ÖZEL EĞİTİMDE MÜZİĞE YÖNELİK TÜRKİYE DE YILLARI ARASINDA YAPILAN LİSANSÜSTÜ TEZLERİN GÖZDEN GEÇİRİLMESİ *

Transkript

1 Karabulut, H.A., Karabulut A., Yıkmış A. (2016). Özel eğitimde müziğe yönelik Türkiye de yılları arasında yapılan lisansüstü tezlerin gözden geçirilmesi Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 16(İpekyolu Özel Sayısı), Geliş Tarihi: 14/06/2016 Kabul Tarihi: 11/11/2016 ÖZEL EĞİTİMDE MÜZİĞE YÖNELİK TÜRKİYE DE YILLARI ARASINDA YAPILAN LİSANSÜSTÜ TEZLERİN GÖZDEN GEÇİRİLMESİ * H. Aysun KARABULUT ** Alpaslan KARABULUT*** Ahmet YIKMIŞ**** ÖZET Bu araştırmanın amacı Türkiye de yılları arasında özel eğitimde müziğe yönelik yapılan lisansüstü tezlerin betimsel olarak gözden geçirilmesidir. Bu araştırma için kaynaklara Yüksek Öğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezinden ulaşılmıştır. Taramada anahtar kelime olarak zihinsel yetersizlik, özel eğitim, şarkı ve müzik kelimeleri kullanılmıştır. Araştırma kapsamına seçilen lisansüstü tezlerin özel eğitim ve müzik ile ilgili olması ve yılları arasında yapılmış lisansüstü tezler olması özellikleri dikkate alınmıştır. Araştırmada bu amaçla toplam 20 lisansüstü teze ulaşılmış ve bu araştırmalar üç kategoride incelenmiştir. Her bir kategoride yer alan tezler karşılaştırmalı olarak incelenmiştir. Çalışmada uygulama ve ileri araştırmalara yönelik öneriler de geliştirilmiştir. Anahtar Kelimeler: Özel Gereksinimli, Özel Eğitim, Şarkı, Müzik REVISION OF GRADUATE DISSERTATIONS CONDUCTED BETWEEN 2005 AND 2015 AT SPECIAL EDUCATION DEPARTMENTS RELATED TO MUSIC ABSTRACT The aim of the study is to revise the graduate dissertations descriptively prepared at special education departments related to music in Turkey between 2005 and The sources are gathered from Board of Higher Education National Thesis Centre. Mental deficiency, special education, songs and music are used as key words. The dissertations selected are conducted on special education department and related to music between 2005 and dissertations are reached and analyzed in three categories. The dissertations are analyzed in each category comparatively. In the study, some applications and suggestions are provided for the further studies. Key Words: Special Needs 1, special education 2, Song 3, music 4. * Bu çalışma Mayıs 2016 tarihleri arasında gerçekleştirilen MÜZED Uluslararası 2. İpek Yolu Müzik Konferansında sözlü bildiri olarak sunulmuştur. ** Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Özel Eğitim Bölümü, aysun_33@hotmail.com *** Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Özel Eğitim Bölümü, alpaslankarabulut@hotmail.com **** Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Özel Eğitim Bölümü, ayikmis@hotmail.com 2323

2 H. Aysun KARABULUT, Alpaslan KARABULUT, Ahmet YIKMIŞ 1.GİRİŞ Hayatta insanı başarıya götüren en önemli unsur toplumun ortak mutabakatta buluştuğu eğitimdir. İnsanlar gerek toplumsal gerekse bireysel bir eksiklik gördüklerinde bu durumu eğitime bağlamaktadırlar. Ertürk (1972) e göre eğitim bireyin davranışında kendi yaşantısı yoluyla ve kasıtlı olarak istendik yönde değişme meydana getirme sürecidir. Bir başka tanımda ise insan davranışlarında bilgi, beceri, anlayış, ilgi, tavır, karakter ve önemli sayılan kişilik nitelikleri yönünden belli değişmeler sağlamak amacıyla yürütülen düzenli bir etkileşimdir (Yıldırım, 1991). Gerek normal gelişim gösteren, gerekse özel gereksinimli bireylerin eğitimden faydalanmaları onların hayatlarında başarılı birer birey olmaları için en önemli unsurdur. Özel gereksinimli bireyler de normal bireyler gibi yaşadıkları toplumun bir parçası olabilmek, topluma uyum sağlamak ve sahip oldukları yetenekleri en üst düzeyde kullanabilmek için eğitime ihtiyaç duyarlar (Odluyurt ve Batu, 2009). Özel gereksinimli bireylerin yeteneklerini ortaya çıkarmak için özel eğitim desteğine ihtiyaç duydukları ilgili literatürde üzerinde durulan en önemli konudur. Özel gereksinimli bireyler için çıkarılan yasalar incelendiğinde de özel eğitim için özel yetiştirilmiş personel, özel program ve özel yöntemlere vurgu yapıldığı görülmektedir. Özel gereksinimli bireylere bilgi, beceri ve kavram öğretmek için ilgili literatürde çeşitli yöntem ve tekniklere yer verildiği görülmektedir. Son yıllarda ise müzik terapi, oyun ve şarkı aracılığıyla özel gereksinimli bireylere beceri ve kavram öğretimi konusunda etkililiği ispatlanmış çalışmalara rastlanmaktadır (Çadır, 2008; Önal, 2010; Kırşehirli, 2011; Ertekin, 2015; Zelyurt, 2015). Müzik insan duygularını, düşüncelerini seslerle anlatmaya çalışan bir sanat olarak tanımlanmaktadır (Sun ve Seyrek, 2000). Uçan a (1994: 16) göre müzik, Bireye kendi yaşantısı yoluyla amaçlı olarak belirli müziksel davranışlar kazandırma süreci olarak tanımlanmaktadır. Müzik tarih boyunca insanların çeşitli hastalık ve streslerini azaltmak için iyileştirici bir rol oynamıştır (Yavuzer, 1999). İnsanlık tarihinin her gelişim evresinde müzik, insan hayatında önemli bir yere sahip olmuş ve bu önemini sürdürmüştür. Müzik terapi, fiziksel, zihinsel, sosyal ve duygusal gelişimi desteklemek için müzik ve seslerin organize bir biçimde kullanılmasıdır (Duffy ve Fuller, 2000). Zihinsel yetersizliği olan bireylerde müzik terapi, başarı getiren bir etkinlik olarak kullanılmasının yanı sıra, pek çok beceri ve kavram öğretilmesini sağlayabilir (Çadır, 2008). Müzik terapi farklı gelişim gösteren, çocukların akademik, dil, sosyal vb. becerilerini desteklemek ve geliştirmek için bir tamamlayıcı terapi metodudur (Duffy ve Fuller, 2000). Müzikle ilgili konular öğretilirken, akademik konular da öğretilebilir (Çadır, 2008; Önal, 2010; Kırşehirli, 2011; Ertekin, 2015; Zelyurt, 2015). Yapılan araştırmalar müzikle beceri ve kavram öğretiminin özel gereksinimli bireyler üzerinde oldukça etkili olduğunu göstermektedir. Alanyazında özel eğitim ve müzikle ilgili olarak pek çok çalışma yapıldığı görülmektedir. Müziğin özel gereksinimli bireylere akademik ve sosyal becerilerin öğretimine kullanımına yönelik (Çadır, 2008; Önal, 2010; Kırşehirli, 2011; Ertekin, 2015; Zelyurt, 2015), farklı yetersizlik türüne yönelik (Berrakçay, 2008; Yılmaz, 2010; Yılmaz, 2010; Akpınar, 2012; Demirci, 2012; Baydağ, 2013; Maba; 2014), öğretmen görüşlerinin ve programın değerlendirildiği (Tekgül, 2015; Çakır-Doğan 2011) ve özel gereksinimli 2324

