Denizli il merkezinde birinci basamakta çalışan hekimlerin ve Pamukkale Üniversitesi ndeki intörnlerin alzheimer hastalığı hakkındaki bilgi düzeyi

Transkript

1 TAF Preventive Medicine Bulletin, 2015:14(2) Araştırma / Research Article TAF Prev Med Bull 2015;14(2): Denizli il merkezinde birinci basamakta çalışan hekimlerin ve Pamukkale Üniversitesi ndeki intörnlerin alzheimer hastalığı hakkındaki bilgi düzeyi [Knowledge level of primary care physicians who works in Denizli city center and interns in Pamukkale University medical faculty about alzheimer disease] ÖZET AMAÇ: Dünyamızdaki birçok toplum giderek yaşlanmakta, yaşlanmayla beraber ileri yaşlarda görülen demans ve demansın en sık nedeni olan Alzheimer hastalığının insidans ve prevalansı da artmaktadır. Bu nedenle yakın gelecekte, Alzheimer hastalığının tedavi ve takibinde, birinci basamakta çalışan ve çalışacak olan hekimler daha önemli bir rol alacaktır.. Bu çalışma Denizli il merkezindeki birinci basamak aile hekimlerinde ve Pamukkale Üniversitesindeki Tıp Fakültesindeki intörnlerin Alzheimer hastalığı farkındalığını belirlemek amacıyla yapılmıştır. YÖNTEM: Kesitsel tipteki bu çalışma Pamukkale Üniversitesi Tıp Fakültesi 6. sınıf öğrencileri ve Denizli il merkezindeki birinci basamak aile hekimlerinde yapılmıştır. Çalışmaya aile hekimlerinden 93 (%60,4) ve 6. sınıftan 65 (%89,0) olmak üzere toplam 158 (%69,6) kişi katılmıştır. Katılımcıların Alzheimer hastalığı bilgi puanını belirlemek için 12 sorudan oluşan Alabama Üniversitesi Alzheimer Hastalığı Bilgi Testi kullanılmıştır. Veriler değerlendirilirken tanımlayıcı istatistikler ve ölçümsel değişkenler arasındaki anlamlı farkları belirlemek için Mann Whitney U veya Kruskal Wallis testi kullanılmıştır. BULGULAR: Aile hekimlerinin Alzheimer hastalığı bilgi puanı ise 5,16±1,83, intörnlerin ise 7,34±1,85 olarak bulunmuştur (p<0.001). Alzheimer hastalığı ile ilgili daha önceden kurs alan intörnlerin bilgi puanı (8,41±1,67) kurs almayanlardan (5,07±1,95) daha yüksektir (p=0.04), aile hekimleri arasında ise herhangi bir fark bulunmamıştır (p=0.56). SONUÇ: Alzheimer hastalığı hakkında hem intörnlerin hem de aile hekimlerinin yeterli bilgiye sahip olmadığı bulunmuştur. Yetkili makamların bu mevcut durumu iyileştirmesi için gerekli önlemleri alması gerekmektedir. SUMMARY AIM: Many communities in the world are rapidly ageing, with aging dementia seen in the elderly, incidence and prevalence of Alzheimer s disease which is the most common cause of dementia is also increasing. Therefore, primary care physicians will need to play a more significant role on the diagnosis and management of Alzheimer diseases in near future. The aim of this study was to determine the level of awareness on Alzheimer's disease among primary care physicians who works in Denizli city center and interns in the Medical Faculty in Pamukkale University. METHODS: This cross-sectional study was conducted on primary care physicians who works in Denizli city center and interns in the Medical Faculty in Pamukkale University. 