Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl: 4, Sayı: 31, Ekim 2016, s

Transkript

1 Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl: 4, Sayı: 31, Ekim 2016, s Yayın Geliş Tarihi / Article Arrival Date Yayınlanma Tarihi / The Published Date Arş. Gör. Mehmet MARANGOZ Kilis 7 Aralık Üniversitesi, MREF, Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Eğitimi Bölümü mehmetmarangoz01@gmail.com HARMANLANMIŞ ÖĞRENME ORTAMINA İLİŞKİN ÖĞRETMEN ADAYLARININ GÖRÜŞLERİ Öz Harmanlanmış öğrenme, eğitim ortamlarında öğrencilerin anlamlı öğrenmelerine yardımcı olmak üzere bilgi ve iletişim teknolojilerinin kullanıldığı öğrenme yaklaşımlarından biridir. Bu çalışmada, eğitim fakültelerinde okutulan Bilgisayar-I dersine ait Kelime İşlemci ünitesi harmanlanmış ortamda, yüz yüze ile çevrimiçi öğrenme yöntemleri kullanılarak işlenmiş, öğretmen adaylarının başarıları ve harmanlanmış öğrenme ortamına ilişkin görüşleri incelenmiştir. Araştırmada durum çalışması (örnek olay) yöntemi kullanılmıştır. Araştırma, eğitim fakültesinde öğrenim gören ve harmanlanmış öğrenme yaklaşımıyla ilk kez karşılaşan 10 lisans öğrencinin katılımı ile 6 haftada gerçekleştirilmiştir. Veri toplama aracı olarak araştırmacı tarafından geliştirilen, açık ve kapalı uçlu sorulardan oluşan yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılmıştır. Toplanan veriler, betimsel analiz tekniği ile çözümlenmiştir. Elde edilen bulgulara göre, harmanlanmış öğrenme ortamında öğrencilerin ders başarılarının yüksek olduğu belirlenmiştir. Harmanlanmış öğrenme ortamına ilişkin öğrencilerin olumlu görüş bildirdikleri ve diğer derslerde de böyle ortamların olmasını tercih ettikleri belirlenmiştir. Anahtar kelimeler: Harmanlanmış öğrenme, karma öğrenme, öğrenme yönetim sistemi.

2 TEACHER CANDIDATES VIEWS ON BLENDED LEARNING ENVIRONMENT Abstract Blended learning is one of the approaches that be utilized to help students for meaningful learning via information and communication technologies in educational settings. In this study, face-to-face learning and online learning environments were blended in order to investigate students achievements and perceptions on usefulness of the blended learning for Computer-I course Microsoft Word unit. Case study method was used in this research. Research continued for 6 weeks with 10 undergraduate students. The students encountered with blended learning approach for the first time. The data were collected via a semi-structured survey which included open and closed-ended questions. Collected data were analyzed with descriptive data analysis technique. The results of the study showed that students achievements were high in blended learning environment. It is also determined that students had positive perceptions about blending learning method, they thought that this method was useful and they would prefer this method in other courses. Keywords: Blended learning, hybrid learning, learning management system. Giriş Günümüzde bilgi ve iletişim teknolojileri hayatımızda neredeyse tüm alanları etkilemekte ve değiştirmektedir. Teknoloji etkisinin yoğun olarak hissedildiği alanlardan biri de şüphesiz ki eğitimdir. Teknolojinin hızlı gelişimi, eğitim ortam ve araçlarında farklı seçenekler sunmaktadır. Özellikle yükseköğretim kurumlarında sanal öğrenme ortamlarının oluşturulması, öğretim teknolojilerinin kullanımı ve yaygınlaştırılması konularında çalışmalar yapılmaktadır (Deepwell ve Malik, 2008). Yapılan araştırmalardaki önemli problemlerden biri uzaktan ve yüz yüze eğitimde teknoloji entegrasyonu olarak göze çarpmaktadır. Bu problemin temelinde, etkili ve verimli öğrenmeyi desteklemek amacıyla teknoloji destekli öğrenme ortamları tasarlamak için yapılan