3 Özel eğitimde müziğe yönelik Türkiye de yılları arasında yapılan lisansüstü tezlerin öğrencilerin müziğe yönelik tutumlarının (Güven, 2011; Kurt 2010; Yılma 2010) incelendiği araştırmalara rastlanmıştır. Ayrıca yurtdışında da bir çok araştırma yapıldığı görülmektedir (Accordino, Comer ve Heller,2006; Stephenson, 2006 ; Langan 2009; Lawes, 2012; Boso, D Angelo ve Barale, 2013). Alanyazında kapsamlı olarak özel eğitim ve müzik temalı araştırmalar olan tezlerin gözden geçirilmesi, araştırmaların hangi yöne eğilim göserdiğinin belirlenmesi ve izleyen yıllarda ne tür araştırmalara gereksinim olduğunun ortaya konulması açısından önemli görülmektedir Araştırmanın Amacı Bu çalışmanın amacı, Türkiye'de yılları arasında özel eğitimde müziğe yönelik yapılan lisansüstü tezlerin gözden geçirilmesidir. Bu amaç doğrultusunda aşağıdaki sorulara cevap aranmıştır. 1- Nitel araştırmaların kullanıldığı lisansüstü tezler nelerdir? 2- Nicel araştırmaların kullanıldığı lisansüstü tezler nelerdir? 3- Tek denekli araştırmaların kullanıldığı lisansüstü tezler nelerdir? 2. YÖNTEM 2.1. Araştırma Modeli Bu çalışmada özel eğitim ve müziğe yönelik yapılan lisansüstü tez çalışmalarını belirlemek üzere öncelikle Yükseköğretim Kurulu nun (YÖK) internet sitesinden tarama yapılmıştır. Çalışma kapsamında, özel eğitim ve müziğe yönelik gerçekleştirilen araştırmalar betimsel özetlemeler yoluyla betimsel analiz kullanılarak incelenmiştir. Betimsel analiz; sistematik derleme, gözden geçirme, alanyazın taraması/incelemesi ya da kaynak taraması olarak da isimlendirilmektedir (Karasu, 2009) Araştırma Alanı Bu araştırmada özel eğitimde müziğe yönelik Türkiye de yayımlanmış yüksek lisans ve doktora tezleri incelenmiştir. Bu çalışma sonucunda 20 lisansüstü teze ulaşılmıştır. Araştırma kapsamına seçilen lisansüstü tez çalışmalarında aşağıdaki kriterler dikkate alınmıştır: a) Lisansüstü tezlerin özel eğitim ve müzik ile ilgili olması, b) yılları arasında Türkiye de yapılmış lisansüstü tezler olmasıdır Verilerin Toplanması Araştırma tezlerinin taranması sürecinde araştırmanın amaçları doğrultusunda zihinsel yetersizlik, özel eğitim, şarkı ve müzik anahtar sözcükleri kullanılarak Yüksek Öğretim Kurulu nın Ulusal Tez Merkezi veri tabanı kullanılarak tarama yapılmıştır. Bu çalışma sonucunda 20 lisansüstü teze ulaşılabilmiştir. 2.4.Verilerin Analizi Araştırma alanında yer alan araştırmalar numaralandırılmıştır. Daha sonra araştırmacı tarafından i)tek denekli araştırmalar ii) nicel araştırmalar, iii) nitel araştırmalar olmak üzere üç kategori belirlenmiştir. Her kategori ile ilgili veriler analiz edilmiştir. 2325

4 H. Aysun KARABULUT, Alpaslan KARABULUT, Ahmet YIKMIŞ Araştırmacı araştırmaları okuyarak, oluşan kategorilere göre ayrıntılı not almıştır. Araştırmacı tüm kategorilerde elde edilen verileri ayrıntılı şekilde yazmıştır. Araştırmacının yorumları bu çalışmanın tartışma bölümünde kaynaklarla desteklenerek tartışılmıştır. Bu çalışma kapsamında alan yazın taraması sonucu Türkiye de özel eğitim ve müzik çalışmalarına yönelik 19 yüksek lisans, 1 doktora olmak üzere 20 lisansüstü tezine ulaşılmıştır. Tezlerin analizi aşamasında, tezler 3 kategoriye ayrılmıştır. Tezler nitel araştırmalar, nicel araştırmalar ve tek denekli araştırmalar olarak kategorilere ayrılmıştır. Kategoriler, yüksek lisans ve doktora tezlerinin tamamı gözden geçirilerek belirlenmiştir. 3. BULGULAR 3.1.Tek denekli araştırmalar Bu kategoride yer alan tek denekli araştırma yöntemlerinin kullanıldığı lisansüstü tezlere bakıldığında 5 yüksek lisans (Çadır, 2008; Önal, 2010; Kırşehirli, 2011; Ertekin, 2015; Zelyurt, 2015) tezine ulaşıldığı görülmektedir. Araştırma modellerine göre lisansüstü tezler ayrıntılı olarak değerlendirilmiştir. Öncelikle tezlerin denekler arası çoklu yoklama modeli ile (Çadır,2008), denekler arası yoklama evreli çoklu yoklama modeli (Kırşehirli, 2011) ile denekler arası çoklu başlama modeli (Önal, 2010), uyarlamalı dönüşümlü uygulamalar modeli (Ertekin, 2015; Zelyurt, 2015) ile yapıldığı görülmektedir. Denekler arası çoklu yoklama modeli ile desenlenen bir yüksek lisans tezinde (Çadır,2008) zihinsel engelli öğrenciler için müzik terapi yöntemine göre hazırlanan sosyal beceri öğretim programının, zihinsel engelli öğrencilerin, başkalarını oyun oynamaya davet etme, başkalarından aldığı eşyayı geri getirme ve üstlendiği görevi yerine getirme sosyal becerilerini öğrenmelerinde, müzik terapinin etkililiği incelenmiştir. Araştırmaya eğitim uygulama okulu ve iş eğitim merkezine devam eden, orta düzeyde zihinsel öğrenme yetersizliği olan, dokuz öğrenci katılmıştır. Çalışmanın bulguları, müzik terapi yöntemi doğrultusunda hazırlanan sosyal beceri öğretim programının etkili olduğunu göstermektedir. Araştırmadan elde edilen sosyal geçerlik verileri de araştırma bulgularını desteklemektedir. Denekler arası yoklama evreli çoklu yoklama modeli ile desenlenen bir yüksek lisans tezinde (Kırşehirli, 2011) zihin engelli bireylere öz bakım becerilerinin öğretilmesinde şarkı yoluyla yapılan öğretimin etkililiği incelenmiştir. Araştırmaya zihin engelli tanısı almış 5 öğrenci katılmıştır. Araştırmada etkililik, eğilim, etki büyüklüğü, genelleme ve sosyal geçerlik verilerinin analizine yer verilmiştir. Araştırma bulgularına bakıldığında ise zihin engelli çocuklara öz bakım becerilerinin öğretilmesinde şarkı yoluyla yapılan öğretimin etkili olduğu, deneklerin arka planda şarkı olmadan ellerini bağımsız olarak yıkayabildikleri sonucuna varılmıştır. Öğretim oturumu bittikten sonra gerçekleştirilen toplu yoklama oturumlarından iki hafta sonra düzenlenen genelleme yoklama oturumlarında toplanmıştır. Araştırmadan elde edilen sosyal geçerlik verileri araştırma bulgularını destekler nitelikte olduğu düşünülmektedir. Tek denekli olarak yapılan diğer bir çalışmayı da Önal (2010) gerçekleştirmiştir. Yüksek lisans tezinde denekler arası çoklu başlama modeli ile otistik rahatsızlığı olan çocukların müzik eğitimine olan yatkınlıkları ve müziğe olan duyarlılıklarını tespit edebilmeyi amaçlamıştır. Araştırmanın denekleri OÇEM özel alt sınıfında bulunan iki otistik 2326