93 (60.4%) family physicians and 65 (89.0%) interns, a total of 158 (69.6%) people participated in the study. The University of Alabama Alzheimer's Disease Knowledge Test which consists of 12 questions was used to determine Alzheimer's disease knowledge score. Data are evaluated by descriptive statistics, and either Mann-Whitney U test or Kruskal-Wallis test was used to determine the statistical differences between numeric variables. RESULTS: The mean of Alzheimer's disease knowledge score of family physicians and interns were 5.16±1.83 and 7.34±1.85, respectively (p <0.001). Interns who previously took any course on Alzheimer's disease had a higher average score of 8.41±1.67 than that of those who did not take any course 5.07±1.95, (p=0.04). Previous course among family physicians did not make any difference (p=0.568). CONCLUSION: Alzheimer's disease knowledge among primary care physicians and interns is insufficient. Authorities should take the necessary actions to improve this situation. Gönderme Tarihi/Date of Submission: , Kabul Tarihi/Date of Acceptance: Ahmet Ergin 1, Süleyman Utku Uzun 1, Hüseyin Gültekin 1, Ali İhsan Bozkurt 1, Nesrin Ergin 2 1 Halk Sağlığı Anabilim Dalı, Pamukkale Üniversitesi, Denizli, Türkiye 2 Nöroloji Kliniği, Denizli Devlet Hastanesi, Denizli, Türkiye Anahtar Kelimeler: Alzheimer Hastalığı, Demans, Aile Hekimi, Tıp Fakültesi Öğrencisi Key Words: Alzheimer's Disease, Dementia, Family Physicians, Medical Faculty Students Sorumlu yazar/ Corresponding author: Süleyman Utku Uzun, Halk Sağlığı Anabilim Dalı, Pamukkale Üniversitesi, Denizli, Türkiye suzun@pau.edu.tr DOI: /pmb GİRİŞ Dünyamızdaki nüfus giderek yaşlanmakta ve gelişmekte olan ülkelerde yaşlı nüfus ve ayrıca beklenen yaşam süresi zaman içerisinde artmaktadır (1). Türkiye de de genel nüfus içinde yaşlı oranı yıllar içinde artış göstermektedir. Türkiye de toplam nüfus içindeki 65 yaş üstü nüfus 1935 yılında %3,9 iken, 2013 yılında %7,68 e çıkmıştır (2) yılına gelindiğinde 65 yaş üstü nüfusun 8,6 milyon kişiye, toplum içindeki yüzdesinin ise %10,2 ye yükseleceği tahmin edilmektedir (3). İleri yaş grubunda demans yaygın bir tanı olup, klinik seriler ve otopsi çalışmalarında yaşlılarda demansın en sık nedeni Alzheimer hastalığıdır (4). 75 yaş üstünde her 5 yılda bir Alzheimer hastalığı insidansı 2 kat artmaktadır 131

2 TAF Preventive Medicine Bulletin2015:14(2) (5,6) yılında Lobo ve arkadaşlarının Avrupa da yaptıkları çok merkezli çalışmada Alzheimer Hastalığı prevalansı 65 yaş üstü kişilerde %6,4 olarak bulunmuştur (7). Gürvit ve arkadaşlarının İstanbul da 70 yaş üstü 1019 kişide yaptıkları çalışmada demans prevalansı %20, muhtemel Alzheimer hastalığı prevalansı ise %11 bulunmuştur (8). Denizli de 65 yaş üstü nüfusun tüm nüfusa oranı yaklaşık %9 dur (2). Denizli de Alzheimer hastalığı prevalansı açısından yapılmış bir çalışma yoktur. Hem dünyada hem de Türkiye de yaşlı nüfusun giderek artması ve artan yaşla birlikte demans görülme sıklığının da artması birinci basamakta çalışan hekimlerin yaşlı nüfusla ve dolayısıyla Alzheimer