İçindekiler. Sonuç Raporu. I. Sunum 1. II. Anayasa Platformu Ulusal Çağrısı 3. III. Ortak Sonuçlar 5

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "İçindekiler. Sonuç Raporu. I. Sunum 1. II. Anayasa Platformu Ulusal Çağrısı 3. III. Ortak Sonuçlar 5"

Transkript

1 İçindekiler I. Sunum 1 II. Anayasa Platfrmu Ulusal Çağrısı 3 III. Ortak Snuçlar 5 IV. Snuçların Analizi 7 IV.0. Anayasa Yapımı 7 IV.1. Bireyi Esas Alan Anayasa 8 IV.2. Eşitlik İlkesi 9 IV.3. Temel Hak ve Özgürlükler 10 IV.4. Seçme, Seçilme Hakkı ve Siyasi Partiler 12 IV.5. Yasama ve Yürütme 13 IV.6. Yargı 15 IV.7. Tplumun Çeşitli Kesimlerinin Karar Alma Mekanizmalarına Katılımının Sağlanması 17 IV.8. Devletin Eknmideki Rlü 17 V. Çalıştayda Uygulanan Arama Knferansı Yöntemi ve Çalışma Akışı 19 VI. Anayasal Kazanımlar 23 VII. Çalıştay Snuçlarına Dair Basın Açıklaması 24 VIII. Tutanaklar 26 Ortaklaştırılmış Güçlü - Zayıf Yanlar 26 Ortaklaştırılmış Fırsatlar ve Tehditler 27 Ortaklaştırılmış İlkeler 28 Bütünleştirilmiş Anayasa Mimarisi 30 Anayasaların Yapılması ve Değiştirilmesi 30 Çalıştay Ntları 40 GZFT Grup Çalışmaları 45 GZFT Grup Sunumları 70 Anayasa İlkeleri Grup Çalışmaları 76 I

2 İçindekiler Anayasa Mimarisi Grup Çalışması 110 Bütünleştirilmiş Anayasa Mimarisi 149 Genel Değerlendirme Oturumu - Kapanış Knuşmaları 159 Çalıştaya Davet Edilen ve Katılan Sivil Tplum ve Meslek Örgütleri 161 X. Çalıştay Öncesinde Anayasa Platfrmu Girişim Grubu Tarafından Yapılan Knuşma ve Açıklamalar 165 VIII.1. TOBB Başkanı Rifat Hisarcıklığlu'nun TOBB Genel Kurulu'nda yaptığı knuşma 165 VIII.2. TOBB, TİSK, TÜRK-İŞ, HAK-İŞ, KAMU-SEN, TESK ve TZOB Ortak Açıklaması (25 Eylül 2007) 166 VIII.3. 9 Ekim Tarihli Anayasa Hazırlıkları Bilgilendirme Tplantısında Yapılan Knuşmalar 168 a. Rifat Hisarcıklığlu, TOBB Başkanı 168 b. Tuğrul Kudatgbilik, TİSK Yönetim Kurulu Başkanı 172 c. Salim Uslu, HAK-İŞ Genel Başkanı 177 d. Bircan Akyıldız, Türkiye Kamu-Sen Genel Başkanı 180 e. Bendevi Palandöken, TESK Genel Başkanı 183 f. Şemsi Bayraktar, TZOB Genel Başkanı VIII.4. TOBB, TİSK, TÜRK-İŞ, HAK-İŞ, KAMU-SEN, TESK ve TZOB Ortak Açıklaması (10 Ekim 2007) 185 ii

3 I. Sunum Türkiye'nin sağlıklı bir anayasa hazırlama ve tartışma sürecine ihtiyacı lduğunu düşünen yedi Sivil Tplum ve Meslek Kuruluşu (TOBB, TİSK, TÜRK-İŞ, HAK-İŞ, KAMU-SEN, TESK VE TZOB) 25 Eylül 2007 tarihinde yaptıkları rtak açıklamada anayasa hazırlama sürecinin en az anayasanın içeriği kadar önemli lduğunu ifade ederek yeni anayasanın dayanması gereken temel ilkelerin bir tartışma süreci içinde belirlenmesinin yararını vurgulamıştı. Eknmik Ssyal Knsey üyesi bu yedi kuruluş, yeni bir anayasa metni hazırlamak istemediklerini, metnin zaten TBMM'de yazılacağını, önemli lanın anayasanın dayanacağı temel ilkeler knusunda tplumsal mutabakat zemini yaratmak lduğunu ifade ederek "Anayasa Platfrmu" adı altında bir süreç başlattılar. TÜSİAD, TBB, TÜRKONFED, MÜSİAD, MEMUR-SEN, TUSKON, ASKON, TÜGİK, KAGİDER, KADER, TÜGİAD ve TVYD'nin de katılımıyla, "Anayasa Platfrmu" sürecinin girişim grubu daha da genişlemiştir. Anayasa Platfrmu Girişimi'nin sekreteryası TEPAV tarafından yürütülmektedir. Esas amacı anayasa metnini kaleme almak lmayan; TBMM'ye yapacağı çalışmalarda katkı sunmayı hedefleyen bu tür girişimler; ileride yapılacak Anayasa'nın meşruiyetinin artması, rtaya çıkacak metne sivil tplum örgütlerinin sahip çıkması ve nihayetinde "ssyal sözleşme" niteliğinde bir anayasaya ulaşılması açısından büyük önem taşımaktadır. Anayasa Platfrmu sürecinin ilk adımı larak girişim grubunun rganizasynunda 8-9 Aralık 2007 tarihlerinde, Ankara'da Anayasa Platfrmu düzenlendi. Çalıştaya 83 sivil tplum ve meslek örgütünden yaklaşık 250 kişi katıldı. Çalıştayda katılımcılar Arama Knferansı adı verilen yöntemle iki gün byunca grup çalışmaları ve tplu tartışmalarla yeni anayasaya temel luşturacak ilkeleri tartıştılar. Arama Knferansı, Arama Katılımlı Yönetim Danışmanlığı tarafından yürütüldü. Gruplarda ve tplu tartışmalarda ayrıntılı bir biçimde ele alınan knuların bir kısmında farklı görüşler dile getirilmiş lsa da ilkeler düzeyinde "rtak akıl"a ulaşıldı. 1.Ulusal Çalıştay'ın içeriği iki temel kabul üzerine şekillendi. "Anayasa Platfrmu", Anayasamız'ın değiştirilemez hükümlerinde ifadesini bulan Cumhuriyet'in temel niteliklerini ve 1995 yılından beri Avrupa Birliği uyum süreci çerçevesinde yapılan bir dizi anayasa değişikliği ile benimsenen evrensel insan hakları standartlarını kazanım saymıştır. Bu knularda geri adım sayılabilecek tartışmaların anayasa yapım sürecine lumlu bir katkı sağlamayacağı düşüncesinden hareket edilmiştir. Esas larak bu iki kabulün katılımcılar tarafından da büyük çğunlukla teyit edildiği gözlenmiştir. Çalıştay, bir yandan sivil tplumu anayasa yapım sürecine katmak için nasıl bir mekanizma kullanılması gerektiği knusunda bir örnek luştururken, diğer yandan sivil tplumun anayasa 1

4 knularında nasıl smut bir katkı sağlayacağını göstermiştir. Birinci Çalıştay snucunda elde edilen en önemli kazanım, "katılımlı" bir anayasa yapım sürecinin ana hatlarının ve rtak bir iradenin rtaya çıkmış lmasıdır. Elinizdeki bu kitap Ankara'da düzenlenen 1. Ulusal Çalıştay'ın çıktılarını ve çalıştay öncesinde sürece ilişkin yapılan knuşmalar ve açıklamaları içermektedir. Anayasa Platfrmu sürecinin gerekçelerinin anlatıldığı ve çalıştay öncesinde kamuyuna duyurulan "Anayasa Platfrmu Ulusal Çağrısı"nda yer almaktadır. Çalıştayda rtaya çıkan rtak akla dayalı ilkeler "Ortak Snuçlar" başlığı altında verilmektedir. "Snuçların Analizi" bölümünde çalıştayda ele alınan knular ve yapılan tartışmalar rtak snuçlarla ilişkilendirilerek aktarılmaktadır. "Çalıştayda Uygulanan Arama Knferans Yöntemi ve Çalışma Akışı" başlığı altında yöntemle ilgili bilgiler ve knuların bu yöntemle nasıl ele alındığına ilişkin bilgiler yer almaktadır. "Anayasal Kazanımlar" başlığı altında çalıştayda geri adım lacağından hareketle çalıştayda tartışamaya açılmayan anayasal kazanımlara yer verilmiştir. Çalıştay snuçlarının açıklandığı basın tplantısında Anayasa Platfrmu Girişim Grubu adına yapılan knuşma metni "Çalıştay Snuçlarına Dair Basın Açıklaması" başlığının içeriğini luşturmaktadır. Çalıştay sırasında tplu turumlarda yapılan knuşmalar, grup çalışmalarının snuçları "Tutanaklar" başlığı altında verilmiş lup çalıştayın tüm detaylarını içermektedir. Bu bölümü takiben çalıştaya davet edilen sivil tplum ve meslek kuruluşları ve çalıştay katılımcılarının temsil ettikleri kuruluşlar listelenmektedir. Çalıştay öncesinde girişim grubu tarafından yapılan knuşmalar ve açıklamalar raprun snunda yer almaktadır. Bu bölümde TOBB Başkanı Rifat Hisarcıklığlu'nun TOBB Genel Kurulu'nda yaptığı ve yeni anayasa ihtiyacına işaret eden knuşması, TOBB, TİSK, TÜRK-İŞ, HAK-İŞ, KAMU-SEN, TESK ve TZOB'un 25 Eylül ve 10 Ekim 2007 tarihli rtak açıklamaları ve 9 Ekim 2007 tarihinde yapılan anayasa Hazırlıkları Bilgilendirme Tplantısı'nda söz knusu kuruluşların başkanlarının yaptıkları knuşmalara yer verilmektedir. 2

5 II. Anayasa Platfrmu Ulusal Çağrısı Anayasalar, dinamik tplumsal kşulları statik kurallarla düzenlemeye çalışan hukuksal metinlerdir. Ancak aynı zamanda anayasalar, bir tplumun rtak değerlerini, zihniyetini ve gelecek tahayyülünü yansıtan ilkeler tplamıdır. Anayasalar, "ülkelerin yl haritalarıdır." Anayasalar tplumun dinamiklerini dikkate alacak ve tplumsal gerçek ve özlemleri yansıtacak şekilde hazırlanmamışsa değişimi kısıtlayarak veya tplumsal ihtiyaçlara cevap verecek kurumları ihmal ederek sürekli kriz ve bunalım yaratabilirler. Türkiye'nin uzun yıllardır bir anayasa meselesi lmuştur. Bugün bu uzun vadeli meseleyi çözme fırsatı vardır. Yeni anayasa süreci, bugüne kadar kendi geleceği üzerinde ayrıntılı larak düşünmemiş, yeterince tartışmamış bir tpluma bunun için çk az bulunan bir fırsat sunmaktadır. Türkiye bu fırsatı kullanmalıdır. Daha önemlisi Türkiye bu fırsatı ayırıcı değil, birleştirici bir anayasa hazırlama süreci tasarlayarak kullanmalıdır. Anayasanın ayrım değil, birlik semblü lmasının ylu anayasayı hazırlama süreci ile yakından ilişkilidir. Bu nedenle anayasa tartışma sürecinin tasarımı, en az tartışma süreci snunda rtaya çıkacak anayasa metni kadar önemlidir. Anayasa sürecinde teknik lanla lmayan arasındaki ayrım önemlidir. Anayasanın teknik kurgusu hukukçuların, siyasi vurgusu siyasetçilerin işidir. Evrensel nrmların yanı sıra anayasanın hangi temel ilke ve tercihlere dayanması gerektiği klektif ve katılımlı bir tartışma süreci ile rtaya çıkarılmalıdır. Türkiye'nin ihtiyacının sağlıklı bir anayasa hazırlama ve tartışma süreci lduğunu düşünen yedi 1 Sivil Tplum ve Meslek Kuruluşu bir araya gelerek ve anayasa hazırlama sürecinin en az anayasanın içeriği kadar önemli lduğunu ifade ederek yeni anayasanın dayanması gereken temel ilkelerin bir tartışma süreci içinde belirlenmesinin yararını vurgulamıştır. Eknmik Ssyal Knsey üyesi bu yedi kuruluş, yeni bir anayasa metni hazırlamak istemediklerini, metnin zaten TBMM'de yazılacağını, önemli lanın anayasanın dayanacağı temel ilkeler knusunda tplumsal mutabakat zemini yaratmak lduğunu ifade etmiştir. TÜSİAD, TBB, TÜRKONFED, MÜSİAD,MEMUR-SEN, TUSKON, ASKON, TÜGİK, KAGİDER, KADER, TÜGİAD ve TVYD'nin de katılımıyla, girişim grubu daha da genişlemiştir. Amaç, anayasa knusunda kesin bir tplumsal uzlaşma sağlamak değil, anayasa gibi rtak iradeyi yansıtması beklenen en temel yasanın, en temel ilkeleri knusunda vatandaşların dğrudan ve üye ldukları sivil ve meslek örgütleri aracılığıyla katılacakları ve kendi aralarında tartışacakları bir rtam yaratmaktır. 1 Türkiye Odalar ve Brsalar Birliği (TOBB), Türkiye İşveren Sendikaları Knfederasynu (TİSK), Türkiye İşçi Sendikaları Knfederasynu (Türk-İş), Hak İşçi Sendikaları Knfederasynu (Hak-İş), Türkiye Kamu Çalışanları Sendikaları Knfederasynu (Türkiye Kamu-Sen), Türkiye Esnaf ve Sanatkarları Knfederasynu (TESK) ve Türkiye Ziraat Odaları Birliği (TZOB) 3

6 Bu amaca yönelik larak 8-9 Aralık 2007 tarihlerinde Ankara'da sivil tplum, meslek örgütleri, iş dünyası, medya, sanat ve bilim camiasından geniş bir katılımla Arama Knferansı yöntemiyle Türkiye'nin gelecek tasavvurlarını ve bunun anayasal yansımalarını tartışacağı Anayasa Platfrmu Ulusal Çalıştayı düzenleniyr. Çalıştayda, anayasanın dinamiklerini luşturacak temel ilkelerin belirlenmesi hedefleniyr. Ardından ülkemizin yedi bölgesinde yapılacak benzer tplantılarla geniş bir kitleye ulaşılmaya çalışılacak. Çalıştayların yanı sıra, anayasada yer alan belirli knularda uzmanlardan luşan ihtisas kmisynları ulusal ve yerel çalıştayların snuçları temelinde öneri raprları kaleme alacaklar. Bu süreçlerin ardından anayasanın dayanması gereken temel ilkeleri içeren bir rapr, Türkiye Büyük Millet Meclisi'ne sunulacak. Tüm bu süreç byunca tplantılar, paneller, basın açıklamaları, raprlar, brşürler, ilanlar ve Internet sayfası aracılığıyla kamuyunu her knuda bilgilendirmeye yönelik yğun bir etkinlik dizisi yürütülecek. Anayasa tartışmaları byunca labildiğince geniş katılıma ve düşünceye ulaşılmaya çalışılacaktır. Bu süreçte aktif bir uzlaşı aranacak ama bu lmadığı takdirde farklılıklar mümkün lan en geniş şekliyle yansıtılacaktır. Ancak unutulmamalıdır ki bu sürecin gerçek sahipleri kamuyunun ve tplumun ta kendisidir. Bizlerin rlü, sürecin yürümesi için gerekli adımları atmak ve tartışmaya dğru rtamı sağlamaktan ibarettir. Anayasa siz ne kadar sahip çıkarsanız kadar sizin lur. Bu sürece katılmaya, Türkiye'de yaşayan, Türkiye üzerinde iddia sahibi lan herkesi çağırıyruz. 4

