Mevlana. Kalkınma Ajansı

Transkript

1 0 Mevlana Kalkınma

2 03 Mevlana Kalkınma Development Asency T.C. MEVLANA KALKINMA AJANSI 2012 YILI BÖLGENİN REKABET GÜCÜNÜN ARTIRILMASI MALİ DESTEK PROGRAMI ETKİ DEĞERLENDİRME RAPORU Hazırlayan GÜVENÇ GÜRBÜZ İZLEME VE DEĞERLENDİRME BİRİMİ

3 C */D Mevlana Kalkınma Development Asency 1. GİRİŞ M evlana Kalkınma 2008 yılında Bakanlar Kurulu kararıyla 5449 Sayılı kanun kapsam ında kam u kesimi, özel kesim ve sivil toplum kuruluşları arasındaki işbirliğini geliştirmek kaynakların yerinde ve etkin kullanımını sağlam ak ve yerel potansiyeli harekete geçirm ek suretiyle, ulusal kalkınma planı ve program larda öngörülen ilke ve politikalarla uyumlu olarak bölgesel gelişmeyi hızlandırmak, sürdürülebilirliğini sağlam ak, bölgele r arası ve b ö lg e içi gelişmişlik farklarını azaltm ak üzere kurulmuştur. n en önem li görevlerinden birisi d e Bölge plan ve program larının uygulanmasını sağlayıcı faaliyet ve projelere destek olm ak; bu kapsam da desteklenen faaliyet ve projelerin uygulam a sürecini izlemek, değerlendirm ek ve sonuçlarını Kalkınma Bakanlığı'na bildirmektir. Bu kapsam da M evlana Kalkınma 2009 yılından başlayarak sırasıyla 2010, 2011, 2012, 2013, 2014 ve 2015 yıllarında Kamu, Özel ve Sivil Toplum Kuruluşlarına yönelik Mali Destek Programları Proje Teklif Çağrılarına çıkmıştır. Bu projelerin izleme ve değerlendirm e faaliyetleri Kalkınma Birimlerinden İzleme ve D eğerlendirm e Birimi görevleri arasında yer alm aktadır. Projelerin izlenmesi ve değerlendirilm esi bu birim tara fın d a n yapılırken, İzleme ve Değerlendirm e Biriminin görevleri arasında çeşitli kaynaklardan e ld e e d ile ce k verileri ve değerlendirm e anketleri sonuçları kullanarak, program ların ara dönem, nihai ve etki değerlendirm elerini yapm ak, bu değerlendirm e sonuçlarını Yönetim Kuruluna ve Kalkınma Bakanlığı'na sunulmak üzere G enel Sekretere raporlam ak ve ta m a m la n a n projelerin sonuçlarını ve etkilerini değerlendirm ek bulunm aktadır. Literatürde genel olarak kabul edilen Etki değerlendirm e çalışm alarından iyi bir ne tice ala bilm ek için destek alan projelerin proje bitiş tarihinden itibaren iki yıl geçm esi gerekm ektedir. Verilen desteğin etkileri iki yıldan ö n c e görülebildiği gibi iki yıldan d a h a fazla bir süre içinde d e görülebilir. M evlana Kalkınma 2

4 C */D Mevlana Kalkınma Development Asency o la ra k verilen m ali desteklerin etkilerinin en iyi şekilde görülebilm esi için 2012 yılında KOBİ'lere yönelik uygulanan BÖLGENİN REKABET GÜCÜNÜN ARTIRILMASI Mali Destek Programı seçilmiştir. Bu program ın ilan tarihi 24 Aralık 2012 olup, son başvuru zam anı 12 M art 2013'tür. Projelerin azam i uygulam a süresi 9 ay süreceğinden projeler 2013 yılının Aralık ayında bitmiştir. Program a ayrılan to p la m b ü tç e TL'dir. Asgari destek tutarı TL iken, Azami destek tutarı TL'dir. Programın G enel A m acı: Sanayi ve turizm de yerelin yenilikçi re ka bet gücünün artırılarak bölgesel kalkınmanın sürekliliğini sağlam ak ve b ö lg e cazibesin i artırmaktır. Programın üç önceliği bulunm aktadır: 1-) M akine, oto m otiv, savunm a sanayi, tasarım teknolojileri ve yenilenebilir enerji alanlarında faaliyet gösteren işletm elerde yenilikçi m etotların kullanımının yaygınlaştırılması ve ih ra ca ta yönelik üretim ya p a n im alatçı işletmelerin desteklenerek b ö lg e ih ra ca t kapasitesinin geliştirilmesi. 2-)R ekabetçi yöntem lerle turizm sektörünün çeşitlendirilmesi. 3-)A ğaç, orm an, m obilya ve gıda ürünlerinin im alatının desteklenerek bu sektörlerde rekabet gücünün artırılmasına yönelik faaliyetler. Program a başvurabilecek uygun başvuru sahipleri: -KOBİ tanım ına uyan kurum, kuruluş ve işletmeler -Kar a m acı g ü d e n birlikler ve kooperatifler -Teknoparklar v e teknoloji geliştirm e bölgeleri. 1.1 ETKİ DEĞERLENDİRME ÇALIŞMASININ NEDEN YAPILMAKTADIR? Etki d e ğerlendirm e çalışması mali destek mekanizmalarını ö lçm e k için etkili ve doğru sonuçlar verebilen önem li bir istatistiksel araçtır. Etki değerlendirm e çalışmasını destek veren tüm kurum ve kuruluşların yapm ası gerekm ektedir. Etki değerlendirm e çalışmasının Ajans tarafından yapılmasının sebepleri aşağıdaki gibidir. 3

5 C */D Mevlana Kalkınma Development Asency -Etki değerlendirm e çalışması, Proje ve Faaliyet Destek Y önetm eliğinde ve DYK'da yer aldığı için yapılm aktadır. ( Projelerin izlenmesi ve değerlendirilmesi bu birim tarafından yapılırken, İzleme ve Değerlendirme Biriminin görevleri arasında çeşitli kaynaklardan elde edilecek verileri ve değerlendirm e anketleri sonuçları kullanarak, programların ara dönem, nihai ve etki değerlendirm elerini yapm ak, bu değerlendirm e sonuçlarını Yönetim Kuruluna ve Kalkınma Bakanlığı'na sunulmak üzere G enel Sekretere raporlam ak ve tam am lanan projelerin sonuçlarını ve etkilerini değerlendirm ek) -Kalkınma Ajansları kam u kaynağı kullanan kurumlardır. Kullanılan kamu kaynakları ise kurum lar üzerinde hesap verm e zorunluluğunu ortaya çıkarmıştır. Bu b a ğ la m d a destekler hangi yatırımları sağlamış, verilen hibeler ne kadar etkin ve ne kadar yerinde kullanılmış bunların araştırılması için etki değerlendirm e yapılm adır. -Yapılan Etki D eğerlendirm e çalışmaları Ajansların çalışm alarına yol gösterecek olup, doğru yapılan çalışmaları artırıp, eksik ya d a yanlış yapılan çalışm alara ise son verilmesini sağlayabilm ektedir. n kendi performansını ölçm esine ve d a h a iyi çalışm alar yapabilm esine o la nak sağlam aktadır. 1.2 ETKİ DEĞERLENDİRME YÖNTEMİ Etki D eğerlendirm e Raporu hazırlanm adan ö n c e diğ e r Ajansların çalışmaları ve D ü n ya 'd a etki değerlendirm e y a p a n ve bu konuda çalışmaları olan Dünya Bankası, OECD ve bu a la n d a çalışmış üniversitelerin yayınları titizlikle incelenmiştir. Bunu takiben Ajansta Planlam a ve Koordinasyon, Program Yönetimi ve İzleme D eğerlendirm e Birimleriyle b e ra b e r toplantılar gerçekleştirilerek nasıl etkin bir değerlendirm e yapılaca ğ ı istişare edilmiş olup, yararlanıcılara sorulacak sorularla ilgili bir soru havuzu oluşturulmuştur. Soru havuzundan sorular yararlanıcılarla yapılan O dak G rup Toplantıları ve Ajans dışından tarafsız oluşturulan bir heyetle b e ra b e r Anket soruları etkin bir b içim d e seçilmiştir. Anket oluşturulduktan sonra Ajanstaki Uzmanlarla paylaşılarak bir a n ket komisyonu oluşturulmuştur. Anket kom isyonuyla yapılan istişareler 4

