BİYOD VERİTABANI 1.7 ODUN DIŞI ÜRÜN VE HİZMETLER DAİRESİ BAŞKANLIĞI

Transkript

1 BİYOD VERİTABANI 1.7 ODUN DIŞI ÜRÜN VE HİZMETLER DAİRESİ BAŞKANLIĞI

2 BİYOD VERİTABANI 1.7 KULLANIM KLAVUZU VERİ GİRİŞİ Yeni Biyod Veritabanı 1.7 versiyonu eski Biyod veritabanından farklı olarak bünyesinde bitkilerin yanı sıra mantar ve hayvan canlı gruplarını da bulundurmaktadır. Bununla birlikte Bilimsel Onaycı Modülü ile uzman onayından sonra doğru teşhis edilen Biyod verilerinin sisteme aktarımı sağlanmıştır. Ayrıca her farklı Biyod verisi için sisteme saniyelik düşük çözünürlüklü video kaydı ile doc ve pdf uzantılı bilgi içeren dökümanlar eklenebilmektedir. Ekran-1 Biyod veritabanına ulaşmak için adres çubuğuna doğrudan /oduhbiyod/ domanin adresini yazarak enter tuşuna basıyoruz (Ekran-1). Ekran-2 İlk açılan ekran Biyod Giriş ekranıdır. Tüm kurumsal kullanıcılar için bu ekrandaki kullanıcı adı veri-box ına ogm.gov.tr uzantılı kurumsal eposta işaretine kadar olan ilk kısmını; şifre veri-box ına ise kurumsal şifremizi yazıyoruz (Ekran-2). Daha sonra BİYOD Sözleşmesi ni okuyup, kabul ediyorum seçeneğini işaretliyoruz ve Giriş butonuna tıklıyoruz. 1

3 Ekran-3 İlk açılan ekran Biyod Anasayfa sıdır. duyurulara ulaşabilirsiniz (Ekran-3). Bu ekranda sistem yöneticileri tarafından oluşturulan Görüldüğü gibi sistem kendi ad ve soyadımızla açılır. Bu bakımdan sistem üzerinde yapılan uygulamalar kendi kullanıcı adımızla eşleştirilerek kaydedilmektedir. En basit şekliyle sisteme veri girişinde bulunmak için sol taraftaki Ana Menü iletişim panelinden Veri Girişi menüsüne tıklıyoruz. Ekran-4 Karşımıza kırmızı renkli bir uyar cümlesi çıkıyor: Lütfen devam etmek için bir grup seçiniz. Buradan grup adını aşağı açılan menüden seçiyoruz (Ekran-4). 2

