NORMAL DOGUM SEZARYEN DOGUM EYLEMI YÖNETIM REHBERI 2016

Transkript

1 NORMAL DOGUM VE SEZARYEN DOGUM EYLEMI YÖNETIM REHBERI 2016

2 AMAÇ : Normal Doğum ve Sezaryen Eylemi Yönetim Rehberi ile anne bebek sağlığı korumak, Normal Doğuma teşfik etmek ve eylem basamaklarını belirlemek KAPSAM : Kadın Doğum Kliniği ve Doğumhane Hizmetleri / Kadın Hastalıkları ve Doğum Hekimlerini kapsar. KISALTMALAR : DÖF Düzeltici ve Önleyici Faaliyetler RH Rehber KYB Kalite Yönetim Birimi CIS - Sezaryen TANIMLAR : Rehber : Birinin doğruyu bulmasına yardımcı olan, ona yol gösteren kaynak CIS : Sezaryen doğum ( cerrahi doğum ) SORUMLULAR : Başhekim Kalite Yönetim Direktörü Başhemşire Kadın Hastalıkları ve Doğum Kliniği Sorumlu Hekimi Kadın Hastalıkları ve Doğum Hekimleri Kadın Hastalıkları ve Doğum Kliniği Sorumlu Ebesi Kadın Hastalıkları ve Doğum Kliniği Ebe ve Hemşireleri Doğumhane Hizmetleri Ebe ve Hemşireleri FAALİYET AKIŞI : Sezaryen ile normal doğum cerrahi bir girişim olup tıbbi gerekçelerle yapılması esastır ve vajinal doğumun alternatifi sezaryen olarak görülmemelidir. Sezaryen planlanırken, gebeye ve gebeliğe özgü yararları ve riskleri göz önüne alınmalıdır. Annenin istemi, sezaryen için tek başına yeterli bir neden olmamakla beraber, kişiye ait aşırı korku, endişe, panik gibi psikolojik durumların varlığı göz önünde bulundurulmalıdır. Bu durumlarda yeterli ve doğru danışmanlık verilmelidir Sezaryen kararı, her hastanın bulguları bireyselleştirilerek verilmelidir. Tüm tıbbi müdahalelerde olduğu gibi, sezaryen olgularında da bilgilendirilmiş rıza formu alınmalıdır. SEZARYEN ORANININ AZALTILMASI Doğum eyleminin takip edildiği bütün gebeliklerde spontan doğum ilerleyişini izlemek için partograf kullanılmalıdır.