araştırmalar harmanlanmış öğrenme üzerine odaklanmıştır. Harmanlanmış öğrenme kavramı, yeni bir kavram olmamasına rağmen teknoloji tabanlı öğrenme kavramının yaygınlaşmasıyla birlikte önem kazanmaya başlamıştır. Genel tanımıyla harmanlanmış öğrenmeyi, farklı bilgi aktarım yöntemlerinin bir arada ve bir öğrenme yöntemi içinde kullanılması olarak tanımlayabiliriz (Sloman, 2003). Allen ve Seaman (2010) a göre harmanlanmış öğrenme, yüz yüze ve çevrimiçi öğrenme modellerinin bir arada yürütüldüğü, bazı etkinliklerin çevrimiçi bazılarının yüz yüze gerçekleştirildiği, açık ve uzaktan öğrenme uygulamasıdır. Harmanlanmış öğrenme için yapılan diğer bir tanım ise geleneksel ve uzaktan eğitim yöntemlerinin bir çatı altında birleştirilmesidir (Osguthorpe & Graham, 2003). Harmanlanmış öğrenme ortamlarında, çevrimiçi faaliyetlerin desteklenmesinde öğrenme yönetim sistemleri (ÖYS) kullanılmaktadır. Öğrenme yönetim sistemleri, öğrenenlere ve öğretmenlere farklı iletişim ve etkileşim ortamları sunan, kurs içeriğinin yayınlanmasına ve uzaktan ölçme değerlendirmeye imkan sağlayan, sistemde gerçekleşen olayları izleyen ve raporlayan bir bilgisayar yazılımıdır (İşman, 2011). Öğrenme yönetim sistemleri, kullanıcılara çok fazla özellik sunmasına rağmen, sunulan bu özelliklerin yeterince kullanılmadığı gözlemlenmektedir. Kullanıcıların, sistemin özelliklerini iyi bilmeleri, sisteme karşı olumlu 278

3 tutum geliştirmeleri ve kullanım becerilerini yükseltmeleri öğrenme yönetim sistemlerinin etkili ve verimli bir biçimde kullanılabilmesi için gereklidir. Harmanlanmış bir öğrenme ortamı tasarlanırken öncelikli olarak dikkat edilmesi gereken konulardan biri, harmanlanmak istenen konunun bir bölümünün sınıf içi, bir bölümünün çevrim içi ortamlara göre tasarlanmasıdır (Usta, 2007). Yaygın olarak yapılan harmanlama durumuna bakıldığında, %50 sınıf ortamında yüz yüze yapılan etkinlikler, kalan %50 ise çevrimiçi ortamda yapılan etkinliklerdir (Osguthorpe ve Graham, 2003). Araştırmanın Amacı Bu çalışmada, dersin hedefleri, öğretim içeriği, kullanılacak öğretim yöntemleri göz önüne alınarak eğitim fakültelerinde okutulan Bilgisayar-I dersine ait "Kelime İşlemci" ünitesi harmanlanmış ortamda planlanmış ve uygulanmıştır. Bu araştırmada yüz yüze öğrenme ve uzaktan öğrenme yöntemlerinin harmanlanması ile planlanan ve uygulanan Bilgisayar-I dersi "Kelime İşlemci" ünitesine yönelik öğrenci görüşlerinin betimlenmesi amaçlanmaktadır. Araştırma Deseni Yöntem Bu çalışmada, nitel araştırma modellerinden biri olan durum çalışması (örnek olay) kullanılmıştır. Durum çalışması, genellikle bir grup katılımcı üzerinde gerçekleştirilmekte ve bir durumu veya olayı derinlemesine incelemek, değerlendirmek amacıyla kullanılmaktadır (Büyüköztürk vd., 2008). Creswell (2007) e göre durum çalışması araştırmacının zaman içerisinde sınırlandırılmış bir veya bir kaç durumu derinlemesine incelediği, durumlara bağlı temaların tanımlandığı nitel bir araştırma yaklaşımıdır. Bu tür araştırmalarda elde edilen sonuçların geçerlilik ve güvenirliğini sağlamak için veriler mümkün olduğunca detaylandırılmalı ve doğrudan alıntılara yer verilmeli, konu ile ilgili kavramsal bir çerçeve oluşturulmalı, araştırma süreci ve bu süreçte yapılanlar ayrıntılı bir şekilde açıklanmalıdır (Yıldırım ve Şimşek, 2006). Bu düşünceden yola çıkarak yapılan çalışmanın bu özellikleri taşımasına özen gösterilmiştir. 