6 C */D Mevlana Kalkınma Development Asency sonucunca 2012 yılında destek alan firmaların etkinliğini ö lçm e k için en etkin sorular seçilerek ve komisyon tarafından anket re d a kte edildikten sonra 50 a d e t a n ket basılmıştır. Hizmet alımı y a p m a m a k için Ajans kaynaklarıyla Anketin uygulanm ası için destek alan firm alar ö n c e telefonla aranarak bir randevu sistemi oluşturulmuştur ve firm alar bu düzene göre Ajans personeli tarafından ziyaret edilmiştir. Firma ziyaretleri sırasında anketlerle b e ra b e r firmaların yöneticileri ve proje yöneticileriyle uzun görüşm eler yapılmış ve verilerle bera b e r desteğin etkisi sözlü olarak firm adan alınmıştır. Firmalarla yapılan sohbetlerde destek öncesi ve destek sonrası durum lar hakkında konuşulmuş yaşanılan sorunlar dikkatle not edilmiştir. Bu çalışm ada etki değerlendirm e çalışması yapıldığından farkın farkı, regresyon vb. destek etkisini net ortaya çıkaran analizler kullanılm adığından firm alarla birebir uzun m ülakatlar yapılmış ve desteğin etkisi ayrıntılı olarak not edilmiştir ve tarafsızca anket analizinde belirtilmiştir. Burada firm aların önerileri, eleştirileri dinlenmiş ve anketi analiz ederken bu bilgiler kullanılmıştır. Toplam da 44 firma üç hafta gibi kısa bir sürede ziyaret edilerek anket ve m ülakatlar tam am lanm ıştır. Firmaları ziyaretler sırasında anketler eksiksiz şekilde doldurulm uştur ve m ülakatlar başarılı bir şekilde yapılmıştır. Fakat yılları arasındaki firm aların mali, yatırım, serm aye vb bilgilerin doldurulm ası zam an a la c a ğ ın d a n dolayı firm alar d a h a sonra bunu e- posta yoluyla tarafım ıza ulaştırmıştır. Anketleri uygularken birçok zorlukla karşılaşılmıştır, adres değişikliği ve bazı firmaların anketlere olan ilgisizliği süreci uzatmış ve verilerin toplanm asını zorlaştırmıştır. Bazı firm alar mali bilgilerini paylaşm ayı tercih etm ezken bazıları e-posta ile geri dönüş yapmam ıştır. Sonuçta 44 firmanın bilgileri w e b tabanlı bir veri sistemine kaydedilerek, verilerin başına g e le b ile ce k olumsuz durum lardan arındırılarak korum aya alınmıştır. Anket Analizi yapılırken SPSS, Excel ve w e b tabanlı uygulam alar kullanılmıştır. 5

7 C */D Mevlana Kalkınma Development Asency 1.3 A n k e t Ha k k in d a b İl g İler 2016 yılı M evlana Kalkınma Etki D eğerlendirm e Anketi iki bölüm ve 36 sorudan oluşm aktadır. Sorular hazırlanırken soru havuzunda bulunan soru sayısı 63'tü. Fakat soru fazlalığı hem anketlerin etkinliğini hem d e firm aların sorulara c e v a p verm e etkinliğini a za lta cağın d a n soru sayısı 36'ya kadar düşürülmüş ve zam an kazanm a açısından d a a n ket iki bölüm e ayrılmıştır. Anketin ilk bölüm ündeki sorular Firmaların sektörü, faaliyet yeri, ö lçe k değişimi, 2012 yılında uygulanan Rekabet G ücü Mali Destek Programının başvuru, uygulam a ve bitiş sürecini içeren sorulardan oluşm aktayken etkinlik ölçüm ünün bir kısmı bu b ö lü m d e yapılmıştır. Ayrıca soruları arası 5'li likert ö lçe ğiyle oluşturularak firmaların Mali Destek Program ından m em nuniyet derece leri belirlenm eye çalışılmıştır. Anketin ikinci bölüm ü ise Firmaların yılları arasındaki net satışı, aylık orta la m a ücretli çalışan sayıları, yapılan ih ra ca t miktarları ve varsa yatırım bilgilerini içerm ektedir. Anketin ikinci bölüm ünün anket sırasında doldurulm ası firm alar tarafın dan uzun zam an a la cağın d a n, firmaların bu bilgileri e-posta yoluyla Ajans istatistikçisine ulaştırması istenmiştir. Özellikle bu bilgileri alırken bazı firmaların verileri verm ek istememesi veya isteksiz olması, e -p o sta yoluyla geri bildirim yapm am ası gibi zorluklar yaşanmıştır. Anketin son b ö lü m ü n d e ise Firmaların, Ajans tarafından sağlanan mali destek program ı hakkında görüş, öneri ve eleştirilerini içeren bir kısım yer alm aktadır. Bazı firm alar burayı ilgiyle doldurup tüm düşüncelerini aktarırken, diğer firm alar ise görüş belirtm ek istememiştir. Anketin girişi bölüm ünde, to p la n a n verilerin kurum çalışmaları dışında kullanılam ayacağı ve paylaşılam ayacağı teyit edilmiş ve firmaların ayrıntılı ve samimi c e v a p la r verm esine ortam hazırlanmıştır. A nketler Karam an - Konya Bölgesinde ve ilçelerinde uygulanmıştır. Anket uygulanması ve analizinde hiçbir hizmet alımı yapılm am ış olup ta m a m e n n öz kaynaklarıyla çalışm a sonlandırılmıştır. 6

8 Kalkınma 2. A nket an alizi Soru 1. Firmanızın merkezi TR52 Konya, Karaman Bölgesindedir. ŞEKİL 1. FİRM A MERKEZİ A nkete katılan tüm firmaların merkezi Konya, Karam an Bölgesindedir yılında M evlana Kalkınma tarafından sağlanan Rekabet G ücünün Artırılması Mali Destek Programı yararlanıcı firmaların merkezleri TR 52 Bölgesinde yer alm aktadır. Soru 2. Firmanızın TR52 Konya, Karaman dışında şubesi bulunmaktadır. Firmanızın TR 52 Bölgesi dışında şubesi bulunmaktadır. Evet ; 4; 9% Hayır ; 40; 91% c Evet Hayır ŞEKİL 2 FİR M A N IN ŞUBE BİLGİLERİ 7

9 C */D Mevlana Kalkınma 2012 yılı Rekabet G ücünün Artırılması Mali Destek Programı yararlanıcı firmalarının %91'inin Konya, Karam an Bölgesi dışında bir şubesi bulunm azken yalnız %9'luk bir kısmın TR52 Bölgesi dışında şubesi bulunm aktadır. Şubeler g e n e ld e İstanbul, İzmir ve Ankara gibi büyük illerde bulunm aktadır. Soru 3. Firmanız kaç senedir aktif faaliyet göstermektedir? MEVKA'nın 2012 yılındaki Rekabet G ücünün Mali Destek Program ından yararlanan firmaların yaşı 5 ile 48 yıl arasındaki değişm ekteyken firmaların aktif faaliyet gösterdiği yıl ortalam ası 22,80'dir. G e n e ld e Mali Destek Program ına tecrübeli firm alar başvurduğu gözlem lenm ektedir. Yeni firmaların ise kurulumlarını yaklaşık beş yıldan sonra ta m a m la ya b ild iğ i ve d a h a sonra proje v b hibe-kredi kaynaklarına başvurduğu firm alarla yapılan m ülakatlar ve literatür araştırm asından sonra gözlem lenm iştir. Soru 4. Firmanız hangi sektörde faaliyet göstermektedir? Firmaların Sektörel Dağılımı S a b rım a Sanayi; Yenilenebilir Enerji; 2; 4% ı. 2% ~... 1; 2 - Diğer; 3; 6% Demir Çelik Sanayi; G ıda Sanayi; 4; 8 M akine İm alat Sanayi; 23; 45% O tom obil ' Ana Ürü Sanayi; 16; 31% ŞEKİL 3 FİRM ALARIN SEKTOREL D A Ğ ILIM I 8

