülmesini sağlar. Kayıt kartları ve etiketleri, Kayıt saklama dsyaları, Dkümantasyn araçları kullanılabilir. Malzemenin izlenmesinde kullanılan sterilizasyn göstergeleri kayıt edilip saklanmalı, B&D test kağıtları, bhça indikatörleri kayıt sisteminin bir parçası larak saklanmalı tüm snuçlar mutlaka deneyimli bir kişi tarafından kntrl edilmelidir. Bu işlemler için kayıt defterleri veya frmlar kullanılabilir. Kayıtlar beş yıl saklanmalıdır. Sn zamanlarda teknljinin gelişmesi ile bu kayıtların bir yazılım yardımı ile tutulması sağlanmıştır. Laser yazıcılar ve barkd kuyucular ile bu bilgilerin bilgisayarlara girişi ve burada saklanması sağlanmıştır. Eryiğit Tıbbi Cihazlar A.Ş. nin geliştirdiği Sterilnet marka MSÜ Sterilizasyn Takip ve Dkümantasyn Sistemi sayesinde tüm MSÜ süreci izlenebilmekte ve stklar kntrl altında tutulmaktadır. Merkezi Sterilizasyn Ünitesi Sterilizasyn Takip ve Dkümanta syn Sistemi

51 Merkezi Sterilizasyn Ünitesi Sterilizasyn Takip ve Dkümantasyn Sistemi Bu sistem ile; Klay kullanım, hızlı uyarlama, Düzenli Alet Envanterinin Tutulması, Cerrahi Aletlerin İstatistiki Verilerinin Sağlanması, Bakım Süresi Hatırlatması, Bhça Takibinin Yapılabilmesi, Cerrahi Alet Kayıp ve Hasar Durumlarının Takip Edilmesi, Knsinye Firma Setlerinin Takibinin Yapılabilmesi, Özel Raprlama Yapılabilmesi, Cerrahi Aletlerinize Zarar Vermeden İşaretlemenin Yapılabilmesi, Cerrahi Aletlerin İzlenebilirliğinin Sağlanması, Cerrahi Aletin Hangi Operasynlarda Kaç Kez Kullanıldığının Bilinmesi, Her Cerrahi Aletin Kaç Kere Sterilize Edildiğinin Bilinmesi, Parçalı Aletlerin, Parçalarının Takip Edilmesi, Setlerin Bölüm veya Dktrlar Özelleştirilmesi, Bhçaya Sarılı Set Takip Edilmesi, Cerrahi Aletlerin Kaç Kez Tamir Edildiğinin Bilinmesi. MSÜ Persnelinin Raprlanması, Sterilizasyn Merkezinde Günlük, Aylık ve Yıllık Raprlamaların Yapılabilmesi, Uzaktan Prgram desteği verilebilmesi, Sağlanmaktadır.

52 VALİDASYON Validasyn kavramı sn yıllarda çıkmıştır. Sterilizasyn sisteminin ve işlemlerinin önceden belirlenmiş şartları sürekli sağladığının kanıtlanması anlamındadır. Validasynun 3 şekli vardır. Bunlar; Kurulum değerlendirilmesi: Bu cihazın dğru mnte edildiğini, hava, buhar ve su gibi servislerde uygun şekilde bağlandığını ve bu kaynakların dğru fnksiyne ettiğini güvence altına alır. Başka bir cihaz ile etkileşmemelidir. İşletim değerlendirilmesi: Bu cihazın spesifikasynlarında öngörüldüğü gibi çalıştığını güvence altına alır. EN 285 de gösterilen testleri kapsar. Bu testler bağımsız, tercihen akredite bir kuruluş tarafından yapılır. Perfrmans değerlendirilmesi: Bu testler kullanıcı tarafından rutin uygulamalar esnasında yapılır. Sterilizatörün yeterli sterilizasyn yaptığını gösterir testlerdir. Eryiğit A.Ş. ülkemizi validasyn kavramı ile tanıştıran ilk firma lmuştur. Alman akredite kuruluşu HYGCEN firması ile temasa geçerek Türkiye de ilk kurulum validasynunu gerçekleştirmiştir.

