AÇIKLAMALI SÛRE MEÂLLERİ

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "AÇIKLAMALI SÛRE MEÂLLERİ"

Ebru Dilaver
8 yıl önce
İzleme sayısı:

1 BİLİM ve İNSAN VAKFI ELMALILI HAMDİ YAZIR KUR AN AKADEMİSİ KUR ÂN-I KERÎM EĞİTİM ve ÖĞRETİM PROGRAMLARI TASHÎH-İ HURÛF DERSLERİ AÇIKLAMALI SÛRE MEÂLLERİ Hazırlayan : Yrd. Doç. Dr. Fatih Çollak 1

PROGRAMLARI TASHÎH-İ HURÛF DERSLERİ AÇIKLAMALI

2 1. Hafta : 19/20 Eylül 2014 Cuma/Cumartesi Ders Sûre : Açıklamalı Sûre Meâlleri : Meryem Âyetler :

3 I) SÛRENİN ÂYETLERİYLE İLGİLİ GENEL BİLGİLER : 1. Meryem sûresinin ilk on beş âyetinde Hz. Zekeriyyâ ile oğlu Hz. Yahya nın kıssasından bahsedilir. İsrâiloğullarına gönderilen peygamberlerden olan Hz. Zekeriyyâ Kudüs ve çevresinde peygamberlik yapmıştır 1. Kendisine müstakil bir kitap verilmemiş, Hz. Mûsâ nın şeriatiyle amel etmiştir. Kaynaklarda Hz. Meryem in teyzesinin kocası ve Beyt-i Makdis in reisi olduğu, Tevrat nüshalarını yazarak çoğalttığı bildirilmektedir Hz. Zekeriyyâ Beyt-i Makdis te Hz. Meryem in bakımını üstlenmiştir 3. Hz. Meryem in mâbedde kimin himayesinde kalacağı hususunda İmrân ailesi arasında kura çekilince kura Hz. Zekeriyyâ ya çıkar. Rivâyete göre Hz. Meryem in korunmasını üstlendikten sonra Hz. Zekeriyyâ mâbedde Hz. Meryem e tahsis ettiği dua odasına (mihrab) her çıkışında onun yanında taze meyveler bulur. Bazı rivâyetlere göre taze meyvelerden maksat onun kışın yaz meyvelerini, yazın da kış meyvelerini bulmasıdır. 3. Hz. Meryem e Allah tarafından meyveler ihsan edildiği bilgisine yer verilen rivâyetlerde bu durumun Hz. Zekeriyyâ yı, 1 Çakan, İsmail L., Solmaz, N. Mehmed, Kur ân-ı Kerîm e Göre Peygamberler ve Tevhid Mücâdelesi, s Heyet, Kur an Yolu Türkçe Meâl ve Tefsir, III, s.588. Bilgi için bkz., Âl-i İmrân, 3/ Âl-i İmrân, 37. 3

Kaynaklarda Hz. Meryem in teyzesinin kocası ve Beyt-i Makdis in reisi olduğu, Tevrat nüshalarını yazarak çoğalttığı bildirilmektedir 2. 2. Hz. Zekeriyyâ Beyt-i Makdis te Hz.

4 Allah ın tıpkı Hz. Meryem e mevsim dışı meyveler ihsan etmesi gibi yaşlanmış bedenlerinde bir çocuk üretebileceği düşüncesine sevkettiği ve bunun için Allah a dua ettiği belirtilir Hz. Zekeriyyâ nın asıl mesleği marangozluktur 5. Duâsı makbul sâlih bir insan olan 6 Hz. Zekeriyyâ tıpkı oğlu Hz. Yahya gibi şehid edilmiştir Sûrenin ilk bölümlerinde Allah ın Hz. Zekeriyyâ ya olan rahmeti, Hz. Zekeriyyâ nın ilerlemiş yaşına rağmen kendisine vâris olacak bir evlât istemesi ve Hz. Yahyâ nın mûcizevî bir doğumla dünyaya gelişi anlatılır Hz. Yahyâ nın doğum kıssasının Hz. Îsâ nın doğumuyla ilgili bölümden önce anlatılması, Hz. Îsâ nın doğumunun benzeri ilâhî bir mûcizenin daha önce meydana geldiğini vurgulama amacı taşımaktadır 9. 4 Geniş bilgi için bkz., Aydın, Mahmut, Zekeriyyâ, DİA, XLIV, Ahmed b. Hanbel, Müsned, II, 296; Müslim, Fezâil, Kur ân-ı Kerîm e Göre Peygamberler ve Tevhid Mücâdelesi, s Zekeriyyâ, DİA, XLIV, Yaşaroğlu, M. Kâmil, Meryem Sûresi, DİA, XXIX, Ay. 4

Zekeriyyâ nın ilerlemiş yaşına rağmen kendisine vâris olacak bir evlât istemesi ve Hz. Yahyâ nın mûcizevî bir doğumla dünyaya gelişi anlatılır 8. 6. Hz. Yahyâ nın doğum kıssasının Hz.

