SAKARYA SMMMO. SMMM Nusret KURDOĞLU

Transkript

1 SAKARYA SMMMO GÜNCEL USUL ĠNCELEMELERĠ KONULARINA HAZIRLIK, YENĠ TTK VE DĠĞER GÜNCEL MEVZUAT ÇERÇEVESĠNDE ve ÇOKÇA YAPILAN BAZI HATALI UYGULAMALAR 03 ġubat 2016 SMMM Nusret KURDOĞLU

2 2015 yılı da her zaman olduğu gibi, tüm meslek mensupları için oldukça hareketli geçti. Bu yıl da, bir yandan VUK ve diğer vergi yasalarına, bir yandan TTK na uyum gayretleri içerisinde ve Bağımsız Denetim ne oldu, neler geliģiyor sorularına yanıt aranarak tamamlandı. SMMM Nusret KURDOĞLU 2

3 Öte yandan tarih 442 no.lu VUKGT ile 2015 yılı yeniden değerleme oranının % 10 dan yüksek (10,11) olması, bazılarımıza yeniden enflasyon düzeltmesinin baģlatılmasının yaklaģması olasılığını düģündürdü. Ama böyle bir durum Ģu anda yok. Zira, bilindiği gibi, kazançlarını bilanço esasına göre tespit eden gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri fiyat endeksindeki artışın, içinde bulunulan dönem dahil son üç hesap döneminde %100'den ve içinde bulunulan hesap döneminde % 10'dan fazla olması halinde malî tablolarını enflasyon düzeltmesine tâbi tutarlar. Enflasyon düzeltmesi uygulaması, her iki şartın birlikte gerçekleşmemesi halinde sona erer. (VUK Mük.298/1) SMMM Nusret KURDOĞLU 3

4 Bu çalıģma da, önceki yıllarda olduğu gibi, bir monografi üzerinde iģlem yapılacak biçimde programlanmadı. Dönem sonunda yapılması gerekli çeģitli iģlemlerin muhasebe kayıtlarına örnekler sunma ve dolayısıyla yapılması gerekli iģlemleri anımsatma amacı güdüldü. Bu arada doğallıkla tüm hesaplar değil, sadece kullanımında ve değerlemesinde özellikle dikkat edilmesi gereken noktalar olan bazı özellikli hesaplar ele alındı. SMMM Nusret KURDOĞLU 4

5 BU ARADA BUNCA ÇALIġMA VE EMEĞĠN HEDEFĠ NE? Yıl boyunca kayıtlar yapılıyor, ara dönemlerde geçici sonuçlar alınıyor, sonuçta sıra kesin sonuçların alınmasına geliniyor. Tüm yıl boyunca her olayda iki temel ilke iģlemlere yön vermek durumunda.. Dönemsellik ve Tahakkuk ilkeleri... SMMM Nusret KURDOĞLU 5

6 Dönem sonuna gelince düzenlenecek tablolar açısından bu ilkelere yenileri ekleniyor.. Bunların tümü MSUGT nde Muhasebenin Temel Kavramları ve Temel Mali Tablo Ġlkeleri baģlıkları altında açıklanmıģ durumda.. Ve dönem sonunda finansal tabloları oluģtururken bunların tümünü göz önüne almak durumundayız. Sistemin temel hedeflerini özetlemek istediğimizde karģımıza çıkan manzara Ģu Ģekilde.. SMMM Nusret KURDOĞLU 6

