FİNANSAL YÖNETİM. Finansal Planlama Nedir?

Transkript

1 FİNANSAL YÖNETİM FİNANSAL PLANLAMA Yrd.Doç.Dr. Serkan ÇANKAYA Finansal analiz işletmenin geçmişe dönük verilerine dayanmaktaydı ancak finansal planlama ise geleceğe yönelik hareket biçimini belirlemeyi amaçlar. Finansal planlama, işletmeye giren ve çıkan para-fon akımlarının sistematik bir biçimde tahmini ve hesaplanmasını konu edinir. 1

2 Finansal planlama aşağıdaki konuları kapsayan bir süreçtir. 1. Firma için mümkün yatırım ve finansman tercihlerinin analizi. 2. Şimdi alınan kararların gelecekteki sonuçlarının tahmini. 3. Hangi alternatifin uygulanacağına karar verilmesi. 4. Finansal planda saptanmış amaçlar yönündeki performansın ölçülmesi. Firma hem uzun hemde kısa dönemi planlamalıdır. Kısa vadeli planlama 12 aydan ileriye pek bakmaz. Kısa vade planlama daha çok, firmanın faturalarını ödemeye yeterli nakde sahip olduğundan ve kısa vadeli borçlanma ve borç verme incelenmektedir. 2

3 Planlama sürecinin başında şirket kurmayları her bir bölümden gelecek 5 yılı kapsayan üç alternatif iş planı isteyebilir: 1. Büyük sermaye yatırımı ve yeni ürünler, mevcut pazarların hızlı büyümesi ya da yeni pazarlara giriş içeren bir en iyi durum yani atak büyüme planı. 2. Bölümün pazarlarıyla birlikte büyüdüğü, fakat rakiplerine önemli bir zarar getirmeyen normal bir büyüme planı. 3. Firmanın pazarların küçülmesi halinde masrafları kısma planı. Bu, zayıf ekonomik dönemlerde yapılan planlamadır. Finansal planlama sadece tahmin değildir. Finansal planlamacılar muhtemel olaylar kadar muhtemel olmayan olayları da düşünürler. Etkili planlama için üç koşul mevcuttur: 1. Tahmin etme: Mekanik bir uygulamaya indirgenmemelidir. Geçmiş verilere göre basit bir eğilim saptamanın değeri sınırlıdır. Tahminleriniz rakiplerinizin de kendi planlarını geliştirdiğini gözönünde tutmalıdır. Size şirketle ilgili bir grup tahmin sunulduğunda bunu görünür değeriyle kabul etmemek gerekir. Tahminlerin gerisini araştırın ve dayandığı ekonomik modeli tanımlamaya çalışılmalıdır. Yapılan tahminlerde tutarlılık sağlamak adına tahmin yapanlar yaygın makroekonomik varsayımlara dayanmalıdır. 3

4 2. Optimum Finansal Planın Seçimi: Finans yöneticisi en iyi planı seçmelidir. Ancak özellikle planlamanın karmaşık yapısı ve soyut sorunların tümünü çözecek bir model yoktur. Ancak sıklıkla yöneticiler amaçlarını muhasebe rakamlarıyla belirledikleri görülmüştür. Örneğin; amacımız, yıllık yüzde 20 satış büyümesini başarmaktır. 3. Uygulamaya konulan planın izlenmesi: Finansal planlar, uygulaması biter bitmez demode olur. Çoğu kez daha da erken demode olurlar. İyi bir plan, gelişen olaylara kolay uyarlanabilir olmalıdır. Firma Hedefleri Firmanın Uzun Vade Planı Uzun Vadeli Satış Tahminleri Ürün Karması Stratejisi Kısa Vadeli Satış Tahmini Üretim, Pazarlama, AR- GE, Finans Bütçeleri Bütünleştirilmiş Proforma Mali Tablolar Nakit Akım bütçesi, Proforma Gelir Tablosu, Proforma Bilanço, Proforma Kaynak ve kullanım tablosu 4

5 Finansal planlamacılar alternatif finansal stratejilerin sonuçlarını ortaya çıkarmalarına yardımcı olacak finansal planlama modeli kullanırlar. Bu modeller, basit modellerle başlayıp yüzlerce denklem içeren modeller uzanır. Tüm finansal planın üç bileşeni vardır: girdiler, planlama modeli ve çıktılar. Girdiler: Finansal planın girdileri, firmanın cari finansal tablolarından ve geleceğe ilişkin tahminlerden oluşur. Genellikle temel tahmin satışlardaki büyümedir, çünkü işgücü gereksinimi, stok düzeyi gibi birçok değişken satışlara bağlıdır. Bu tahminler finans yöneticisinin sadece kısmen sorumluluğundadır. Satış tahminlerinde anahtar rolü pazarlama bölümü üstlenecektir. Ayrıca satışlar genel ekonominin durumuna bağlı olacağından makroekonomik ve sanayi ile ilgili tahminler hazırlanmasında bu konuda uzmanlaşmış firmalardan yardım alınabilinir. 5