10 C */D Mevlana Kalkınma Mali Destek Program ından fa yd a la n a n firmaların %45'i M akine-im alat Sanayisi ile faaliyet gösterirken, %31 'i O tom obil Yan ve Ana Ürünleri Sanayi, %8'i G ıda sanayisinde aktif o la ra k yer alm a kta d ır K onya-k aram an Bölgesi Bölge Planı Öncelikli sektörlerine bakıldığında özellikle M akine-im alat Sanayi ve O tom obil Yan ve Ana Ürünleri Sanayisi bölgenin potansiyelleri arasında yer alm aktadır. Bu yüzden bu NACE kodlarında çalışan firmaların en fazla destek almış olm am ası sürpriz olm am aktadır. Bölgenin illerine bakılacak olursa K onya 'da M akine İm alat ve O tom obil Sanayi önem li rol oynarken, K ara m an'da d a h a ço k G ıda Sanayisi büyük önem taşım aktadır yılı Mali Destek Program ından Savunm a Sanayisi şirketleri d e küçükte bir p a y almış olsa da yapılan m ülakatlar sonucunda bu tür firmaların özellikle spesifik ala n la rd a desteğe d a h a fazla ihtiyaç duyduğu gözlemlenmiştir. Savunm a Sanayisi özellikle Konya'nın Beyşehir ilçesinin D ünyaca ünlü Huğlu ve Üzümlü kasabalarında yer alm aktayken halkın geçim kaynağını oluşturan en büyük sanayi kollarından bir tanesidir. M akine-im alat Sektöründe ve O to m otiv-im alat Sektöründe destek alan firm alar genellikle CNC tezgah alarak üretimlerini bir hayli artırırken büyük katm a d e ğerler üretmiştir. Destek alan firm alar sadece ürün miktarlarını değil aynı zam a n d a ürün çeşitlerini d e artırarak gerek yurt içinde gerek yurt dışında re kabet gücünü artırarak Bölge' nin ih ra ca t miktarlarını artırmıştır. Soru 5. Destek Alm adan Önce Firmanızın Ölçeği nedir? Destek Alm adan Önceki Firma Ölçeği Mikro Ölçekli; 6; Orta Ölçekli; 9; 21% Küçük Ölçekli; 28; 65% ŞEKİL 4 DESTEK A L M A D A N Ö N C E K İ FİR M A O L Ç E G İ 9

11 2012 yılı Mali Destek Program ından yararlanan firmaların %65'i destek a lm a d a n ö n c e küçük ölçekli, %14'ü mikro ölçekli, %21'i ise Orta ölçekli firm alar olup destek aldıktan sonra firmaların %30'unun bir üst ö lç e ğ e geçtiği gözlem lenm ektedir. Firmalarla yapılan m ülakatlar sonucunda bir üst ö lç e ğ e ulaşm akta M evka Desteklerinin büyük önem sahibi olduğunu ısrarla vurgularlarken, yararlanıcılar desteklerin artırılması gerektiğini belirtmişlerdir. M evka desteğinin firm aların hem istihdam hem d e üretim kapasitelerini geliştirdiği firm alarla yapılan sohbetlerde yararlanıcılar tarafın dan özellikle belirtilmiştir. Destek sonrası firmaların %30'unun bir üst ö lç e ğ e geçm esi program ın etkin son uçlarında n bir tanesi o la ra k gözlem lenm iştir. Firmalar yılları arasında başka destekler d e almışlardır fa ka t MEVKA desteğinin kendilerinin gelişimi için önem li olduğunu belirtmişlerdir. Soru 6. Destek aldıktan sonra firmanızın ölçeği değişti mi? Destek aldıktan sonra Firma Ö lçeği Değişti mi? Evet ŞEKİL 5 DESTEK A LD IK TA N S O N R A FİR M A Ö L Ç E Ğ İ D E G İŞ M E D U R U M U 2012 yılı M evlana Kalkınma R ekabet G ücünün Artırılması Mali Destek Programı yararlanıcılarının destek aldıktan sonra 2016 yılı itibariyle %30'unun ö lçe ğ i artarak bir üst ö lçe ğ in e çıkmıştır. Yararlanıcıların %86'sı mikro ve küçük ö lçe kte firm alardan oluşurken yalnızca %14'ü Orta Ö lçekte firm alardan oluşm aktadır. G enelde mikro ve küçük ölçekteki firm alar bir üst ö lç e ğ e geçm ekte dir; mikro ölçektekiler küçük ö lçe ğ e, küçük ölçektekiler ise orta 10

12 ö lç e ğ e g e çe re k kapasitelerini gerek istihdam gerek ciro bakım ından artırmışlardır. Yararlanan firmaların %30'nun bir üst ö lç e ğ e çıkm alarında e lb e tte tüm etkinin mali destek program ı olduğunu söylem ek zor a m a firm alarla yapılan ayrıntılı m ülakatlar neticesinde M evka Desteklerinin özellikle mikro ve küçük ölçekteki firmaların bir üst ö lç e ğ e g e çm esin de önem li rol oynadığı gözlemlenmiştir. Özellikle im ala t y a p a n sektörler M evka Desteği sayesinde üretim miktarlarını artırmış ve d a h a fazla personele ihtiyaç duymuştur. Bunun neticesinde d e bir üst ö lç e ğ e geçmiştir. Bir üst ö lç e ğ e g e çem e yen firm alar ise to p la m yararlanıcıların %70'ini oluşturm aktadır. G enellikle orta ve küçük ölçekteki firm alardan oluşan bu kısım bir üst ö lç e ğ e geçiş sağlayam asa da projelerini başarıyla uygulamış ve firmaları için önem li aşam alar kaydetm işlerdir. Bu firm alar ölçeğini geliştiremese d e üretim, istihdam kapasitelerini geliştirmiş ayrıca kendilerinin d a h a ö n c e üretem ediği ürünleri MEVKA desteğiyle aldıkları m akine-ekipm anlarla üretmişlerdir. Firmaların yılları arsındaki Yıllık Net Satış, Aylık Çalışan Sayısı, yıllık yapılan ih ra ca t miktarı ve yapılan yatırım miktarları verilerinden e ld e edilen grafiklere bakıldığında önem li bir artışın olduğu verilerle d e desteklenm ektedir. Tüm bu grafiklerdeki veriler, firmaların bir üst ö lç e ğ e geçtiğini veri olarak da kanıtlam a ktad ır N et Satış O rta la m a la rı ŞEKİL 6 FİRM ALARIN YILLIK NET SATIŞ ORTALAM ALARI 11

13 Firmaların yılları arasında yapmış oldukları TL Net Satış ortalam alarına bakıldığında 2009 yılında o rta la m a 2 milyon civarındayken 2015 sonlarında bu rakam yaklaşık 4 katına çıkarak 8 m ilyona yaklaşmıştır yılları arasındaki firmaların o rta la m a net satışlarının artması, firmaların bir üst ö lç e ğ e çıkm asında ön em li bir rol oynamıştır. Aylık o rta la m a çalışan sayıları ŞEKİL 7 FİRM ALARIN YILLAR BAZIN DA AYLIK O R TA LA M A Ç ALIŞA N SAYILARI 2009 yıllında firmaların ortalam a çalışanı varken 2015'in sonlarında bu sayı neredeyse iki katına çıkmış ve 90 kişiye yaklaşmıştır. Firmalar sa d e ce net satışlarını değil çalışan sayılarını d a artırmışlardır. Firmaların yıllar içerisinde çalışan sayıları ve net satışları arasında korelasyon katsayısına baktığımız zam an aralarında 0,9217 gibi ço k yüksek bir korelasyon çıkm aktadır. Bu pearson korealasyon katsayısı olup pozitif yöndedir. Yani Net satışların artmasıyla çalışan sayısıda artacaktır yorum unu yapabiliriz. 12

