Nüfusun Temel Özelliklerindeki Değişimler

Transkript

1 İKT442 Demografik Yapı:! Ünite 1: Türkiye de demografik göstergeler! Bir ülkenin ekonomik yapısı analiz edilirken, ekonominin temel kaynağı olan insan faktörünün gelişimini de incelemek gerekmektedir. Bir ülkenin ulusal güç unsurlarından birisi de ülkenin sahip olduğu nüfusudur (politik, askerî, ekonomik, demografik güç, vb.). Demografik güç analiz edilirken; Toplam nüfusun yaş gruplarının, nüfus artış veya azalış oranlarının incelendiği nüfus yapısı,! Nüfus dağılım oranları,! Eğitim - öğretim düzeyi,! Yetişmiş insan gücü gibi hususlar değerlendirilmektedir. Dünya üzerinde nüfusu 5..'dan daha az hiçbir devlet, büyük devlet statüsünü kazanamamıştır. Türkiye yaklaşık 7 milyonluk nüfusu ile 17. sırada yer almaktadır. Nüfusun Temel Özelliklerindeki Değişimler 1

2 Nüfusun Büyüklüğü ve Artış Hızındaki Değişimler Nüfusun büyüklüğü ve artış hızındaki değişimler, ! 1927 nüfus sayımı: 13,6 milyon kişi.! 195: Nüfus artış hızının en yüksek olduğu yıllar (binde 28): 24 milyon kişi! 196: Artış hızı azalmaya başlamış,! 2 li yıllarda nüfus artış hızı binde 15! 223 yılında binde 9 olacağı öngörülmektedir. Toplam nüfus (bin kişi) Nüfus artış hızı Demografik Dönüşüm Kuramı;! Türkiye deki nüfus artış hızının 196 lardan başlayarak sürekli olarak azalmasına karşın, nüfusun büyüklüğü sürekli olarak artarak 199 yılında 56 milyona, yani 196 nüfusunun iki katına ulaşmıştır.! 2 li yılların sonunda 72 milyona ulaşan nüfus büyüklüğünün Cumhuriyet in 1. yılında 82,3 milyon olması beklenmektedir (TÜİK, 29).! Bu sayısal büyüklükler, Türkiye nüfusunun ilk nüfus sayımının yapıldığı 1927 yılıyla 28 yılı arasındaki 81 yılda yıllık olarak ortalama 715 bin kişi arttığını göstermektedir.! Tüm toplumların belirli bir aşamada geleneksel oldukları ve sonunda kaçınılmaz olarak Batı nın geçmiş olduğu aşamalardan geçerek Batılılaşacakları yani modernleşecekleri varsayılmaktadır.! Avrupa ülkelerinin demografik deneyimlerini genellemekte, Avrupa ülkelerinin demografik tarihine bakarak, demografik olayların akışında düzenli bir sıra, ortak bir güzergâh tespit edilebileceğini ve bu yolla dünyanın başka ülkelerinde gelecekte yaşanması muhtemel demografik değişimlerin tahmin edilebileceğini savunmaktadır. 2

3 Kaçınılmaz kader; Demografik dönüşümün aşamaları;! Demografik Dönüşüm Kuramı na göre bütün toplumlar kaçınılmaz olarak doğurganlık ve ölümlülük hızlarının yüksek olduğu bir aşamadan her ikisinin de düşük olduğu bir aşamaya dönüşüm yapacaklardır.! 1. Aşama: Sanayileşme öncesi aşamada hem doğum hem de ölüm hızları yüksektir. Nüfus artış hızı asgari düzeylerdedir.! 2. Aşama: Sanayi devriminin sonucu olarak iyileşen sağlık ve yaşam koşullarının etkisi ile ölüm hızları düşmeye başlamakta; doğum hızlarındaki düşüş onu gecikmeli olarak takip etmektedir. Bu aşamada hızlı bir nüfus artışı söz konusu olmaktadır.! 3. Aşama: Doğum ve ölüm hızları çok düşük düzeylere inmektedir. Bu aşamada da ilk aşamada olduğu gibi nüfus artış hızı yine minimal düzeydedir. Demografik dönüşüm-yaş piramitleri Demografik fırsat;! Genç nüfus ortalaması Türkiye de %43 iken, AB ülkelerinde %17 gibi çok küçük boyutlardadır.! Ülkemizin nüfus artış oranı (% 1,37 dünya ortalaması: % 1,15), önemli bir avantajı beraberinde getirmektedir.! Önümüzdeki 5 yıl içinde AB ülkeleri ve RF nüfuslarındaki azalmalar, bu ülkeler için büyük bir risk oluşturmaktadır. 3