7 II I.Ortak Snuçlar 1. Anayasa bireyi esas alan bir anlayışla kaleme alınmalıdır. 2. " Eşitlik" ilkesine ilişkin snuçlar: a) Tüm vatandaşlar kanun önünde eşittir hükmü Anayasada muhafaza edilmelidir, hiçbir ge rekçeyle ayrımcılık yapılmamalıdır. b) Engellilerin, yaşlıların, gençlerin ve çcukların hakları bu knudaki uluslararası sözleşmeler uyarınca öncelikli larak krunması güvence altına alınmalıdır. c) Kadın-erkek eşitliğinin uygulamada da hayata geçirilmesini sağlayacak anayasal tedbirler alınmalıdır. Bu amaçla, özellikle kadınlar açısından ssyal ve siyasi alanda "pzitif ayrımcılık" ilkesinin etkin bir biçimde uygulanmasını sağlayacak nitelikte anayasal düzenlemeler yapılmalıdır. 3. Temel hak ve özgürlüklere ilişkin snuçlar: a) Temel hak ve özgürlüklere ilişkin kısıtlamalar net tanımlamalarla yapılmalıdır. b) Başta "A vrupa İnsan Hakları Sözleşmesi" ve " Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi" lmak üzere Türkiye'nin taraf lduğu temel hak ve özgürlüklere ilişkin sözleşmelerin hükümlerine aykırı kısıtlama yapılmamalıdır. c) Düşünce, ifade ve basın özgürlükleri etkin biçimde teminat altına alınmalıdır. d) Okul öncesi eğitim ve 12 yıllık temel eğitim zrunlu lmalıdır. Herkes bu haktan eşit ve ücretsiz larak yararlanmalıdır. Bu hak ebeveynler dahil hiç kimse tarafından engellenememelidir. e) Kamu çalışanlarının tplu sözleşmeli, grevli, sendikal hakları tanınmalıdır. f) Ssyal devletin bir gereği larak ssyal güvenlik hakkı tüm çalışanlara eşit biçimde sağlanmalıdır. g) Sürdürülebilir bir çevrede yaşama hakkı ile canlı ve cansız varlıkların "sürdürülebilir yaşamı" güvence altına alınmalıdır. 4. Seçme, seçilme hakkı ve siyasi partilere ilişkin snuçlar: a) Seçmenle temsilcileri arasındaki bağların güçlendirilmesini sağlayacak tedbirler alınmalıdır. (Bu amaçla, İki turlu dar bölge seçim sistemi düşünülebilir). b) Mevcut seçim sistemi krunacaksa ülke barajı temsilde adaleti sağlayacak şekilde yeniden düzenlenmelidir. c) Anayasa'da; "demkratik devlet" ilkesinin tam anlamıyla uygulanmasını ve siyasi katılımın bireyler ve sivil tplum örgütleri düzeyinde teşvik edilip artırılmasını sağlayacak hükümlere yer verilmelidir. d) Kamu çalışanlarına siyaset yapma hakkı verilmelidir. e) Siyasi partilerde demkratik işleyiş anayasal güvence altına alınmalı, partilerin finansmanı şeffaflaştırılmalıdır. 5. Yasama ve yürütme rganlarının yapısı, işleyişi, görev ve yetkilerine ilişkin snuçlar: 5

8 a) Kuvvetler ayrılığı ilkesi, yasama ve yürütme rganları arasındaki ilişkilerde bir tarafın diğerine üstünlüğünü engelleyecek biçimde yeniden tanımlanmalıdır. b) Yasama rganının iki meclisli larak yeniden düzenlenmesi düşünülebilir. c) Kürsü dkunulmazlığı hariç milletvekili dkunulmazlığı kaldırılmalıdır. d) Cumhurbaşkanı'nın yetkileri sınırlandırılmalıdır. e) Yerel yönetimler güçlendirilmeli; a ynı ölçüde " hesap srulabilirliği", " şeffaflığı" ve "kat ılımcılığı" artırılmalıdır. f) Üniversitelerin bilimsel, mali ve idari özerkliği sağlanmalıdır. g) YÖK, RTÜK, Rekabet Kurulu, BDDK, EPDK ve benzeri düzenleyici ve denetleyici kurumlar anayasal güvence altında bütünüyle özerk bir yapıya kavuşturulmalıdır. 6. Yargı rganın yapısı, işleyişi, görev ve yetkilerine ve "Hukuk Devleti" ilkesine ilişkin snuçlar: a) Yargı bağımsızlığının sağlanması amacıyla hakimlik teminatı anayasada muhafaza edilmelidir. b) Hakim ve savcılara ilişkin mesleğe alınma, denetim ve özlük knularının "Hakim ve Savcılar Yüksek Kurulu" tarafından yürütülmesi sağlanmalıdır. c) " Hukuk Devleti"nin güvencesi lan yargı bağımsızlığı tam larak sağlanmalı, Hakim ve Savcılar Yüksek Kurulu'na siyasi müdahale lmamalı, Kurul üyeleri hakim ve savcılar tarafından seçilmelidir. d) Yargılama sistemindeki ayrıcalıklar kaldırılmalıdır. e) " İddia" ve "Savunma" makam larının eşit knumlanması sağlanmalı; Anayasaya "Savunma bağımsızdır ve yargının kurucu unsurudur." hükmü knularak savunma makamı anayasal güvenceye alınmalıdır. f) İdari yargıda birlik sağlanmalıdır. g) İdarenin bütün işlem ve eylemleri istisnasız yargı denetimine tabi lmalıdır. h) " Kamu D enetçiliği" ( Ombudspersn) anayasal bir kurum haline getirilmelidir. 7. Meclise tasarı sunma ve kanunların Anayasaya aykırılığı iddiası ile Anayasa Mahkemesi'ne başvurma hakkı, yerel yönetimler, sivil tplum kuruluşları ve meslek örgütlerine de tanınmalıdır. 8. Anayasanın eknmik byutuna ilişkin snuçlar: a) Eknmik istikrarı ve iyi işleyen bir piyasa mekanizmasını esas alan bir eknmik mdel "Ssyal Devlet" ilkesi de gözetilerek anayasada düzenlenmelidir. b) Tarım, sanayi, ticaret ve hizmet sektörlerinde piyasaların işleyişinin yetersiz kaldığı veya bölgesel dengesizliklerin baş gösterdiği hallerde tarımsal destekler başta lmak üzere, etkin bir devlet yardımları sisteminin hayata geçirilmesi için devletin gerekli önlemleri alması anayasal güvence altına alınmalıdır. c) " Eknmik Ssyal Knsey" anayasal bir kurum haline getirilmelidir. d) Kamu kaynağı kullanılan bütün bütçeler hesap srulabilirlik esasına dayanılarak, şeffaf ve denetime açık lmalıdır. 6

9 IV. Snuçların Analizi Aşağıda Anayasa Platfrmu 'nda ele alınan knular ve yapılan tartışmalar çalıştayın rtak snuçlarıyla ilişkilendirilerek anlatılmaktadır. IV.0. Anayasa Yapımı Ulusal Anayasa Çalıştayı'nda, kısmen birinci gün ve ağırlıklı larak ikinci gün tartışılan temel knulardan biri "anayasa yapımı" lmuştur. Bu Çalıştay; AK Parti inisiyatifiyle bir grup akademisyene hazırlattırılan anayasa önerisi bağlamında halen devam etmekte lan anayasa yapım sürecine alternatif bir "katılımlı anayasa yapım" girişiminin ilk aşaması larak tasarlandığı için, Çalıştay'ı rganize edenler, anayasa yapımı knusunun Çalıştay'a katılan tüm gruplar tarafından tartışılmasını arzu etmiştir. Bu tartışmalar çerçevesinde ilk larak, yeni bir anayasaya ihtiyaç lup lmadığı knusu üzerinde durulmuştur. Grupların hemen tümü; 12 Eylül askeri müdahalesi snrasında, lağanüstü şartlarda yapılan ve bugüne kadar bir çk kez değişikliğe uğrayan 1982 Anayasası'nın değiştirilmesi knusunda fikir birliğine varmış; ancak bu değişikliğin, bugüne kadar yapıldığı gibi "kısmi revizyn" şeklinde mi, yksa "tpyekun" bir değişiklikle yepyeni bir anayasa yapılması şeklinde mi lması gerektiği knusunda uzlaşamamıştır. Kuşkusuz, Türkiye'nin "anayasa ihtiyacı" her iki ylla da giderilebilir. Anayasa yapımı bağlamında, yapılacak yeni anayasanın hukuki anlamda gerçekten "yeni" bir anayasa sayılıp sayılmayacağı Ulusal Anayasa Çalıştayı' nda tartışılan en önemli knulardan biri lmuştur. Bazı katılımcılar, mevcut anayasanın ilk üç maddesinin değiştirile meyeceğini, yapılacak diğer değişikliklerin ise ( ne kadar kapsamlı lursa lsun) mevcut Anayasa' nın 175. maddesinde yer alan "değiştirme kuralları"na göre yapılacağını, dlayısıyla rtaya çıkacak metnin "yeni" bir anayasa değil, 1982 Anayasası'nın bir kez daha " değiştiril miş" hali lacağını savunmuşlardır. Bu knuyla bağlantılı larak, Ulusal Anayasa Çalıştayı'nın yöntem ve içeriğine ilişkin bir nktanın altını çizmek gerekir. Ulusal Anayasa Çalıştayı tasarlanırken, Anayasa'nın ilk üç maddesinde ifadesini bulan Cumhuriyet'in kazanımları veri larak kabul edilmiş, bu bağlamda "geri adım" sayılabilecek tartışmaların anayasa yapım sürecine lumlu bir katkı sağlamayacağı düşüncesinden hareketle bu knular tartışmaya açılmamıştır. Bazı katılımcılar bunu eleştirmiş ve ilk üç maddeye ilişkin de tartışılması gereken knular lduğunu belirtmişlerdir. Anayasa yapımı knusuyla bağlantılı larak tartışılan bir başka knu, anayasayı nasıl bir meclisin yapması gerektiğiyle ilgilidir. Demkratik anayasa yapım yönteminde, anayasanın halkın seçtiği temsilciler tarafından kaleme alınması esastır, ancak karşılaştırmalı örneklere bakıldığında halkın seçimle belirlediği "anayasa-yapıcılar"ın farklı rganların çatısı altında bir araya geldikleri görülür. Bazı örneklerde anayasa; sadece anayasayı yapmak için luşturulmuş ve kural larak bu görevi yerine getirdikten snra dağılan bir "kurucu meclis" tarafından kaleme alınmış; bazı örneklerde 7

10 ise mevcut yasama meclisi, yasama işlevine ek larak anayasa yapma işlevini de üstlenmiştir. Anayasa hukuku literatüründe bu yöntemlere ilişkin yapılan değerlendirmelerde, demkratik anayasa yapım ilkeleri açısından birinin diğerine üstün lmadığının altı çizilmektedir. Ulusal Anayasa Çalıştayı' nda yapılan tartışmalarda da, her iki yöntemin de lumlu ve lumsuz yanları lduğu vurgulanmış ve tplumdaki güç dengesini dğru yansıtmak ve geniş bir uzlaşma tabanına dayanmak kşuluyla, TBMM'nin veya luşturulacak bir kurucu meclisin yeni anayasayı yapabileceği snucuna varılmıştır. Ulusal Anayasa Çalıştayı'na katılanların üzerinde en çk durdukları knu, anayasa yapım sürecine sivil tplum örgütlerinin katılması gerekliliğidir. Anayasalar uygulandıkları tplumdaki bütün bireyleri ilgilendiren "ssyal sözleşmeler" larak kabul edilir. Bu nitelikleriyle anayasaların diğer yasalardan farklı bir yöntemle hazırlanması uygun lur. Kuşkusuz "ideal" lan, anayasaların tplumdaki "tüm bireylerin" katılımıyla hazırlanması ve "ybirliğiyle" kabul edilmesidir; ancak pratikte bu mümkün lmadığı için, bu ideale en çk yaklaşan ve "demkratik anayasa yapımı" larak nitelendirilen yöntemle anayasaların yapılması gerekir. Demkratik anayasa yapım sürecinde esas lan anayasa yapımının her aşamasının; "halk"ın "katılım" ve "katkısı"na açık lmasıdır. Halk demkratik anayasa yapım sürecine çeşitli aşamalarda ve çeşitli biçimlerde katılabilir. Bu bağlamda, tplumdaki bireylerin menfaatlerini örgütlü bir biçimde temsil eden "sivil tplum" kuruluşları çk önemli bir işlev üstlenir. Ulusal Anayasa Çalıştayı'nda hemen hemen ybirliğiyle, sivil tplumun "katkısı" ve "katılımı" lmaksızın "meşruiyeti" yüksek bir anayasanın yapılamayacağı snucuna ulaşılmış ve bunun bağlantılı larak, bizahiti Çalıştay çerçevesinde başlatılan bu girişimin, sivil tplumu anayasa yapım sürecine dahil etmenin etkin bir aracı labileceğine işaret edilmiştir. Çalıştay'da tartışmalar sırasında rtaya çıkan "katılımlı anayasa yapımı" terimi bu nktanın altını çizmektedir. Bu genel tespitler dışında, anayasa yapımı knusunda bütün grupların, ufak tefek farklılıklarla, şu nktaların üzerinde anlaştıkları söylenebilir: Anayasa yapım sürecine katılan tüm aktörler talep ve görüşle rini serbestçe ifade edebilmeli, rtaya çıkan nihai metin geniş bir uzlaşmaya dayanmalı;ve anayasa halkylamasında naylandıktan snra yürürlüğe girmelidir. Aslında bu üç nkta birbiriyle yakından ilgilidir ve çağdaş siyaset bilimi literatüründe "müzakereci demkrasi" larak bilinen kavramın anayasa yapım süreci açısından ifadesidir. Kamusal kararların vatandaşların özgür bir rtamda yapacakları tartışmalardan ve uzlaşmalardan kaynaklanması gerektiğini savunan "müzakereci demkrasi" anlayışı bu şekilde adlandırılmasa da katılımcılar tarafından anayasa yapımı için önerilmiş lmaktadır. Bu tasarıma göre, anayasa yapım sürecinde, ilgili aktörler serbestçe tartışacak, müzakereler neticesinde bir uzlaşma rtaya çıkacak ve halkylamasıyla bu uzlaşma tescil edilecektir. Halkylamasında, salt çğunluğun kabul yunun yeterli görülmeyip, 2/3 gibi "nitelikli" bir çğunluğun önerilmesi, Çalıştay'a katılan sivil tplum kuruluşlarının, yeni anayasanın meşruiyeti yüksek bir anayasa lması gerektiği knusundaki hassasiyetlerinin bir göstergesidir. IV.1. Bireyi Esas Alan Anayasa 1.Anayasa bireyi esas alan bir anlayışla kaleme alınmalıdır. 8