14 Yıllık o rta la m a İhracat Miktarları ŞEKİL 8 FİR M A LA R IN YILLIK O R T A L A M A İH R A C A T M İK TA R LA RI Firmaların yılları arasında ih ra ca t miktarları belirgin olarak artmıştır yıllarında 1-2 milyon aralığındayken,2015 in sonunda yapılan ihra cat yaklaşık olarak 4 katına çıkmış olup 6-7 milyon TL civarındadır. Firmaların net satışlarıyla ihra ca t miktarları arasındaki ilişkiye bakıldığında aralarında 0,9096 lık güçlü pozitif bir ilişki olduğu görülm ektedir Firmaların Yıllık O rta la m a yatırım miktarları ŞEKİL 9 FİRM ALARIN YILLAR BAZIN DA YAPM IŞ O LD U Ğ U YATIRIM MİKTARLARI Firmaların yılları arasında yapm ış oldukları yatırım yıllar içerisinde artmıştır yılında o rta la m a 500 bin TL civ a rın d a y k e n yılları arasında y a ta y seyretmiştir. Özellikle 2013 yılından sonra yukarı yönlü c id d i bir kırılma olmuş v e 2015 yılı son und a yaklaşık 6 m ilyon TL'ye ulaşmıştır. Firmalarla yapılan m ülakatlar neticesinde 2013 yılından sonra yaşanan pozitif y ö n d e 13

15 kırılmada M evlana Kalkınma Desteğinin önem li bir rol oynadığını söylem ektedirler. Firmaların net satışları arttıkça yatırım lara d a h a meyilli olması beklenir. Firmaların yılları arasında net satışları ve yaptıkları yatırım arasında doğrusal pozitif yö n d e 0,85'lik güçlü bir ilişki olduğu görülm ektedir. Yani firmaların net satışları arttıkça yatırım miktarları d a belirgin bir şekilde artm aktadır. ŞEK İL 10 D E ST E K A LDIK TAN SO N R A FİR M A Ö LÇEĞ İ Destek aldıktan sonraki firma ölçeklerine bakıldığında destek alan firm alarda 2012 yılından ö n c e büyük ölçekli firma sayısı hiç yokken destekten sonra bir firma ölçeğini orta ölçe kten büyük ö lç e ğ e getirmiştir. Destek a lm a d a n ö n c e küçük ölçekli firm alar to p la m destek alan firmaların %65'ini oluştururken bu oran destek aldıktan sonra %49'a düşmüştür. Yani küçük ölçekli firm alar üretim ve istihdam kapasitelerini geliştirerek bir üst ö lç e ğ e yükselmişlerdir. 14

16 Destek A lm adan Ö nceki Firma Ö lçeği Destek aldıktan sonra firma ö lçe ği Mikro Ölçekli; 6; 14% Orta Ölçekli; 17; 40% Büyük Ölçekli; 1; 2% Mikro Ölçekli; 4; 9% Küçük Ölçekli; 28; 65% Küçük Ölçekli; 21; 49% ' Küçük Ölçekli Orta Ölçekli Mikro Ölçekli Mikro Ölçekli Orta Ölçekli Küçük Ölçekli Büyük Ölçekli Destek a lm a d a n ö n c e Mikro ölçekli firm alar to p la m destek alanların %14'ünü oluştururken, destek aldıktan sonra ise %9'unu oluşturm aktadır. Küçük Ölçekli firm alar destek a lm a d a n ö n c e to p la m yararlanıcıların %65'ini oluştururken destek aldıktan sonra %49'unu oluşturm aktadır. Orta Ö lçekli firm alar 2012 yılında yani destek a lm a d a n ö n c e to p la m destek alan firmaların %21'ini oluştururken 2016 verileriyle yani destek aldıktan sonra %40'ını oluşturm aktadır yani yüzdesel olarak neredeyse iki katına çıkmıştır. Buradan d a anlaşıldığı gibi firmaların destek a lm a d a n ve destek aldıktan sonraki farkları bizlere kısmen desteğin pozitif etkisini gösterm ektedir. Bu artış %100 M evka desteği ile olmuştur d e m e k yanlış olacaktır çünkü destekten yararlanan firm alar başka kurumların desteklerinden yararlanmış olabilir, trendleri farklı bir şekilde pozitif eğim kazanmış olabilir ya d a yeni bir ortak vb serm aye artırımına gidilmiş olabilir fa ka t firm alarla yapılan uzun m ülakatlar neticesinde M evka desteklerinin özellikle bazı firm alar için olmazsa olm az bir etkiye sahip olduğu anlaşılmıştır ve desteğin bir üst ö lç e ğ e geçilm esinde büyük bir ö n e m e sahip olduğunu belirtmişlerdir. 15

17 Soru 7. M evlana Kalkınma tarafından yürütülen Rekabet Gücünün Artırılması Mali Destek Programından nasıl haberdar oldunuz? Yatırım Destek Ofisi M evka Desteklerinden H aberdar O lm a Şekli Ö nceki Başvuru 2% sahipleri 2 Valilik veya diğer kamu kurumları 7% G azete veya diğer internet siteleri 2% M evka Broşür,Afiş, çalışan vb. 13% MEvka İnternet Sitesi 15% Danışman 59% Danışman ı M evka Broşür,Atiş, çalışan vb. ı Yatırım Destek Ofisi ' G azete veya diğer internet siteleri MEvka İnternet Sitesi ı Valilik veya diğer kamu kurumlan ı Ö nceki Başvuru sahipleri ŞEKİL 11 M E V K A DESTEKLERİNDEN HABERDAR O L M A ŞEKLİ Destekten yararlanan firmaların yarısından fazlası M evka desteklerinden danışm anlar aracığıyla h a b e rd a r olurken, Firmaların %15'i M evka İnternet Sitesi, %13'ü M evka Broşür, Afiş ve çalışanlardan destekler hakkında h a b e rd a r olmuştur. Burada danışm anların önem li etken oynam a sebeplerinden birisi danışm anlar Mali Teklif Çağrılarını ço k yakından takip e tm e kte ve bu destekleri kısa za m a n d a firm alara ulaştırmaktadır. Firmalar adına neredeyse tüm evrak işlerini y a p a n danışm anlar süreci firm alar için kolaylaştırm akta ve firm alara zam an kazandırm aktadır. Bazı firm alar Proje işlerini kendileri takip ederken bazıları ise gerek bilgi ve deneyim eksikliğinden gerek zam an kaybından dolayı işleri danışm anlara verm ektedirler. Fakat özellikle kurumsal firmaların Ar-G e departm anları proje işlerini yürütm ekteyken d a h a küçük firm alar danışm an seçiminin kendileri için d a h a kolay olduğunu belirtmişlerdir. 16

18 Soru 8. Rekabet Gücünün Artırılması Mali Destek Programına başvuru nedeniniz aşağıdakilerden hangisidir? Ar-Ge ya p m a k ve Enerji verimliliğini sağlam ak 15% Ajansa Başvuru N edenleri M arka Değeri Kazanmak Üretim ve İstihdam kapasitesini geliştirmek 32% Katm a Değeri yüksek ürün üretebilm ek 21% ' Üretim ve istihdam kapasitesini geliştirmek Ulusal veya uluslararası piyasalarda reka bet gücünü geliştirmek 23% Ulusal veya uluslararası piyasalarda rekabet gücünü geliştirmek Katma Değeri yüksek ürün üretebilmek Ar-Ge yapm ak ve Enerji verimliliğini sağlam ak 'M a rka Değeri Kazanmak ŞEKİL 12 M E V K A DESTEKLERİNE BAŞVURU NEDENİ 2012 yılı Rekabet G ücünün Artırılması Mali Destek Program ından fa yd a la n m a ya hak kazanan firmaların %32'si Üretim ve İstihdam kapasitesini geliştirmek, %23'ü Ulusal veya Uluslararası piyasalarda re ka b e t gücünü geliştirmek, %21'i katm a değeri yüksek ürün üretebilm ek, %15'i Ar-G e ya p m a k ve Enerji verimliliğini sağlam ak, %9'u ise M arka değeri kazanm ak için 2012 yılı M evka Mali Destek Program ına başvurmuştur. Firmalarda yapılan m ülakatlarda başvuru amaçlarınızı gerçekleştirebildiniz mi diye sorulduğunda ç o ğ u firma istediklerini e ld e ettiklerini belirtirken diğ e r firm alar ise başvuru hedeflerine kısmi olarak ulaşmıştır. Özellikle M akine-im alat ve O tom otiv Yan Sanayisinde yer alan firm alar aldıkları CNC tezgahlarlar va r olan üretimlerini artırmış ve bunun sonucunda istihdam kapasitesini geliştirmişlerdir. Üretim gücü yüksek a n c a k Pazar payı düşük olan firm alar üretmiş olduğu inovatif ürünlerle çeşitli Yurt içi ve Yurt dışı pazarlara girebilm e fırsatı bulmuşlardır. Bazı firm alar ise ö n c e d e n katm a 17