4 Dünyanın en kalabalık ülkeleri -213 Nüfusun yaş yapısı 1 China Mexico India Philippines United States Ethiopia Indonesia Vietnam Brazil Egypt, Arab Rep Pakistan Germany Nigeria Iran, Islamic Rep Bangladesh Turkey Russian Federation Congo, Dem. Rep Japan Thailand Sonuç; Türkiye: Durağan Nüfus?! Türkiye nüfusunun doğurganlık seviyesindeki azalmanın ve ölümlülük koşullarındaki iyileşmenin bir sonucu olarak zaman içinde yaşlı nüfus yapısına dönüşmesidir.! 15 yaşından küçük olan nüfusun payının, yine özellikle doğurganlık seviyesindeki azalmanın bir sonucu olarak, zaman içinde azalmasıdır. Türkiye de 1935 yılında nüfusun yüzde 41 ini oluşturan bu nüfus grubu, 28 yılında yüzde 26 seviyesine gerilemiştir. Bu nüfus grubunun payı 223 yılında yüzde 22 seviyesine inecektir. Bu gelişme Türkiye nin genç nüfus özelliğini kaybetmekte olduğunu bir kez daha göstermektedir.! Çalışma çağındaki nüfusu oluşturan yaş nüfusunun zaman içindeki artışıdır.! Aşağıdaki özelliklere sahip olan hipotetik bir nüfustur.! Doğum hızı, ölüm hızı ve nüfus artış hızı sabittir.! Yaş ve cinsiyet yapısı sabittir. Yaş gruplarındaki mutlak sayılar zaman içinde değişirken, her yaş grubunun toplam nüfus içindeki payı sabit kalır.! Nüfus göçe kapalıdır, diğer bir ifadeyle nüfus göç almaz ya da vermez. 4

5 Kaba Doğum ve Ölüm Hızlarındaki Değişimler Demografik Hızlar Yaşam Süresi (Yıl) Doğuşta beklenen yaşam süresi (yıl) Kaba ölüm hızı - ( ) Kaba doğum hızı - ( ) Hız ( ) Yıllık Nüfus Artış Hızı (%) Kaba Doğum Hızı (Binde) Kaba Ölüm Hızı (Binde) Bebek Ölüm Hızı (Binde) Toplam Doğurganlık Hızı (Çocuk) Doğuşta Hayatta Kalma Ümidi (Yıl) Doğurganlık Seviyesi Doğuşta yaşam beklentisindeki değişimler Kaba doğum hızı - ( ) 4 5, ,4 15 2, Kaba doğum hızı - ( ) Toplam doğurganlık hızı (kadın başına) Doğurganlık hızı! Doğurganlık hızı hızlı bir şekilde azalmaktadır. Toplam doğurganlık hızı döneminde ortalama 5.3 çocuk iken bu oran 198 lerde 4, 2 li yıllarda ise 2 seviyesine gerilemiştir.! Türkiye nüfusunun doğurganlık seviyesindeki azalmanın ve ölümlülük koşullarındaki iyileşmenin bir sonucu olarak zaman içinde genç nüfus yapısına sahip olmaktan çıkarak gittikçe yaşlı nüfus yapısına dönüşmesidir. Bu gelişme nüfusun yaş gruplarına göre dağılımı incelendiğinde açıkça ortaya çıkmaktadır. 5

6 Yaş Piramidi; 214 demografik fırsat penceresi! Türkiye, sahip olduğu genç nüfusuyla başarılı bir gelecek için önemli potansiyele sahip ülkeler arasındadır. BM verilerine göre 24 yılında Türkiye nin sahip olacağı işgücü miktarı en yüksek seviyesine ulaşarak 64,8 milyonu bulacaktır.! BM, doğum oranlarındaki azalmaya bağlı olarak nüfusun bu tarihten sonra azalacağını ve 65 yaş üstü nüfusun yaş arası nüfustan daha fazla olacağını ileri sürmektedir. BM raporu, bu demografik dönüşümü demografik fırsat penceresi olarak tanımlamakta... Fırsat - Tehdit! Türkiye nin bu fırsatı kullanması için yaklaşık bir nesil boyu yani 25 3 yıllık bir zamanı bulunmaktadır. Bu yaklaşıma göre eğer Türkiye önümüzdeki yıllarda sürekli artan bu işgücü çağındaki nüfus için üretken istihdam alanları yaratabilir ve genç nüfusu bu alanlarda istihdam edebilirse,! Türkiye nin üretken istihdam alanları yaratmaya dönük politikaları ivedilikle uygulaması gerekmektedir. Kent ve kır nüfuslarının payındaki değişimler Şehir Nüfusunun payı Köy nüfusunun payı 6

