MASTERCAM X ISTANBUL 2006

Transkript

1 TEK. ÖĞR. EMRE GÜNAYDIN MASTERCAM X ISTANBUL 2006 TEK. ÖĞR. EMRE GÜNAYDIN 1

2 TEK. ÖĞR. EMRE GÜNAYDIN 1_MASTERCAM X GİRİŞ 1_1_MASTERCAM X GİRİŞ 2_1_POİNT (NOKTA) 2_2_LİNE (ÇİZGİ) 2_3_CİRCLE ( YAY ) 2_4_YUVARLAT VE PAH KIRMA 2_5_SPLİNE OLUŞTURMA 2_6_DİKDÖRTGEN OLUŞTURMA 2_7_POLİGON ÇOKGEN OLUŞTUR 2_8_ELİPS OLUŞTUR 2_9_SPİRAL OLUŞTUR 2_10_HELİS OLUŞTUR 2_11_HARF OLUŞTUR 2_12_SINIRLARDAN KÜTÜK OLUŞTUR 2_13_EĞRİ OLUŞTUR 2_14_HAZIR ŞEKİLLER 2_CREATE (OLUŞTUR) 3_1_ÇOĞALT 3_2_DÖNDÜR 3_3_AYNALAMA 3_4_ÖLÇEKLE 3_5_3D BAKIŞLAR ARASI ÇOĞALT 3_6_OFSET 3_7_OFSET KONTUR 3_8_İZDÜŞÜM 2 3_DÜZELT

3 3_9_DİKDÖRTGEN ÇOĞALT 3_10_YUVARLA SAR 3_11_SÜRÜKLE 3_12_STL DÖNÜŞTÜR TEK. ÖĞR. EMRE GÜNAYDIN 4_1_BUDA_KIR 4_2_BUDA KIR ÇOKLU 4_3_BUDA KIR ÖLÇÜLERİ KIR 4DÜZELTME BUDA KIR 5YÜZEY OLUŞTURMA 5_1_YUMUSAK KESİT KESKİN KESİT 5_2_DÖNDÜRMELİ YÜZEYLER 5_3_OFSET YÜZEY 5_4_SÜPÜRMELİ YÜZEYLER 5_5_AĞ NET YÜZEYLER 5_6_FENCE YÜZEYLER 5_7_DRAFT YÜZEYLER 5_8_PROFİL ÇEKEREK YÜZEY 5_9_YÜZEYLER YUVARLATMA 5_10_YÜZEYLERİ BUDA 5_11_YÜZEYLERİ UZALT 5_12_KATILARDAN YÜZEY YAP 5_13_DÜZ SINIRLARDAN YÜZEY OLUŞTUR 6_1_PROFİL ÇEK 6_2_PROFİLİ DÖNDÜR KATI OLUŞTUR 3 6KATI OLUŞTUR

4 6_3_PROFİL SÜPÜREREK KATI OLUŞTUR 6_4_YUMUŞAK KESİT KESKİN KESİT KATI OLUŞTUR 6_5_YUVARLATMA OLUŞTUR 6_6_PAH KIRMAK 6_7_SHELL KABUK MAL PAYI 6_8_ELEMANLARI BUDAMA 6_9_KALINLIK VERME 6_10_KATI YÜZEYLERİ KALDIRMA 6_11_AÇI OLUŞTURMA 6_12_EKLE ÇIKART 6_13_YÜZEYLERDEN KATI OLUŞTURMA 6_14_KATI ÖZELLİKLERİ BUL 6_15_KATI YERLEŞTİR TEK. ÖĞR. EMRE GÜNAYDIN 4 7_MASTERCAM X TAKIMYOLLARI GİRİŞ 7_1_MASTERCAM X TAKIMYOLLARINA GİRİŞ 7_2_KONTUR TAKIMYOLLARI 7_3_TAKIMYOLLARI SİMÜLASYONU 7_4_DELİK DELME TAKIM YOLLARI 7_5_ CEP HAVUZ TAKIM YOLU 8_3 EKSEN TAKIM YOLLARI 8_1_KABA PARALEL TAKIMYOLU 8_2_RADYAL TAKIM YOLU 8_3_KABA İZDÜŞÜM TAKIM YOLU 8_4_KABA YÜZEY AKIŞ ÇİZGİSİ TAKIM YOLU 8_5_KABA KONTUR TAKIM YOLU 8_6_KABA KALANI İŞLE TAKIM YOLU 8_7_KABA CEP HAVUZ TAKIM YOLU 8_8_KABA MATKAP İLE ÇÜRÜTME TAKIM YOLU

5 TEK. ÖĞR. EMRE GÜNAYDIN 8_9_KATI SİMÜLASYON 9_3EKSEN FİNİŞ TAKIM YOLLARI 9_1_FİNİŞ HARMANLAMA KARMA TAKIMYOLLARI 9_2_FİNİŞ PARALEL 9_3_FİNİŞ PARALEL YAN DUVARLARI İŞLE 9_4_FİNİŞ RADYAL TAKIM YOLU 9_5_FİNİŞ İZDÜŞÜMÜ 9_6_FİNİŞ YÜZEY AKIŞ ÇİZGİSİ 9_7_FİNİŞ KONTUR 9_8_FİNİŞ EĞİMLİ YÜZEYLERİ İŞLE 9_9_FİNİŞ KESİŞİM TİPİ TAKIMYOLU 9_10_FİNİŞTE KALANI İŞLE 9_11_FİNİŞ EŞİT PASO İŞLE 10_TAKIMYOLLARI AYAR 10_1_PARÇA SIFIRLAMA 10_2_POST UPDATE 10_3_SÜREKLİ AYNI PARAMETRELERİ AYARLAMA 10_4_TAKIMYOLLARI OPERASYONLARINI TOPLU OLARAK DEĞİŞTİRMEK 5

6 TEK. ÖĞR. EMRE GÜNAYDIN MasterCamX e giriş F9 düğmesine basıldığında koordinat sistemini ekranda görebiliriz. Alt + F9 düğmesiyle bütün koordinat sistemini ekranda görebiliriz. Çizime başlamadan önce F9 ve Alt + F9 dersek daha kolay çizim yapabiliriz. Ekran/ Ekran Izgara Ayarları Alt + G düğmelerine basılırsa IZGARA PARAMETRELERİ açılır. X ve Y yönündeki nokta aralıkları 10mm olarak tanımlanmış. Izgara ekranda aktif Izgarayı göster. 6

7 TEK. ÖĞR. EMRE GÜNAYDIN X ve Y koordinatlarını ( +X +Y ) ( -X +Y ) ( -X -Y ) ( +X -Y ) bölgelerini öğreniniz. MasterCamX versiyonda komutlara ulaşmak çok daha kolay Oluştur / Nokta / Nokta Oluştur Pozisyon yolunu izleyerek veya Nokta oluştur ikonunu seçerek nokta oluşturma komutuna girebiliriz. Görünüşler: Üstten görünüş Önden görünüş Sağ yandan görünüş İzometrik görünüş Ayrıca görünüşler menüsünü ayrıntılı olarak kullanmak istersek Ekranın üst menüsünden Bakış_Standart bakış menüsünden ulaşabiliriz. Bakış_Standart menüsü ayrıca yan taraflarında kısa yolarlıda kullanılabilir. Görünüşler ekrandaki görüntünün nasıl gözükeceğini belirlediğimiz menüdür. 7

8 TEK. ÖĞR. EMRE GÜNAYDIN Bakış düzleminin yan tarafındaki menüden çalışma düzlemi tercih edilir. Çalışma Düzlemi: Üstten çalışma Önden çalışma Sağ yandan çalışma Set planes to a solid face: Katının yüzeyinde çalışma düzlemi oluşturur. Seçim menülerini kullanarak katının üzerinden çalışma düzlemini oluşturacağınız yüzeyi seçin. Katının yüzeyini seçme Katının arka yüzeyini seçme Seçimler iptal Görünüş seçebilirsiniz. Uygun görünüş Yeni çalışma düzlemine bir isim verelim. 8

9 TEK. ÖĞR. EMRE GÜNAYDIN Set planes by geometry: Yüzey çizgi veya Üç noktada tanımlanmış çalışma düzlemi oluşturulur. 1_Yüzey üzerinde çalışma düzlemi oluşturulur. Yüzey seçilir seçilen yüzey üzerinde çalışma düzlemi oluşturulur. 2_Bir nokta da kesişen iki çizgi üzerinde çalışma düzlemi oluşturur. 3_Seçilen Üç nokta üzerinde bir çalışma düzlemi oluşturulur. Set planes to named view: Çalışma düzlemleri isme göre çağrılabilir. Örneğin Yüzey Üzerinde Düzlem Set planes equal to graphics view: Ekranda ki görünüş düzleminde çalışma düzlemi oluşturur. Örneğin: Mouse orta tuşa basılı tutarak ekranı döndürelim. Döndürdüğümüz şekilde hiçbir referans elemanı sormadan düzlem oluşturur. Ekranı döndürelim ikona baslım görünüş ismi verlim ok düzlem oluşturulur. MastercamX versiyonda toobar menülerini kişiselleştire biliriz. Change entity color isimli ekrandaki seçilen elemanların rengini değiştirmeye yarayan ikonu Sağ mouse button menüsüne ekleyelimayarlar/ Customize menüsüne girelim. menüsüne girelim. isimli münüyü + kısmına basarak açalım. Katagori menüsününde Ekran ile ilgili olan ikonları açalım. Change entity color isimli butonu seçip sürükleyerek yer almasını istediğimiz yere bırakalım. Örneğin resimde gözüken yere bırakabiliriz. 9

10 TEK. ÖĞR. EMRE GÜNAYDIN Yaptığımız bu değişikliği kaydedelim. çıkan menüde dosya adını değiştirmeden mastercam olarak butonuyla kaydedelim. 10

11 TEK. ÖĞR. EMRE GÜNAYDIN Bu operasyonla MastercamX ana sayfasında ekran üzerinde mouse sağ tuş özelliklerine girdiğimiz zaman resimde de gözüktüğü gibi Change entity color isimli ekrandaki seçilen elemanların rengini değiştiren ikonu konumlandırmış olduk Sağ mouse button menüsünü inceleyelim. F1 kısa yolu olarak ta kullanılabilen Pencere ile büyült:seçilen alanı büyülterek yakınlaştırır. F2 kısa yolu olarak ta kullanılabilen Küçült:Basıldıkça ekranı küçültür. Mouse orta yuvarlak tuşu da aynı görevi görmektedir. Mouse orta tuşunu ileri veya geriye doğru döndürerek ekranı yakınlaştırıp uzaklaştırırız. Not: Bu hususta Mouse imlecin nerde olduğuna dikkat ediniz. İmleç nerede ise ekran o yöne doğru yakınlaşır. Dinamik döndür: Ekranı dinamik olarak döndürmek için kullanılır. Mouse orta tuşuna basılı tutularak ta bu işlem gerçekleştirilebilir. Alt_F1 kısa yolu olarak ta kullanılabilir Ekrana sığdır: Ekrandaki bütün elemanları ekrana sığacak şekilde yerleştirir. F3 kısa yolu olarak ta kullanılabilir Ekranı yenile: Ekranı yeniler. Görünüşler: Teknik resim görünüşleri gibi görünüşler Üstten Önden Sağ taraftan ve İzometrik olabilir. Clear colors: Renk değişimlerini temizler. 11

12 TEK. ÖĞR. EMRE GÜNAYDIN Otomatik kursör: Ekran da otomatik olarak imleç yardımıyla yakalamasını istediğimiz özellikleri seçtiğimiz ayar menüsüdür. Orijin-sıfır: Orijin üzerine bir nokta veya bir daire koymak istediğimiz de mouse ile orijine yaklaştığımız da otomatik olarak orijin yakalanır ve hata yapmadan daire veya herhangi bir elemanı orijine hata yapmadan koyabiliyoruz. Merkez: Bir daire veya yayın merkezini yakalar. Son nokta: Elemanın son uç noktalarını yakalar. Kesişim: Kesişen iki elemanın kesişim noktasını yakalar. Orta nokta: Elemanın orta noktasını yakalar. Bu bir çizgi olabilir. Çeyrek: Elemanın orta noktasından hariç birde de çeyrek noktasını yakalar. Nokta: Ekranda ki noktaları yakalar. Açısal: Elemanları açısal olarak oluşturmak istediğimizde örneğin bir çizgiyi açıları otomatik algılar. Teğet: Yay veya dairelerin teğetlerini yakalar. Dikey: Elemana dik olan noktaları yakalar. En yakın: Elemana en yakın noktadan yakalar Yatay ve Dikey: Örneğin çizgi oluşturmakta yatay veya dikey çizgi oluştururken ve 360 derece açıların yakalar. Ancak bu durum seçime bırakılmıştır. Karmaşık resimler de seçim yapmak zorlaşabilir. Bu durumda istenmeyen kürsör iptal edilir. Tümü aktif veya Tümü pasif seçenekleri de kullanılabilir. Ekranın en altındaki menülerden 3D 3boyutlu çalışmadır, üzerine bir kez tıklandığında 2D 2 boyutlu çalışma düzlemine geçilir. verdiğimiz değer kadar ofsetleriz. Z çalışma düzlemini mesafe olarak ofsetleşmemizi sağlar. İstersek sayısal değer gireriz veya Z harfinin üzerine bir kez tıklayıp ekrandan herhangi bir nokta tanımlayalım. Çalışma düzlemini 12

13 TEK. ÖĞR. EMRE GÜNAYDIN CREATE (OLUŞTUR) ; POİNT (NOKTA) ; Oluştur / Nokta / Nokta oluştur pozisyon Nokta oluşturma komutudur.alt ikonaları da açıklanmıştır. Pozisyonda nokta oluştur. 13

14 TEK. ÖĞR. EMRE GÜNAYDIN X Y ve Z değerlerine girdiğimiz koordinatta nokta oluşturur veya mouse yardımıyla ekranda istenilen yerlere nokta atılabilir. Bu aşamada Mouse sağ tuş Otomatik kursör seçeneklerinde yararlanılabilir. Fast point (Hızlı nokta) ikona basarsak koordinatları veya araya virgül koyarak yazabiliriz. X Y ve Z yerlerine bir kez tıkladığımızda Örneğin X kısmı kırmızı olur. Bu o ölçünün kilitlendiği anlamına gelir imleci hareket ettir sekte değer değişmez. Tekrar bastığımız zaman kilitlenme normale döner. Bu diğer ikonlar için de geçerlidir. Bu özellik aynı değeri sürekli girmemek için kullanılır. Yan taraftaki küçük oklara basarsak daha önce girdiğimiz değerleri tekrar seçebiliriz. MastercamX versiyonda girdiğimiz ölçü değerlerini koordinat sistemine göre gireriz. Ancak eklemeli olarak da çalışabiliriz. Eklemeli çalışacağımız bir referans noktamız olsun bu noktaya göre eklemeli olarak nokta oluşturalım. Nokta oluştur komutuna girelim. Klavyeden Shift tuşuna basılı tutalım ve referans noktamızı seçelim. Menüsüne X Y Z değerleri girilerek eklemeli olarak yapılabilir. Örneğin: X5 çalışma düzlemine göre X yönünde 5mm eklemeli olarak nokta oluşturur. X5 Y5 X ve Y yönünde 5mm eklemeli olarak nokta oluşturur X ve Y yönünde 5mm eklemeli olarak nokta oluşturulur. Boy mesafesi ve açı girilerek de eklemeli olarak çalışılabiliriz. Örneğin Referans noktasından 10mm uzaklığa 23 derece açıyla nokta oluştur. 14 Bu butona basarsak Seçtiğimiz çizgi yay veya spline doğrultusun da mesafe girerek eklemeli olarak çalışabiliriz. Çizgi yay veya spline seçtikten sonra menüsü aktif olacaktır mesafe değeri buraya girilir. Böylelikle çalışama düzlemine bağlı kalmadan seçtiğimiz bir elemana göre eklemeli olarak çalışabiliyoruz.

15 TEK. ÖĞR. EMRE GÜNAYDIN Eklemeli çalışma operasyonu oluştur menüsündeki bütün elemanları oluşturmak için kullanılabilir. Oluştur / Nokta / Nokta Oluştur Dinamik: Çizgi, daire, spline, yüzey ve katı üzerinde dinamik (Haraketli) olarak nokta oluşturur. Çizgi, daire ve spline üzerinde dinamik olarak nokta oluştururken mesafe girilebilir. Bu mesafe elemanın başlangıç noktasından başlayan çizgisel uzunluktur kadardır. Örneğin: Oluştur/Nokta/ Nokta Oluştur Dinamik. Ekrandaki spline seçelim. Uzunluğuna nokta atalım. Şekilde de görüldüğü gibi çizgisel uzunluğuna göre 30mm ölçüsüne nokta oluşturuldu. Çizgi, yay ve spline için uzunluk tanımlana bildiği gibi dinamik nokta Komutuyla nokta çizgiye dik olarak 5mm taşınabilir. Oluştur / Nokta / Nokta Oluştur Düğüm Noktaları: Bir spline çizginin kontrol noktalarını çıkartır. Bu noktaların koordinatlarını değiştirilebilir. Oluştur / Nokta / Nokta Oluştur Segment: Elemanı noktalara böler. Eleman üzerindeki noktalar arası mesafe girilir veya elemanın üzerinde oluşturulacak nokta sayısı girilir.. Oluştur / Nokta / Nokta Oluştur Uç Noktalardan: Ekrandaki bütün elemanların uç noktalarında nokta oluşturur. Oluştur / Nokta / Küçük Yaylara Nokta Oluştur: Belirlediğimiz çaplardan küçük çaplara nokta atar. Bütün daireler seçilir. Hangi çaptan küçük dairelere nokta koymak istiyorsak değer gireriz. Örneğin seçtiğimiz daireler arasından 20mm den küçük 15

16 TEK. ÖĞR. EMRE GÜNAYDIN dairelere nokta koyalım. Bu ikona basılıysa tam daire olmayan arklara da nokta koyabiliriz. Bu ikonada basılıysa 20mm den küçük dairelere de arklara da nokta koyar ve bu elemanları siler. Ekranın alt kısmında Nokta tipleri menusun den nokta tipini değiştirebilirsiniz. LİNE (ÇİZGİ) : Oluştur /Çizgi/ Çizgi Oluştur Uç Noktalardan: Çizgi oluşturma ikonudur. Uç noktalardan çizgi oluşturmakta kullanılır. İki uç nokta tanımlanır. Bu noktalar arasında çizgi oluşturulur. Bu uç noktalar koordinat girerek veya mouse sağ tuş Otomatik kursör seçeneklerinden yararlanarak uç noktalarını tanımlayabiliriz. İki uç nokta tanımlandıktan sonra ölçü değerleri değiştirilebilir. bu kısma çizginin boyu girilir. bu kısma da çizginin açısı yazılır. Aynı ölçüyü tekrar kullanmak istersek çizginin boyunu veya açısını kilitleyebiliriz. Çizginin başlangıç noktasını buradan bitiş noktasını da buradan değiştirebiliriz. Bu ikonla dik çizgi oluşturabiliriz. İki nokta tanımlarız Y koordinatındaki mesafeyi bu kısma tanımlarız. Bu ikonla yatay çizgi oluşturabiliriz. İki nokta tanımlarız. X koordinatındaki mesafeyi de bu kısma yazabiliriz. Teğet çizgi oluşturmak için uç nokta olarak bir yay seçilebilir. Bu ikona basarak ardından iki daire veya ark seçilir. Çoklu çizgi oluşturmak istiyorsak bu ikonu kullanabiliriz. Sürekli çizgi oluşturmak için kullanılır. 16 Apply: Çizgi komutundan çıkmadan işlemi onaylayabiliriz.

17 OK: Çizgi komutundan çıkarak işlemi onaylarız. TEK. ÖĞR. EMRE GÜNAYDIN Oluştur /Çizgi/ Oluştur/Çizgi/ Çizgi Oluştur En yakın: En kısa yoldan çizgi oluşturma. İki eleman arasında en kısa yerden çizgi geçirir. Çizgi Oluştur Açıortay: İki çizginin açıortayında çizgi oluşturur. Bu olasılığı sağlayan 4 çizgiden biri seçilir. Açıortay çizginin boyunu girilir. Oluştur/Çizgi/ Dik Çizgi Oluştur: Bir çizgi daire veya spline seçilir. Seçilen eleman üzerinde bir dik çizgi sürüklenir. Bu çizgi boy girilerek veya bir nokta tanımlanarak sonlandırılır. Oluştur/Çizgi/ Paralel Çizgi Oluştur: Bir çizgiye paralel çizgi atılır. Mesafe girilir, yön gösterilir. Çizgi ters yönde veya her iki yönde paralel atılır. Ekranın alt kısmından çizgi özellikleri değiştirilebilir. Çizgi sitili Çizgi kalınlığı Ekrandaki elemanların rengini değiştirir. 17

18 TEK. ÖĞR. EMRE GÜNAYDIN 2_3_CİRCLE ( YAY ) Oluştur/Yay/ Daire Oluştur Merkez Nokta: Daire veya yay oluşturmak için kullanılır. Daire oluşturmak. Dairenin merkez noktası girilir. Dairenin yarıçapı veya çap değeri girilir. Dairenin merkez noktası değiştirilebilir Dairenin merkez noktası girilir, yarıçap değeri yerine teğet olmasını istediğimiz daire veya yay seçilebilir. Örnek: Şekildeki 1 inci daire Basınız. Merkez noktamız orijin X0Y0Z0.Yarıçap ve apply. 2 inci daire Merkez koordinatlarında Teğet olsun diyoruz ve 1 inci daireyi seçiyoruz. Oluştur/Yay/ Yay Oluştur Polar: Açısal değerlerle yay oluşturmak. Merkez noktamız orijin Yarıçap 20mm olacak. Yayın başlama açısı 45º Yayın bitiş açısı 320º 18 Merkez girildikten sonra yayın başlangıç açısı yerine bir teğet olacak daire veya yay seçimi yapılabilir. Yay flip edilir. Merkez nokta değiştirilebilir.