53 STERİLİZASYON BASAMAKLARININ İZLENMESİ Sterilizasynun kntrlünde işlemin her bir aşamasının dğru yapıldığından emin lunur. Her bir basamağının test edildiğine dair elinizde kanıt bulunur. Etkin sterilizasyn işleminin yapıldığının kanıtı larak fiziksel, kimyasal ve biyljik testlerin kullanılması ve dkümante edilmesi gerekir. 1. Fiziksel Kntrl Yöntemleri Cihaz üzerindeki prgram döngüsü çizelge kaydedicileri-bilgisayar çıktıları, sıcaklık ve basınç ölçme cihazları, nem ölçer göstergelerin kntrllerini kapsar. Sterilizasyn çevriminin fiziksel kşulları hakkında bilgi verirler. Elektrnik ve mekanik sensörlerden gelen veriler değerlendirilir. Cihaz yazıcı çıktıları kntrl edilir, arşivleme ve kayıt sisteminin bir parçası larak kullanılır. Cihaz zamanla duyarlılığını yitirdiğinden ve yıprandıklarından sürekli kalibre edilmesi gerekir Elektrnik Kntrl Cihazları Buhar penetrasynu (Bwie&Dick), vakum kaçağı, hava kalıntısı ile sıcaklık, zaman ve basınç parametrelerini test edebilen elektrnik test sistemleri, sterilizasyn döngüsü sırasındaki fiziksel parametreleri de kaydedebilir. 2. Kimyasal Kntrl Yöntemleri EN ISO göre indikatör sınıfları; Sınıf I İşlem indikatörleri: işleme girmiş ve girmemiş ürünleri birbirinden ayırt etmek için kullanılır ve paketin dış kısmına uygulanır (Maruziyet bantları-indikatörlü etiketler). Sınıf II Spesifik testlerde kullanılan indikatörler: Bwie& Dick test ile ilgili spesifik testleri tanımlar. Sınıf III Tek parametreli indikatörler: Tek parametrenin gerçekleşmesi durumunda renk değişikliği gösterirler. Sınıf IV Çk parametreli indikatörler: En az 2 parametreyi test edebilen indikatörlerdir. Sınıf V Entegratörler: Biyljik inaktivasyn ile ilgili kritik parametreleri test edebilen indikatörlerdir. Sınıf VI Emülasyn indikatörleri: Spesifik ısı ve zaman aralığında snuç veren indikatörlerdir.

54 2.1. Sınıf I İşlem İndikatörleri; Maruziyet Bantları-Etiketler Sterilizasyn işleminin etkinliği hakkında bilgi vermezler. Yalnızca bhçanın sterilizasyn işlemine tabi tutulup tutulmadığını gösterirler. Aynı zamanda bhçayı kapalı tutmak ve tespit etmek için kullanılır. Steril lmamış malzemenin steril lan malzemelerle karışmasını önler Sınıf II İşlem İndikatörleri; Ön vakumlu buhar sterilizatörlerinin sterilizasyn işlemi öncesi çemberin içinde hava kalıp kalmadığını ve buhar penetrasynunu kntrl eder Bwie&Dick Testi; Vakumlu buhar sterilizatörlerde dymuş buharın, steril edilmesi planlanan yüke hızlı ve düzgün bir şekilde girip girmediği, Sterilizatörün kazandaki havayı çıkarma ve havanın yeniden girmesini önleme kabiliyeti bu yöntemle test edilebilir. Bu gerçek zamanlı bilgilere ön vakumlu cihazlarda Bwie&Dick Kimyasal indikatörleri ile ulaşılır (EN 867-1, EN 867-4). Buhar sterilizasynunda etkin bir sterilizasyn için buharın steril edilecek tüm yüzeylere dymuş buhar frmunda ulaşması, uygun sıcaklık ve sürede etkisini sürdürmesi gereklidir. Bwie&Dick test paketi, sterilizatör bşken en alt rafa hava tahliye valfı veya vakum pmpasına en yakın yere knur. Prgram bitiminde test yaprağı kntrl edilir ve herhangi bir srun yksa tüm çizgilerin hmjen görünümde referans renge dönmesi beklenir. EN 285 e göre vakum kaçak Testi Bwie&Dick ile birlikte her gün bir kere, sterilizasyn işlemlerine başlamadan önce, cihaz kapatılmadan çalıştırılıyrsa, her gün aynı saatte yapılır. Cihaza ait gösterge larak kaydının saklanması gereklidir. Bwie&Dick Test Kartı Üzerinde hmjen Olmayan Renk Değişimi; Vakum fnksiynunun yetersizliği; cihazda hava kalması, Otklav rtamında ptansiyel bir sızıntının varlığı, Aşırı ısıtılmış buhar veya su damlacıkları içeren buharın varlığı, Yğunlaşmayan buhar varlığı nedeniyledir. Test paketi 134 C de 3,5-4 dakikadan daha uzun süreli işleme tabi tutulursa hatalı snuçlar alınabilir Sınıf III Tek Parametreli İndikatörler Tek parametrenin gerçekleşmesi durumunda renk değişikliği gösterirler. Tek parametrenin takip edilmesi yetersiz lduğu için çk parametreli lan indikatörler tercih edilmektedir Sınıf IV Çk Parametreli İndikatörler: En az 2 parametreyi test edebilen indikatörlerdir.

