TÜRK STANDARDI TURKISH STANDARD

Transkript

1 Page 1 of TÜRK STANDARDI TURKISH STANDARD TS EN Nisan 2002 ICS BETON - SERTLEŞMİŞ BETON DENEYLERİ - BÖLÜM 2: DAYANIM DENEYLERİNDE KULLANILACAK DENEY NUMUNELERİNİN HAZIRLANMASI VE KÜRLENMESİ Testing hardened concrete - Part 2: Making and curing specimens for strngth tests TÜRK STANDARDLARI ENSTİTÜSÜ Necatibey Caddesi No.112 Bakanlıklar/ANKARA TÜRK STANDARDLARININ YAYIN HAKLARI SAKLIDIR.

2 Ön söz Bu standard, CEN tarafından kabul edilen EN : 2000 standardı esas alınarak, TSE İnşaat Hazırlık Grubu nca hazırlanmış ve TSE Teknik Kurulu nun 8 Nisan 2002 tarihli toplantısında Türk Standardı olarak kabul edilerek yayımına karar verilmiştir. Bu standardın kabulü ile TS 3068 ISO : 1999 standardı iptal edilmiştir.

3 İçindekiler 1 Kapsam Atıf yapılan standard ve/veya dokümanlar Cihazlar Numune alma İşlemler Deney raporu 2)... 3

4 Beton - Sertleşmiş beton deneyleri - Bölüm 2 : Dayanım deneylerinde kullanılacak deney numunelerininin yapımı ve küre tâbi tutulması 1 Kapsam Bu standard, dayanım deneylerinde kullanılacak beton deney numunelerin yapımını ve küre tâbi tutulması metotlarını kapsar. Deney numunelerinin yapımı ve küre tâbi tutulması, deney numunesi kalıplarının hazırlanması, betonun kalıplara doldurulması, yüzeyin tesviye edilmesi, deney numunelerinin kürü ve nakliyesini ihtiva eder. 2 Atıf yapılan standard ve/veya dokümanlar Bu standardda, tarih belirtilerek veya belirtilmeksizin diğer standard ve/veya dokümanlara atıf yapılmaktadır. Bu atıflar metin içerisinde uygun yerlerde belirtilmiş ve aşağıda liste halinde verilmiştir. Tarih belirtilen atıflarda daha sonra yapılan tadil veya revizyonlar, atıf yapan bu standardda da tadil veya revizyon yapılması şartı ile uygulanır. Atıf yapılan standard ve/veya dokümanın tarihinin belirtilmemesi halinde en son baskısı kullanılır. EN, ISO, IEC vb. Adı TS No 1) Adı No (İngilizce) (Türkçe) EN Testing fresh concrete - Part 1 : Beton - Taze beton deneyleri - TS EN Sampling Bölüm 1: Numune alma EN Testing hardened concrete - Beton - Sertleşmiş beton Part 1 : Shape, dimensions and deneyleri - Bölüm 1: Deney TS EN other requirements for specimens numunesi ve kalıplarının şekil, and moulds boyut ve diğer özellikleri 3 Cihazlar 3.1 Numune kalıpları, EN e uygun olan. 3.2 Doldurma başlığı (isteğe bağlı) Not - Taze betonun kalıplara doldurulma işlemi, doldurma başlığı kullanılarak kolaylaştırılabilir. 3.3 Betonu sıkıştırma cihazları (aşağıda verilenlerden herhangi birisi olabilir) : a) İç (daldırma tipi) vibratör, en düşük frekansı yaklaşık olarak 120 Hz (dakikada 7200 devir) olan. Vibratör ucunun çapı, deney numunesinin en küçük boyutunun 1/4 ünü geçmemelidir. b) Titreşim masası, en düşük frekansı yaklaşık olarak 40 Hz (dakikada 2400 devir) olan. c) Daire kesitli sıkıştırma çubuğu, çelikten yapılmış, düz, daire kesitli, yaklaşık olarak çapı 16 mm ve uzunluğu 600 mm ve ucu yuvarlatılmış olan. d) Prizmatik (kare kesitli) sıkıştırma çubuğu, çelikten yapılmış, düz, yaklaşık olarak kesit ölçüleri 25 mm X 25 mm ve uzunluğu 380 mm olan. 3.4 Kepçe, yaklaşık 100 mm genişlikte olan. 3.5 Mala veya perdah malası, iki adet. 3.6 Tekrar karıştırma kabı, su emmeyen ve çimento hamurundan kısa sürede olumsuz etkilenmeyen özellikte malzemeden yapılmış, sert, düz tepsi. Tepsi ölçüleri, kare ağızlı kürek kullanılarak, betonun tamamiyle tekrar karıştırılmasına uygun olmalıdır. 3.7 Kürek, kare ağızlı. 1) TSE NOTU : Atıf yapılan standardların TS numarası ve Türkçe adı 3. ve 4. kolonda verilmiştir. 1