7 1 inci Öncelikli Hedef : Kurallara Uyum.. Hangi Kurallar? Örn: TTK diyor ki; Defterler, üçüncü kiģi uzmanlara, makul bir süre içinde yapacakları incelemede iģletmenin faaliyetleri ve finansal durumu hakkında fikir verebilecek Ģekilde tutulur. ĠĢletme faaliyetlerinin oluģumu ve geliģmesi defterlerden izlenebilmelidir. Ve finansal tablolar Dürüst Resim Ġlkesi ne uygun olarak düzenlenmelidir. (TTK Md. 64 ve 515) Öte yandan MSUGT diyor ki, finansal tablolar, sosyal sorumluluk kavramına uygun biçimde, dönemsellik çerçevesinde, tam açıklayıcı ve tutarlı olmalı, diğer tüm kavramlarla uyum içerisinde düzenlenmeli.. SMMM Nusret KURDOĞLU 7

8 2 nci Öncelikli Hedef ; Kurallara uygun biçimde düzenlenen tablolar, iģletme yönetimine alacağı kararlarda yol gösterici olmalı.. 3 üncü Öncelikli Hedef ; Doğru vergileme için gereken önlemler alınmalı.. ĠĢte yapacağımız çalıģma bu temeller üzerine oturtulmaya çalıģılmıģ bir çalıģmadır. SMMM Nusret KURDOĞLU 8

9 ġimdi, ana konuya girmeden önce, VUK çerçevesinde belirlenen (incelemeye yönelik) risk analizi göstergeleri ile aynı Ģekilde ana konuyu doğrudan etkileyen yeni Türk Ticaret Kanunu nun ve diğer yan mevzuatın, dönem içi ve dönem sonu iģlemlerimize etkisini gözden geçirmek gerektiği açık.. SMMM Nusret KURDOĞLU 9

10 Önce sözü edilen VUK kapsamındaki incelemelere yönelik Risk Analiz Göstergeleri ne bir bakmakta yarar var; * Dönem sonunda iģletme stoklarında yer alan hammadde, yarı mamul, mamul, ticari mal ve benzeri stokların değerlerinin 213 sayılı VUK nun ilgili hükümlerine uygun olarak değerlenip değerlenmediği.. (Ġmzalı stok listesi, olağan kar oranı) * ĠĢletmede mevcut MDV, MODV ve ÖM ler için amortisman ve tükenme paylarının doğru hesaplanıp hesaplanmadığı.. (Tablolar ve dipnotlar) SMMM Nusret KURDOĞLU 10

11 Dönem içerisinde elden çıkarılan MDV ve MODV kalemlerinden elde edilen kar veya zararın doğru hesaplanıp, ilgili dönem kazancına intikal ettirilip ettirilmediği (Tablolar ve dipnotlar) Kur farklarının doğru hesaplanıp hesaplanmadığı, sonuçların ilgili dönem kazancına alınıp alınmadığı (Tablolar ve dipnotlar) Alacak ve borç senetlerine iliģkin hesaplanan reeskont tutarlarının doğru hesaplanıp hesaplanmadığı.. (Tablolar) Finansal tablolarla beyannamelerin uyum içinde olup olmadığı.. (Kati mizan, tablolar ve beyannameler) Gider kaydı yapılmıģ olup KKEG niteliğinde olan tutarların doğru biçimde beyannamede kazanca eklenip eklenmediği.. SMMM Nusret KURDOĞLU 11

12 Beyannamede belirtilen indirim kalemlerinin indirim koģullarını taģıyıp taģımadığı.. Yapılan tahsilat ve ödemelerin tevsik kurallarına uygun olup olmadığı.. Değersiz ve Ģüpheli hale gelen alacaklarla vazgeçilen alacaklar için gider yazma koģullarının sağlanıp sağlanmadığı.. Önceden kesinti yoluyla ödenmiģ vergilerin ve geçici verginin mahsubunun doğru yapılıp yapılmadığı.. Kar dağıtım iģlemlerinde vergisel yükümlülüklerin yerine getirilip getirlmediği, gizli kar dağıtımı yapılıp yapılmadığı.. Zarar mahsubunun doğru yapılıp yapılmadığı SMMM Nusret KURDOĞLU 12

