Hücre Yüzey Reseptör Çeşitleri

Transkript

1 Hücre Yüzey Reseptör Çeşitleri

2 İyon Kanalı Eşlikli Reseptörler Por oluşturan hücre zarı proteinleridir. Hemen hemen bütün hücrelerde bulunurlar. Kimyasal sinyali elektrik sinyaline dönüştürürler. Hücre zarı elektrik potansiyelinin oluşturulmasından sorumludur.

3 İyon Kanalı Eşlikli Reseptörler Sinyal molekülünün bağlanması ile reseptör açılır ya da kapanır. Bu şekilde hücre zarından iyon akışı kontrol edilir. İyon kanalları iyonlara spesifikcr (Na +, Ca 2+, Cl -, K + ); permeability (seçici geçirgenlik) Sinir hücre membranlarının polarize ve depolarize edilmesinde görev alırlar.

4 İyon Kanalı Eşlikli Reseptörler İyon kalanlı eşlikli reseptörlerden iyon akış hızı oldukça yüksekcr; saniye de 10 6 iyon veya daha fazla, Oluşan cevap çok hızlıdır, mili saniyeden kısa sürede, Akış konsantrasyonun az olduğu yöne doğrudur. Enerji harcanmaz.

5 İyon Kanalı Eşlikli Reseptör Yapısı MulC-alt üniter yapısı vardır. Pentamerik Ortalama 2-5 ligand bağlanarak reseptörü akcfleşcrir. Hydrophilic tunnel

6 İyon Kanalı Eşlikli Reseptör Yapısı Katyon/anyon seçici 4-geçitli monomer Her protein alt ünitesinin TM2 bölgesi kanalın iç yüzeyine bakar.

7 İyon Kanalı Eşlikli Reseptör Yapısı Kimyasal sinyal reseptördeki bağlanma bölgesine bağlanır. Yapısal değişim olur. Yapısal değişim atomik, elektriksel, ve hidrofobik kuvvetlerdeki değişim neticesinde oluşur. Asetilkolin reseptöründe bulunan TM2 bölgeleri kendi etraflarında dönerek porun açılmasını sağlar. TM2 TM2 Cell membrane TM2 TM2 TM2 TM2 TM2 Transverse view TM2 TM2 TM2 TM2 Transverse view Closed Open TM2

8 İyon Kanalı Eşlikli Reseptörler

9 İyon Kanalı Eşlikli Reseptörler Duyma ve Sağırlık Mekanik değişimlere duyarlı reseptörler K + ve Ca 2+ kanalları Reseptörlerin yapısına katılan, ya da hücre içerisindeki K + ve Ca 2+ iyonların dışarıya atılmasında görev alan pompaların yapısına katılan proteinlerdeki mutasyonlar sağırlığa yol açar.

10 G Protein Eşlikli Reseptörler

11 G Protein Eşlikli Reseptörler En büyük reseptör ailesi (genomun %1 den büyük bir bülümünü oluşturur) 7 geçişli transmembran proteini Etkisini guanin nükleocdlerini bağlayan proteinler (trimerik G proteinleri) aracılığı ile yapar 1000 den fazla çeşit G proteini ilişkili reseptör tanımlanmış^r. Örn: -nörotransmiaer reseptörleri -nöropepcd reseptörleri -pepcd hormon reseptörleri -Eicosanoid reseptörleri -koku, görme, tat reseptörleri

12 3 Ana Memeli GPER Alt-ailesi Rhodopsin-benzeri grup GPER lerin büyük bir bölümünü oluşturur. Glukagon-benzeri grup. Metabotropik glutamat (mglu) and GABA B reseptör ailesi. Gruplandırma %20 den fazla dizi homolojisi gösterme durumuna göre yapılmıştır. Asıl alt sınıflandırma fonskiyonel ve farmakolojik karakteristik özelliklerine göre yapılır. Örneğin Dopamin reseptörleri 5 alt sınıfa ayrılmıştır.