5 Not - Kare ağız, tekrar karıştırma kabı içerisindeki betonun uygun şekilde karıştırılabilmesi için gereklidir. 3.8 Kalıp ayırıcı, çimento ile etkileşmeyen (reaktif olmayan) malzeme. 3.9 Tokmak 4 Numune alma Beton numunesi, EN e uygun olarak alınmalıdır. Beton numune, kalıba doldurulmadan önce, tekrar karıştırma kabı içerisinde kare ağızlı kürek kullanılarak yeniden karıştırılmalıdır. 5 İşlemler 5.1 Kalıpların hazırlanması ve betonun kalıplara doldurulması Doldurma başlığı kullanılmışsa, kalıba doldurulan taze beton, sıkıştırıldıktan sonra doldurma başlığı içerisinde de belirli kalınlıkta bir tabaka kalacak miktarda olmalıdır. Bu tabakanın kalınlığı, deney numunesi yüksekliğinin % 10 u ilâ % 20 si arasında olmalıdır Deney numuneleri, her tabaka 100 mm den daha kalın olmamak üzere, en az iki tabaka halinde sıkıştırılmalıdır. Not - Betonun kalıba yapışmasını önlemek üzere, doldurma öncesinde, kalıp iç yüzeyi çimento ile etkileşmeyen kalıp ayırıcı bir malzeme ile ince bir tabaka halinde kaplanmalıdır. 5.2 Betonun sıkıştırılması Genel Beton, numune kalıbına yerleştirildikten hemen sonra, tam sıkışma elde edilecek, ancak ayrışma olmayacak ve yüzeye aşırı şerbet çıkmayacak şekilde sıkıştırılmalıdır. Her beton tabakası, Madde veya Madde te tarif edilen metotlardan herhangi birisi kullanılarak sıkıştırılmalıdır. Not 1 - Mekanik titreşim (vibrasyon) kullanılarak, ayrışma olmadan tam sıkışma sağlanması, beton yüzeyinde büyük hava kabarcıkları oluşumunun sona ermesi, yüzeyin göreceli şekilde düz ve parlak görünüm kazanmasıyla sağlanır. Not 2 - Şişleme yoluyla sıkıştırma esnasında, tam sıkıştırma için her tabakaya uygulanacak vuruş sayısı beton kıvamına bağlıdır Mekanik titreşim İç vibratör ile sıkıştırma Vibratör, betonda tam sıkışma sağlamaya yeterli olacak en az süreyle uygulanmalıdır. Sürüklenmiş havanın tahliyesine yol açacak şekilde aşırı vibrasyondan kaçınılmalıdır. Not 1 - Kalıba zarar vermemeye dikkat edilmelidir. Vibratör düşey tutulmalı, kalıp tabanına ve yan yüzlere temas ettirilmemelidir. Doldurma başlığı kullanılması önerilir. Not 2 - Lâboratuvar deneyleri, iç vibratör kullanılması esnasında, sürüklenmiş hava miktarında kayba neden olmaması için büyük itina gerektiğini göstermiştir Titreşim masası ile sıkıştırma Titreşim, betonda tam sıkıştırma sağlamaya yeterli olacak en az süre kadar uygulanmalıdır. Tercihan, kalıp masaya kelepçelenmeli veya sıkıca bastırılarak oynaması önlenmelidir. Sürüklenmiş havanın tahliyesine yol açacak şekilde aşırı vibrasyondan kaçınılmalıdır. 2