hastalarıyla karşılaşma olasılığını da yükseltmektedir. Bu yüzden birinci basamak hekimlerde Alzheimer hastalığı konusunda farkındalığının artması ve hekimlerin uyarıcı belirtilere karşı uyanık olması gerekmektedir. Başlangıçta ortaya çıkan unutkanlık gibi semptomların dikkatle sorgulanması hasta ve ailesinden ayrıntılı bir anamnez alınması oldukça önem taşımaktadır. Gerektiğinde bilişsel işlevlerin değerlendirilmesinde kullanılan testlerin yapılması (mini mental durum testi, saat çizme testi vs.) erken dönemde hastalığın tanısı açısından yol gösterici olmaktadır. Kronik ve ilerleyici olan Alzheimer hastalığının tedavi ve takibinde de yine birinci basamakta çalışan ve çalışacak olan hekimlerin yeterli bilgi düzeyine sahip olmaları gereklidir. Aile hekimlerinin bölgesinde bulunan hastaları tanımaları, medikal tedavilerinin takibi, hasta yakınlarının eğitimi konusunda önemle durmaları gerekir. Eşlik edebilecek hastalıkların gözden kaçmaması için takiplerinin düzenli yapılması gibi konularda hassasiyetle durulması gerekmektedir. Bu çalışma Denizli il merkezindeki birinci basamak aile hekimlerinde ve Pamukkale Üniversitesi Tıp Fakültesi intörnlerinde Alzheimer hastalığı farkındalığını belirlemek amacıyla yapılmıştır. GEREÇ VE YÖNTEM Kesitsel tipteki bu çalışmanın evrenini, Denizli il merkezindeki birinci basamak aile hekimleri ve Pamukkale Üniversitesi Tıp Fakültesi öğretim yılı içerisindeki 6. sınıf öğrencileri oluşturmuştur. Çalışma 2013 yılı Temmuz-Ağustos ayında yapılmış olup, örnek seçimine gidilmeden evren üzerinde çalışılmıştır. Ancak anket formlarının uygulandığı günlerde tatilde/izinde olan ya da anket formunu doldurmak istemeyen katılımcıların çalışma dışında tutulması sonucu aile hekimlerinden 93(%60,4) ve 6. sınıftan 65 (%89,0) olmak üzere toplam 158 (%69,6) katılımcı çalışma kapsamına alınmıştır. Çalışma öncesinde gerekli kurumsal izinler, Pamukkale Üniversitesi Girişimsel Olmayan Klinik Araştırmalar Etik Kurulu Başkanlığı ndan ve Türkiye Halk Sağlığı Kurumu Başkanlığı Birinci Basamak Sağlık Hizmetleri Alanında Yapılacak Olan Araştırma Taleplerini Değerlendirme Komisyonu ndan yazılı izinler alınmış, çalışmaya katılan katılımcılardan da anketi uygulamadan önce sözlü onam alınmıştır. 6. sınıf öğrencilerinin ve aile hekimlerinin veri toplama aracında araştırmacılar tarafından oluşturulan, 7 sorudan oluşan demografik verileri sorgulayan sorular vardır. 6. sınıf öğrencilerinin sosyoekonomik seviyeleri Aile Refah Ölçeği (ARÖ) ile saptanmıştır. ARÖ de öğrencinin ailesinin kaç tane arabası olduğu, öğrencinin kendisine ait odası olup olmadığı, ailenin son 12 ay içinde kaç kez tatile çıktığı ve evde kaç tane bilgisayar olduğu sorularına verilen yanıtlara göre puanlanmaktadır. Buna göre ARÖ 1 (puan:0-3) düşük, ARÖ 2 (puan: 4,5) orta ve ARÖ 3 (puan: 6,7) yüksek refah düzeyini göstermektedir (9). Araştırmamızın bağımlı değişkeni olan Alzheimer bilgi durumu, Barrett tarafından geliştirilen 12 soruluk çoktan seçmeli sorular içeren Alabama Üniversitesi Alzheimer Hastalığı Bilgi Testi (The University of