5 II- ÂYETLERİN AÇIKLAMALI MEÂLİ : ك ه ي ع ص 1 1. Kâf, Hâ, Yâ, Ayn, Sâd ذ ك ر ر ح ت ر ب ك ع ب د ه ز ك ر ي ا 2 2. Senin Rabbinin kulu Zekeriyyâ ya rahmetinin anlatımı. Ey Muhammed! Bu âyetler senin rabbinin, kulu Zekeriyyâ ya olan rahmetinin; lutuf ve ihsanının, bağış ve ikrâmının anlatımıdır, onların yâdına dairdir. اذ ن اد ى ر ب ه ن د ا ء خ ف ي ا 3 3. Vaktiyle o, rabbine gizli bir seslenişle seslenmişti. Vaktiyle Hz. Zekeriyya rabbine içten içe, yürekten niyâz etmişti; tâ içinden gelen bir sesle şöyle yalvarıp yakarmıştı : ق ال ر ب ا ن و اش ت ع ل الر ا س ش ي ب ا و ل ا ك ن ب د ع ا ئ ك ر ب ش ق ي ا 4 و ه ن ال ع ظ م م ن 4. Demişti ki : Rabbim! Şüphesiz benden kemik zayıfladı ve baş bembeyaz alev aldı. Ve sana yaptığım duada da ey rabbim, hiç bedbaht olmadım. 5

Vaktiyle o, rabbine gizli bir seslenişle seslenmişti. Vaktiyle Hz.

6 Şöyle demişti : Ey Rabbim! Benim kemiklerim zayıfladı, saçım sakalım ağardı; iyice yaşlandım artık, gücüm-kuvvetim kalmadı. Ama ey rabbim! Şu zamana kadar sana ettiğim dualarda asla mahrum kalmadım, her ne için yalvarıp yakardıysam eli boş hiç dönmedim. و ا ن خ ف ت ال م و ا ل م ن و ر ا ئي و ك ان ت ام ر ا يت ع اق ر ا ف ه ب ل م ن ل د ن ك و ل ي ا 5 5. Doğrusu ben, ardımdan akrabamdan ötürü endişe duymaktayım. Ve karım da kısırdır. Bana katından bir halef ihsan eyle! Doğrusu ben öldükten sonra yerime geçecek, mirasçım olacak yakınlarımın isyankâr olup kötü işler yapmasından kaygı duymaktayım. Hayırlı bir evlâdım olsun isterdim ama ne yazık ki karım kısırdır. Ey Rabbim! Katından benim yerime geçecek bir halef/oğul (temiz bir nesil 10 ) ihsan eyle! Ey rabbim! Kuşkusuz duâyı işiten 11 ve geride kalanların en hayırlısı sensin. Ne olur beni yalnız (çocuksuz) bırakma! 12 ي ر ث ن و ي ر ث م ن ا ل ي ع ق وب و اج ع ل ه ر ب ر ض ي ا 6 6. Ki hem bana hem Yâkub hânedânına mirasçı olacak. Ve ey rabbim, onu râzı olunmuş kıl! Ki o, hem benim mânevî mirasıma (peygamberlik ve ilim) halef hem Hz. Yâkub un soyu olan İsrâiloğulları nın misysonuna, 10 Bkz., Âl-i İmrân 3/ Âl-i İmrân 3/ Enbiyâ, 21/89. 6

و ا ن خ ف ت ال م و ا ل م ن و ر ا ئي و ك ان ت ام ر ا يت ع اق ر ا ف ه ب ل م ن ل د ن ك و ل ي ا 5 5. Doğrusu ben, ardımdan akrabamdan ötürü endişe duymaktayım. Ve karım da kısırdır.