279 Çalışma Grubu Araştırmada, amaçlı örnekleme yöntemlerinden kolay ulaşılabilir durum örneklemesi kullanılmıştır. Bu yöntemde, araştırmacı kendine göre ulaşılması yakın durumu seçtiğinden dolayı araştırmaya hız ve pratiklik kazandırır. Bu nedenle araştırmacı kolay ulaşabildiği üniversiteyi seçmiştir (Yıldırım ve Şimşek, 2006). Araştırmanın çalışma grubunu öğretim yılında Kilis 7 Aralık Üniversitesi, Muallim Rıfat Eğitim Fakültesi, dördüncü sınıfta öğrenim gören 10 lisans öğrencisi oluşturmaktadır. Katılımcılar, Bilgisayar-I dersini birinci sınıfta geleneksel öğretim yöntemi ile almış ve harmanlanmış öğrenme yaklaşımıyla ilk kez karşılaşan öğrencilerdir. Söz konusu öğrencilerin Bilgisayar-I dersini daha önce geleneksel öğretim yöntemi ile işlemiş olmaları, onlara geleneksel öğretim yöntemi ile verilen Bilgisayar-I dersini, harmanlanmış öğrenme yöntemi ile verilen Bilgisayar-I dersiyle karşılaştırma yapabilme imkânı sağlamaktadır. Bu durumun, araştırmamıza yönelik veri toplamada olumlu katkı sağlayacağı düşünülmektedir. Moodle Öğrenme Yönetim Sisteminin Kurulumu

4 Çalışma kapsamında; kullanılmasına karar verilen moodle öğrenme yönetim sisteminin üzerinde çalıştırılabileceği bir hosting (barındırma) paketi ve alan adı (domain) gereği ortaya çıkmıştır. Bu doğrultuda kullanıcı sayısı göz önünde bulundurularak, bir hosting paketi ve domain tahsis edilmiştir. Paket üzerine, gerekli öğrenme yönetim sistemi (moodle) ve veritabanı kurularak web hizmeti verebilecek bir duruma getirilmiştir. Web sitesi alan ismi altında hizmet vermeye başlamıştır. Ardından, fakültede lisans seviyesindeki öğrenciler için yürütülen Bilgisayar-I dersine ait Kelime İşlemci ünitesi sisteme entegre edilerek kullanıma hazır hale getirilmiştir. Dersin Planlanması ve Uygulama Süreci Araştırmacılar tarafından planlanan harmanlamış öğrenme ortamında, öğrencilerin Microsoft Word yazılımı ile ilgili bilgi ve becerilerini geliştirmelerini sağlamak amacıyla 6 haftalık ders sürecinde yüz yüze öğrenme ve uzaktan öğrenmenin yanı sıra proje tabanlı öğrenme yönteminin kullanıldığı bir moodle öğrenme yönetim sisteminden (ÖYS) faydalanılmıştır. Bu sayede, öğrencilerin kendi öğrenmelerini kontrol etmelerine fırsat veren, öğretim sürecinde zaman ve mekan sınırlamalarının ortadan kaldıran öğrenci merkezli bir öğrenme ortamı oluşturulmaya çalışılmıştır. Ayrıca, dersle ilgili tüm duyuruların öğretim elemanı tarafından öğrencilere iletilmesinde moodle öğrenme yönetim sisteminin haber forumundan faydalanılmıştır. Bu sayede öğrencilere gönderilen e-posta aracılığıyla öğrencilerin dersle ilgili etkinlikleri sürekli takip etmeleri sağlanmıştır. Sistemi kurduktan sonra Kelime İşlemci ünitesine ait dokumanlar ve kaynaklar sisteme yüklenmiştir. Ünite, 6 haftalık süreci kapsayacak şekilde konulara ayrılmıştır. Konular şu şekildedir: Süreç Konu Adı 1. Hafta Uygulama Süreci ve Moodle Kullanımı Hakkında Öğrencileri Bilgilendirme 2. Hafta Yazı Tipi Özellikleri, Sayfa Yapısı Ayarları 3. Hafta Tablo İşlemleri 4. Hafta Şekil, Resim ve Görüntü İşlemleri 5. Hafta Grafik İşlemleri 6. Hafta Genel Değerlendirme Sınavı 280 Dersler, birinci hafta yüz yüze, ikinci hafta sistem üzerinden, üçüncü hafta yüz yüze, dördüncü hafta yine sistem üzerinden, beşinci hafta yüz yüze ve altıncı hafta sistem üzerinden yapılmıştır. Sisteme her haftanın konusuyla ilgili ders notları, dokumanlar, kaynaklar, ödevler ve tartışma formları eklenmiştir. Öğrencilerin ödevlerini sisteme yüklemeleri ve tartışma formuna katılarak her hafta en az iki cevap yazmaları istenmiştir. Birinci hafta öğrencilere harmanlanmış öğrenme ortamı, moodle platformu, uygulama süreci ve gerçekleştirilecek etkinlikler tanıtılmıştır. İkinci haftanın konusu olan yazı tipi özellikleri ve sayfa yapısı ayarları konusu yüz yüze işlendikten sonra öğrencilerin birinci haftanın ödevini bilgisayarda hazırlayıp sisteme yüklemeleri sağlanmıştır. Dersten sonra o hafta süresince öğrencilerin sisteme yüklenen dokümanları okuyup tartışma formundaki sorulara cevap vermeleri sağlanmıştır.