Alabama at Birmingham Alzheimer s Disease Knowledge Test - UAB ADKT) ile saptanmıştır (10). Bu testten en az 0 puan, en fazla 12 puan alınabilmektedir. UAB ADKT biri nöroloji uzmanı olan 3 ayrı çalışmacı tarafından ayrı ayrı Türkçeye çevrilmiştir. Çevirilerdeki uyuşmazlıklar aynı grubun tekrar bir araya gelip fikir birliğine varması ile çözülmüştür. Testin son hali, küçük bir gruba uygulandıktan sonra bu çalışmada kullanılmıştır. Verilerin analizi için SPSS paket programı kullanılmıştır. Veriler değerlendirilirken tanımlayıcı istatistikler yapılmıştır. İkili sayısal değişkenlerin karşılaştırılması için Mann-Whitney U, üç ve üzeri bağımsız sayısal değişkenlerin karşılaştırılmasında Kruskal Wallis testi uygulanmıştır. Alzheimer hastalığı hakkındaki bilgi puanı ve bunu etkileyebilecek etmenler arasındaki ilişki çoklu doğrusal regresyon analizi ile incelenmiştir. BULGULAR Çalışmaya katılan aile hekimlerinin yaş ortalaması 46,17±5,02 iken, tıp fakültesi son sınıf öğrencilerinin yaş ortalaması 23,69±1,05 tir. Çalışmaya katılan aile hekimlerinin %73,1 i (n=68) erkek iken tıp fakültesi 132

3 TAF Preventive Medicine Bulletin, 2015:14(2) son sınıf öğrencilerinin ise %52,3 ü (n=34) erkektir. Medeni durum değerlendirmesi yapıldığında, aile hekimlerinin büyük çoğunluğunun (%94,3) ve intörnlerden ise sadece birisinin evli olduğu belirlenmiştir. Aile hekimlerinin %49,5 i (n=45) 20 yıldan uzun süredir çalışmaktadır. in annelerinin %26,2 sinin (n=17), babalarının ise %56,9 unun (n=37) öğrenim durumu lise üstüdür. in %30,8 inin (n=20) sosyoekonomik durumu yüksek, %27,7 sinin (n=18) ise orta olarak bulunmuştur. Aile hekimlerinin %31,5 inin (n=29), intörnlerin ise %18,5 inin (n=12) daha önceden Alzheimer hastalığı ile ilgili kurs aldığını belirtmiştir. Aile hekimlerinin ve intörnlerin Alzheimer hastası yakını olma durumları benzerdir. Aile hekimlerinin %95 i kendilerine kayıtlı Alzheimer hastası olduğunu belirtmiştir. Katılımcıların sosyodemografik özellikleri Tablo 1 de gösterilmiştir. Tablo 1. Katılımcıların Sosyodemografik Özellikleri. Değişkenler Cinsiyet Kadın Erkek Medeni Durum Evli Bekâr Çalışma Süresi 0-10 yıl yıl yıl Anne Öğrenim Durumu Lise altı Lise ve üstü Baba Öğrenim Durumu Lise ve altı Lise üstü Sosyoekonomik Düzey Düşük Orta Yüksek Kurs Alma Durumu Aile Hekimleri n (%) n (%) 25 (26,9) 68 (73,1) 83 (94,3) 5 (5,7) 3 (3,3) 43 (47,3) 45 (49,5) 29 (31,5) 63 (68,5) Alzheimerlı Yakını Olma Durumu 21 (23,6) 68 (76,4) Kayıtlı Alzheimer Hastası Olma Durumu 80 (95,2) 4 (4,8) 31 (47,7) 34 (52,3) 1 (1,5) 64 (98,5) 48 (73,8) 17 (26,2) 28 (43,1) 37 (56,9) 27 (41,5) 18 (27,7) 20 (30,8) 12 (18,5) 53 (81,5) 16 (24,6) 49 (75,4) Katılımcıların Alzheimer hastalığı bilgi puanı karşılaştırıldığında, intörnlerin ortalama puanı 7,34±1,85, aile hekimlerinin ise 5,16±1,83 olarak bulunmuştur ve bu fark istatistiksel olarak anlamlı bulunmuştur (p<0.001). Katılımcıların Alzheimer hastalığı bilgi puanı karşılaştırması Tablo 2 de gösterilmiştir. Katılımcıların Alabama Üniversitesi Alzheimer Hastalığı Bilgi Testine verdikleri doğru