19 TEK. ÖĞR. EMRE GÜNAYDIN Oluştur/Yay/ Daire Oluştur Kenar Nokta: Üç nokta veya iki nokta tanımlayarak daire oluşturma. Üç nokta seçeriz bu üç noktadan geçen daire oluşur. 1 inci 2 inci veya 3 üncü noktalar değiştirilebilir. Bu üç nokta daireye teğet olarak tanımlanabilir. Üç daire veya yaya teğet daire oluşturulabilir. İki noktadan geçen daire oluşturulur. ve ikonlar seçildiğinde iki daire veya yaya teğet çapı belirli daire oluşturulur. Oluştur/Yay/ Daire Oluştur kenar Nokta Teğet olacak Şekildeki gibi teğet olacak3 daire veya 2 daire ve değeri girilir. Oluştur/Yay/ Yay Oluştur Uç Noktalardan: Uç noktalardan geçen yay oluşturma. İki tane nokta tanımlanır ve yayın çap değeri girilir veya yayın çapını belirleyecek 3 üncü bir nokta tanımlanır. Yaylardan 1 tanesi seçilir. Uç noktalar daire veya yaya teğette olabilir. Uç noktalar değiştirilebilir. 19

20 TEK. ÖĞR. EMRE GÜNAYDIN Oluştur/Yay/ Yay Oluştur 3 Noktadan: 3 noktadan yay oluşturma. Üç noktadan geçen bir yay oluşturur. Bu üç noktanın yerleri değiştirilebilir. Bu üç nokta daire veya yaya teğet olabilir. Başlama ve bitiş noktası vererek yay oluşturma. Açısal yay oluşturmaktan farklı olarak burada başlama veya bitiş noktasını tanımlarız. Açısal yay oluştur da merkez noktasını tanımlıyoruz. Başlama noktasını tanımlarız. Başlama noktamız orijin olsun. Dairenin çapını giriniz Bitiş açısını giriniz Başlama noktasıyla oluşturma Bitiş noktasıyla oluşturma Başlama veya bitiş noktasını değiştirme Oluştur/Yay/ Teğet Yay Oluştur: Teğet yay oluşturmak için kullanılır.. Başlama açısını giriniz. 1_ Bir elemana teğet bir noktadan geçen yay oluşturur. Yarıçapı 20mm merkezi orijin olan bir daire oluşturun Oluşturmak istenen yayın çapını girelim. 20mm çapındaki daireye teğet olacak ve bu noktadan geçen 4 yay oluşur kalmasını istediğimizi yayı seçeriz. 20

21 TEK. ÖĞR. EMRE GÜNAYDIN 2_ Bir elemana ve noktaya teğet yay oluşturulur. Yarıçapı 20mm merkezi orijin olan bir daire oluşturun Yayın çapını girelim. Teğet olacak daireyi seçelim. Bir nokta seçelim. 4 yay oluşur kalmasını istediğimiz yayı seçeriz. 3_ Bir çizgiye teğet bir çizginin merkezinden geçen daire oluşturma Başlangıçları merkezde olan iki çizgi çizelim. Dairenin çapını girelim Önce teğet olacak çizgiyi seçelim. Merkez olacak çizgiyi seçelim. Oluşan iki daireden bir tanesini seçelim. 4_ Dinamik teğet yay oluşturma Çapı 20mm olan bir daire yapalım. Başlangıç noktası merkezde olan bir çizgi atalım. 21

22 TEK. ÖĞR. EMRE GÜNAYDIN Daireyi veya çizgiyi seçelim. Eleman üstünde dinamik bir nokta tanımlayalım. Ve yayı herhangi bir yerde bırakalım. YUVARLAT VE PAH KIRMA; Oluştur/Radyüs/ Radyüs Elemanlar: Yuvarlatma ve pah kırma menüsüdür Elemanları tek tek seçerek yuvarlatma yapar. Yuvarlatma seçenekleri Seçenekler şekillerle gösterilmiştir İkona giriniz yarıçap değerini giriniz. 1 inci çizgiyi seçiniz 2 inci çizgiyi seçiniz. Budama yapılsın veya yapılmasın. Örnek: Oluştur/Radyüs/ Radyüs Elemanlar 1 numaralı daire 2 numaralı daireyi seçiniz. R30mm seçelim Trim yapılmasın Oluştur/Radyüs/ Zincirler ile Radyüs: Zincir seçerek yuvarlatma yapma. Elemanları zincir şeklinde seçebiliriz. 22

23 Oluştur/Pah/ Pah elemanları: Tek tek eleman seçerek pah kırma. TEK. ÖĞR. EMRE GÜNAYDIN Pah kırma işleminde 4 seçenek vardır 1_Distance: Şekildeki pah her iki kenardan 10mm kırılır. 2_ Her iki kenara ayrı ölçüler verilebilir. 3_Distance/Angle: Mesafe ve açı girilerek pah kırılır. 4_Width(Genişlik): Genişlik girerek Pah kırma işleminde budama yapsın veya yapmasın. Oluştur/Pah/ Zincir seçerek pah kırma. Zincir halinde elemanlara pah kırar. SPLİNE OLUŞTURMA; Oluştur/Spline/ Create Manual Spline: Spline ve çeşitleri oluşturma. 23 Manuel spline oluşturma. Manuel olarak nokta tanımlanarak spline oluşturulur. Noktalar tanımlanır. Apply Okey Bu ikonla basılı spline oluşturursak başlangıç ve bitiş noktalarına form verebiliriz

24 TEK. ÖĞR. EMRE GÜNAYDIN Oluştur/Spline/ Create Automatic Spline: Otomatik spline oluşturma. 3 nokta tanımlarız. 1_Başlangıç 2_Yön 3_Bitiş Aradaki noktalar otomatik olarak tanımlanır. Bu şekilde tarama cihazlarında taranmış nokta bulutları spline dönüştürülebilir. Oluştur/Spline/ Create Curves Spline: Eğrileri tek bir eğri olarak oluşturma. Eğrileri spline dönüştürür Eğrileri yuvarlayarak bağlama. Elemanları birleştirmek için kullanılır. 1_spline seçiniz birleştirmek istediğimiz noktayı tanımlarız. 2_spline seçiniz ve noktayı tanımlayınız. 1_nolu elemanı ve/veya 2_nolu elemanı silebiliriz. Veya her ikisini de silmeyiz. None: Hiçbir elemanı budamaz. Both: Her ikisini de budar. 1st curve:1 inci elemanı budar. 2 st curve:2 inci elemanı budar. 24

25 TEK. ÖĞR. EMRE GÜNAYDIN Oluştur/ Dikdörtgen oluştur: Dikdörtgen oluşturmak için kullanılır. 1_İki uç noktadan geçen dikdörtgen yapabiliriz. Birinci noktayı değiştirebiliriz. İkinci noktayı değiştirebiliriz. 2_ Uzunluk ve genişlik girerek dikdörtgen yapabiliriz. Merkezden başlayarak dışa doğru nokta tanımlayarak dikdörtgen oluşturma. Oluşturduğumuz dikdörtgene yüzey örer Oluştur/ Dikdörtgen Şekiller Oluştur: Daha geniş özelliklerle dikdörtgen oluşturmak. Gelişmiş ayarlarla özel dikdörtgen oluşturma oluşturulabilir. Dikdörtgeni oluşturan noktaları değiştirebiliriz. Dikdörtgenin köşelerine yuvarlatma atmak için kullanılır. Dikdörtgeni açı kadar döndürmek için kullanılır. Dikdörtgenin şeklini belirleriz Dikdörtgeni yakalamak istediğimiz noktaları değiştirebiliriz. Surface: Dikdörtgeni yüzey örebiliriz. Center Poınt: Dikdörtgenin merkezine nokta koyabiliriz 25

26 TEK. ÖĞR. EMRE GÜNAYDIN Oluştur/ Poligon Oluştur: Çokgen oluşturma komutudur. Kaç gen oluşturmak istiyoruz. Örneğin altıgen oluşturma Çokgenin iç veya dışyarıçapı değeri Örneğin 25mm Çokgenin merkezini değiştirme. Yarıçap noktasını değiştirebiliriz. CORNER FLAT Oluştur/ Elips oluştur: Elips oluşturma komutudur. 50mm genişliğinde 100mm uzunluğunda elips yapalım. 26

27 TEK. ÖĞR. EMRE GÜNAYDIN Oluştur/ Spiral oluştur: Spiral oluşturma. Spiral oluşturulur. Şekillerle anlatılan yerlere istediğimiz değerleri gireriz. Rev/Height hatve sayısı veya yükseklik değeri girilir. Radius: Spiral çapı değeri girilir. 27

28 TEK. ÖĞR. EMRE GÜNAYDIN Oluştur/ Helix oluştur: Helix oluşturma butonu Radius: Yarıçap Pitch: Adım Taper Algle: Açı Revolutions: Adım sayısı Height: Yükseklik Döndürme Harf oluşturma işlemidir. Demo sürümünde bu çalışmamaktadır. Bunun yerine Create(Yarat) Drafting(çizim) Create Note (not yazmak) kullanılabilir. 28

29 TEK. ÖĞR. EMRE GÜNAYDIN Oluştur/ Sınırlardan Kütük Oluştur: Bound box (kapalı kutu) oluşturma. Takım yollarında da çok kullanılan bir komuttur. Bütün elemanları kapsayan bir kapalı kutu oluşturur. Lines Arcs (çizgi ve yay) Kutunun köşe noktalarına ve merkezine nokta koyar. Expand X Y Z koordinatlarında uzatma yapabiliriz Kapalı kutuyu dikdörtgen veya silindir olarak oluşturabiliriz. Silindir oluştururken merkez eksenine dikkat etmeliyiz. Axis X Y veya Z ekseni olabilir. 29

30 TEK. ÖĞR. EMRE GÜNAYDIN Solid den 2D görüntü oluşturma. Katı elemanların çalışma düzlemine göre profilini çıkartır. Hazır yardımcı parçalar oluşturma DIN standartlarında diş açılacağı zaman kullanılabilir. Dimensions(ölçüm) mönüsünden M24 select from table seçilebilir. Bu şekilde M24 için doğru mukavemeti sağlayacak form hazır olarak gelir. Position (pozisyon) mönüsünden pozisyonu tanımlanabilir. 30

31 TEK. ÖĞR. EMRE GÜNAYDIN Oluştur/Eğri/ Bir Kenarda Eğri Oluştur: Yüzeyin veya Katının bir kenarında eğri oluşturur. Yüzey veya Katı üzerinden kenar seçiniz. Yüzey seçiminde ok çıkar, oku hangi kenara bırakırsak o kenara eğri oluşturulur. Katı üzerinde kenar seçimi yapılır ve o kenarda eğri oluşturulmuş olur. Oluştur/Eğri/ Tüm Eğrilerde Eğri Oluştur: Yüzey veya Katının bütün kenarlarında eğri oluşturur. Yüzey seçimi veya seçimi yardımıyla yada elemana göre sekmesiyle bütün yüzeyleri seçerek yapabiliriz. Katı eleman üzerine eğri atmak için katı seçim menüsü aktif edilir ve uygun olan katı seçim seçeneği seçilir. Oluştur/Eğri/ Create Constant Parameter Curve: Yüzey veya Katının üzerinde eğri oluşturur. Yüzey veya Katı seçilir. Çıkan ok ile birlikte bir yer seçilir seçilen yerde yüzey üzerinde eğri oluşturulur Oluştur/Eğri Create Flowline Curve: Yüzey üzerinde eğri oluşturmak için kullanılır. Kiriş Yüksekliği: Yüzeyin orta noktasında yüzey üzerinde eğri oluşturur. Mesafe: Yüzey üzerinde tanımlanan mesafe aralıklarıyla eğri oluşturulur. Paso sayısı: Yüzey üzerinde tanımlanan adet kadar eşit aralıklarla eğri oluşturulur. Oluştur/Eğri Create Dynamic Curve: Yüzey üzerinde dinamik olarak eğri oluşturur. Çıkan ok ile Yüzey veya Katı üzerinde dinamik olarak noktalar seçeriz Enter basarsak seçtiğimiz noktalardan geçen yüzey üzerinde eğri oluşur. Oluştur/Eğri Create Curve Slice: Yüzey üzerinde eşit aralıklarla eğri oluşturur. Bu eğriler seçtiğimiz bir düzlem yönünde oluşturulur. Düzlem seçme menüsüdür. Eğrilerin aralık mesafeleri Eğrileri taşıyabiliriz. 31

32 değiştirebiliriz. TEK. ÖĞR. EMRE GÜNAYDIN Süpürerek: Başlama açısı Bitiş açısı verilir. Eksen: Silindirin çalışma eksenini seçelim. X Y veya Z ekseni olabilir. Düzlem seçelim 3 noktadan geçen bir düzlem tanımlayalım. 10mm aralıklarla seçtiğimiz 3 noktadan geçen çalışma düzlemine göre eğri oluşturulur. HAZIR ŞEKİLLER Oluştur/Primitives/ Silindir oluşturma: Hazır elemanları Solids (Katı) veya Surface (Yüzey) olarak oluşturabiliriz. Ayrıntılı özellikleri açabiliriz. Silindirin çapını gireriz. Silindirin boyunu gireriz. Silindiri Yüzey veya katı olarak seçebiliriz. : Daha önce oluşturulmuş çizgi seçelim Seçtiğimiz çizgi eksen olur : Daha önce çizilmiş çizgi yoksa tanımlanmış iki nokta ile eksen tanımlanır. Silindirin merkezini seçelim. Merkez noktasını Oluştur/Primitives/ Koni oluşturma: Silindirden farklı olarak üst çapı belirleme yöntemidir. Koni oluşturmak için kullanılır. Alt köşe: : Alt köşe çap değeri : Silindir boyu değeri Üstten: Alt köşe değeri belirlendiği için açı değeri girilir veya üst çap değeri girilir. Alt çapa göre bir açı verilebilir. Üst çap girilebilir. 32

33 TEK. ÖĞR. EMRE GÜNAYDIN Blok oluşturma. X yönündeki mesafe Y yönündeki mesafe Z yönündeki mesafe Açısal değer olarak döndürülebilir. Anchor: Blok yüzey veya katının nereden yakalanacağı belirlenir. Küre oluşturma. Küre çapı belirlenir. Ayrıntılı özellikleri açabiliriz. Süpürerek: Başlama açısı Bitiş açısı verilir. Eksen: Silindirin çalışma eksenini seçelim. X Y veya Z ekseni olabilir. : Daha önce oluşturulmuş çizgi seçelim Seçtiğimiz çizgi eksen olur : Daha önce çizilmiş çizgi yoksa tanımlanmış iki nokta ile eksen tanımlanır. 33

34 TEK. ÖĞR. EMRE GÜNAYDIN Torus oluşturna. Torus çapı değeri girilir. Çap değeri girilir. Ayrıntılı özellikleri açabiliriz. Süpürerek: Başlama açısı Bitiş açısı verilir. Eksen: Silindirin çalışma eksenini seçelim. X Y veya Z ekseni olabilir. : Daha önce oluşturulmuş çizgi seçelim Seçtiğimiz çizgi eksen olur : Daha önce çizilmiş çizgi yoksa tanımlanmış iki nokta ile eksen tanımlanır. 34

35 TEK. ÖĞR. EMRE GÜNAYDIN ÇOĞALT; Çoğalt/ Taşı Çoğalt Çoğalt: Elemanları taşımak kopyalamak veya birleştirerek taşımak için kullanılır Move: Elemanı taşır. Copy: Elemanı kopyalar. Join: Elemanı birleştirerek kopyalar. Taşınacak eleman sayısı. Delta: İşlem uygulanacak yönlere değerler girilir.x,y veya Z. Bu işlem uygulanırken çalışma düzlemini C esas alınır. Çalışma düzlemini Alt+F9 yaparsanız ekranın sol üst köşesinde görebilirsiniz. Eğer 1 den fazla elemanı çoğaltacaksak Mesafeler arası ve Toplam mesafe seçenekleri açılır. Verilen ölçü taşınacak elemanlar arasındaki mesafe olabilir veya toplam mesafe olabilir. Örneğin: Join den 3 eleman çoğaltalım Z mesafesi 30 olsun. Distance between dersek çoğaltırız. Total distance dersek e bölerek çoğaltır. From/To: Elemanı noktadan noktaya taşır. Elemanı çizgi kadar çoğaltır. Elemanları noktadan noktaya taşır. Polar: Açı ve Boy girerek çoğaltır. Çoğaltma işlemini ters yöne çevirir veya her iki yönde seçilebilir. Preview: Yaptığımız değişiklikleri ekranda görebiliriz. Fit: Görüntü ekranı tam kaplar. Attributes: Oluşan elemanların renk ayarları yapılabilir. Apply: İşlemi uygular fakat menüden çıkmaz. Ok: İşlem tamam 35

36 TEK. ÖĞR. EMRE GÜNAYDIN Çoğalt/ Döndürme: Elemanları çalışma düzlemine göre döndürür. :Döndürme merkezini belirleriz. :Döndürme açısını belirleriz. Rotation(Döndürme): Elemanları açıya göre döndürür. Translate(Taşıma): Elemanları açıya göre taşır. Belirlediğimiz merkez noktasından elemanı ağırlık merkezinden döndürerek taşır. : Döndürülecek eleman sayısı Açı arası: Birden fazla eleman döndürüleceği zaman iki eleman arası açı Örneğin 45 Her eleman arası 45 açılı olur. Toplam açı 180 Total sweep: Taşınacak bütün elemanlar arası açı Bütün elemanlar 45 derece arasında eşit olarak döndürülür. Elemanlar arası açı 11.2 Döndürülen elemanlardan istemediğimizi tek tek seçerek silebiliriz. Sildiğimiz elemanları geri getirir. 36

37 TEK. ÖĞR. EMRE GÜNAYDIN Çoğalt/ Aynalama: Elemanları çalışma düzlemini esas alarak aynalar. Elemanları Y ekseninde aynalar. Y eksenini nokta girerek veya değer girerek öteleyebiliriz. Elemanları X ekseninde aynalar. X eksenini de öteleyebiliriz. Elemanları açıya göre aynalar. Merkez noktasını bu ikona tıkladıktan sonra seçebiliriz. Elemanları bir çizgiye göre aynalar. Elemanları belirlediğimiz iki noktadan aynalar. Uyarı: Oluştur/Çizim/ Not yazı oluştur: Not yazısı ekleyebiliriz. Bu yazıya ayna lama işlemi Uyguladığımızda Mirror note and label text kutucuğunu açınız. Çoğalt/ Ölçekleme: Elemanları ölçekliyor. Ölçeklenecek eleman sayısı :Ölçekleme merkezini belirleriz Üniform: Elemanı her yönde büyültür veya küçültür. XYZ: İstediğimiz eksende ölçekleme yaparız. Factor: Büyültme faktörü değeridir.(2katı; 0.5katı) Percentage: Büyültme faktörü yüzdelikli değeğr(%100; %300) 37

38 TEK. ÖĞR. EMRE GÜNAYDIN Çoğalt/ Bakışlar arası çoğaltma: Elemanlarını çalışma düzlemlerinde taşımak için kullanılabilir. Elemanları bakış düzlemleri arasında X Y ve Z yönlerinde mesafe girerek taşınabilir. Örneğin: Üsten görünüşten çizmiş olduğumuz bir elemanın yönünü önden çizilmiş olarak değiştirebiliriz. Üsten görünüşte bir katı eleman oluşturalım. İkona basalım elemanımızı seçip Enter tuşuna basalım. SourceTOP basalım. Çıkan ekranda TOP kısmına basalım.translate(taşıyacağımız) merkez noktayı seçeriz bu nokta merkez olabilir.taşıyacağımız görünüşü seçeriz FRONT seçelim. Sonra taşıyacağımız noktayı sorar tekrar orijini seçilebiliriz. 38

39 TEK. ÖĞR. EMRE GÜNAYDIN Çoğalt/ Ofset: Elemanları ofsetlemek için kulanılır. Öfset miktarı girilir ve ofset yönü belirlenir. Çalışma düzlemine dikkat edilmelidir. Üsten çalışıyorken XY düzlemi üzerinde eleman ofsetlenir. Önden çalışıyorken XZ düzleminde ofsetleme yapılır. Çoğalt/ Ofset kontur: Elemanlar kontur halinde ofsetler. Bu mesafeler Absolute(mutlak) veya İncernental(eklemeli) olarak verilebilir. Z yönünde ve XY düzleminde ofsetleme yapılabilir. Köşeler keskin veya yuvarlatılmış olabilir. 39

40 TEK. ÖĞR. EMRE GÜNAYDIN İzdüşüm: Elemanların izdüşümlerini alabiliriz. 1_ :Elemanı konstrüksiyon düzlemine göre belirli mesafede izdüşüm eder. 2_ :Elemanı tanımladığımız bir düzleme izdüşüm eder. Düzlem tanımlama parametreleri: X mesafesinde değer girilerek düzlem tanımlanır. Y mesafesinde değer girilerek düzlem tanımlanır. Z mesafesinde değer girilerek düzlem tanımlanır. Çizgi üzerinde tanımlanmış düzlem üzerine izdüşüm yapılır. Üç noktayla tanımlanmış düzlem üzerine izdüşüm yapılır. Seçilen eleman üzerinde düzlem oluşturulup izdüşüm yapılır. Çizgiye dik yönde tanımlanmış düzlem üzerine izdüşüm yapılır. Adlı düzlem seçimi View selection menüsüden isme göre çalışma düzlemi seçilir. Döndürme yönü terse :Elemanı bir yüzeye izdüşüm eder. Çizgi seçilir yüzey seçilir. Surface projection parametreleri View: Çalışma düzlemine göre izdüşüm yapılır. Normal izdüşüm yapılır. 40

41 Join Results: İzdüşüm yapılmış elemanları birleştirir. Max Distance: Belirlenen mesafe kadar izdüşüm yapılır. TEK. ÖĞR. EMRE GÜNAYDIN Çoğalt/ Dikdörtgensel biçim: Elemanları dikdörtgensel olarak çoğaltabiliriz. Örneğin şekildeki slotu 10mm 10mm çoğaltalım. : Çoğaltılacak eleman yeniden seçilir. Çoğaltılacak eleman sayısı Çoğaltılacak elemanlar arası mesafe Çoğaltma açısı Taşıma yönünü değiştirme veya her iki yönde taşıma 41

42 TEK. ÖĞR. EMRE GÜNAYDIN Çoğalt/ Yuvarla sar: Elemanları yuvarlamak için kullanılır. Çizgiyi daireye dönüştürebiliriz. Döndürme eksenini belirleriz Saat ibresi yönünde veya tersi yönde olabilir. Dairenin çapını giriyoruz.(2лr formülünü kullanabiliriz.) Örneğin:314mm lik dikdörtgeni 100mm lik yaya çeviriyoruz. Tip: Çizgiyi döndürünce çizgi oluşsun veya nokta veya spline yapabiliriz. 42

43 TEK. ÖĞR. EMRE GÜNAYDIN Çoğalt/ Sürükle: Elemanları sürükleyerek çoğaltır.sürüklenecek eleman seçilir.merkez noktası belirlenir aşağıdaki işleme uygun seçenekler belirlenip işlem tamamlanır. :Elemanları taşır (translate) veya döndürür (rotate). :Elemanları taşır (move) veya kopyalar (copy). Çoğalt/ STL dönüştür: StereoLithographyFiles *.STL uzantılı parçaların üzerinde değişiklik yapmaya olanak sağlar. Bu özellik demo versiyonda çalışmamaktadır. *.STL tarama tezgâhlarında taranan parçaların uzantısıdır. Bu uzantıda bir datanız yoksa MasterCamX versiyonun örnek parçalarından birini açalım. File(Dosya)/Open(Aç)/mcx/design/Samples/metric/SPRAYBOTTLE-MM adlı parçayı açalım. Window pencere menüsüyle bütün parçayı seçelim. File(Dosya)/SaveAs girelim. Save as type: Kısmına StereoLithographyFiles STL formatında masaüstüne save edelim. MasterCamX versiyonda New(yeni) bir dosya açalım.file(dosya)/new(yeni) XFrom/menüsünden Xfrom STL şeçelim. Daha önce oluşturduğumuz *.STL uzantılı SPRAYBOTTLE-MM datamızı masaüstünden seçip açalım. Üçgenler şeklinde datamız açılmış oldu. 43

44 TEK. ÖĞR. EMRE GÜNAYDIN *.STL uzantılı data görüntüsü Reselect:Datayı seçimini değiştirmek için kullanılır.örneğin datayı yanlış seçtik ve değiştirmek istiyoruz bu ikona basarak seçim mönüsüne tekrar dönebiliriz. Mirror(Aynalama Datayı seçenekler dâhilinde aynalayabiliriz. 44 Mirror(Aynalama):Bu ikona bastığımızda veriyi istediğimiz gibi aynalayabiliriz. Mirror Xeksen: Datayı X ekseninde aynalar. Mirror Yeksen: Datayı y ekseninde aynalar. Mirror Line(Çizgi):Datayı bir çizgiye göre aynalar.