55 Tek Parametreli ve Çk Parametreli İndikatörler Bu sınıflandırma indikatörlerin perfrmansına göre belirlenmiştir. Sınıf numarasının büyüklüğü daha iyi lduğu anlamına gelmez. İndikatörün hangi sınıfa ait lduğunu bilmek, mnitörize edilen sterilizasyn aşamasında dğru uygulamayı seçmek açısından önemlidir. Reaksiyn önemli parametrelerin bir ya da daha fazlasının etkisiyle gerçekleşir. Kimyasal indikatörlerin kullanılma amacı; yanlış ambalajlama, sterilizatörün yanlış yüklenmesi veya sterilizatörün arızalarından kaynaklanabilecek muhtemel sterilizasyn hatalarının belirlenmesidir. Kimyasal test snuçları mikrbiyljik sterilite göstergesi larak algılanmaz, sterilizasyn işleminin aranan parametrelerinin tam larak uygulandığının göstergesi larak kabul edilir. Tek parametreli ve çk parametreli indikatörlerde (Kimyasal İndikatörlerde) Renk Değişikliği Olmaması; Sterilizatörün arızalı lması, Uygunsuz paketleme ve yükleme, Paketleme materyalinin geçirgen lmaması, Buhar, EtO, Frmaldehit, H 2 O 2 penatrasynunun yetersizliği, Uygulama ısısının ve/veya süresinin yetersizliği. Renk değişikliği lmaması durumunda, yük yeniden en baştan işleme alınmalıdır Sınıf V Entegratörler: Biyljik inaktivasyn ile ilgili kritik parametreleri test edebilen indikatörlerdir. Bütün kritik değişkenleri biyljik ölümü referans alarak anında kntrl edebilen indikatörlerdir. Her 3 parametrenin de yeterince uzun süre var lduğunun kanıtıdır Sınıf VI Emülasyn indikatörleri: Spesifik ısı ve zaman aralığında snuç veren indikatörlerdir. İşlemde spesifik bir ısı ve zaman aralığında belirlenen kritik değişkenlerin varlığını kanıtlar Prcess Challenge Device (PCD ) Steril edilecek malzeme içinde, önceden belirlenmiş sterilizasyn kşullarının gerçekleşip gerçekleşmediğini test etmeye yönelik larak, en zr kşulları taklit edecek şekilde hazırlanmış test paketidir. Tek kullanımlık ticari PCD paketleri 32 havlu prensibine göre ve lümenli alet sterilizasynunu simüle etmek için kullanılabilen lümenli PCD ler (hllw instrument) EN standardının 4.5 ve 4.6 daki şartlarına uygun üretilmiş lmalıdır. 3. Biyljik Kntrl Yöntemleri Biyljik Kntrl; sterilizasyn hakkında direkt bilgi vererek, sterilizasyn işleminin biyljik ölümü gerçekleştirmede yeterli lup lmadığını gösterir. Biyljik indikatörler içerisinde sterilizasyna en dayanıklı lduğu bilinen bakteri sprları kullanılmaktadır. Biyljik indikatörler suda- kültür rtamında süspansiyn halinde veya plastik, kağıt, aliminyum taşıyıcılarda standart bakteri sprlarının kurutulması ile elde edilmekte lup, ısı, kimyasal ve radyasyn ile yapılan sterilizasynun denetlenmesinde kullanılır. Biyljik indikatörler ayrı bir paket veya bhça içerisine knularak, sterilizatörün kapak, köşeler ve vakum çıkışları gibi sterilizasyn işleminin en zr gerçekleşeceği düşünülen bölgelerine yerleştirilir. Çevrim snunda, üretici firma önerileri dğrultusundaki bekleme süresi snunda üreme varlığı değerlendirilerek, sterilizasyn işleminin biyljik ölümü sağlayıp, sağlamadığı hakkında bilgi edinilir. Biyljik indikatörlerle ilgili larak, kimyasal indikatörlerde lduğu gibi, üretici firmadan ürünün saklanması, tutulması, kullanımı ve mikrbiyljik teste tabii tutulması knusunda bilgi alınmalıdır. Biyljik indikatörlerin en önemli prblemi snucun alınması için uzun inkübasyn