cevapların sayı ve yüzdeleri Tablo 3 te gösterilmiştir. Aile hekimlerinin en çok 65 yaş üzerindeki kişilerde ciddi hafıza kaybının en sık nedenini ve Alzheimer hastalığı gelişimi için en büyük risk faktörünü ve intörnlerin ise en çok Alzheimer hastalığı gelişimi için en büyük risk faktörünü ve tedavi edilemeyen demans nedenini bildikleri saptanmıştır. Tablo 2. Aile Hekimlerinin ve in Alzheimer Hastalığı Bilgi Puanı Karşılaştırması. Aile Hekimleri Ort±ss Ort±ss p değeri Toplam Puan 5,11±1,78 7,36±1,84 <0.001 Katılımcıların Alzheimer bilgi puanları bağımsız değişkenlere göre karşılaştırılmıştır. in Alzheimer bilgi puanı cinsiyete göre bakıldığında, erkeklerin puanı kadınlara göre daha yüksek bulunmuş ancak istatistiksel olarak anlamlı fark bulunmamıştır (p=0.407). Aile hekimlerinde ise kadınların ortalama puanı erkeklere göre daha yüksek olup istatistiksel olarak anlamlı fark yoktur (p=0.772). Aile hekimlerinin çalışma süresine göre incelediğimizde çalışma yılı arttıkça Alzheimer bilgi puanı azalmaktadır ancak bu istatistiksel olarak anlamlı bulunmamıştır (p=0.292). in anne öğrenim durumları, baba öğrenim durumları ve sosyoekonomik durumlarına göre puanları karşılaştırıldığında istatistiksel olarak anlamlı fark bulunmamıştır (sırasıyla p=0.600, p=0.352, p=0.076). Daha önceden Alzheimer hastalığı hakkında kurs almış olan intörnlerin ortalama puanı almamış olanlara göre daha yüksek ve istatistiksel olarak anlamlı bulunmuştur (p=0.040). Aile hekimlerinde kurs alanlar ve almayanlar arasında ise anlamlı fark bulunmamıştır (p=0.568). Alzheimer hastası yakını olan hem intörnlerin hem de aile hekimlerinin puanı, Alzheimer hastası yakını olmayanlara göre daha yüksek olmasına rağmen istatistiksel olarak anlamlı fark bulunmamıştır (sırasıyla p=0.692, p=0.795). İlginç bir şekilde kayıtlı Alzheimer hastası olan aile hekimlerinin ortalama puanı olmayanlara göre daha düşük bulunmuştur, ancak bu fark istatistiksel olarak anlamlı bulunmamıştır (p=0.268). Katılımcıların sosyodemografik özelliklere göre Alzheimer hastalığı bilgi puanı karşılaştırılması Tablo 4 te gösterilmiştir

4 TAF Preventive Medicine Bulletin2015:14(2) Tablo 3. Katılımcıların Alzheimer Hastalığı Bilgi Testine Verdikleri Doğru Cevapların Karşılaştırılması. Aile Hekimleri p değeri n(%) n (%) Alzheimer hastalığı gelişimi için en büyük risk faktörünü bilme 57 (87,7) 67 (72,8) Tedavi edilemeyen demans nedenini bilme 63 (96,9) 55 (60,4) <0.001 Bir hastada ani başlangıçlı bir konfüzyon, desoryantasyon, dikkati sürdürmede yetersizlik geliştiğinde; bu tabloyu açıklayan en uygun 53 (82,8) 36 (39,6) <0.001 tanıyı bilme Olası Alzheimer hastalığı olan bir hastanın ilk değerlendirilmesi için gerekli olanı testleri bilme 53 (82,8) 65 (69,9) Alzheimer hastalığının ilerlemesi sırasında ilk olarak ortaya çıkması olası bilişsel belirtiyi bilme 25 (38,5) 44 (47,3) Alzheimer hastalığının kesin tanısı için gerekli tanısal işlemi bilme 42 (64,6) 19 (20,7) <0.001 Alzheimer hastalığı klinik tanısı için gerekli kriterleri bilme 36 (55,4) 42 (46,2) Vasküler demansı Alzheimer