7 Kentli nüfus?! Cumhuriyet in ilanından günümüze kadar geçen süreçte Türkiye nin nüfusu kırsal bir nüfus olmaktan kentsel bir nüfus olmaya doğru dönüşmüştür.! 192 li yıllarda her 1 kişiden 8 inin kırsal yerleşim yerlerinde yaşadığı bir nüfusun yerini bugün tam tersine yaşanan bir dönüşüm ile her 1 kişiden 8 inin kentsel yerleşim yerlerinde yaşadığı bir nüfus almıştır. 8 Sonrası Kentleşme! Bu yeni ekonomik yapı, kentsel yerleşim yerlerinin içinde organize olan hizmet sektörü ve kentsel yerleşim yerlerinin çeperlerinde organize olan sanayi sektörü için daha fazla sayıda işgücüne gereksinim duymuştur.! Kırsal yerleşim yerlerinden kentsel yerleşim yerlerine işgücü göçü daha da hızlanmıştırbu sürecin sonucu olarak 199 lı yıllarda yüzde 59 a yükselen kentsel yerleşim yerlerinde yaşayan nüfusun oranı, 2 li yılların başında yüzde 65 e; günümüzde ise yüzde 75 e yükselmiştir! Türkiye de kentleşme doğal nüfus artış hızının bir sonucu olmaktan çok kırsal alanlardan kentsel alanlara doğru gerçekleşen iç göçün bir sonucudur Yedek sanayi ordusu;! Köyden şehre göç eğilimi 198 den sonra ivme kazanmıştır. Bu değişimde belirleyici olan ihracata yönelik sanayileşme stratejisi çerçevesinde izlenen liberal politikalar şehirlerde toplanan imalat sanayi ve hizmet sektörü için duyulan işgücü ihtiyacıdır. Göç;! 195 li yıllar ile birlikte, kırsal yerleşim yerlerinde iten faktörlerin ve kentsel yerleşim yerlerinde ise çeken faktörlerin etkisiyle kırsal yerleşim yerlerinden kentsel yerleşim yerlerine, temelinde çoğunlukla ekonomik faktörlerin bulunduğu, yoğun bir iç göç hareketi başlamıştır.! İç göçün etkisiyle bu büyüklükteki bir iç göç hareketine hazırlıklı olmayan kentsel yerleşim yerlerinde çarpık kentleşmenin bir sonucu olarak ortaya çıkan gecekondulaşma olgusu ile birlikte kentsel alanlarda yaşayan nüfusun payı hızla artmış ve 197 li yılların başında yüzde 48 seviyesine yükselmiştir 7

8 Göçü etkileyen temel faktörler Nüfus Projeksiyonu 225! Başta ekonomik nedenler olmak üzere, nüfus mübadeleleri, iskân kanunları, bireysel ve ailevi faktörler ve 199 lı yılların ortalarından itibaren güvenlik nedenleri sayılabilir.! Köylerde yoksulluğun yaygın olması,! tarım dışı alanlarda yeterli istihdam imkânlarının bulunmaması,! sulu tarım imkanlarının sınırlı olması,! tarım topraklarının parçalı ve küçük olması,! köylerdeki fiziki ve sosyal altyapı yetersizlikleri! temel kamusal hizmetlere düzenli erişimin sağlanamaması gibi nedenler gösterilebilir Nüfus Projeksiyonu Toplam doğurganlık hızı (kadın başına) 1,99 1,96 1,89 1,85 Bebek Ölüm Hızı 11,4 11,2 1,5 1,1 Kaba doğum hızı 16,5 15,6 14,58 14,1 Doğumlar (') Doğuşta beklenen yaşam süresi (yıl) Erkek 74,7 74,9 75,4 75,8 Kadın 79,2 79,4 79,9 8,2 Kaba ölüm hızı - ( ) 5,4 5,52 5,86 6,9 Ölümler - (') Nüfus artış hızı -( ) 11,2 1,6 9,2 8,4 Yıl ortası nüfus - (') Nüfus artış hızı ( ):