19 değeri yeteri kadar olm ayan ürünlerini M evka Desteği sayesinde katm a değerli ürün haline getirmişlerdir. G enel olarak bakıldığında ilk p la n da üretimin yer aldığını görülm ektedir, Ar-G e ve Enerji verimliliği gibi önem li kazanç sağlayan araştırm alara ç o k küçük bir kesim girmiştir. Soru 9. Firmanız proje kapsam ında yeni ürün üretimi yapmıştır. Proje kapsam ında yeni ürün ürettiniz mi? Hayır ; 5; 12% Evet; 37; 88% r Evet Hayır ŞEKİL 13 PROJE K A P SA M IN D A YENİ ÜRÜN ÜRETİMİ Destek a lm a ya hak kazanan firmaların %88'i proje kapsam ında yeni ürün üretimi yapm ışken, %12' lik bir kısım ise yeni ürün üretim yapm am ış a n c a k üretim kapasitesini geliştirmiştir. Proje kapsam ında bazı firm alar yeni ürün üretimi yaparke n bazıları ise va r olan ürünlerinin kalite standartlarını geliştirmiştir. Yararlanıcılarla yapılan m ülakatlar neticesinde M evka desteği sayesinde alınan ekipm anlarla yeni ürün üretimi yapıldığı belirtilmiştir. G enel olarak bakıldığında firmaların ölçeklerini yükseltmesinin nedenlerinin bir tanesi d e M evka Desteğiyle üretilen yeni ürünlerdir. Firm alardan bazıları özellikle M evka desteğiyle piyasa için önem li ürünler üretmiş ve kendi kapasitelerini yükseltmişlerdir yılı M evka Destekleri kapsam ında üretilen ürünlerden bazıları aşağıdaki ta b lo d a belirtilmiştir. 18

20 120'lik Uydu Anteni Asansör O tom atik Kapı Havalı mibzer, buğday ekim mibzeri, çapa m akineleri çeşitleri Alüminyum Enjeksiyon Yöntemiyle asansör Elektrik motor üretimi 60 Ton kapasiteli Kaldır-Götür Sistemi(TR'de ilk) VL Tip Sivil Joint Şarjör Borusu, süt boruları, sağlık m alzem elerinde kullanılır Hidro motorlu gübre serpme makinesi Krank Mili imalatı, bor katkılı üretim CNC Tezgâh Parçaları Sae-Dirsek A daptör Kontrol Vanası Pitman Kolu CNG Baga ve Gayd Yenitip M akine Hidrolik Bloklar Vibro M o tor Gövdesi Hidrolik Pompa İlaçlam a Makinesi Atego Tampon Ceketli Tank Lokomotif cer parçası G ıda Ürünleri Makine Parçası Jant Yayık(tereyağı), yatay kaşar Hidrolik blok Doğalgaz Yankı D am per çeşitleri Hasta başı ünitesi V inç porselen Yeni modeller Kabin Kütlesi Av Tüfeği Asansör Makine Motoru 19

21 Soru 10. Firmanız Proje kapsam ında personel istihdam etmiştir. ŞEKİL 14 PROJE K A P S A M IN D A PERSONEL İS T İH D A M I 2012 yılında M evlana Kalkınma 'nın açtığı Rekabet G ücünün Geliştirilmesi mali destek program ından yararlanan firmaların %88'i proje kapsam ında personel istihdam ederken %12'lik kısım ise personel istihdam etmemiştir. Personel e d e n firm alardan bazıları yeni teknolojik m akineler aldığı için bunun kullanımına yönelik personel istihdam ederken bazı firm alar ise üretim kapasitelerini artırm alarından dolayı ek personele ihtiyaç duymuşlardır. Firmalarla yapılan m ülakatlar sırasında firm alar destek sayesinde personel istihdam ettiğini ve bu personel alımını yıllar bazında sürdürdüğünü belirtmişlerdir. A ncak ara d ö n e m le rd e yer yer d e işten çıkışlar d a olduğunu belirtmişlerdir. Destek alan firm alar yalnız üretimini değil personel sayılarını da artırarak Bölgenin kalkınmasına katkıda bulunmuşlardır. Proje uygulam a sürecinde to p la m d a 192 personel istihdam edilirken en çok işe alım y a p a n firma 50 personel istihdam ederken en az istihdam e d e n firma ise 2 personeli işe almıştır. Destek alan firmaların istihdam ettiği kişi sayı ortalam ası 6,62'dir. Yani her firm a yaklaşık 7 kişi personel istihdam etm iştir diyebiliriz. 20

22 Soru 11. Firmanız proje kapsam ında kadın personel istihdam etmiştir. ŞEKİL 15 PROJE K A P S A M IN D A K A D IN PERSONEL İS T İH D A M I Kadın personel istihdamının anket soruları arasına koyulmasının en büyük nedenlerinden birisi kadın istihdamının ülkem izde ve Bölgemizde düşük olm asından dolayıdır. Kadın istihdamı kalkınma düzeyi yüksek ülkelerde d a h a fazlayken gelişm ekte olan ülkelerde, gelişmiş ülkelere nazaran d a h a azdır M evka Desteklerinden yararlanan firmaların %76'sı kadın personel istihdam etm ezken, %24'ü kadın personel istihdam etmiştir. Verilen desteklerin çoğunun m akine im ala t ve o to m o tiv yan sanayi sektörlerine verdiği düşünülürse kadın personel istihdamının az olması norm al bir sonuç gibi gözükm ektedir. A n cak d a h a kurumsal firm alar ve biyom edikal gibi d a h a hassas işlerle uğraşan firm alar kadın personel istihdam etmiştir. Firmalarla yapılan görüşm eler sırasında kendilerine neden kadın personel çalıştırmadıkları sorulduğunda, yapılan işlerin ağır olduğu g e n e ld e söylenenler arasındadı r. Destek alan firm alar to p la m d a 19 kadın personel istihdam ederken en fazla kadın personel istihdam e d e n firma 4 kişiyi işe alırken en az işe alım ya p a n firma 1 kadın personel istihdam etmiştir. 21

23 Soru 12. Firmanız proje kapsamında Arge merkezi veya Araştırma-Geliştirme laboratuvarı kurmuştur. Proje kapsam ında AR-GE veya Araştırma Geliştirme laboratuvarı kurdunuz mu? c Evet Hayır ŞEKİL 16 PROJE K A PS A M IN D A A R -G E VEYA ARAŞTIRM A GELİŞTİRME LABORATUVARI 2012 yılında destek alan firmaların %32'si AR-GE veya Araştırma-Geliştirme laboratuvarı kurarken, %68'i herhangi bir girişimde bulunm am ış veya bu firmaların Ar-Ge merkezleri bulunm aktadır. Türkiye ortalam ası düşünüldüğünde Proje kapsam ında AR-Ge merkezi veya laboratuvarı %32 ile ülke ortalam asının bir hayli üzerindedir. Firmalar ziyaret edild iğin d e firmaların kendi ölçeklerine göre bir Araştırma-Geliştirme Bölümü oluşturduğu görülm ektedir. Firmalarla yapılan m ülakatlar sonucunda özellikle proje kapsam ında yeni ürün üretenlerin katm a değerli ürün üretimi ve cirolarını yükseltm ek için kendi ölçeklerinde AR GE birimleri kurduğu gözlemlenmiştir. Bazı büyük firmaların kendi içlerinde destek kapsamı dışında AR-GE birimleri kurup, AR-GE personeli istihdam ettiği belirlenmiştir. Firmalarla yapılan toplantılar sonucunda birçok firma AR-GE'nin kendileri için önem ini anlamış ve AR-GE sayesinde d a h a iyi katm a-d eğerli ürünler üretebileceğinin farkına varmıştır. Bu tür desteklerin firmaların gerek AR- 22