3 Gebeliğin 36. haftasından itibaren komplikasyonsuz tekil makat bebeği olan gebelere, istisnai durumlar dışında (doğum eylemi başlamış olan, uterin skarı ve anormalliği olan, fetal sıkıntı, membran rüptürü olan, vajinal kanaması olan gebeler) dış sefalik versiyon (DSV) önerilebilir. Uygulama öncesi girişimin riskleri anne adayına bilgilendirilmiş rıza formu ile açıklanmalıdır. 42. gebelik haftasını aşan, komplikasyonsuz tekil gebelik yaşayan gebelerde, tedavinin bireyselleştirilmesi ve olguya göre karar verilerek doğum şeklinin belirlenmesi önerilmektedir. Doğumun indüklenmesi ile sezaryen oranında ve diğer komplikasyonlarda artış olabileceği bilinmelidir. Bu konu hakkında gerekli bilgiler anneye verilmelidir Uygun olan vakalarda sezaryen sonrası vajinal doğum önerilebilir. Uygulama öncesi girişimin riskleri anne adayına açıklanmalıdır. Doğum öncesi dönemde ikinci izlemden itibaren normal doğum ve sezaryenle ilgili anne adaylarına danışmanlık verilmeli ve bu hizmet hazırlanacak eğitim materyelleri ile desteklenmelidir. Vajinal doğumda analjezi teşvik edilmelidir. NORMAL DOĞUM EYLEMİ Normal doğum genel anlamda vajinal yolda gerçekleşen doğum demektir.vajinal doğumların %96 baş gelişi,geri kalan kısmı da makat gelişi şeklinde gelişir,muayene ile rahim ağzındaki açıklık (dilatasyon) rahim ağzının incelme derecesi bebeğin doğum kanalındaki yeri tespit edilir. Bebeğin başının durduğu yer sıfır noktası doğum kanalının orta kısmındaki en dar nokta kabul edilerek değerlendirilir,bu noktanın 3 cm üstü -3 noktasıdır ve pervis girimine denk gelir.+3 noktası ise pervis çıkımıdır,bebeğin başı bu noktada ise bebeğin doğumu çok yakın demektir bu muayene doğumun takibinde önemli bir yer tutar ve mutlaka yapılması gerekir. NST cihazı ile bebeğin kalp atışları takip edilir aynı zamanda hem bebeğin kalp atışları hem de rahim kasılmalarının süresi ve şiddeti hakkında bilgi edilir.bu işlemlerin sonunda doğum eyleminin durumu,muhtemel doğum şekliniz,doğum zamanı hakkında bilgi sahibi olunur. Doğum ekibi 1 doktor,1 ebe,1 hizmetli personelden oluşur,doğum sonrasında bebeğin kontrol işlemleri ve acil bir müdahalesi gerekirse işlem yapabilmesi için 1 çocuk doktoru,1 hemşire hazır durumda beklenir. Doğum eylemi üç evrede incelenir: 1.EVRE: Ağrıların başlamasından rahim ağzının tam olarak açılmasına kadar geçen süre. 2.EVRE : Rahim ağzının tam açık olmasından bebeğin doğmasına kadar geçen süre 3.EVRE : Bebeğin doğumundan plesantanın ayrılmasına kadar geçen süre. Rahim ağzı açıklığı yaklaşık 10 cm e ulaştığında doğumun ikinci evresi başlar bu dönemde annenin aktif katılımı beklenir,bunun için anneye rahim kasılmaları başladığında bebeğin rahim kanalından çıkıma doğru ilerlemesi için ıkınması gerektiği söylenir.ikınma ağrılarla eş zamanlı ve aktif olmalıdır,bebek açısından en stresli dönem olan bu safhada annenin aktif ıkınması bebeğin doğum kanalında kalacağı süreyi kısaltacak ve bebeğin risklerinin azalmasını sağlayacaktır.

4 Anneye bu dönemde çok fazla güç harcayacağı söylenmeli ve enerjisini doğru kullanması gerektiği söylenir.ağrılar sırasında ne kadar güçlü ve uzun süreli ıkınırsa bebeğin aşağıya inmesi hızlanacak ve doğumun kısa sürede biteceği hakkında bilgi verilmelidir.ağrılarının olmadığı dönemde dinlenerek ve derin derin nefes alarak bir sonraki kasılma için kendisini hazırlaması gerektiği söylenir. Bebeğin doğum anının sanıldığı kadar çok zor ve ağrılı olmadığı belirtilir.çok kısa süre çıkımın ardından büyük bir rahatlama hissedeceği,bebeğin ağlamasını duymak ve onu görmek bütün sıkıntılarını geçireceği ve bu dönemin mutluluğunu ve keyfini çıkarması gerektiğini söylenmelidir. Yeni doğan bebeği anneyle mümkün olduğuca erken temas etmesi sağlanmalıdır,eğer bebeğin durumunda bir engel yok ise bebek doğum odasında anneye verilip emzirttirilir. Bebeğin doğumu ikinci evrenin sona ermesi anlamına gelir 3.evre 30 dk kadar sürebilir plesanta bebeğin doğumundan sonra küçülen rahim duvarından ayrılır ve bebeğin çıkışına göre çok daha kolay şekilde doğar,bu aşamada doktor doğum kanalında her hangi bir zedelenme olup olmadığını kontrol eder ve eğer varsa epizyotomi adı verilen cerrahi kesiği onarır. Bu dönemde doğum ağrılarına göre daha az acı hissedeceği hastaya söylenir.