56 periyduna gereksinim göstermesidir. 48 saatte snuç veren indikatörlerin yanında, aktif sprlarla enzimlerin etkileşimi snucu rtaya çıkan flrans ışıma yöntemi ile flash sterilizasynunda 1 saat, buharda 3 saat ve Etilen Oksit te 4 saatte mikrrrganizmaların ölüp ölmediği tesbit edilerek bu süre daha da kısalmıştır. Sterilizatörün içerisine yerleştirilmiş biyljik indikatör yük ile birlikte işleme tabi tutulur ve sterilizasyn çevrimi snrası uygun sıcaklıkta inkübe edilerek snuç alınır. Biyljik kntrl ile ilgili kayıtlar tutulmalıdır. Biyljik İndikatör: Buhar sterilizatörlerinin ilk çevrim mntajları sırasında, Sterilizatörün tamir gerektiren bir arızasından snra, Rutin larak en az haftada bir, ideal larak her gün, Vücuda implante edilecek cihazların sterilizasyn işleminde her yükte kullanılması önerilir. Biyljik İndikatör Pzitif Snuç Nedenleri; A. Buhar Sterilizatörlerde Yetersiz hava tahliyesi, Uygun lmayan buhar kalitesi, Sterilizasyn ısı ve süresinin yetersizliği, Paketleme materyalinin uygun lmayışı, Paketleme ve/veya yükleme hatalarıdır. B. EO Sterilizatörlerde Ortam neminin uygun lmaması, EO gaz knsantrasynunun yetersizliği, Sterilizasyn ısı ve süresinin yetersizliği, Paketleme materyalinin uygun lmayışı, Paketleme ve/veya yükleme hatalarıdır.

57 C. Biyljik Kntrl Snuçlarının Pzitif Olması Halinde Sterilizatör kullanım dışı bırakılır. Üretici firma veya biymedikal mühendislik tarafından bakım ve kntrlleri yapılır. Bakım ve kntrlleri yapılan cihaz testleri tekrarlanır. Ardarda 3 negatif biyljik test kntrlünden snra rutin kullanıma geçilir. Hangi sterilizatörün hangi çevriminde üreme lduysa sterilizatörde steril edilmiş malzemeler tplanır, paketler açılır. Kirli malzemelerde lduğu gibi en baştan işleme alınır. Servis ve ameliyathaneye teslim edilen malzemeler geri çağrılır, geri çağrılma raprları kaydedilir. Biyljik indikatör snucu pzitif lan malzeme veya aletler hastalara kullanıldı ise hasta enfeksiyn kntrl kmitesi tarafından takibe alınır. Tek Kullanımlık Aletlerin Yeniden Kullanımı Günümüzde geçerli lan FDA plitikasına göre, tekrar işleme alınarak hazırlanmış tek kullanımlık cihazların güvenliğinden ve perfrmansından rijinal üreticinin değil, yeniden hazırlama işini yapan kişi veya kuruluş srumlu sayılmaktadır. Buna göre, yeniden steril edilen tek kullanımlık bir malzemenin üreticisi işlemi yapan hastane larak kabul edilmektedir. Bu nedenle uygulama snucunda; aletin sterilizasynu, endtksinler gibi tksik maddeler veya rezidüel etilen ksitle kntamine lmadığını, ayrıca ürünün bütünlüğünün, içeriğinin ve fnksiynunun yeni ürünle esasen aynı lduğu garanti edilmelidir. Hastanelerin çğu tekrar işleme alınan tek kullanımlık aletlerin kalitesi ve perfrmansı hakkında geçerli veriler elde etme süreçlerini karşılayacak eknmik imkanlara sahip değildir. Ayrıca, üreticinin üründe değişiklik yapması halinde, aletin tekrar işlemi yapıldıktan snra yasal yllarla piyasaya verilmeden önce bu analizlerin yenilenmesi gerekmektedir. FDA bu knuda nihai bir yönerge yayımlamış bulunmaktadır Bazı kuruluşlarda hastalar üzerinde kullanılmamış lan ancak yere düşürülmüş ve/veya ambalajları hasar görmüş lan aletler tekrar sterilize edilmektedir. Bu yaklaşım bile çeşitli srunlara neden labilmektedir. Örneğin, FDA rijinal larak etilen ksitle sterilize edilmiş lan ve snra buharla tekrar sterilize edilen bir implantın tekrar işlem snrası kalitesinin bzulmuş lduğunu belgeleyen bir uyarı yayınlamıştır Ek larak, tekrar işlenen pek çk plastik veya kauçuk ürünün kalitesi, bütünlüğü ve perfrmansı knusunda elde yeterli bilgi bulunmamaktadır. Bundan başka FDA, sağlık kuruluşlarının ekipman ve sarf malzemelerini tekrar işlemi yapan bir şirkete göndererek bu husustaki tüm srumluluğu da şirkete devretmesine izin vermemektedir. Ayrıca bir hastane, tek kullanımlık bir aleti tekrar işlemine alması durumunda, alet pazarlama öncesi şartlardan muaf lsa bile, ilgili tüm FDA etiketleme kurallarını taşıdığını garantilemekten hastane srumludur. Eğer hastane aletin FDA etiketleme şartlarına uygun lduğunu garantilemezse, aletin yanlış markalandığı ve ilgili yasayı ihlal ettiği düşünülür.