9 Nüfusun Bölgesel Dağılımı; Bölgesel Dağılım;! döneminde yedi coğrafi bölgenin tamamının nüfusu artmaktadır. Bölgeler arasında en yüksek artış hızı Marmara Bölgesinde, en düşük artış hızı ise Karadeniz Bölgesinde gerçekleşmiştir döneminde Marmara Bölgesinin yıllık nüfus artış hızı binde 26.7, Karadeniz Bölgesinin yıllık nüfus artış hızı binde 3.6'dır.! Ülke genelindeki nüfusun yüzde 26'sının bulunduğu Marmara Bölgesi en fazla nüfusa sahip iken, nüfusun yüzde 9'unun bulunduğu Doğu Anadolu Bölgesi en az nüfusa sahiptir.! Bölgeler arasında şehir nüfus oranı en fazla olan bölge Marmara Bölgesi iken en az olan bölge Karadeniz Bölgesidir. Marmara Bölgesindeki nüfusun yüzde 79'u, Karadeniz Bölgesindeki nüfusun ise yüzde 49'u şehirlerde bulunmaktadır. Güneydoğu Anadolu, 1,3 Akdeniz, 12,8 Karadeniz, 9,7 İç Anadolu, 14,8 Marmara, 31,3 Ege, 13,1 Doğu Anadolu, 8, İllere Göre-214 Eğitim Düzeyindeki Değişimler Okuryazarlık seviyesi (6+ yaş) İstanbul Ankara İzmir Bursa Antalya Adana Konya Gaziantep Şanlıurfa Mersin Sinop Iğdır Bartın Çankırı Artvin Gümüşhane Kilis Ardahan 1.89 Tunceli Bayburt

10 Nüfusun eğitim düzeyine göre dağılımı Bitirilen eğitim düzeyi ve cinsiyete göre nüfus ( 6 +yaş ) Bitirilen eğitim düzeyi Toplam (%) Erkek (%) Kadın (%) Okuma yazma bilmeyen , , ,2 Okuma yazma bilen fakat bir okul bitirmeyen , , , İlkokul mezunu , , ,4 İlköğretim/ Ortaokul veya dengi okul mezunu Lise veya dengi okul mezunu , , , , , ,4 Yükseköğretim , , ,7 Bilinmeyen , , ,2 Toplam Optimal Nüfus 2 yılı genel nüfus sayımı;! Ülke nüfusunun, ülkenin ekonomik kaynaklarıyla dengeli olması gerekmektedir (optimal nüfus). Eğer, nüfus artış hızı fazla ise; şehirleşme hızlanır, carî harcamalar artar. Bu tür harcamalar (eğitim, sağlık) kalkınma için ayrılan kaynakların azalmasına neden olur.! Nüfustaki artış işgücü miktarını da belirler. Fakat bu süreç 15 yılı alır.! 2 yılı genel nüfus sayımına göre Türkiye de nüfus artış hızı % 1.83 tür. Bu oran şehirlerde binde 27.4, köylerde ise 3.95 tir.! Artış hızının en fazla olduğu bölge Marmara (24.6) ardından Güney Doğu Anadolu bölgesi gelmektedir.! İşgücü miktarındaki artış, o kaynakları istihdam edemediğiniz takdirde sosyal sorunlara neden olabilmektedir. 1