45 TEK. ÖĞR. EMRE GÜNAYDIN Mirror 2 point(nokta):datayı iki noktadan geçen çizgiye göre aynalar. Scale(büyültme):Datalı parçaları scale etmek büyütmek için kullanılır. Bu ikona bastığımızda scale edeceğimiz merkez noktasını gösterelim. Scale edeceğimiz büyülteceğimiz faktörü girelim. ScaleXYZ:Data parçalarını X Y ve Z yönlerinde scale etmek büyütmek için kullanılır.merkez nokatası seçildikten sonra sırasıyla X Y ve Z yönlerindeki büyültme faktörleri yazılır. Rotate(döndürme):Datamızı bir merkez noktasında döndürmek için kullanılır. Translate(taşımak):Datamızı taşımak için kullanılır. Rectangular:Data X Y ve Z koordinatları tanımlanarak taşınır. Örnekte X Y ve Z yönünde 100 er mm taşınır. Polar(açısal):Mesafe ve bir açı girerek taşıma yapılır. Between point(noktalar arası):iki nokta arasında taşımak için kullanılır. Örneğin: veriyi bu noktadan bu noktaya taşı. Between Views(görünüşte ve noktalar arasında taşımak):örneğin 1numaralı görünüşten 3 numaralı görünüşe taşı; taşımayı belirlediğimiz bir noktadan belirlediğimiz diğer bir noktaya kadar yap. MasterCamX sürüm *.STL uzantılı yani taranmış veriler üzerinde CAM yapabilmektedir. 45

46 TEK. ÖĞR. EMRE GÜNAYDIN DÜZELTME; Düzelt/ Buda_Kır/ Buda_Kır Buda_Kır: Elemanları budama&uzatma veya kırma menusudur A B Bu menüde A(budama) veya B(kırma) tercih edildikten sonra 1, 2, 3, 4, 5 veya 6 numaralı seçeneklerle işleme devam edilir. Örnek: Buda_Uzat adlı örnek dosyayı inceleyiniz. A1-Bir elemanı budar veya uzatır. Önce budanacak elemanın kalacak kısmı sonra referans eleman seçilir. Çizgi referansa kadar budanır veya uzatılmış olur. A2-İki elemanı birden budar. İki elemanında kalmasını istediğimiz kısımları seçilir. İki eleman budanmış veya uzatılmış olur. A3-Üç elemanı birden budar. Önce kesilecek iki eleman daha sonra kesecek tek eleman seçilmelidir. Üç elemanda budanır veya uzatılır. A4-Elemanın kesişim yerini kendi algılayıp otomatik budar. Sadece budamasını istediğimiz kısmı seçiyoruz. A5-Noktaya göre budama veya uzatma yapar. Seçilen noktaya kadar budar veya uzatır. Bu nokta fare ile elemanın üstüne tıklanarak belirtile bilir. A6-Verilen değer kadar budama yapar. Değer negatif veya pozitif verilebilir. Pozitif verilirse çizginin boyu değer kadar uzar negatif verilirse çizginin boyu değer kadar kısalır. B1-Bir eleman referans elemanın kesişimin den kırılır. Önce kırılacak eleman sonra referans eleman seçilir. B2-İki eleman birden kesişim yerlerinden kırılır. Kesişim yerlerinden kırılacak iki eleman seçilir. B3-Üç eleman birden kesişim yerlerinden kırılır. Aynı doğrultudaki iki eleman sonra diğer eleman seçilir. B4-Kırılacak elemanın kırılacak kısmı seçilir otomatik olarak en yakın kesişimden eleman kırılmış olur. B5-Eleman noktaya göre kırılır. Bu nokta fare ile elemanın üstüne tıklanarak belirtile bilir. B6-Eleman verilen değer kadar kırılır. Bu değer pozitif verilirse çizgi kırık olarak uzar negatif verilirse çizgi mesafe kadar kırılır. 46

47 TEK. ÖĞR. EMRE GÜNAYDIN Düzelt/ Buda_Kır/ Çoklu kırma: Elemanları çoklu olarak budar veya azaltır. Önce kesilecek elemanlar seçilir daha sonra kesecek eleman seçtikten sonra çizgilerin neresinin kalmasını istiyorsak o tarafı seçeriz. Çizgiler referans elemana göre uzatılmış veya budanmış olur. Örnek: Çoklu buda adlı örnek dosyayı açınız. Ekrandaki siyah ve kırmızı renklerdeki çizgiler kahverengi referans çizgisine göre çoklu olarak budanacak veya uzatılacak Çalışma düzlemi budama işleminin yönü Right WCS düzlemine alınır. Düzelt/ Buda_Kır/ Çoklu kırma komutuna girelim. 1_ seçim komutundan Renk ayrımına göre seçim. Siyah renkli olanları seçelim. ok End selection (Seçme işlemi son) veya Enter 2_Kesme işlemini yapacak olan kahverengi referans çizgisi seçelim. 3_Kesilecek (Siyah Çizgiler) çizgilerin kalmasını istediğimiz tarafını seçelim. Aynı işlemi kırmızıçizgiler içinde yapınız. Düzelt/ Buda_Kır/ Kesişimden kırma: Çizgiler seçilir ve ENTER basılır bütün elemanlar bütün kesişimler den kırılır. Örnek: Kesişimden Kır adlı örnek dosyayı açınız. Düzelt/ Buda_Kır/ Kesişimden kırma komutuna giriniz. Seçim komutlarından Pencere komutuna girelim. Ekran üzerindeki bütün elemanları pencere içerisine alalım. End selection (Seçme işlemi son) veya Enter Veya aynı operasyonu Eleman ayrımına göre Bütün çizgileri seçelim. Düzelt/ Buda_Kır/ Bütün çizgiler kırılır. 47

48 TEK. ÖĞR. EMRE GÜNAYDIN Düzelt/ Buda_Kır/ Ölçülendirmeyi çizgileri kır: Not yazısını çizgilere kırma. CREATE-DRAFTING-CREATE NOTE menusundan bir yazı yazınız. Bu yazı bütün halindedir bu yazıyı çizgilere bölünebilir. Düzelt/ Buda_Kır/ Daireyi kır: Yaylara (belli parçaya) kırma. Yay seçilir çıkan menüye yayı kaça bölmek istiyorsanız onu yazınız. Düzelt/ Buda_Kır/ Yayı kapat: Bir yayı tam daireye çevirir. Düzelt/ Elemanları bağlama: Aynı doğrultudaki iki çizgiyi birleştirmek için kullanılır. Düzelt/ Buda_Kır/ Birçok parçaya kır: Belli parça ve mesafe boyunca kırma A A- Bu ikona bastığımızda elemanları ark veya çizgi olarak böler. 1-Eleman istenilen parçaya bölünür. 2-Uzunluk girerek elemanları kırar. 3-Yayda verilen değer kadar iç teğet atar. Tabi azami bir tanesi olmayacaktır. 4-Oluşum elemanlarını silerek veya silmeden yapar. Düzelt/ NURBS e dönüştür: Elemanları nurbs splin e çevirme. Çizgileri daireleri arcları nurbs spline dönüştürebilirsiniz. Düzelt/ NURBS değiştir: Nurbs elemanları düzeltme. Nurbs spline nın kontrol noktalarını çıkartır. Bu kontrol noktalarından herhangi bir tanesini seçip konumunu değiştirebilirsiniz. 48

49 TEK. ÖĞR. EMRE GÜNAYDIN YÜZEY OLUŞTURMA Oluştur/Yüzeyler Create Ruled / Loft surface(k.kesit/y.kesit yüzeyler oluştur):keskin veya yumuşak kesit yüzey örme komutudur. İkonla çapı 20mm olan orijinde bir daire çizelim. Bu daireyi Translate (Taşımak) komutuyla Z mesafesinde 15 mm de 2 adet kopyalayalım. Analiz komutuyla kopyaladığımız daireyi seçelim. Ve çaplarını değiştirelim. Bu kısım daireleri değişik Z boylarında oluşturarak da yapılabilir. Create Ruled / Loft surface Komutuna girelim 3 adet daireyi zincirler aynı yöne bakacak şekilde seçelim. Dairelerin aynı yerden seçilmesine dikkat ediniz. ok Bu komutla yüzeyleri yumuşak kesit veya keskin köşe yapabilirsiniz. Seçtiğimiz zincirleri değiştirebiliriz. Örnek Dosya aç mönüsünden YÜZEY_LOFT isimli örnekleri inceleyiniz. 49

50 TEK. ÖĞR. EMRE GÜNAYDIN Oluştur/Yüzey/ Create Revolved Surface(Döndürmeli Yüzeyler Oluştur): Elemanları bir merkez eleman etrafında döndürerek yüzey oluşturma komutudur. Örnek: Önden bakarak Önden çalışma sisteminde Dikdörtgen oluşturalım. Revolved (Döndürme) komutuna girelim.döndüreceğimiz elemanları Single seçimiyle resimdeki 1 2 ve 3 nolu çizgileri seçelim. ok. Döndüreceğimiz ekseni seçelim. Komuttan çıkmadan döndürme eksenini değiştirebiliriz. Döndüreceğimiz elemanları değiştirebiliriz. Örnek: YÜZEY_DÖNDÜR adlı örnek parçaları açınız. Başlama ve bitiş açısın ok yönüne göre belirleyebiliriz. 50

51 TEK. ÖĞR. EMRE GÜNAYDIN Oluştur/Yüzey/ Create Ofset Surface(Kaydırma Ofset Yüzeyler Oluştur):Yüzeyleri Ofset etme komutudur. Dikdörtgen oluşturma komutuyla ölçülerinde (Bu butonlara basılı olacak) Merkezi orijinde olan yüzey yapalım. Oluştur/Yüzey/ Yüzey ofset ikonuna basalım. Oluşturduğumuz yüzeyi seçelim Enter veya ikonuna basalım. Yüzeyi taşıma değeri. Yüzeyi kopyalayarak ofsetler. Yüzeyi taşıyarak ofsetler. Yüzey nominallerini yüzeyin bakış yönünü değiştiririz. Ofsetleme işlemi bu bakış doğrultusunda olur. Ters yönde ofsetleme. Yüzeyler yüzey nominalleri doğrultusunda ofsetlenebilirler.tersi yönde taşımak için bu butonu kullanabiliriz. Bu butona bastığımızda butonu aktif olur, ve taşıma yönümüzü değiştire biliriz. Örnek: Yüzey_Ofset adlı örnek dosyayı açınız. 51

52 TEK. ÖĞR. EMRE GÜNAYDIN Oluştur/Yüzey/ Süpürme Yüzey Oluşturma: Elemanları bir veya birkaç yol boyunca süpürerek yüzey oluşturur. Oluştur/Yüzey/ Süpürme yüzey oluşturma (Oluştur/Yüzey/Süpürme yüzey oluştur) komutuna girelim Across (Süpürülecek) elemanları seçeriz. Baksa seçeceğimiz eleman yoksa Basarız. Along (Yol) gösterilir 52

53 TEK. ÖĞR. EMRE GÜNAYDIN Translate Taşıma yaparak sürükler. Döndürme yaparak sürükler. Örnek: Open (Aç) YÜZEY_SÜPÜR adlı örnek dosyayı açınız Adlı örnek dosyayı açalım. Oluştur/Yüzey/ Create Net Surface(Ağ_Net Yüzeyi oluştur): Çizgileri çok kolay bir şekilde yüzeye çevirmeye yarar. Örnek: Open (Aç) C:\mcamx\mcx\Desing\Samples\Metric\ COONS SURFACE-MM.MCX adlı parçayı açalım. Cerate Net Surface komutuna girelim. Ve pencere halinde şekildeki bütün çizgileri seçelim. Ok. Bütün çizgiler yüzey kaplanır. Bir nokta kullanacaksak bu komutla noktayı tanımlayabiliriz. 53 Seçim mönüsüne geri dönebiliriz.

54 TEK. ÖĞR. EMRE GÜNAYDIN Örnek: Open (Aç) YÜZEY_NET_SURFACE adlı örnek dosyaları açalım. Oluştur/Yüzey/ Create Fence Surface (Fence Eğri Yüzey Oluştur): Yüzeye göre yüzey oluşturma. Örnek: Üsten çalışıp Yay oluştur Polar Merkezi orijinde yarıçapında Başlama ve Bitiş açısı olan yay oluşturalım. İzometrik bakalım Front (Önden) çalışalım. Oluştur/Çizgi oluştur. Dik çizgi oluşturalım. Çizginin boyu olsun. Süpürme yüzey oluşturma (Oluştur/Yüzey/Süpürme yüzey oluştur) komutuyla süpürme yapalım. Create Fence Surface komutuna girelim. Oluşturduğumuz yüzeyi seçelim. Zincir menüsüyle Polar daireyi seçelim. 54

55 TEK. ÖĞR. EMRE GÜNAYDIN Blend Method: Yüzey methpdlarıdır. Cubic blend Başlangıçtaki yüzey uzunluğu Bitişteki yüzey uzunluğu Başlama açısı Bitiş açısı Yüzey seçme mönüsüne geri dönülür. Zinciri yeniden seçme menüsüdür. Örnek: Open (Aç): YÜZEY_FENCE adlı örnek dosyayı açınız. Create Fence Surface komutu kalıp ayırıma yüzeyi olarak kullanılabilir. Oluştur/Yüzey/ Create Draft Surface(Kenar Çekme Yüzeyleri Oluştur): Açılı yüzey oluşturma. Örnek: Üsten çalışırken Merkezi orijinde yarıçapı 20mm olan daire oluşturalım. Zincir seçelim Draft Surface menüsü Boy gireriz veya Düzleme kadar yüzey oluştururuz. Boy Girerek 30mm uzunluğunda yüzey yapalım. 20 derece açılı İçe açılı veya dışa açılı olsun Düzleme göre Düzlem seçimi Düzlem seçiminde sadece Açı aktiftir. 55

56 TEK. ÖĞR. EMRE GÜNAYDIN Profil Çekme Yüzey(Dolu): Kapalı konturları profil çekerek yüzey oluşturur. Şekildeki gibi Extruded Surface Dikdörtgen seçelim. 20mm uzunluğunda profil çekme uzunluğu. Ölçekleme miktarı. Profile göre 45 döndürerek profil çekme. 56 Ofset miktarı Çekilecek profil ofset miktarı.

57 Açı miktarı 10derece. İçten açı Dıştan açı Eksen: Profil çekme eksenini belirleriz. TEK. ÖĞR. EMRE GÜNAYDIN Örnek: Open (Aç): PROFİL_ÇEKME YÜZEYLERİ adlı örnek dosyayı açınız. Oluştur/Yüzey/Yüzeylere Radyüs/ Yüzeylere radyüs: Bu menüde Yüzeylere radyüs yapılır. 1_ Yüzeyler ile Yüzeyler Arası Radyüs: İki yüzey arasında radyüs oluşturulur. Top (Üstten) görünüşte ve Front (Önden) görünüşte 2 yüzey çizelim Yüzeyler ile Yüzeyler Arası Radyüs 1 yüzeyi seçelim Enter 2 yüzeyi seçelim Enter 57

58 TEK. ÖĞR. EMRE GÜNAYDIN 1 numaralı yüzeyi değiştirebiliriz. 2numaralı yüzeyi değiştirebiliriz. Yeni bir radyüs oluşturmak için kullanılır. Radyüs değeri. Radyüs ü ters çevirmek için kullanılır. Yüzey seçilir ve yüzey nominali değiştirilir. Radyüs ayarları Trim (Budama) Preview (Görüntü) Bu komutla birlikte Surface Options parametreleri açılır. Elemanlar: Center Surface curve Radyüs ün merkezine eğri oluşturulur. Find Multiples, Filet Both Sides: Her iki tarafa da radyüs olusturur. Trim Surface: Budama özellikleridir. Örnek: YÜZEY_YUVARLATMA_YÜZEY-YÜZEY Oluştur/Yüzey/Yüzeylere Radyüs/ Yüzeyler ile Eğriler Arası Radyüs Yüzeyler ile Eğriler Arası Radyüs: Yüzeye bir eğriye göre radyüs oluşturur. Top (Üstten) görünüşte bir dikdörtgen yüzey oluşturalım. Front (Önden) görünüşte Yay oluştur 3 noktadan bir yay oluşturalım. Yüzeyler ile Eğriler Arası Radyüs 1_ Yüzey seçelim ENTER 2_ Yay seçelim ENTER. 58

59 TEK. ÖĞR. EMRE GÜNAYDIN Örnek: YÜZEY_YUVARLATMA_YÜZEY-EĞRİ1 Oluştur/Yüzey/Yüzeylere Radyüs/ Yüzeyler ile Bir Düzlem Arası Radyüs Yüzeyler ile Bir Düzlem Arası Radyüs: Yüzeyler ile bir düzlemin arasında radyüs oluşturur. Top (Üstten) görünüşte bir dikdörtgen yüzey oluşturalım.. ve Merkezden seçelim Yüzey olustur. Yüzeyler ile Bir Düzlem Arası Radyüs 1_ Yüzeyi seçelim ENTER. Düzlem seçim menusundan Y 5mm verelim OK. 59

60 TEK. ÖĞR. EMRE GÜNAYDIN Oluştur/Yüzeyler/Yüzeyleri Buda/ Yüzeyler ile Yüzeyleri Buda Yüzeyler ile Yüzeyleri Buda: Yüzeyleri kullanarak yüzeyleri budar. Örnek: Front (Önden) görünüşte çizgi oluştur. dikey çizgi oluştur.uzunluğu 20 mm olsun. Yay oluştur polar komutuyla Merkezi orijinde Yarıçapında Başlama açısı Bitiş açısı olsun. Oluştur/ Yüzeyler/ Döndürmeli Yüzeyler Oluştur Döndürülecek eleman Single Yay seçelim. Döndürülecek eksen çizgiyi seçelim. Right (Sağdan) görünüşten çalışalım. Yarıçapı 10mm olsun. Front (Önden) görünüşten çalışalım. Ayna lama diyelim Daireyi seçelim Enter. X ekseninde aynalayalım. Oluştur/ Yüzey / K.kesit Y. kesit Oluşturduğumuz iki daire arasında yüzey yapalım. 60

61 TEK. ÖĞR. EMRE GÜNAYDIN Oluştur/Yüzeyler/Yüzeyleri Buda/ Yüzeyler ile Yüzeyleri Buda 1_Döndürmeli yüzeylerle oluşturduğumuz yarım küre yüzeyi seçelim Enter. 2-K.kesit Y. Kesit oluşturduğumuz silindir yüzeyi seçelim Enter. Budama seçim mönüleridir. 1 inci yüzeydeki kalacak tarafı seçelim. 2 inci yüzeydeki kalacak tarafı seçelim. Yüzeylerin budanan kısmını saklar Yüzeylerin budanan kısmını siler 1 inci yüzeyi tekrar seçebiliriz. 2 inci yüzeyi tekrar seçebiliriz. Oluştur/ Yüzeyler/ Yüzeyleri Buda/ Yüzeyleri eğri ile budama Yüzeyleri eğri ile budama: Yüzeyleri eğri ile budar. Örnek: Top (Üstten) görünüşte bir dikdörtgen yüzey oluşturalım. ve Merkezden seçelim Yüzey olustur. Oluştur Create ellips merkezi orijinde 61

62 TEK. ÖĞR. EMRE GÜNAYDIN Oluştur/ Yüzeyler/ Yüzeyleri Buda/ Yüzeyleri eğri ile budama 1_Yüzey seçilir. Enter 2_Zincir mönüsüyle eğriyi tanımlayalım. Elips seçelim. 3_Yüzeyin kalmasını istediğimiz tarafını seçelim. Yüzeyi bakış düzlemine göre budar. Yüzey nominaline göre budar. Yüzey seçimini değiştirme Eğri seçimini değiştirme Yüzeylerin budanan kısmını saklar Yüzeylerin budanan kısmını siler. Örnek: YÜZEY_BUDA_YÜZEY-EĞRİ1 Oluştur/ Yüzeyler/ Yüzeyleri Buda/ Yüzeyleri bir Düzlem ile Buda Yüzeyleri bir Düzlem ile Buda: Yüzeyleri bir düzlem ile budar. Örnek: Top (Üstten) görünüşte bir dikdörtgen yüzey oluşturalım. ve Merkezden seçelim Yüzey olustur. Oluştur/ Yüzeyler/ Yüzeyleri Buda/ Yüzeyleri bir Düzlem ile Buda 1_Yüzeyi seç Enter. Düzlem seçim mönüsünden bir düzlem oluşturalım. Y koordinatında -5 mm bir düzlem oluşturalım. Yüzeyi budar fakat budanan yüzeyi siler Yüzeyi budar fakat budanan yüzeyi saklar. 62 Budanacak yüzeyi saklar. Budanacak yüzeyi siler.