58 Dünyanın dört bir yanındaki pek çk ülkede sağlık bakım tesisleri tek kullanımlık aletleri (bazen yasadışı larak) tekrar işlemektedir; çünkü kaynaklar sınırlıdır ve bu uygulama ile hastalara mdern sağlık bakımı sunabilmek için yegane yl labilmektedir. Almanya daki ticari bir tekrar işleme firması kanuni larak 4 milynun üzerinde tek kullanımlık aleti bildirilen herhangi bir ciddi yan etki lmadan tekrar işlemiş ve böylece yeni aletlerin maliyetinden % arasında tasarruf etmişlerdir. Bu nedenle, inanıyruz ki yıkayıcı-dezenfektörlerin yüksek etkili düşük sıcaklıktaki sterilizatörlerle birlikte kullanımı gibi yeni teknljik uygulamalar ile, kardiyak kateterler gibi dar lümenlere sahip ekipmanlarda bile mevcut tüm mikrrganizmaları öldürebilmek mümkün labilmektedir. Ayrıca enfeksiyn kntrl persnelinin deneyim kazanması ile, sağlık kuruluşları istenen mikrbiyljik ve tksikljik güvenlik seviyesini sağlayabileceklerdir. Ancak kuruluşların kullanılan aletlerin tasarımı ve fnksiynunun yeterliliği knusunu garantilemeleri mümkün görünmemektedir. Bu nedenle ABD ve kalite güvencesi prgramı hakkında benzer düzenlemeleri lan ülkelerde, tek kullanımlık cihazların tekrar kullanılması maliyet açısından uygun lmayabilir. Ek larak, önceden kullanılmış tek kullanımlık cihazları hastalara ve/veya sigrta şirketlerine yeni cihazlar larak pazarlayan rganizasynlar yasal ve etik srunlarla karşılaşacaktır. Aynı zamanda aletler de değiştiği ve yeni mdeller piyasaya sunulduğu için, sağlık kuruluşlarının ve tekrar işleme alan şirketlerin yapılan işlemin güvenli lduğunu belgelemesi için gerekli lan çalışmaları yapması da güçleşmekte; böylece tek kullanımlık malzemelerin tekrar işlenmesi büyük ölçüde zrlaşmaktadır. Ancak, mali kısıtlamalar hastaların tekrar işlenmiş tek kullanımlık aletleri kabul etmeyeceği şeklindeki mevcut inanışı değiştirebilir.

59 MSÜ DE OLAĞANÜSTÜ DURUMLARDA ALINMASI GEREKEN ÖNLEMLER Yangın söndürme tüpleri ve yangın söndürme hrtumları lağanüstü durumlar için hazır bulundurulur ve eğitimi verilir. Acil durumlarda kridr ve çıkışlarda tahliyeye engel labilecek araçlar bulundurulmaz. EO kullanılan alanlarda yanıcı malzeme (kartn, talaş vb.) uzaklaştırılır. Sigara içilmez. Deprem gibi lağanüstü durumlarda patlayıcı lan EO kartuşlarının düşmesini engellemek için kartuşlar kapaklı metal knteynerlerde muhafaza edilir. Gaz kaçağı ve lağanüstü durumlar lması halinde uygulanacak lağanüstü eylem planı ve malzemeleri hazır bulundurulur. Gaz kaçakları için OSHA naylı görüntülü, sesli ve ışıklı uyarıları lan mnitör bulundurulur.

60

61 Merkezi Steriliza syn Ünitesi Steriliza syn Ta kip ve Dküma ntasyn Sistemi