13 Sayılan bu Risk Analizi Göstergeleri ile, TTK ve yan mevzuat etkileģimini birlikte gözden geçirdiğimizde, dönem sonu iģlemlerinin ne derece önem kazandığını, bu arada çokça yapılan hatalı uygulamaların bu konuyu ne denli etkilediğini açık bir biçimde görmüģ olacağız.. SMMM Nusret KURDOĞLU 13

14 ġimdi bir bakalım, TTK defter tutma yükümlülüğünü nasıl tanımlamıģ? I - Defter tutma yükümlülüğü MADDE 64- (6335 sayılı Kanunun 8 inci maddesiyle değiģen fıkra) (1) Her tacir, ticari defterleri tutmak ve defterlerinde, ticari iģlemleriyle ticari iģletmesinin iktisadi ve mali durumunu, borç ve alacak iliģkilerini ve her hesap dönemi içinde elde edilen neticeleri, bu Kanuna göre açıkça görülebilir bir Ģekilde ortaya koymak zorundadır. Defterler, üçüncü kiģi uzmanlara, makul bir süre içinde yapacakları incelemede iģletmenin faaliyetleri ve finansal durumu hakkında fikir verebilecek Ģekilde tutulur. ĠĢletme faaliyetlerinin oluģumu ve geliģmesi defterlerden izlenebilmelidir. SMMM Nusret KURDOĞLU 14

15 Bu hükümden çıkan sonuç bazı eski ve değiģik alıģkanlıkları yok edici özelliktedir. Örneğin; zaman zaman yaptığımız denetimlerde 120-Alıcılar ve 320- Satıcılar hesaplarının alt hesap kullanılmaksızın çalıģtırıldığı görülmekte.. Ama bu hüküm, bu uygulamaya son verilmesi gerektiğini söylüyor.. Aksi halde, sonuçların açıkça görülebilir bir Ģekilde görülebilmesi olanaksız hale gelecektir.

16 II - Defterlerin tutulması MADDE 65- (1) Defterler ve gerekli diğer kayıtlar Türkçe tutulur. Kısaltmalar, rakamlar, harfler ve semboller kullanıldığı takdirde bunların anlamları açıkça belirtilmelidir. (2) Defterlere yazımlar ve diğer gerekli kayıtlar, eksiksiz, doğru, zamanında ve düzenli olarak yapılır. (3) Bir yazım veya kayıt, önceki içeriği belirlenemeyecek Ģekilde çizilemez ve değiģtirilemez. Kayıt sırasında mı yoksa daha sonra mı yapıldığı anlaģılmayan değiģtirmeler yasaktır. SMMM Nusret KURDOĞLU 16

17 III - Envanter MADDE 66- (1) Her tacir, ticari iģletmesinin açılıģında, taģınmazlarını, alacaklarını, borçlarını, nakit parasının tutarını ve diğer varlıklarını eksiksiz ve doğru bir Ģekilde gösteren ve varlıkları ile borçlarının değerlerini teker teker belirten bir envanter çıkarır. (2) Tacir açılıģtan sonra her faaliyet döneminin sonunda da böyle bir envanter düzenler. Faaliyet dönemi veya baģka bir kanuni terimle hesap yılı oniki ayı geçemez. Envanter, düzenli bir iģletme faaliyetinin akıģına uygun düģen süre içinde çıkarılır. (3) Maddi duran malvarlığına dâhil varlıklarla, ham ve yardımcı maddeler ve iģletme malzemeleri düzenli olarak ikame ediliyor ve toplam değerleri iģletme için ikinci derecede önem taģıyorsa, değiģmeyen miktar ve değerle envantere alınırlar; Ģu Ģartla ki, bunların mevcutları miktar, değer ve bileģim olarak sadece küçük değiģikliklere uğramıģ olsunlar. Ancak, kural olarak üç yılda bir fiziksel sayım yapılması zorunludur. (4) Aynı türdeki stok malvarlığı kalemleri, diğer aynı nitelikteki veya yaklaģık aynı değerdeki taģınabilir malvarlığı unsurları ve borçlar ayrı ayrı gruplar hâlinde toplanabilir ve ortalama ağırlıklı değer ile envantere konulabilir. SMMM Nusret KURDOĞLU 17