63 Yüzey seçimini değiştirme Düzlemi tekrar seçme. TEK. ÖĞR. EMRE GÜNAYDIN Oluştur/Yüzeyler/ Surface Extend (Yüzey Uzatma) Surface Extend: Yüzeyleri uzatmak için kullanılır. Top (Üstten) görünüşte bir dikdörtgen yüzey oluşturalım.. ve Merkezden seçelim Yüzey olustur. Oluştur/Yüzeyler/ Surface Extend komutuna girelim. Uzatılacak yüzeyleri seçelim. Hangi kenarından uzatma yapacaksak Ok o kenara götürülür. Yüzeyi uzunluk girerek uzatma. Yüzeyi düzleme kadar taşır. Düzlem seçim mönüsüyle bir düzlem seçmeliyiz. Yüzeyi doğrusal uzatır. Yüzeyi doğrusal olmadan uzatır. Uzatılmış yüzeyleri silmez (2 yüzey olur) Uzatılmış yüzeyleri siler. Oluştur/Yüzeyler/ Create Surface From Solid (Katıdan Yüzey Oluştur) Create Surface From Solid: Katı modeli yüzey halline dönüştürür. Open File C:\mcamx\mcx\Design\Samples\Metric\SOLID MODELING _ BLOCK-MM Oluştur/Yüzeyler/ Create Surface From Solid Yüzeye çevireceğimiz katıyı seçelim. :Katının yüzeyini seçme. Katı seçim menüsüdür. 63

64 TEK. ÖĞR. EMRE GÜNAYDIN : Katının tamamını seçme. :Katının arka yüzeyini de seçebilme Enter Katı yüzeye çevrilmiş oldu. Oluştur/Yüzeyler/ Düz Sınırlar ile Yüzey Oluştur. Düz Sınırlar ile Yüzey Oluştur: Düz sınırlara yüzey oluşturur. Bir kapalı kontur veya açık kontur oluşturulur. Zincir olarak seçilir ve yüzeye çevrilmiş olur. Bir daire oluşturalım oluştur/yüzeyler/ Düz Sınırlar ile Yüzey Oluştur Zincir olarak daireyi seçelim. OK Not: Açık konturları da Düz Sınırlar ile Yüzey Oluştur ile yüzey örebiliriz. Oluştur/Yüzeyler/ Delikleri Yüzeyler ile Doldur Kapat Delikleri Yüzeyler ile Doldur Kapat: Yüzey üzerindeki delikleri kapatmak için kullanılır. Üstten çalışıyorken dikdörtgen yüzey oluştur yüzey oluşturalım. Yüzey üzerine iki tane daire oluşturalım. Budama Divide komutuyla daireleri kontur haline getirmek için budayalım. Oluştur/ Yüzeyler/ Yüzeyleri Buda/ Yüzeyleri eğri ile budama Yüzeyi seçelim Enter. Budanmış daireleri seçelim. Ok Yüzeyin kalmasını istediğimiz yüzeyi seçelim. Budama işlemi tamamlandı. Oluştur/Yüzeyler/ Delikleri Yüzeyler ile Doldur Kapat Eğriler ile budanmış yüzeyimizi seçelim. Kapanmasını istediğimiz deliğin kenarını seçelim. 64

65 Ok Delikler yüzeyler ile doldurulmuş oldu. TEK. ÖĞR. EMRE GÜNAYDIN Şekil ilk halini almış oldu Bu Takım yollarında takımın girmesini istemediğimiz delikleri kapatmak için kullanılabilir. Not: Budanmamış yüzeyleri de kapatabiliriz. O alanda yeni bir yüzey oluşturuyoruz. Oluştur/Yüzeyler/ Budanmış Yüzeylerden Sınırı Kaldır Budanmış Yüzeylerden Sınırı Kaldır: Yüzey üzerinde budanmış yerleri iptal etmek için kullanılır. Yukarıdaki aynı örnekte bu komutu deneyecek olursak budamalar iptal edilmiş olur. Fakat burada Delikleri Yüzeyler ile Doldur Kapat komutundan farklı olarak Yüzeydeki delikleri yeni bir yüzey olarak kapatmıyoruz daha önce yapmış olduğumuz yüzey budama işlemlerini iptal ediyoruz. Oluştur/Yüzeyler/ Ayrık Yüzey Oluştur Ayrık Yüzey Oluştur: Yüzey üzerinde ayrık yüzeyler oluşturur. Yani yüzeyi belirtilen noktadan böler. Top (Üstten) görünüşte bir dikdörtgen yüzey oluşturalım. Oluştur/Dikdörtgen oluştur ve merkeze yüzey atalım. Oluştur/Yüzeyler/ Ayrık Yüzey Oluştur yüzeyden nokta seçelim. Enter Yüzeyi ters yönde bölmek için kulanılır. 65

66 Oluştur/Yüzeyler/ Yüzeylerin budanmaması TEK. ÖĞR. EMRE GÜNAYDIN Yüzeylerin budanmaması: Yüzey üzerindeki bütün budama işlemlerini iptal eder. Budanmış yüzeyi saklayıp budamaları iptal eder. Budanmış yüzeyi silerek budamaları iptal eder. SOLİD_KATI OLUŞTURMA Katı oluşturmak için seçilen çizgilerin kapalı olması gerekmektedir. Solid Katı/ Katı Profil Çekerek: Profilleri çekerek katı oluşturur. Profil çek menüsü İsim: Profile bir isim verebiliriz. Profil operasyonu: 1_Katı Oluştur: Profil çekerek katı oluşturur. 2_Katıyı Keser: Profil çekerek katıyı keser. 3_Dışa Katı Ekle: Profil çekerek katıya katıyı ekler. Açı Aktif Kutu aktifse profil açılı olarak çekilir. Açı değeri bu kısma yazılır. Kutu aktifse dışarı yönde profile açı vererek katı oluşturulur. Kutu aktif değilse içeri yönde profile açı verilerek katı oluşturulur. 66 Profil Çekme Mesafesi/Yönü 1_Tanımlanmış mesafe uzat: Profil mesafe kadar çekilerek katı oluşturulur. 2_Tümü boyunca uzat: Profile var olan katı boyunca işlem uygulanır. 3_Noktaya uzat: Profile belirlenen noktaya kadar işlem uygulanır.

67 TEK. ÖĞR. EMRE GÜNAYDIN 4_Vektör: Profil çekilme yönü Vektörsel olarak tanımlanır. Sırasıyla X; Y; Z; yönlerini simgeler. Profili yeniden seçmek için kullanılır. kullanılır. Profili seçtiğimizde profilin üzerinde profil çekme yönü gözükür. Bu yönün tersi yönde profil çekip katı oluşturmak için Seçilen profili ok yönünde ve tersi yönde profil çeker Profili açılı ve her iki yönde çekmek istediğimizde açıyı her iki yöne ayırmak için kullanılır. İNCE DUVAR Profile kalınlık vererek profil çekilir. 1_İçe doğru duvar 2_Dışa doğru duvar 3_Her iki yönde duvar oluşturur. 67

68 TEK. ÖĞR. EMRE GÜNAYDIN Solid Katı/ Katı Profil Çekerek: Profilleri çekerek katı oluşturur. Örnek: Top (Üstten) görünüşte bir dikdörtgen oluşturalım. Oluştur/Dikdörtgen oluştur ve merkezde olsun. Solid Katı/ Katı Profil Çekerek : Zincir şeklinde dikdörtgeni seçelim. Ok 68

69 TEK. ÖĞR. EMRE GÜNAYDIN Solid Katı/ Katı Profil Çekerek: Profilleri çekerek oluşturmuş olduğumuz katı modelin parametrelerine Bakış menüsün den operasyon yöneticisini aç diyerek ekranın sol tarafında açılan menüden ulaşabiliriz. Alt+O düğmeleri kısa yoludur. Bu menü aynı zaman da Takım Yolu yöneticisidir. Katı_Solids menüsü bizi katı parametrelerine götürür. Artı işaretine bir kez basarsak katını parametreleri şekildeki gibi açılır. Deneme adlı katı modelin parametrelerine iki kez tıklayalım. Profil Çek menüsündeki 25mm mesafemizi 30mm olarak değiştirelim. Değişik yapıldı fakat bunu katıya yansıtmak için Regen All dersek Kırmızı renkteki uyarı simgeleri ortadan kalkar. Parametrelerde yaptığımız değişiklik resme yansır. Ok 69

70 TEK. ÖĞR. EMRE GÜNAYDIN Aynı parça üzerinden devam edelim. Top (Üstten) görünüşte daire oluşturalım. Orijini merkezde olsun. Solid Katı/ Katı Profil Çekerek : Single (Tek eleman seçimi) daireyi seçelim. Ok 70

71 TEK. ÖĞR. EMRE GÜNAYDIN Oluşturduğumuz işlemler sırasıyla Operasyon ağacına işlenir. Operasyon ağacından birden fazla katı oluşabilir. Bu tür durumlarda kullanıcı Hangi parametrenin hangi katıya ayıt olduğunu bulmakta zorlanabilir. düğmesine basarak ekrandan operasyonu seçersek otomatik olarak operasyon ağacında bizi o katının parametrelerine götürür. Profil Çek menüsünde Profil operasyonları kısmından diyerek profil oluşturursak daha önce var olan katıya yeni oluşturduğumuz profilin katıyı ekler. Yani operasyon ağacında tek operasyon oluşur. Geometri kısmında da katı oluşturmak için seçtiğimiz profilleri değiştirebiliriz. Mause sağ tuş Operasyonu silebiliriz. 71

72 TEK. ÖĞR. EMRE GÜNAYDIN Aynı parça üzerinden devam edelim. Kesme işlemini mause sağ tuş yapıp çıkan menüden sil komutuyla silelim. Regen All düğmesiyle bütün operasyonları yenileyelim. Operasyonunun menüsün den Solid zincir yönetişini açalım. Yönetici üzerinde mause ile sağ tuş yapalım. Add Chain (Zincir ekle) menüsüyle kesme işleminde kullandığımız daireyi single (tek seçim) ekleyelim. Ok Regen All düğmesiyle bütün operasyonları yenileyelim. 72

73 TEK. ÖĞR. EMRE GÜNAYDIN Uyarı:Yukarıdaki örnekten de anlaşıldığı üzere aynı anda birden fazla profil seçilerek profil çekilebilir. Fakat zincir yönlerinin aynı olmasına dikkat etmeliyiz. Örnek: Top (Üstten) görünüşte bir dikdörtgen oluşturalım. Oluştur/Dikdörtgen oluştur ve merkezde olsun. daire oluşturalım. Orijini merkezde olsun. 73

74 TEK. ÖĞR. EMRE GÜNAYDIN Solid Katı/ Katı Profil Çekerek: Profilleri çekerek katı oluşturur. Örnek: Top (Üstten) görünüşte bir dikdörtgen oluşturalım. Oluştur/Dikdörtgen oluştur ve merkezde olsun. Solid Katı/ Katı Profil Çekerek : Zincir şeklinde dikdörtgeni seçelim. Ok 74

75 TEK. ÖĞR. EMRE GÜNAYDIN Solid Katı/ Katı Profil Çekerek: Profilleri çekerek katı oluşturur. Örnek: Top (Üstten) görünüşte bir dikdörtgen oluşturalım. Oluştur/Dikdörtgen oluştur ve merkezde olsun. Solid Katı/ Katı Profil Çekerek : Zincir şeklinde dikdörtgeni seçelim. Ok 75

76 TEK. ÖĞR. EMRE GÜNAYDIN Solid Katı/ Örnek: Katı Döndürme: Profilleri bir eksen etrafında döndürerek katı oluşturur. Top (Üstten) görünüşte bir dikdörtgen oluşturalım. Oluştur/Dikdörtgen oluştur ve merkezde olsun. Solid Katı/ Katı Döndürme: Zincir şeklinde dikdörtgeni seçelim. Ok Döndürme ekseni olarak şekilde belirtilen çizgiyi seçelim. 76

77 TEK. ÖĞR. EMRE GÜNAYDIN Solid Katı/ Katı Döndürme: Profilleri bir eksen etrafında döndürerek katı oluşturur Yön: Reselect Axis : Döndürme eksenini değiştirebiliriz. Reverse: Döndürem yönünü terse çevirebiliriz.. İsim: Profile bir isim verebiliriz. Katı ağacında bu isimle gözükür. Döndürme operasyonu: Katı oluşturabiliriz Katıyı kesebiliriz veya Katıyı daha önce var olan bir katıya ekleyebiliriz. Açı/Eksen: Döndürme işlemi için bir başlama ve bir bitiş açısı tayin edebiliriz. Yeniden seç: Döndürme eksenini yeniden seçebiliriz. Tersine döndürme işlemini ok yönünün tersi yönde yapar. 77

78 TEK. ÖĞR. EMRE GÜNAYDIN Aynı operasyonda profili döndürerek kesme işlemi yapalım. Örnek: Top (Üstten) görünüşte bir dikdörtgen oluşturalım. Solid Katı/ Katı Döndürme: Profilleri bir eksen etrafında döndürerek katıyı kes 78

79 TEK. ÖĞR. EMRE GÜNAYDIN Profili veya profilleri bir başka profil veya profiller üzerinde süpürerek katı oluştur. Örnek: İzometrik bakalım. Önden görünüşte çalışalım. Yay oluştur. yarıçapı olsun. Merkez noktası orijin olsun. Üstten bakalım. Üstten çalışalım. Ekranın altından 3D çalışmayı 2D yapalım. Oluştur spline oluştur. Dairenin merkezinden başlayan bir spline çizelim. Solid/Katı Katı süpürme 1 elemanı seçelim 2 elemanı seçelim LOFT veya RULED olarak katı oluştur. Profilleri kesit olarak birleştir katı oluştur. Örnek: Üstten bakalım. Üstten çalışalım. İkonla çapı 20mm olan orijinde bir daire çizelim. Bu daireyi Translate (Taşımak)komutuyla Z mesafesinde 15 mm de 2 adet kopyalayalım. Analiz komutuyla kopyaladığımız daireyi seçelim. Ve çaplarını değiştirelim. 79

80 TEK. ÖĞR. EMRE GÜNAYDIN Bu kısım daireleri değişik Z boylarında oluşturarak da yapılabilir. Keskin kenarlı olsun dersek Ruled katı oluşur. Bu seçilmezse Loft katı oluşur. Filet(Yuvarlatma) Katı elemanlara yuvarlatma yapar. Katı elemanlara yüzey yüzeye göre yuvarlatma yapar. Örnek: Oluştur/Primitives/Create Block veya butonuyla hazır solid oluşturalım. Bu parça üzerine yuvarlatma yapalım. 80

81 TEK. ÖĞR. EMRE GÜNAYDIN Katı elemanları seçme menüsü şeklindedir. Katının köşelerini seç Katının yüzeyini seç Katının tamamını seç Katıyı arkadan seç Bir sonrakini seç Bütün seçimler iptal Enter Ok Solid/Katı Radyüs Katı Radyüs: Katı elemanlara yuvarlatma yapar. İsim: Operasyon ismi Sabit radyüs bu değişken de olabilir. Radyüs değeri 5mm Keskin sivri köşeler Teğetler boyunca yay çoğalt Değişken yuvarlatma Solid/Katı Radyüs Katı Radyüs Hazır blok katının kenar seç katı üzerinden herhangi bir kenarını seçelim. Değişken yuvarlatma yapacağımız noktaları bir kez seçelim. Vertex üzerine bir kez tıklayın Radyüs: 5mm olsun Vertex üzerine bir kez tıklayın Radyüs: 10mm olsun Yeni noktalar oluşturmak için EDGE kısmında sağ tuş bastığımızda çıkan menüden yaralanırız. 81

82 TEK. ÖĞR. EMRE GÜNAYDIN Katı elemanlara yüzey yüzeye göre yuvarlatma yapar. Katı_yüzey_yüzey_yuvarlatma örnek parçasını açalım. Solid/Katı Radyüs Katı Solid yüzey yüzey arası yuvarlatma 1 yüzey seçersiniz Enter Ok 2 yüzeyi seçersiniz Enter Ok İki karşı taraflı yuvarlatmaların farkına bakınız. Parametreler klasörüne çift tıkladığınızda parametre menüsüne ulaşırsınız. 82

83 TEK. ÖĞR. EMRE GÜNAYDIN Katı_yüzey_yüzey_holdlines_yuvarlatma adlı örnek parçayı açalım. Solid/Katı Radyüs Katı Solid yüzey yüzey arası yuvarlatma 4 farklı yuvarlatma örneği gösterilmiştir. Parametreler menülerini ayrıtılı olarak inceleyiniz. Katı Solid yüzey yüzey arası yuvarlatma butonuna basınız. 1yüzeyi seçiniz Enter Ok 2 yüzeyi seçiniz Enter Ok Hold Lines düğmesine basınız Single: tek çizgili örnekler için Double sided: iki çizgili örneklerde kullanılmıştır. Geometri Bağlama kesitleri bağlantı elemanları gösterir. Örnekler de bu iki kesit veya tek kesitdir. 83

84 TEK. ÖĞR. EMRE GÜNAYDIN Chamfer(Pah kırmak) Bir ölçüye göre katı elemana pah kırar. İki ölçü belirleyerek katı elemana pah kırmak için kullanılır. Bir ölçü ve bir açı belirleyerek pah kırmak Chamfer (Pah kırmak) 3 değişik şekilde pah kırılabilir. Örnek: Pah_Kırılması1 adlı örnek dosyayı açınız. Oluştur/Primitives/Create Block veya butonuyla hazır solid oluşturulmuş. X50mm Y50mm Z50mm mesafesinde olsun. Bu parça üzerine pah kıralım. Solids/Katı _Pah_ Bir ölçüye göre katı elemana pah kırar. Katının tamamını seçelim. Enter Ok Keskin sivri köşe Teğetler boyunca yay çoğalt Örnek: Pah_Kırılması2 adlı örnek dosyayı açınız. Oluştur/Primitives/Create Block veya butonuyla hazır solid oluşturulmuş. X50mm Y50mm Z50mm mesafesinde olsun. Bu parça üzerine pah kıralım. Solids/Katı _Pah_ İki ölçü belirleyerek katı elemana pah kırmak için kullanılır. Katının bütün yüzeylerini seçelim. Keskin sivri köşe Teğetler boyunca yay çoğalt Mesafe1 10mm Mesafe2 5mm olsun. Bir ölçü ve bir açı belirleyerek pah kırmak işleminde de Mesafe2 yerini açı değeri alır. 84

85 TEK. ÖĞR. EMRE GÜNAYDIN Shell Katı elemanların içini boşaltır. Kabuk_Mal_Payı adlı örnek parçayı açınız. Solid/Katı_Kabuk mal payı Katı elemanları seçme menüsü Katının yüzeyini seç Katının tamamını seç Katıyı arkadan seç butonuyla katının üst yüzeyini seçelim. İçeri yönde kabuk payı Dışarı yönde kabuk payı Her iki yönde kabuk mal payı Katı elemanları budama işlemi yapar. Elemanları Düzlem ve Yüzeye göre budayabiliriz. Katı elemanları yüzeye göre budamak 1_Solid/Katı_Yüzey Buda Yüzeyi seçelim. 2_Katıyı budayacağımız yüzeyi seçelim. Katı budanmaya hazır. 3_ Tel kafes görünüşe geçersek budama işlemini yapacağımız ok yönüne dikkat edebiliriz. Ok u gösteren yön katıda kalan kısımdır. Flip sides Butonuyla ok yönü değiştirilebilir. Budanacak katının kalmasını istiyorsak Keep All işaretli olmalı. Düzlem budama işlemi Düzlem sekmesi seçilir. Örnek: Katı_Buda_Düzlem örneğini açalım 1_Düzlem tanımlanır. Örnek parçada Y yönünden 10mm ötelenmiş düzlem seçildi. 85

86 TEK. ÖĞR. EMRE GÜNAYDIN Düzlem seçme menüsünü daha önce yüzey budama menüsünde ayrıntılı olarak açıklamıştık. Katı elemana kalınlık verir. Katı elemanlara kalınlık vermek için kullanılır. Genelde yüzeyden çizilmiş daha sonra katıya çevrilmiş parçalara kalınlık vermek için kullanılır. Örnek: Katı_Kalınlık verme örnek parçasını açalım. Solids/Katı_ Katı Kalınlık butonuna basalım basalım. Kalınlık vereceğimiz katı elemanı seçelim. Kalınlık: Kalınlık değeri Yön: Tek yöne Veya Her iki yöne Katı elemanın seçilen yüzeyini kaldırır. Katı_yüzey kaldır adlı örneği açınız. Solids/Katı_ Romove Solids Faces Ekranda yüzeyi kaldırılacak katı eleman seçilir. Katı elemanın kaldırılacak yüzeyi seçilir. Enter veya ok Orijinal Solid: Korunabilir saklanabilir veya silinebilir. Ok 86

87 TEK. ÖĞR. EMRE GÜNAYDIN Kenarlarda eğri oluşturmak istiyorsak bu uyarıya Evet diyoruz. Ardından açılan renk sayfasında eğriye uygun bir renk seçiyoruz. Katı elemanın seçilen yüzeyine açı vermek için kullanılır. Solids/Katı Draft katı yüzeyler 1_Açı uygulanacak yüzeyi seçeriz. Ok A_Yüzeyle açı: Katı elemana yüzeye göre açı veririz. B_Düzlemle açı: Katı elemana düzleme göre açı veririz. C_Kenarla açı: Katı elemana bir kenara göre açı veririz. D_Açılı uzalt: Katı elemanı açılı uzaltır. Yükselme açısı: Yükselme açısının değerini gireriz. Yukarıdaki yöntemlerden uygun olan seçilir. ok basınız. A_Yüzeyle seçilmişse: Açı değeri bir yüzeye göre verilir. Bir yüzey seçeriz. Açı yönü ters geldiyse Reverse it düğmesiyle bunu terse çevirebiliriz. ok basarız açı verilir. B_Düzlem seçeriz: X yönünde 0 mesafesinde düzlem tanımlayalım. ok basarız açı verilir. C_Kenarla açı: Kenara göre katı elemana açı verilir. Açının yönünü belirlemek için kenar seçeriz. ok basarız açı verilir. D_Açı verilecek yüzey seçilir ve yüzey açılı olarak uzatılmış olur. Teğetler boyunca yay çoğalt yuvarlatma but onundaki gibi açı verme işleminde de kullanılabilir. Katı elemanları birleştirmek için kullanılır. Örnek Katı_Birleştir adlı parçayı açalım. 87

88 TEK. ÖĞR. EMRE GÜNAYDIN Solids/Katı_ Ekle Çıkart Ekle butonuna basalım. Ekranda birleştirmek istediğimiz katı elemanları seçelim. ok İki katı birleştirilmiş oldu. Ayrıca Dosya_File Merge_Pattern menüsüyle daha önce çizilmiş bir parçayı ekrana çağırabiliriz. Daha sonra Merge yapılmış bu katı elemanı üzerinde de ekleme çıkartma işlemlerini uygulayabiliriz. Örneğin: Katı_Merge_Holdline_Yuvarlatma adlı resmi Merge yapalım. Bunu için Dosya_ File Merge Pattern Dosya aç menüsünden Katı_Merge_Holdline_Yuvarlatma adlı parçayı açalım. Merge edilmiş parçayı taşı çoğalt ölçek uygulayabiliriz. Merge yapılmış parçayı döndürebiliriz. X Y veya Z eksenlerinde aynalıya biliriz. Örnek parçamızı 1.5 mm taşı çoğalt ölçek kısmıyla ölçekleyelim. Parçamız ekrana yerleşmiş oldu. 1 2 ve Merge yaptığımız 3 katı elemanı birleştirebiliriz. Not: Ana parça ilk seçilen parça olduğu için ilk önce hangi katıyı seçersek parça o renkte oluşur. Ekle Çıkart işlemini iptal etmek için Katı_Solids menüsün de Ekle_Çıkart Op. Seçilip üzerinde sağ tuş yaparak silinebilir Regen All yaparsak işlem yenilenir. 88