11 Bireyi esas alan anayasa, birey-devlet ilişkilerinde birey daklı bir anayasa demektir. Anayasanın bireye dayanması, özgürlük ile trite arasındaki ilişkinin, özgürlük lehine düzenlenmesi anlamına gelir. Bu da, bireyin hak ve özgürlüklerinin devlete, tpluluklara ve diğer bireylere karşı krunmasını ve geliştirilmesini sağlayacak araçların anayasada düzenlenmesini gerektirir Anayasası, bireyden çk devletin çıkarının öncelendiği, güçlü devlet ve triter yönetim anlayışına önem veren bir anlayışla kaleme alınmıştır anayasa kyucusunun benimsediği bu yaklaşım, hem hak ve özgürlüklerin düzenlenmesinde, hem de yürütme rganını yasama ve yargı rganı karşısında güçlendiren hükümlerde kendini göstermiştir. 1990'lardan itibaren yapılan anayasa değişiklikleri, özellikle hak ve özgürlükler üzerindeki yasak ve antidemkratik sınırlamaları büyük ölçüde kaldırmış lsa da, katılımcılar, anayasal düzenin bu ilkeyi gerçekleştirecek yeterli dnanıma hala sahip lmadığını Çalıştay'ın ilk gününde, Türkiye'nin zayıf yönlerinden biri la rak dile getirmiştir. Katılımcıların bireyi temel alan bir anayasa anlayışına ilişkin tespit ve önerileri, temel hak ve özgürlüklere ilişkin bölümde daha ayrıntılı larak ele alınacaktır. IV.2. Eşitlik İlkesi "Ulusal Anayasa Çalıştayı"nda temel hak ve özgürlüklerle ilgili knulardan üzerinde en çk tartışma yaratanı "eşitlik ilkesi" lmuştur. Bu ilke ile ilgili larak dile getirilen hususları şöyle sıralamak mümkündür: 2.a.Tüm vatandaşlar kanun önünde eşittir hükmü Anayasada muhafaza edilmelidir, hiçbir gerekçeyle ayrımcılık yapılmamalıdır. Herkes, dil, ırk, renk, cinsiyet, siyasi düşünce, felsefi inanç, din, mezhep, cinsel yönelim, cinsel kimlik ve benzeri sebeplerle ayrım gözetilmeksizin kanun önünde eşittir. 2.b.Engellilerin, yaşlıların, gençlerin ve çcukların hakları bu knudaki uluslararası sözleşmeler uyarınca öncelikli larak krunması güvence altına alınmalıdır. Devlet haklarını kruyamayacak kişi ve grupların haklarını özel larak krumalıdır. 2.c. Kadın-erkek eşitliğinin uygulamada da hayata geçirilmesini sağlayacak anayasal tedbirler alınmalıdır. Bu amaçla, özellikle kadınlar açısından ssyal ve siyasi alanda "pzitif ayrımcılık" ilkesinin etkin bir biçimde uygulanmasını sağlayacak nitelikte anayasal düzenlemeler yapılmalıdır. Kadın-erkek eşitliğini sağlamak üzere izleme mekanizmaları ve bu bağlamda kamu denetçiliği gibi mekanizmalar kurulmalıdır. Atama ve seçimle belirlenen tüm kamusal rganların luşmasında cinslerin eşit temsili esas lmalıdır. Eşitlik ilkesi "kanun önünde eşitlik kenar başlığı altında" 1982 Anayasası'nın 10. maddesinde düzenlenmiştir. Bu başlık altında öncelikle eşitlik ilkesi üzerinde yğun biçimde durulduğu ve yeni anayasada bu ilkeyle ilgili bazı beklentilerin dile getirildiği görülmektedir. Bu bağlamda, "kanun önünde eşitlik" ilkesi ile ilgili bazı istekler yanında, özellikle kadınlar ve erkekler arasında fiili anlamda eşitliği sağlamak 9

12 amacıyla "pzitif ayrımcılık" ilkesine anayasada yer verilmesi gerektiği de ifade edilmiştir. Ulusal Çalıştay'da "pzitif ayrımcılık" talebini dile getirenler, kadınların zamanla içine düştükleri fiili eşitsizlikten kurtulup erkeklerle fiilen eşit knuma gelebilmeleri için "pzitif ayrımcılık" uygulamalarının gerekli lduğunu savunmaktadırlar. Gerçekten de, ülkemizde kadınların pek çk alanda erkeklerle aralarında önemli eşitsizlikler rtaya çıktığı görülmektedir. Bu bağlamda, öncelikle temsili kurum (parlament) ve makamlarda (belediye başkanlığı gibi) kadınların göz ardı edilemeyecek derecede eksik temsil edilmektedir. Anayasaya pzitif ayrımcılık uygulamalarına hukuki zemin hazırlamak üzere düzenlemeler eklenmesini isteyenler, özellikle "seçim ktaları" yluyla eksik temsilin önüne geçmeyi amaçladıklarını Çalıştay'ın iki gününde de vurgu lamışlardır. IV.3. Temel Hak ve Özgürlükler Ulusal Çalıştay'da bazı temel hak ve özgürlüklerle ilgili larak üzerinde uzlaşılan talepler yanında, Çalıştay'ın ilk gününde gerçekleştirilen "beyin fırtınası" snucunda rtaya çıkan bu alana ilişkin bazı genel saptamalar da önem taşımaktadır. Özellikle tplumsal "zayıf yanlarımızın" tartışıldığı gruplarda, "insan haklarına, hukukun üstünlüğüne dayalı, özgürlükleri esas alan demkratik devlet anlayışının eksikliğine" işaret edilmiştir. Bunun yanında, "kadın-erkek eşitliği" alanında görülen eksiklikler de zayıf yanlarımız larak ısrarla katılımcılar tarafından gündeme getirilmiştir. "Güçlü yanlarımızın" tartışıldığı gruplarda ise, en güçlü tplumsal özelliklerimiz larak temel hak ve özgürlüklerle yakından ilişkili "demkratik devlet" ilkesi ile aralarında "insan haklarına saygılı devlet" ilkesinin de yer aldığı "Anayasal düzenimizin dayandığı temel niteliklere" işaret edilmiştir. "Güçlü" ve "zayıf" yanların karşılaştırılması snucunda rtaya çıkan bu tablyu bir çelişki larak değerlendirmek yerine, "insan hakları ve demkrasi alanında gelişmeye" yönelik tplumsal bir arzunun işareti larak görmek daha isabetli lacaktır. Bu bağlamda, Çalıştay'ın rtaya kyduğu snuç şöyle özetlenebilir: Temel hak ve özgürlükler alanındaki kazanımlarımız tplumsal ilerlememiz ve demkratik gelişimimiz yönünden "güçlü" yanımızdır, ancak buyeterli değildir, temel hak ve özgürlüklerin daha da güçlendirilmesi gerekir. Çalıştay'dan çıkan bu snucun, demkratik gelişimimiz ve temel hak ve özgürlükler alanındaki durumumuzla ilgili genel tplumsal düşünceyi yansıttığı söylenebilir. 3.b. Başta "Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi" ve "Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi" lmak üzere Türkiye'nin taraf lduğu temel hak ve özgürlüklere ilişkin sözleşmelerin hükümlerine aykırı kısıtlama yapılmamalıdır. Çalıştay'da temel hak ve özgürlüklerle ilgili larak ileri sürülen talepler arasında temel hak ve özgürlüklerin sınırlandırılmasında evrensel standartlara uyulması isteği de yer almıştır. Bu çerçevede, başta Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi (AİHS) lmak üzere Türkiye'nin taraf lduğu temel hak ve özgürlüklere ilişkin sözleşmelerin hükümlerine aykırı sınırlamalar yapılmaması gereği katılımcılar tarafından dile getirilmiştir. 3.a. Temel hak ve özgürlüklere ilişkin kısıtlamalar net tanımlamalarla yapılmalıdır yılı Anayasa değişiklikleri öncesinde 1982 Anayasası'nın en çk eleştirilen yönlerinden 10

13 birisi temel hak ve özgürlükle rin sınırlandırılmasına ilişkin larak benimsenen "genel sınırlama rejimi" idi. Buna göre, Anayasa'nın 13. maddesi tüm temel hak ve özgürlükler yönünden geçerli sınırlama nedenleri öngörmekteydi. Ancak, 2001 yılında gerçekleştirilen değişiklikten snra "genel sınırlama rejimi" terk edilmiştir. Böylece, bir temel hak ve özgürlük ancak ilgili düzenlemede belirtilen sebeplere dayanılarak sınırlandırılabilecektir. Bu gelişme, yukarıda aktarılan taleple ilişkili larak temel hak ve özgürlükler yönünden bir kazanım larak k runmalıdır. 3.c. Düşünce, ifade ve basın özgürlükleri etkin biçimde teminat altına alınmalıdır. Ulusal Çalıştay'da temel hak ve özgürlükler alanında dile getirilen taleplerden bir diğeri "düşünce, ifade ve basın hürriyetlerinin" güvenceye kavuşturulmasına ilişkindir. Buna göre, "basın, ifade ve düşünce özgürlüğünün teminat altına alınması sağlanmalıdır." Düşünce özgürlüğü klasik haklar arasında yer almaktadır ve 1982 Anayasası'nda da düzenlenmiş bir haktır Anayasası'nın "kişi hakları" arasında saydığı "düşünce ve kanaat özgürlüğü"ne ilişkin 25. madde incelendiğinde, düşünce özgürlüğü için geçerli herhangi bir sınırlama nedeni öngörülmediği görülmektedir. Düşüncenin dışa yansıtılmadığı sürece kişinin iç dünyası ile ilgili lması gerçeği bu durumu açıklamaktadır. Diğer taraftan, düşünce özgürlüğü düşüncelerini başka kişilerle paylaşmayı da kapsar ve bu nedenle ifade özgürlüğü ile yakın ilişki içindedir. Bunun yanında, gerçek anlamda düşünce özgürlüğünden söz edebilmek için bilgilenme (basın) özgürlüğüne de ihtiyaç lduğu açıktır. Bu nedenle, düşünce özgürlüğünün bilgilenme ve kanaat özgürlüğü ile başladığını ve ifade özgürlüğü ile devam ettiğini söylemek mümkündür ve Ulusal Çalıştay'da bu alana ilişkin larak dile getirilen talepler bu yakın ilişkiye işaret etmektedir. 3.d. Okul öncesi eğitim ve 12 yıllık temel eğitim zrunlu lmalıdır. Herkes bu haktan eşit ve ücretsiz larak yararlanmalıdır. Bu hak ebeveynler dahil hiç kimse tarafından engellenememelidir. Eğitim Hakkı ile ilgili larak Ulusal Çalıştay'da üzerinde uzlaşılan talep çerçevesinde kul öncesi eğitim ve 12 yıllık temel eğitimin zrunlu lması dile getirilmiştir. Ayrıca, herkesin bu haktan eşit ve ücretsiz yararlanması da talep edilmiştir Anayasası'nın, "eğitim ve öğrenim hakkı ve ödevi" düzenlenmiştir Anayasası'nın, eğitim hakkını düzenle yen 42. maddesine göre, "ilköğretim, kız ve erkek bütün vatandaşlar için zrunludur ve Devlet kullarında parasızdır." Bilindiği gibi ülkemizde ilköğretim süresi beş yıldan sekiz yıla kanunla çıkarılmış ve bu kapsamda zrunlu ilköğretim süresi sekiz yıl lmuştur. Bugün dünyada kul öncesi eğitimin, eğitim sürecinin ayrılmaz bir parçası lduğu yönünde bir anlayışın baskın knuma geldiğini belirten katılımcılar, aynen ilköğretim için geçerli lduğu gibi, kul öncesi eğitimin de Anayasa ile zrunlu hale getirilmesi gerektiğini savunmuşlardır. 3.g. Sürdürülebilir bir çevrede yaşama hakkı ile canlı ve cansız varlıkların "sürdürülebilir yaşamı" güvence altına alınmalıdır. Ulusal Çalıştay'da dile getirilen taleplerden bir diğeri, yeni anayasada çevre hakkının daha güvenceli bir biçimde düzenlen mesi yönündedir Anayasası, "Ssyal ve Eknmik Haklar" bölümünde 'çevre hakkına' da yer vermiştir. Bu durum, ilgili düzenleme çerçevesinde devlete yüklenen ödevlerin Anayasa'nın 65. maddesinde belirtilen "mali kaynakların yeterliliği ile sınırlı" lmasına yl açmaktadır. Çevre hakkının güçlendirilmesi talepleri çerçevesinde, çevre hakkının "ssyal haklar" yerine "kişi hakları" bölümünde düzenlenmesi gerektiği düşünülebilir. 11

14 3.e. Kamu çalışanlarının tplu sözleşmeli, grevli, sendikal hakları tanınmalıdır. 3.f. Ssyal devletin bir gereği larak ssyal güvenlik hakkı tüm çalışanlara eşit biçimde sağlanmalıdır. Ssyal haklar alanında dile getirilen taleplerden bir diğeri "kamu çalışanlarına tplu sözleşmeli, grevli sendikal hakların" tanınmasıdır Anayasası'nın "tplu iş sözleşmesi" hakkını düzenleyen 52. maddesi ile "grev hakkı ve lkavt"ı düzenleyen 54. maddelerinde söz knusu hakların "işçilere" tanınmış lduğu görülmektedir. Bu düzenlemeler nedeniyle memurlar tplu sözleşme ve grev hakkından yksun bırakılmaktadır. Çalıştay'da katılımcılar, bu durumun, ülkemizin de taraf lduğu uluslararası sözleşmelere aykırı lduğunu belirtmiştir. Anayasa'nın 90. maddesine göre kanunlara göre öncelikli larak uygulanması gereken usulüne göre yürürlüğe knmuş uluslararası antlaşmalar bu hakları işçiler yanında kamu görevlilerine de tanırken, Anayasa'nın bu grubu söz knusu haklardan mahrum bırakması eleştirilmiştir. Bu nedenle, uluslararası hukuka uygun larak bu hakların kamu görevlilerine de tanınmasının isabetli lacağı ifade edilmiştir. IV.4. Seçme, Seçilme Hakkı ve Siyasi Partiler 4.a. Seçmenle temsilcileri arasındaki bağların güçlendirilmesini sağlayacak tedbirler alınmalıdır. (Bu amaçla, İki turlu dar bölge seçim sistemi düşünülebilir). Çalıştay'ın ikinci gününde temel hak ve özgürlükler bütün gruplar tarafından çalışılmış ve katılımcılar seçme ve seçilme hakkına ilişkin görüşlerini burada dile getirme lanağını bulmuştur. Katılımcılar, özelikle seçmenle temsilcileri arasındaki bağların güçlendirilmesini sağlayacak tedbirler alınması gereğini vurgulamıştır. Bu çerçevede, seçim sisteminde (iki turlu; dar bölgeli çğunluk; nisbi temsil gibi) değişiklik; milletvekillerinin emredici vekaletle bağlı lması gibi çeşitli öneriler gündeme getirilmiştir. Ne tür bir seçim sisteminin Türkiye için daha uygun lacağı; ya da emredici vekaletin kendinden beklenen yararı sağlayıp sağlayamayacağı knularında, katılımcılar arasında görüş birliği sağlanamamıştır. Bu önerilerin istikrar ilkesini de göz önünde bulundurarak değerlendirilmesi ve uygulanabilirliği, knunun uzmanları tarafından araştırılmalıdır. 4.b. Mevcut seçim sistemi krunacaksa ülke barajı temsilde adaleti sağlayacak şekilde yeniden düzenlenmelidir. Seçimlerde baraj sisteminin temsilde adaleti sağlayacak şekilde yeniden düzenlenmesi gereği Ulusal Çalıştay'da yğun larak dile getirilmiştir. Katılımcılar, yürürlükteki seçim barajının seçmenin TBMM'de adil biçimde temsil edilmesini engellediğini belirtmiştir. Barajın %5 ya da daha düşük bir rana çekilmesi ya da tümüyle kaldırılması yönünde öneriler gelmiştir. Bu ranın temsilde adalet ilkesinin yanı sıra yönetimde istikrarı da gözetecek biçimde yeniden belirlenmesi knusu, uzmanlar tarafından ele alınmalıdır. 4.c. Anayasa'da; "demkratik devlet" ilkesinin tam anlamıyla uygulanmasını ve siyasi katılımın bireyler ve sivil tplum örgütleri düzeyinde teşvik edilip artırılmasını sağlayacak hükümlere yer verilmelidir. Anayasa'da; "demkratik devlet" ilkesinin tam anlamıyla uygulanması ve siyasi katılımın bireyler 12

