ANLATIM BOZUKLUKLARI

Transkript

1 ANLATIM BOZUKLUKLARI 1- Sözcüğün Yanlış Anlamda Kullanılması Sözcüğün cümlenin anlamına uygun olmamasından kaynaklanan anlatım bozukluğudur. Örn: 20 Mayıs 2005 yılında yazılan mektup her Ģeyi açıklıyor. (tarihinde) Örn: Bu yöreye özgün yemekler hepimizin beğenisini kazandı.(özgü) 2- Gereksiz Sözcük Kullanılması Aynı anlama gelen sözcüklerin ya da bir sözcüğün anlamını karģılayan ekle birlikte kullanılması anlatım bozukluğuna neden olur. Gereksiz sözcük kullanılması anlatımın duruluk ilkesine aykırıdır. Örn: Dayımlar evdeki bütün eski antika eģyaları sattılar. Örn: Buraya kadar gelmesinin nedeni seni görmek istemesindendir. 3- Çelişen Sözcüklerin Birlikte Kullanılması Genellikle olasılık ve kesinlik bildiren sözcüklerin birlikte kullanılmasından kaynaklanan bir anlatım bozukluğudur. Örn: Bu kurumda aģağı yukarı tam yirmi yıl çalıģmıģ. Örn: Batılı yazarlara öykünen çiçeği bununda yazarımız, eserleriyle özgünlüğü yakalamıģ. 4- Sözcüğün Yanlış Yerde Kullanılması Sözcüğün yerinin yanlıģlığı anlam belirsizliğine neden olabilir bu da anlatımı bozar. Örn: Yoğun sis yüzünden karģıdan gelen kamyonla otomobil çarpıģtı. Doğrusu: KarĢıdan gelen kamyonla otomobil yoğun sis yüzünden çarpıģtı. 5- Deyim Veya Atasözü Yanlışlıkları Deyim ve atasözleriyle ilgili yanlıģlıklar iki Ģekilde karģımıza çıkıyor. Bunlar genellikle verilen deyimin ya da atasözünün cümlenin anlamına uygun olmaması ve deyimlerin kalıplaģmıģ yapılarının bozulması Ģeklinde oluģuyor. Örn: Hakem, futbolcuların itirazlarına göz yumuyor. Kulak tıkıyor Örn: Bizim de çorbada unumuz bulunsun. Tuzumuz

2 6- Yanlış Yapılı Sözcüklerin Kullanılması Bu tür yanlıģlıklar sözcüklere getirilen yanlıģ eklerle oluģur. Örn: Defilede ilkbahar kreasyonları göstertildi. 7- Tamlama Yanlışlıkları Ġsim ya da sıfat tamlamalarında karģımıza çıkan bu yanlıģlıkları Ģöyle sıralayabiliriz: Tamlayan ve tamlanan ekinin eksikliği Tamlanan(iyelik) ekinin gereksiz kullanılması Tamlayan ve tamlanan eksikliği Tamlama unsurları arasında uyumsuzluk Örn: Her ulus yeni sözcükler yaratmak için kendi dilinin olanaklarından yararlanması gerekir. (tamlayan eki eksikliği: ulusun olması gerekir.) Örn: Bu yaģa geldi hala yemek yapmasını öğrenemedi. (gereksiz tamlanan eki: yapmayı olmalı.) Örn: Beni beklediğini bilmiyordum. (tamlayan eksikliği) Örn: Ülkemizde sanatsal ve edebiyat araģtırmalarına önem verilmiyor.( tamlanan eksikliği: sanatsal araģtırmalar olmalı) Örn: Birçok sorunlarla uğraģmak zorunda kalmıģtı. Birçok sorunla(tamlama unsurları arasında uyumsuzluk) Örn: Misafirlerden hiçbiri yemekleri beğenmemiģti. Misafirlerin hiçbiri 8-Yüklem Yanlışlıkları Birden çok yargı bildiren cümlelerde farklı yüklemlere ihtiyacı olan yargıların tek yükleme bağlanmasıyla oluģan anlatım bozukluğudur. Örn: Bu Ģehre taģındığımızda ben üniversitede kardeģim ise lisede okuyordu. Doğrusu: Bu Ģehre taģındığımızda ben üniversitede okuyordum, kardeģim ise lisede okuyordu. 9-Özne yanlışlıkları Sıralı ya da birleģik cümlelerde genellikle özne eksikliğinden kaynaklanan yanlıģlıklardır. Örn: Kitabın düzeltmeleri yapılarak baskıya verildi.