6 Planlama Modeli: Finansal planlama modeli, kar, yatırım ve finansman için yöneticilerin yaptığı tahminlerin içiçe sarmalanmasıyla ilgili hesaplamaları yapar. Bu model, satışlardaki bir değişmenin, maliyetleri, çalışma sermayesini, duran varlıkları ve finansman gereksinimini nasıl etkileyeceğinin tahmin edilmesini içerir. Örneğin; bu model toplam satışlardaki her 1 TL lik artışın üretilen malın toplam maliyetini 80 kuruş artırabileceğini, ticari alacakların satışların sabit bir yüzdesi olacağını ve satışlardaki her yüzde 10 artışın firmaya duran varlıklarını yüzde 8 artırma zorunluluğu getireceğini belirleyebilir. Çıktılar: Finansal modelin çıktıları, gelir tablosu, bilanço, nakit kaynak ve kullanımlarını açıklayan tablolar gibi finansal tablolardan oluşur. Bu tablolara proforma denir. Proforma, girdilere ve planın içerdiği varsayımlara dayanan tahminler anlamına gelir. Çıktılar genellikle önceki bölümde tartıştığımız finansal oranları da içerir. Bu oranlar planlama dönemi sonunda firmanın finansal bakımdan uygun ve sağlıklı durumda olup olmayacağını işaret eder. 6

7 Finansal Planın Bileşenleri: Girdiler Cari finansal tablolar Satışlar veya faiz oranları gibi anahtar değişkenlere ilişkin tahminler Planlama Modeli İlgili değişkenler arasındaki ilişkileri ortaya koyan eşitlikler Girdiler Tahmini finansal tablolar (proforma) Finansal oranlar Fon kaynakları ve kullanımı Basit Trend Yöntemi Satışların Yüzdesi Yöntemi Dikey Yüzde Yöntemiyle Proforma Gelir Tablosu Oran Yöntemi Regresyon Yöntemi Hareketli Ortalamalar Yöntemi Matris Yöntemi 7

8 Finansal Planlama Modeline Bir Örnek Satışların Yüzdesi Modeli Satış tahminlerinin temel değişken alındığı, diğer değişkenlerin çoğunun da satışlarla orantılı olduğu bir finansal planlama modeli. 1. İlişkili bilanço kalemlerinin herbiri ilgili yılın satışlarına bölünmüştür. 2. Bulunan oranlar ve verilen ek bilgilerdeki oranlar bir sonraki yılı tahmini satışlarıyla çarpılıp proforma bilanço oluşturulur. 3. Fon açığı ya da fazlası olup olmadığı belirlenir. Satış hacmiyle bilanço kalemleri arası ilişki şematik olarak şöyle özetlenebilir. Satışlara bağlı olarak değişen bilanço kalemleri Aktif Kasa-Bankalar Alacaklar Stoklar Maddi Duran Varlıklar Pasif Ticari Borçlar Ödenecek Giderler Ödenecek Vergi ve prim borçları Satışlardan bağımsız bilanço kalemleri Aktif İştirakler Pasif Banka kredileri Uzun Süreli Borçlar Tahviller İpotekli borç senetleri Ödenmiş Sermaye Dağıtılmamış karlar (yedek akçeler) satış hacmiyle ilişkilidir ancak sabit bir oranla belirlemek çoğu kez mümkün değildir. Yedek akçelerdeki değişme, firmanın kar dağıtım politikasına da bağlıdır. Aktif kalemlerin satışlara oranı zaman içerisinde değişebilir. Geçen hesap döneminde satışlarla varlıklar arasında bulunan ilişkinin gelecek dönemler için de aynen geçerli olacağı varsayımı bu yöntemin zayıf yönünü oluşturur. 8

9 Finansal Planlama Modeline Bir Örnek Satış hacmini gelecek hesap döneminde 450 dan 600 na yükseltmeyi planlayan bir firmanın, geçmiş yıllarda bilanço kalemlerinin satışlarının yüzdesi olarak ifadesi şöyledir: Kasa-bankalar %3, Alacaklar %12,5, Stoklar %25, Maddi duran varlıklar %30, Ticari borçlar %10, Ödenecek giderler %2, Tahakkuk etmiş (ödenecek) vergi ve prim borçları % 6. Firmanın net kar marjı (Vergiden sonra kar/satışlar) %8, kar dağıtım oranı (Dağıtılan kar/net kar) %50, kullandığı kısa süreli banka kredileri 70, dönem başı ödenmiş sermaye 50 ve yedek akçeleri toplamı 116,25 dır. Firmanın pro-forma bilançosu ve 600 lık satış hacmine ulaşabilmesi için gerekli ek finansman ihtiyacı aşağıda belirtilmektedir. AKTİF Dönen Varlıklar PRO-FORMA BİLANÇO 2011 YILI Kısa Süreli Borçlar PASİF Kasa- Bankalar 18 Banka Kredileri 70 Alacaklar 75 Satıcı Kredileri 60 Stoklar 150 Ödenecek Vergi ve primler 36 Dönen Varlıklar Toplamı 243 Ödenecek Giderler 12 Maddi Duran Varlıklar 180 Kısa Süreli Borçlar Toplamı 178 Uzun Süreli Borçlar - Özsermaye Ödenmiş Sermaye 50 Yedek Akçeler TOPLAM Finansman Açığı AKTİF TOPLAMI 423 PASİF TOPLAMI 423 9

10 Örnek Cari dönem satışları 20,000TL, gelecek yıl tahmini satışlar 22,000TL ise ne kadar fona ihtiyaç vardır? Çözüm 3, = 3,794 Gelecek yılın dağıtılmayan karı 10

11 Çözüm 11