11 2 Nüfus Sayımı;! Türkiye'nin toplam nüfusu (31 Aralık 29 tarihi itibarıyla Türkiye nüfusu kişidir.) şehirlerin (il ve ilçe merkezleri) nüfusu , köylerin nüfusu ise 'tür.! 1927 yılında yaklaşık 13 milyon 6 bin olan nüfusumuz 73 yılda beş kat artış göstermiştir.! Nüfusumuz döneminde yılda ortalama 314 bin kişi artarken döneminde yılda ortalama 1 milyon 133 bin kişi artış göstermiştir. ADRESE DAYALI NÜFUS KAYIT SİSTEMİ 214 Yılı Sonuçları! 214 yılı sonunda Türkiye nüfusu kişidir.! Nüfusun % 5,2 sini erkekler, %49,8 ini ise kadınlar oluşturmaktadır. Toplam nüfusun % 91,8 i il ve ilçe merkezlerinde ikamet ederken, % 8,2 si belde ve köylerde ikamet etmektedir. Toplam nüfusun % 18,5 i İstanbul da ikamet etmektedir. Türkiye nin yıllık nüfus artış hızı, 214 yılında 13,3 olarak gerçekleşmiştir.! Ortanca yaş 214 yılı sonu itibarıyla 3,7 dir.! yaş grubunda bulunan çalışma çağındaki nüfus, toplam nüfusun % 67,8 ini oluşturmaktadır. Ülkemiz nüfusunun % 24,3 ü -14 yaş grubunda, % 8 i ise 65 ve daha yukarı yaş grubunda bulunmaktadır. Nüfusun Nitelikleri:! Faal Nüfus: Bir ülke nüfusunun yaş arasındakilerini gösterir. Nüfusun üretici konumunda bulunan kısmına aktif (faal) nüfus denir ve ülkenin işgücünü oluşturur.! Bağımlılık Oranı: Ülkedeki çalışamaz yaştaki nüfusun (-14 yaş ila 65 ve üstü yaş grubu), Faal nüfusa oranıdır. Gelişmekte olan ülkelerde bu oran yüksektir.! İşgücüne Katılma Oranı: Nüfusun işgücü olan bölümünün toplam nüfus içindeki payıdır. Bağımlılık oranının tersidir.! İstihdam: Çalışma istek ve yeteneğinde bulunan kişilerin mal ve hizmet üretiminde yer alması olarak tanımlanabilir.! İşsiz: Çalışma istek ve yeteneğine sahip olduğu halde, carî ücret ve piyasa koşullarında iş bulamayan kişilere denilmektedir. 11

12 İşsiz! Referans dönemi içinde istihdam halinde olmayan (kâr karşılığı, yevmiyeli, ücretli ya da ücretsiz olarak hiç bir işte çalışmamış ve böyle bir iş ile bağlantısı olmayan) kişilerden iş aramak için son 4 hafta içinde iş arama kanallarından en az birini kullanmış ve 2 hafta içinde işbaşı yapabilecek durumda olan 15 ve daha yukarı yaştaki fertler dahildir.! Nüfus (N)= Çalışabilir yaştaki nüfus (ÇN)+ 15 yaşından küçükler,! Çalışabilir Nüfus= İşgücü (İG) + İşgücüne dahil olmayanlar,! İG= İstihdam edilenler + İşsizler,! İşgücüne katılım oranı (İKO)= İG / ÇN *1 Toplam İstihdam / Toplam Nüfus Oranı 28 Y ı l ı İşgücü göstergeleri ÜLKELER (COUNTRIES) 1 Peru-Peru 74,32 2 Lüksemburg-Luxembourg 72,31 3 Katar-Qatar 67,86 4 İsviçre-Switzerland 61,23 5 Singapur-Singapore 6,75 6 Çin-China 59,52 7 Tayland-Thailand 56,71 8 Kanada-Canada 54,86 9 Norveç-Norway 53,99 1 Yeni Zellanda-New Zealand 53,49 11 Rusya-Russia 53,38 12 Kazakistan-Kazakhstan 53,33 13 Hollanda-Netherlands 53,28 14 Danimarka-Denmark 53,28 15 Portekiz-Portugal 53,6 16 Almanya-Germany 52,84 17 Avustralya-Australia 52,51 18 Hong Kong-Hong Kong 52,31 19 Brezilya-Brazil 52,2 2 Japonya-Japan 52,7 56 TÜRKİYE 33,74 Yıllar İşgücü İstihdam edilenler İşsiz İşgücüne dahil olmayan nüfus İşgücüne katılma oranı (%) İşsizlik oranı (%) İstihdam oranı (%) ,9 9,5 4, ,5 9, 4, ,3 9,2 4, ,9 1, 4, ,7 13,1 39, ,5 11,1 41, ,4 9,1 43, ,6 8,4 43, ,3 9, 43,9 214* , 1,4 45,7 12