89 TEK. ÖĞR. EMRE GÜNAYDIN Ekle_Çıkart_Çıkart: Katı elemandan katı eleman çıkartmak için kullanılır. Örnek: KATI_ÇIKART_SARJMAKİNASI adlı örnek parçayı açalım. Bu parça daha önce çizilmiş bir örnek parçadır. KATI_ÇIKART_SARJMAKİNASI_TAMAMLANMIŞ adlı örnek parçayı açalım. Solids/Katı_ Ekle Çıkart Çıkart butonuna basalım. Önce kütük adlı katıyı sonra sarj_makinesi adlı parçayı seçelim. ok Kütük adlı parçadan Sarj_Makinesi adlı katı çıkartılmış oldu. Dosya Save Some dersek ekrandaki bir veya birkaç tane katıyı ayrı olarak save edebiliriz. Örneğin Ekle_Çıkart yapacağımız katı elemanı başka operasyonlarda kullanmak üzere Save_Some yapabiliriz. Ekle_Çıkart_Ortak: Katı elemanların kesişim yerlerini çıkartır. Örnek: KATI_ÇIKART_EKLE_ÇIKARTORTAK_TAMAMLANMIŞ adlı örnek parçayı açınız. Solids/Katı_ Ekle_Çıkart_Ortak butonuna basalım. Önce kütük adlı katıyı sonra sarj_makinesi adlı parçayı seçelim. ok Solids/Katı_Non-associative Remove NA: Ekle Çıkart Çıkart ikonunu gibi katı elemandan bir diğer katı elemanı çıkartır. Fakat aynı zaman da 1 inci seçtiğimiz veya 2 inci seçtiğimiz katının da kalmasını sağlayabiliriz. Aynı şekil de Common Regions NA operasyonunda da Ekle_Çıkart_Ortak operasyonunda bu seçeneklerle işlem yapabiliriz. 89

90 TEK. ÖĞR. EMRE GÜNAYDIN Yüzeylerden Katı: Yüzey elemanlarını katıya çevirir. YÜZEY_DELİK adlı örnek parçayı açalım. Solids/Katı Yüzeylerden Katı oluştur. Yüzey den katıya dönüştürme işlemi sırasında kenar Toleransı değeri kullanılır. Orijinal yüzey korunabilir, Saklanabilir veya Silinebilir. Ok Katı Özellikleri Bul: İmport edilmiş veya katıya çevrilmiş datalarda delikleri ve yuvarlatma operasyonlarını bulur. Delikleri veya Radyüsleri bulabiliriz. Fonksiyon: Operasyon oluştur. Minimum (Asgari) veya Maximum (Azami) değerler arasındaki elemanları bul. Yeni Geometri Özellikleri: Oluşturulacak olan yeni elemanın özellikleri belirlenir., 90

91 TEK. ÖĞR. EMRE GÜNAYDIN Bu operasyonla Solids/Katı ağacı olarak gözükür ve operasyon ağacından parametrik olarak değerler değiştirilebilir. Not: YÜZEY_DELİK2 adlı örnek dosyayı da inceleyiniz. YÜZEY_DELİK_2BULUNMUŞ adlı örnek dosya da yüzey katıya çevrilmiş ve katı özellikleri bulunmuştur. Katı Yerleştir: Katı çizilmiş elemanları iki boyutlu resme dönüştürür. Open KATI_YERLEŞTİR adlı örnek parçayı açınız. Solids/Katı Katı Yerleştir butonuna basalım. Sayfa Ölçüsü A4 A3 A2 vb sayfa tiplerinden resim için uygun olanı seçeriz. Custom sayfa ölçüsüyle sayfa ölçülerini kendimiz atayabiliriz. Sayfa yapısı Yatay veya Dikey olabilir. Ölçek yüklem: Resmi ölçekleyerek çizebiliriz. 91

92 TEK. ÖĞR. EMRE GÜNAYDIN 4 View DIN (Bottom, Front, Left, Iso) DIN standartlarına göre görünüş verir. Ok Katman seçebiliriz. 3 numaralı katman olabilir. Ok Görünüşler çıkartılmış oldu. Katı: Katman menüsüne geri döneriz. Reset: Görünüş seçme menüsüne geri döneriz. Hidden lines: Görünmez çizgiler menüsüdür. Seçeneklerle One view: 1görünüşün çizgilerini gösterir. 1 görünüş seçeriz. Hide All: Bütün görünüşler için görünmez çizgileri gizler. Tümünü göster: Bütün görünüşlerin görünmez çizgilerini gösterir. Toggle all: Görünmez çizgileri gösterir tekrar bastığımız da ise gizler. Sayfa ölçüsü tekrar buradan değiştirilebilir. Ölçek Scale Factor: Resmi gerçek ölçüsünden ölçekleye biliriz. One: Bu işlemi tek görünüşe yansıtır. Tümü: Bu işlemi bütün görünüşlere yansıtır. Change View: Görünüşleri değiştirme: Resim üzerindeki görünüşlerin yerlerini değiştirebiliriz. View number: Değiştirmek istediğimiz görünüş numarasını yazarız Select düğmesine basınız Daha sonra hangi görünüşü değiştirmek istiyorsak o görünüşü tıklarız. 92

93 TEK. ÖĞR. EMRE GÜNAYDIN Transform: Görünüşleri taşımak veya döndürmek için kullanılır. Pan: Taşımak, Döndürmek işlemleri yapılabilir. Pan düğmesine basıp resim üzerinde iki nokta tanımlıyoruz. Add/Remove: Ekle veya kaldır. Add View düğmesine basınız. View number eklemek istediğiniz görünüşün numarasını yazınız. Enter. Eklemek istediğimiz görünüşü ölçekleyebiliriz. Rengini de değiştirebiliriz. Ok Resim üzerin de bir yer seçiniz. Görünüşünüz oraya yerleşir. 93

94 TEK. ÖĞR. EMRE GÜNAYDIN Add/Remove menüsünde Add section: Tarama kesit olma operasyonlarının yapıldığı menüdür. Belirlenen çizgiler de kesit alınır. 94

95 TEK. ÖĞR. EMRE GÜNAYDIN ÖLÇÜLENDİRMELER Akıllı ölçülendirme: Bu komutla seçilen eleman ölçülendirilir. Mouse hangi yöne çekilirse ölçülendirme o yönde yapılır. Dimension menüsünden: Yatay ölçülendirme, Dikey ölçülendirme, Paralel ölçülendirme, Ana çizgi ile ölçülendirme, Zincirli ölçülendirme, Açılı ölçülendirme, Dairesel ölçülendirme, Dikdörtgen ölçülendirme, Teğet ölçülendirme ve nokta ölçülendirme komutlarıyla özel olarak elemanlar ölçülendirilebilir. Akılı ölçülendirmeye veya herhangi bir ölçülendirmeye girdiğimizde ölçülendirilecek elemanı seçeriz. Ekranda ölçü ile beraber ölçüm menüsü gelir. Şimdi bu ölçüm menüsünden bahsedelim. Ölçüm menüsünün bazı komutları pasiftir bunun sebebi ölçülendirme şeklimizdir. Ölçülendirme şeklimize göre ölçüm menüsünün bazı komutları aktif bazıları ise pasif olur. Ölçülecek eleman seçildiğinde ölçü oklarını fare yardımıyla kalmasını istediğimiz yere bırakabiliriz. 95

96 TEK. ÖĞR. EMRE GÜNAYDIN Ölçü oklarının yerini tanımlamadan önce ölçüm menüsünden istediğimiz değişiklikleri yapabiliriz. Bu kısım her zaman aktiftir. Komut ölçülendirme yazı tipini değiştirir. Komut ölçülendirme yazısı. Ölçü kısmında yazan yazıyı değiştirebiliriz. Ölçülendirme yazısı kısımdaki alana yazmasını istediğimiz ölçüyü veya yazıyı yazıyoruz. Menüdeki butona basarsak klavye çıkar bu kısmı da yazı yazmak İçin kullanabiliriz. Yazının yüksekliğini ayarlarız Virgülden sonra kaç hane yazacağını tanımlarız. Daire veya yay ölçülendirirken ölçü çap ölçüsü veya yarıçap ölçüsü verilebilir. Hangisini istiyorsak onu seçeriz. Ölçü değerini kutu içerisine alabiliriz. Ölçü oklarının referans çizgileri gözüksün mü gözükmesin mi tercih edilebilir. Sol tarafına basıldığında sol referans çizgisi pasif olur her ikisine basıldığında ikisi de pasif olur. Örneğin sağ taraftaki referans çizgisi pasif konumda. Ölçü değerleri içerde veya dışarıda olabilir. Ölçü değerlerini dışarı veya içeri alabiliriz. Ölçü okları içeri yönde veya dışarı yönde olabilir. Ölçülendirme açısı. Ölçülendirilecek elemanı kaç derece açı ile ölçülendirmek istiyorsak tanımlayabiliriz. Örneğin 45 açıyla ölçülendirme. Ölçülendirme operasyonları menüsüne girer. Bütün ölçülendirme ayarlarını buradan yapabiliriz. 96

97 Elemanların analizlerini çıkartabiliriz. TEK. ÖĞR. EMRE GÜNAYDIN ANALİZ En çok kullanılan analiz elemanlar özellikleri analizi F4 kısa yoludur. Elemanlar özellikleri analizi menüsü seçilen elemana göre değişir. Ancak bu komut sayesinde oluşturmuş olduğumuz bütün elemanların ölçülerini özelliklerini değiştirebiliriz. Örneğin bir dairenin çapını yay uzunluğunu v.b. bir çok özelliğini buradan değiştirebiliriz. Çizgi özellikleri: Çizginin başlangıç noktası Çizginin bitiş noktası Butonuna basılıp Butonuna basılıp Tekrar tanımlanabilir. Tekrar tanımlanabilir. Çizgisin açısal konumu Çizginin 3D ve 2D uzunluğu Çizginin rengi ve çizildiği katman Çizginin Tipi Çizginin genişliği Katman: Ekranın altında çizim katmanları vardır. Resimleri çeşitli katmanlarda çizebilir. Ekranda hangi katmanları gözükeceğine biz karar veririz. Böylelikle ekranda gözükmesini istemediğimiz elemanları katmanlarız görmek istediğimizde o katmanı aktif hale getiririz. 97

98 TEK. ÖĞR. EMRE GÜNAYDIN Pozisyon analizi: Ekrandaki herhangi bir noktanın pozisyonunu bize bildirir. Mesafe analizi: Ekrandaki iki nokta arasında ki mesafeyi bildirir. Alan/Hacim analizleri 2D bir zincirin alanını hesaplar. Yüzeylerin alanını hesaplar. Katı_Solid alanını hesaplar. Katı_Solid Alan/Hacim analizi X50mm Y50mm Z50mm olan bir küp katının analizi Save butonuyla *.txt olarak bu bilgiler kaydedilebilir. Analiz zincir: Zincirlerin analizini çıkartır. Kontur analizi: Kontörlerin analizi çıkartır. Açı analizi: Elemanlar arasında ki açı hesaplanır. Dinamik analiz: Elemanların dinamik olarak analizini yapar. Veritabanı/Numara Numara analizi: Daha önce analizi yapılmış elemanları sırasıyla numaralandırır. Bu numaraları tekrar girerek eleman özelliklerine tekrar girebiliriz. Veri tabanı analizi: Database özellikleri menüsü açılır ve elemanların oluşturulma tarihi ve saati gibi özelliklere ulaşılır. 98

99 TEK. ÖĞR. EMRE GÜNAYDIN MASTERCAMX TAKIMYOLLARI TEK. ÖĞR. EMRE GÜNAYDIN 99

100 TEK. ÖĞR. EMRE GÜNAYDIN 7_MASTERCAM X TAKIMYOLLARI GİRİŞ 7_1_MASTERCAM X TAKIMYOLLARINA GİRİŞ MASTERCAM X sürümün de Takımyolları menüsüne girmeden önce Makine Tipi menüsünden makine seçimi yapılmalıdır. Tanımlara uygun hazır tezgâhlardan bize uygun tezgâh yoksa kendi tezgâhımızı update ederek tanımlaya biliriz. Kendi tezgâhımızı update post menüsüyle oluşturma. Bu işlem post update etme işlemiyle birlikte yapılır. Post update edilirken aynı zamanda otomatik olarak tezgâh ta tanımlanmış oluyor. Makine Tipi menüsünden kullandığımız makine ve post dosyasına uygun makine seçtiğimizde tezgah özellikleri Takımyolları operasyon yöneticisi menüsünde açılır. Alt+O ile Ekranın sağ tarafında Operasyon Yöneticisi menüsünü açalım. 100

101 TEK. ÖĞR. EMRE GÜNAYDIN Takım Yollarına ait operasyon yönetimi bu menüden yapılır. Bu menünün butonları hakkında daha ayrıntılı bilgi verilecektir. İş parçasını işleme yapmadan önce iş parçası için genel ayarların ve kütük ayarlarının yapıldığı menüdür. İş parçası kütük ayarları butonuna bastığımızda çıkan menüden diğer menülere geçiş yapabiliriz. Files Tool settings menülerine geçiş yapabiliriz. Files: Makine değerleriyle ilgili menüdür. Group name: Makine grubuna verilecek isim Toolpath name: NC post dosyasına verilecek isim butonuyla nereye kaydedileceği belirlenir. Ancak post alınırken kaydedeceği yeri ve ismini bize zaten soruyor buradan değiştirmeye çok fazla gerek yok. Düzelt butonuyla makine değerlerini düzenleyebiliriz. Değiştir butonuyla makineyi değiştirebiliriz. 101

102 TEK. ÖĞR. EMRE GÜNAYDIN Tool Settings menüsü: Genel ayarlamalar yapılır. Program numarasını bu kısma yazarız. Program tezgâha bu isim yardımıyla atılır. Örneğin: 1980 Bu programda (NC çıktısında) O1980 olarak çıkar. İlerleme hızlarının saptanmasında takımın Özelliklerini kullanılsın. NC çıktılarında N seri numaraları açıksa bu numaraların sıralanış numaralarını tayin ederiz. Örnek: O1980 Uyarı: Eğer hala Post klasöründe N10 N11 satır numarası alamıyorsanız. Alt menüsünden Control Definition menüsünü açalım. Cotrol topicslerden NC Output Mill tıklıyalım. Output sequence numbers sekmesinin işaretlendiğinden emin olun. Eğer hiçbir şekilde satır numarası istemiyorsanız. Bu sekmeyi iptal edin. 102

103 TEK. ÖĞR. EMRE GÜNAYDIN Stock Setup: İş parçası stok ayarlarının yapıldığı menüdür. Stock parçasının görünüş düzlemini belirler. Stock üsten görünüşte Biçim: Stock biçimi 1_Kartezyen 2_Silindir 3_Katı parça seçilebilir 4_Dosya ( Daha önce var olan dosya çağrılabilir) Bu dosya *.stl uzantılı parça olabilir. Stock ölçüleri tanımlanır. X Y ve Z yazan kutucuklarla stock tanımlanabilir. Veya Köşelerden seç menüsüyle stock parçası ekrandaki elemanlardan yararlanılarak köşe noktaları tanımlanarak tanıtılabilir. En yayın yöntem budur. Dikkat: Görüntü kısmını açmazsak stock ekranda gözükmez. Wire frame: Stock pazçayı ekranda tel kafes olarak gösterir. Katı: Stock parçayı ekranda katı olarak gösterir. Güvenli Bölge: İş parçası üzerinde güvenlik bölgesi tanımlanır. Takım işe başlamadan önce ve işi bitirdikten sonra güvenli bölgenin dışına çıkar. Güvenlik bölgesi 1_Yok-hiçbiri: Güvenlik bölgesi tanımlanmaz. 2_Kartezyen: X Y ve Z mesafeleri tanıtılarak güvenlik bölgesi tanımlanır. 3_Küresel: Güvenlik bölgesi küresel olarak tanımlanır. 4_Silindirik: Güvenlik bölgesi silindirik olarak tanımlanır. Tanımlanmış güvenlik mesafesini ekranda görüntülenir. İş parçası ayarlamaları yapılmak zorunda değildir. Bu işlemler takım yollarında kolaylık sağlar. 103

104 TEK. ÖĞR. EMRE GÜNAYDIN Bütün ayarlar yapıldıktan sonra Takım yolları menüsüyle iş parçası uygun bir işleme yöntemi belirlenerek işleme yapılır. 7_2_KONTUR TAKIMYOLLARI Kontur takım yolu menüsü: 2 ½ Eksen işleme yöntemidir. Kontur elemanları üzerinden takım yolu çıkartılır. Kontur takım yollarına girilir. Zincir seçim mönüsüyle takım yolu çıkartacağımız konturu seçelim. Kontur takım yollarında takım seçimi için Takım yolları mönüsünde mause sağ tuş yaptığımızda çıkan menüde Create new tool diyelim. KONTUR TAKIMYOLU TAKIM YOLU PARAMETRELERİ 104

105 TEK. ÖĞR. EMRE GÜNAYDIN Yapacağımız işleme uygun bir takım tipi seçelim. Takıma ait ölçü değerlerini girelim. Bu ölçü değerlerinde takımın çapı haricinde hiçbir ölçü post sonuçlarını (m, g) kodlarını etkilemez. Takım çapı da çap telafisi kullanılacaksa post klasörüne etki eder. Takım çapı telafisi ilerleyen bölümlerde anlatılacaktır. Ancak takım ölçüsü değerleri simülasyon sırasında takımın iş parçasına çarpması sırasında bize uyarı vermesi açısından önemlidir. Dikkat ediniz. Uygun Takım seçimi yapıldığında Takım seçimi bölümünde seçtiğimiz takım yerini alır. Aynı takım üzerinde geriye dönük bir değişiklik yapmak için Takım üzerinde mouse sağ tuş basınız Takın Düzenle seçeneğini kullanınız. Takımı silmek içinde Takım şekildeki gibi seçilir ve klavyeden Delete tuşuna basılır. Takım seçimi tamamlandı. 105

106 TEK. ÖĞR. EMRE GÜNAYDIN 106 Takım adı: Seçilen takım a verilen isim. Örnek (parmak freze) vb. Bu ifade post klasöründe Parantez içinde çıkar. Operatöre uyarı amacıyla kullanılabilir. Takım: Takım numarası. Kullanılan takımın numarasıdır. Post klasöründe T1 olarak çıkar. Tezgâh da kullanılacak takımdır. Magazin: Takım ın tezgâhtaki magazinde koyulacağı numaradır. Burada yazılan değer takım numarasıyla aynı olmalıdır. Bu değer Takım seçiminde de gözükmektedir. Lütfen o değeri de değiştiriniz. Takım üzerinde Mouse sağ tuş Takımı düzenle mönüsünden Magazin numarasını değiştiriniz. Boy ofseti: Takımın boy ofsetini gireceğimiz haneyi tanımlar. Takım numarası kaç ise boy ofset numarasının da aynı olması uygun olur. N180 G43 H1 Z50. G43 Takım boy telafisine göre hareket edecek. Boy telafisi H1 numaralı kutucuğa girilmiştir. Not: Tezgâhta takım sıfırlaması yapılırken takımlar arası boy farkları ofset mönüsünden ofset kutucuklarına girilir. Çap ofseti: Takımın çap ofset adresidir. Burada çap ofseti program kendisi hesapladığı için önemli değildir. Takım çapı: Aldığımız takımın kaç mm çapında olduğunu gösterir. Köşe radyüsü: Eğer aldığımız takım köşeleri radyüslü ise radyüs değeri tanıtılır. Coolant: Soğutma suyunu açar. Hava( Flood), Su (Mist), İçten takım soğutmalı (Thru-tool) sistemlerinden biri tayin edilir. Kesme hızı: Kesici takımın ilerleme hızını tanımlarız. Birimi mm\ dak. dır. Simgesi ( F ) dir. Kesme hızı: Kesici takımın dakika da mm cinsinden aldığı yoldur. Dalma hızı: Parçaya ilk temas ederken kullandığı hızdır. Bu değer az verilmelidir. Takımın iş parçasına ilk girişi sırasında büyük kuvvetler etkisinde kalır buda aşınmayı arttırıcı bir etkendir. Bu sebepten dolayı Dalma hızı Kesme hızından düşük verilebilir. Birimi mm\ dak. dır. Simgesi ( F ) dir. Geri kaçma hızı: Takımın iş parçasından ayrılma hızıdır. Hızlı geri kaçma aktif edilirse tezgâhın boştaki hızını kullanarak takım iş parçasından uzaklaşır. Birimi mm\dak dır. Simgesi ( F ) dir.