15 ve sivil tplum örgütleri düzeyinde teşvik edilip artırılmasını sağlayacak hükümlere yer verilmesi gereği katılımcıların hemfikir lduğu nktalar arasında yer almıştır. Bu çerçevede, sivil tplum örgütleriyle bireylerin siyasi karar alma süreçlerine daha geniş ve dğrudan katılımının sağlanması talep edilmiştir. Meclise tasarı sunma ve kanunların anayasaya aykırılığı iddiası ile Anayasa Mahkemesi'ne başvurma hakkının, yerel yönetimler, sivil tplum kuruluşları ve meslek örgütlerine de tanınması yönünde rtaya çıkan görüşler de, siyasi katılımın bireyler ve sivil tplum örgütleri düzeyinde artırılıp genişletilmesini sağlayacak öneriler larak değerlendirilebilir. Bu ve benzeri önlemler, ileriki günlerde yapılacak çalıştaylarda ve bilimsel tplantılarda enine byuna tartışılıp smutlaştırılmalıdır. 4.d. Kamu çalışanlarına siyaset yapma hakkı verilmelidir. Kamu çalışanlarına siyaset yapma hakkı verilmesi gereği de Çalıştay'da dile getirilmiştir. Katılımcılar, kamu çalışanlarının siyasi faaliyette bulunmasına yönelik larak knan anayasal ve yasal kısıtlama ve yasakların kaldırılmasını önermiştir. Kamu görevinin tarafsızlığı ile bağdaşabilecek ölçüde, bazı kamu görevlilerine siyasi faaliyetlerde bulunma hakkı verilmesini sağlayacak biçimde yasakların kalkması, yukarıda dile getirilen katılımcı demkrasi ilkesinin de bir gereği larak değerlendirilmiştir. 4.e. Siyasi partilerde demkratik işleyiş anayasal güvence altına alınmalı, partilerin finansmanı şeffaflaştırılmalıdır. Çalıştay'da üzerinde durulan bir başka knu, siyasi partilerde demkratik işleyişin anayasal güvenceye kavuşturulması ve siyasi partilerin finansmanının şeffaflığını sağlayacak düzenlemelerin yeni anayasada yer alması gereğidir. Siyasi partiler demkratik yaşamın vazgeçilmez bir unsuru lduğuna göre, bunların iç düzenlerinin ve işleyişlerinin de demkratik ilkelere uygun lması gerekir Anayasası da siyasi partilerin iç işleyişinin demkrasi ilkelerine uygun lacağını düzenlemektedir. Burada çıkan srun, söz knusu anayasal düzenlemeyi hayata geçirecek yasal düzenlemelerin bulunmamasıdır. Katılımcılar, demkrasinin gerçek anlamda işleyebilmesi açısından siyasi partilerin kendilerinin de demkratik ilkelere uygun bir biçimde yönetilmesi gerektiğinin altını çizmiş; ülkemizde sıkça görülen, parti başkanının parti içinde mutlak anlamda egemenliğe sahip lması ve delege sistemi gibi, siyasal partilerin demkrasiyle bağdaşmayan uygulamalarını rtadan kaldırmayı ve parti içi demkrasiyi yerleştirmeyi sağlayacak düzenlemelerin yapılmasını talep etmiştir. Bu bağlamda, bir kişinin ancak belli bir süre için parti başkanı labilmesi, seçimlerde siyasi partilerin göstereceği adayların önseçimle belirlenmesinin zrunlu kılınması gibi smut öneriler sunulmuştur. Partilerin finansmanının şeffaf ve denetime açık lması da demkrasinin işlemesi açısından sn derece önemlidir. Buna ilişkin smut ne tür düzenlemelerin yapılabileceği ileriki çalışmalarda ayrıntılı larak ele alın malıdır. IV.5. Yasama ve Yürütme 5.a. Kuvvetler ayrılığı ilkesi, yasama ve yürütme rganları arasındaki ilişkilerde bir tarafın diğerine üstünlüğünü engelleyecek biçimde yeniden tanımlanmalıdır. 13

16 5.b. Yasama rganının iki meclisli larak yeniden düzenlenmesi düşünülebilir. 5.d. Cumhurbaşkanı'nın yetkileri sınırlandırılmalıdır. Kuvvetler ayrılığı, geleneksel larak iktidarı sınırlama araçlarından biri larak, çağdaş demkrasinin temel ilkelerinden biridir. Kuvvetler ayrılığı, egemenliğin üç farklı görünümü lan kural kyma, kuralı uygulama ve bundan kaynaklanan uyuşmazlıkları çözme yetkilerinin farklı kişi ya da kurumlara bırakılması ve bu yetkilerin tek bir kişi ya da rganın elinde tplanamamasını ifade eder. Demkrasilerde yargı rganı, diğer iki erkten bağımsızdır. Yasama ve yürütme erkleri arasındaki ilişkinin biçimi ülkenin hükümet sistemini rtaya kyar. Ulusal Çalıştay'da katılımcılar, kuvvetler ayrılığı ilkesinin demkrasinin gerçekleştirilmesi açısından önemine vurgu yapmış; bu ilkenin, yasama ve yürütme rganları arasındaki ilişkilerde bir tarafın diğerine üstünlüğünü engelleyecek biçimde yeniden tanımlanması gereğinin altını çiz miştir. Yasama-yürütme arasında dengenin sağlanabilmesi için 1961 Anayasası döneminde lduğu gibi ikinci bir meclisin yeniden kurulmasına ilişkin öneriler de katılımcılar tarafından dile getirilmiştir. Bu öneriler, ihtisas kmisynu tarafından lgunlaştırılmalıdır. Hükümet sistemine ilişkin bir tartışma lan cumhurbaşkanının parlament mu yksa halk tarafından mı seçilmesi gerektiği knusunda katılımcılar arasında bir uzlaşma sağlanamamıştır. İktidarın sınırlanması açısından önem taşıyan kuvvetler ayrılığı ilkesinin, dlayısıyla yasama ile yürüt me erkleri arasındaki ilişkilerin anayasada nasıl düzenlenmesi gerektiği, bundan snra yapılması düşünülen çalıştaylarda ve ilgili ihtisas kmisynunda daha ayrıntılı biçimde ele alınıp lgunlaştırıla caktır. Ulusal Çalıştay'da ele alınan bir başka knu da cumhurbaşkanının yetkileridir. Katılımcılar, cumhurbaşkanına 1982 Anayasasıyla tanınan yetkilerin çk geniş lduğunu dile getirmiştir. Bu yetkilerin sınırlandırılması gereği knusunda Çalıştay'da rtak bir akıl rtaya çıkmıştır. Cumhurbaşkanının yetkilerinin ne lacağı meselesinin hükümet sistemiyle birlikte tartışılması daha yararlı lacaktır. İleride yapılacak çalıştaylarda ve ilgili ihtisas kmisynunda bu knu ayrıntılı larak ele alınmalıdır. 5.c. Kürsü dkunulmazlığı hariç milletvekili dkunulmazlığı kaldırılmalıdır. Kürsü dkunulmazlığı hariç milletvekili dkunulmazlığının kaldırılması gereği Çalıştay katılımcılarının görüş birliğine vardığı knular arasında yer almıştır. Katılımcılar, milletvekillerinin söyledikleri sözlerden ya da kullandıkları ylardan dlayı srumlu tutulmamaları; ancak 1982 Anayasasında düzenlenen biçimiyle bir dkunulmazlığa da sahip lmaması gerektiğini dile getirmiştir. Bu dğrultuda, bazı katılımcılar, hükümlülerin milletvekili seçilip cezaevinden çıkmasının tplum vicdanını rahatsız ettiğini vurgulamıştır. 5.e. Yerel yönetimler güçlendirilmeli; aynı ölçüde "hesap srulabilirliği", "şeffaflığı" ve "katılımcılığı" artırılmalıdır. Katılımcıların, yürütme bölümünde uzlaştıkları knulardan bir diğeri de yerel yönetimlerin güçlendirilmesi; aynı ölçüde de "hesap srulabilirliği"nin, "şeffaflığı"nın ve "katılımcılığı"nın artırılması gereği lmuştur. Güçlü yerel yönetim anlayışı, katılımcı bir demkrasinin ve yerinden yönetim ilkesinin de bir gereği larak değerlendirilmiştir. Yerel yönetimlerin güçlendirilmesi, bunlara mali ve idari açıdan özerklik tanınması ile söz knusu labilir. Çalıştay'da, yerel yönetimlerin siyasi karar alma mekanizmalarındaki etkinliğini artırmayı sağlayacak, yerel yönetimlere kendilerini ilgilendiren 14

17 knulardaki yasalarla sınırlı lmak üzere, Anayasa Mahkemesine anayasaya aykırılık başvurusunda bulunabilme ve TBMM'ye yasa teklif edebilme yetkisi tanınması gibi, öneriler de sunulmuştur. Katılımcılar, yerel yönetimlerin şeffaf lmasının ve etkin biçimde denetlenmesinin de bunların yetkilerini kötüye kullan malarını önlemek açısından gerekli lduğunu belirtmiştir. Güçlü, saydam biçimde iş gören ve denetime açık yerel yönetimin nasıl sağlanabileceği, ihtisas kmisynunun yapacağı çalışmalarda smutlaştırılmalıdır. 5.f. Üniversitelerin bilimsel, mali ve idari özerkliği sağlanmalıdır. 5.g. YÖK, RTÜK, Rekabet Kurulu, BDDK, EPDK ve benzeri düzenleyici ve denetleyici kurumlar anayasal güvence altında bütünüyle özerk bir yapıya kavuşturulmalıdır. Katılımcıların dile getirdiği bir başka knu da üniversitelerdir. Bu bağlamda, üniversitelerin bilimsel, mali ve idari özerkliğinin sağlanması gerektiği Çalıştay'da dile getirilmiştir. Rektörlerin seçim yöntemi, YÖK'ün hukuki statüsü ile üniversiteler üzerindeki yetkileri gibi knular da üniversite özerkliği içinde yer alan srunlardır. RTÜK, Rekabet Kurulu, BDDK, EPDK ve benzeri düzenleyici ve denetleyici kurumların anayasal güvence altında bütünüyle özerk bir yapıya kavuşturulması gereği Çalıştay'ın iki günlük çalışması snunda rtaya çıkan bir başka snuçtur. Katılımcılar, siyasi iktidarın bu kurumlar üzerindeki etkisinin azaltılması gereğinin altını çizmiştir. Söz knusu kurumlar, özellikle serbest piyasanın ve idarenin daha iyi işlemesini sağlayan ve gözeten kurumlardır. Günümüzde bu tür kuruluşlara yasayla belli ölçüde özerklik tanınmıştır. Ancak bunların daha da özerk bir yapıya kavuşturulması ve bu özerkliğin yasalardan daha güvenceli bir knum lan anayasada düzenlenmesi gereğine ilişkin tartışma, ilgili ihtisas kmisynu tarafından ayrıntılı larak ele alınmalıdır. IV.6. Yargı Ulusal Anayasa Çalıştay'ında "yargı"; ikinci gün belli grupların, birinci gün ise "güçlü yanlarımız" ve zayıf yanlarımız" tartışması çerçevesinde bütün grupların üzerinde durduğu bir knudur. Bu tartışmalarda rtaya çıkan ana fikir şu dur: "hukuk devleti" ve "kuvvetler ayrılığı" ilkelerinin anayasal sistemimizde yer alması bir kazanımdır, ancak mevcut haliyle bu ilkelerin tam larak hayata geçirildiği söylenemez. Çalıştay'a katılanların bu temel tespiti yaparken altını çizdikleri en önemli kavram "yargı bağımsızlığı lmuştur. 6.a. Yargı bağımsızlığının sağlanması amacıyla hakimlik teminatı anayasada muhafaza edilmelidir. Yargı bağımsızlığı hem "hukuk devleti", hem "kuvvetler ayrılığı" açısından vazgeçilmez bir unsurdur. "hukuk devleti", yönetenlerin yönetilenler gibi hukuk kurallarıyla bağlı lmasını; "kuvvetler ayrılığı" ise egemenliğin yasama, yürütme ve yargı rganları tarafından birlikte kullanılmasını ifade eder. Buna göre, "kuvvetler ayrılığı" ilkesi özellikle yargının yasama ve yürütme rganlarından bağımsızlığını güvence altına alarak, "hukuk devleti" ilkesinin de uygulanmasını mümkün kılar. Eğer yargıçların bağımsızlığı sağlanmazsa, yasama ve yürütmenin hukuka uygun davranıp davranmadığı denetlenemez. Bu bağlamda, Çalıştay'da, yürürlükteki Anayasamız'ın 139. maddesinde yer alan "Hakimlik ve Savcılık Teminatı"nın, yeni yapılacak anayasada da aynen yer alması gerektiği knusunda fikir birliğine varılmıştır. 15

18 6.b. Hakim ve savcılara ilişkin mesleğe alınma, denetim ve özlük knularının "Hakim ve Savcılar Yüksek Kurulu" tarafından yürütülmesi sağlanmalıdır. 6.c. "Hukuk Devleti"nin güvencesi lan yargı bağımsızlığı tam larak sağlanmalı, Hakim ve Savcılar Yüksek Kurulu'na siyasi müdahale lmamalı, Kurul üyeleri hakim ve savcılar tarafından seçilmelidir. Yargı bağımsızlığı ile ilgili tartışılan bir başka knu ise, "Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu"nun kuruluşu, görev ve yetkileri knusudur. Bu knu 1982 Anayasası'nın yürürlüğe girdiği günden beri üzerinde en çk tartışılan knulardan biridir. Yürürlükteki Anayasamız'ın 159. maddesinde düzenlenen "Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu" esas larak; adli ve idari yargı hakim ve savcılarını mesleğe kabul etme, atama ve nakletme, geçici yetki verme, yükselme ve birinci sınıfa ayırma, kadr dağıtma, meslekte kalmaları uygun görülmeyenler hakkında karar verme, disiplin cezası verme, görevden uzaklaştırma işlemlerini yapar. Ayrıca Kurul, Adalet Bakanlığı'nın, bir mahkemenin veya bir hakimin veya savcının kadrsunun kaldırılması veya bir mahkemenin yargı çevresinin değiştirilmesi knusundaki tekliflerini karara bağlar. Çalıştay'a katılanlar, hakim ve savcıların idari, mali ve hukuki statülerine ilişkin knularda Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu'nun yetkili lmasını, yargı bağımsızlığı açısından bir kazanım larak değerlendirmiş, ancak yeni anayasada Kurul'un siyasi etki ve müdahalelere maruz kalmasına yl açabilecek düzenlemelere yer verilmemesi gerektiğini ifade etmiş tir. Bu nktada da en çk; Adalet bakanının Kurul'un başkanı, Adalet Bakanlığı müsteşarının ise Kurul'un tabii üyesi lmasına ilişkin düzenlemeler eleştirilmiştir. 6.d. Yargılama sistemindeki ayrıcalıklar kaldırılmalıdır. Yargı bağımsızlığı tartışılırken, yargının tarafsızlığı da gündeme gelmiş, katılımcılar bu knuda farklı görüşler ileri sürmüştür. Katılımcıların bazılarına göre, "yargı tarafsızlığı" hukuk teri ve pratiğinde mevcut lmayan, siyasi içerikli bir kavramdır; yargının tarafsızlığı yargıcın vicdani kanaatine göre karar vermesiyle ilgilidir ve bağımsızlık gibi anayasal tedbirlerle sağlanması mümkün değildir. Bazı katılımcılar ise, bu knuda sn zamanlarda yapılan bilimsel çalışmaların, böyle bir kavramın anayasaya girmesinin zrunlu lduğunu gösterdiğine işaret etmiştir. 6.g. İdarenin bütün işlem ve eylemleri istisnasız yargı denetimine tabi lmalıdır. 6.h. "Kamu Denetçiliği" (Ombudspersn) anayasal bir kurum haline getirilmelidir. Bunun dışında Ulusal Çalıştay'da, yine "Hukuk devleti" ilkesiyle bağlantılı larak, bu ilkenin uygulamada pekiştirilmesi gerektiği dile getirilmiş, yasama ve yürütme rganlarının hukuk kurallarıyla daha etkin bir biçimde sınırlanmasını sağlayacak bir takım tedbirlere ihtiyaç lduğu vurgulanmıştır. Bu bağlamda, Anayasa Mahkemesi'ne bireysel başvuru hakkının tanınması gibi, yasama rganının Anayasaya uygunluğunu sağlamaya yönelik mekanizmaları güçlendirecek bir takım öneriler tartışılmış, ancak ağırlıklı larak yürütme rganının hukuka uygunluğunu sağlayacak tedbirler üzerinde durulmuştur. Özellikle bu sn nktayla ilgili yapılan öneriler şu şekilde özetlenebilir: Birincisi katılımcılar, 1982 Anayasası'nda idarenin bazı işlemlerinin ( örneğin, Cumhurbaşkanı'nın tek başına yaptığı işlemler, YAŞ kararları, HSYK kararları) yargı denetimi dışında bırakılmış lmasını eleştirmiş ve yeni anayasada idarenin bütün eylem ve işlemlerinin "istisnasız" yargı denetimine tabi lması 16