4 Ekran-5 (Bitki Grubu) Ekran-6 (Mantar Grubu) Ekran-7 (Hayvan Grubu) 3

5 Grup seçiminden sonra Biyod Veri Girişi panelinde karşımıza çıkan tüm veri satırlarını Arazi Kayıt Defteri mize göre sırasıyla dolduruyoruz (Ekran-5,6,7). Biyod Örnek No: Burada çizgi (-) işaretine kadar olan 5 karakter uzunluğundaki sayı bölümü sistem tarafından random yani rastgele verilir. Biz ise boş olarak önümüze gelen veri kutusuna en fazla 5 karakter uzunluğunda sayı ve/veya harflerden oluşan bir rumuz girerek ürettiğimiz bu veriyi özelleştiriyoruz. Bu örnek numarasının tamamını (örneğin g0001) daha sonra bilimsel onaycıya göndereceğimiz bitki/mantar örneğinin Etiketine ve Arazi Kayıt Defterine dikkatlice yazmalıyız. Çünkü bilimsel onaycılar sistem üzerinden önüne düşen arazi verisi, fotoğraf ve videolar ile kendilerine ulaştırılan bitki/mantar örneğini bu numara sayesinde eşleştirerek bilimsel onaycı modülü üzerinden ilgili Biyod verisine ait tür/takson teşhisi ya da güncellemesi yapacaklardır. Teşhis Edilemedi seçeneğini arazi çalışmaları sırasında bizlere eşlik eden bir uzman yoksa teşhis edemediğimiz tüm taksonlar için işaretliyoruz. Daha sonra gelen süreçlerde ilgili Biyod verisi için oluşturulan ya da oluşturulamayan taksonomik dizin, bilimsel onaycılar tarafından Bilimsel Onay Modülü üzerinden güncellenebilecektir. Görüldüğü gibi bu seçeneği işaretlediğimizde taksonomik dizine ait tüm veri-box ları pasif hale geliyor. Eğer taksonu bir uzman yardımı ile arazide teşhis ediyorsak bu durumda bu seçeneği işaretlemeden geçiyoruz ve taksonomik dizine ait veri kutucuklarını aşağı açılan menüden seçerek dolduruyoruz. Taksonomik Dizin familya, cins, tür ve alt takson bilimsel adlarından oluşmaktadır. Teşhis durumunda her bir kutucuğu sırasıyla doldurmalıyız. Teşhis ettiğimiz taksona ait bir bilimsel adı en az ilk 3 karakterini yazarak listeden otomatik olarak sıralaya bildiğimiz gibi herhangi bir harf yazmadan doğrudan aşağı açılan listeden de seçebiliyoruz. Gözlem Tarihi veri-box ı için taksonun arazide fiilen tespit edildiği tarihi açılan takvim üzerinden seçiyoruz. Bu tarih; sistem üzerinden yapılan teşhis, sorgulama ve raporlama aşamalarında önemli bir ölçüttür. Yayılış Alanı veri-box ına bu taksonu arazide fiilen tespit ettiğimiz yerdeki yayılışını m 2 (metrekare) cinsinden yazıyoruz. Yoğunluğu veri-box ına bu taksonun arazideki mevcut yayılış alanı içerisinde sahip olduğu yoğunluğu aşağı açılan menüden seçiyoruz. Bu veritabanında veri standartları açısından bitki ve mantarlar için birer yoğunluk göstergesi oluşturulmuştur. Bu panele ulaşmak için (?) işaretli butona tıklamamız yeterlidir. Arazide bir taksona ait yoğunluk derecesini tespit ederken bu paneldeki bilgileri kullanmalıyız. Habitat Özellikleri veri-box ı için bu taksonun yayılış gösterdiği habitatın özelliğini aşağı açılan menüden seçiyoruz. 4

6 Eğer seçtiğimiz habitat özelliği iğne yapraklı, geniş yapraklı veya karışık orman ise bu durumda sitem bizden bu ormanın kapalılık yüzdesini isteyecektir. Yine bu yüzdeyi aşağı açılan menüden seçiyoruz. Hâkim Bakı veri-box ı için bu taksonun fiilen yayılış gösterdiği yerin hakim bakısını aşağı açılan menüden seçiyoruz. Eğer habitat özelliğini sazlık, göl veya akarsu seçtiysek sistem tarafından Hâkim Bakı veribox ı gösterilmeyecektir. Yükseklik veri-box ına bu taksonu arazide fiilen tespit ettiğimiz yerin ortalama yüksekliğini m (metre) cinsinden yazıyoruz. Açıklama text-box ına normal cümle yapısında boşluklar dâhil 200 karakteri geçmeyecek şekilde kısa açıklamalar yapılabilir. Örneğin Yaprakları koparılınca süt salgısı gözlemlendi. Anne ve yavru ayı birlikte görüldü. Sadece mantar grubu için doldurulacak veri-box ları (Ekran-6) Çap / Boy veri-box larına arazide tespit ettiğimiz şapkalı mantarın şapka çapı ve mantarın toprak seviyesinden olan yüksekliği yani boyu cm (santimetre) olarak girilir. Sadece hayvan grubu için doldurulacak veri-box ları (Ekran-7) Hava Durumu veri-box ı için arazide hayvanı gözlemlediğimiz sıradaki hava durumunu aşağı açılan menüden seçiyoruz. Kayıt Tipi iki şekilde seçilebilir. Bunlardan biri İz diğeri ise Gözlem dir. Eğer kayıt tipini Gözlem olarak seçtiysek sistem tarafından Birey Sayısı ve Gözlem Tipi veribox ları aktif hale getirilerek veri girişinde bulunmamız istenecektir. Birey Sayısı veri-box ına bu hayvan türü için arazide aynı anda ve aynı yerde gözlemlediğimiz fert adetini yazıyoruz. Örneğin arazide gözlemlediğimiz bir anne ayı ve iki yavrusu için 3 yazılmalıdır. Gözlem Tipi veri-box ı için arazide hayvanı nasıl gözlemlediysek aşağı açılan menüden seçiyoruz. Örneğin bir fotokapanla tespit yapılmış olabilir. Eğer kayıt tipini İz olarak seçtiysek sistem tarafından İz ve İz Yoğunluğu veri-box ları aktif hale getirilerek veri girişinde bulunmamız istenecektir. İz veri-box ı için arazide hayvanın hangi izini gözlemlediysek aşağı açılan menüden seçiyoruz. İz Yoğunluk veri-box ı için arazide gözlemlediğimiz hayvan izinin yoğunluk durumunu aşağı açılan menüden seçiyoruz. 5