5 Üçüncü haftanın konusu olan tablo işlemleri konusu uzaktan yapılmıştır. Öğrencilerin sisteme yüklenen dokümanları okumaları ve videoları izlemeleri daha sonra tartışma formundaki sorulara cevap vermeleri sağlanmıştır. Daha sonra üçüncü haftanın ödevini bilgisayarda hazırlayıp sisteme yüklemeleri sağlanmıştır. Dördüncü haftanın konusu olan şekil, resim ve görüntü işlemleri konusu yüz yüze işlendikten sonra öğrencilerin üçüncü haftanın ödevini bilgisayarda hazırlayıp sisteme yüklemeleri sağlanmıştır. Dersten sonra o hafta süresince öğrencilerin sisteme yüklenen dokümanları okuyup tartışma formundaki sorulara cevap vermeleri sağlanmıştır. Beşinci haftanın konusu olan grafik işlemleri konusu uzaktan yapılmıştır. Öğrencilerin sisteme yüklenen dokümanları okumaları ve videoları izlemeleri daha sonra tartışma formundaki sorulara cevap vermeleri sağlanmıştır. Daha sonra beşinci haftanın ödevini bilgisayarda hazırlayıp sisteme yüklemeleri sağlanmıştır. Beş haftalık süreç tamamlandıktan sonra altıncı haftada sistem üzerinden bütün süreci ve konuları kapsayan bir genel değerlendirme sınavı yapılmıştır. Sınavda çoktan seçmeli 20 adet soru sorulmuş ve 30 dakika süre verilmiştir. Her soru 5 puan olmak üzere toplam 100 puan olarak düzenlenmiştir. Veri Toplama Araçları Uygulama sonunda veri toplama aracı olarak yarı yapılandırılmış görüşme formu tercih edilmiştir. Bu yöntemin kullanılmasının nedeni, araştırmaya katılanların görüş, düşünce ve duygularının derinlemesine incelenerek ortaya çıkarılmak istenmesidir. Araştırmada veri toplama aracı olarak öğrenciler için hazırlanan yarı yapılandırılmış görüşme soruları kullanılmıştır. Görüşme soruları hazırlanırken cevabı evet ya da hayır olabilecek soru türlerinden kaçınılmış, katılımcılardan detaylı bilgi sağlayacak türden sorular oluşturulmuştur. Görüşme formu hazırlandıktan sonra üç uzmandan form hakkındaki görüşleri alınmış ve buna göre gerekli düzeltmeler yapılmıştır. Formda yer alan 6 adet görüşme sorusu aşağıda verilmiştir. 281 Öğrenciler için Görüşme Soruları 1. Moodle Öğrenme Yönetim Sistemini kullanırken herhangi bir zorlukla karşılaştınız mı? Açıklayınız. 2. Harmanlanmış öğrenme yöntemi ile ders işlemek size bir fayda sağladı mı? Açıklayınız. 3. Harmanlanmış öğrenme modeli kullanılan ders ile model kullanılmayan ders arasında sizce bir fark var mıdır? Açıklayınız. 4. Harmanlanmış öğrenme modelinin hangi dersler için kullanılmasının daha uygun olacağını düşünüyorsunuz? Neden? 5. Harmanlanmış öğrenme modelinin dersinizde kullanılmasının derse ait motivasyonunuz üzerinde herhangi bir etkisi oldu mu? Açıklayınız. 6. Moodle Öğrenme Yönetim Sisteminin özellikleri (içerikle ilgili dokümanlar, forum, çevrimiçi sohbet, ödev, çevrimiçi sınav araçlarının kullanımı) hakkındaki görüşleriniz nelerdir? Açıklayınız. Verilerin Toplanması ve Çözümlenmesi Araştırmada yarı yapılandırılmış mülakatlardan elde edilen verilerin incelenmesinde betimsel analiz yöntemi kullanılmıştır. Betimsel analiz, veri toplama teknikleri ile toplanan verilerin daha önceden belirlenmiş temalara göre özetlenmesi ve yorumlanmasını içeren bir nitel

6 veri analiz türüdür. Bu analiz türünde araştırmacı görüştüğü ya da gözlemiş olduğu bireylerin görüşlerini etkili bir biçimde yansıtabilmek için doğrudan alıntılara yer verebilmektedir. Bu analiz türünde asıl amaç elde edilen bulguların okuyucuya özetlenmiş ve yorumlanmış bir biçimde sunulmasıdır (Yıldırım ve Şimşek, 2006). Metin içerisinde verilen alıntıların sonlarında yer alan S harfi öğrenciyi ifade etmektedir. Örneğin; S4, dört numaralı öğrencinin verdiği cevabı göstermektedir. Bulgular Araştırmada elde edilen bulgular, öğrencilerin ders başarıları ve görüşme formundaki sorulara verilen cevaplar dikkate alınarak sunulmuştur. Analizde herhangi bir