hastalığından ayıran klinik belirtileri bilme 35 (53,8) 30 (33,0) yaş üzerindeki kişilerde ciddi hafıza kaybının en sık nedenini bilme 39 (60,0) 67 (72,0) Alzheimer hastalığı olanların fiziksel hareket kısıtlamalarını bilme 25 (38,5) 28 (30,1) Yasal olarak bağlayıcı olması için, Alzheimer hastasından alınacak aydınlatılmış onamın nasıl olacağını bilme 20 (30,8) 19 (20,7) Alzheimer hastalığı olan birinde sık dudak şapırdatma hareketlerinin hangi ilaca bağlı olduğunu bilme 31 (47,7) 4 (4,4) <0.001 Tablo 4. Katılımcıların Alzheimer Hastalığı Bilgi Puan Durumları. Değişkenler Cinsiyet Kadın Erkek Medeni Durum Evli Bekâr Çalışma Süresi 0-10 yıl yıl yıl Anne Öğrenim Durumu Lise altı Lise ve üstü Baba Öğrenim Durumu Lise ve altı Lise üstü Sosyoekonomik Düzey Düşük Orta Yüksek Kurs Alma Durumu Alzheimer Hastası Yakını Olma Durumu Kayıtlı Alzheimer Hastası Olma Durumu Aile Hekimleri Ort±ss p değeri Ort±ss p değeri 7,19±1,60 7,52±2,04 11,00 7,31±1, ,33±1,80 7,47±2,00 7,64±2,00 7,16±1,70 7,96±1,97 6,72±1,67 7,15±1,63 8,41±1,67 7,13±1,80 7,56±1,67 7,30±1, ,12±1,76 5,11±1,80 5,02±1,80 5,60±1,81 5,66±2,08 5,39±1,84 4,88±1, ,07±1,95 5,16±1,61 5,14±2,15 5,13±1,56 5,08±1,74 6,00±0,

5 TAF Preventive Medicine Bulletin, 2015:14(2) Katılımcıların Alzheimer hastalığı bilgi puanı ile cinsiyet, aile hekimi ya da intörn olma durumu, ailede Alzheimer hastası olma durumu ve Alzheimer hastalığı ile ilgili kurs alma durumu arasındaki ilişki, çoklu doğrusal regresyon analizi ile incelenmiştir ve intörn olmanın (aile hekimi olmaya göre) Alzheimer hastalığı bilgi puanını arttıran bağımsız bir etmen olduğu bulunmuştur (p<0.001).regresyon tablosu Tablo 5'te gösterilmiştir. Tablo 5. Katılımcıların Alzheimer Bilgi Puanının Bağımsız Faktörlerle İlişkisi*. Değişkenler İntörn olma (Aile hekimi olmaya göre) Beta (SH)** 0,52 (0,30) %95 Güven Aralığı 1,62 2,84 p değeri <0.001 *Model Alzheimer hastalığı bilgi puanını sorgulamakta ve modele aile hekimi ya da intörn olma durumu, cinsiyet, ailede Alzheimer hastası olma durumu ve Alzheimer hastalığı ile ilgili kurs alma durumu girmiş olup Stepwise Lineer Regresyon uygulanmıştır. **SH=Standart hata. TARTIŞMA Pamukkale Üniversitesi son sınıf tıp fakültesi öğrencileri ve Denizli il merkezindeki birinci basamakta çalışan aile hekimlerinin Alzheimer hastalığı hakkındaki bilgi düzeylerinin ölçülmesi amacıyla yapılan bu çalışma sonucunda intörn hekimlerin Alzheimer hastalığı hakkında aile hekimlerine göre daha fazla bilgi sahibi olduğu bulunmuştur. İntörn hekimlerle aile hekimleri arasındaki bu farklılığın birkaç sebebi olabilir. Bunlar arasında, intörnlerin nöroloji stajlarının yakın tarihli olması, aile hekimlerinin tıp eğitimi sonrası Alzheimer hastalığı hakkında gelişmeleri takip etmemeleri, ankete katılan aile hekimlerinin mezun olduğu yıllar itibariyle eskiden Alzheimer hastalığı hakkında şu anki kadar bilgi birikimi olmaması bulunmaktadır. Bu çalışmayla benzer şekilde, Avustralya da farklı bir ölçekle 360 sağlık çalışanında (11) ve Norveç te 956 psikologda (12) yapılan çalışmalarda genç yaştaki