19 gerektiğine dikkat çek mişlerdir. İkincisi katılımcılar, "kamu denetçiliği" kurumuna ilişkin yasal bir düzenlemenin bulun duğunu, ancak bunun yetersiz lduğunu tespit etmişler ve bu kurumun, pek çk Avrupa ülkesinde lduğu gibi, Anayasa'da düzenlenmesi gerektiğini belirtmişlerdir. Üçüncüsü katılımcılar, memurlara tanınan yargılama ayrıcalıklarının kaldırılması gerektiğini vurgulamışlar dır. Mevzuatta (örneğin; Memurlar ve Diğer Kamu Görevlilerinin Yargılanması Hakkında Kanun'da, Hakimler ve Savcılar Kanunu'nda, Yüksek Öğretim Kurumu Kanunu'nda) yer alan bu ayrıcalıklar 1982 Anayasası'nın 129. maddesinin 6. fıkrasından kaynaklanmaktadır. Söz knusu fıkra şu şekildedir: "Memurlar ve diğer kamu görevlileri hakkında işledikleri iddia edilen suçlardan ötürü ceza kvuşturması açılması, kanunla belirlenen istisnalar dışında, kanunun gösterdiği idari merciin iznine bağlıdır." Katılımcılar, mevzuatta memurlara yönelik yargılama ayrıcalıklarının anayasal dayanağını luşturacak benzer bir hükme yeni anayasa'da yer verilmemesi gerektiğini ifade etmişlerdir. 6.e. "İddia" ve "Savunma" makamlarının eşit knumlanması sağlanmalı; Anayasaya "Savunma bağımsızdır ve yargının kurucu unsurudur." hükmü knularak savunma makamı anayasal güvenceye alınmalıdır. 6.f. İdari yargıda birlik sağlanmalıdır. Sn larak Çalıştay'da, "hukuk devleti" ilkesinin tam larak uygulanabilmesi için yargı sisteminde bir takım yapısal refrmlar yapılması gerektiği üzerinde durulmuş, bu bağlamda; "iddia" ve "savunma" makamlarının eşitliğinin anayasal larak tanımlanması; "Savunma bağımsızdır ve yargının kurucu unsurudur." şeklinde bir hükmün Anayasa'da yer alması ve askeri idari yargının kaldırılarak idari yargıda birliğin sağlanması gibi talepler gündeme getirilmiştir. IV.7. Tplumun Çeşitli Kesimlerinin Karar Alma Mekanizmalarına Katılımının Sağlanması 7.Meclise tasarı sunma ve kanunların Anayasaya aykırılığı iddiası ile Anayasa Mahkemesi'ne başvurma hakkı, yerel yönetimler, sivil tplum kuruluşları ve meslek örgütlerine de tanınmalıdır. Ulusal Çalıştay'da rtaya çıkan snuçlardan bir başkası da, tplumun çeşitli kesimlerinin karar alma mekanizmalarına katılımını sağlayacak düzenlemelerin yeni anayasaya knması yönündeki taleptir. Katılımcılar, bu talebi yaşama geçirmek amacıyla, Meclise tasarı sunma ve kanunların anayasaya aykırılığı iddiası ile Anayasa Mahkemesi'ne başvurma hakkının, yerel yönetimler, sivil tplum kuruluşları ve meslek örgütlerine de tanınmasını önermiştir. Sivil tplum kuruluşlarının artan gücü, Çalıştay'ın ilk gününde Türkiye'nin güçlü bir yanı larak rtaya knmuştu. Siyasal karar alma süreçlerine sivil tplumun katılımının güvence altına alınması ise arzu edilen bir unsur larak belirtilmişti. Meclise yasa önerisi sunma ve yasaların anayasaya aykırılığı iddiası ile Anayasa Mahkemes i'ne başvurma hakkının tplumun çeşitli kesimlerine tanınması talebi, bunun yaşama geçirilmesini sağlayacak bir istek larak değerlendirilmiştir. IV.8. Devletin Eknmideki Rlü 8.a. Eknmik istikrarı ve iyi işleyen bir piyasa mekanizmasını esas alan bir eknmik mdel "Ssyal Devlet" ilkesi de gözetilerek anayasada düzenlenmelidir. 17

20 8.b. Tarım, sanayi, ticaret ve hizmet sektörlerinde piyasaların işleyişinin yetersiz kaldığı veya bölgesel dengesizliklerin baş gösterdiği hallerde tarımsal destekler başta lmak üzere, etkin bir devlet yardımları sisteminin hayata geçirilmesi için devletin gerekli önlemleri alması anayasal güvence altına alınmalıdır. Çalıştayda katılımcı larak yer alan çeşitli meslek kuruluşları ve çıkar grupları kendi alanlarıyla ilgili larak devlete destekleme görevi yükleyecek ifadelerin anayasa metninde yer almasını önermişlerdir. Ancak aynı gruplar "iyi işleyen bir piyasa eknmisi" ilkesi knusunda da hemfikir lmuşlardır. Dlayısıyla rtak akıl; devletin piyasa eknmisinin yeterince işlemediği alan ve durumlarda eknminin işleyişine müdahale etmesi ve ssyal devletin gereği larak küreselleşmenin etkilerini en lumsuz şekilde hisseden kesimlere yönelik tedbirler alması yönünde luşmuştur. Çalıştayda gündeme gelen "İyi İşleyen Piyasa Eknmisi" Avrupa Birliği'nin aday ülkelere şart kştuğu Kpenhag Kriterleri arasında da yer almaktadır. Etkin ve fnksiynel bir piyasa eknmisinin unsurları larak aşağıdakiler sayılabilir: Arz-talep dengesinin piyasa güçlerinin bağımsız bir şekilde karşılıklı etkileşimi ile kurulmuş lması, Ticaret kadar fiyatların da serbest lması, piyasaya giriş (yeni firma açılması) ve çıkış (iflaslar) için engellerin bulunmaması, Mülkiyet haklarına (fikri ve sınai mülkiyet) dair düzenlemeleri kapsayan yasal bir sistemin lması ve bu yasalar ile düzenlemelerin icra edilebilmesi, Fiyat istikrarını içeren bir eknmik istikrara ulaşılmış lması ve sürdürülebilir dış dengenin varlığı, Eknmik plitikaların temel ilkeleri hakkında geniş bir uzlaşmanın lması, Mali sektörün, tasarrufları üretim yatırımlarına yönlendirebilecek kadar iyi gelişmiş lması Ulusal Çalıştay'da birçk katılımcı tarafından Anayasa'da eknmik istikrarın sağlanması ve kllanması ile ilgili hüküm bulunması isteği dile getirilmiştir. Katılımcıların ülkenin eknmik istikrarsızlık döneminde neler kaybettiğinin ve bu alanda büyük mesafe alınan sn dönemdeki kazanımların bilincinde ldukları; siyasetin dğası gereği bir seçim dönemine daklanan kısa vadeli bakış açısının eknmik istikrarı tehlikeye skabileceği, dlayısı ile bunun ile ilgili kurumsal düzenlemelere önem verdikleri anlaşılmaktadır. 8.d. Kamu kaynağı kullanılan bütün bütçeler hesap srulabilirlik esasına dayanılarak, şeffaf ve denetime açık lmalıdır. Katılımcıların hemen tamamının üzerinde uzlaştığı nktalardan birisi kamu kaynağı kullanan tüm bütçelerin şeffaflığının ve hesap verebilirliklerinin sağlanması knusu lmuştur. 8.e. "Eknmik Ssyal Knsey" anayasal bir kurum haline getirilmelidir. Sivil tplumun yasama sürecine etkin larak katılımının sağlanması açısından Eknmik Ssyal Knsey ya da benzeri bir mekanizmanın anayasada yer alması katılımcılar tarafından önerilmiştir. 18

ULUSAL ÇALIŞTAY SONUÇLARI

ULUSAL ÇALIŞTAY SONUÇLARI ULUSAL ÇALIŞTAY SONUÇLARI 1 Nasıl bir anayasa yapım süreci? Maddeleri değil ilkeleri temel alan Ayırıcı değil birleştirici Uzlaşmaya zorlamayan Uzlaşmazlık alanlarını ihmal etmeyen Mutabakatı değil ortak

Detaylı

İçindekiler. Sonuç Raporu. I. Sunum 1. II. Anayasa Platformu Ulusal Çağrısı 3. III. Ortak Sonuçlar 5

İçindekiler. Sonuç Raporu. I. Sunum 1. II. Anayasa Platformu Ulusal Çağrısı 3. III. Ortak Sonuçlar 5 İçindekiler I. Sunum 1 II. Anayasa Platfrmu Ulusal Çağrısı 3 III. Ortak Snuçlar 5 IV. Snuçların Analizi 7 IV.0. Anayasa Yapımı 7 IV.1. Bireyi Esas Alan Anayasa 8 IV.2. Eşitlik İlkesi 9 IV.3. Temel Hak

Detaylı

ANAYASA PLATFORMU ULUSAL ÇALIŞTAYI SONUÇ RAPORU

ANAYASA PLATFORMU ULUSAL ÇALIŞTAYI SONUÇ RAPORU ANAYASA PLATFORMU ULUSAL ÇALIŞTAYI SONUÇ RAPORU I.Giriş 8-9 Aralık 2007 tarihlerinde, Anayasa Platformu Girişimi tarafından Ankara da düzenlenen Ulusal Çalıştay da Arama Konferansı ortak akıl üretme sistematiği

Detaylı

KÖTÜ ŞARTLARDAKİ ÇOCUK İŞÇİLİĞİNİN YASAKLANMASI VE ORTADAN KALDIRILMASINA İLİŞKİN 182 SAYILI ACİL ÖNLEMLER SÖZLEŞMESİ

KÖTÜ ŞARTLARDAKİ ÇOCUK İŞÇİLİĞİNİN YASAKLANMASI VE ORTADAN KALDIRILMASINA İLİŞKİN 182 SAYILI ACİL ÖNLEMLER SÖZLEŞMESİ KÖTÜ ŞARTLARDAKİ ÇOCUK İŞÇİLİĞİNİN YASAKLANMASI VE ORTADAN KALDIRILMASINA İLİŞKİN 182 SAYILI ACİL ÖNLEMLER SÖZLEŞMESİ Bu sözleşme, ILO'nun temel haklara ilişkin 8 sözleşmesinden biridir. Uluslararası Bürsu

Detaylı

ANAYASA PLATFORMU ULUSAL ÇALIŞTAYI SONUÇ RAPORU ÖZETİ

ANAYASA PLATFORMU ULUSAL ÇALIŞTAYI SONUÇ RAPORU ÖZETİ ANAYASA PLATFORMU ULUSAL ÇALIŞTAYI SONUÇ RAPORU ÖZETİ 8-9 Aralık 2007 tarihlerinde, Anayasa Platformu Girişimi tarafından Ankara da düzenlenen Ulusal Çalıştay da Arama Konferansı ortak akıl üretme sistematiği

Detaylı

İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ...VII İÇİNDEKİLER...IX

İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ...VII İÇİNDEKİLER...IX ÖNSÖZ...VII İÇİNDEKİLER...IX BIRINCI BÖLÜM ANAYASA HUKUKUNUN KISA KONULARI 1. 1961 Anayasası ile 1982 Anayasası nın Hazırlanış ve Kabul Ediliş Süreçlerindeki Farklılıklar...1 2. Üniter, Federal ve Bölgeli

Detaylı

Yeni Anayasa Nasıl Olmalı, Nasıl Yapılmalı?

Yeni Anayasa Nasıl Olmalı, Nasıl Yapılmalı? tepav Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı Yeni Anayasa Nasıl Olmalı, Nasıl Yapılmalı? 12 Aralık 2011, Ankara Slide 2 Çerçeve TEPAV nedir? Yeni anayasa neden önemlidir? Yeni anayasa sürecinin ana

Detaylı

MEHMET UTKU ÖZTÜRK 1961 KURUCU MECLİSİ

MEHMET UTKU ÖZTÜRK 1961 KURUCU MECLİSİ MEHMET UTKU ÖZTÜRK 1961 KURUCU MECLİSİ İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ...VII İÇİNDEKİLER... IX KISALTMALAR... XIX GİRİŞ...1 1. DEMOKR AT PARTI İKTIDARININ SONUNA DOĞRU...9 1.1. DP nin Muhalefete Karşı Tutumu...9 1.1.1.

Detaylı

LAW 104: TÜRK ANAYASA HUKUKU 14 HAFTALIK AYRINTILI DERS PLANI Doç. Dr. Kemal Gözler Koç Üniversitesi Hukuk Fakültesi

LAW 104: TÜRK ANAYASA HUKUKU 14 HAFTALIK AYRINTILI DERS PLANI Doç. Dr. Kemal Gözler Koç Üniversitesi Hukuk Fakültesi LAW 104: TÜRK ANAYASA HUKUKU 14 HAFTALIK AYRINTILI DERS PLANI Doç. Dr. Kemal Gözler Koç Üniversitesi Hukuk Fakültesi 1. HAFTA: OSMANLI ANAYASAL GELİŞMELERİ [Türk Anayasa Hukukukun Bilgi Kaynaklarının Tanıtımı:

Detaylı

KONU: KURUMSAL YÖNETİM İLKELER (KURUMSAL YÖNETİM TEBLİĞİ SERİ II NO:17.1)

KONU: KURUMSAL YÖNETİM İLKELER (KURUMSAL YÖNETİM TEBLİĞİ SERİ II NO:17.1) KONU: KURUMSAL YÖNETİM İLKELER (KURUMSAL YÖNETİM TEBLİĞİ SERİ II NO:17.1) Sermaye Piyasası Kurulu tarafından 30.12.2011 tarih Seri IV, N: 56 Kurumsal Yönetim İlkelerinin Belirlenmesine ve Uygulanmasına

Detaylı

T.C. YARGITAY CUMHURİYET BAŞSAVCILIĞI Basın Bürosu Sayı: 19

T.C. YARGITAY CUMHURİYET BAŞSAVCILIĞI Basın Bürosu Sayı: 19 09/04/2010 BASIN BİLDİRİSİ Anayasa değişikliğinin Cumhuriyetin ve demokrasinin geleceği yönüyle neler getireceği neler götüreceği dikkatlice ve hassas bir şekilde toplumsal uzlaşmayla değerlendirilmelidir.

Detaylı

Bölüm 6 DEVL ET ŞEKİLL ERİ I : MONARŞİ VE CUMHURİYET

Bölüm 6 DEVL ET ŞEKİLL ERİ I : MONARŞİ VE CUMHURİYET Birinci Kısım ANAYASA HUKUKUNUN GENEL ESASLARI Bölüm 1 ANAYASA HUKUKUNUN BİLGİ KAYNAKLARI I. Anayasalar II. Anayasa Mahkemesi Kararları III. Bilimsel Eserler IV. Kaynak Tarama Bölüm 2 ANAYASA HUKUKU KAVRAMI

Detaylı

ANAYASA DERSĐ (41302150) (2010-2011 GÜZ DÖNEMĐ YILSONU SINAVI) CEVAP ANAHTARI

ANAYASA DERSĐ (41302150) (2010-2011 GÜZ DÖNEMĐ YILSONU SINAVI) CEVAP ANAHTARI ANAYASA DERSĐ (41302150) (2010-2011 GÜZ DÖNEMĐ YILSONU SINAVI) CEVAP ANAHTARI ANLATIM SORULARI 1- Bir siyasal düzende anayasanın işlevleri neler olabilir? Kısaca yazınız. (10 p) -------------------------------------------

Detaylı

KTO KARATAY ÜNİVERSİTESİ ANAYASA HUKUKU DERSİ ÖĞRETİM YILI II. DÖNEM DERS PROGRAMI İÇERİĞİ DERS TARİHİ 1. DERS SAATİ 2.

KTO KARATAY ÜNİVERSİTESİ ANAYASA HUKUKU DERSİ ÖĞRETİM YILI II. DÖNEM DERS PROGRAMI İÇERİĞİ DERS TARİHİ 1. DERS SAATİ 2. KTO KARATAY ÜNİVERSİTESİ ANAYASA HUKUKU DERSİ 2015-2016 ÖĞRETİM YILI II. DÖNEM DERS PROGRAMI İÇERİĞİ DERS TARİHİ 1. DERS SAATİ 2. DERS SAATİ 15.02.2016 Türk Hukukunun Bilgi Kaynakları - Mevzuat, Yargı

Detaylı

KAMU YÖNETİMİ. 9.Ders. Yrd.Doç.Dr. Uğur ÖZER

KAMU YÖNETİMİ. 9.Ders. Yrd.Doç.Dr. Uğur ÖZER KAMU YÖNETİMİ 9.Ders Yrd.Doç.Dr. Uğur ÖZER 1 Kamu hizmetlerinin yürütülmesi birçok unsur yanında olmazsa olmaz unsur işgücü gereksinimidir. Kamu görevlileri, kamu hizmetinin işgücü unsurunu oluştururlar.