7 HARİTA ARAÇLARI Ekran-8 Yine BİYOD Veri Girişi menüsünün BİYOD Harita ekranı kısmında sağ üst köşede sırasıyla Bölmeye Git, Harita Katmaları ve görüldüğü gibi bir takım butonlar mevcut (Ekran-8). Bu butonlardan; Bölmeye Git butonuna tıkladığımızda karşımıza gelen panel sayesinde istediğimiz şefliğin istediğimiz bölmesine ait harita görüntüsüne ulaşabiliriz. Harita Katmanları butonu farklı harita ekranlarını oluşturmak için kullanmakta olduğumuz Harita Katmanları Araç Çubuğunu görünür hale getirir (Ekran-8). Bu sayede bir Biyod verisinin endemikliği ve gizliliği farklı ikonlarla gösterilerek izlenebilir. Diğer tüm katmanlarla ilgili yapılan aktif/pasif tercihleri sayesinde BİYOD Harita ekranını istediğimiz gibi özelleştirebiliriz. Yakınlaştır ve Uzaklaştır butonları harita üzerinde istediğimiz bir noktaya yaklaşmamızı ya da bir noktadan uzaklaşmamızı sağlar. Bunun için imlecimiz harita üzerindeyken faremizin sol tuşuna basarak seçimi genişletmeliyiz Önceki ve Sonraki butonları bir önceki ya da bir sonraki harita görüntüleri arasında geçiş yapmamızı sağlar. Bilgi butonu daha önce veri girişinde bulunulmuş, harita ekranı üzerinde gösterilen ikonların ilişkili olduğu Biyod verisine ulaşmamızı sağlar. Bunun için öncelikle bu butona basılarak aktif hale getirilir (aktif hale getirilen tüm harita butonlarında olduğu gibi butonun kenarları kırmızı yanar). Daha sonra imlecimizle harita üzerinde gösterilen ikonların tam ortasının biraz altına bir kez tıklarız. Böylece bu veriye ait özet bilgilere açılan bilgi-paneli üzerinden ulaşabiliriz. Bilgi-panelini kapatmak için ya panelin üzerinde bulunan [x] işaretine ya da panelin dışına bir kez tıklarız. 6

8 Ekran-9/a Ekran-9/b BİYOD Veri Girişi ekranı üzerinde bulunan Veri Ekle sekmesindeki ilgili veri kutucukları doğru bir şekilde doldurulduktan sonra Ekle butonuna tıklanılırsa sistem otomatik olarak Fotoğraf ve Video Ekle sekmesine geçecektir (Ekran-9/a,b). 7