13 İKO;! Türkiye de hem kadınların hem de erkeklerin işgücüne katılım oranları azalmaktadır: 198 li yılların sonlarında erkekler için yüzde 81; kadınlar için ise yüzde 34 olan işgücüne katılım oranı, 28 yılında azalarak erkekler için yüzde 7 e; kadınlar için ise yüzde 25 e düşmüştür.! Özellikle kadınların işgücüne katılım oranlarındaki azalma dikkat çekicidir İKO; Cinsiyete Göre 71,5 3, Ekim Erkek Kadın 214 yılı eğitim durumu ve cinsiyete göre işgücüne katılım oranı İşgücüne Katılım Oranı; Yükseköğretim Mesleki veya teknik lise Lise Lise altı eğitimliler Okur-yazar olmayanlar Kadın Erkek Oca.8 May.8 Eyl.8 Oca.9 May.9 Eyl.9 Oca.1 May.1 Eyl.1 Oca.11 May.11 Eyl.11 Oca.12 May.12 Eyl.12 Oca.13 May.13 Eyl.13 Oca.14 May.14 Eyl Mevsim etkisinden arındırılmış İKO İşsizlik Oranı (Mevsim etkilerinden arındırılmış) 13

14 İKO; İstihdamın Sektörel Dağılımı! 49 seviyelerinde. Kent ile kır arasındaki fark büyüktür. İstihdam edilen kadınların büyük kısmı ücretsiz aile işçisi konumundadır. Kadınlarda bu oran daha düşük. Kentlerde kadın İKO su daha da düşüktür:! Evde gelir getiren faaliyetler artmakta,! eğitim seviyesi düşük TARIM SANAYİ HİZMETLER İstihdamın iktisadi faaliyet kollarına göre dağılımı (15+ yaş; bin kişi) Sektörel dağılım-213 Toplam Tarım (%) Sanayi (%) İnşaat (%) Hizmetler (%) , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , ,2 Hizmetler, 57 Tarım, 23,6 İnşaat, 7 Sanayi, 19,4 14

15 İstihdamın Sektörel Dağılımı! Tarımsal yapıdaki çözülmeyle birlikte; kırsal ve kent arasındaki ücret farklılığı işsizlerin kentsel alanda birikmelerine neden olmaktadır.! İşsizlik baskısı bireylerin marjinal sektörlerde istihdam edilmeleri sonucunu doğurmaktadır.! Kayıt dışı ekonomik faaliyetler yaygındır. Enformel Sektör*;! İhracata yönelik üretim yapan büyük firmalar, fiyat rekabeti yapabilmek için üretim sürecini parçalara bölerek KOBİ lere fason üretim yaptırmakta, bu durum enformel işgücü kullanımını yaygınlaştırmaktadır.! *: Şirketleşmemiş, basit usulde vergi veren veya kayıt dışı ve 1 kişiden az çalışanı olan iktisadî birimlerden oluşur. Yıllar Toplam İşteki duruma göre istihdam Ücretli veya yevmiyeli % İşveren % Kendi hesabına % Ücretsiz aile işçisi , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , ,6 214* , , , ,8 % Okur-yazar olmayanlar İstihdamın Eğitim Durumu Lise altı eğitimliler Lise Mesleki veya eknik lise Yükseköğretim 24 6,7 62,5 12,1 7,7 11,3 25 5,8 61,1 11,7 9,3 12,4 26 5,5 6,2 11,3 1,1 13,2 27 5, 59,5 11,4 1,4 13,9 28 4,8 59,1 11,1 1,4 14,8 29 5,1 59, 1,6 1, 15,6 21 5,1 59,4 1,2 9,6 16, 211 5, 59, 1,1 9,9 18, ,3 57,2 1,4 9,7 18, ,1 56,4 1,5 9,9 19, 214 4,2 55,2 1, 1, 2,7 15