Detaylı

Kentsel Planlama ve Kentsel Altyapı İlişkisinde Yeni bir Dönem; Kentsel Dönüşüm

Kentsel Planlama ve Kentsel Altyapı İlişkisinde Yeni bir Dönem; Kentsel Dönüşüm Kentsel Planlama ve Kentsel ltyapı İlişkisinde Yeni bir Dönem; Kentsel Dönüşüm.Faruk GÖKSU Kentsel Strateji td.şti. nahtar Kelimeler: Kentsel Planlama, Kentsel ltyapı, kıllı Büyüme (smart grwth), Kentsel

Detaylı

Sosyal Düzen Kuralları. Toplumsal Düzen Kuralları. Hukuk Kuralları Din Kuralları Ahlak Kuralları Görgü Kuralları Örf ve Adet Kuralları

Sosyal Düzen Kuralları. Toplumsal Düzen Kuralları. Hukuk Kuralları Din Kuralları Ahlak Kuralları Görgü Kuralları Örf ve Adet Kuralları TEMEL HUKUK Sosyal Düzen Kuralları Toplum halinde yaşayan insanların yerine getirmek zorunda oldukları ödevleri ve kullanacakları yetkileri belirten kurallara, sosyal düzen kuralları veya sadece sosyal

Detaylı

TEMEL HUKUK DERS NOTLARI SON HAFTA. Öğr. Gör. Erkan ÇAKIR

TEMEL HUKUK DERS NOTLARI SON HAFTA. Öğr. Gör. Erkan ÇAKIR TEMEL HUKUK DERS NOTLARI SON HAFTA Öğr. Gör. Erkan ÇAKIR ANAYASANıN TEMEL ILKELERI 2 1. madde Türkiye devleti bir cumhuriyettir. 2. Madde Cumhuriyetin nitelikleri Cumhuriyetçilik Başlangıç ilkeleri Atatürk

Detaylı

DEMOKRASİ VE SAYDAMLIK ENSTİTÜSÜ www.dse.org.tr

DEMOKRASİ VE SAYDAMLIK ENSTİTÜSÜ www.dse.org.tr DEMOKRASİ VE SAYDAMLIK ENSTİTÜSÜ www.dse.org.tr YENİ ANAYASA DEĞİŞİKLİK ÖNERİLERİMİZ (TCBMM Başkanlığı na iletilmek üzere hazırlanmıştır) 31.12.2011 İletişim: I. Anafartalar Mah. Vakıf İş Hanı Kat:3 No:

Detaylı

ANAYASAMIZI HAZIRLIYORUZ - 5-

ANAYASAMIZI HAZIRLIYORUZ - 5- ANAYASAMIZI HAZIRLIYORUZ - 5- Değerlendirme Raporu Doğrudan ve Temsili Demokrasi Merkezi ve Yerel Yönetimler Şeffaflık www.tkmm.net 1 2 ANAYASAMIZI HAZIRLIYORUZ (Halk konuşuyor, TBMM dinliyor) Türkiye

Detaylı

TÜRKİYE CUMHURİYETİ ANAYASASI

TÜRKİYE CUMHURİYETİ ANAYASASI 6 1 TÜRKİYE CUMHURİYETİ ANAYASASI Kavramlar Türk Bayrağı Kanunu İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi (11. Protokol ile Düzenlenen Metin) Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi (11.

Detaylı

ÖZETLE. Türk ye Cumhur yet Cumhurbaşkanlığı S stem

ÖZETLE. Türk ye Cumhur yet Cumhurbaşkanlığı S stem ÖZETLE Türk ye Cumhur yet Cumhurbaşkanlığı S stem MiLLETiN ONAYIYLA Mevcut Anayasa da Cumhurbaşkanı, Türkiye Cumhuriyeti Devleti nin başıdır. Sistemin işleyişi, devletin bekası ve vatanın bütünlüğü, Türkiye

Detaylı

1: İNSAN VE TOPLUM...

1: İNSAN VE TOPLUM... İÇİNDEKİLER Bölüm 1: İNSAN VE TOPLUM... 1 1.1. BİREYİN TOPLUMSAL HAYATI... 1 1.2. KÜLTÜR... 3 1.2.1. Gerçek Kültür ve İdeal Kültür... 5 1.2.2. Yüksek Kültür ve Yaygın Kültür... 5 1.2.3. Alt Kültür ve Karşıt

Detaylı

ANAYASA DEĞĠġĠKLĠKLERĠ HAKKINDA GÖRÜġ VE ÖNERĠLERĠMĠZ

ANAYASA DEĞĠġĠKLĠKLERĠ HAKKINDA GÖRÜġ VE ÖNERĠLERĠMĠZ 5 Aralık 2011 ANAYASA DEĞĠġĠKLĠKLERĠ HAKKINDA GÖRÜġ VE ÖNERĠLERĠMĠZ I.YENĠ BĠR ANAYASA MI? GENĠġ KAPSAMLI BĠR ANAYASA DEĞĠġĠKLĠĞĠ MĠ? Anayasa hazırlığıyla ilgili olarak kamuoyunda önemli bir tartışma yaşanıyor:

Detaylı

TEMEL HUKUK ARŞ. GÖR. DR. PELİN TAŞKIN

TEMEL HUKUK ARŞ. GÖR. DR. PELİN TAŞKIN ARŞ. GÖR. DR. PELİN TAŞKIN BU DERSTE NELER ÖĞRENECEĞİZ? İdare nedir? Organik anlamda idare-fonksiyonel Anlamda İdare Hukuk devleti İdare teşkilatı İdari davalar İDARE HUKUKU Devletin 3 fonksiyonu vardır:

Detaylı

Sosyal Düzen Kuralları

Sosyal Düzen Kuralları TEMEL HUKUK Sosyal Düzen Kuralları Toplum halinde yaşayan insanların yerine getirmek zorunda oldukları ödevleri ve kullanacakları yetkileri belirten kurallara, sosyal düzen kuralları veya sadece sosyal

Detaylı

İÇİNDEKİLER TÜRKİYE CUMHURİYETİ ANAYASASI. Madde Sayfa BAŞLANGIÇ...17 BİRİNCİ KISIM. Genel Esaslar. I. Devletin şekli... 1...19

İÇİNDEKİLER TÜRKİYE CUMHURİYETİ ANAYASASI. Madde Sayfa BAŞLANGIÇ...17 BİRİNCİ KISIM. Genel Esaslar. I. Devletin şekli... 1...19 İÇİNDEKİLER TÜRKİYE CUMHURİYETİ ANAYASASI Madde Sayfa BAŞLANGIÇ...17 BİRİNCİ KISIM Genel Esaslar I. Devletin şekli... 1...19 II. Cumhuriyetin nitelikleri... 2...19 III. Devletin bütünlüğü, resmî dili,

Detaylı

TÜRKİYE TİPİ BAŞLANLIK SİSTEMİ MODEL ÖNERİSİ. 1. Başkanlık Sistemi Tartışmasının Temel Gerekçeleri

TÜRKİYE TİPİ BAŞLANLIK SİSTEMİ MODEL ÖNERİSİ. 1. Başkanlık Sistemi Tartışmasının Temel Gerekçeleri TÜRKİYE TİPİ BAŞLANLIK SİSTEMİ MODEL ÖNERİSİ Mehmet Uçum 1. Başkanlık Sistemi Tartışmasının Temel Gerekçeleri a. Tartışmanın Arka Planı Ülkemizde, hükümet biçimi olarak başkanlık sistemi tartışması yeni

Detaylı

ULUSAL VEYA ETNİK, DİNSEL VEYA DİLSEL AZINLIKLARA MENSUP OLAN KİŞİLERİN HAKLARINA DAİR BİLDİRİ

ULUSAL VEYA ETNİK, DİNSEL VEYA DİLSEL AZINLIKLARA MENSUP OLAN KİŞİLERİN HAKLARINA DAİR BİLDİRİ 209 ULUSAL VEYA ETNİK, DİNSEL VEYA DİLSEL AZINLIKLARA MENSUP OLAN KİŞİLERİN HAKLARINA DAİR BİLDİRİ Birleşmiş Milletler Genel Kurulu nun 20 Aralık 1993 tarihli ve 47/135 sayılı Kararıyla ilan edilmiştir.

Detaylı

İdare Hukuku Ve İdari Yargı Alanında Anayasa Değişikliği İle İlgili Bazı Öneriler

İdare Hukuku Ve İdari Yargı Alanında Anayasa Değişikliği İle İlgili Bazı Öneriler İdare Hukuku Ve İdari Yargı Alanında Anayasa Değişikliği İle İlgili Bazı Öneriler Arş. Gör. Ahmet Kürşat ERSÖZ* * S. Ü. Hukuk Fak. İdare Hukuku ABD. Mevcut anayasamızda idare hukukuna ilişkin olan hükümler

Detaylı

Yükseköğretim kurumları disiplin kurullarında sendika temsilcisi bulundurulmasını sağladık.

Yükseköğretim kurumları disiplin kurullarında sendika temsilcisi bulundurulmasını sağladık. E RSİT E ÜNİV 1 12 Eylül 2010 tarihinde halkın onayına sunulan anayasa değişikliği referandum paketine toplu sözleşme hakkının eklenmesini ve pakete verdiğimiz destekle, iş güvencesine dokundurtmadan kamu

Detaylı

M. Gözde ATASAYAN. Kamu Hizmetlerinin Süreklilik ve Düzenlilik İlkesi

M. Gözde ATASAYAN. Kamu Hizmetlerinin Süreklilik ve Düzenlilik İlkesi M. Gözde ATASAYAN Kamu Hizmetlerinin Süreklilik ve Düzenlilik İlkesi İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ...VII İÇİNDEKİLER... XI KISALTMALAR...XXI GİRİŞ...1 A. «KAMU HİZMETİ» KAVRAMI...1 1. Kamu Hizmetinin Klasik Tanımı...1

Detaylı

TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ BAŞKANLIĞINA

TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ BAŞKANLIĞINA TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ BAŞKANLIĞINA 5434 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Emekli Sandığı Kanununun Bir Maddesinde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun Teklifi ve gerekçeleri ektedir. Gereği bilgilerine

Detaylı

CUMHURBAŞKANLIĞI KARARNAMESİ, KANUN HÜKMÜNDE KARARNAMESİ, YÖNETMELİK ve KARARI

CUMHURBAŞKANLIĞI KARARNAMESİ, KANUN HÜKMÜNDE KARARNAMESİ, YÖNETMELİK ve KARARI CUMHURBAŞKANLIĞI KARARNAMESİ, KANUN HÜKMÜNDE KARARNAMESİ, YÖNETMELİK ve KARARI (Kavramlara Dair Bir Bilgilendirme) Akın Gencer ŞENTÜRK, Avukat İzmir, 16.11.2018 Anayasamız, Yürütme yetkisi ve görevi, Cumhurbaşkanı

Detaylı

İ Ç İ N D E K İ L E R

İ Ç İ N D E K İ L E R İ Ç İ N D E K İ L E R ÖN SÖZ.V İÇİNDEKİLER....IX I. YURTTAŞLIK A. YURTTAŞLIĞI YENİDEN GÜNDEME GETİREN GELİŞMELER 3 B. ANTİK YUNAN-KENT DEVLETİ YURTTAŞLIK İDEALİ..12 C. MODERN YURTTAŞLIK İDEALİ..15 1. Yurttaşlık

Detaylı

HACETTEPE ÜNİVERSİTESİ

HACETTEPE ÜNİVERSİTESİ HACETTEPE ÜNİVERSİTESİ Sağlık Hizmetleri Finansman Yapısının Güçlendirilmesi ve Yeniden Yapılandırılması için Altyapı Geliştirme Prjesi II. Faz Genel Sağlık Sigrtası Sağlık Bakım Hizmetleri Ödemeleri için

Detaylı

Kanun, üniversitelerin ülke sathına dengeli bir biçimde yayılmasını gözetir.

Kanun, üniversitelerin ülke sathına dengeli bir biçimde yayılmasını gözetir. TÜRKİYE CUMHURİYETİ ANAYASASI T.C ANAYASASI'NIN İLGİLİ HÜKÜMLERİ (*) Kanun No.: 2709 Kabul Tarihi: 7.11.1982 Yükseköğretim kurumları ve üst kuruluşları 1. Yükseköğretim kurumları MADDE 130- Çağdaş eğitim-öğretim

Detaylı

HUKUKUN TEMEL KAVRAMLARI

HUKUKUN TEMEL KAVRAMLARI HUKUKUN TEMEL KAVRAMLARI 3.Ders Yrd.Doç.Dr. Uğur ÖZER HUKUKUN KAYNAKLARI Yargı organları kararlarını, hukuka dayanan, hukuktan kaynaklanan, hukukun gerektirdiği kararlar olarak sunarlar. Bu açıdan yargı

Detaylı

ÜNİTE:1. Vergi Hukukuna İlişkin Genel Bilgiler ÜNİTE:2. Vergi Hukukunun Kaynakları ÜNİTE:3. Vergi Kanunlarının Uygulanması ÜNİTE:4

ÜNİTE:1. Vergi Hukukuna İlişkin Genel Bilgiler ÜNİTE:2. Vergi Hukukunun Kaynakları ÜNİTE:3. Vergi Kanunlarının Uygulanması ÜNİTE:4 ÜNİTE:1 Vergi Hukukuna İlişkin Genel Bilgiler ÜNİTE:2 Vergi Hukukunun Kaynakları ÜNİTE:3 Vergi Kanunlarının Uygulanması ÜNİTE:4 Vergi Hukukunda Yorum ÜNİTE:5 1 Vergi Mükellefiyeti ve Sorumluluğu ÜNİTE:6

Detaylı

İNSAN KAYNAKLARI YÖNETİMİ UZMANLIK SERTİFİKA PROGRAMI EĞİTİMİ

İNSAN KAYNAKLARI YÖNETİMİ UZMANLIK SERTİFİKA PROGRAMI EĞİTİMİ İNSAN KAYNAKLARI YÖNETİMİ UZMANLIK SERTİFİKA PROGRAMI EĞİTİMİ EĞİTİM ADI İnsan Kaynakları Yönetimi Uzmanlık Sertifika Prgramı Eğitimi EĞİTİMİN AMACI İşletmelerin sahip ldukları en önemli kaynaklardan birisi,

Detaylı

TARIM ORKAM-SEN SENDİKA MERKEZ GENEL MECLİSİ YÖNETMELİĞİ ( ANKARA) (TARIM VE ORMANCILIK HİZMETLERİ KAMU EMEKÇİLERİ SENDİKASI)

TARIM ORKAM-SEN SENDİKA MERKEZ GENEL MECLİSİ YÖNETMELİĞİ ( ANKARA) (TARIM VE ORMANCILIK HİZMETLERİ KAMU EMEKÇİLERİ SENDİKASI) TARIM ORKAM-SEN (TARIM VE ORMANCILIK HİZMETLERİ KAMU EMEKÇİLERİ SENDİKASI) SENDİKA MERKEZ GENEL MECLİSİ YÖNETMELİĞİ (2014 - ANKARA) 1 Amaç BÖLÜM I GENEL HÜKÜMLER Madde 1- Bu yönetmeliğin amacı Tarım ve

Detaylı

En İyisi İçin. I. Kanun-u Esasi gerçek anlamda anayasa bir monarşi öngörmemektedir. (x)

En İyisi İçin. I. Kanun-u Esasi gerçek anlamda anayasa bir monarşi öngörmemektedir. (x) Ne x t Le v e l Ka r i y e r 250ADET TAMAMIÖZGÜN ÇÖZÜMLÜAÇI KUÇLU SORU Kaymakaml ı k Sı navı nahazı r l ı k Anayasa Açı kuçl usor u Bankası En İ yi si İ çi n.. Necat i beycd.50.yı li şhanı Apt.no: 19/

Detaylı

Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Adalet MYO. Adalet Programı. Yargı Örgütü Dersleri

Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Adalet MYO. Adalet Programı. Yargı Örgütü Dersleri Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Adalet MYO Adalet Programı Yargı Örgütü Dersleri ÜNİTE I YARGI, YARGIÇ, MAHKEME VE YARGILAMA KAVRAMLARI YARGI, YARGIÇ, MAHKEME VE YARGILAMA KAVRAMLARI DEVLET ERKLERİ

Detaylı

EĞİTİMİN HUKUKSALTEMELLERİ. 7. Bölüm Eğitim Bilimine Giriş GÜLENAZ SELÇUK- CİHAN ÇAKMAK-GÜRSEL AKYEL

EĞİTİMİN HUKUKSALTEMELLERİ. 7. Bölüm Eğitim Bilimine Giriş GÜLENAZ SELÇUK- CİHAN ÇAKMAK-GÜRSEL AKYEL EĞİTİMİN HUKUKSALTEMELLERİ 7. Bölüm Eğitim Bilimine Giriş GÜLENAZ SELÇUK- CİHAN ÇAKMAK-GÜRSEL AKYEL EĞİTİM VE HUKUK HUKUKUN AMAÇLARI HUKUKUN DALLARI EĞİTİM HUKUKU HUKUKUN KAYNAKLARI ULUSLARARASI BELGELERDE

Detaylı

20. RİG TOPLANTISI Basın Bildirisi Konya, 9 Nisan 2010

20. RİG TOPLANTISI Basın Bildirisi Konya, 9 Nisan 2010 T.C. BAŞBAKANLIK AVRUPA BİRLİĞİ GENEL SEKRETERLİĞİ Siyasi İşler Başkanlığı 20. RİG TOPLANTISI Basın Bildirisi Konya, 9 Nisan 2010 - Reform İzleme Grubu nun (RİG) 20. Toplantısı, Devlet Bakanı ve Başmüzakerecimiz

Detaylı

Hükümet in TSK İçinde Oluşturduğu Paralel Yapılar; Cumhurbaşkanı ve AYİM nin Konumu..