7 peygamberliğin geride bıraktığı geleneğe ve ahlâka vâris olsun ve onların gittiği doğru yolu tâkip etsin 13. Onu kendinden râzı olduğun, rızana erdirdiğin kullarından eyle! ي ا ز ك ر ي ا ا ن ا ن ب ش ر ك ب غ ل م ا س ه ي ي ل ن ع ل ل ه م ن ق ب ل س ي ا 7 7. Ey Zekeriyyâ! Şüphesiz biz sana bir oğul müjdeliyoruz. İsmi Yahya dır, ki biz bu adı daha önce kimseye vermedik. Hz. Zekeriyyâ nın duâsını kabul eden Allah (cc) melekler vasıtasıyla buyurdu ki : Ey Zekeriyyâ! Şüphe yok ki biz sana Yahya adında bir oğlan çocuk müjdeliyoruz. Biz böyle bir ismi daha önce kimseye vermedik. عت ي ا 8 ق ال ر ب ا ن ي ك ون ل غ ل م و ك ان ت ام ر ا يت ع اق ر ا و ق د ب ل غ ت م ن ال ك ب 8. Dedi ki Rabbim! Benim için bir oğul nasıl olur! Karım kısır ve ben de ihtiyarlıkta had safhaya ulaştım. Hz. Zekeriyyâ dedi ki : Ey Rabbim! Benim çocuğum nasıl olacak? Karım kısır ve üstelik ben de ihtiyarlıktan ayakta duramayacak hale geldim, pîr-i fâni oldum. ق ال ك ذ ل ك ق ال ر ب ك ه و ع ل ي ه ي و ق د خ ل ق ت ك م ن ق ب ل و ل ت ك ش ي ئ ا 9 9. Dedi ki : Evet, hal böyledir. Rabbin buyurdu ki : O benim için kolaydır. Nitekim bundan evvel sen hiçbir şey değilken seni ben yaratmıştım. 13 Kur an Yolu Türkçe Meâl ve Tefsir, III, s

Zekeriyyâ nın duâsını kabul eden Allah (cc) melekler vasıtasıyla buyurdu ki : Ey Zekeriyyâ! Şüphe yok ki biz sana Yahya adında bir oğlan çocuk müjdeliyoruz.

8 Melek : Elbette orası öyle, dediğin doğrudur, ama Rabbin de buyuruyor ki : Bu iş (ihtiyar bir erkek ve kısır bir kadına çocuk takdir etmek) benim için pek kolaydır. Kaldı ki vaktiyle sen yoktun ve seni de ben var ettim diye cevap verdi. ق ال ر ب اج ع ل ل ا ي ة ق ا ل ا ي ت ك ا ل ت ك ل م الن ا س ث ل ث ل ي ا ل س و ي ا Dedi ki, Rabbim! Bana bir işaret göster. Buyurdu ki : İşaretin, sapasağlam olduğun halde üç gece insanlarla konuşamamandır. Zekeriyyâ da dedi ki : Rabbim, öyleyse bana oğlum olacağına dair bir alâmet göster. Buyurdu ki : Senin alâmetin, üç gece insanlarla konuşamamandır (sükût orucu tutmandır); onlara üç gün müddetle işaretten başka bir şekilde söz söyleyememendir 14. م ن ال م ح ر ا ب ى ا ل ي ه م ا ن س ب ح وا ب ك ر ة و ع ش ي ا 11 ف خ ر ج ع ل ى ق و م ه ف ا و ح 11. Bunun üzerine o mâbetten ayrılıp halkının huzuruna çıktı, sabah akşam tesbih edin diye onlara işarette bulundu. Hz. Zekeriyyâ bu emri aldıktan sonra Beyt-i Makdis te özel ibâdet ve duâlarını yaptığı hücresinden çıkıp halkının yanına geldi ve onlara sabah akşam, her daim Allah ı tesbih edin diye işaret verdi. ي ا ي ي خ ذ ال ك ت اب ب ق و ة و ا ت ي ن اه ا ل ك م ص ب ي ا Ey Yahya, Kitab ı kuvvetle tut! Biz ona çocuk yaşta hikmet verdik. 14 Âl-i İmrân 3/41. 8

Buyurdu ki : İşaretin, sapasağlam olduğun halde üç gece insanlarla konuşamamandır. Zekeriyyâ da dedi ki : Rabbim, öyleyse bana oğlum olacağına dair bir alâmet göster.