3 Doğrusu: Kitabın düzeltmeleri yapılarak kitap baskıya verildi. 10- Özne- Yüklem Uyuşmazlığı Özne-yüklem uyuģmazlığı tekillik-çoğulluk veya kiģi bakımından olabilir. Örn: Davete ailemizden bir ben bir de kardeģim katılmıģtı.(katılmıģtık) Örn: Masmavi denizin üzerinde binlerce martı uçuyorlar.(uçuyor) Örn: Köye gelen esrarengiz üç adam, muhtarı sorup hiçbir Ģey söylemeden gittiler. (gitti) 11- Nesne Eksikliği Sıralı ya da birleģik cümlelerde karģımıza çıkar. Örn: Bizlere her zaman anlayıģla yaklaģır, hiç kırmazdı.(bizi) 12- Dolaylı Tümleç Eksikliği ArkadaĢını yanına çağırdı, olayları bir bir anlattı.(ona) 13- Zarf Tümleci Eksikliği BaĢarmak için hep mücadele etti, pes etmedi.(asla) 14- Çatı Uyuşmazlığı Birden çok eylem ya da eylemsi bulunan cümlelerde eylemlerin veya eylemsilerin etken ve edilgenlik bakımından uyuģmamasıdır. Örn: O yıllarda her hafta sinemaya ve tiyatroya gidilir, bolca kitap okurduk.(okunurdu) 15- Ekeylem Eksikliği Arazinin toprağı geniģ fakat verimli değildi.(geniģti) 16-Noktalama Eksikliği Özellikle adlaģmıģ sıfatlardan sonra kullanılmayan virgüller anlam belirsizliğine yok açar. Örn: Genç polisten yardım istedi.

4 ÇIKMIŞ SORULAR KPSS LĠSANS A)Bu akģam sinemaya değil, tiyatroya gideceklermiģ. B)Hem iģinin çok olduğunu söylüyor hem de bomboģ oturuyor. C)AçılıĢ törenine kimlerin katılacağı belli olmuģ. D)Sabah yürüyüģünüzü, kahvaltıdan önce yapın. E)Artan yemeklerinizi çöpe değil, sokak hayvanlarına verin. CEVAP: E KPSS LĠSANS Bahar gelince gezip görme, öğrenme, keģfetme isteğimiz, yaģamdan aldığımız tat artmaya; planlar, programlar yapmaya baģlarız. Bu cümledeki anlatım bozukluğu aģağıdaki değiģikliklerden hangisiyle giderilebilir? A) gelince yerine geldiğinde sözcüğü getirilerek B) aldığımız yerine alınan sözcüğü getirilerek C) isteğimiz yerine isteği sözcüğü getirilerek D) artmaya yerine artar sözcüğü getirilerek E) baģlarız yerine baģlanır sözcüğü getirilerek CEVAP: D

5 KPSS LĠSANS A) Söz konusu projenin en kısa süreçte tamamlanması gerekiyor. B) Anket sonuçları, çalıģmalarımızın doğru yönde ilerlediğini gösteriyor. C) Sonunda iki taraf da yanlıģlarını görmüģ ve düzeltmenin yollarını aramaya baģlamıģtı. D) ÇalıĢmaların bu aģamada aksaması, onları hayal kırıklığına uğratacak. E) Uzun zamandan beri tartıģılan bu konuda hâlâ görüģ birliği sağlanamadı KPSS LĠSANS Böyle bir gereksinmeye ihtiyacımız olduğunu düģünmüyoruz. Bu cümledeki anlatım bozukluğu aģağıdaki değiģikliklerin hangisiyle giderilebilir? A) bir sözcüğü atılarak B) gereksinmeye ihtiyacımız yerine gereksinmemiz sözcüğü getirilerek C) ihtiyacımız sözcüğü atılarak D) böyle bir yerine bu tür sözü getirilerek E) olduğunu yerine olabileceğini sözcüğü getirilerek CEVAP:B KPSS LĠSANS A) AlkıĢlanması gereken ben değil, sporcular. B) Burada en çok hoģuma giden Ģey, eski evler. C) Geziye katılamamasının nedeni, iģlerinin çok olması.