katılımcıların Alzheimer hakkında farkındalığının daha fazla olduğu bulunmuştur. Nagle ve ark. Amerika da aynı anketle yaptığı çalışmada (13) intörnlerin ortalama puanı bu çalışmaya göre daha fazla bulunmuştur. Bu, üniversiteler arası müfredat farklılığından kaynaklanıyor olabilir. Barrett ve ark. aynı anketle yaptığı çalışmada (10) ise hemşirelik öğrencilerinin ortalama puanı bu çalışmadaki intörnlerin ortalama puanından çok daha düşük bulunmuştur. Aynı çalışmada (10) sağlık çalışanlarının (aile hekimi, psikolog, hemşire) ortalama puanı ise bu çalışmadaki intörnlerin ortalama puanından düşük, aile hekimlerinin ortalama puanından yüksektir. Hem bu çalışmada hem de Nagle ve ark nın çalışmasında (13) intörnlerin en çok ve en az doğru bildikleri sorular benzerdir. Ülkemizde ise bu konuda daha önce yapılmış benzer bir çalışmaya rastlayamadığımız için bu çalışmanın sonuçlarını kıyaslayamadık. Bu çalışmanın, ülkemizde bu konuda bir başlangıç çalışması olarak kabul edilerek, bu konuda daha sonra yapılacak olan benzer ve daha ileri çalışmaların gerçekleştirilmesinin uygun olacağını düşünmekteyiz. Bu çalışmada Alzheimer ile ilgili kurs aldığını belirten intörnlerin bilgi puanlarının almayanlara göre daha fazla olması farkındalığın eğitimler verilerek artırılabileceğini göstermektedir. Benzer şekilde Barrett in yaptığı çalışmada (10) Alzheimer hastalığı konusunda uzman kişilerin bilgi puanları daha yüksektir ve uzmanların Alzheimer hastalığı ile ilgili eğitim programlarına diğer sağlık çalışanlarından daha fazla devam ettikleri bulunmuştur. Her ne kadar anlamlı fark bulunmasa da, hem intörnler hem de aile hekimlerinde Alzheimer hastası yakını olanların olmayanlara göre çok minimal de olsa daha fazla puan aldıkları bulunmuştur. Bu da ailesinde Alzheimer hastalığı olan kişilerin empatiye daha yatkın olduklarını ve bu konuda daha fazla bilgi sahibi olduklarını göstermektedir. Bu çalışmayla benzer şekilde Avustralya da farklı bir ölçekle 360 sağlık çalışanında yapılan çalışmada (11) ve Amerika da 105 hemşirelik öğrencisinde farklı bir ölçekle yapılan çalışmada (14) ailesinde Alzheimer hastası yakını olanlarda olmayanlara göre bilgi düzeyinin daha fazla olduğu ve bu farkın her iki çalışmada da istatistiksel olarak anlamlı olmadığı görülmüştür. Bu araştırmanın bir takım kısıtlılıkları bulunmaktadır. Ülkemizde bu konuda daha önce yapılmış herhangi bir çalışma olmamasından dolayı sonuçları Türkiye dekilerle kıyaslayamadık. Ayrıca bu çalışmada hedeflenen herkese ulaşılamaması bu çalışmanın kısıtlılığı gibi görünse de; intörn hekimlerin %90 ına, aile hekimlerinin ise %60 ına ulaşılması (özellikle aile hekimlerinin büyük bir kısmının anketin uygulandığı tarihlerde izinde olmaları ve anketi doldurmak istememeleri sebebiyle) bu çalışmanın sonuçlarının güvenirliliği açısından olumlu olarak değerlendirilmelidir