107 TEK. ÖĞR. EMRE GÜNAYDIN İş mili hızı: Takımın 1 dakikadaki kendi etrafında ki dönüş sayısıdır. Birimi dev.\ dak. dır. Simgesi ( S ) dir. Açıklama menüsüne Post dosyasında gözükmesini istediğimiz bir açıklama yazabiliriz. Kütüphaneden takım seçebiliriz. Takımyolunu çıkartacağımız parça Mastercam de orijinde çizilmiştir. Aynı şekilde parçada tezgah üzerinde aynı şekilde sıfırlanır Yani tezgaha parça üzerinde hangi noktanın sıfır kabul edileceği tanıtılır. Bu noktalar G54 G55. Değerleri ile tanıtılır. Post dosyalarında parça sıfırı G54 olarak atanır. Ancak biz tezgâh üzerinde birden parça sıfırlayacaksak G54 G55 G56 gibi o zaman bu parametre aktif edilir. Ve 0-1 G92 yi aktif ederken 2 rakamı G54 ve devamını aktif eder. Pasif olduğunda Post dosyasında parça sıfırı sadece G54 olarak tanımlanmış olarak çıkar. Birden fazla parça sıfırı tanıtılamaz. Pasif olması normal bir durumdur. Bu parametre sadece birden fazla parça sıfırlanacağı zaman kullanılır. Referans noktası Yanaşma ve geri kaçma noktaları tanımlanır. Takım iş başlangıcında Yanaşma mesafesine yaklaşır İş bitiminde de geri kaçma noktasına geri çekilir. Takımının çalışma düzlemini tanımlar Bu parametre Üst ten çalışma düzleminde olmalıdır. İstenirse orijin kaydırılabilir. Seç deyip sıfır noktasını değiştirebiliriz. X Y ve Z değerleri tanımlanabilir. Post notları orijine göre değil tanımladığımız noktaya göre çıkartılır. KONTUR TAKIMYOLU KONTUR PARAMETRELERİ 107

108 TEK. ÖĞR. EMRE GÜNAYDIN 108

109 TEK. ÖĞR. EMRE GÜNAYDIN Güvenli Z mesafesi: Takımın parçaya ilk güvenli indiği mesafedir. Takım güvenli mesafe değerine kadar kendi rapid hızı ile yaklaşır. Rapid hızına müdahale edemeyiz. Sadece tezgâh üzerinden yüzdelik dilimler kullanarak müdahale edebiliriz. (%25 %50 %75 %100) Takım güvenli mesafe değerine kadar hızla yaklaşır. Daha sonra Takım yolu Parametrelerinde belirlediğimiz değerler ile hareket etmeye başlar. Bu değer mutlak veya eklemeli olarak belirlenebilir. Güvenli mesafeyi sadece operasyonun basında ve sonunda kullan. Sekmesi seçilebilir. Geri kaçma: Parça üzerinde belli bir alanda kesim yaptıktan sonra her defasında diğer bir pasoya girmek için çıktığı mesafedir. Bu mesafenin kesinlikle MUTLAK verilmesine dikkat edilmelidir. Kesmeye başla: Takımın parçaya ilk kesim yapmak için indiği mesafedir. Takım Güvenli Z mesafesinden Kesmeye başla mesafesine kadar Radip hızı ile hareket eder. NOT : Güvenli Z mesafesi kapatıldığında tezgâh işini bitirdikten sonra geri kaçma mesafesine çıkar. Geri kaçma mesafesi kapatılırsa eğer tezgâh her defasında pasoya girmek için güvenli Z mesafesine çıkar. İkisi kapatıldığı takdirde tezgâh her defasında pasoya girebilmek için kesmeye başlama mesafesine çıkar. Yüzeydeki paso: Bu mesafe eğer parça üzerinden fazlalık varsa verilir. Takım Kesmeye başlama mesafesi ile Yüzeydeki paso mesafesine kadar Dalma hızı değeri ile hareket eder. Yüzeydeki paso mesafesini alır ve işlemine devam eder. Yüzeydeki paso miktarı mesafesi Derinlik mesafesini etkilemez. Derinlik: Parçayı boşaltacağımız derinlik. Bu değerin ( - ) verilmesine dikkat edilmelidir. 109

110 TEK. ÖĞR. EMRE GÜNAYDIN Yukarıdaki örnek değerlere göre çıkacak takım yollarının önden görünüşü Derinlik pasosu değerini kaç mm paso aralıklarıyla işleyeceğimizi tayin ederiz. 110

111 TEK. ÖĞR. EMRE GÜNAYDIN Max. Kaba paso: Derinlik değerini kaç mm olarak işleneceğimizi belirleriz. Z yönünde verilecek paso miktarı. Finiş paso sayısı : Z yönünde talaş kaldırırken yapmak istediğimiz Finiş paso sayısını tanımlarız. Finiş paso adımı : Z yönünde yapacağımız finiş adımlarını tanımlarız. Örneğin: 0.5mm 2 adet finiş yapılabilir. Takımı kaldırma: Bu parametre açıldığında her defasında geri kaçma mesafesine çıkan takımı artık kaldırmadan olduğu yerden pasoya girmesini sağlar. Alt program: Bu parametre açıldığında M98 koduyla beraber bir program yazar ve her satırda X,Y değeri atmaz zaman kaybını önler. Açılı kenar: Bu parametrede kontur elemanımıza açı verebiliriz. Kenar açısı: Duvara vereceğimiz açı derecesini yazdığımız parametredir. Derinlik paso sırası: Bu parametre iki figürlü işlemelerinde kullanılır. Tüm pasolarda: Takım bir figürü işledikten sonra diğer figüre geçer. Son derinlikte: Takım bir paso 1. figürden daha sonra 2. figürden kesme yapar. Son derinlikte: Son derinlikten sonra diğer konturu işlemeye başlanıyor Tüm pasolarda: Her derinlik pasosundan sonra diğer kontur işlenecek sonra tekrar talaş kaldırmak için ilk kontur işlenecek 111

112 TEK. ÖĞR. EMRE GÜNAYDIN Örnek: Yukarıda önden görünüş takım yolu parametrelerinin açıklaması: Takım Güvenli Z mesafesi 15mm hızlı bir şekilde yaklaşır. Yüzeydeki paso miktarı -5mm olduğundan dolayı -5mm mesafesine inecektir. Fakat Kesmeye başlama mesafesi 2mm olduğundan dolayı Z mesafesi -3mm derinliğine hızlı bir şekilde iner. Kesme derinliği Max kaba paso: 1mm verildiği için Dalma hızı olan 250mm\dak hızla takım Z -6mm derinliğine iner ve 1mm paso kalınlıklarıyla talaş kaldırma işlemini tamamlar. Not: Ancak Kesme derinliği parametrelerinden Takımı kaldırma aktif edilmiş olmalıdır. Aksi halde her Z derinliği için yani 1mm lik pasolarda takım Geri kaçma mesafesi 5mm kadar yukarı çıkar. 112

113 TEK. ÖĞR. EMRE GÜNAYDIN Takım Kesme Derinliği değerleri ile Z yönünde kesme yapar. Ayrıca takımın yana kaçmasını istiyorsak Çoklu pasolar değerlerini aktif ederiz. Kaba pasolar Paso sayısı: 2 adet Yanal paso adımı: Bu oran en fazla takımın %75 i kadar önerilir. 7.5mm Finiş paso sayısı: 1 adet Finiş paso adımı: 5mm Finiş pasoları: Yine birden çok kontur işleneceği zaman Son derinlik seçilmiş ise 1 inci konturu işledikten sonra diğer konturları işler. Finiş pasolar: Son derinlikte: Finiş paso işlemini sadece son derinlikte uygular. Tüm derinliklerde: Finiş paso işlemini tüm derinliklerde uygular. 113

114 TEK. ÖĞR. EMRE GÜNAYDIN Boylu boyunca kırma: Parçayı alttan patlatma. Filtrele: Bu parametre daha çok radyüslü parçalarda radyüsleri verdiğimiz toleranslara göre tek seferde okutmak için kullanılır. Takım yollarında filtreleme yaparız. 114

115 TEK. ÖĞR. EMRE GÜNAYDIN Giriş/Çıkış: Takım iş parçasına girmesi sırasında takım yüksek kuvvetler altında kalır. Bu durumdan dolayı takımını iş parçasına girişi takım ömrü açısından büyük önem taşır. Giriş_Çıkış ayarları 115

116 TEK. ÖĞR. EMRE GÜNAYDIN Kapalı konturda orta noktadan giriş-çıkış: Bu sekme aktif edildiği takdirde Takım konturun orta noktasından giriş yapar aksi halde zincir seçimi sırasında zincir nereden başlatıldıysa takım o noktadan giriş yapar. Giriş veya Çıkış parametreleri ayrıca iptal edilebilir veya açılabilir. Uzunluk ölçüleri Takım çapının yüzdesi olarak tanımlanabilir. Örnekte Takım çapının %120 10mm takımda 12mm olarak tanımlanmıştır. Giriş mesafesi Dikey yönde Çıkış mesafesi Teğet olarak tanımlanmıştır. Rampa yüksekliği de tanımlanabilir. Takım aynı zamanda bir rampa yüksekliği ile giriş veya çıkış yapabilir. Yay; Radyüs: Girişte kullanılan radyüs değeri. Açıklama: Yukarıda tanımlanan değerlerde giriş çıkış mesafeleri tanımlanmıştır Yandaki şekilde de görüldüğü gibi Takım 1 numaralı çapının %120 sı kadar 12mm dikey bir hareketle 2 numaraya gider. Yay değeri 10mm 3 numaraya ulaşır. Kontur çevrimini tamamladıktan sonra numaraya ulaşır. 10mm çıkış yayını oluşturarak yaya teğet 12mm hareketle 7 numaraya devam eder. Takım bu şekilde bütün çevrimini tamamlar. Ancak: sekmesi aktif konumda ise bu işlemi sadece ilk derinlik pasosuna girerken yapar. Aksi halde tüm pasolara girerken bu işlemi tekrar eder. Sekmesi aktif ise çıkış işlemini sadece son talaş işleminden sonra yapar. 116

117 TEK. ÖĞR. EMRE GÜNAYDIN Sarmak: Bu parametrede ise radyüsün kaç derece döneceğini veririz. Sarmal yükseklik: Bu parametrede radyüse girerken verdiğimiz yükseklik kadar yukarıdan paso ya girer. Giriş noktası kullan: Bu parametrede nokta kullanarak takımı noktayı kullandığımız yerden pasoya sokabiliriz. NOT: Burada dikkat edilmesi gereken önemli unsur nokta nın zincirden önce seçileceğidir. Nokta derinliği kullan: Bu parametrede kullandığımız nokta eğer belli bir derinlik de ise ve bu parametreyi aktif hale getirirsek takım o derinlikten paso ya girer. Burada dikkat edilmesi gereken husus ise bu parametrenin işaretli olmasıdır. Aktif olmazsa eğer takım düz bir şekilde paso ya girmeye devam eder. Sadece ilk derinlik kesiminde girin: Bu parametre aktif olduğunda ise takım ilk girişi parçanın dışında radyüs çizerek yapar. Daha sonraki pasolara giriş de parçanın içindeyken kesme yapar. İlk hareketten sonra dalma yap: Bu parametreyi açtığımızda ise takım direk radyüs çizerek kesme yapar. İlerlemeyi değiştir: Giriş&Çıkış kullanırken ilerleme hızını bu parametreyle değiştirebiliriz. 117

118 TEK. ÖĞR. EMRE GÜNAYDIN KONTUR PARAMETRELERİ KONTUR TİPİ 2D Pah Referans uygulamalarında Kontur parametreleri menüsünde Kontur Tipi 2D kullanıldı. Fakat 2D uygulamasının haricinde 2D pah Rampa Kalanı işle uygulamaları da mevcuttur. 2D PAH KONTUR TİPİ Bu işleme yöntemiyle konturların çevresinde pah kırılabilir. Bu işlem için Takım seçimi mönüsünden Takımı seçilir. Kontur Parametreleri Kontur Tipi: 2D Pah 118

119 TEK. ÖĞR. EMRE GÜNAYDIN Pah ölçüleri girildikten sonra işlem tamamlanır. KONTUR PARAMETRELERİ KONTUR TİPİ Kontur Tipi Rampa uygulaması. Rampa hareketleri: Açı_ Belirlediğimiz açı Rampa eğim açısı değeri kadar derinlikte talaş Derinlik: Rampa derinlik değeri tanımlanır. kaldırılır. Z de gir: Rampa derinliği tanımlanır. RAMPA değeri kadar talaş kaldırırız. Belirlediğimiz kaldırır. Tanımlanan derinlik mesafesi kadar talaş Tanımlanan derinlik değeri kadar talaş kaldırılır. KONTUR PARAMETRELERİ KONTUR TİPİ KALANI İŞLE Daha önceki operasyondan kalan işlemleri temizlemek için kullanılır. 1_Önceki bütün operasyonlardan kalana kalan pasoları temizler 2_Sadece bir önceki operasyondan kalan pasoları işler 3_Kaba işlemedeki tanımlanan takım çapı değeri tanımlanır. Tanımlanan değere göre kalan pasoları temizler. Kalanı işle parametreleri 119

120 TEK. ÖĞR. EMRE GÜNAYDIN 7_3_TAKIMYOLARI SİMÜLASYONU Takım yolları operasyon yöneticisini anlatalım. Bütün operasyonları seçer. Bütün kirli operasyonları seçiniz. (Regenerate all selected operations): Seçili operasyon üzerinde değişiklikleri yenileme Örneğin Kontur 2D takım yolu oluşturulmuş. Bu takım yolları üzerinde tanımladığımız değerler üzerinde değişiklikler yapabiliyoruz. Parametreler bölümüne çift tıkladığımızda tanımladığımız bütün Kontur parametrelerine ulaşabiliriz. Bu değerleri değiştirdiğimizde Dikkat ederseniz Takım yolları üzerinde Kırmızı bir çarpı işareti attı. Bu işaret Takım yollarındaki değişikliğin yapıldığını fakat takım yollarlının Regenerate edilmesi gerektiği yani yenilenmesi gerektiği anlamına geliyor. Takım yollarını yenilersek Takım yolları Parametrelerinde uygulamış olduğumuz değişiklik Takım yollarına yansıtılmış olur. ( Regenerate all dirty operations): Bütün kirli (Üzerinde çarpı olan) operasyonlar parametrelerini yeniler. (Backplot selected operations) Seçili tüm operasyonları adım-adım simülasyonunu göster. Bu konu ayrıntılı olarak açıklanacaktır. (Verify selected operations) Seçilen tüm operasyonların katı simülasyonunu göster. Bu konu ayrıntılı olarak açıklanacaktır. (Post selected operations) Seçilen tüm operasyonların Post ( M, G ) kodları çıkartır. (Hightfeed) Hızlı ilerleme özelliği aktif edilebilir. Post klasöründe her satır için F özel ilerleme değerleri tanımlanabilir. (Delete all operations, groups and tools) Bütün takım yolu operasyonlarını siler. 120

121 TEK. ÖĞR. EMRE GÜNAYDIN (Toogle locking on selected operations) Seçilen operasyonları kilitler. Operasyon parametrelerini değiştirdiğinizde operasyonları veya butonlarıyla yenileyemezsiniz. Takım yolları şekildeki gibi kilitli gözükür. Tekrar basıldığı zaman ise kilit açılır ve parametreler yenilenebilir. (Toggle toolpath display on selected operations) Seçilen operasyonların takım yollarını ekranda gizler. Seçilen operasyonun takım yolları ekranda gözükmez. Operasyon seçilip butona tekrar basıldığında takım yolları ekranda gözükür. (Toggle posting on selected operations) Seçilen operasyonun Post etme dosyalarını kapatır. Post alma but onuna basılsa da Post çıkartılamaz. Tekrar basıldığı zaman Post alınabilir. Yeni operasyonlar oluşturuldukça Takım yolları ardı ardına sıralanır. Bu durum yukarı veya aşağı oklarıyla yönlendirilebilir. Ok işareti neredeyse yeni takım yolu oraya çıkartılır. Takım yolları mönüsünde birden fazla makine oluşturulabilir. Özellikle bu durumlarda çok kullanılan bir komuttur. Mastercam Takım yolları parametriktir. Parametrelerini değiştirmek istediğimiz Takım yolunun Parametrelerine girilir ve açılan sayfada değiştirmek istediğimiz parametreyi değiştirelim. Sonra Takım yollarını yenileyelim. Takım yolları işleme parametrelerine ulaşırız. Takım yolları parametrelerinden seçtiğimiz takımı buradan kısa yol olarak değiştirebiliriz. Zincir seçimini değiştirebiliriz. Seçtiğimiz zincir üzerinde değişiklikler yapabiliriz. Zincir yöneticisi mönüsüne ulaşabiliriz. 121

122 TEK. ÖĞR. EMRE GÜNAYDIN adım_adım görüntüleye biliriz. (Backplot selected operations) But onu ile aynı görevi görür. Takım yolu hareketlerini Mastercam Takım yolları ile tasarım menüleri arasında para metrik bir programdır. Örneğin bir daire için kontur takım yolu çıkartmış olalım. Dizayn mönüsünden Analiz komutuyla dairenin analizini yapalım ve dairenin çapını büyültelim. Bu değişiklik direk olarak takım yollarına yansıtılabilir. Takım yolları menüsüne döndüğümüzde (Regenerate all selected operations) yapmamız yeterlidir. Takım yolları yenilendiğinde yeni daire çapına göre işlenmiş olur. Takım yolları üzerinde Zincir Yöneticisi kullanılarak ta değişiklik yapılabilir. menüsüne girelim. Takım yollarından Geometri menüsünü tıklayarak Zincir yönetimi Zincir Yöneticisinden takım yolu çıkartmak için seçtiğimiz zincir üzerinde değişiklikler yapabiliriz. Bunun için Zincir üzerinde sağ tuş bastığımız zaman çıkan mönülerden yararlanabiliriz. Add chain: Yeni bir zincir ekleyebiliriz. Delete chain: Zinciri silmek için kullanılır. 122

123 TEK. ÖĞR. EMRE GÜNAYDIN adım_adım görüntüleme: (Backplot selected operations) Takım yollarını Takım yolları simülasyonu Aşağıda ayrıntılı olarak açıklanmış düğmeler yardımıyla Takımyolu Simülasyonu istediğimiz şekilde tanımlayabiliriz. Takım yollarını renk kodları ile göster. Simülasyon sırasında takımı göster. Simülasyon sırasında tutucuyu göster. Simülasyon sırasında başlangıç hareketlerini de göster. Simülasyon sırasında son noktaları göster. Hızlı simülasyon Takım hareketlerini boyalı olarak göster. Ayarlar Simülasyon özel ayarları Simülasyon sırasında Takım geometrisinin resmini çekip kaydeder. Düğmeye tekrar basıldığında kayıt görülebilir. Simülasyonu başlat. Simülasyonu durdur. Hız ayarları Şarta bağlı durmalar menüsüne ulaşılır. 123

124 TEK. ÖĞR. EMRE GÜNAYDIN Ayrıntılı simülasyon mönüsüne ulaşılabilir. Takım yolları simülasyon ayrıntılarına ulaşabiliriz. Info menüsünde İşleme zamanı hakkında bilgi alabiliriz. 124

125 TEK. ÖĞR. EMRE GÜNAYDIN 7_4_DELİK DELME TAKIM YOLLARI Delik Delme Takım yolları: İş parçası üzerine delik delme işlemlerinin yapıldığı işleme yöntemidir. Takım yolları Delik Delme Takım yolları Delik delme takım yolları menüsü Delik için nokta seçimi Delik delmek istediğimiz noktaları tanımladığımız menüdür. Manuel nokta seçimi. Bu noktaları ekranda üzerinde mouse yardımıyla seçebildiğimiz gibi ekran üzerindeki seçim menüsü yardımıyla da delik deleceğimiz noktaları tanımlayabiliriz. Örneğin X50mm Y50mm mesafesine delik delelim. Veya ekrandaki var olan elemanların konstrüksiyonundan yararlanarak noktalar tanımlanabilir. Eski konulardan yararlanabiliriz. Daha önce tanımlanmış noktaya göre eklemeli olarak çalışabiliriz. Shift tuşuna basılı tutarak referans noktası seçelim. Eklemi olarak nokta tanımlayabiliriz. 125 Eklemeli nokta tanımlama menüsü

126 TEK. ÖĞR. EMRE GÜNAYDIN Delik deleceğimiz noktaları bu şekilde tanımladıktan sonra ok tuşuyla delik delme işlemi için delik delme parametreleri tanımlanabilir. Manuel olarak delik için nokta seçimi işlemleri bu şekilde sıralana bilir. Bu konuda ekran üzerinde sağ tuş Otomatik kursör sekmelerine dikkat ediniz. Orijin-sıfır: Orijin üzerine bir nokta veya bir daire koymak istediğimiz de mouse ile orijine yaklaştığımız da otomatik olarak orijin yakalanır ve hata yapmadan daire veya herhangi bir elemanı orijine hata yapmadan koyabiliyoruz. Merkez: Bir daire veya yayın merkezini yakalar. Son nokta: Elemanın son uç noktalarını yakalar. Kesişim: Kesişen iki elemanın kesişim noktasını yakalar. Orta nokta: Elemanın orta noktasını yakalar. Bu bir çizgi olabilir. Çeyrek: Elemanın orta noktasından hariç birde de çeyrek noktasını yakalar. Nokta: Ekranda ki noktaları yakalar. 126

127 TEK. ÖĞR. EMRE GÜNAYDIN Delik için nokta seçimi Delik delme işlemi için ekran üzerinde birden fazla noktamız olduğu zaman bütün noktaları manuel olarak seçmek zahmetli olacaktır. Bu gibi durumlar için seçim menusundan yaralanılır. Örneğin: Delik seçim menüsünden seçelim. Seçim sırasında bütün delikleri kapsamaya bilir. Veya istediğimiz şekilde kapsamaya bilir. but onuyla sıralama düzenlenebilir. Düzenlenen sıralamayı kabul ediyorsak ok Delik delme parametreleri oluşturulur. Delik için nokta seçimi ekran üzerindeki elemanlar 127

128 TEK. ÖĞR. EMRE GÜNAYDIN tanımlanabilir. Örneğin çizgi, daire, nokta, spline herhangi biri veya hepsi birden tanımlanıp delik için nokta seçimi yapılabilir. Seçim tamamlandığında ok Delik delme parametrelerini tanımlayabiliriz. Delik için nokta seçimi ekran üzerindeki noktaları pencere içerisine alırız. ok Delik delme parametrelerini tanımlayabiliriz. Delik için nokta seçimi ayrıntılarını açalım. Delik için nokta seçimi devam menüsü yandaki gibidir. Biçim sekmesi seçili olmalı. Oluştur points sekmesi işaretli olursa tanımlanan noktalara delik delineceği gibi aynı zamanda tanımlanan noktalara nokta da atanır. Grid-izgara sekmesi işaretli olursa X yönünde 5 adet 20mm aralıklarla noktalar tanımlanmış Y yönünde 2 adet 20mm aralıklarla nokta tanımlanmış olur. ok Delik delme parametrelerini tanımlayabiliriz. Bolt circle sekemesi işaretlenirse Radyüs değeri tanımlanır, Başlama açısı değeri tanımlanır, Angle between noktalar arası açı tanımlanır, Of holes delik sayısı tanımlanır. ok Delik delme parametrelerini tanımlayabiliriz. 128

129 TEK. ÖĞR. EMRE GÜNAYDIN Delik için nokta seçim menüsünden uygun seçim yöntemiyle Delik deleceğimiz noktaları tanımladıktan sonra ok Delik parametrelerini tanımlayalım. Takım yolları parametreleri daha önce Kontur takım yollarında anlatılan tanımlamalarla aynıdır bu sebepten Simple drill- no peck parametreleri anlatılacak 129

130 TEK. ÖĞR. EMRE GÜNAYDIN Bu kısımda daha önce anlatılmayan Uç telafisi matkap uçuna uç telafisinin uygulanıp uygulanmayacağı Delik dibinde bekleme süresi birimi saniyedir. Döngü tanımlaması; G81 çevrimi kullanılmış Z-10mm olarak tanımlanmış Uç telafisiyle birlikte 11.87mm Geri kaçma mesafesi 10mm olarak tanımlanmış İlerleme hızı 250 mm/dak G83 çevrimi kullanılmış Gagalama yaparak delik delme 1Gagalama 5mm Geri kaçma mesafesi 10mm G73 çevrimi Talaş kırarak delik delme 130

131 TEK. ÖĞR. EMRE GÜNAYDIN G84 Tap kılavuz çekme çevrimidir. Bu menüde Takım yolu parametrelerinde tanımlanan İş mili hızı S50dev/dak değeri ile seçilen kılavuza göre adım otomatik hesaplanarak belirlenir. Devir 50 dev/dak olarak tanımlanmış Takım M10 sağ kılavuz İlerleme hızı kendiliğinden F500 mm/dak olarak otomatik olarak tanımlanır. Alt program açıldığında diğer döngü işlemlerini M98 P1001 (O1001 nolu) alt programla tanımlanır. Bu NC kodlarını kısaltan bir işlemdir. M98 P1001 (O1001 numaralı alt program çağrılır.) G80 (Bütün çevrimler iptal edilir.) M5 (İş mili durdurulur.) G91 G28 Z0. (Eklemeli olarak Z ekseninde referansa gönderilir.) G05.1 Q0 (High speed Yüksek hız özeliği kapatılır.) M30 (İş mili durdurulur.) O1001 (Alt program) Diğer döngü noktaları tanımlanmıştır. Alt program oluşturma özelliği diğer Döngü işlemleri içinde uygulanabilir. 131