5 Özel eğitimde müziğe yönelik Türkiye de yılları arasında yapılan lisansüstü tezlerin çocuktan oluşmaktadır. Araştırmadan elde edilen bulgular her iki denek on oturumun sonunda yetenekleri paralelinde şarkının sözlerini ve ezgisini öğrenmiş ve yine her iki denek şarkının kaydını dinlerken şarkıya uygun ritim vurabildiğini göstermektedir. Genelleme, izleme ve sosyal geçerlik verilerine yer verilmemesi araştırmanın dikkat çeken yönüdür. Bu kategoride uyarlamalı dönüşümlü uygulamalar modeli ile desenlenen iki yüksek lisans tezi yer almaktadır (Ertekin, 2015; Zelyurt, 2015). Ertekin (2015) çalışmasında zihinsel yetersizlik gösteren çocuklara günlük yaşam becerilerinin öğretiminde video model olma öğretimi ve şarkıyla video model olma öğretiminin etkililik ve verimliliklerini incelemiştir. Araştırmaya orta düzeyde zihinsel yetersizlik tanısı almış yaş aralığında dört öğrenci katılmıştır. Araştırma bulgularına bakıldığında şarkıyla video modelin, video model olma öğretim yöntemine göre daha etkili ve verimli olduğu izlenimi edinilmiştir. Zelyurt (2015) çalışmasında zihinsel yetersizliği olan öğrencilere hayat bilgisi dersinin şarkı ile ve doğrudan öğretim yöntemiyle öğretiminin etkililik ve verimliliklerinin karşılaştırmasını amaçlamıştır. Araştırmaya hafif düzeyde zihinsel yetersizlik tanısı almış yaşları arasında biri kız, ikisi erkek üç öğrenci katılmıştır. Ayrıca öğretmenlerden sosyal geçerlik verisi de toplanmıştır. Araştırmada elde edilen bulgulara göre zihinsel yetersizliği olan öğrencilere hayat bilgisi dersinin şarkı ile öğretiminin doğrudan öğretim yöntemine göre daha etkili ve verimli olduğu görülmüştür. Araştırmanın sosyal geçerlik bulguları araştırma bulgularını desteklemektedir Nicel Araştırmalar Bu kategoride yer alan lisansüstü tezler araştırma yöntemlerine göre incelendiğinde, nicel araştırma yöntemlerinin kullanıldığı 10 yüksek lisans (Turan, 2006; Kurt; 2006; Yılma,2010; Çakır Doğan, 2011; Ceylan,2012; Baydağ,2013; Demirci, 2012; Akpınar, 2012; Çelik, 2014; Maba,2014) ve 1 doktora (Güven,2011) tezine ulaşılmıştır. Bu kategoride deney ve kontrol gruplu dört lisansüstü tez (Kurt; 2006; Ceylan,2012; Baydağ,2013; Güven,2011) yer almaktadır. Kurt (2006) yüksek lisans tezinde zihinsel engelli çocuklarda öğrenmenin arttırılmasını sağlamak için müzik uyaranının etkisini ortaya koymayı amaçlamıştır. Araştırmaya 4-6 yaş arası toplam 32 kişi katılmıştır. Araştırmada veri toplamak amacıyla Denver II Gelişimsel Tarama Testi ve bilgisayar uygulaması kullanılmıştır. Araştırma bulgularına bakıldığında iki grup acısından başarı ve isabet oranı değişkenine göre bir fark bulunamamış, motor becerilerinde anlamlı bir değişiklik görülmemiştir. Deneme ile doğru sayısı arasındaki ilişkiye bakıldığında, ikinci ve üçüncü haftalarda, kontrol grubu lehine pozitif korelasyon olduğu görülmüştür (p<.01). Deney grubu; araştırma hipotezleri acısından, herhangi bir farklılık yaratamadığı görülmüştür. Araştırma bulgularına göre müziğin, öğrenme üzerinde olumlu bir etkisi olmadığı sonucuna ulaşılmıştır. Güven (2011) doktora tezinde kaynaştırma uygulamasının yapıldığı ilköğretim okullarında işbirlikli öğrenme yöntemi ile işlenen müzik derslerinin öğrencilerin müzik dersine yönelik tutumları, müziksel öğrenme düzeyleri ve sosyal statüleri üzerindeki etkilerini saptamaya amaçlamıştır. Araştırmayı ilköğretim okulundaki 56 öğrenci ile gerçekleştirmiştir. Araştırmada veri toplama aracı olarak Müzik Dersi Başarı Testi ve Müziğe İlişkin Tutum Ölçeği kullanılmıştır. Araştırma bulgularında işbirlikli öğrenme yönteminin, anlatım ve soru cevap yöntemlerini içeren süregelen öğretim yöntemlerine göre kaynaştırma uygulamasının yapıldığı sınıflardaki öğrencilerin müzik dersi başarıları, derse yönelik tutumları, 2327

6 H. Aysun KARABULUT, Alpaslan KARABULUT, Ahmet YIKMIŞ kaynaştırma öğrencilerinin sosyal kabul düzeyleri ve tüm öğrencilerin derse yönelik ilgi ve katılımlarında olumlu etkisi olduğu ortaya çıkmıştır. Ceylan (2012) yüksek lisans tezinde okul öncesi dönem işitme engellilerde müzik eğitimi ile çocukların gelişim özellikleri üzerine terapötik bir çalışma yapılmış olup, bu çalışma da müzik eğitiminin okul öncesi işitme engelli çocukların gelişim özelliklerine olan etkilerini belirlemeyi hedeflemiştir. Araştırma 5-6 yaş grubu okul öncesi dönem 20 çocuk ile yapılmıştır Marmara Gelişim Ölçeği, ve Müziksel Becerilerin Gelişimini Ölçme Aracı kullanılmıştır. Geliştirilen müzik eğitimi programının çocuklarda müziksel becerileri, özbakım becerilerini, bedensel gelişimi, zihinsel, sosyal ve dil gelişimlerini destekleyebileceği yönünde bulgulara rastlanmış, duygusal gelişimi destekleyebileceği yönünde bir bulguya ise rastlanmamıştır. Baydağ (2013) ise çalışmasında görme engelli bireylerin sosyalleşme sürecinde verilen müzik eğitiminin müzikal motivasyon, müziksel ilgi ve müzik yaşantılarına etkisini araştırmayı amaçlanmıştır. Araştırma görme engelliler ilköğretim okulunda öğrenim gören 9 10 yaş grubundaki 20 öğrenci ile gerçekleştirilmiştir. Araştırmada veri toplamak amacıyla Müzikal Motivasyon Ölçeği ve Müziksel İlgi Ölçeği Müzik Yaşantısının Şeklini Belirlemeye Yönelik Anket kullanılmıştır. Verilerin çözümlenmesi için uygun istatistikî yöntemler (Kolmogorov- Smirnov, T testleri, Anova ve Levene Testi) kullanılmıştır. Araştırma sonucunda çocukların sosyalleşme, motivasyon, müziksel ilgi değişikliği dışında, verilen müzik eğitimi programının çocuklarda zihinsel, sosyal, psiko-motor ve dil gelişimlerini destekleyebileceğine rastlanmıştır ve verilerin istatistiksel analizi sonucunda da deney grubu ile kontrol grubu arasında anlamlı bir farklılık ortaya çıktığı saptanmıştır. Son olarak bu kategoride tarama modeli kullanılan 7 yüksek lisans tezi (Turan, 2006; Yılma, 2010; Maba, 2014, Çakır Doğan, 2011; Akpınar, 2012; Demirci, 2012; Çelik, 2014) yer almaktadır. Turan, (2006) yüksek lisans tezinde özel eğitim alanında müzik dersi işleyen öğretmenlerin, müzik dersinden faydalanmada karşılaştıkları sorunları belirlemeyi amaçlamıştır. Araştırma 46 özel eğitim sınıfı, 12 özel eğitim okulu ve 5 özel rehabilitasyon merkezinde görev yapan öğretmenler arasından random olarak belirlenmiş 139 öğretmenle yapılmıştır. Verilerin toplanmasında anket kullanılarak öğretmen görüşleri alınmıştır. Öğretmenlerin müzik dersi ile ilgili yeterliliklerinin düşük bir düzeyde olduğu görülmüş, dersin işlenmesi sırasında kullanılan materyallerin yetersiz ve eğitim öğretim ortamlarının da müzik dersi işlemeye uygun olmadığı belirlenmiştir. Özel eğitim müzik dersi müfredat programlarının ve özel eğitim ile ilgili yayınların da yetersiz olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Yılma (2010) araştırmasını Türkiye de yetişen engelli çocukların ve özellikle de çalışma alanı ile ilgili olarak eğitilebilir zihinsel engelli çocukların müziğe olan ilgisi, müziksel algılarının ne düzeyde ve nasıl olduğu, özel eğitim okulları, rehabilitasyon merkezleri ve kaynaştırma eğitimlerinde müziksel faaliyetlerde uyum içerisinde olmaları, kendilerini müzik ile daha rahat ifade edebilmelerine yardımcı olabilmek amacıyla yapılmıştır. Özel eğitim okullarında eğitim alan 7-11 yaş arası eğitilebilir zihinsel engelli 50 çocukla çalışılmıştır. Araştırma sonunda elde edilen verilere göre araştırmaya katılan örneklem gruplarının demografik özellikleri de göz önünde bulundurularak, yapılan müziksel içerikli anket ve gözlemlerde, enstrüman bilgisi-çevresel sesler ve eylemleri ifadeye yönelik müziksel algı-çevresel sesleri algılamaları arasında pozitif yönde anlamlı bir ilişki görülmüştür. Maba, (2014) Türkiye de müzik alanında potansiyel üstün yetenekli bireylerin aldıkları eğitimi inceleyerek olumlu ve olumsuz yönlerini belirlemek ve gelecekte eğitim alacak üstün yetenekli bireylerin eğitimlerine katkı sağlamayı amaçlamıştır. Araştırmacı veri toplamak amacıyla doküman analizi kullanmıştır ve bu amaçla tez, proje, makale, ders 2328