varsayımdan yola çıkılmamış, mümkün olduğunca görüşmelerden elde edilen metne odaklanılmıştır. Bu bölümde öğrencilerin ders başarılarına ve harmanlanmış öğrenme modeline ilişkin öğrenci görüşlerine yer verilmiştir. Öğrencilerin Ders Başarılarına İlişkin Bulgular Öğrencilerin performansları, haftalık tartışma forum gönderileri ve haftalık ödevler kullanılarak belirlenmiştir. Öğrencilerin performans puan ortalaması 50 üzerinden 41.5 (% 83.0) tir. Öğrencilerin genel değerlendirme sınavı ortalaması ise 50 üzerinden 44.0 (% 88.0)'dır. Bu bulguya göre, öğrencilerin öğrenme sürecinde gösterdikleri performansın oldukça yüksek olduğu söylenebilir. Öğrencilerin ders başarı puanları ise performans puanı ve genel değerlendirme sınavı puanının toplanmasından elde edilmiştir. Sınıfın ortalama başarı puanının 100 üzerinden 85.5 (% 85.5) olduğu saptanmıştır. Bu durum öğrencilerin harmanlanmış öğrenme süreci sonunda ders başarılarının da yüksek olduğunu göstermektedir. 282 Öğrencilerin Harmanlanmış Öğrenme Modeline İlişkin Görüşlerinden Elde Edilen Bulgular Bu başlık altında bulgular, öğrencilerin sorulara verdiği cevaplar her soru için ayrı ayrı analiz edilmiş ve sunulmuştur. Soru 1. Moodle Öğrenme Yönetim Sistemini kullanırken herhangi bir zorlukla karşılaştınız mı? Açıklayınız. Araştırmaya katılan öğrencilerin moodle öğrenme yönetim sistemini kullanırken karşılaştıkları zorluklara ilişkin soruya verdikleri cevaplara göre, öğrencilerin genel olarak herhangi bir zorlukla karşılaşmadıkları, sadece iki öğrencinin bilgisayar kullanma becerisinin düşük olduğundan dolayı sorun yaşadıkları sonucuna varılmaktadır. Bu sonucu destekleyen, görüşler aşağıda verilmektedir: "Hayır. Basit bir ara yüze sahip olduğundan sistemi kullanırken genel olarak bir olumsuzluk yaşamadım." (S1, S5, S8) "Hayır. Sistemi kullanırken herhangi bir zorlukla karşılaşmadım." (S3, S6) "Evet. Bilgisayar kullanma becerim zayıf olduğundan sistemi kullanırken çok zorlandım." (S4) "Evet. Bilgisayarı aktif olarak pek fazla kullanmadığım için sisteme yeterince alışamadım." (S9)

7 Soru 2. Harmanlanmış öğrenme yöntemi ile ders işlemek size bir fayda sağladı mı? Açıklayınız. Öğrencilerin harmanlanmış öğrenme modelinin derste kullanımı hakkındaki soruya verdikleri cevaplar incelendiğinde; derse ait dokümanlara kolay erişim, arkadaşlar ve dersin öğretim elemanı ile hızlı ve kolay iletişim, duyuru sisteminin oluşu, istenildiği zaman ders çalışma kolaylığı, ödevlerin sistem üzerinden verilmesi ve toplanması kolaylığı gibi konularda modelin çok yarar sağladığını belirtmişlerdir. Bu sonucu destekleyen, görüşler aşağıda verilmektedir: "Evet. Dersle ilgili verilen ödevleri takip edebildim ve ödevleri sisteme yükleyerek zamandan kazandım." (S1, S6) "Evet, yararlı oldu. Belge, resim, video gibi ders materyallerine istenildiği zaman internet üzerinden kolay bir şekilde ulaşılabildim." (S2, S3) "Evet. Duyuru sistemini yararlı buldum. Ödevlerin sisteme yüklenmesi ve sonuçlarının buradan görülebilmesinin olumlu olduğunu düşünüyorum." (S4) "Evet, fayda sağladı. İstediğim ve kendini hazır hissettiğim zaman web ortamından dersi takip edebildim." (S8) "Evet. Hem yüz yüze hem web tabanlı iki farklı teknikle ders işlemek beni daha da aktifleştirdi. Yüz yüze paylaşamadıklarımızı web üzerinden takıldığımız noktaları da yüz üze paylaşma fırsatı verdi." (S10) 283 Soru 3. Harmanlanmış öğrenme modeli kullanılan ders ile model kullanılmayan ders arasında sizce bir fark var mıdır? Açıklayınız. Öğrencilerin cevapları incelendiğinde, derse ait doküman ve kaynaklara erişim, forum ve iletişim olanakları ile etkileşimin sınıf dışında da devam etmesi, raporlama, çevrimiçi sınavlar gibi olanakların harmanlanmış öğrenme modelinin fark yarattığı alanlar olarak belirtmişlerdir. "Fark vardır. Örneğin