6 TAF Preventive Medicine Bulletin2015:14(2) SONUÇ VE ÖNERİLER Sonuç olarak ülkemizde sağlık çalışanlarında Alzheimer hastalığı hakkında bilgi düzeyi konusunda gerçekleştirilen kapsamlı çalışmalardan biri olarak kabul edilebilecek bu araştırmada, hem intörnlerin hem de aile hekimlerinin bu konuda yeterli ve güncel bilgiye sahip olmadığı bulunmuştur. İntörn olmanın aile hekimi olmaya göre Alzheimer hakkındaki bilgi puanını arttıran bağımsız bir etmen olduğu ortaya konmuştur Günümüzde gittikçe sıklığı artan ve kişinin günlük yaşamını ileri derecede etkileyerek, ileriki dönemlerinde sakatlıktan ölüme kadar çok ciddi sonuçlara yol açabilen Alzheimer hastalığı hakkındaki, özellikle birinci basamakta çalışan hekimler arasında bilinçlenmenin arttırılması gerekmektedir ve bunun için gereken kurs hizmetlerinin sağlanması amaçlanmalı, farkındalık düzeyleri artırılmalıdır. in farkındalığının aile hekimlerinden daha yüksek olması, meslek hayatının ilerleyen dönemlerinde, Alzheimer ile ilgili bilgilerin, destekleyici seminer ve eğitimler olması gerekliliğini ortaya koymaktadır. TEŞEKKÜR Seher Akarken, M. Gürkan Arıkan, Esen Çimen, Gökhan Ecer, Muhammed Kaya, Münevver Özhan, Merve Tuna, Gamze Yılmaz a katkılarından dolayı teşekkür ederiz. KAYNAKLAR 1. Yılmaz A, Turan E. Alzheimer hastalarına bakım verenlerde tükenmişlik, tükenmişliğe neden olan faktörler ve baş etme yolları. Türkiye Klinikleri J Med Sci. 2007; 27: TÜİK 2013 Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi Sonuçları [Erişim Tarihi: ] 3. TÜİK Nüfus Projeksiyonları, [Erişim Tarihi: ] 4. HASUDER (Halk Sağlığı Uzmanları Derneği). Türkiye Sağlık Raporu 2012: 2012, s Işık AT. Late onset Alzeheimer s disease in older people. Clin Inter Aging. 2010; 5: World Alzheimer Report [Erişim Tarihi: ] 7. Lobo A, Launer LJ, Fratiglioni L, Andersen K. Di Carlo A, Breteler MM, et al. Prevalence of dementia and major subtypes in Europe: A collaborative study of population-based cohorts. Neurologic Diseases in the Elderly Research Group. Neurology, 2000; 54: Gurvit H, Emre M, Tınaz S, Bilgic B, Hanagasi H, Sahin H, Gurol E, Kvaloy JT, Harmanci H. The prevalence of dementia in an urban Turkish population. Am J Alzheimers Dis Other Demen, 2008; 23: Currie CE, Elton RA, Todd J, Platt S. Indicators of socioeconomic status for adolescents: the WHO health behaviour in school aged children survey. Health Education Research, 1997; 12(3): Barrett JJ, Haley WE, Harrell LE, Powers RE. Knowledge about Alzheimer disease among primary care physicians, psychologists, nurses and social workers. Alzheimer Dis Assoc Disord. 1997;11: Smyth W, Fielding E, Beattie E, Gardner A, Moyle W, Franklin S, Hines S, MacAndrew M. A survey-based study of knowledge of Alzheimer s disease among health care staff. BMC Geriatrics. 2013; 13: Brown C, Mutran E, Sloane P, Long K. Primary care physicians' knowledge and behavior related to Alzheimer's disease. Journal of Applied Gerontology. 1998;17(4): Nagle BJ, Usita PM, Edland SD. United States medical students knowledge of Alzheimer disease. J Educ Eval Health Prof. 2013; 10: Noe D, Whitten J, McDonald K, Russell L, Tanner A, Byrne M. Nursing student s knowledge of Alzheimer s disease. American Speech Language Hearing Association Convention. San Diego, California,