7 Özel eğitimde müziğe yönelik Türkiye de yılları arasında yapılan lisansüstü tezlerin kitabı, eğitim plan ve programları vb. materyalleri kullanmıştır. Araştırma bulgularında ülkemizde müzik alanında üstün yeteneğe sahip bireylerin fark edilmesi konusunda yeterince bilimsel çalışma yapılmadığı, üstün yetenekli bireylere eğitim veren kurumlara öğretmen seçme yöntemleri incelendiğinde eğitimcilerin bazı özel şartlar sonucu alındığı gözlenmiştir. Ülkemizde müzik alanında üstün yeteneğe sahip belirlenmiş kişiler harika çocuk kanunu ve statü yasalarından faydalandıkları görülmüştür. Sanat alanında üstün yeteneğe sahip bireylerin geçmişte devlet tarafından özel yasalarla desteklendiği ancak günümüzde bu yasaların aktif olarak uygulanmadığı görülmektedir. Konservatuarlar ve güzel sanatlar liselerinin ders programının incelendiğinde bireysel ve toplu alan derslerinin yanı sıra diğer akademik derslerinde olduğu görülmüştür. Konservatuarlarda uygulanan sınıf atlama yönteminin üstün yetenekli bireylerin sıkılmalarını engellemesi ve hızlı ilerlemelerine olanak tanımasından dolayı güzel sanatlar lisesinden ayıran bir unsur olduğu göze çarpmaktadır. Çakır Doğan (2011) Türkiye de ilköğretim okullarında öğrenim gören eğitilebilir zihinsel engelli öğrencilere verilen müzik eğitiminin uygulanan müzik dersi öğretim programı, ders işlenişi ve derslerin işlendiği sınıf ortamı açısından durumunu tespit etmeyi amaçlamıştır. Araştırmaya Türkiye deki 50 eğitilebilir zihinsel engelliler ilköğretim okulunda görev yapmakta olan toplam 918 öğretmen (müzik dersi işleyen sınıf ve müzik öğretmenleri) katılmıştır. Yapılan istatistiksel analizler sonucunda; sınıflarda bulunan genel öğretim araç gereçleri içerisinde en çok CD çalar ve bilgisayar, çalgılar içerisinde en çok Türk ritim çalgıları ve bağlama bulunduğu, ders işlenişinde kullanılmak üzere en çok tercih edilen çalgıların Bağlama ve Org olduğu, sınıf ortamının yeterliliği ile ilgili olarak eğitilebilir zihinsel engelli öğrencilerle ders işlemeye uygun olmadığı ve sınıflarda bulunan öğretim araç gereçlerinin müzik dersi işlemek için yeterli olmadığı, uygulanan ilköğretim düzeyindeki eğitilebilir zihinsel engelli çocuklar için hazırlanmış olan müzik dersi öğretim programı ile ilgili olarak genel amaçların tamamı 8. genel amaç haricinde öğrencilere uygun olduğu, ders süresini müzik dersi için yeterli olduğunu, öğretmenlerin ders işlenişinde en çok şarkı söyleme, koro çalışması, müzik dinleme, ritim ve ses çalışmaları etkinliklerinden yararlanmakta olduğu sonucuna varılmıştır ve uygulanmakta olunan müzik dersi öğretim programı ile ilgili öğretmen görüşleri temel alınarak elde edilen veriler doğrultusunda bir öğretim programı model önerisi hazırlanmıştır. Ayrıca araştırmada hem betimleme hem de değerlendirme çalışması yapılmıştır. Akpınar (2012) tezinde Türkiye deki görme engelli ilköğretim okullarında Braille İşaret Sistemi ve bu sistemin eğitimine yönelik öğretmen ve öğrenci görüşlerini belirli boyutlarıyla incelemeyi ortaya koyarak bu sistem hakkında bilgi vermeyi, eksiklikleri gidermeyi ve yaşanmakta olan problemlerin çözümü için olumlu katkılar sağlamayı amaçlamıştır. Araştırmaya 16 görme engelli ilköğretim okulunda görev yapan müzik 6 müzik öğretmeni ve 73 görme engelli öğrenci katılmıştır. Verilerin analizinde frekans ve yüzde hesaplamaları yapılarak istatistiksel analiz yapılmıştır. Araştırmada elde edilen bulgulara göre; Braille İşaretler Sistemi ile ilgili kaynak ve dokümanların yetersiz olduğu, haftalık ders saatinin arttırılması gerekliliği, bu okullarda çalışan müzik öğretmenlerine özel eğitim verilmesi ve müzik dersi öğretim programı hazırlanırken görme engelli öğrencilerin görüşleri doğrultusunda geliştirilmesi gibi bazı önerilerde bulunulduğu görülmüştür. Demirci (2012) tezinde Türkiye de görme engelliler ortaokullarında öğrenim gören öğrencilerin müzik eğitimine yönelik durum saptaması yapmayı, bu durum saptamasına göre görme engellilerin müzik eğitimindeki mevcut durumu belirlemeyi hedeflemiştir. Araştırmaya görme engelliler ortaokullarında görev yapan on üç müzik öğretmeni katılmıştır. Araştırmada verileri toplamak amacıyla anket soruları hazırlanmıştır. Araştırmada elde edilen veriler frekans ve yüzde 2329