9 Ekran-9/c Bu sekme sayesinde ilgili Biyod verisine daha önce arazide çekerek veritabanı için uygun hale getirdiğimiz fotoğrafları ve/veya videoyu ekleyebiliriz (Ekran-9/c). Sisteme aynı veriye ait en fazla 3 fotoğraf eklenebilir. Örneğin bitki taksonunun tamamını fotoğraf makinesinin kadradrajına sığdırmak için uzaklığını ayarladığımız uzak bir çekimle birlikte yaprak, meyve ve çiçekler için özel makro çekimler olabilir (veri standartları açısında fotoğrafların resim formatı 4:3 olmalıdır) Sisteme eklenecek fotoğrafların her birinin boyutu 1Mb tan, videonun boyutu ise 5 Mb tan daha fazla olamaz. Aksi takdirde sistem bir uyarı vererek ekleme işlemini gerçekleştirmeyecektir. Eğer daha önce arazide çekilen fotoğrafların boyutu 1 Mb tan daha büyükse bu durumda fotoğrafların boyutlarını sisteme ekleyebilmek için 1 Mb tın altına indirmeliyiz. Bunun için hemen her bilgisayarda kurulu bulunan Microsoft Office Picture Manager programını kullanırız. Öncelikle Belgelerim ana klasörünün altında biyodfoto adında bir klasör oluşturularak araziden elde ettiğimiz tüm fotoğrafları bu klasörün içine aktarmalıyız. Yine Belgelerim ana klasörünün altında Biyod veritabanı için işlenecek fotoğrafların aktarılacağı biyodfoto_rec klasörü oluştururuz. 8

10 Ekran-10 Şimdi sırasıyla biyodfoto klasörünün içindeki bir fotoğrafa sağ tıklayarak Birlikte aç sekmesinde bulunan programlardan Microsoft Office 2010 (Picture Manager) programını seçeriz (Ekran-10). Daha sonra programın araç çubuğunda bulunan Resimleri Düzenle menüsüne tıklıyoruz (bu menü araç çubuğunda gözükmüyorsa araç çubuğu üzerinde sağ tıklayarak Biçimlendirme sekmesini işaretlemeliyiz). Ekran-11 9

11 Bu menü açıldıktan sonra ekranın sağ tarafında bulunan Yeniden Boyutlandır linkine tıklıyoruz. Açılan iletişim penceresinde Önceden tanımlanmış genişlik x yükseklik: radyo butonunu işaretliyoruz. Daha sonra aşağı açılan menüden Belge-Büyük (1024 x 768 piksel) seçeneği seçerek biraz altında bulunan Tamam butonuna tıklıyoruz. Böylece fotoğrafımızın boyutunu 1Mb tın altına indirmiş oluyoruz (Ekran-11). Ekran-12 Daha sonra hiçbir buton ya da linke tıklamadan araç çubuğunun en sağında bulunan Dosya menüsüne tıklıyoruz. Bu menü altında açılan seçeneklerden Farklı Kaydet seçeneğine tıklayarak yeniden boyutlandırdığımız fotoğrafı daha önce Belgelerim ana klasörü altında oluşturduğumuz biyodfoto_rec klasörüne aynı adla kaydediyoruz (Ekran-12). Artık biyodfoto_rec klasörü BİYOD Veritabanına fotoğraf eklemek için kullandığımız kaynak bir klasördür. Eğer Biyod veritabanına eklemeye çalıştığımız ilk fotoğrafın içeriğinde entegre GPS verisi yoksa sistem bir uyarı vererek bu fotoğrafı silecektir. Bu nedenle öncelikle GPS verisi olan ilgili bir fotoğraf sisteme eklenmelidir. Daha sonra ilgili Biyod verisine ait diğer fotoğraflar, video ve belgeler sisteme eklenebilir. Bu sekmede dosya eklemek için Dosya Ekle; eklenmiş dosyaları silmek içinse Sil butonlarını kullanırız. Veriye dosya (fotoğraf,video,belge) ekleme işlemini gerçekleştirdikten sonra Tamamla butonuna tıklayarak ilgili Biyod verisini bilimsel onaycılara göndermek için hazır hale getiririz. 10