bilgi paylaşımı, bir sınıf ortamından çok, uzaktan erişerek sınıf ortamı dışında da grup veya dersi alan öğrenciler arasındaki iletişimi açısından çok fark olduğunu düşünüyorum." (S3, S7) "Evet, vardır. Zamandan ve mekândan bağımsız olarak çalışmaya olanak vermesi en önemli farklardan biridir." (S1, S5) "Evet. Sınıf içerisinde paylaşım ders saati ile sınırlı kalırken, sınıf ortamı dışında o gün içinde fikir paylaşılabilir." (S4) "Var. İletişim olanaklarının artması, tartışma forumu kullanımı farklı yönler olarak gösterilebilir." (S8). Evet. İlk kez bilgisayar destekli öğretim aldığım için geleneksel sistemle karşılaştırma imkânı buldum ve bir öğrenci için bu yöntemin çok yararlı olduğunu düşünüyorum." (S10) Soru 4. Harmanlanmış öğrenme modelinin hangi dersler için kullanılmasının daha uygun olacağını düşünüyorsunuz? Neden? Öğrencilerin büyük bir çoğunluğu harmanlanmış öğrenme modelinin bütün derslerde kullanılmasının uygun olacağını belirtmişlerdir. Özellikle okul dışında da ders içeriklerine

8 ulaşabildiklerinden ve dersleri bu şekilde işleyebildiklerinden dolayı diğer derslerde de uygulanmasını istediklerini ifade etmektedirler. Araştırmaya katılan iki öğrenci ise bu sistemin teorik dersler için daha uygun olduğunu, uygulamalı dersler için sorun olabileceğini belirtmiştir. Bu sonucu destekleyen, görüşler aşağıda verilmektedir: "Harmanlanmış öğrenme yöntemi oldukça yararlı bir sistemdir. Her ders için kullanılması gereklidir." (S1, S6) "Her ders için kullanılmasının öğrenciler için uygun ve faydalı olacağını düşünüyorum." (S2, S4) "Sistem, teorik dersler için uygun olabilir. Fakat uygulamalı derslerde yeterince faydalı olmayabilir." (S7, S9) Soru 5. Harmanlanmış öğrenme modelinin dersinizde kullanılmasının derse ait motivasyonunuz üzerinde herhangi bir etkisi oldu mu? Açıklayınız. Öğrencilerin cevaplarına göre, harmanlanmış öğrenme modeli kullanımının öğrenci motivasyonunu arttığı sonucuna varılmıştır. Ders planının önceden sisteme yüklenebilmesi, hem rekabetçi hem de işbirlikçi bir hava oluşturması ve bireyi düzenli çalışmaya teşvik etmesi motivasyon arttırıcı nedenler olarak belirtilmiştir. Bu sonucu destekleyen, görüşler aşağıda verilmektedir: "Evet, oldu. Ders için yapılan bütün planlardan haberdar olmak ve bir sonraki konu hakkında ön bilgiye sahip olabilmek motivasyonumu olumlu olarak arttırdı." (S1, S5) 284 "Evet. Ders hocasının elektronik ortamda daha çabuk geri dönüt verebilmesi ve bu geri dönüte göre bize yapıcı tavsiyelerde bulunması motivasyonumu olumlu yönde etkilemiştir." (S2, S7) "Oldu. Forumları kullanırken ders ile ilgili yaptığımız tartışmalar derse olan ilgimi ve motivasyonumu arttırdı. Forum ortamının bana çok şey kattığını düşünüyorum." (S3, S8) Soru 6. Moodle Öğrenme Yönetim Sisteminin özellikleri (içerikle ilgili dokümanlar, forum, çevrimiçi sohbet, ödev, çevrimiçi sınav araçlarının kullanımı) hakkındaki görüşleriniz nelerdir? Açıklayınız. Öğrencilerin verdiği cevaplara göre, derse ait dokümanların ve ödevlerin düzenli olarak sisteme yüklenmesi, forum ortamının etkin olarak kullanılması, zaman ve mekân esnekliği sağlaması moodle öğrenme yönetim sisteminin önemli özeliklerindendir. Bu sonucu destekleyen, görüşler aşağıda verilmektedir: Derse ait dokümanların haftalık sunulması çok yararlıydı. Derste anlamadığımız noktaları gözden geçirebiliyorduk. Ödevleri de düzenli olarak zorlanmadan sisteme yükleyebiliyorduk." (S1, S4) Tartışma formunun etkin olarak kullanılması bana çok yarar sağladı. Konu ile ilgili bilmediğim birçok bilgiyi tartışma formunu kullanan diğer arkadaşların paylaşımlarından öğrendim." (S6, S9) "Zaman ve mekân bakımından bizlere esneklik sağlaması daha rahat bir çalışma ortamı sağlamıştır. Çalışma programımızı kendimize göre ayarlayabildik." (S3, S8) Sonuç ve Tartışma