9 Hz. Yahya ya herhangi bir kitap indirilmemiş, ancak Hz. Mûsâ ya indirilmiş olan Tevrat ı iyi anlayıp onunla amel etmesi emredilmiştir 15. Yüce Allah ona şöyle demiştir : Ey Yahya! Tevrat a sımsıkı sarıl, ve onun hükümleriyle amel et! Hz. Yahya ya daha küçük bir çocukken hikmet verdik, kendisine sımsıkı sarılması emredilen Kitab ı kavrama, dînî hükümleri anlama yeteneği bahşettik 16. و ح ن ان ا م ن ل د ن ا و ز ك وة و ك ان ت ق ي ا Katımızdan ona kalp yumuşaklığı ve günahlardan arınmışlık lutfettik. O, çok takvâ sahibi idi. Hz. Zekeriyyâ yı insanlara karşı şefkatli ve merhametli, günahlardan arınmış temiz bir fıtratta yarattık. O Allah tan sakınan, O nun emir ve yasakları konusunda duyarlı, dinine bağlı bir insandı 17. و ب ر ا ب و ال د ي ه و ل ي ك ن ج ب ار ا ع ص ي ا Ve ana-babasına iyi davranan biriydi; isyânkâr bir zorba değildi. Ana-babasına itaatkâr, onlara saygıda kusur etmeyen hayırlı bir evlât idi. İnsanların hukukunu gözeten, zorbalık ve isyankârlık gibi kötü vasıflardan uzak bir insandı. 15 Kur an Yolu Türkçe Meâl ve Tefsir, III, s A.y. 17 A.g.e., III, s

Yahya ya daha küçük bir çocukken hikmet verdik, kendisine sımsıkı sarılması emredilen Kitab ı kavrama, dînî hükümleri anlama yeteneği bahşettik 16.

10 و س ل م ع ل ي ه ي و م و ل د و ي و م ي وت و ي و م ي ب ع ث ح ي ا Hem doğduğu günde, hem öleceği günde hem de öldükten sonra dirileceği günde de ona selâm olsun! Doğduğu gün de, öleceği gün de ve diri olarak kabrinden kaldırılacağı gün de Hz. Zekeriyyâ ya selâm olsun! III- KIRAAT FARKLILIKLARI : Sûrenin ilk bölümünde (1-15. Âyetler) mevcut ferş 18 karakterli kıraat farklılıkları şunlardır : Kisâî. : Ebû Amr, ي ر ث ن و ي ر ث م ن آل ي ع ق وب.1 Hamze. : ن ب ش ر ك 2. Şu be, : Nâfi, İbn Kesir, Ebû Amr, İbn Âmir, Ebû Bekir ع ت ي ا 3. Ebû Ca fer, Ya kûb, Halefü l-âşir. : Hamze, Kis و ق د خ ل ق ن اك Her sûrede farklı şekillerde (hareke, harf, fiil kalıbı, müfred-cemi, hazf-isbât vb. ihtilâflar halinde) tezâhür eden kıraat ihtilâfı. 10

Âyetler) mevcut ferş 18 karakterli kıraat farklılıkları şunlardır : Kisâî. : Ebû Amr, ي ر ث ن و ي ر ث م ن آل ي ع ق وب.1 Hamze. : ن ب ش ر ك 2.

11 IV- KAYNAKLAR : 1. Âyet-i kerîmelerin meâlleri Elmalılı Hamdi Yazır ın Kur ân-ı Kerîm ve Meâl-i Şerif i ile Hasan Basri Çantay ın Kur ân-ı Hakîm ve Meâl-i Kerîm adlı eserlerinden istifade edilmek suretiyle tarafımızdan yapılmıştır. 2. Çakan, İsmail L., Solmaz, N. Mehmed, Kur ân-ı Kerîm e Göre Peygamberler ve Tevhid Mücâdelesi. 3. Heyet, Kur an Yolu Türkçe Meâl ve Tefsir. 4. Aydın, Mahmut, Zekeriyyâ, DİA. 5. Ahmed b. Hanbel, Müsned; 6. Müslim, Sünen. 7. Yaşaroğlu, M. Kâmil, Meryem Sûresi, DİA. 8. Abdulfettâh Pâlevî, Zübdetü l-irfân 9. Muhammed Emîn, Umdetü l-hallân fî îzâh-i Zübdeti l-irfân 11

eserlerinden istifade edilmek suretiyle tarafımızdan yapılmıştır. 2. Çakan, İsmail L., Solmaz, N.

Benzer belgeler

AÇIKLAMALI SÛRE MEÂLLERİ

BİLİM ve İNSAN VAKFI ELMALILI HAMDİ YAZIR KUR AN AKADEMİSİ KUR ÂN-I KERÎM EĞİTİM ve ÖĞRETİM PROGRAMLARI TASHÎH-İ HURÛF DERSLERİ AÇIKLAMALI SÛRE MEÂLLERİ Hazırlayan : Yrd. Doç. Dr. Fatih Çollak 1 I) SÛRENİN