8 H. Aysun KARABULUT, Alpaslan KARABULUT, Ahmet YIKMIŞ hesaplamaları ile çözümlenmiş ve sayısal ifadelere dönüştürülmüştür. Araştırma müzik dersi dört öğrenme alanından dinleme-söyleme-çalma öğrenme alanı ile müzik kültürü öğrenme alanı kazanımlarının gerçekleşebilme durumu, çokseslilik ve müzik arşivi oluşturma dışında genel olarak olumlu yönde sonuçlanmıştır. Müziksel algı ve bilgilenme öğrenme alanı ile müziksel yaratıcılık öğrenme alanı kazanımlarının gerçekleşebilme durumunda sorunların olduğu ortaya çıkmıştır Braille müzik yazısının, müzik dersinde kullanılmasının, müziksel algı - bilgilenme öğrenme alanı ve bununla beraber müziksel yaratıcılık öğrenme alanı kazanımlarının gerçekleşebilme durumuna pozitif yönde etki edeceği ortaya çıkmıştır. Müziksel yaratıcılık öğrenme alanı kazanımlarının gerçekleşebilme durumunda; müzikleri harekete ve dansa dönüştürme gibi devinim içeren kazanımlar, görme engeli olgusu ile düşük seviyede olduğu sonucuna varılmıştır. Çelik (2014) ise tezinde Türkiye de ve Avrupa da özel gereksinimli çocuklarla yapılan müzik eğitimi çalışmalarının nasıl bir dağılım gösterdiğini belirlemeyi amaçlamıştır. Araştırmada Türkiye ve Avrupa daki özel gereksinimli çocuklarla ilgili yapılmış müzik eğitimi çalışmalarının bulunduğu Avrupa da 11 i kullanıma açık Türkiye de ise 11 tez, 13 makaleye ulaşılmıştır. Araştırmanın sonucunda % 37,14 ünün yılları arasında, % 54,28 inin Rehabilitasyon ve Tedavi amacıyla, %65,71 inin deneysel çalışma üzerine, %37,14 ünün otizm engel türünde, % 54,28 ini 16 yaş ve üzeri bireylerde, %68,57 sinin Türkiye de yapıldığı saptanmıştır Nitel araştırmalar Bu kategoride yer alan lisansüstü tezler araştırma yöntemlerine göre incelendiğinde, nitel araştırma yöntemlerinin kullanıldığı 4 yüksek lisans (Öner, 2006; Berrakçay, 2008; Yılmaz, 2010; Tekgül, 2015) tezine ulaşılmıştır. Öner (2006) tezinde öğrenme güçlüğü çeken çocukların müziğe olan duyarlılıklarını belirlemeyi hedeflemiştir. Araştırmaya 30 öğrenme güçlüğü çeken öğrenci katılmıştır. Veriler tam yapılandırılmıs gözlem formu ile toplanmıştır. Araştırma sonucunda öğrenme güçlüğü çeken çocukların müziğe, yaklaşık üçte ikisinin duyarlılık gösterdiği, öğrencilerin çoğu, dinletilen sarkıllara eşlik ettiği görülmüştür. Bu bağlamda öğrenme güçlüğü çeken çocuklar, müziğe, kendilerinden umulmayan bir duyarlılık gösterdiği sonucuna varılmıştır. Berrakçay (2008) otistik çocukların müzikle ilişkilenmesi kapsamında yapılan ritim çalışmalarının çocuklardaki problem olarak görülen davranışların kontrolünü ne yönde etkilediğini anlamayı amaçlamıştır. Araştırmaya yasları 9-14 arasında değişen dört otistik çocuk katılmıştır. Berrakçay (2008) ın çalışmasında Ritim Tekrar Ölçeği ve Problemli Davranış Haftalık İzleme Formu kullanılmıştır. Berrakçay (2008) in çalışmasında ritim tekrarının yine tekrara dayalı olarak çıkan problem davranışların yerine geçebileceği fakat problem davranışları ortaya çıkaran çevresel faktörlerin gücünün kimi zaman müziğin gücünden daha baskın olduğu da ortaya konmuştur. Nitel araştırma yöntemine göre yazılan diğer bir tezi de Yılmaz (2010) gerçekleştirmiştir. Tezinde dilbilimsel ve psikanalitik bakış açılarıyla, müziğin otistik çocuklarda nasıl bir etkiye sahip olduğunu incelemiştir. Araştırmaya 3 otistik ergen katılmıştır. Sekanslardaki sembolik davranışları yorumlayabilmek amacıyla video analizleri kullanılmıştır. Araştırma sonucunda otistiklerde müzik, sözel olmayan ve konuşma dışı işaretlerin ortaya çıkışını desteklediği ve onlara kendilerini ifade etme fırsatı sunduğu görülmüştür. Tekgül (2015) ise tezinde ortaokullardaki özel eğitim sınıflarında uygulanan müzik dersi öğretim programının özel eğitim sınıfı öğrencilerine içerik, zaman ve uygulanışı yönünden uygunluğuna ilişkin öğretmen görüşlerinin 2330

9 Özel eğitimde müziğe yönelik Türkiye de yılları arasında yapılan lisansüstü tezlerin alınmasını amaçlamıştır. Araştırmaya özel eğitim sınıfı bulunan yüz kırk ortaokulda özel eğitim sınıfıyla ders yapan on sekiz müzik öğretmeni katılmıştır. Araştırma bulgularında ise özel eğitim sınıfları için uygun bir müzik dersi öğretim programı olmadığı sonucuna ulaşılmıştır. 4. TARTIŞMA VE SONUÇ Bu çalışmada yılları arasında Türkiye de özel eğitimde müziğe yönelik yapılan 19 u yüksek lisans, 1 i doktora tezi olmak üzere toplam 20 tez çalışmasına ulaşılmıştır. Bu tezler üç kategoride incelenmiştir: a) Tek denekli araştırmalar, b) nicel araştırmalar, c) nitel araştırmalar. Her kategori kendi içinde değerlendirildiğinde alanyazına katkısı olduğu söylenebilir. Tek denekli araştırmalarla yapılan lisansüstü tezlere baktığımızda müzik terapi yöntemine göre hazırlanan sosyal beceri öğretim programının (Çadır,2008) ve zihin engelli bireylere öz bakım becerilerinin öğretilmesinde şarkı yoluyla yapılan öğretimin (Kırşehirli, 2011) etkili olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Ertekin (2015) çalışmasında zihinsel yetersizlik gösteren çocuklara günlük yaşam becerilerinin öğretiminde video model olma öğretimi ve şarkıyla video model olma öğretiminin; Zelyurt (2015) ise zihinsel yetersizliği olan öğrencilere hayat bilgisi dersinin şarkı ile ve doğrudan öğretim yöntemiyle öğretiminin etkililik ve verimliliklerini incelemiştir. Her iki çalışmada da şarkıyla video model olma ve şarkı ile öğretimin diğer yöntemlere göre etkili ve verimli olduğu bulgusuna ulaşılmıştır. Bu sonuçların alanyazına kazandırılan önemli bir bulgu olduğu düşünülmektedir. Bu çalışmalar sonucunda müzik ve şarkı yoluyla özel gereksinimli öğrencilere akademik becerilerin, sosyal becerilerini günlük yaşam becerilerinin ve özbakım becerilerinin kazandırıldığı görülmektedir. Eren, Deniz ve Düzkantar (2013), araştırmasında Orff yaklaşımına göre hazırlanan müzik etkinlikleri içinde ipucunun giderek azaltılması yöntemi ile yapılan gömülü öğretimin, otistik çocuklara kavram öğretmede etkili olduğu bulgusuna vardıkları görülmüştür. Özel gereksinimli öğrencilere müzik ve şarkıyla akademik becerilerin ve günlük yaşam becerilerinin kazanmaları oldukça etkili olduğu görülmesine rağmen konuya ilişkin ulaşılan tezler incelendiğinde yapılan tez çalışma sayısının az olduğu ve bu çalışmalarda da sınırlı sayıda becerilerin kazandırılmaya çalışıldığı görülmektedir. Ayrıca okuma yazma ve matematiğe yönelik. tek denekli yapılan herhangi bir çalışmaya yer verilmediği görülmektedir Bu nedenle tek denekli tez çalışmaların sayısının artırılmasının yararlı olacağı düşünülmektedir. Yurt dışı alanyazında okuma becerilerine (Regıster, Darrow, Swedberg ve Stanley, 2007), erken okuma becerilerine (Register, 2004), yazma becerilerine (Register, 2001) yönelik araştırmaların yapıldığı görülmektedir. Nicel araştırmaların yapıldığı lisansüstü çalışmalarına baktığımızda, deney ve kontrol gruplu ön test son test deneysel desen kullanılan dört lisansüstü tez (Kurt; 2006; Ceylan,2012; Baydağ,2013; Güven,2011), tarama modeli kullanılan 7 yüksek lisans tezi (Turan, 2006; Yılma, 2010; Maba, 2014, Çakır Doğan, 2011; Akpınar, 2012; Demirci, 2012; Çelik, 2014) yer aldığı görülmektedir. Burada nicel tezlerin; tek denekli ve nitel tezlere göre sayıca fazla olduğu göze çarpmaktadır. De Jong (2007) çalışmasında araştırmacıların daha çok deneysel desenin kullanılma sebebi olarak, nitel araştırmaya göre verilere daha hızlı ve kolay ulaşılması ayrıca analizlerinin de daha kolay yapılmasından kaynaklandığını ifade etmiştir. Araştırmacılarında nicel çalışmalara ağırlık vermelerinin sebebi bu olduğu düşünülebilir. 2331