16 İşsizlik;! Ekonomik açıdan işsizlik, üretim kaybına neden olur. Devlet gelirleri potansiyelin altında gerçekleşir. Transfer harcamaları artar. Sonuç: refah kayıpları ortaya çıkar.! Gelir eşitsizliğini ve yoksulluğu artırır. İşsizlik, toplumsal dışlanma ve toplumsal ilişkilerde kopuş, aile yaşamında çözülme, toplumsal değerlerde ve sorumluluk duygusunda gerileme gibi bir dizi sosyo-psikolojik soruna da neden olur. Temel İşgücü Göstergeleri, : İşsizlik göstergeleri! İşsizlik oranı %9,7 tarım dışı işsizlik oranı ise %12 olarak gerçekleşti! Türkiye genelinde işsiz sayısı 213 yılında 2 milyon 747 bin kişi.! Kentsel yerlerde işsizlik oranı %11,5, kırsal yerlerde ise %6,1.! Türkiye'de tarım dışı işsizlik oranı % 12. Genç işsizlik oranı 18,7.! İstihdam edilenlerin %23,6'sı tarım, %19,4 ü sanayi, %7 si inşaat, %5 si ise hizmetler sektöründe...! Türkiye genelinde İKO %5,8 oldu. Erkeklerde İKO %71,5, kadınlarda ise %3,8! İşsizlik oranının en yüksek olduğu bölge %14,5 ile Güneydoğu Anadolu bölgesi iken, en düşük olduğu bölge %6,7 ile Batı Karadeniz ve Kuzeydoğu Anadolu bölgeleri! Erkeklerde işsizlik oranının en yüksek olduğu bölge %15,2 ile Güneydoğu Anadolu bölgesi iken, kadınlarda %14,8 ile İstanbul bölgesi oldu. Mevsimsel düzeltme Kasım 214 verileri İstihdam İşgücü İstihdam İşsiz İKO oranı İşsizlik oranı Tarım dışı işsizlik oranı Genç nüfusta işsizlik oranı ,5 45,1 1,7 12,7 19, ,5 1,7 12,8 19,4 16

17 işsizlik oranı (%) yaş işsizlik ,6 19,9 19,1 2, 2,5 25,3 21,7 18,4 17,5 18,7 19,7 4 1 Oca.5 May.5 Eyl.5 Oca.6 May.6 Eyl.6 Oca.7 May.7 Eyl.7 Oca.8 May.8 Eyl.8 Oca.9 May.9 Eyl.9 Oca.1 May.1 Eyl.1 Oca.11 May.11 Eyl.11 Oca.12 May.12 Eyl.12 Oca.13 May.13 Eyl.13 Oca.14 May.14 Eyl.14 5 İşsizlik Oranı (%) İşsizlik oranı (Mevsim etkilerinden arındırılmış) % Ekim 215 Genç İşsizlik Oranı (%) Genç nüfusta işsizlik oranı (%) Tarım dışı işsizlik oranı (%) İBBS göre istihdam ve işsizlik (Bin kişi, 15+ yaş) İstihdam edilenler İstihdamın Dağılımı İşsiz İşsizlik Oranı (%) İşsizlerin dağılımı İstanbul (TR1) , ,2 22,6 Batı Marmara (TR2) , 94 6,8 3,4 Ege (TR3) , ,1 15,8 Doğu Marmara (TR4) ,7 25 8,4 9,9 Batı Anadolu (TR5) , ,6 8,6 Akdeniz (TR6) , ,7 Orta Anadolu (TR7) , 117 8,4 4,1 Batı Karadeniz (TR8) , ,7 4,3 Doğu Karadeniz (TR9) 958 3,8 69 6,8 2,7 Kuzeydoğu Anadolu (TRA) 698 2,7 5 6,7 2 Ortadoğu Anadolu (TRB) , ,1 Güneydoğu Anadolu (TRC) , ,5 8,7 TOPLAM , 2,518 9,7 Eğitim ve işsizlik;! İşsizlik ve eğitim durumu ilişkisini incelediğimizde ise ortaya farklı bir gerçek çıkmaktadır. Ülkemizde genel olarak eğitim seviyesi artmakla birlikte, eğitim seviyesinin artışı ile bu gruplardaki işsizlik oranlarının da yükselmeye başladığını görüyoruz.! Bu konu oldukça önemlidir. İlerleyen bölümlerde Türkiye de yoksulluk konusunu incelerken göreceğiz ki yoksulların üst eğitim gruplarına çıkabilmesi oldukça zor, ulaşsa bile işsiz kalma ve dolayısıyla yoksulluktan kurtulamama gibi bir sonuç kendilerini beklemektedir. 17