18 Görüleceği gibi, iģletmeler önceki alıģkanlıklarının büyük bölümünü terk etmek durumunda.. Peki, aksi durumda, yani eski alıģkanlıklar sürdürülürse, yaptırım var mı? Eski TTK da herhangi bir yaptırım yoktu, bu nedenle de kimse yargısal bir zorunluluk doğmadıkça dönüp TTK na bakmıyordu.. ġimdi ise... Bir bakalım bu konuda ne gibi yaptırımlar var.. SMMM Nusret KURDOĞLU 18

19 A) Suçlar ve cezalar TTK, MADDE 562- (1) Bu Kanunun; 64 üncü maddesinin birinci fıkrasının ikinci veya üçüncü cümlesindeki yükümlülükleri yerine getirmeyenlere, (4.000 TL ĠPC) (Bu arada bu TL ĠPC ler, 2015 yılı için 4934 TL olarak devrede..) SMMM Nusret KURDOĞLU 19

20 Yine TTK nın 65 inci maddesine uygun olarak defterlerini tutmayanlara da aynı yaptırım var. (4.000 TL ĠPC) SMMM Nusret KURDOĞLU 20

21 66 ncı maddesindeki usule aykırı olarak envanter çıkaranlara, (4.000 TL ĠPC) SMMM Nusret KURDOĞLU 21

22 Daha da önemlisi; 549 uncu maddede belirtilen belgeleri sahte olarak düzenleyenler ile ticari defterlere kasıtlı olarak gerçeğe aykırı kayıt yapanlar bir yıldan üç yıla kadar hapis cezasıyla cezalandırılır SMMM Nusret KURDOĞLU 22

23 Bu noktada gerçeğe aykırı kayıt derken; Olmayan kasa giriģ ve çıkıģları, Olmayan sermaye taahhüt ödemeleri, Olmayan alıcı satıcı ödeme ve tahsilatları. Olmayan ama olmuģ gibi gösterilen akla gelebilecek her türlü iģlemi DÜġÜNMEK GEREKĠR. Ve en önemlisi, bu kaydı kimin yapabilmiģ olacağını, yani cezanın muhatabını da kestirmek gerekir. SMMM Nusret KURDOĞLU 23

24 Buraya kadar göz atılan konular, defter tutma ile ilgili olanlar.. Ama dönem içi ve dönem sonuyla ilgili farklı hükümler de var.. ġimdi kısaca onları özetleyelim; SMMM Nusret KURDOĞLU 24

25 II - Pay sahiplerinin Ģirkete borçlanma yasağı (6335 sayılı Kanunun 15 inci maddesiyle değiģen madde) MADDE 358- (1) Pay sahipleri, sermaye taahhüdünden doğan vadesi gelmiģ borçlarını ifa etmedikçe ve Ģirketin serbest yedek akçelerle birlikte kârı geçmiģ yıl zararlarını karģılayacak düzeyde olmadıkça Ģirkete borçlanamaz. Bu kanunun 358 inci maddesine aykırı olarak pay sahiplerine borç verenler, üçyüz günden az olmamak üzere adli para cezasıyla cezalandırılır. SMMM Nusret KURDOĞLU 25

26 Bu arada, bu borçlar geçmiģten geliyorsa, 6103 sayılı TÜRK TĠCARET KANUNUNUN YÜRÜRLÜĞÜ VE UYGULAMA ġeklġ HAKKINDA KANUN devreye giriyor. Buna göre, bu borçların yürürlük tarihi olan den itibaren üç yıl içerisinde nakden kapatılması gerekiyordu. Bu süre tarihinde sona erdi. SMMM Nusret KURDOĞLU 26