10 H. Aysun KARABULUT, Alpaslan KARABULUT, Ahmet YIKMIŞ Kurt (2006) tezinde zihinsel engelli çocuklarda öğrenmenin arttırılmasını sağlamak için müzik uyaranının etkisini ortaya koymayı amaçlamıştır. Araştırmanın sonucu olarak da müziğin, öğrenme üzerinde olumlu bir etkisi olmadığı sonucuna ulaşılmıştır. Kurt (2006) araştırmasında böyle bulguya rastlanmasının sebebi olarak müzikle birlikte bilgisayar uygulamasının kullanıldığı ilk araştırma olmasının metodun, sürenin ve değişken kontrolünün sonucu etkilediğini belirtmiştir. Ayrıca araştırmada bilgisayar uygulaması yapılmasının öğrencinin düşük demografik özellik gösteren ailelerden seçilmesinden, bilgisayarla ilk kez karşılaşmalarından veya özel gereksinimli öğrencilerin dikkat sürelerinin düşük ve dağınık olmasından kaynaklı olduğu düşünülebilir. Tezde bulunan bulgular literatüre bakıldığında bazı araştırmalarla benzerlikler gösterirken bazı araştırmalara göre ise farklılıklar göstermektedir. Bu sonuç Hui ( 2006) nin çalışmasıyla benzerlik gösterirken; Wigram ve Gold (2005), Warnock (2012) ve Lawes (2012) araştırmaları ile farklılık göstermektedir ki bu araştırmalar da müzik terapinin insanların öğrenmesine olumlu katkı sağladığı sonucuna varmışlardır. Güven (2011), Ceylan (2012) ve Baydağ (2013) tezlerinde yaptıkları ölçeklerin istatistiksel analizleri sonucunda müzik eğitiminin özel gereksinimli öğrencilerde özbakım becerilerine, zihinsel, sosyal, psikomotor, dikkat gelişimine, dil gelişimine ve bedensel gelişimine olumlu yönde etkilediğini bulgulamışlardır. Bu tezlere benzer bir şekilde Malkoç ve Ceylan (2013); Malkoç ve Ceylan (2012) araştırmalarında müzik sayesinde özel gereksinimli öğrencilerin topluma uyum sağlama, sağlıklı iletişim ve dikkat becerilerinin geliştiğine yönelik sonuçlara ulaşılmıştır. Bunun yanı sıra Ceylan (2012) müzik eğitiminin çocukların duygusal gelişimini desteklemediği yönünde bulgusu dikkat çekici olduğu düşünülmektedir. Bu araştırmadan farklı olarak Akgül Barış ve Şendurur (2002), araştırmasında müzik eğitiminin bireyin duyuşsal davranışlarında olumlu yönde etkilediği bulgusuna rastlamıştır. Ayrıca Türkiye deki bu çalışmalara paralel olarak uluslararası alan yazında da Duffy ve Fuller (2000), Obiozor (2010) ve Register ve arkadaşları (2007) müziğin özel gereksinimli öğrencilerin dil gelişiminde, okuduğunu anlamada, kelime bilgisinde, sosyal becerilerinde, öz yönetim ve işlevsel yaşam becerilerinde katkıda bulunduğu çalışmalara rastlanmaktadır. Ulusal ve uluslararası alanyazında gerçekleştirilen araştırmaların bulguları değerlendirildiğinde birbiri ile benzer sonuçların yer aldığı görülmektedir. Akpınar(2012) ve Demirci(2012) tezinde görme engelliler ile yaptığı çalışmasında müzik eğitiminde programa yönelik durum saptamayı amaçlamışlardır. Bilgi vermeyi, eksiklikleri gidermeyi ve yaşanmakta olan problemlerin çözümü için önerilerde bulunulduğu bu çalışmalar ülkemizde bu yönde ortaya çıkabilecek ihtiyaçların karşılanması ve giderilmesi bakımından önemli olduğu düşünülmektedir. Çelik (2014) lisansüstü tezinde Türkiye de ve Avrupa da özel gereksinimli çocuklarla yapılan müzik eğitimi çalışmalarının nasıl bir dağılım gösterdiğini belirlemeyi amaçlamıştır. Tezin bu alanda çalışacak kişiler için önemli derecede kaynak sağladığı söylenebilir.. Öğretmen ve öğrenci görüşlerinin alındığı mevcut durumun belirlenmesi ve var olan problemlere yönelik ayrıntılı ve derinlemesine bilgi elde edilmesi açısından nitel araştırmaların önemli olduğu düşünülmektedir. Ancak Türkiye de yapılan tezlere bakıldığında nitel araştırmaların sayısının nicel araştırmalara göre az olduğu görülmektedir. Nitel araştırmalarla yapılan dört yüksek lisans tezine ulaşıldığı görülmektedir (Öner, 2006; Berrakçay, 2008; Yılmaz, 2010; Tekgül, 2015). Öner (2006) 2332