5 SEZERYAN DOĞUM EYLEMİ Sezeryan ile doğum kararı gebelik muayeneleri sırasında verilebileceği gibi,doğumu indiksiyon (suni sancı)ile başlatma girişimi başarısız olduğunda Ya da doğum eylemi başladıktan sonra 1. yada 2. evrede verile bilir.sezeryan kararı en çok doğum eylemi başladıktan sonra doğumun ilerlememesi ve fötal distres geliştiği durumlarda verilmektedir. SEZERYAN ENDİKANYOSYANLARI: Placenta Previa : Plesantanın rahim ağzını tümüyle Ya da kısmen kapatmasıdır kısmı kapatma durumlarında doğum eylemi esnasında rahim ağzı açılırken aşırı kanama olabileceğinden,tümüyle kapatması durumunda ise bebek hiçbir şekilde kanala giremeyeceğinden doğum mutlaka sezeryan ile yapılmalıdır. Placenta previa teşhisi hastanın muayene sırasında konulur. Bebeğin Ters Yada Yan Durması: Fetuslar gebeliğin erken dönemlerinde sıklıkla yan Ya da makat durumunda dururlar ve pozisyonlarını sık sık değiştirirler. Belli bir gebelik haftasından sonra,özellikle 36. haftadan sonra bebek yeri daraldığından pozisyonunu değiştirmesi zorlaşır.36.gebelik haftasından sonra bebeğin rahim içine enlemesine durması mutlaka sezeryan için neden teşkil eder,makat ile gelen petüs dikkatli inceleme sonrasında vajinal doğum için izlenebilir,ancak önde gelen kısım ayak ise doğum mutlaka sezeryanla yapılmalıdır. İri Bebek : Doğuma yakın olan bir bebeğin ultrasyon ve klinik incelemelerinde 4500 gr dan daha ağır olduğu sabtanması durumunda sezeryan ile doğum kararına doktor ve hasta karar verilir.ortalama bir boyda yada kiloda olan bir anne adayında iri bebekte doğum eyleminin birinci yada ikinci evresinde anne adayı yada bebekte istenmeyen bazı durumlar oluşa bilir.bunlar arasında en sık görülenler doğumun ilerlememesi ve 2.evrenin sonunda omuz takılmasıdır.bu risklerin gerçekleşmesini önlenebilmesi için doktor doğuma sezeryan kararı verir. Pelvis Darlığı (Çatı Darlığı): Bu durum genellikle anne adayının çocukluk çağında geçirdiği ve kemik pelvis yapısını bozan hastalıklara da rastlanır. Şüpheli durumlarda antenatal dönemde yapılan dikkatli bir pelvik muayene ile tanı konur tanı konulduğu durumlarda doğum sezeryanla gerçekleştirilir. Herpes Simpleks Enfeksiyonu: Herpes simpleks virüsü (HSV) enfeksiyonunun bulaştırıcılığın devam ettiği dönemde anneden bebeğe doğum esnasında vürüs bulaşma riski vardır.hsv bebekte ciddi santral sinir sistemi enfeksiyonuna neden ola bileceğinden bulaşmayı önlemek için doğum sezeryanla gerçekleştirilir. DOĞUM EYLEMİ BAŞLADIKTAN SONRA SEZERYAN ENDİKASYONLARI: Birinci Evrenin Uzaması: Rahim ağzındaki açıklık uygun şekilde ilerlemezse durum değerlendirilir rahim kasılmaları zayıflamışsa ve bunun için bir neden bulunamıyor ise,doktor kontrolünde damardan rahim kasılmalarının düzenlemek için synpitan verilir.yeterli dozda synpitan verilmesine rağmen rahim ağzı açıklığı ilerlemiyorsa doktor sezeryana karar verir.

6 Fetal Distres Ortaya Çıkması: Birinci evrede fetüs kalp seslerinin bozulması durumunda anne adayı sol tarafına yatırılır oksijen ve %20 deksdroz damar yolu açılarak verilir. Fetal distres normal doğumu bekleyemeyecek kadar ağırsa ve önlemlere rağmen düzelmiyorsa doktor sezeryana karar verir. Kordon sarkması:makat doğumda sırt rastlanır bazen baş gelişler,su kesesinin kendiliğinden açıldığı durumlarda Ya da doktor tarafından açıldığı durumlarda kordon sarka bilir, böyle durumda hasta acil sezeryana alınır. Bebeğin doğum kanalında sıkışması:bebek başının doğum kanalının tam ortasında yer alan dikensi çıkıntıları aşması için ön arka doğrultusunda olması gerekir,bu dönüşü başaramaz ve baş yatay konumda bu dikensi çıkıntılara ulaşırsa burayı aşması çok zor olur transfer duruş adı verilen bu nadir durumda vakum ile bebeği çekmek çok travmatik olacağından doktor sezeryana karar verir. İLGİLİ DOKÜMANLAR : Sağlık Bakanlığı Doğum Yönetim Rehberleri