27 Yaptırım için aynı 24. Madde ile TTK 5622 maddeye yollama yapılmıģ. Bu maddede belirtilen yaptırım ise, 100 ila 300 gün APC.. Bu arada (uygulanamayacağını umduğumuz) bir baģka yasa hükmü de bizleri tehdit ediyor sayılı yeni TCK nın 278. Maddesinde; iģlenmekte olan bir suçu yetkili makamlara bildirmeyen kiģilerin bir yıla kadar hapsi öngörülmekte.. Umarız bu madde bizler için de uygulanmaz. SMMM Nusret KURDOĞLU 27

28 VI - ġirketle iģlem yapma, Ģirkete borçlanma yasağı MADDE 395- (1) Yönetim kurulu üyesi, genel kuruldan izin almadan, Ģirketle kendisi veya baģkası adına herhangi bir iģlem yapamaz; aksi hâlde, Ģirket yapılan iģlemin batıl olduğunu ileri sürebilir. Diğer taraf böyle bir iddiada bulunamaz. (6335 sayılı Kanunun 17 inci maddesiyle değiģen fıkra) (2) Pay sahibi olmayan yönetim kurulu üyeleri ile yönetim kurulu üyelerinin pay sahibi olmayan 393 üncü maddede sayılan yakınları Ģirkete nakit borçlanamaz. Bu kiģiler için Ģirket kefalet, garanti ve teminat veremez, sorumluluk yüklenemez, bunların borçlarını devralamaz. Aksi hâlde, Ģirkete borçlanılan tutar için Ģirket alacaklıları bu kiģileri, Ģirketin yükümlendirildiği tutarda Ģirket borçları için doğrudan takip edebilir. Bu kanunun 395 inci maddesinin ikinci fıkrasının birinci veya ikinci cümlesi hükümlerini ihlal edenler, üçyüz günden az olmamak üzere adli para cezasıyla cezalandırılır. SMMM Nusret KURDOĞLU 28

29 3. Sermayenin kaybı, borca batık olma durumu a) Çağrı ve bildirim yükümü MADDE 376- (1) Son yıllık bilançodan, sermaye ile kanuni yedek akçeler toplamının yarısının zarar sebebiyle karģılıksız kaldığı anlaģılırsa, yönetim kurulu, genel kurulu hemen toplantıya çağırır ve bu genel kurula uygun gördüğü iyileģtirici önlemleri sunar. (2) Son yıllık bilançoya göre, sermaye ile kanuni yedek akçeler toplamının üçte ikisinin zarar sebebiyle karģılıksız kaldığı anlaģıldığı takdirde, derhâl toplantıya çağrılan genel kurul, sermayenin üçte biri ile yetinme veya sermayenin tamamlanmasına karar vermediği takdirde Ģirket kendiliğinden sona erer. SMMM Nusret KURDOĞLU 29

30 Son zamanlarda bu madde ve ĠĠK un (Md. 179) bağlantılı hükümleri ile ilgili olarak ticaret mahkemelerine Ġflasın Ertelenmesi baģvuruları çoğalmaya baģladı. Meslek mensubu olarak bizlerin, bilançolarda ortaya çıkacak durumlara göre bu noktada müģterilerimizi uyarmamız gerektiği açık, zira bu bilançoları yorumlayıp onlara anlatacak olan bizleriz. SMMM Nusret KURDOĞLU 30

31 ġimdi de, süregelmekte olan bir tartıģma konusuna bakalım.. Sermaye Ģirketlerinde Genel Kurul yapmak zorunlu mu? Özellikle limited Ģirketlerde Ortaklar Kurulunun yerini Genel Kurul alınca bu tartıģma aldı, yürüdü.. Çözüm ya da doğru karar vermek için önce Genel Kurulların devredilmesi mümkün olmayan yetkilerine göz atmakta yarar var. SMMM Nusret KURDOĞLU 31