6 D) Bu sorunu yaratan, kardeģim değil, arkadaģım. E) Onu mutlu edecek tek Ģey, sınavlarının iyi geçmesi. CEVAP: A KPSS ORTAÖĞRETĠM A) Yaptığımız anketler düģüncelerimizin doğruluğunu kanıtladı. B) Bu, beģ altı yıllık süren bir çalıģmadır. C) Bilgi toplama aģamasında çok zorluk çektik. D) Toplanan bilgilerin doğru olup olmadığını araģtırdık. E) Bu konuda birçok katılımcının görüģü alındı. CEVAP:B KPSS ORTAÖĞRETĠM AĢağıdaki cümlelerin hangisinde eģ anlamlı sözcüklerin birlikte kullanılmasından kaynaklanan bir anlatım bozukluğu vardır? A) Bayram yaklaģtığı için okulda çok hızlı bir faaliyet ve etkinlik baģladı. B) Çantasına koyduğu dosyaları, fotoğrafları evde inceleyip bir rapor yazacaktı. C) Çevresindekilerce, deneyimli ve baģarılı bir marangoz olarak tanınıyordu. D) Bu oyuncaklar, çocukları hem eğlendiriyor hem de eğitiyor. E) Ana dili öğretiminin yalnızca Türkçe ve edebiyat dersleriyle sınırlı olmadığını biliyor KPSS ORTAÖĞRETĠM Çocuk, bana gözleriyle öyle bir bakıyordu ki I II III IV etkilenmemek olanaksızdı. V

7 Bu cümledeki numaralanmıģ sözlerden hangisi gereksiz kullanılmıģtır? A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V. CEVAP: B KPSS ORTAÖĞRETĠM Bütün ömrüm boyunca böyle iģler yapmak istedim. dedi. V I II III IV Bu cümledeki numaralanmıģ sözcüklerden hangisi atılırsa cümlenin anlamında bir daralma ya da bozulma olmaz? A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V KPSS ORTAÖĞRETĠM Bir balığın taze mi, değil mi olduğunu nasıl anlarsınız? Bu cümledeki anlatım bozukluğu, aģağıdaki değiģikliklerden hangisiyle giderilebilir? A) bir yerine bu sözcüğü getirilerek B) taze mi yerine bayat mı sözü getirilerek C) olduğunu nasıl anlarsınız yerine olduğu nasıl anlaģılır sözü getirilerek D) nasıl yerine hangi yöntemle sözü getirilerek E) taze mi, değil mi olduğunu yerine taze olup olmadığını sözü getirilerek CEVAP:E KPSS ORTAÖĞRETĠM Çevre bilincinden yoksul kiģilerin sayısı arttıkça dünyanın geleceği kararacaktır. Bu cümledeki anlatım bozukluğu, aģağıdaki değiģikliklerden hangisiyle giderilebilir? A) kiģilerin sayısı yerine kiģiler sayıca sözü getirilerek

8 B) çevre bilincinden yerine çevreyi koruma bilincinden sözü getirilerek C) yoksul yerine yoksun sözcüğü getirilerek D) dünyanın geleceği kararacaktır yerine dünyanın geleceğini karartacaktır sözü getirilerek E) arttıkça yerine artarsa sözcüğü getirilerek CEVAP:C KPSS ÖNLĠSANS KeĢke burada olsaydı, onun eksikliğini çok arıyorum. Bu cümledeki anlatım bozukluğu aģağıdaki değiģikliklerin hangisiyle giderilebilir? A) arıyorum yerine hissediyorum sözcüğü getirilerek B) keģke sözcüğünden sonra o da sözü getirilerek C) eksikliğini yerine yokluğunu sözcüğü getirilerek D) çok sözcüğü atılarak E) keģke yerine hep sözcüğü getirilerek KPSS ÖNLĠSANS A) Sizin de bilgi ve deneyiminizden yararlanarak bu iģin üstesinden gelmeye çalıģacağım. B) Son yıllarda yazdığım makalelerden oluģan bir kitap hazırlıyorum. C) Lise yıllarımdan bu yana, dönemin önemli olaylarını yansıtan gazete haberlerini topluyorum. D) Derginin bu sayısında, geçen yıl yitirdiğimiz sanatçıyla ilgili duygularımı dile getirdim. E) Onun yazdığı günlüklerin bizim için elbette mutlaka farklı bir değeri var. CEVAP:E KPSS ÖNLĠSANS A) Havaların bir ısınıp bir soğuması, çeģitli mevsimsel hastalıkların ortaya çıkmasına neden oluyor. B) Eskiden çok sık görülen bu hastalık, günümüzde çok az ya da hiç görülmemektedir. C) Yaz mevsimini serin yerlerde geçirmek isteyenler genellikle yaylalara gidiyor. D) Sıcak hava, hem metabolizmayı hem de ruh sağlığını olumsuz yönde etkiliyor. E) Sıcak ve kurak geçen bir yazın ardından kıģın yeterince kar ve yağmur yağmayınca barajlardaki su seviyesi iyice düģtü. CEVAP:B