24 C */D Mevlana Kalkınma GE gerekse katm a değerli ürün üretimi için gerekli olduğunu ve desteklerin özellikle AR-GE y ö n ü n d e artırılması gerektiğini vurgulam ışlardır. Soru 13. Firmanız proje kapsam ında personele eğitim vermiştir. Proje kapsam ında personele eğitim verdiniz mi? Hayır; 3; 7% Evet; 40; 93% E E vet C Hayır ŞEKİL 17 PROJE K A PS A M IN D A PERSONEL EĞİTİM VERME DURUMU 2012 yılında M evka desteği alan firmaların %93'ü proje kapsam ında eğitim verirken ço k küçük bir kısım ise personeline eğitim verm eyi gerekli bulmamıştır. Firmaların neredeyse hem en hem en hepsi personeline m akine-ekipm an eğitim i vermiştir. Bazı firm alar ise kullandıkları yazılımların eğitim lerini vererek personellerin gelişimlerine katkıda bulunmuşlardır. Burada en dikkat çekici d e ta y kurumsal firm alar personeline d a h a iyi eğitim imkanları sunabilirken, küçük firm alar yalnızca m akine-ekipm an eğitim i verebilm ektedir. Verilen m akine-ekipm an eğitim leri o iş yerindeki tecrübeli kişiler veya hizmet alınan firmanın personelleri tarafın dan verilm ektedir. Büyük firm alar için eğitim bir gereksinim ken ve bu konuda eğitim e b ü tçele r ayrılırken küçük firm alar için bu 23

25 durum tam tersidir. Bazı firm alar esnaflara piyasa koşullarını a n la m a ya ve iyi uygulam alara yönelik eğitim ler verilmesi gerektiğini önererek teknik destek çalışm alarının yapılmasını önerm işlerdir. Soru 14. Firmanız proje kapsamında marka tescili veya patent başvuru yapmıştır. ŞEKİL 18 PROJE K A P S A M IN D A M A R K A V E Y A PATENT BAŞVURUSU M evlana Kalkınma Rekabet G ücünün Artırılması Mali Destek Program ından yararlanan firmaların %32'i Proje kapsam ında m arka tescili veya p a te n t başvurusu yaparke n, yaklaşık ü çte ikilik bir kısım ise proje kapsam ında başvuru yapm am ıştır. Başvuru y a p a n la rd a n en ço k başvuru faydalı m o d e l adına yapılırken bazı firm alar üretmiş olduğu ürünlere başvuru yapmıştır. Çok küçük bir kısım ise p a te n t yenilem e yapara k ürünlerini g ü v e n c e altına almışlardır. Firmalarla yapılan m ülakatlar sırasında bazı firm alar m arka tescili ve p a te n t başvurusunun ço k önem li kavram lar olduğunu belirterek d a h a ö n c e bu işleri tam am la dıklarını söylemişlerdir. 24

26 Soru 15. M evlana Kalkınma Rekabet Gücünün Artırılması Mali Destek Programı olmasaydı yatırımınızı yine de yapardınız. Ajans Destek Programı olm asaydı yatırımınızı yine d e y a p a r mıydınız? Hayır yapm azdım ; 5; 12% Başka hibe programını beklerdim ; 4; 9% Daha Küçük ölçekte yapardım Evet Yapardım Hayır yapm azdım Başka hibe programını beklerdim Evet Yapardım ; 9; 21% Daha Küçük ölçe kte yapardım ; 25; 58% ŞEKİL 19 A J A N S DESTEK P R O G R A M IN IN Y A TIR IM D U R U M U N A ETKİSİ 2012 Mali Desteği alan firmaların %58'i e ğ e r M evlana Kalkınma Desteği olm asaydı yatırımını d a h a küçük ö lçe kte yapacaklarını belirtmişlerdir. %21' lik bir kısım ise destek olm asa bile yatırım yapardım derken, %12 'lik kısım ise yatırımımı yapam azdım demiştir. Yalnızca tüm firmaların %9'u ise M evka desteği olm asaydı başka bir hibe program ını bekleyeceğini belirtmiştir. Firmalarla yapılan anketler sırasında M evka Desteğinin birçok firma için itekleyici g ü ç olduğunu ve kendilerini bu destekle ço k geliştirdiklerini ifa d e etmişlerdir. Örneğin bazı firm alar M evka desteği olm asaydı bu kadar m akine alam azdım dolayısıyla üretimimi bu kadar artıram am ve sonuç olarak şu anki istihdam kapasitesine ulaşam ayacaklarını belirtmişlerdir. Bazı firm alar için M evka desteği işlerini hızlandırmış ve üretim kapasitelerini bir hayli yükseltebilmişlerdir. Bu sonuçtan da anlaşılm aktadır ki M evka desteklerinin firmaları harekete g e çirm e d e ve firmaların kendilerini geliştirmesinde önem li bir rol oynadığını gösterm ektedir. M e vka destekleri olm asaydı m ali destek a la n firm aların %78'inin yatırımları 25

27 erte le n ece k veya hiç yapılam a yacaktı. Bu yüzden firm alar desteklerin artırılmasını ve miktarların d a çoğaltılm asını şiddetle istem ektedirler. Mali Destek Programının en belirleyici sorularından birisi olan Desteğin yatırım durum una etkisi program hakkında net sayısal değerle r verirken mali desteğin pozitif yö n d e başarısını gösterm ektedir. Soru 16. Mali Destek Programına başvuru sırasında danışman desteği aldım. ŞEKİL 2 0 D A N IŞ M A N DESTEĞİ A L M A D U R U M U 2012 yılı M evlana Kalkınma Mali D esteğinden yararlanan firmaların %86 gibi büyük bir kısmı gerek proje yazarken gerek projeyi uygularken danışm an desteği almıştır. %14'lük küçük bir kısım ise projeyi kendi personeliyle yazmış ve projeyi başarılı bir şekilde uygulamıştır. Bazı kurumsal firmaların AR-GE personeli o ld u ğ u n d a n tüm proje işlerini bu personeller aracığıyla yapm akta dırla r. Küçük ve mikro işletm elerde ise proje yazm a kapasiteleri yetersiz olm asından dolayı danışm an desteğine ihtiyaç duym aktadırlar. Projeler firmaların gelişimleri için yararlı fa ka t d a h a basit bir şekilde projelere başvurm ak ve projeyi uygulam ak 26

28 istem ektedirler. Özellikle küçük firm alar, Ajansların mali destek program larından ö n c e açtıkları Proje Döngüsü Eğitimlerine katılarak kendileri proje yazabilirler b ö yle ce danışm ana y a p a c a ğ ı masrafları kendi yatırımları için kullanabilirler. Soru yılları arasında başka bir proje yürüttünüz mü? yılları arasında başka bir proje yürüttünüz mü? Hayır; 18; 43% Evet; 24; 57% ' Evet e Hayır ŞEKİL YILLARINDAKİ PROJE DURUMU Rekabet G ücünün Artırılması Mali D esteğinden yararlanan firmaların %57'si yılları arasında en az bir kurum ya d a kuruluştan destek alırken, %43 ü bu süreçte herhangi bir destek almamıştır. Destek alan firm alar TÜBİTAK veya KOSGEB'den yararlanmış olup bazı firm alar bu iki kurum dan d a yararlanmıştır. Firmalarla yapılan m ülakatlar sırasında, firm alar bu desteklerin üretim ve istihdam kapasitesini geliştirmek ve Bölgenin kalkınması için ço k önem li bir role sahip olduğunu belirtm ektedirler. M e v k a 'd a n destek alan firm alar üretim ve istihdam kapasitesini geliştirmişlerdir fa ka t bunda sadece MEVKA'nın desteği değil diğ e r kurum lardan alınan destek ve krediler d e etkin rol oynamıştır. Firmalarla yapılan ikili m ü la katlarda MEVKA desteklerinden m em nun kaldıklarını ve desteklerin kendileri için büyük önem taşıdığını belirtm ektedir. Firmaların MEVKA'ya önerileri ise: Destek miktarlarının ve yüzdelerinin artırılması ve başvuru süreçlerinin d a h a kola y olmasını önerm ekted irler. Bu k o n u d a bazı firm alar, 27