32 B) Görev ve yetkileri MADDE 408- (1) Genel kurul, kanunda ve esas sözleģmede açıkça öngörülmüģ bulunan hâllerde karar alır. (2) ÇeĢitli hükümlerde öngörülmüģ bulunan devredilemez görevler ve yetkiler saklı kalmak üzere, genel kurula ait aģağıdaki görevler ve yetkiler devredilemez: a) Esas sözleģmenin değiģtirilmesi. b) Yönetim kurulu üyelerinin seçimi, süreleri, ücretleri ile huzur hakkı, ikramiye ve prim gibi haklarının belirlenmesi, ibraları hakkında karar verilmesi ve görevden alınmaları. (6335 sayılı Kanunun 22 inci maddesiyle değiģen bent) c) Kanunda öngörülen istisnalar dıģında denetçinin seçimi ile görevden alınması. SMMM Nusret KURDOĞLU 32

33 d) Finansal tablolara, yönetim kurulunun yıllık raporuna, yıllık kâr üzerinde tasarrufa, kâr payları ile kazanç paylarının belirlenmesine, yedek akçenin sermayeye veya dağıtılacak kâra katılması dâhil, kullanılmasına dair kararların alınması. e) Kanunda öngörülen istisnalar dıģında Ģirketin feshi. f) Önemli miktarda Ģirket varlığının toptan satıģı. (3) Tek pay sahipli anonim Ģirketlerde bu pay sahibi genel kurulun tüm yetkilerine sahiptir. Tek pay sahibinin genel kurul sıfatıyla alacağı kararların geçerlilik kazanabilmeleri için yazılı olmaları Ģarttır. SMMM Nusret KURDOĞLU 33

34 C) Toplantılar MADDE 409- (1) Genel kurullar olağan ve olağanüstü toplanır. Olağan toplantı her faaliyet dönemi sonundan itibaren üç ay içinde yapılır. Bu toplantılarda, organların seçimine, finansal tablolara, yönetim kurulunun yıllık raporuna, kârın kullanım Ģekline, dağıtılacak kâr ve kazanç paylarının oranlarının belirlenmesine, yönetim kurulu üyelerinin ibraları ile faaliyet dönemini ilgilendiren ve gerekli görülen diğer konulara iliģkin müzakere yapılır, karar alınır. (2) Gerektiği takdirde genel kurul olağanüstü toplantıya çağrılır. (3) Aksine esas sözleģmede hüküm bulunmadığı takdirde genel kurul, Ģirket merkezinin bulunduğu yerde toplanır. SMMM Nusret KURDOĞLU 34

35 3. Çağrısız genel kurul MADDE 416- (1) Bütün payların sahipleri veya temsilcileri, aralarından biri itirazda bulunmadığı takdirde, genel kurula katılmaya ve genel kurul toplantılarının yapılmasına iliģkin hükümler saklı kalmak Ģartıyla, çağrıya iliģkin usule uyulmaksızın, genel kurul olarak toplanabilir ve bu toplantı nisabı varolduğu sürece karar alabilirler. (2) Çağrısız toplanan genel kurulda, gündeme oybirliği ile madde eklenebilir; aksine esas sözleģme hükmü geçersizdir. SMMM Nusret KURDOĞLU 35

36 Açıkça görüleceği gibi, finansal tabloların kabul yetkisi, oluģan kara tasarruf yetkisi devredilemez bir biçimde Genel Kurul un görevleri arasındadır. Bu durumda genel kurul yapılmadan beyanname verildiği takdirde, o beyannameler kabul görmemiģ onaysız finansal tablolara dayanmıģ olacaktır. SMMM Nusret KURDOĞLU 36