9 Öğrencilerin ihtiyaçlarını karşılamak ve daha iyi öğrenme ortamı sunmak amacı ile farklı öğretim yöntemlerinin kullanılması zorunluluk haline gelmiştir. Teknolojinin hızlı gelişimiyle, harmanlanmış öğrenme modeli son yıllarda ihtiyacı karşılayabilecek bir alternatif model haline gelmiştir. Harmanlanmış öğrenme ortamında yüz yüze sınıf ortamı ile öğrenme yönetim sistemi (uzaktan eğitim platformu), öğrenme ortamı olarak birlikte kullanılmaktadır. Bu çalışmada, harmanlanmış öğrenme ortamının oluşturulabilmesi için öğretimde kullanılacak gerekli donanım, yazılım ve insan altyapıları oluşturulmuş, öğretim planları uygulanmış ve uygulama sonucunda harmanlanmış öğrenme modeli hakkındaki görüşler alınmıştır. Uygulama kapsamında moodle öğrenme yönetim sisteminde bir lisans dersi açılmıştır. Sistem aktif olarak 10 lisans öğrencisi tarafından kullanılmıştır. Harmanlanmış öğrenme ortamında; yüz yüze ve uzaktan öğrenmenin harmanlandığı 6 hafta boyunca sürdürülen bu çalışmada elde edilen bulgular; öğrencilerin harmanlanmış öğrenme ortamı sonucunda ders başarılarının yüksek olduğunu ve bu ortamın faydalı olduğuna ilişkin olumlu görüşe sahip olduklarını göstermektedir. Altıncı haftada süreç bittikten sonra sistem üzerinden bütün süreci ve konuları kapsayan bir genel değerlendirme sınavı yapılmıştır. Katılımcıların sınav ortalaması 100 üzerinden 85.5 (% 85.5) çıkmıştır. Her bir öğrenci tartışma formuna her hafta ortalama üç mesaj yazmıştır. Bu durum tartışma formunun aktif olarak kullanıldığını göstermektedir. Tartışma formunun aktif olarak kullanılmasının nedeni öğrencilerin birbirleriyle etkileşimde bulunarak eksik olduğu konuda arkadaşlarından faydalanmak istemeleri olabilir. 285 Açık uçlu sorulara verdikleri cevaplara göre öğrencilerin tamamına yakınının harmanlanmış öğrenme uygulamasında herhangi bir sorun ya da problem yaşamadığı saptanmıştır. Öğrencilerin önemli bir bölümü, harmanlanmış öğretim uygulamasında kullanılan öğretim yönetim sistemindeki resim, video gibi görsellerin faydalı olduğunu belirtmişlerdir. Bunun yanı sıra interneti kullanarak öğretim yönetim sistemi üzerindeki öğretim materyallerine istedikleri zaman tekrar tekrar erişebilmeleri harmanlanmış öğrenme modelinin sağladığı diğer yararlar olarak belirtilmiştir. Öğrenciler, daha fazla görsellik sağladığından ve okul dışında da ders içeriklerine ulaşabildiklerinden dolayı harmanlanmış öğrenme modelinin diğer derslerde de uygulanmasını istemektedirler. Yukarıdaki öğrenci görüşlerine genel olarak bakıldığında öğrencilerin büyük oranda harmanlanmış öğrenme ortamlarına yönelik olumlu görüşlerinin olduğu görülmektedir. Öğrencilerin, hangi etkinlikleri ne zaman yapacaklarını, değerlendirmede hangi kriterleri kullanacaklarını ve bu bilgiye istedikleri bir zamanda ve mekânda dersin öğrenme yönetim sistemine girerek ulaşabilmeleri, onların derse karşı motivasyonlarını olumlu yönde etkilemiş ve bu doğrultuda kendi çalışma süreçlerini planlamış, zamanlarını daha etkili kullanmışlardır. Motteram (2006) a göre, harmanlanmış öğrenme yaklaşımının öğrencilerin öğrenme deneyimlerini olumlu yönde geliştirdiği belirtilmiştir. Bu ortamlardaki öğrencilerin kendi öğrenmelerini kontrol etme ve zamanlarını yönetme konusunda sorumluluklarını bildikleri ve kendilerini daha iyi organize edebildikleri ifade edilmiştir. Buna benzer sonucu Delialioğlu ve Yıldırım (2007) ın araştırmasında da görmekteyiz. Araştırmaya göre, harmanlanmış öğrenme ortamında öğrencilerin kendi öğrenmelerini kontrol edebildikleri ifade edilmiştir. Diğer bir araştırmada ise Karaman ve arkadaşları (2009) farklı öğrenme etkinlikleriyle desteklenmiş harmanlanmış öğrenme ortamlarının öğrenciler üzerinde olumlu etki gösterdiğini ve gelişimlerine katkı sağladığını belirtmişlerdir.