29 C */D Mevlana Kalkınma TÜBİTAK sistemine benzer bir sistem Kalkınma Ajanslarında da uyg ulanabilece ğini belirtmişlerdir. Soru 18. Firmanı Organize Sanayi Bölgesinde mi faaliyet yapm aktadır? Firmanız O rganize Sanayi B ölgesinde midir? Hayır; 16; 37 Evet; 27; 63% c Evet Hayır ŞEKİL 2 2. F İR M A N IN O R G A N İZ E S A N A Y İ B Ö LG ESİN D E O L M A D U R U M U 2012 MEVKA desteklerinden fa yd a la n firmaların %63'ü Konya ve Karam an Organize Sanayi Bölgelerinde yer alırken, %37'lik bir kısım özel sanayi bölgeleri ve diğ e r a la n la rd a yer alm aktadır. Buradan d a anlaşıldığı gibi MEVKA projelerine özellikle O rganize S anayi'den bir hayli fazla ta le p vardır Mali Destek program ının önceliklerinin genellikle üretim e dayalı olması ve Konya- Karam an Bölgesinde d e M akine- İm alat, G ıda ve O to m otiv Yan Sanayilerinin gelişmiş olması, sanayi bölgelerinden başvuruların fazla olmasına neden olmuş olabilir. K onya 'd a n başvurular birinci, ikinci, üçüncü ve dördüncü organize sanayilerinden gelirken, K ara m an'da ise Organize Sanayi Bölgesinden gelmiştir. K onya 'da ayrıca KON-SAN, BÜSAN ve çevrelerinden d e Program a başvurular gelmiştir. 28

30 Soru 19. Bölgenin Rekabet Gücünün Artırılması M evka Mali Destek Programından genel olarak memnun kaldım. Mali Destek Program M em nuniyet Katılmıyorum Kesinlikle 2% Katılıyorum 27% Katılıyorum 71% r Kesinlikle katılmıyorum Katılmıyorum Fikrim Yok Katılıyorum Kesinlikle Katılıyorum ŞEKİL 2 3 M A L İ DESTEK P R O G R A M M E M N U N İY E T 2012 M evlana Kalkınma Rekabet G ücünün Artırılması Mali Destek program ından yararlananların %98'i m em nun kalırken yalnız %2'lik bir kısım p rogra m d a n m em nun kalmamıştır. Program genel olarak ço k yüksek bir m em nuniyet oranına sahip olup firm alar tarafın dan yararlı görülmüştür. Firmalarla yapılan karşılıklı söyleşiler sonucunda Firmalar, bu vb program ların sayılarının artırılması gerektiğini ö n em le vurgulamışlardır. M em nuniyet oranı 5'lik sistem üzerinden değerlendirildiğinde 4,22 gibi yüksek bir m em nuniyet oranı alarak başarılı bir program özelliği gösterm ektedir. Program hem başvuru hem d e uygulam a aşam asında başarılı ve sorunsuz bir şekilde yürütülerek kalkınma dinam iklerini harekete g e çirm e d e önem li bir rol oyn ayarak TR 52 Karam an - Konya Bölgesinin kalkınma göstergelerinin artmasını sa ğ la m a d a katkıda bulunm uştur. 29

31 Soru 20. M evka Desteklerine tekrar başvurm ak isterim. M evka Desteklerine tekrar başvurm ak isterim. Katılmıyorum c Kesinlikle katılmıyorum Katılmıyorum Fikrim Yok Katılıyorum Kesinlikle Katılıyorum ŞEKİL 2 4 M A L İ DESTEK P R O G R A M IN A TEKRAR BAŞVURU D U R U M U 2012 MEVKA Desteklerinden yararlanan firm aların %93'ü M evka benzer bir program açarsa tekrar başvurabileceğini söylerken, %5'lik bir kısım ise bir d a h a böyle bir program a başvuru ya p m a ya ca ğ ın ı söylem ektedir. Yalnız %2'lik bir kısım ise çekim ser kalm aktadır. Firmalarla yapılan yüz yüze görüşm elerde firm alar, M evka desteklerinden ço k m em nun kaldıklarını ve bir d a h a açılması durum unda başvuru ya p a ra k kendi kapasitelerini farklı açıla rdan d a geliştirmek istediklerini söylem ektedirler. Yıllar içerisinde AR-GE'nin önem ini kavrayan firm alar özellikle bu a la n d a desteklerin artırılmasını ta le p etm ektedirler. Firmaların tekrar başvurm a isteği skoru ise 5 üzerinden 4,29'dur. 30

32 Soru 21. MEVKA Desteklerini bir başka firm aya tavsiye ederim. M e vka Desteklerini bir başka firm aya tavsiye ederim. Katılmıyorum 5% Fikrim Yok 2% Kesinlikle Katılıyorum 41% Katılıyorum 52% ' Kesinlikle katılmıyorum c Katılmıyorum Fikrim Yok»Katılıyorum Kesinlikle Katılıyorum ŞEKİL 25 M E V K A DESTEKLERİNİN TAVSİYE DURUMU 2012 M evlana Kalkınma Desteği alan firmaların %93' ü destekleri bir başka firm aya tavsiye e d e b ile ce ğ in i belirtirken, yalnız %5'lik bir kısım aldığı desteği başka bir kuruma tavsiye etm ek istem em ektedir. Firmaların desteklerden m em nuniyet oranlarıyla, destekleri tavsiye e tm e oranları doğru orantılıdır. Firmalar genel olarak mali destek program ından m em nun kaldıkları için, program ı bir başka firm aya tavsiye e tm ek istem ektedirler. 5 üzerinden ağırlıklandırılmış skoru ise 4,29'dur. 31

33 Soru 22. Projenizde görev alan Ajans Personeli süreç içerisinde üzerine düşeni yaparak size yardımcı olmuştur. Ajans Personeli M em nuniyet Fikrim Yok 5% Kesinlikle Katılıyorum 44% Katılıyorum 51% ' Kesinlikle katılmıyorum n Katılmıyorum Fikrim Yok Katılıyorum Kesinlikle Katılıyorum ŞEKİL 2 6 A J A N S PERSONELİ M E M N U N İY E T D U R U M U 2012 M evka Mali Desteğinden fa yd a la n a n firmaların %95'i Ajanstan kendilerine a ta n a n İzleme uzm anından m em nun kalırken, %5 lik bir kısım ise bu konuda bir fikir belirtmemiştir. G enel olarak firm alar projelerinde yer alan Ajans İzleme uzm anlarından m em nun kalmışlardır. İzleme uzmanları proje uygulam a kısımlarında firm alara her konuda yardım cı olarak firmaların uygulam a süreçlerindeki zorluklarını en aza indirm eye çalışmışlardır. Firmalarla anket uygulam a sırasında yapılan karşılıklı sohbetlerde yararlanıcılar Ajans çalışanlarının gerek izleme sırasındaki tavrından gerek tüm süreçte kendilerine yardım etm esinden o ld ukça m em nun kalmışlardır. İ zlem e uzmanları d a üzerine düşen görevi optim um seviyede yerine getirerek firmaların projelerini ra hat bitirm esinde önem li bir rol oynamışlardır. 32

34 C */D Mevlana Kalkınma Soru 23. M evlana Kalkınma Destekleri çevrenizdeki kurum, kuruluş ve firmalar tarafından bilinmektedir. Ajans çevrenizdeki kurumlar tarafın dan bilinm ektedir. Kesinlikle Katılıy 18 _ Katılmıyorum Fikrim Yok 14% Katılıyc 61% c Kesinlikle katılmıyorum c Katılmıyorum Fikrim Yok Katılıyorum Kesinlikle Katılıyorum ŞEKİL 2 7 A JA N S BİLİNİRLİK DURUMU 2012 yılında destek alan firm alara M evlana Kalkınma Destekleri çevrenizdeki kurum, kuruluş ve firm alar tarafın dan bilinm ektedir sorusu sorulduğunda firmaların %79'u destekler biliniyor derken %18'lik kısım ise fikrim yok görüşündedir. %7'lik firma kesimi ise destekler çevrem dekiler tarafından bilinm iyor görüşündedir. Kalkınma Ajansları Destek Mekanizması hakkında basın ve kurumsal yollarla etkin bir tanıtım sistemi ya p a ra k birçok potansiyel yararlanıcıya ulaşm aktadır. C evapların 5 üzerinden ağırlıklandırılmış skoru ise 3,29'dur. 33