132 TEK. ÖĞR. EMRE GÜNAYDIN 7_5_ CEP HAVUZ TAKIM YOLU CEP HAVUZ TAKIM YOLU Cep havuz boşaltma takım yollarında genel olarak kapalı bir konturun içi işlenir. İşlemek istediğimiz kapalı kontur çizilir. Takım yolları Cep havuz takım yolu mönüsüne girelim. İşlemek istediğimiz konturu seçim mönüsün den yararlanarak seçelim. Örneğin Zincir olarak seçim. Ok Pocket Standart takım yoları Parametreleri menüsü açılır. Bu parametrelerde Takım yolu parametreleri daha önce anlatmış olduğumuz Kontur takım yolu Takım yolu parametreleri ile aynı özelilikleri taşımaktadır. Takım yolu parametrelerinde uygun takım seçimi mause sağ tuş açılan mönüden Create new tool ve uygun ilerleme hızları tayin edilir. 132

133 TEK. ÖĞR. EMRE GÜNAYDIN Cep boşaltma parametreleri 133

134 TEK. ÖĞR. EMRE GÜNAYDIN Derinlik pasosu: Parça da verilen mutlak derinliği kaç kaç pasoyla alacağını tayin ettiğimiz parametredir. İçersindeki parametreler aşağıdaki gibidir. Max. Kaba paso: Derinlik değerini kaç mm olarak işleneceğimizi belirleriz. Finiş kesme: Kaç adet varış yapacağımızı tanımlarız. Finiş adımı: Finiş derinlik değerini kaç mm olarak işleneceğimizi belirleriz. Takımı kaldırma: Bu parametre açıldığında her defasında geri kaçma mesafesine çıkan takımı artık kaldırmadan olduğu yerden pasoya girmesini sağlar. Ada derinliklerini kullan: Bu parametre havuzun içersindeki adacıkların Z derinlikleri farklıysa açılır. Açılı kenar: Bu parametrede ise parçaya açı verilir. Alt program: Bu parametre açıldığında M98 koduyla beraber bir program yazar. 1. Sınır duvarları açısı: Dış sınıra verilen açıdır. 2. Ada duvarları açısı: İçersindeki adacıklara verilen açıdır. Derinlik paso sırası: Bu parametre daha çok kontur de kullanılmaktadır. Burada her zaman bütün pasolarda işaretlenmelidir. Filtrele: Yuvarlak parçalarda daha çok kullanılır. İleri düzey ayarı: Bu parametre spiral işlemelerde kenarları, takım çapı yüzdesi ve toleransına göre tam çapında çıkarması içindir. X,Y de varış payı: Duvarlara bırakılan varış payıdır. 134

135 Z de varış payı: Tabanda bırakılan varış payıdır. TEK. ÖĞR. EMRE GÜNAYDIN İşleme yönü : Takım dönme yönünde mi hareket etsin Dönme yönünün tersine mi hareket etsin. Uç telafisi : Takımın uç dan mı? Yoksa merkezden mi? Keseceğini verdiğimiz parametredir. Burada tip (uç) işaretli olmalıdır. Kaba/Finiş parametreleri 135

136 TEK. ÖĞR. EMRE GÜNAYDIN Kesme metodu: Kaba işlem parçayı kesme yöntemi bu mönüden tanımlanır. Yanal paso yüzdesi : Takımın yana açılmasını yüzde (%) olarak verdiğimiz parametredir. Yanal paso miktarı : Takımın yana açılması mm olarak tanımlanır. İşleme açısı : Bu parametre sadece zigzag ve tek yönlü işleme yöntemiyle açılır. vb. : Takımın gereksiz kalkmalarını minimize eder. : İçerden dışarıya doğru işleme yapar. : Takımın parçaya girişinin tanımlanması Bu parametre takımın açılı bir şekilde parçaya girmesi için kullanılır. : Bu parametre high speed işleme yöntemi açıldığı zaman aktif hale gelir. High speed işleme yöntemi keskin köşe dönüşleri yuvarlatarak tezgâhın vuruntu yapmasını engeller. 136

137 TEK. ÖĞR. EMRE GÜNAYDIN Kapalı: Sadece köşe dönmelerinde yuvarlatma yapar. Full material only: Takımı sürekli yuvarlatma çizerek işlem yapar. Düz alanlarda radyüs yapmaz. Entire pocket: Bu parametrede yuvarlatma hariç bütün parametreleri aktif yapar. Takımı sürekli yuvarlatma çizdirerek işleme yapar. 137

138 TEK. ÖĞR. EMRE GÜNAYDIN FİNİŞ Paso sayısı: Finişe bırakılacak pasoyu kaç seferde alacağını yazdığımız parametredir. Paso miktarı: Finiş pasoda kalemin kaldıracağı paso miktarını tanımlarız. Tekrar pasolar: Finiş yapacağı tekrar sayısını yazdığımız parametredir. Kesme kontrolü: Bilgisayarın hesaplayacağını tayin ettiğimiz parametredir. Finiş dış sınırlar: Bu parametre eğer dış sınırlara da finiş yapılacaksa aktif hale getirilir. Finişe en yakın elemandan başla: Bu parametre kaba yı boşalttıktan sonra finiş e gelişte tekrar kesmeye başlama noktasına geri dönmemesi için kabayı bitirdiği yerden finiş e başlaması için aktif hale getirilir. Takımı kaldırma: Finiş yaparken takım ın kalkmaması için aktif hale getirilir. İçeride adacık varsa bu parametre aktif olmamalıdır. Finiş girişleri son derinlikte yap: Sadece tabanda bir kere finiş geçişi yapar. Finiş geçişleri tüm kaba cep havuzdan sonra yap: Bu parametre açıldığında finişi kabadan sonra yapar. Eğer açılmazsa bir kaba bir finiş olarak kesme yapar. Hızları değiştir : Bu parametre finiş de ilerleme ve devir hızlarını kontrol etmemize olanak sağlar. Yani kaba da hızlar ilerleme 2500, devir 3000 ise finiş de 800, 6000 olarak değiştirebiliriz. 138 İlerlemeyi değiştir: Giriş&Çıkış kullanırken ilerleme hızını bu parametreyle değiştirebiliriz.

139 TEK. ÖĞR. EMRE GÜNAYDIN İnce duvar: Bu parametre Z te finiş için kullanılır. Burada maz. Z pasosunda verdiğimiz değeri kaç kaç alacağımızı yazarız. Burada dikkat edilmesi gereken husus bu sadece finiş e özeldir. Cep Boşaltma Parametreleri Yüzey Silme: Cep havuz komutuyla yüzey silme yapar. Binme yüzdesi: Bu parametrede takımın yüzde cinsinden sınırdan ne kadar dışarıya çıkacağını veririz. Binme miktarı: Bu parametrede takımın mesafe cinsinden sınırdan ne kadar dışarıya çıkacağını veririz. Yaklaşım mesafesi: Bu parametrede ise takımın ilk girişte kullandığı giriş uzaklığıdır. Çıkma mesafesi: Bu parametrede ise takımın çıkışta kullandığı çıkış uzaklığıdır. Ada yüzeylerini işle; Bu işleme yöntemi ise sadece ada yüzeylerinin silinmesi için kullanılır. Bu yöntemin tek farkı ada yüzeylerinde paso bırakabiliyoruz. 139 Kalanı işle; Kabadan kalanları işlemek için kullanılan parametredir.

140 TEK. ÖĞR. EMRE GÜNAYDIN Önceki tüm operasyondan: Bu parametre kalanı işle yapacağımız işlemden önce kaç tane işleme yapıldıysa o işlemelerden kalanları işlemek için kullanılır. Bir önceki operasyondan: Bu parametre sadece bir önceki operasyondan kalanları işlemek için kullanılır. Kaba işlemedeki takım çapında: Bu parametrede ise takım çapı belirterek kalanları işlemek için kullanılır. Emniyet payı: Takımın parçaya emniyetli yaklaşma payıdır. Giriş çıkışları kaba pasoya göre yap: Takım pasoya girerken ve çıkarken kaba ya göre işleme yapmasını verdiğimiz parametredir. İşlemeyi varış pasoda tamamlar Kütüğü göster: Bu parametrede işaretli olduğu zaman kabada alacağı yerleri boyalı bir şekilde gösterir. 140

141 TEK. ÖĞR. EMRE GÜNAYDIN Açık cep havuz: Açık konturlara cep havuz boşaltma içi kullanılan bir işleme yöntemi. Binme yüzdesi: Takımın yüzde cinsinden dışarıya çıkacağı mesafedir. Üst üste binme mesafesi: Takımın çapı kadar çıkacağı mesafedir. Açık cep boşaltma kesme metodunu kullan: Bu parametrede kabada kullanılan işleme yöntemini iptal edip kendi metoduyla işleme yapar. 141

142 7_6_ALIN TAKIMYOLU TEK. ÖĞR. EMRE GÜNAYDIN ALIN TAKIMYOLLARI Yüzey silme parametreleri 142

143 TEK. ÖĞR. EMRE GÜNAYDIN Yüzey silme takım yolları elemanların yüzeylerini temizlemek için kullanılan bir takım yolu işlemidir. Takım yolları parametreleri daha önce anlatılmış olan takım yollarındaki özelliklerle aynıdır. Bu sebeple sadece Yüzey silme parametreleri anlatılacak Kesme metodu: Zigzag işleme yöntemi tercih edilmiştir. One way-climb (Tek yön saat ibresi yönünde ) One way-conventional (Tek yön saat ibresinin tersi yönünde ) Adım: Yanal paso adımları kullanılan takımın yüzdesi olarak tanımlanır. %75 olarak tanımlanan yanal paso değeri, kullanılan takım 10mm olduğu için 7.5mm olarak tanımlanmış olur. İşleme açısı işleme açısını tanımlarız. Kesmeler arası: Kesmeler arası geçişler tanımlanır. Yanal pasodaki ilerleme değeri ilerleme hızından farklı tanımlanabilir. Kesmeye dik yönde mesafe: Tanımlanma değeri takım çapının yüzde olarak değeri tanımlanır. Takımın yüzeyi silinecek parça üzerinden kaç mm dışarı çıkacağı tanımlanır. 143

144 TEK. ÖĞR. EMRE GÜNAYDIN Kesme yönünde ilerleme: Tanımlanma değeri takım çapının yüzde olarak değeri tanımlanır. Takım ilerleme yönünde yüzeyi silinecek parça üzerinden ne kaç mm çıkacağı tanımlanır. Yaklaşım mesafesi: Tanımlanma değeri takım çapının yüzde olarak değeri tanımlanır. Takım işlenecek yüzeye verilen değer kadar yaklaşır ve işlemeye başlanır. Çıkma mesafesi: Tanımlanma değeri takım çapının yüzde olarak değeri tanımlanır. Takım yüzey silme işleminden sonra yüzeyden çıkarken hareket edeceği mm değeri tanımlanır. Kesme derinliği Tanımlanan derinlik değerinin kaç mm derinlikleriyle alınacağı tanımlanır. 144

145 TEK. ÖĞR. EMRE GÜNAYDIN 3 EKSEN TAKIM YOLLARI 3 Eksen işleme yöntemleri Kaba ve Finiş olarak iki kısımda kullanılır. Yüzeyleri kaba işle. 3 eksen işleme yöntemleridir. Yüzeyler veya Katı elemanlar üzerinde takım yolu oluşturulabilir. Kaba Paralel Takımyolu: Paralel olarak takım yolu çıkartılır. İç bükey Dış bükey veya her ikisi de işlem için seçilebilir. ok İşlenecek elemanları seçiniz. İşlenecek elemanlar Yüzey ise bu elemanları Pencere içerisine alarak seçebiliriz veya Tekli komutuyla elemanları tek tek seçebiliriz. 145

146 TEK. ÖĞR. EMRE GÜNAYDIN Bütün elemanlar seçim menüsüyle eleman isimlerine göre seçim yapılabilir. Bu mönüyle sadece yüzey elemanları seçilerek işlenir. Renk ayrımına göre de elemanlar seçilebilir. Renk ayrımında bütün renkler gösterilmez sadece ekranda olan renkler gözükür biz bu renkler arasında seçim yaparız. İşlenecek eleman Katı bir eleman ise olarak seçilmez Katı eleman menüsüyle seçim yaptığımız da Katı eleman işleme yüzeyi Kare içine alınan Katı seçimi aktif et mönüsüyle açılan mönüyle katı seçilir. Yukarıda bahsedilen seçim mönüleriyle elemanlar seçilir Enter tuşuna basılır. Tekrar Enter basılır. İşlenecek elemanların seçimi yapıldıktan sonra Enter basılır. Takım yolu eleman seçimi mönüsü açılır. İşlenecek Yüzeyler-Katılar Görüldüğü gibi 11 tane katı yüzey seçilmiş durumda Düğmesiyle seçimler iptal edilir. Düğmesiyle *.stl uzantılı bir dosya işlemek için tanımlanabilir. Bu işlemi yapabilmek için daha önce yapmış olduğumuz seçim menüsünü kullanmıyoruz. Takımyolları menüsünde uygun takımyolu seçildikten sonra End selection düğmesine basılır. Ve daha sonra Cad dosyası menüsüyle *.stl uzantılı dosya çağırılır. Kontrol Yüzeyler-Katılar İşlenmesini istemediğimiz Yüzeyleri veya Katı yüzeylerini burada tanımlarız. Sınırlar Seç düğmesiyle Takım için sınır belirleriz. Takım kesinlikle belirlenen sınırın dışına çıkmaz. Başlama noktası Seç düğmesiyle işlemek için bir başlangıç noktası tanımlarız. ok işlemi tamamlıyoruz. 146

147 TEK. ÖĞR. EMRE GÜNAYDIN Aşağıda Kaba paralel parametreleri anlatılmıştır. Toplam tolerans İşleme toleransı tanımlanır mm olarak tanımlanmıştır. Kesme metodu: İşleme metodu tek yön Zigzag yönde olabilir. Max. Z paso: Z derinliğinde kaç mm işleme yapılacağı tanımlanır. Max. Paso: Takımın yanal pasoları tanımlanır. Takımın %70 i oranında verilebilir. İşlem açısı: Takımın işleme yönü açısı tanımlanır. 0 veya 90 derece verilebilir. Rough paralel parameters: Kaba paralel parametreleri Giriş kontrolleri: Çoklu girişlere müsaade et: Takımın çoklu girişlerine müsaade eder. Bir kenardan kesme yapar. her iki kenardan kesme yapar. Bu kısımda Çoklu girişlere müsaade et sekmesi seçili olmalıdır. Yüzey boyunca negatif dalmalara müsaade et Yüzey boyunca pozitif dalmalara müsaade et sekmeleri seçiniz. 147

148 TEK. ÖĞR. EMRE GÜNAYDIN Tolerans ayarları: Filtreleme oranı 2:1 seçeneği orta düzeyle bir toleranstır. Tek yönlü filtrelenme aktif olsun XY de yay oluşturması işimizi görecektir. Kesme derinlikleri tanımlanır. Eklemeli olarak 0 yazılmalıdır. Eğer sadece -10mm derinliğinden -30mm derinliğine kadar işlem yapılacaksa Mutlak işlem aktif edilmeli ve Minimum derinlik -10mm maximum derinlik -30mm Yazıldığı takdirde takım sadece -10mm ile -30mm arasındaki derinlikte kesme yapar. 148

149 TEK. ÖĞR. EMRE GÜNAYDIN Boşluk ayarları: Boşluk mesafesi Boşluklar arasında tanımlanan mesafeler kadar mesafeleri takım görmezden gelir ve dalma yapmaz. Hareket Boşluk miktarını uç için kontrol et. Hareketler yüzeyler arasındaki hareketler tanımlanır. Bu Direk Kesikli Düzgün ve Yüzeyleri izne seçeneklerinden biri tercih edilebilir. Şekillerle ifade edilmiştir. Takım işten uzaklaşıp yeni pasoya girerken parçadan bir miktar uzaklaştırılır. Teğetsel yay radyüsü: Teğetsel yay açısı: ve Teğetsel çizgi uzunluğu mesafeleri ile tanımlanır. 149

150 TEK. ÖĞR. EMRE GÜNAYDIN Takımyolları parametreleri uygun olarak düzenlendikten sonra ok basılır. Ekranın sol alt köşesinde hesaplamalar yapılır. Bu hesaplamalar tamamlandığında Takımyolları Machine Group menüsünde gözükür. Takımyolları parametriktir Parametrelere Geometri seçimlerine istenildiği zaman girilip değişiklik yapılabilir. Parametreler bastığımızda tüm parametreleri değiştirebiliriz. Takım tekrar değiştirtebilir. Aslında parametreler menüsünde de takım yeniden tanımlanabilir. Geometri mönüsüne basıldığında İşleme yüzeyleri seçimine geri dönüp istediğimiz değişiklikleri yapabiliriz. Seçmiş olduğumuz yüzeyleri silebilir yeni yüzeyler ekleyebiliriz. Takımyollarının adım adım simülasyonunu gösterilir. Bu konu ayrıntılı olarak anlatılacaktır. Bu işaret hangi satırdaysa yeni yapılan takım yolu o satıra oluşturulur. Bunu bir operasyon sıralaması olarak düşünebilirsiniz. Önce yüzey temizlenir Punta delikleri atılı daha sonra delik delinir ve klavuz çekilir. Bu sıralama önemlidir. Veya birden fazla Tezgâh seçilmiş olabilir. Bir diğer tezgâha kolayca geçilebilir. Ayrıca oluşturulan operasyonlar sağ tuş kopyala menüsüyle kopyalanabilir. Daha sonra hizasına kolayca yapıştırılabilir. Takımyolları üzerinde sağ tuşa basıldığında çıkan menülerden yararlanılabilir. Mill toolpaths: Takımyolları menüsüne ulaşılır. Gruplar: Yeni makine seçimi yapılır. İmport: İthal et Hazır Takımyolları çağırılabilir. Export: İhraç et Takımyolları operasyonları İhraç edilir. Batch: Takımyolları save edilir daha sonra İmport veya Export edilebilir. Display options: Görüntü ayarlarını yapıldığı menüdür. Setup Sheet: Takımyolları ile ilgili bilgi editör oluşturur. 150

151 TEK. ÖĞR. EMRE GÜNAYDIN Radyal Takım yolu: Radyal takım yolu çıkartılır. Genelde daire parçaları işlemek için kullanılır. Max açı eklemeli: Takım bir merkez noktasına göre açılı olarak kesme yapar. Burada tanımladığımız açı değeri kadar yanal paso oluşturur. Başlangıç noktası açısı 0 İşlenecek pasonun başlama açısı tanımlanır. Süpürerek açı: 360 İşlenecek toplam açı miktarı tanımlanır. Örneğin 0 dereceden başlıyarak toplamda 360 derece işlenecek Başlangıç mesafesi: Başlangıç mesafesi tanımlanır tanımlanan mesafe kadar başlangıç noktasından işlem yapılmaz. Kaba izdüşüm Takım yolu: Takım yolları Project edilerek takım yolu tanımlanabilir. Genelde eğriler Project edilerek takım yolu oluşturulur. İzdüşüm tipi tanımlanır. NCL sekmesiyle daha önce var olan kaba işlem seçilip Project edilebilir. Eğriler: Eğriler tanımlanıp eğriler tanımlanır. Noktalar: Noktalar tanımlanır. Kaba Yüzey akış Çizgisi Takım yolu: Eğri yüzeylerin işlenmesinde kullanılır. Takım yolu eleman seçiminde Akış çizgisi tanımlanır. Kesme yönü Paso yönü Başlangıç noktası oklar yardımıyla yönlendirilmiştir. Bu tanımlama haricinde Kaba paralel parametreleri ile aynı özelliktedir. 151

152 TEK. ÖĞR. EMRE GÜNAYDIN Kaba Kontur Takım yolu: Elemanlar üzerinde Kontur olarak takım yolu çıkartılır. 2 eksendeki kontur takım yolu gibi düşünülebilir. Kontur Takımyolları: Kapalı konturun yönü_takım dönüşü ile aynı yönde veya takım dönüşü ile ters yönde olabilir. Açık konturun yönü_takım tek yönlü veya zigzag yönlü olabilir. Giriş Çıkış_Yay çizgi sınırı dışına işlenebilir. Aynı zamanda Yay radyüsü süpürme açısı ve çizgi uzunluğu tanımlanarak giriş çıkışlar kontrol edilebilir. Geçişler_Takım bir takımyolundan diğerine geçerken kullanılacak yöntem belirlenir. Geçişler şekilli olarak gösterilmiştir. Yaklaşık başlama noktası kullan: Bu sekme işaretli olursa takımyolları ok dendiğinde hesaplamalara başlanmadan önce sizden başlama noktasını tanımlamanızı ister. Nokta tanımlanınca hesaplamalara devam edilir. Ve takımyollarına tanımlanan noktadan başlayarak işlemeye devam edilir. Takım işlemeye o noktadan başlar. İşleme kesme sırasını optimize et Takım gereksiz yerlere gidip gelerek gereksiz zaman kaybını önler. Dış bükeylerde gerikaçmaları kullan: Takım dışbukey bir yüzeyi işlerken çarpma durumuna maruz kalmaması için tanımlanan geri kaçma değeri kadar takım geri kaçar ve işleme devam eder. 152

153 TEK. ÖĞR. EMRE GÜNAYDIN Helis: Helis dalma parametreleri tayin edilir. Takım iş parçasına dalma sırasında yüksek kuvvetlere maruz kaldığı için Helis dalma parametreleri tayin edilir. Sığ eğimli: Sığ yüzeylerde tekrar işleme yap Sığ yüzeyleri de işlemeye ekle: Sığ yüzeylerde işlemeye eklendiğinde Minimum Z paso değeri aktif olur ve Z paso miktarı tanımlanır. Limit açısı değerleri içerisine giren açılar Sığ yüzeyler olarak tanımlanır. Düzlükler: Takımyoları parametreleri tanımlanırken sığ yüzeylerin yanı sıra düzlük alanlarda tanımlanabilir. Bu alanlardaki adım değerleri ayrıca tanımlanır. Kesme derinlikleri Boşluk ayarları İleri düzey ayarlar daha önce tanımlanmıştı. 153

154 TEK. ÖĞR. EMRE GÜNAYDIN Kaba Kalanı işle takım yolu: Daha önceki operasyondan veya Takım çapından doğacak kalan kısımları işlemek için kullanılır. Restmill Parametreleri: Daha önce anlatılan parametrelerle aynıdır. Maximum Z paso: Takımın Z yönünde kaç mm paso alacağı tanımlanır. Köşe yuvarlama radyüsleri tanımlanır. Yanal pasolar: Takımın yana kaçma değerleri tanımlanır. Giriş Çıkışlar: Takımın giriş çıkış değerleri tanımlanır. Takımyönleri açık ve kapalı olarak ayrıca tanımlanabilir. Geçişler: Takımın bir diğer hareketine geçerken ki hareketi tanımlanır. Hızlı(HSS) tercih edildiğinde Çevrim uzunluğu ve Rampa uzunluğu tanımlanır. Kesikli geçişte iki parametrede kapalıdır çünkü geçiş kesiklidir. Rampa seçildiğinde rampa uzunluğu tanımlanabilir. Yüzeyleri izle iki parametrede kapanacaktır. Ve takım yüzeyi izleyerek geçiş yapacaktır. 154