11 Özel eğitimde müziğe yönelik Türkiye de yılları arasında yapılan lisansüstü tezlerin çalışmasında öğrenme güçlüğü çeken çocukların müziğe olan duyarlılıklarının belirlenmesi, onların dünyasında müziğin ne kadar yer aldığına ilişkin önemli bilgiler elde edilmesi ve elde edilen bulguların bu çocukların eğitim hayatında müzik eğitimine yönelik içeriğin artırılma durumlarını belirlemek amacıyla yaptığı çalışmasında öğrencilerin büyük çoğunluğunun dinletilen şarkılara odaklandığı, dinletilen şarkılarda mırıldandığı, ritme eşlik ettiği, dinletilen şarkılarda hareket ve dans ettiği, dinletilen şarkılarda sevinme tepkisi gösterdiği bulgulanmıştır. Araştırmada öğrencilerin kendilerinden umulmayan performans göstermeleri ve onlardan bazılarının müziğe normal çocuklar kadar kabiliyetli olduklarını göstermeleri çarpıcı bir sonuç olarak göze çarpmaktadır. Yılmaz (2010) çalışmasında, müzik atölyesi çerçevesinde, üç otistik ergenin vaka incelemesine yer ver vermiştir. Bu vakalar, atölye sırasında filme çekilmiş, elde edilen videolarda, sözel olmayan ve konuşma dışı her türlü iletişimsel işaret bulguları analiz edilmiştir. Bu bulgulardan elde edilen verilere göre, Yılmaz (2010) çalışmasında otistik çocuklarda müzik atölyesi çerçevesinde ortaya çıkan sözel olmayan iletişim işaretlerinin incelenmesi amacıyla vaka incelemesi yapmıştır. Bulgulardan elde edilen veriler otizmli bireylerde müziğin; sözel olmayan ve konuşma dışı işaretlerin ortaya çıkışını desteklediğini ve onlara kendilerini ifade etme yolu açtığı sonucuna varılabilir. Tekgül (2015) ortaokullardaki özel eğitim sınıflarında uygulanan müzik dersi öğretim programının özel eğitim sınıfı öğrencilerine içerik, zaman ve uygulanışı yönünden uygunluğuna ilişkin öğretmen görüşlerinin alınması amacıyla yaptığı çalışma sonucunda göze çarpan bulgulardan bir tanesi özel eğitim sınıflarında okutulan müzik dersi için T.C. Milli Eğitim Bakanlığı Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı nca hazırlanmış bir öğretim programının olmadığı sonucudur. Karabulut (2012), araştırmasında eğitim uygulama okulu eğitim programının öğretmen görüşlerine göre değerlendirildiği çalışmasında eğitim uygulama okulu eğitim programının yeniden gözden geçirilerek gerekli program geliştirme çalışmasının yapılmasının uygun olacağı görüşüne varılmıştır. Bu bulgulara yönelik olarak özel eğitim sınıflarında okutulan müzik dersi için bir öğretim programının hazırlanması gerektiği ve mevcut eğitim uygulama okulu programının revize edilmesi gerektiği bulgulanmıştır. Dolayısıyla özel eğitim uygulama merkezlerine yönelik program geliştirilirken gerek müziğin işe katıldığı gerekse diğer etkililiği ispatlanmış öğretim yöntemlerinin programa dahil edilmesi gerektiği söylenebilir. Türkiye de yapılan araştırmalara bakıldığında müziğin özel eğitim alanında terapi, öğretim yöntemi ve problem davranışların sağaltımı amaçlarıyla kullanıldığı görülmektedir. Ancak araştırma sayısının sınırlılığı daha fazla araştırma yapılmasına gereksinim olduğunu düşündürmektedir. KAYNAKÇA Accordino, R., Comer, R. & Heller B.W. (2006). Potansiyel Müzik Araştırmaları: Otizmli Bireylerle Müzik Terapi Üzerine Kritik Bir İnceleme. Research in Autism Spectrum Disorders Akgül Barış, D. & Şendurur Y. (2002). Müzik Eğitimi ve Çocuklarda Bilişsel Başarı. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi. Cilt: 22. Sayı: ( ). Akpınar, H. (2012). Görme Engellilerde Braille İşaret Sistemi ve Müzik Eğitiminde Kullanılabilirliği. Yüksek Lisans Tezi. Atatürk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Güzel Sanatlar Eğitimi 2333

12 H. Aysun KARABULUT, Alpaslan KARABULUT, Ahmet YIKMIŞ Baydağ, C. (2013). Görme Engelli Bireylerin Sosyalleşme Sürecinde Verilen Müzik Eğitiminin, Müzikal Motivasyon, Müziksel İlgi Ve Müzik Yaşantılarına Etkisi. Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. İstanbul. Berrakçay, O. (2008). Müziğin Bir Yaygın Gelişimsel Bozukluk Tipi Olan Otizmde Ortaya Çıkan Problemli Davranışları Üzerinde Etkisi, Ritim Uygulaması Çerçevesinde 4 Örnek Olay. Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü. İzmir Boso, M., D Angelo, E. & Barale, F. (2013). Otizm Spektrum Bozukluğunda Müzik Yeteneği ile Nöropsikolojikal İlişkisi. Music and Medicine. 5(4) Ceylan, F. (2012). Okul Öncesi Dönem İşitme Engellilerde Müzik Eğitimi İle Çocukların Gelişim Özellikleri Üzerine Terapötik Bir Çalışma. Yüksek Lisans Marmara Üniversitesi. Eğitim Bilimleri Enstitüsü. İstanbul Çadır, D. (2008). Zihinsel Engelli Öğrenciler İçin Müzik Terapi Yöntemine Göre Hazırlanan Sosyal Beceri Öğretim Programının Etkililiğinin İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. Çakır, Doğan, C. (2011). Türkiye deki İlköğretim Düzeyindeki Eğitilebilir Zihinsel Engelliler İçin Müzik Eğitiminin Durumu Ve Öğretim Programı Model Önerisi. Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Güzel Sanatlar Eğitimi Ana Bilim Dalı. Çelik, P. (2014).Türkiye de Ve Avrupa da Tarihleri Arasında Özel Gereksinimli Çocuklarla İlgili Yapılmış Olan Müzik Eğitimi Çalışmalarının Değerlendirilmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi. İzmir De Jong, O. (2007). Trends Ġn Western Science Curricula And Science Education Research: A Bird s Eye View. Journal of Baltic Science Education, 6(1), Demirci, Z. F, (2012). Türkiye de Görme Engelliler Ortaokullarında Öğretmen Görüşlerine Göre Müzik Dersi Kazanımlarının Gerçekleşebilme Durumu. Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Ankara. Duffy, B. & Fuller, R. (2000). Role of Music Therapy in Social Skills Development in Children with Moderate Intellectual Disability, Journal of Applied Research in İntellectual Disabilities 13, ss Ertürk, S. (1972). Eğitimde "Program" Geliştirme, Yelkentepe Yayınları No.4, Ankara Güven, E. (2011). Kaynaştırma Uygulamasının Yapıldığı Sınıflarda İşbirlikli Öğrenmenin Müzik Öğretimi Üzerindeki Etkileri. Doktora Tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Hui, K. (2006), Mozart effect in preschool children? ; Early Child Development and Care, Vol 176(3-4), May ss Kurt, G. (2006). Zihinsel Engelli Çocuklarda, Müzik Dinlemenin Öğrenme Üzerindeki Etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Maltepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Psikoloji, İnsan Bilimleri Ve Felsefe. Langan, D. (2009). Özel Eğitim İçin Müzik Terapi Bir Değerlendirme Aracı: Eğitim Sonuçlarını Birleştirme. The Australian Journal of Music Therapy. Cilt: 20. Lawes, M. (2012). Sonuçlar üzerinde Raporlar: Uyarlanan AQR Enstrüman Otizmde Müzik Terapi Kullanımını Değerlendirme. Music Therapy & Special Music Education. 4 (2). 2334