35 Soru 24. Rekabet Gücünün Artırılması Mali Destek Programına başvururken proje başvurusu sırasında bir sorunla karşılaşmadım. Başvuru sırasında bir soru nla karşıla şm a d ım Kesinlikle Katılıyorum 33% Katılm ıyorum Fikrim Yok 2% 2% Katılıyorum 63% ' Kesinlikle katılmıyorum p Katılmıyorum Fikrim Yok Katılıyorum Kesinlikle Katılıyorum ŞEKİL 2 8 BAŞVURU SIRASINDA SORUNLA KAR ŞILAŞM A M A DURUMU 2012 Rekabet G ücünün Artırılması Mali Destek Program ından yararlanan firmaların %96'sı projeye başvururken başvurularını etkileyecek büyük bir sorunla karşılaşmadığını belirtirken %2'lik küçük bir kısım proje başvuru sırasında sorunlarla karşılaşmıştır. G enel olarak firm alar sorunla karşılaşmamasına rağm en m evzuattan kaynaklı başvuru belgelerinin ve evrak işlerinin fazla olm asından şikâyetçidirler. Başvuru Yöntem i ve sisteminin d a h a kolay olması ve evrak işlerinin d a h a az olması gerektiğini belirtm ektedirler. Başvuru sırasındaki evrak yoğunlu ğ undan dolayı danışm an hizmeti aldıklarını belirtmişlerdir. Danışmanların proje başvuru sürecinde etkin rol alm asında dolayı yararlanıcıların başvuru esnasında bir sorunla karşılaşmaması norm al bir sonuç olarak gözükm ektedir. 34

36 Soru 25. Proje Hazırlarken danışman desteğine ihtiyaç duym adım. Danışman Desteğine ihtiyaç duym adım Kesinlikle Katılıyorum KeS Katılıyorum katılmıyorum 7% 16% Katılmıyorum 75% Kesinlikle katılmıyorum p Katılmıyorum Fikrim Yok Katılıyorum Kesinlikle Katılıyorum ŞEKİL 2 9 D A N IŞ M A N DESTEĞİNE İH T İY A Ç D U R U M U 2012 M evlana Kalkınma Desteği alan firmaların %82'si proje hazırlarken danışm an desteğine ihtiyaç duyarken, %18'i danışm an desteğine ihtiyaç duym am ış kendi personeline proje başvuru yaptırmıştır. Küçük firm alar danışm an desteği alırken, Büyük kurumsal firm alar ise g e n e ld e AR-GE personeli bulundurd uğundan dolayı proje yazım işlerini kendileri yapabilm e ktedir. Projelerini kendileri yaza m aya n veya yazm ayan firmaların n her mali destek program ından ö n c e yapılan Proje Döngüsü Eğitimlerine katılması hem kendilerinin hem d e Bölgenin Proje yazm a kapasitesini geliştirecektir. Firmalar ayrıca kendi aralarında bir araya gelip, Proje Eğitimlerini Ajanstan ücretsiz ta le p edebilirler. Proje yazm a becerisini e ld e e d ebilen firm alar bu bilgiyle sadece Ajans Program larına değil başka kurum ve kuruluşların Mali Destek P rogram larına d a danışm an ihtiyacı duymaksızın ba şvurabileceklerdir. 35

37 Soru 26. Proje başvurusu sırasında KAYS(Kalkınma Ajansları Yönetim Sistemi) la ilgili bir sorunla karşılaşmadım. Projeye başvuru sırasında KAYS'la ilgili bir sorunla karşılaşmadım. Kesinlikle Kesinlikle Katılıyorum katılmıyorum 7% 2% Katılmıyorum 5% Katılıyorum 50% Fikrim Yok 36% ' Kesinlikle katılmıyorum ı Katılıyorum e Katılmıyorum e Kesinlikle Katılıyorum Fikrim Yok ŞEKİL 30 KAYS SORUN DURUMU Kalkınma Yönetim Sistemi (KAYS) Proje başvuruları ve uygulam aları için Kalkınma Ajansları tarafından kullanılan w e b tabanlı bir sistemdir. Tüm teklif çağırılarına KAYS üzerinden başvuru yapılması gerekm ektedir yılında destek alan firmaların %57'si proje başvurusu yaparke n KAYS'la ilgili bir sorunla karşılaşmadığını anketlerde belirtirken, %36'lık bir kısmın ise KAYS'la ilgili bir fikri olmamıştır. %7'lik küçük bir kısım ise KAYS'la ilgili sorun yaşamıştır. Anketler yararlanıcılara uygulanırken firma temsilcilerinin ç o ğ u Kalkınma Ajansları Yönetim Sistemi olan KAYS'ı bilm ediğini ifa d e etmiştir. Bunun d a en büyük sebebi firmaların danışm anlardan hizmet alıp, tüm proje başvuru işlemlerinin danışm anlar tarafından yapılmasıdır. Bazı firm alar kendi AR-GE personeline proje yazdırırken ufak sorunlarla karşılaşmasına rağm en bu sorunlar küçük olup Ajans temsilcileri tarafın dan çözülmüştür. 36

38 C */D Mevlana Kalkınma Soru 27. Proje Faaliyetleri için rehberde bulunan Azami Uygulama süresi yeterliydi. Proje Azam i U ygulam a süresi yeterliydi Kesinlikle Katılıyorum 23% Kesinlikle Katılmıyorum 7% Fikrim Yok 2% yorum 65% c Kesinlikle katılmıyorum c Katılmıyorum Fikrim Yok c Katılıyorum n Kesinlikle Katılıyorum ŞEKİL 31 PROJE A ZA M İ U YG U LA M A SÜRESİ YETERLİLİK DURUMU 2012 M evka Desteklerinden yararlanan firmaların %88'i Proje azam i süresi olan 9 ayın yeterli olduğunu belirtirken %10'luk firma kitlesi ise uygulam a süresinin yetersiz olduğunu vurgulamıştır. Bu firm alardan bazıları zeyilnam e alarak projelerini uzatmış ve faaliyetlerini tam am lam ıştır. Yararlanıcı firmaların program uygulam a süreleri 9 aydır. 15 firma zeyilnam e ta le p edere k proje süreleri için uzatm a almıştır. Süre yetersizliğinin nedenleri sorulduğunda ihale sürecinin bazen tahm inlerin üzerinde sürebileceği, özellikle ithal gelen m akine ekipm anların bu süreyi uzattığını belirtmişlerdir. Bu vb nedenlerd en dolayı firm alar projeleri için zeyilnam eler almış ve proje sürelerini uzatmışlardır program ında Proje uygulam a süresi maksimum 9 ay olarak belirlenmiş olup firmaların yaklaşık olarak %80'i için yeterli bir süredir. 37

39 C */D Mevlana Kalkınma Soru 28. Projelerin sonuçlarının açıklanm a süresi benim çalışmalarım için uygundu. Proje sonuçlarının açıkla nm a süresi uygundu Kesinlikle Kesinlikle Katılıyorum 21% Fikrim Yok 7% Katılıyorum 61% c Kesinlikle katılmıyorum e Katılmıyorum e Fikrim Yok e Katılıyorum e Kesinlikle Katılıyorum ŞEKİL 3 2 PROJE S O N U Ç L A R IN IN A Ç IK L A N M A SÜRESİ Mali Destek Programı başvuruları 3 O ca k 2013'te başlamış olup 12 M art 2013'te sona ermiştir. Daha sonra bağımsız değerlendirici ve değerlendirm e kom itesinden g e ç e n projeler Yönetim Kurulunda d a onaylandıktan sonra kam uoyuna, kazanan projeler 28 Mayıs 2013'te açıklanmıştır. O cakta başlayan bu süreç yaklaşık 5 ay sürmüştür. M evka Mali Destek Program ından yararlanan firm alardan e ld e edilen anket sonuçlarına g öre yararlanıcıların %82'si projelerin açıklanm a süresi olan yaklaşık 5 aylık süre benim için yeterli derken, %11'lik bir kısım projelerin açıklanm a süresi g e ç ve d a h a erken sonuçlanm alıdır görüşündedir. Mali Destek Programları sonuçlarının başvurudan başlayıp sonuçların açıklanm asına kadar yaklaşık 5 ay sürerken, tüm Ajanslarda yaklaşık olarak benzerdir. Bazı yatırım cılar bu süreyi eleştirm ekte ve sürecin hızlanmasını istem ektedir. 38