13 G Protein Eşlikli Reseptörler

14 G Protein Eşlikli Reseptörler G proteini reseptörle efektör arasında aracılık yapar Trimerik, GTP-GDP bağlayan proteinler 3 alt ünite; α, β, γ alt üniteleri (heterotrimerik) 23 çeşit α 6 çeşit β 12 çeşit γ alt ünitesi

15 G Protein Eşlikli Reseptörler α alt ünite GTP ve GDP bağlar - Dinlenme halinde; β ve γ ile birliktedir ve GDP bağlar - AkCf halde; GTP bağlar, β ve γ dan ayrılır

16 G Protein Eşlikli Reseptörler G proteini Adenilat siklaz akcvasyonu camp ar^şı (ATP den sentez) Protein kinaz A akcvasyonu Seçilmis proteinlerin serin ve treonin kalın^larının fosforillenmesi

17 G Protein Eşlikli Reseptörler

18 G Protein Eşlikli Reseptörler Hedef enzimleri akcf hale gecrir veya baskılar G s adenilat siklaz akcvasyonu G i adenilat siklaz inhibisyonu Piyasada mevcut bulunan ilaçların %40-50 kadarı GPER leri hedefler. Örneğin Zyprexa; bipolar bozukluk ve şizofreni tedavisinde Zantac; mide ve bağırsak ülseri tedavisinde, histamin reseptör antagonisc

19 G Protein Eşlikli Reseptörler Kalp a^m hızının düzenlenmesi

20 G Protein Eşlikli Reseptörler Glikojenin yıkımı

21 G Protein Eşlikli Reseptörler Görmenin gerçekleşcrilmesi

22 G Protein Eşlikli Reseptörler İlgili genlerin akcfleşcrilmesi

23 G Protein Eşlikli Reseptörler İmmün sistemde de akcf olarak rol alırlar. Birçok pepcd ve proteini tanıyarak immün sistem hücrelerinin enfeksiyon bölgelerine gelerek patojenlerin fagositozla yok edilmesinde görev alırlar

24 G Protein Eşlikli Reseptörler İmmün sistem hücreleri bakterileri fmet-leu-phe (fmlp) reseptörleri aracılığıyla tanır. Prokaryotlarda ökaryotlardan farklı olarak başlangıç kodonu N-formylmethionine (fmet) dir.

25 G Protein Eşlikli Reseptörler HiperBroidizm (yüksek akcviteye sahip Croid) hastalarında Croid bezleri T3 ve/veyat4 hormonlarını çok yüksek miktarda ürecr ve salgılar. Mekanizma: TSH hormonu TSH reseptörüne bağlanır ve T3 ve T4 hormonlarının üreclmesini teckler. TSH reseptörü bir G protein eşlikli reseptördür. Bu reseptörde meydana gelen mutasyonlar liganddan bağımsız bir şekilde reseptörün akcfleşmesine yol açar. Bu durum nihai olarak tümör oluşumuna yol açar.

26 Enzim Eşlikli Reseptörler Reseptörün sitoplazmik kısmı ya kendisi enzim akcvitesine sahipcr ya da başka bir proteinle kompleks oluşturarak enzimack akcvite gösterir.

27 Enzim Eşlikli Reseptörler Genellikle büyüme faktörlerinin bağlandığı reseptörlerdir, Hücre büyümesi, çoğalması, farklılaşması ve yaşamını devam elrmesi süreçlerinde rol alırlar (sinyale verilen cevaplar oldukça yavaş^r). Enzim eşlikli reseptörlerin en büyük sınım Reseptör Tirozin Kinaz lardır.

28 Enzim Eşlikli Reseptörler GPER lerden farklı olarak tek geçişli transmembran proteinleridir. Tek geçiş olması sinyal bağlanmasından sonra sitoplazmik kısmın enzimack akcvitesinin başla^lması yapısal değişiklikle yapılamaz. Çoğunlukla iki reseptör sinyal bağlanmasından sonra bir araya gelerek birbirlerini fosforilleyerek akcfleşcrir.

29 Enzim Eşlikli Reseptörler Reseptörler akcfleşckten sonra protein bir kompleks oluşturarak sinyalin ileclmesini sağlarlar.

30 Enzim Eşlikli Reseptörler Reseptör Crozin kinazlar çoğunlukla Ras proteininine (küçük bir GTP bağlanıcı protein) bağlanarak akcfleşcrir. Ras G proteininin α alt ünitesine benzer.

31 Enzim Eşlikli Reseptörler

32 Enzim Eşlikli Reseptörler Sürekli akcf olan Ras (mutant) molekülünün hidroliz özelliği yoktur, GTP yi uzaklaş^ramadığından Ras yolağı sürekli akcf kalır ve tümör oluşumuna yol açar. Bilinen kanser türlerinin %30 unda mutant Ras molekülüne rastlanmaktadır.

33 Akt yolağı Enzim Eşlikli Reseptörler

34 Enzim Eşlikli Reseptörler Akt Apoptozu baskılar.

35 Enzim Eşlikli Reseptörler Akt yolağı hücrelerin boyutlarının büyümesini sağlar.

36 JAK-STAT yolağı Enzim Eşlikli Reseptörler

37

38

39

40 Yüzey Reseptörleri