6 5.2.3 El ile sıkıştırma Sıkıştırma işlemi, daire kesitli veya prizmatik çubuk ile yapılmalıdır. Sıkıştırma çubuğu darbeleri, numune kalıbının en kesit alanına düzgün şekilde dağıtılmalıdır. İlk tabakanın sıkıştırılmasında, çubuğun numune kalıbının tabanına sertçe çarpması, diğer tabakaların sıkıştırılması esnasında da bir önceki tabakaya fazla miktarda girmesi önlenmelidir. Her tabaka, sıkıştırma çubuğu ile en az 25 kez şişlenmelidir. Her tabakanın sıkıştırılmasından sonra, sıkışmış hava ceplerinin tahliyesi sağlanacak, ancak sürüklenmiş hava kabarcıkları korunacak şekilde, beton yüzeyine büyük hava kabarcıkları çıkışı duruncaya ve sıkıştırma çubuğu darbelerinden geri kalan boşlukların dolması sağlanıncaya kadar, kalıbın dış kenarlarına tokmak ile hafifçe vurulmalıdır. 5.3 Yüzey tesviyesi Doldurma başlığı kullanılmışsa, sıkıştırma işleminden hemen sonra başlık alınmalıdır Kalıp üst yüzeyinden yukarıda olan fazla beton, çelik mala veya perdah malasına kesme hareketi yaptırılarak alınmalı ve yüzey dikkatlice tesviye edilmelidir. 5.4 İşaretleme Deney numuneleri, numuneye zarar verilmeden, görünür ve kalıcı şekilde işaretlenmelidir Numune alma işleminden sonra deney yapılıncaya kadar izleyebilmek üzere numune kayıtları muhafaza edilmelidir. 5.5 Deney numunelerinin kürü Deney numuneleri, kalıp içerisinde, 16 saatten az, 3 günden daha fazla olmamak üzere, yeterli sertliğe ulaşıncaya kadar, şoktan, titreşimden ve kurumadan korunarak, (20 ± 2) C (veya sıcak iklimlerde (25 ± 2) C) sıcaklıktaki ortamda tutulmalıdır Deney numuneleri, kalıptan çıkartıldıktan sonra, deney anına kadar, (20 ± 2) C sıcaklıktaki su içerisinde veya sıcaklığı (20 ± 2) C ve bağıl nemi % 95 olan kür odasında küre tâbi tutulmalıdır Madde de verilen dışındaki herhangi kür şekli, Madde de verilen küre tâbi tutulması metodundan türetilebilir. Not 1 - Anlaşmazlık halinde su içerisinde kür metodu referans metot olarak kabul edilmelidir. Not 2 - (20 ± 2) C sıcaklıkta, % 95 rutubet şartının devam ettirilmesi ve ölçülmesi kolay değildir. Kür odası içerisindeki numune yüzeylerinin sürekli şekilde ıslak kaldığı, düzgün aralıklarla kontrol edilmelidir. 5.6 Deney numunelerin nakliyesi Nakliye işleminin tüm aşamalarında, gerekli sıcaklıktan sapmayı ve rutubet kaybını önlemek üzere gerekli önlemler alınmalıdır. Bu önlemlere örnek olarak, sertleşmiş deney numunelerinin ıslak kum veya ıslak talaş içerisinde saklanması veya içerisinde su bulunan, sızdırmaz plâstik kap içerisine konulması gösterilebilir. 6 Deney raporu 2) Deney raporunda aşağıda verilen bilgiler bulunmalıdır : a) Deney numunesinin tanıtımı, b) Deney numunesi(len) in yapılma tarihi ve zamanı, 2) TSE NOTU : Deney raporu, burada istenilen bilgilere ilâveten TS EN ISO/IEC te verilen bilgileri de ihtiva edecek şekilde düzenlenebilir. 3

7 c) Deney numunesinin, kalıptan çıkartılmadan önceki, süre ve şartları da dahil olmak üzere muhafaza detayları, d) Uygulanmışsa nakliye esnasındaki kür şartları da dahil olmak üzere, uygulanan sıcaklık sınırları ve kür süresi de belirtilerek, deney numunelerine kalıptan çıkartıldıktan sonra uygulanan kür metodu, e) Deney numunelerinin yapımı ve kürü esnasında standard metottan olan herhangi sapma, f) Standard numune hazırlama metodundan herhangi sapma (e maddesi) kaydedilmemişse, deneyi yapan kişi tarafından, numunelerin bu standarda uygun hazırlandığına dair beyan, Deney raporunda aşağıda verilen bilgiler de bulunabilir: g) Taze beton numunesinin tekrar karıştırılma sonrasındaki sıcaklığı, h) Betonun numune kalıbına yerleştirilmesinde kullanılan sıkıştırma metodu, şişleme ile sıkıştırılma halinde, darbe sayısı, i) Varsa, deney numunesi(lerin)nin teslim belgesindeki kür şartları. 4