Hükümet in TSK İçinde Oluşturduğu Paralel Yapılar; Cumhurbaşkanı ve AYİM nin Konumu.. 28 Nisan 2014 Basın Toplantısı Metni ; (Konuşmaya esas metin) Hükümet in TSK İçinde Oluşturduğu Paralel Yapılar; Cumhurbaşkanı ve AYİM nin Konumu.. -- Silahlı Kuvvetlerimizde 3-4 yıldan bu yana Hava Kuvvetleri

Detaylı

amfori BSCI Referansları 1

amfori BSCI Referansları 1 amfri BSCI Referansları 1 Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi (1948), Uluslararası Çalışma Örgütü'nün Çk Uluslu Kuruluşlar ve Ssyal Plitika ile ilgili İlkeler Üçlü Bildirgesi (1977),

Detaylı

DAVRANIŞ KURALLARI VE ETİK DEĞERLER TEKEL KARŞITI & REKABET İLKELERİ

DAVRANIŞ KURALLARI VE ETİK DEĞERLER TEKEL KARŞITI & REKABET İLKELERİ DAVRANIŞ KURALLARI VE ETİK DEĞERLER TEKEL KARŞITI & REKABET İLKELERİ TEKEL KARŞITI & REKABET İLKELERİ Magna, aktif ancak adil bir rekabet içindedir ve serbest ve adil rekabeti desteklemektedir. Tarafımızca,

Detaylı

İKV DEĞERLENDİRME NOTU

İKV DEĞERLENDİRME NOTU 22 Eylül 2010 İKV DEĞERLENDİRME NOTU Anayasa Değişikliği Paketinin Türkiye nin AB Müktesebatına Uyumuna Etkisi Melih Özsöz, M. Özgür Bozçağa İKTİSADİ KALKINMA VAKFI [Metni yazın] www.ikv.org.tr Anayasa

Detaylı

Hazırlayan: TACETTİN ÇALIK. Tacettin Hoca İle KPSS Vatandaşlık

Hazırlayan: TACETTİN ÇALIK. Tacettin Hoca İle KPSS Vatandaşlık Kamu Hakları Negatif Statü Hakları (Kişi Hakları Koruyucu Haklar) Pozitif Statü Hakları (Sosyal ve Ekonomik Haklar/İsteme Hakları) Hazırlayan: TACETTİN ÇALIK - Bireyleri devlete karşı koruyan - Devlete,

Detaylı

İDARİ YARGI DERSİ (VİZE SINAVI)

İDARİ YARGI DERSİ (VİZE SINAVI) SORULAR İDARİ YARGI DERSİ (VİZE SINAVI) 1- İdarenin denetim yollarından biri olarak, idari yargının gerekliliğini tartışınız (10 p). 2- Dünyadaki idari yargı sistemlerini karşılaştırarak, Türkiye nin mensup

Detaylı

Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED), projelerin çevre ve sağlık üzerindeki etkilerinin belirlenmesini ve gerekli tedbirlerin alınmasını sağlayan ve

Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED), projelerin çevre ve sağlık üzerindeki etkilerinin belirlenmesini ve gerekli tedbirlerin alınmasını sağlayan ve Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED), projelerin çevre ve sağlık üzerindeki etkilerinin belirlenmesini ve gerekli tedbirlerin alınmasını sağlayan ve aynı zamanda karar alma süreçlerinde katılımcı bir yaklaşım

Detaylı

2-) Türkiye de tek dereceli seçim ilk kez hangi seçimlerde uygulanmıştır? A) 1942 B) 1946 C) 1950 D) 1962 E) 1966

2-) Türkiye de tek dereceli seçim ilk kez hangi seçimlerde uygulanmıştır? A) 1942 B) 1946 C) 1950 D) 1962 E) 1966 1-) 1921 Anayasası ile ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? A) Milli egemenlik ilkesi benimsenmiştir B) İl ve nahiyelerde yerinden yönetim ilkesi kabul edilmiştir. C) Yasama ve yürütme kuvvetleri

Detaylı

TÜRK ANAYASA DÜZENİ Bahar dönemi Ara sınavı

TÜRK ANAYASA DÜZENİ Bahar dönemi Ara sınavı TÜRK ANAYASA DÜZENİ 2016 Bahar dönemi Ara sınavı 1. Divan-ı Hümayun hangi Osmanlı padişahı döneminde kurulmuştur? A) I. Osman B) Orhan C) II. Murat D) III. Selim E) II. Mahmut 2. Divan-ı Hümayunun kaldırılmasıyla

Detaylı

GENEL OLARAK DEVLET TEŞKİLATI SORULARI

GENEL OLARAK DEVLET TEŞKİLATI SORULARI 1.... ilkesi, Devlet organları arasında üstünlük sıralaması anlamına gelmez. Belli devlet yetki ve görevlerinin kullanılmasından ibaret olup bununla sınırlı medeni bir iş bölümü ve işbirliği olduğunu anlatır.

Detaylı

Yargı ÜNİTE. Amaçlar. İçindekiler

Yargı ÜNİTE. Amaçlar. İçindekiler Yargı ÜNİTE 9 Amaçlar Bu üniteyi çalıştıktan sonra; Yargı bağımsızlığı kavramını tanımlayabilecek, Yargı içinde yer alan farklı mahkemeleri ve bunların görevlerini öğreneceksiniz. İçindekiler Yargı Yetkisi

Detaylı

K O Ç Ü N İ V E R S İ T E S İ G Ö Ç A R A Ş T I R M A L A R I P R O G R A M I. M i R e K o c

K O Ç Ü N İ V E R S İ T E S İ G Ö Ç A R A Ş T I R M A L A R I P R O G R A M I. M i R e K o c M i R e K c K O Ç Ü N İ V E R S İ T E S İ G Ö Ç A R A Ş T I R M A L A R I P R O G R A M I Türkiye den Yurtdışına Yönelen Göç Hareketleri Üzerine Brifing N: 2 / 2009 Bu brifing Kç Üniversitesi Göç Araştırmaları

Detaylı

1.2.4 Fayda-Maliyet Analizi & ilgili analiz yöntemleri

1.2.4 Fayda-Maliyet Analizi & ilgili analiz yöntemleri AB eşleştirme Prjesi Türkiye Kamu Maliyesinde Karar Alma ve Perfrmans Yönetimi KURS PROGRAMI 1.2.4 Fayda-Maliyet Analizi & ilgili analiz yöntemleri TARİH : Kursun 1. kısmı: 30.5 17.6.2011 2. kısmı 04.07

Detaylı

KTO KARATAY ÜNİVERSİTESİ ANAYASA HUKUKU DERSİ ÖĞRETİM YILI I. DÖNEM DERS PROGRAMI İÇERİĞİ

KTO KARATAY ÜNİVERSİTESİ ANAYASA HUKUKU DERSİ ÖĞRETİM YILI I. DÖNEM DERS PROGRAMI İÇERİĞİ KTO KARATAY ÜNİVERSİTESİ ANAYASA HUKUKU DERSİ 2014 2015 ÖĞRETİM YILI I. DÖNEM DERS PROGRAMI İÇERİĞİ DERS TARİHİ 1. DERS SAATİ 2. DERS SAATİ 15.09.2014 TANIŞMA DERSİ TANIŞMA DERSİ 17.09.2014 22.09.2014

Detaylı

ELLER YIKANMADAN ÜST BAŞ TEMİZLENMEZ YARGI REFORMUNUN ÖNCELİĞİ

ELLER YIKANMADAN ÜST BAŞ TEMİZLENMEZ YARGI REFORMUNUN ÖNCELİĞİ ELLER YIKANMADAN ÜST BAŞ TEMİZLENMEZ VEYA YARGI REFORMUNUN ÖNCELİĞİ Bildiğimiz gibi Ekonomistler Platformu belirli bir olgunluğa ulaştıktan sonra, bazı grup üyeleri ekonomi düzeyinin ötesinde temiz toplum

Detaylı

TURKİYE DE MERKEZİ HÜKÜMET BÜTÇESİNİN HAZIRLANMASI VE TBMM NDE ONAYLANMASI

TURKİYE DE MERKEZİ HÜKÜMET BÜTÇESİNİN HAZIRLANMASI VE TBMM NDE ONAYLANMASI X. ÜNİTE TURKİYE DE MERKEZİ HÜKÜMET BÜTÇESİNİN HAZIRLANMASI VE TBMM NDE ONAYLANMASI BÜTÇE DÖNEMİ ( MALİ YIL ) Bütçenin uygulanma dönemine mali yıl denir. Bu süre genellikle bir yıldır ve takvim yılıyla

Detaylı

İÇİNDEKİLER İÇİNDEKİLER...V KISALTMALAR... XIII GİRİŞ... 1

İÇİNDEKİLER İÇİNDEKİLER...V KISALTMALAR... XIII GİRİŞ... 1 İÇİNDEKİLER İÇİNDEKİLER...V KISALTMALAR... XIII GİRİŞ... 1 1. KAMU İHALE HUKUKUNUN KAYNAKLARI... 3 A. Asıl Kaynaklar... 3 1. Anayasa... 3 2. Kanunlar... 5 3. Kanun Hükmünde Kararnameler... 8 4. Tüzükler...

Detaylı

DERSİMİZİN TEMEL KONUSU

DERSİMİZİN TEMEL KONUSU DERSİMİZİN TEMEL KONUSU 1 1. TÜRK HUKUKUNUN TEMEL KAVRAMLARINI TANIMAK 2. TÜRKIYE DE NELER YAPABİLİRİZ SORUSUNUN CEVABINI BULABİLMEK DERSİN KAYNAKLARI 2 SİZE GÖNDERİLEN MATERYAL: 1. 1982 Anayasası: https://www.tbmm.gov.tr/anayasa/anayasa_2011.pdf

Detaylı

Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Adalet MYO HBYS Programı. Yargı Örgütü Dersleri

Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Adalet MYO HBYS Programı. Yargı Örgütü Dersleri Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Adalet MYO HBYS Prgramı Yargı Örgütü Dersleri Türk yargı teşkilatının genel görünümü ve bunu luşturan çeşitli yargı klları İDARİ YARGI İDARİ YARGI İDARİ YARGI İdare

Detaylı

ULUDAĞ ÜNİVERSİTESİ KADIN ARAŞTIRMALARI VE UYGULAMA MERKEZİ YÖNETMELİĞİ. BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar

ULUDAĞ ÜNİVERSİTESİ KADIN ARAŞTIRMALARI VE UYGULAMA MERKEZİ YÖNETMELİĞİ. BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar ULUDAĞ ÜNİVERSİTESİ KADIN ARAŞTIRMALARI VE UYGULAMA MERKEZİ YÖNETMELİĞİ Amaç BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar MADDE 1- (1) Bu Yönetmeliğin amacı; Uludağ Üniversitesi Kadın Araştırmaları

Detaylı

Türk Göç ve İltica Hukukunun Temelleri:

Türk Göç ve İltica Hukukunun Temelleri: Türk Göç ve İltica Hukukunun Temelleri: Yasal Statünün Belirlenmesine İlişkin Sorunlar Prof. Dr. Bülent ÇİÇEKLİ HSYK Sunum Planı 1) Terminoloji 2) Disiplin Olarak 3) Göç ve İltica Hukukunun Kaynakları

Detaylı

ANAYASAL ÖZELLİKLER. Federal Devlet

ANAYASAL ÖZELLİKLER. Federal Devlet ANAYASAL ÖZELLİKLER Ulus devlet, belirli bir toprak parçası üzerinde belirli bir nüfus ve egemenliğe sahip bir örgütlenmedir. Ulus-devlet üç unsura sahiptir: 1) Ülke (toprak), 2) Nüfus, 3) Egemenlik (Siyasal-Yönetsel

Detaylı

TEMEL HUKUK ARŞ. GÖR. DR. PELİN TAŞKIN

TEMEL HUKUK ARŞ. GÖR. DR. PELİN TAŞKIN TEMEL HUKUK ARŞ. GÖR. DR. PELİN TAŞKIN TEMEL HUKUK BU DERSTE NELER ÖĞRENECEĞİZ? Yargı nedir? Türk hukukunda yargının bölümleri Anayasa Yargısı İdari Yargı Adli Yargı TEMEL HUKUK YARGI Yargı, devletin hukuk

Detaylı

1982 ANAYASASI, ANAYASANIN HAZIRLANMASI, KABUL EDİLMESİ VE TEMEL İLKELERİ

1982 ANAYASASI, ANAYASANIN HAZIRLANMASI, KABUL EDİLMESİ VE TEMEL İLKELERİ İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ...V İÇİNDEKİLER...VII BİRİNCİ BÖLÜM 1982 ANAYASASI, ANAYASANIN HAZIRLANMASI, KABUL EDİLMESİ VE TEMEL İLKELERİ I. 1982 ANAYASASI NIN HAZIRLANMASI VE KABUL EDİLMESİ...1 II. 1982 ANAYASASI

Detaylı

NEDEN. Türk ye Cumhur yet Cumhurbaşkanlığı S stem

NEDEN. Türk ye Cumhur yet Cumhurbaşkanlığı S stem NEDEN Türk ye Cumhur yet Cumhurbaşkanlığı S stem YERLi VE MiLLi BiR SiSTEM Türkiye, artık daha büyük. Dünyada söz söyleyen ülkeler arasında. Milletinin refahını artırmaya başladı. Dünyanın en büyük altyapı

Detaylı

KARAR 1 (672 sayılı KHK ile kamu görevinden çıkarılmaya dair) Davalı : Başbakanlık /ANKARA

KARAR 1 (672 sayılı KHK ile kamu görevinden çıkarılmaya dair) Davalı : Başbakanlık /ANKARA KARAR 1 (672 sayılı KHK ile kamu görevinden çıkarılmaya dair) Davalı : Başbakanlık /ANKARA Davanın Konusu : Uyuşmazlık, davacının 672 sayılı Olağanüstü Hal Kapsamında Kamu Personeline İlişkin Alınan Tedbirlere

Detaylı

Sivil Yaşam Derneği. 4. Ulusal Gençlik Zirvesi Sonuç Bildirgesi

Sivil Yaşam Derneği. 4. Ulusal Gençlik Zirvesi Sonuç Bildirgesi Sivil Yaşam Derneği 4. Ulusal Gençlik Zirvesi Sonuç Bildirgesi GİRİŞ Sivil Yaşam Derneği 21-23 Ekim 2016 tarihleri arasında Konya da 4. Ulusal Gençlik Zirvesi ni düzenlemiştir. Zirve Sürdürülebilir Kalkınma

Detaylı

KAMU PERSONEL HUKUKU KISA ÖZET HUK303U

KAMU PERSONEL HUKUKU KISA ÖZET HUK303U KAMU PERSONEL HUKUKU KISA ÖZET HUK303U 2 Sayfa 2 1.Ünite Temel Kavramlar ve Anayasal İlkeler KAMU GÖREVLİLERİ Türkiye de Kamu Görevlilerinin Soyağacı Kamu Görevlileri Kamu i Seçilmişler Yükümlüler Gönüllüler

Detaylı

ANAYASA GÜZ DÖNEMİ YILSONU SINAVI 5 OCAK 2015 SAAT 09:00

ANAYASA GÜZ DÖNEMİ YILSONU SINAVI 5 OCAK 2015 SAAT 09:00 ANAYASA 2014 2015 GÜZ DÖNEMİ YILSONU SINAVI 5 OCAK 2015 SAAT 09:00 A. ANLATIM SORUSU Temsilde adalet yönetimde istikrar kavramlarını kısaca açıklayınız. Mevcut seçim barajı hakkındaki görüşünüzü yazınız.