12 Ekran-13 Sisteme bu şekilde eklenen veriler sol tarafta bulunan BİYOD VERİ TAKİBİ menüsü altında bulunan Eklenen Veriler alt menüsüne düşer (Ekran-13). Ekran-14 Eklenen Veriler alt menüsünde bu şekilde biriken Biyod verileri, daha sonra Onaya Gönder butonu ile sistem üzerinde daha önce tanımlanmış bilimsel onaycılara teşhis için teker teker gönderilir (Ekran-14). Bunun için öncelikle onaya gönderilecek Biyod verisi Eklenen Veriler tablosundan seçilerek aktif hale getirilir. Daha sonra ekranın sol tarafında bulunan Onaya Gönder butonuna tıklanır. Açılan pencerede listede bulunan bilimsel onaycılardan örnekleri gönderdiğimiz bilimsel onaycı seçerek Onaya Gönder butonuna tıklarız. Böylece Biyod verisi seçilen bilimsel onaycının önüne giderken bize ait Eklenen Veriler alt menüsünden Gönderilen Veriler alt menüsüne düşer (Ekran-15). 11

13 Ekran-15 Eğer bilimsel onaycı bu veriyi herhangi bir nedenle ret ederse ilgili Biyod verisi bu defa bize ait Geri Dönen Veriler alt menüsüne düşecektir. Geri Dönen Veriler alt menüsüne düşen Biyod verileri bilimsel onaycı tarafından yapılan açıklamalar doğrultusunda güncellenerek tekrar bilimsel onaya gönderilebilir ya da silinebilir. BİLİMSEL ONAY Yeni Biyod Veritabanı 1.7 versiyonu eski Biyod Veritabanından farklı olarak bünyesinde bitkilerin yanı sıra mantar ve hayvan canlı gruplarını da bulundurmaktadır. Bununla birlikte oluşturulan Bilimsel Onaycı Modülü ile uzman onayından sonra Biyod verilerinin sisteme aktarımı sağlanmıştır. Yeni Biyod veritabanının daha sorunsuz çalışabilmesi için Firefox internet tarayıcısı tercih edilmelidir. Biyod Veritabanına ulaşmak için adres çubuğuna doğrudan /oduhbiyod domanin adresini yazarak Enter tuşuna basıyorsunuz. İlk açılan ekran Biyod Giriş ekranıdır. Tüm bilimsel onaycı yetkisine sahip kurumsal kullanıcılar için bu ekrandaki kullanıcı adı kısmına ogm.gov.tr uzantılı kurumsal eposta işaretine kadar olan kısmını ve kurumsal şifrenizi yazıyorsunuz. Eğer kurumsal bir kullanıcı değilseniz ve de ilk defa bilimsel onaycı olarak sisteme giriş yapmak istiyorsanız bu durumda Biyod Giriş ekranı üzerinde sağ alt tarafta bulunan Yeni Bilimsel Onaycı Kaydı linkine tıklıyorsunuz. 12

14 Ekran-16 Önünüze açılan iletişim kutusunda sistem yöneticilerinden alınan Doğrulama Kodunu ve bizden istenilen diğer bilgileri girerek Bilimsel Onaycı Modülü için kullanıcı adı ve şifremizi sistem üzerinden oluşturuyoruz (Ekran-16). Sistem tarafından kullanıcı adımız default olarak soyadınız hariç nüfus veritabanındaki ön adınız olarak tanımlanmaktadır. Eğer, Galip Çağtay TUFANOĞLU örneğinde olduğu gibi birden fazla adınız var ise sistem iki adımızı boşluksuz birleştirerek kullanıcı adımızı Türkçe karakterli olarak atayacaktır (Kullanıcı Adı: galipçağtay). Ancak sisteme giriş yapabilmemiz için bu şekilde oluşturduğumuz kullanıcı adı ve şifrenin (en az 6 karakterli) sistem yöneticileri tarafından daha sonra aktif hale getirilmesi gerekmektedir. Sistem onayı alındıktan sonra Biyod Giriş Ekranı nı tekrar açıyoruz. Daha önce ilgili süreçleri tamamlayarak oluşturduğumuz kullanıcı adı ve şifremizi ilgili veri-box lara yazdıktan sonra BİYOD Sözleşmesini okuyup, kabul ediyorum seçeneğini işaretliyoruz ve ardından Giriş butonuna tıklıyoruz. Karşımıza ilk çıkan ekran, Biyod Anasayfa ekranıdır. tarafından oluşturulan duyurulara ulaşabiliriz. Bu bölümde sistem yöneticileri 13