155 TEK. ÖĞR. EMRE GÜNAYDIN Restmaterial Parameters Kalanı işleme takım yollarında 4 değişik yöntemden bir tanesi tercih edilebilir. Önceki tüm operasyonlardan: Daha önceki var olan bütün operasyonlardan kalan fazlalıkları özel bir seçime gerek kalmadan işlem yapılır. Bir diğer operasyondan: Daha önceki var olan operasyonlardan sadece tanımlanmış olanlarından kalan fazlalıklara işlem yapılır. Kaba takım: Daha önce kullanılan kaba takımın çap değeri ve köşe radyüsü tanımlanır. Ve bu takımdan kalan yerlere işlem yapılır. STL dosyası: Daha önce yapılmış olan Kaba işlem operasyonundan sonra işlenen kütük *.stl uzantılı olarak kayıt edilir. Ve bu kütük üzerinden işlem yapılır. Kalan pasoyu işlemek için yapılan ayarlamalar Kalan pasoyu ayarlama yapmadan işlemeye başla veya Kalan pasoyu küçült küçük kısımları görmesin veya Kalan paso büyültülüp küçük kısımları da işlesin denebilir. 155

156 TEK. ÖĞR. EMRE GÜNAYDIN Kaba cep havuz takım yolu: Cep havuz boşaltma işlemlerinde tercih edilir. En çok kullanılan yöntemdir. Takımyolu Parametreleri Yüzey parametreleri daha önce anlatılan parametrelerle aynı özellikleri taşır. Kaba İşlem Parametreleri: noktadan başlar. Toplam tolerans aktif hale getirilebilir. Maximum Z paso: Talaş derinliği tanımlanır. Giriş Ayarları: Helis veya Rampa olabilir. Bunlardan uygun olan tercih edilir. Giriş noktası kullan: Bu sekme işaretlendiğinde takım yolları hesaplanmadan önce bir nokta tanımlamamızı ister. Takım hareketine bu Helis Dalma ayarı tercih edilmiştir. Takım bir helis oluşturarak iş parçasına dalma yapacaktır. Tanımlanan yarıçap değeri kadar helis oluşturulur. Takımın yüzdesi kadar tanımlanabilir. Takım çapının %50 verilmiştir. Z güvenli mesafe X, Y güvenli mesafe tanımlanır. Helisin dalma açısı 3 olarak tanımlanmış. Takım yay hareketi ile dışarı çıkar. Helisin merkez noktası giriş noktasının merkezi olsun. Giriş noktası üzerinde merkez. Yön: Helis yönü saat yönünde veya tersi yönde Tanımladığımız girişler hataya sebep olabilir. Bu durumda geçilen sınır kaydedilerek geçilir. Giriş hızı: dalma hızı kullanılır. Sınırı izle: Aktif edilirse Manimum ve maximum yarıçap değerleri kapanır. Takım tanımlanan sınırı ölçü alır. Sadece hata durumunda aktif edilirse tekrar çap değerleri tanımlanabilir. 156

157 TEK. ÖĞR. EMRE GÜNAYDIN Kesme derinlikleri Boşluk ayarları ve İleri düzey ayarlar tanıtılmıştır. Burada Kesme derinlikleri yerine Yüzeyleri sil aktif edilebilir o zaman Kesme derinlikleri pasif olacaktır. Yüzeyleri Silme: Komutuyla 2D finişe bırakılan pay Z derinlik payı ve de yan duvarlarda bırakılan pay tanımlanabilir. Kaba İşlem Parametreleri: 2 ½ eksen Pocket işlem parametreleriyle aynı parametrelerdir. 157 Kesme metodu: İşleme yöntemi şekillerde gözüktüğü gibidir. İşleme yöntemi tercih edilir. Yanal paso yüzdesi: Takımın çapının yüzdesi kadar yana kaçma değeri tanımlanır. Yanal paso mesafesi mm olarak ta tanımlanır. İçerden dışarıya spiral Yüksek hız değerleri tanımlanır. Kesme metodu değiştirildiğinde değerler pasifleşebilir. Finiş: Kaba işlem içerisinde aynı zamanda finiş yapılabilir. Paso: Paso sayısı tanımlanır. Paso miktarı: 0.5mm Z yönünde paso alınacak. Takım merkezi işleme sınırından geçirilir. Takım telafisi Bilgisayar tarafından hesaplanır. İnce duvar aktif edildiğinde takım telafisi pasif olur.

158 TEK. ÖĞR. EMRE GÜNAYDIN Kaba matkap ile çürütme takım yolu: İş parçası matkap yardımıyla çürütülerek kabası alınır. Çok fazla kullanılan bir yöntem değildir. Takımyolları oluşturulduktan sonra yaptığımız işlemleri katı simülasyon yapılarak yaptığımız hatalar çarpmalar görülebilir daha sonra Parametrelere geri dönerek değişiklik yapılıp sağlıklı takım yolu çıkartılabilir. 3 eksen işleme yöntemlerinin haricinde 2 ½ işleme yöntemlerinde de katı simülasyon yapılabilir. Katı simülasyon: Seçilen operasyonların katı simülasyonu yapılır. 158 Machine: Simülasyonu başlatır. Simülasyonu başa alır. Adım adım işleme Bu düğmeye basıldıkça operasyon blok blok okunarak simülasyon yapılır. Operasyonu bitmiş halini olarak gösterir. Operasyonu durdurur. Bu düğmelerin hepsi her zaman aktif değildir. Kullanılabileceği zaman aktif olur aksi halde pasif olur. Görüntü kontrolü: Simülasyonun hızı ayarlanır hareket adımlarının yenilenme adımları tanımlanır. Hız ayarı Görüntü yenileme hız ayarı Durma seçenekleri: Simülasyon sırasında Uç çarpması olduğunda Takım değişiminde veya her operasyondan sonra dur diye biliriz. Böylece çarpma işlemlerini simülasyon sırasında kaçırmamış oluruz. Simülasyon hız ayarıdır. Configure: Kütük configure ayarlarıdır. Çok önemli bir menüdür. Kütük tanımlanan noktalar arasında kesilebilir. Önce kütük seçilir sonra kütüğün kalmasını istediğimiz taraf seçilir. Ölçekleme yapar. Save stok: Stok *.stl uzantılı olarak save edilebilir Bu dosya dağa sonraki operasyonlarda stok olarak çağırılıp tekrar kullanılabilir. Bunun için Configure menüsünden kütük seçimi Dosya seçilip *.stl dosyası çağırılır. Üzerinde kıyaslama yapılabilir.

159 TEK. ÖĞR. EMRE GÜNAYDIN Yüzeyleri Finiş İşle Kaba işlem yapıldıktan sonra Finiş işlem uygulanır. Finiş işlem yöntemleri Yüzey işleme takım yolları kaba işleme işlemlerinden sonra finiş işlem takım yolları kullanılır. Şimdi Finiş takım yollarını inceleyelim. Yukarıda finiş işlem takım yolları çeşitleri gösterilmiştir. Finiş Harmanlama Karma Takımyolları: Bu takım yollu finiş işlemiyle çizgileri birbirlerine harmanlayarak takım yolları birbirlerine karıştırılır. İşlenecek elemanlar seçildikten sonra Takım yolu eleman menüsünde Harmanla seçeneğiyle birbirine harmanlanacak kontürler seçilir. 159

160 TEK. ÖĞR. EMRE GÜNAYDIN Görüldüğü gibi takım yolları seçilen yüzey için dikdörtgen ve daire kontörleri arasında harmanlanarak sınırlandırılmıştır fakat Takım yolları Dikdörtgen şekilden adım adım daire şeklini almıştır. Ayrım yapmadan her işlem için uygulanabilir bir işlem yöntemidir. Finiş paralel: Paralel olarak işleme yapar. Kesme metodu: Tek yönlü Zigzag veya Zigzag şeklinde olabilir. Maks Paso: Takımın yanal pasolarını tanımlarız Takım yana kaç mm kaçmalı İşleme açısı: Takım yollarının işleme yönü açısı tanımlanır. 0 veya 90 olabilir. Derinlik sınırı tanımlanabilir. Takım tanımlanan derinlik arasında işlem yapar. Örneğin -5mm ila -15mm arası Finiş Paralel Yan Duvarları İşle: Dik duvarları tanımlanan açı değerleri arasındaki yan duvarlara takım yolu çıkartır. Bu operasyonda da İşleme açısı: Takım yollarının açısını tanımlar. Maks paso: Takımın yanal pasoları Eğimli ve dik duvarları işleme açısı Başlama eğimi açısı: 70 Ya kadar eğim açısı: 90 Takım 70 ila 90 arasındaki dik duvarları işler. 160

161 TEK. ÖĞR. EMRE GÜNAYDIN Finiş Radyal Takım yolu: Dairesel olarak takım yolu çıkartılır. Max açı eklemeli: Takım tanımlanan bir merkeze göre eklemeli olarak açısal olarak yanal pasolarla dairesel takım yolu çıkartır. Başlangıç noktası açısı: Dairesel takım yolu başlama açısı Süpürülecek açı: Başlama açısından başlayan süpürülecek toplam açı değeri Başlangıç mesafesi: Merkezden tanımlanan değer kadar mesafe işleme alınmaz. Başlama noktası içeriden veya dışardan başlatılabilir. Finiş İzdüşümü: Eğriler veya daha önce yapılan operasyonlar İzdüşümü yoluyla takım yolu çıkartılır. Yüzey tanımlandıktan sonra Eğriler menüsüyle eğriler tanımlanır. Finiş Project Parametreleri tanımlanır. Eğriler tanımlanmış istersek daha önce tanımlanmış NC dosyalarını da yüzey üzerine Project edebiliriz. 161

162 TEK. ÖĞR. EMRE GÜNAYDIN Finiş Yüzey Akış Çizgisi: Yüzeyin formuna göre takım yolu çıkartır. Yüzey neyi gerektiriyorsa ona göre takım yolu çıkartılır. İşlenecek yüzey seçilir. Ardından Takım yolu eleman seçimi menüsünden Akış çizgisi tanımlanabilir. Yüzey akış çizgileri yandaki şekillerde görüldüğü gibi tanımlanıp değiştirilebilir. Finish flowline parametreleri Kesme kontrolü Mesafe olarak tanımlanır. Yanal paso kontrolü Mesafe olarak veya eşit paso yüksekliği tanımlanabilir. 162

163 TEK. ÖĞR. EMRE GÜNAYDIN Finiş Kontur: Finiş 3 boyutlu kontur takım yollarıdır. Parametreleri aşağıda gösterilmiştir. Kontur takımyolu operasyonudur. Katı veya yüzey elemanların kenarlarını kontur işler gibi işler. Toplam tolerans tanımlanır. Azami Z paso: Tanımlanır. Z yönündeki paso derinliği Köşelerde yuvarlama radyüsü tanımlanır. Giriş Çıkış değerleri aktif edilip tanımlanabilir. Geçişler; Takımın bir yönden diğer yöne geçerken kullanacağı yöntemdir. Bu yöntem şekillerle açık olarak ifade edilmiştir. Uygun olan yöntem seçlir. Açık ve kapalı konturlerin yönü ayrı olarak tanımlanabilir. Düzlükler: Düz alanlar da işleme alınır ve düz alanlardaki adımlar tanımlanır. Sığ eğimli: Tanımlanan limit aralıklarında eğimli yüzeyleri işler. Helis: Takımın parçaya giriş biçimi tanımlanır. 163

164 TEK. ÖĞR. EMRE GÜNAYDIN Finiş Eğimli Yüzeyleri İşle: Eşit paso finiş takım yolu olarak ta tanımlanabilir. Tanımlanan aralıklarda ki açılarda eğimli yüzeyleri işler. Toplam tolerans değeri tanımlanabilir. İşleme açısı takımyollarının işleme açısı belirlenir. İşleme yönü: Saat ibresi yönünde veya saat ibresinin tersi yönde olabilir. Maks paso: Z yönünde kesilecek paso miktarı tanımlanır. Kesme metodu belirlenir. Başlama eğim açısı ile ya kadar eğim açısı arasındaki değerlerde kesme yapılır. Yaklaşık bir başlama noktası kullanılabilir. Operasyona ok dediğimizde hesaplamalara başlamadan önce bizden başlama noktasını tanımlamamızı ister. İşlem içten dışarıya doğru yapılabilir. Finiş Kesişim Tipi Takımyolu: Kesişim yerlerinde takımyolu çıkartır. Takımyolu ve Yüzey Parametreleri daha önce anlatılmış parametrelerle aynı özellikleri taşımaktadır. Finish Pencil Parametreleri: 164

165 TEK. ÖĞR. EMRE GÜNAYDIN Paralel geçiş pasolar; Yok hiç biri: Paralel geçişleri hiçbirinde uygulama Kenarlardaki geçiş sayısı: Tanımlanan sayıda geçiş yapar Sınırsız sayıda geçiş yapsın ve Yanal paso miktarı 0.7mm Yüzeylerde negatif dalmalara müsaade et Yüzeylerde pozitif dalmalara müsaade et Bitangency açısı: Bu açılardaki kesişim yerlerini işler. Derinlik sınırları tanımlanabilir Finişte Kalanı İşle: Daha önceki kalan operasyonlardan kalan kısımları işler. Takımyolu parametreleri ve Yüzey parametreleri daha önce tanımlanmış parametrelerle aynı özellikleri taşır. 165

166 TEK. ÖĞR. EMRE GÜNAYDIN Toplam tolerans değeri tanımlanır. Maks. Paso Z ekseninde paso miktarı tanımlanır. Yaklaşık başlama noktası kullan. Takım işe başlarken tanımlanan noktadan işe başlar. Takımyolu parametreleri hesaplanırken nokta tanımlamamızı ister noktayı tanımlandıktan sonra işlemeye devam eder. Başlama eğim açısı ila ya kadar eğim açısı arasındaki açı aralıklarında kalan yerleri işleme alır. Kesme metodu: 3D Collapse; Tek yönlü zigzag; Tek yönlü yöntemlerinden uygun olan tercih edilir. İşleme açısı: Takımyollarının işleme açısı tayin edilir. İşleme yönü: Saat ibresi yönünde veya tersi yönde olabilir. İşlem içten dışarıya doğru yapılabilir. Derinlik sınırları: Tanımlanabilir. Örneğin sadece 0 dan -10mm kadar işle 166

167 TEK. ÖĞR. EMRE GÜNAYDIN Kalanı İşleme Malzeme Parametreleri Kalan malzemeyi kaba takımın çapından hesapla Kaba işlemdeki takımın çapını: Takımın çapı girilir. Operasyon bu çapa göre değerlendirilir. Kaba işlemdeki takım uç radyüsü: Kaba işlemdeki uç radyüsü tanımlanır. Finiş Eşit Paso İşle: Eşit aralıklarda paso miktarıyla talaş kaldırılır. Eğimli yüzeylerde çok kullanılan bir operasyondur. Toplam tolerans değeri tanımlanır. Maks paso: Z yönündeki paso miktarı:0.2mm İşleme yönü Saat ibresi yönünde veya saat ibresinin tersi yönde olarak tanımlanabilir. Yaklaşık başlama noktası kullan İşlemeyi içten dışa doğru yap ve Kesmeleri minimum mesafe için kontrol et diye biliriz. Derinlik sınırı tanımlanabilir. Eğim açısı: Takımın işlemeye başlama açısını değiştirir. 167

168 168 TEK. ÖĞR. EMRE GÜNAYDIN Parça Sıfırlama Cam programlarında orijin merkezine göre takımyolu çıkartılır. Bu takım yolunda takımın gideceği noktalar Mutlak veya Eklemeli olarak tanımlanabilir. Ancak sanayi de genellikle mutlak çalışma sistemine göre takımyolu çıkartılır. Yani verilen ölçüler orijin noktasına göre tanımlanır. Aynı şekilde CNC tezgâhında da iş parçasının ham maddesi olan kütük aynı merkezden sıfırlanır. Bu yüzden takımyolu çıkartacağınız resmi CNC tezgâhında iş parçasını nasıl sıfırlayacaksanız o şekilde orijine taşıyınız. MastercamX Parça çizimi Parçanın üstünden ve kenarların tam orta noktasında parça çizilmiş ve Takımyolu çıkartılmış CNC tezgâhında da parça aynı şekilde sıfırlanır. Cad_Cam yazılımlarında PC yardımıyla Post dosyaları alınır ve CNC tezgâhlarına bu dosyalar çeşitli yöntemlerle gönderilir. Çıkan Post dosyaları işinde boyutuna göre veya daha fazla satırda işlem olabilir. Bu satırların tamamını kontrol etmek veya elle müdahale etmek mümkün değildir. Ayrıca doğruda değildir. Fakat NC kodlarını ana hatlarıyla öğrenmek çıkan Post dosyasını kabaca kontrol etmeniz acısından yararlı olacaktır. Aşağıda dik işlem merkezi için kullanılan M G kodlarının kısa açıklamaları verilmiştir. G00_Pozisyon lama hareketi HIZLI G01_Pozisyon lama hareketi (belirli bir F kesme hızı ile ilerleme) G02_Dairesel hareket (Saat dönüş yönü) G03_Dairesel hareket (Saat dönüş yönü tersinde) G04_Geçici bekleme süresi G04 X4. ; (4 saniye bekleme) G17_X-Y düzlem seçimi G18_Z-X düzlem seçimi G19_Y-Z düzlem seçimi G20_Inch (parmak) sistemde programlama G21_Metrik (mm) sistemde programlama G40_Takım telafisi iptali G41_Takım telafisi (soldan) G42_Takım telafisi (sağdan) G43_Takım boy telafisi (+yönde) G80_Çevrimlerin iptali G81_Delik delme çevrimi G83_Kademeli talaş kırarak delik delme çevrimi G84_Diş çekme çevrimi G90_Mutlak komut sistemi G91_Eklemeli komut sistemi M Yardımcı Fonksiyonlar M00_Programı durdurmak M01_İsteğe bağlı durdurma M03_Saat yönünde iş mili döndürme (M3 S2000;) M04_Saat yönünün tersinde iş mili dönüşü M05_İş milini durdurmak M06_Otomatik takım değiştirme (M06 T1;) M08_Soğutma suyunu aç M09_Soğutma suyunu kapat M30_Program sonu ve program başa dön

169 TEK. ÖĞR. EMRE GÜNAYDIN MastercamX sürümünde daha önce V9 veya daha farklı bir sürüm kullanan kullanıcılar kullanmış oldukları Post dosyalarını MastercamX versiyona update edebilirler. Alt+C veya makro programlara ulaşabilirler bu menüde birçok özel program vardır. Biz eski versiyonda kullanılan Postu Update edeceğimiz için UpdatePost.dll adlı makro programı çalıştıralım.

170 Post Update menüsü aşağıdaki gibidir. TEK. ÖĞR. EMRE GÜNAYDIN BİLGİ PAYLAŞTIKÇA GÜZELDİR Post type: MastercamX versiyonda Mill (Dik işleme merkezi) Lathe (Torna) Router (Ağaç oyma) gibi modülleri vardır. Her modülün post dosyası farklıdır. Bu yüzden hangi modülün post dosyasını update edeceğimizi tercih ederiz. Post type: Mill (Freze) olacak Options: Versiyon9 dan update edilecek Select Post: Değiştirmek istediğimiz Postu seçeriz Bunun için Seleçt Post düğmesine basıp postu gösterelim. Create files: Machine definition Control definition sekmeleri seçili olmalıdır. Bu sekmeler seçili olduğunda Post dosyalarına ait tezgâhta Machine menüsünde otomatik olarak atanmış olur. Post dosyasının ismi neyse tezgâhta aynı isimde kaydedilir. Örneğin SuperMax MV106 isimli Post dosyası update edildiğinde Makine Tipi menüsünde SuperMax MV106 isimli tezgâh oluşur. Bütün tezgâhlar. C:\mcamx\cnc_machines adlı dosyanın içerisindedir. BİR İNSAN BİR İNSAN İKİ İNSAN İKİ İNSAN

171 TEK. ÖĞR. EMRE GÜNAYDIN BİLGİ PAYLAŞTIKÇA GÜZELDİR MastercamX versiyonda çalışanlar MastercamX i açtığımızda her seferinde sürekli aynı tezgâhı seçmek zorunda kalmamak için küçük bir ayarlama yapmamız gerekiyor. Ayarlar menüsünde Konfigürasyon menüsünü açalım. Veya Alt+F8 düğmesine basarsanız da bu menüye ulaşabilirsiniz. Başla/Çıkış menüsünü seçelim. Buradan İlk değer makinası isimli sekmeyi aktif edelim ve altındaki kutucuktan sürekli kullanmak istediğimiz tezgâhı seçelim. Bu değişikliği save etmemiz gerekiyor. Ekranın sol alt köşesindeki butonuna basalım ve değişikliği save edelim. Yaptığımız yapılandırma değişikliğini değişik bir isimde de save edebiliriz ancak Program ilk açılışta bu isimdeki konfigürasyon ayarlarıyla açılmak üzere ayarlanmış olduğu için aynı isimde save etmekte yarar görüyorum. Overwrite uyarısına Evet diyelim ok deyip menüyü kapatalım. Artık programı her açtığımızda tezgah otomatik olarak seçilmiş olacaktır. Ayrıca makine tipinden tezgah seçmemize gerek kalmıyacak. BİR İNSAN BİR İNSAN İKİ İNSAN İKİ İNSAN

172 Takımyolları menülerini hatırlayalım. Örneğin TEK. ÖĞR. EMRE GÜNAYDIN BİLGİ PAYLAŞTIKÇA GÜZELDİR Sürekli Aynı Parametreleri Ayarlama Kontur takımyolu parametrelerini düşünelim. Bu parametreleri genellikle aynı değerleri kullanıyor olabiliriz veya bazı değerleri sürekli aynı kullanıyoruz fakat kontur takımyollarına girdiğimizde sürekli aynı tanımlamalı parametreler geliyor bunları sürekli kullandığımız değerlerle değiştirebiliriz. Böylece bir takımyolu operasyonunu seçtiğimizde sürekli aynı parametreleri sürekli değiştirmek zorunda kalmayacağız. Bunu yapmak için makine tipi menüsünden önce sürekli kullanacağımız makineyi seçtiğinizden emin olun daha sonra makine Tipi menüsünden Control Definition menüsüne girelim. Control topics menüsünden Operation Defaults metric menüsünü açalım. Yan tarafta bütün operasyonlar ve parametreleri gözükmektedir. BİR İNSAN BİR İNSAN İKİ İNSAN İKİ İNSAN