Detaylı

Uluslararası Rekabetçiliğin Geliştirilmesinin Desteklenmesi

Uluslararası Rekabetçiliğin Geliştirilmesinin Desteklenmesi Uluslararası Rekabetçiliğin Geliştirilmesinin Desteklenmesi Uluslararası Rekabetçi Olmak Uluslararası rekabetçi endüstriler, rekabetçi üstünlük yaratmak ve sürdürülebilir kılmak için firmalarının yeterli

Detaylı

AB 7. ÇERÇEVE PROGRAMI İŞBİRLİĞİ ÖZEL PROGRAMI VE KAPASİTELER ÖZEL PROGRAMI PROJE TEKLİFİ DEĞERLENDİRME KRİTERLERİ. İçindekiler:

AB 7. ÇERÇEVE PROGRAMI İŞBİRLİĞİ ÖZEL PROGRAMI VE KAPASİTELER ÖZEL PROGRAMI PROJE TEKLİFİ DEĞERLENDİRME KRİTERLERİ. İçindekiler: İçindekiler: ÇP lerde Hakemlik Prje tekliflerinin değerlendirilmesi Değerlendirme Süreci Evaluatin criteria applicable t Cllabrative prject prpsals Işbirliği Prjeleri Değerlendirme Kriterleri Evaluatin

Detaylı

Nurcan YILMAZ ÖZEL ADİL YARGILANMA HAKKI KRİTERLERİNİN TÜRK İDARİ YARGILAMA HUKUKU AÇISINDAN MUHTEMEL VE GERÇEKLEŞEN ETKİLERİ

Nurcan YILMAZ ÖZEL ADİL YARGILANMA HAKKI KRİTERLERİNİN TÜRK İDARİ YARGILAMA HUKUKU AÇISINDAN MUHTEMEL VE GERÇEKLEŞEN ETKİLERİ Nurcan YILMAZ ÖZEL ADİL YARGILANMA HAKKI KRİTERLERİNİN TÜRK İDARİ YARGILAMA HUKUKU AÇISINDAN MUHTEMEL VE GERÇEKLEŞEN ETKİLERİ S.S. Onar İdare Hukuku ve İlimleri Arşivi Yayın No: 2016/3 İÇİNDEKİLER TAKDİM...VII

Detaylı

T.C. İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ İdari ve Mali İşler Daire Başkanlığı HATA BİLDİRİM FORMU (Usulsüzlük, Yolsuzluk, Etik Kural İhlali)

T.C. İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ İdari ve Mali İşler Daire Başkanlığı HATA BİLDİRİM FORMU (Usulsüzlük, Yolsuzluk, Etik Kural İhlali) Hata adı: Hata türü: (yönetim/operasyonel/stratejik/bilgi Teknolojileri/izleme ve raporlama) Hatanın gerçekleşme tarihi: Hatanın sebepleri/olası sebepleri: Hatanın etkilediği faaliyet/süreç adı: Sorumlu

Detaylı

Fikret BABAYEV * * Azerbaycan Anayasa Mahkemesi Başkanı

Fikret BABAYEV * * Azerbaycan Anayasa Mahkemesi Başkanı Fikret BABAYEV * Sayın Başkan, değerli katılımcılar! Öncelikle belirtmek isterim ki, bugün bu faaliyete iştirak etmek ve sizlerle bir arada bulunmak benim için büyük bir mutluluktur. Bu toplantıya ve şahsıma

Detaylı

ANAYASA DEĞİŞİKLİĞİ PAKETİ Ne getiriyor, Ne götürüyor? Onur Bakır Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Uzmanı

ANAYASA DEĞİŞİKLİĞİ PAKETİ Ne getiriyor, Ne götürüyor? Onur Bakır Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Uzmanı ANAYASA DEĞİŞİKLİĞİ PAKETİ Ne getiriyor, Ne götürüyor? Onur Bakır Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Uzmanı TOPLUM BİR NOKTADA HEM FİKİR PEKİ AMA NASIL: ÜÇ TEMEL SORU Toplumun görüşleri alındı mı? Katılımcı

Detaylı

Sayı: 27/2013 İYİ İDARE YASASI. Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Cumhuriyet Meclisi aşağıdaki Yasayı yapar:

Sayı: 27/2013 İYİ İDARE YASASI. Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Cumhuriyet Meclisi aşağıdaki Yasayı yapar: Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Cumhuriyet Meclisi nin 11 Kasım 2013 tarihli Onbirinci Birleşiminde Oybirliğiyle kabul olunan İyi İdare Yasası Anayasanın 94 üncü maddesinin (1) inci fıkrası gereğince Kuzey

Detaylı

İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ 5 KISALTMALAR 21

İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ 5 KISALTMALAR 21 İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ 5 İÇİNDEKİLER II KISALTMALAR 21 GİRİŞ 25 A. ANAYASACIL1K VE ÖZGÜRLÜK 25 1. Giriş 25 2. Önceki Türk Anayasalarının Özgürlük Açısından İrdelenmesi 32 a. 1876 Kanuni Esasisi 32 b. 1921 Teşkilatı

Detaylı

YENİ TÜRK TİCARET KANUNU NUN GETİRDİKLERİ

YENİ TÜRK TİCARET KANUNU NUN GETİRDİKLERİ YENİ TÜRK TİCARET KANUNU NUN GETİRDİKERİ AHMET TOKAÇ Yönetim Danışmanı ve SMMM 20.02.2012 D eğerli üyelerimiz, değerli kurlarım, Yeni Türk Ticaret Kanunu ile ilgili srulması gereken sruları ve cevaplarını,

Detaylı

YENİ ANAYASA İLE İLGİLİ GÖRÜŞ VE ÖNERİLER

YENİ ANAYASA İLE İLGİLİ GÖRÜŞ VE ÖNERİLER guneydogu_anadolu_belediyeleri_birligi.pdf T.C. GÜNEYDOĞU ANADOLU BÖLGESİ BELEDİYELER BİRLİĞİ YENİ ANAYASA İLE İLGİLİ GÖRÜŞ VE ÖNERİLER ARALIK 2011 GÜNEYDOĞU ANADOLU BELEDİYELER BİRLİĞİ Adres. Şehitlik

Detaylı

TÜRK HUKUK DÜZENİNİN YÜRÜRLÜK KAYNAKLARI (2) Dr. Öğr. Üyesi Barış TEKSOY Hukukun Temel Kavramları Dersi

TÜRK HUKUK DÜZENİNİN YÜRÜRLÜK KAYNAKLARI (2) Dr. Öğr. Üyesi Barış TEKSOY Hukukun Temel Kavramları Dersi TÜRK HUKUK DÜZENİNİN YÜRÜRLÜK KAYNAKLARI (2) Dr. Öğr. Üyesi Barış TEKSOY Hukukun Temel Kavramları Dersi KANUN (YASA) Kanun Geniş anlamda Dar/Gerçek anlamda Kanun, hukuk kaynaklarından sadece birisidir.

Detaylı

5.1. Eğitimin Niteliğini Artırmak Amacıyla Durum Tespitine Yönelik Çalışmalar Yapılması [2012/101]

5.1. Eğitimin Niteliğini Artırmak Amacıyla Durum Tespitine Yönelik Çalışmalar Yapılması [2012/101] 5.1. Eğitimin Niteliğini Artırmak Amacıyla Durum Tespitine Yönelik Çalışmalar Yapılması [2012/101] 2012/101 Eğitimin Niteliğini Artırmak Amacıyla Durum Tespitine Yönelik Çalışmalar Yapılması İLGİLİ DİĞER

Detaylı

CUMHURBASKANININ YETKİ VE SORUMLULUKLARI

CUMHURBASKANININ YETKİ VE SORUMLULUKLARI CUMHURBASKANININ YETKİ VE SORUMLULUKLARI CİFT BASLILIK BİTİYOR Cumhurbaşkanı ile Başbakanın yetkileri birleştiriliyor. Cumhurbaşkanı yürütmenin başı oluyor. Yönetimde çift başlılık ortadan kalkıyor. Cumhurbaşkanları

Detaylı

Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Adalet MYO HBYS Programı. Yargı Örgütü Dersleri

Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Adalet MYO HBYS Programı. Yargı Örgütü Dersleri Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Adalet MYO HBYS Programı Yargı Örgütü Dersleri YARGI, YARGIÇ, MAHKEME VE YARGILAMA KAVRAMLARI Kuvvetler ayrılığı ilkesi-1 Bir devlette, üç erk (kuvvet) vardır: Yasama,

Detaylı

Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Bölümü TÜRK ANAYASA DÜZENĐ BAHAR DÖNEMĐ ARA SINAVI CEVAP ANAHTARI

Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Bölümü TÜRK ANAYASA DÜZENĐ BAHAR DÖNEMĐ ARA SINAVI CEVAP ANAHTARI Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Bölümü TÜRK ANAYASA DÜZENĐ 2011 2012 BAHAR DÖNEMĐ ARA SINAVI CEVAP ANAHTARI Anlatım soruları: 1- Osmanlı ve Türkiye de bugüne kadar yürürlükte bulunmuş anayasaların nasıl

Detaylı

İLGİLİ DİĞER KAR ARLAR

İLGİLİ DİĞER KAR ARLAR 6.1. Ar-Ge, Yenilik ve Girişimcilik Destek Mekanizmalarında Bütünsellik, Uyum ve Hedef Odaklılığın Sağlanması için Krdinasyn Kurulu Oluşturulması [2011/102] KARAR NO Y Ar-Ge, yenilik ve girişimcilik destek

Detaylı

İYİ İDARE YASASI İÇDÜZENİ. BİRİNCİ KISIM Genel Kurallar. İKİNCİ KISIM İyi İdarenin İlkeleri

İYİ İDARE YASASI İÇDÜZENİ. BİRİNCİ KISIM Genel Kurallar. İKİNCİ KISIM İyi İdarenin İlkeleri Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Cumhuriyet Meclisi nin 11 Kasım 2013 tarihli Onbirinci Birleşiminde Oybirliğiyle Kabul olunan İyi İdare Yasası Anayasanın 94 üncü maddesinin (1) inci fıkrası gereğince Kuzey

Detaylı

KTO KARATAY ÜNİVERSİTESİ ANAYASA HUKUKU DERSİ ÖĞRETİM YILI I. DÖNEM DERS PROGRAMI İÇERİĞİ DERS TARİHİ 1. DERS SAATİ 2.

KTO KARATAY ÜNİVERSİTESİ ANAYASA HUKUKU DERSİ ÖĞRETİM YILI I. DÖNEM DERS PROGRAMI İÇERİĞİ DERS TARİHİ 1. DERS SAATİ 2. KTO KARATAY ÜNİVERSİTESİ ANAYASA HUKUKU DERSİ 2015 2016 ÖĞRETİM YILI I. DÖNEM DERS PROGRAMI İÇERİĞİ DERS TARİHİ 1. DERS SAATİ 2. DERS SAATİ 28.09.2015 30.09.2015 05.10.2015 07.10.2015 12.10.2015 TANIŞMA

Detaylı

TÜRKĠYE DE ANAYASA DEĞĠġĠKLĠĞĠ: NEDENLER, YAġANANLAR VE SONUÇLAR

TÜRKĠYE DE ANAYASA DEĞĠġĠKLĠĞĠ: NEDENLER, YAġANANLAR VE SONUÇLAR TÜRKĠYE DE ANAYASA DEĞĠġĠKLĠĞĠ: NEDENLER, YAġANANLAR VE SONUÇLAR 15 Temmuz 2016 darbe girişimi sonrasında ilan edilen Olağanüstü Hal (OHAL) koşullarında, 16 Aralık 2016 günü Türkiye Büyük Millet Meclisi

Detaylı

FASIL 23 YARGI VE TEMEL HAKLAR

FASIL 23 YARGI VE TEMEL HAKLAR FASIL 23 YARGI VE TEMEL HAKLAR Öncelik 23.1 Yargının verimliliği, etkinliği ve işlevselliğinin arttırılması 1 Mevzuat Uyum Takvimi Tablo 23.1.1 No Yürürlükteki AB mevzuatı Taslak Türk mevzuatı Kapsam Sorumlu

Detaylı

Her türlü alıkonulma yerinin düzenli ziyaretler yolu ile denetlenerek kişilerin işkence ve kötü muameleye karşı etkin biçimde korunması amacını

Her türlü alıkonulma yerinin düzenli ziyaretler yolu ile denetlenerek kişilerin işkence ve kötü muameleye karşı etkin biçimde korunması amacını Her türlü alıkonulma yerinin düzenli ziyaretler yolu ile denetlenerek kişilerin işkence ve kötü muameleye karşı etkin biçimde korunması amacını taşıyan İşkenceye Karşı Birleşmiş Milletler Sözleşmesine

Detaylı

2011 KADIN İSTATİSTİKLERİ

2011 KADIN İSTATİSTİKLERİ 2011 İSTATİSTİKLERİ PARLAMENTO SEÇİM YILI PARLAMENTODAKİ MİLLETVEKİLİ MİLLETVEKİLİ İÇİNDEKİ PAY ( ) 1935 395 18 4.6 1943 435 16 3.7 1950 487 3 0.6 1957 610 8 1.3 1965 450 8 1.8 1973 450 6 1.3 1991 450

Detaylı

KAMU GÖZETİMİ, MUHASEBE VE DENETİM STANDARTLARI KURUMU. Görüşler / Saptamalar / Öneriler

KAMU GÖZETİMİ, MUHASEBE VE DENETİM STANDARTLARI KURUMU. Görüşler / Saptamalar / Öneriler KAMU GÖZETİMİ, MUHASEBE VE DENETİM STANDARTLARI KURUMU Yahya ARIKAN İSMMMO Başkanı Görüşler / Saptamalar / Öneriler Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu nun kurulması; 6 Nisan 2011 tarihli

Detaylı

TÜRK YARGI SİSTEMİ YARGITAY Öğr. Gör. Ertan Cem GÜL MYO Hukuk Bölümü Adalet Programı

TÜRK YARGI SİSTEMİ YARGITAY Öğr. Gör. Ertan Cem GÜL MYO Hukuk Bölümü Adalet Programı TÜRK YARGI SİSTEMİ YARGITAY Öğr. Gör. Ertan Cem GÜL MYO Hukuk Bölümü Adalet Programı Yargıtay, tanımı Anayasa ile yapılan, işlevleri, mensupları ve bunların seçimi ve diğer kuruluş esasları, Anayasa'da

Detaylı

Seçim Beyannamelerinin Değerlendirilmesi

Seçim Beyannamelerinin Değerlendirilmesi Seçim Beyannamelerinin Değerlendirilmesi 2. TALEBİMİZ: RUHUNU VE GÜCÜNÜ DENGE VE DENETLEME SİSTEMİNDEN ALAN BİR ANAYASA KRİTERLER: AK PARTİ CHP MHP HDP Demokratik toplum düzeninin sözleşmesi olan anayasada;

Detaylı