9 KPSS ÖNLĠSANS A) Artık, yerli filmler yabancı filmlerden daha çok izleniyor. B) Söyleyeceklerimin yanlıģ anlaģılabileceğini düģünerek bu türden hassas konulara değinmedim bu kitabımda. C) Her Ģiir herkeste farklı duygular uyandırır. D) Yoğun geçen bir yılın ardından artık daha kendine ait zamanı olabiliyordu. E) Okurlara, hiçbir Ģeyin göründüğü gibi olmadığını örneklerle anlatmaya çalıģıyordu. CEVAP:D KPSS ÖNLĠSANS Araç sahipleri ve yayalar, buzlanma konusunda yaģanabilecek tehlikelere karģın dikkatli olmaları yönünde uyarıldı. Bu cümledeki anlatım bozukluğu aģağıdaki değiģikliklerin hangisiyle giderilebilir? A) konusunda yerine olduğunda sözcüğü getirilerek B) ve yerine veya sözcüğü getirilerek C) yaģanabilecek yerine karģılaģılabilecek sözcüğü getirilerek D) dikkatli olmaları yönünde sözü atılarak E) karģın yerine karģı sözcüğü getirilerek CEVAP:E KPSS LĠSANS Bence bu iģ o kadar da pek kolay değil. Bu cümledeki anlatım bozukluğu aģağıdaki değiģikliklerin hangisiyle giderilebilir? A) bence yerine bana göre sözü getirilerek B) iģ yerine araģtırma sözcüğü getirilerek C) o yerine söylendiği sözcüğü getirilerek D) değil den sonra dedi sözcüğü getirilerek E) pek sözcüğü atılarak CEVAP:E KPSS LĠSANS A) Bütün bildiklerimi ona anlattım. B) Eski kitapların hepsini bu rafa yerleģtirdim. C) Hayatın her zorluklarına göğüs gerdim.

10 D) Konukların çoğunu ben ağırladım. E) Çektiğim sıkıntıları artık unuttum. CEVAP:C KPSS LĠSANS A) ÇarĢıda karģılaģtığı delikanlıyı önce tanıyamamıģ, sonra ilkokul arkadaģı olduklarını anlamıģlardı. B) Bugün hava çok sıcak olacağı için, dıģarı çıkmaktan vazgeçti. C) O kocaman çuvalları sürükleye sürükleye depoya taģıdılar. D) Bu takımdaki futbolcular Avrupa nın ünlü kulüplerinden kaçırılmayacak teklifler aldılar. E) Bu hafta üç ayrı televizyon kanalında o konuyla ilgili programlar izledim KPSS LĠSANS A) Görenleri ĢaĢırtacak kadar güzel resimler yapmıģ. B) Yabancı dil öğrenmemek bana piģmanlık verdi. C) Bahçeye daha çok, meyve ağacı dikmiģler. D) Buranın, dost canlısı, sevecen bir halkı var. E) Anlatacaklarını dikkatle dinlememizi istedi. CEVAP:B KPSS LĠSANS A) En zorlandığı dönemlerde bile benden hiçbir beklentide olmadı. B) Bu iģ, onun yeniden hayata bağlanmasını sağladı. C) Ailesinden uzakta olduğu yıllarda, sorunlarla baģ etmeyi öğrendi. D) Bu olaylardan sonra, yakınlarının değerini daha iyi anladı. E) Bu yaģa geldi, yaģamını bir türlü düzene sokamadı KPSS LĠSANS A) Bu bölgede yetiģen zeytinleri, kendi fabrikalarımızda iģleyerek kaliteli yağlar elde ediyoruz. B) KıĢ biteli neredeyse iki ay olacak ama havalar hâlâ ısınmadı.