18 Eğitim durumuna göre işsizlik (%) Okur-yazar olmayanlar Lise altı eğitimliler Mesleki veya teknik lise Yükseköğretim Lise 24 4,3 9,7 14,7 16, 12,2 25 4,9 1,1 13,9 13,6 1, 26 4,8 9,8 14, 11,8 9,6 27 5,2 9,8 13,9 12, 9,7 28 6,3 1,7 14,1 11,7 1,3 29 8, 13,9 18, 15,6 12,1 21 6, 11,6 15,9 13,2 11, 211 4,6 9,3 12,6 11, 1, ,9 8,7 11,8 1,1 1, ,9 9,3 12, 1,5 1, , 9,7 11,7 11,3 12, En son mezun olunan okul ve mezun olunan alana göre işgücü durumu, (Bin kişi, 15+ yaş) İşsizlik oranı (%) İstihdam oranı (%) İKO (%) Yüksekokul veya fakülte Öğretmen eğitimi ve eğitim bilim. 6,7 7,4 67,5 67,9 72,3 73,3 Sanat 21, 15,9 6,2 63,3 76,2 75,3 Beşeri bilimler 7,3 9,8 71,5 69,7 77,2 77,3 Sosyal bilimler ve davranış bilim. 9,3 1, 69,3 69, 76,4 76,7 Gazetecilik ve enformasyon 22,1 13,2 58,5 72, 75,1 82,9 İş ve yönetim 14, 13,5 68,5 7, 79,7 8,9 Hukuk 3,4 6, 83,1 77,2 86,1 82,2 Yaşam bilimleri 15,3 14,5 63,8 73,2 75,4 85,5 Fizik bilimleri 1,5 11,9 7,4 71,2 78,7 8,9 Matematik ve istatistik 1,4 9,3 68,8 72,8 76,8 8,2 Bilgisayar 12,5 14,2 73,7 74,5 84,3 86,8 Mühendislik ve işleri 8,6 8,4 79, 8,3 86,5 87,7 İmalat ve işleme 17, 16,8 64,8 66,8 78,1 8,3 Mimarlık ve inşaat 9,4 11,2 73,7 72,4 81,3 81,5 Tarım, ormancılık ve balıkçılık 11,9 12,2 69,6 73,6 79, 83,8 Veterinerlik 4,3 4,7 84,3 84,2 88,1 88,4 Sağlık 2,1 2,4 83,3 83,3 85,1 85,3 Sosyal ve kişisel hizmetler 14, 14,3 65,3 64,2 75,9 75, Ulaştırma ve çevre koruma hiz. 17, 14,1 7,7 73, 85,2 85, Güvenlik hizmetleri 1, 2,1 79,6 81,1 8,4 82,8 İşsizliğin kent-kır dağılımı;! İşsizliğin kent-kır dağılımına bakıldığında, özellikle tarımda ücretsiz aile işçiliğinin yaygınlığına bağlı olarak kırsal kesimde işsizlik oranının kentlere kıyasla oldukça düşük kaldığı görülmektedir. Eksik İstihdam*! İşsizlik oranlarına yakın olması önemli bir sorundur,! İşsiz kalmanın maliyeti çok ağırdır,! Uzun süre işsizliğe direnilememektedir,! Ülkemizde eğitim plânlaması yoktur,! Yeni iş aramanın temel nedeni gelir azlığı dır.! *: Daha uzun süre çalışmaya uygun oldukları hâlde haftada 4 saatten az çalışanlar, mesleği dışında başka işlerde çalışanlar ve çalıştığı hâlde işinden memnun olmayıp iş arayanlar. 18

19 Herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşuna kayıtlı olmayanlar (Bin kişi, 15+ yaş)! Zamana bağlı eksik istihdam: Referans haftasında istihdamda olan, esas işinde ve diğer işinde/işlerinde toplam olarak 4 saatten daha az süre çalışmış olup, daha fazla süre çalışmak istediğini belirten ve mümkün olduğu taktirde daha fazla çalışmaya başlayabilecek olan kişilerdir.! Yetersiz istihdam: Zamana bağlı eksik istihdam kapsamında yer almamak koşuluyla, referans haftasında istihdamda olan, son 4 hafta içinde mevcut işini değiştirmek için veya mevcut işine ek olarak bir iş aramış olan ve böyle bir iş bulduğu takdirde 2 hafta içinde çalışmaya başlayabilecek olan kişilerdir Yıllar Toplam Oran Ücretli Oran Ücretsiz Kendi Oran veya İşveren aile hesabına (%) yevmiyeli (%) işçisi (%) , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , ,5 214* , , ,7 İşgücüne dahil olmayan nüfus (Bin kişi, 15+ yaş) Yıllar İşgücüne dahil olmayan nüfus İş aramayıp, çalışmaya hazır İş ümidi Diğer olmayan Mevsimlik çalışanlar Ev işleriyle meşgul Eğitim/ Öğretim Emekli Çalışamaz halde Diğer *