13 Özel eğitimde müziğe yönelik Türkiye de yılları arasında yapılan lisansüstü tezlerin Maba, A. (2014). Türkiye de müzik alanında potansiyel üstün yetenekli bireylerin eğitimlerinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi. Eğitim Bilimleri Enstitüsü. İzmir Malkoç T. & Ceylan, F.(2012). Okul Öncesi Dönem İşitme Engelli Çocuklarda Müzik Eğitiminin Sözel Açıklama Becerisine Etkisi. Marmara üniversitesi Journal of Research in Edicationand Teaching Malkoç, T. & Ceylan, F. (2011). Okulöncesi Dönem İşitme Engelli Çocukların Müzik Eğitimi Etkinliklerinde Dikkat Eksikliğini Geliştirme Becerisine Ait İnceleme. J. Educ. Instr. Stud. World, 1(1), Obiozor, W. E. (2010). TheUse Of Music Toteach Life Skils To Students With Emotional Disabilities İn The Classroom. Us- China Education Review, 7 (1), Odluyurt, S. & Batu, E. S. (2009). Okul Öncesi Dönemdeki Kaynaştırmaya Hazırlık Becerilerinin Öğretmen Görüşlerine ve Alanyazın Taramasına Dayalı Olarak Belirlenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 9 (4), Güz, Önal, O. (2010). Otistik Çocuklarda Müzik Eğitimi. Yüksek Lisans Tezi. Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Kırıkkale Öner, K. A. (2006). Müziğin Öğrenme Güçlüğü Çeken Çocukların Duyarlılıklarına Etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Güzel Sanatlar Eğitimi Ana Bilim Dalı Reggister, D., Darrow, A., A, Swedberg, O. & Standley, D. (2007). The Use Of Music To Enhance Reading Skills Of Secand Grade Secand Grade Studants Andstudents. With Reading Disabilities. Journal Of Music Therapy, 44 (1), Register,.D. (2004). The effects of live music groups versus an educational children's television program on the emergent literacy of young children. Journal of Music Terapy. Register, D. (2001). The EffectsOf An Early İntevention Music curriculum On Prereading/ Writing. Journal Of Music Therapy, 38 (3), Stephenson, J. (2006). Müzik Terapi ve Ağır Yetersizliği Olan Öğrencilerin Eğitimi. Education and Training in Developmental Disabilities. 41(3), Sun, M. & Seyrek, H. (2000). Okul Öncesi Eğitiminde Müzik. Müzik Eserleri Yayınları.(173). İzmir. Tekgül, E. (2015). Özel Eğitim Sınıfı Bulunan Ortaokullardaki Müzik Öğretmenlerinin Müzik Öğretim Programı ve Uygulanışına İlişkin Görüşleri (Ankara İli Örneği). Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Ankara. Turan, D. (2006). Özel Eğitimde Müzikten Yararlanmada Karsılasılan Sorunlarla İlgili Öğretmen Görüşlerinin İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Yıldırım, C. (1991). Eğitim Bilimleri Eğitim Felsefesi. (Ed: Ayhan Hakan). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi Yayınları. Yılma, G. (2010). Eğitilebilir Zihinsel Engelli Çocuklarda Müziksel Algının Ölçülmesi Ve Değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi. İnönü Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Malatya Yılmaz, E. (2010). Otistik Çocuklarda Müzik Atölyesi Çerçevesinde Ortaya Çıkan Sözsüz İletişim İşaretlerinin İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Uygulamalı Psikoloji Anabilim Dalı. 2335

14 H. Aysun KARABULUT, Alpaslan KARABULUT, Ahmet YIKMIŞ Zelyurt, S. (2015). Zihinsel yetersizliği olan öğrencilere hayat bilgisi dersinin şarkı ile ve doğrudan öğretim yöntemiyle sunulmasının etkililik ve verimliliklerinin karşılaştırılması. Yüksek Lisans Tezi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi. Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Bolu. 2336

15 Özel eğitimde müziğe yönelik Türkiye de yılları arasında yapılan lisansüstü tezlerin 1. Introduction EXTENDED ABSTRACT The most important element that leads people to success in life is the education that the society shares in common consensus. People are educated when they see social or individual deficiencies. According to Ertürk (1972), education is the process of bringing change in the behavior of the individual through his or her own experience and deliberately in the desired direction. In another definition, it is a regular interaction in order to provide certain changes in human behaviors in terms of knowledge, skills, understanding, interest, attitude, character and important personality qualities (Yıldırım, 1991). It seems that various methods and techniques are included in the related literature to teach knowledge, skill and concept to special needs individuals. In recent years, there have been proven studies that have proven to be effective in teaching skills and concepts for special needs individuals through music therapy, play and song (Çadır, 2008; Önal, 2010; Kırşehirli, 2011; Ertekin, 2015; Zelyurt, 2015). Music therapy is the organizing use of music and sounds to support physical, mental, social and emotional development (Duffy and Fuller, 2000). In individuals with intellectual disabilities, music therapy can be used as a success-inducing activity, as well as teaching many skills and concepts (Çadır, 2008). Music therapy shows different development, children's academic, language, social etc. (Duffy and Fuller, 2000). While the subjects related to music are taught, academic subjects can also be taught (Çadır, 2008, Önal, 2010, Kırşehirli, 2011, Ertekin, 2015, Zelyurt, 2015). Research shows that music and skill teaching are very effective on individuals with special needs. It seen that there are some methods and techniques in the related literature for teaching knowledge, skill and concepts to individuals with special needs. In recent years, some studies whose efficiency are proved in terms of teaching skills and concepts to individuals with special needs through therapy, music, games and songs. By this reason, the role of music in teaching is very important. The aim of the study is to revise the graduate dissertations descriptively prepared at special education departments related to music in Turkey between 2005 and The aim of this study is to watch the post-graduate theses on music in special education between 2005 and 2015 in Turkey. For this purpose, the following questions were sought. 2. Method Within the framework of the study, the studies as to special education and music are analyzed with descriptive summaries as descriptive analysis. In the study, the M.A. and Ph.D. dissertations related to special education and music are analyzed. At the end of the research 20 dissertations are reached. The following criteria are taken into consideration for selection process: a) the dissertations should be related to music and special education b) they should be between 2005 and 2015 in Turkey. The key words mental deficiency, special education, songs and music are used in Board of Higher Education National Thesis Centre. The studies found in the research are enumerated. Then, three categories as a) single subject researches b) quantitative researches c) qualitative researches. Data related to each category is analyzed. 2337

16 H. Aysun KARABULUT, Alpaslan KARABULUT, Ahmet YIKMIŞ The researcher read the researches and got detailed notes according to the categories. The researcher wrote the data obtained in all categories in detail. The researcher's comments have been discussed in the discussion section of this work, supported by references. 3. Findings, Discussion and Results Within the framework of this study, 19 Ph.D. and one M.A. (totally 20) dissertations related to special education and music are used. In the analysis process of the dissertations, they are divided into three categories. These categories are qualitative, quantitative and single subject researches. The categories are determined by revising all of the dissertations. It is seen that the thesis of 5 graduate students (Çadır, 2008; Önal, 2010; Kırşehirli, 2011; Ertekin, 2015; Zelyurt, 2015) is reached when one-part research methods in this category are used. According to research models, postgraduate theses are evaluated in detail. First of all, the theses were modeled by using a multiple polling model between the subjects (Çadır, 2008), a multi-polling model (Kırşehirli, 2011) and a multi-start model between subjects (Önal, 2010), adaptive rotation applications model (Ertekin, 2015). When the theses in this category are examined according to the research methods, 10 graduate students (Turan, 2006; Kurt, 2006; Yılma, 2010; Çakır Doğan, 2011; Ceylan, 2012; Baydağ, 2013; Demirci, 2012; Akpınar, 2012; Steel, 2014; Maba, 2014) and 1 doctorate (Güven, 2011) thesis was reached. When the graduate theses in this category are examined according to the research methods, 4 graduate theses in which qualitative research methods are used have been reached (Öner, 2006; Berrakçay, 2008; Yılmaz, 2010, Tekgül, 2015). When the researches in special education area are considered, it is observed that music is used to cure problematic behaviors as therapy and teaching method. However, the boundedness of the number of the studies makes one think that more studies should be carried out. When we look at the researches made in Turkey, it is seen that music is used in the field of special education for therapy, teaching method and problem behaviors. However, the limit of the number of research suggests that more research is needed. 2338