15 Ekran-17 Bilimsel Onay için gelen Biyod verilerine ekranın sol tarafında bulunan BİYOD VERİ TAKİBİ menüsünün altında bulunan, Bilimsel Onaylama alt menüsüne tıklayarak ulaşabiliriz (Ekran-17). Açılan ekran Onay İçin Gelen Veri paneli ve Sistem Onayına Gönderilecek Veri paneli kısımlarından oluşmaktadır. Onay İçin Gelen Veri panelinde onay için gelen verilerin özet bilgileri bulunmaktadır. Bu özet bilgileri içeren info-box larının üzerine tıkladığımızda Sistem Onayına Gönderilecek Veri panelinde, ilgili Biyod verisine ait detaylara ulaşabiliriz. İlgili Biyod verisinin Bölme, Meşçere tipi, Enlem-Boylam derecesi hariç diğer detaylarına ve görsellerine (bunun için ikon fotoğrafların üzerine tıklamalıyız) buradan ulaşabiliriz. Ekran-18 Sistem üzerinden onay için gönderilen Biyod verileri ile tarafınıza bir şekilde ulaştırılan bu verilere ait bitki ve mantar örnekleri Biyod Örnek Numarası sayesinde eşleştirilerek ilgili 14

16 veriye ait Güncelleme, Silme, Kabul ya da Reddetme işlemlerini yapabiliriz. Bunun için ekranın sol tarafında alt alta sıralanan butonları kullanabilirsiniz (Ekran-18). Ekran-19 Kabul edilen veriler, sistem onayı için sistem yöneticilerinin Biyod Onayla menüsüne düşerken reddedilen Biyod verileri veriyi gönderen kullanıcının Geri Dönen Veriler alt menüsüne düşmektedir (Ekran-19). Ekran-20 Bu alt menüye düşen Biyod verilerilerini bilimsel onaycılar tarafından niçin reddedildiği hususunda yapılan açıklamalar doğrultusunda güncelleyerek ilgili bilimsel onaycıya onay için tekrar gönderebiliriz (Ekran-20). 15

17 SORGULAMA Sistem içerisindeki tüm süreçleri doğru bir şekilde tamamlayan bir Biyod verisi, bilgi niteliği kazanmaktadır. Böylece bilgi niteliği kazanan veriler sistem üzerinden sorgulanabilmektedir. Ekran-21 Eğer sistem yöneticileri tarafından sorgulama yapabilme yetkisi ile yetkilendirilmişseniz. Bu durumda Ana Menü panelinde bulunan Sorgulama menüsüne tıklayarak sorgulama yapabilirsiniz (Ekran-21). Sorgulamalarımızı özelleştirmek için, açılan iletişim ekranındaki veri-box larını aşağı açılan menüden, takvim penceresinden ya da klavyeden ilişkisel olarak dolduruyoruz. Daha sonra Sorgula butonuna tıklayarak sorgulama işlemini gerçekleştiriyoruz. Sorgulama sonucu girdiğimiz bilgilerle eşleşen Biyod bilgileri Sorgu Sonuçları tablosunda gösterilir. Bu tablonun sağ-üst tarafında bulunan butonlar sayesinde tabloda sıralanan Biyod bilgilerine ait harita görüntüsüne, detay bilgilere ve excel tablosuna ulaşabilirsiniz. 16