10 Caner (2009) ve Taslacı (2007) da gerçekleştirdikleri harmanlanmış öğrenme ortamlarıyla ilgili çalışmalarında öğrencilerin harmanlanmış öğrenme ortamına ilişkin olumlu yönde görüşe sahip olduklarını belirtmişlerdir. Harmanlanmış öğrenmeye ilişkin başka çalışmalarda da, öğrencilerin harmanlanmış öğrenmeye ilişkin olumlu görüşleri olduğu, harmanlanmış öğrenmeyi yararlı buldukları ve tercih ettikleri belirtilmiştir. Sonuç olarak, harmanlanmış öğrenme modeli ile yürütülen derslerin öğrenme ve öğretme süreçleri üzerinde oldukça etkili olduğu söylenebilir. Buna ek olarak, harmanlanmış öğrenme modelinin kullanılması, öğrencilerin motivasyonlarını arttırdığı elde edilen bulgulardan yorumlanabilir. Yapılan bu çalışma, harmanlanmış öğrenme ortamlarıyla ilgili öğrenci görüşlerinin alındığı nitel bir çalışmadır. Araştırma, yükseköğretim kademesine yönelik lisans öğrencileri ile gerçekleştirilmiştir. Farklı öğretim kademelerine yönelik benzer çalışmaların yapılması bu alana yönelik farkındalık kazandıracaktır. Harmanlanmış öğrenme ortamına yönelik daha farklı özellikteki gruplarla gerçekleştirilebilecek nicel ve nitel türdeki araştırmaların yapılmasının da bu konudaki çalışmalara ışık tutacağı düşünülmektedir. KAYNAKLAR Allen, I. E. ve J. Seaman. (2010). Class differences: Online education in the united states. Wellesley, MA: Babson Survey Research Group. Erişim: Mayıs 2015, Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2008). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi. Caner, M. (2009). Blended learning model for teaching practice course in pre-service english language teacher training program. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir. Creswell, J. W. (2007). Qualitative inquiry and research design: Choosing among five traditions (2. baskı). London: Sage. Deepwell, F., & Malik, S. (2008). On campus, but out of class: An investigation into students experiences of learning technologies in their self-directed study. ALT-J: Research in Learning Technology, 16(1), Delialioğlu, Ö., & Yıldırım, Z. (2007). Students perceptions on effective dimensions of interactive learning in a blended learning environment. Journal of Educational Technology and Society, 10, İşman, A. (2011). Uzaktan eğitim (4. baskı). Ankara: Pegem Akademi. Karaman, S., Özen, Ü., Yıldırım, S. ve Kaban, A. (2009). Açık kaynak kodlu öğretim yönetim sistemi üzerinden internet destekli (harmanlanmış) öğrenim deneyimi. Akademik Bilişim Konferansı 2009 da sunulan bildiri, Harran Üniversitesi, Şanlıurfa. Motteram, G. (2006). Blended education and the transformation of teachers: A long-term case study in post graduate UK Higher Education. British Journal of Educational Technology, 37(1),

11 Osguthorpe, B.R. & Graham C.R. (2003). Blended learning environments: Definitions and directions. The Quarterly Review of Distance Education, 4(3), Sloman, M. (2003). Training in the age of the learner. London, UK : Chartered Institute of Personnel and Development. Taslacı, N. (2007). EFL learners perception of blended writing class: blog and face to face. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir. Usta, E. (2007). Harmanlanmış öğrenme ve çevrimiçi öğrenme ortamlarının akademik başarı ve doyuma etkisi. Yayınlanmamış Doktora Tezi. GÜ. Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara. Yıldırım, A. ve Şimşek H. (2006). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık. 287