11 C) Bu tesisler, gençlerin hem spor yapmasına hem aynı zamanda sosyalleģmesine olanak sağlıyor. D) KıĢ turizminin geliģmesi için kıģ sporlarına ağırlık vermek ve bu sporlara uygun tesisler kurmak gerekir. E) Spor yapmak ya da hoģlanılan bir sanat dalıyla uğraģmak bireyi yaģama bağlıyor. CEVAP:C KPSS LĠSANS A) Her gün biraz yem atarak kuģları buraya alıģtırdı. B) Bin yüz tonluk ağırlıktaki gemi Kilyos sahilinde karaya oturdu. C) Masaya serdiği güzel örtü evin havasını değiģtirdi. D) Yedi saatlik yolculuğu hep uyuyarak geçirdi. E) Elinde bir kilo kuru pastayla çıkageldi. CEVAP:B KPSS ORTAÖĞRETĠM AĢağıdaki cümlelerin hangisinde eģ anlamlı sözcüklerin bir arada kullanılmasından kaynaklanan bir anlatım bozukluğu vardır? A) Güvenlik güçleri, her olayda gerekli önlem ve tedbirleri alıyor. B) Çocuklarda kimi davranıģların ve değer yargılarının yerleģmesi için çaba harcanmalıdır. C) Her yazar özveriyle çalıģarak kendini geliģtirme çabası içinde olmalıdır. D) ÇağdaĢ uygarlık, insan aklının ve bilimin ürünüdür. E) ÇalıĢanların deneyimlerinden ve bilgi birikimlerinden yararlanmak gerekir KPSS ORTAÖĞRETĠM Çocuğunuza sürekli olarak oyuncak almak yerine, oynayın. Bu cümledeki anlatım bozukluğu aģağıdaki değiģikliklerin hangisiyle giderilebilir? A) çocuğunuza yerine çocuğunuz için sözü getirilerek B) olarak sözcüğü atılarak C) yerine den sonra onunla sözcüğü getirilerek D) almak yerine satın almak sözü getirilerek E) oynayın yerine oyun oynayın sözü getirilerek CEVAP:C KPSS ORTAÖĞRETĠM A) Orada, kendine uygun bir iģ aramaya baģlamıģtı. B) Mesleğiyle ilgili bir alanda çalıģmak istiyordu. C) Oradaki müzelerde çok önemli yapıtlar bulunduğunu duymuģtu. D) Bu koģullarda görev yapmanın zor olacağını biliyordu.

12 E) Onun bu davranıģları arkadaģlarının hayretine gidiyordu. CEVAP:E KPSS ÖNLĠSANS DüĢünme sırasında, nöron adı verilen milyonlarca sinir hücresi, birbirlerine ya da vücuttaki dokulara çok sayıda ileti gönderir ve alır. Bu cümledeki anlatım bozukluğunu gidermek için aģağıdakilerden hangisi yapılmalıdır? A) düģünme sırasında sözü atılmalı B) ya da sözü ve ile değiģtirilmeli C) ve sözcüğünden sonra onlardan ileti sözü getirilmeli D) nöron adı verilen sözü atılmalı E) ve sözcüğü yerine veya getirilmeli CEVAP:C KPSS ÖNLĠSANS A) ġimdi yanımızda olmayan kardeģimin eksikliğini çok arıyorum. B) Onun ne kadar hırslı bir iģ adamı olduğunu çevresindekiler iyi bilir. C) YarıĢmaya katılma koģullarını öğrenip baģvuruda bulunmak istiyorum. D) Bugünkü karģılaģmadan sonra, dereceye giren sporculara ödülleri verilecek. E) ĠĢleri yoğun olduğu için çok istediği halde o geziye katılamayacakmıģ KPSS ÖNLĠSANS A) Sabah erkenden kalkıp yola çıktılar. B) Yollar çok kalabalıktı; ağır ağır ilerleyebildiler. C) Sıranın kendilerine gelmelerini beklediler. D) Törenden döner dönmez yemeklerini yediler. E) Çok yorulmuģlardı; erkenden yattılar. CEVAP:C KPSS ÖNLĠSANS A) ĠĢsizlik toplumsal açıdan ne gibi sorunlar yaratmaktadır?

13 B) EleĢtirel düģünce nedir, özellikleri nelerdir, anlatır mısınız? C) ĠĢ görüģmesine giderken nasıl giyinmeniz gerektiğini biliyor musunuz? D) Ödünç verdiğiniz Ģeyleri geri isterken sıkılıyor musunuz? E) Bana kendinizi anlatın, desem kendinizle ilgili neler söylersiniz? CEVAP:B