37 Haliyle bu finansal tabloları hazırlama ve genel kurula sunma yükümlülüğü Yönetim Kurulu na (limited Ģirketlerde de müdür veya müdürlere) ait olacaktır. A) Anonim Ģirketlerin finansal tabloları ve yönetim kurulunun yıllık faaliyet raporu I - Hazırlama yükümü MADDE 514- (1) Yönetim kurulu, geçmiģ hesap dönemine ait, Türkiye Muhasebe Standartlarında öngörülmüģ bulunan finansal tablolarını, eklerini ve yönetim kurulunun yıllık faaliyet raporunu, bilanço gününü izleyen hesap döneminin ilk üç ayı içinde hazırlar ve genel kurula sunar. Bu tablolar nasıl bir özellik taģıyacak? SMMM Nusret KURDOĞLU 37

38 II - Dürüst resim ilkesi MADDE 515- (1) Anonim Ģirketlerin finansal tabloları, Türkiye Muhasebe Standartlarına göre Ģirketin malvarlığını, borç ve yükümlülüklerini, öz kaynaklarını ve faaliyet sonuçlarını tam, anlaģılabilir, karģılaģtırılabilir, ihtiyaçlara ve iģletmenin niteliğine uygun bir Ģekilde; Ģeffaf ve güvenilir olarak; gerçeği dürüst, aynen ve aslına sadık surette yansıtacak Ģekilde çıkarılır. (Bu maddeyi yorumlarken daha önce sözü edilen (defterlerin tutulma biçimine iliģkin) 64. ve devamındaki maddelerin de göz önünde tutulması ve birlikte yorumlanması yararlı olacaktır. SMMM Nusret KURDOĞLU 38

39 Bir baģka tereddüt konusu, kar payı dağılımında ve avans kar payı dağılımında yaģanmakta.. SMMM Nusret KURDOĞLU 39

40 TTK diyor ki; B) Kâr payı, hazırlık dönemi faizi ve kazanç payı I - Kâr payı MADDE 509- (1) Sermaye için faiz ödenemez. (2) Kâr payı ancak net dönem kârından ve serbest yedek akçelerden dağıtılabilir. (3) Kâr payı avansı, Sermaye Piyasası Kanununa tabi olmayan Ģirketlerde, Sanayi ve Ticaret Bakanlığının bir tebliği ile düzenlenir. III - Kâr payı ile yedek akçeler arasında ilgi MADDE 523- (1) Kanuni ve esas sözleģmede öngörülen isteğe bağlı yedek akçeler ayrılmadıkça pay sahiplerine dağıtılacak kâr payı belirlenemez. SMMM Nusret KURDOĞLU 40

41 Bir diğer tartıģma konusu; Kar dağıtımı zorunluluğu var mı? Yanıt yine TTK da.. SMMM Nusret KURDOĞLU 41

42 I - Kanuni yedek akçe 1. Genel kanuni yedek akçe MADDE 519- (1) Yıllık kârın yüzde beģi, ödenmiģ sermayenin yüzde yirmisine ulaģıncaya kadar genel kanuni yedek akçeye ayrılır. (2) Birinci fıkradaki sınıra ulaģıldıktan sonra da; (...) c) Pay sahiplerine yüzde beģ oranında kâr payı ödendikten sonra, kârdan pay alacak kiģilere dağıtılacak toplam tutarın yüzde onu, genel kanuni yedek akçeye eklenir. (3) Genel kanuni yedek akçe sermayenin veya çıkarılmıģ sermayenin yarısını aģmadığı takdirde, sadece zararların kapatılmasına, iģlerin iyi gitmediği zamanlarda iģletmeyi devam ettirmeye veya iģsizliğin önüne geçmeye ve sonuçlarını hafifletmeye elveriģli önlemler alınması için kullanılabilir. SMMM Nusret KURDOĞLU 42

43 Bu arada A.ġ. ler için unutulmaması gereken bir husus var; 2. Görev dağılımı MADDE 366- (1) Yönetim kurulu her yıl üyeleri arasından bir baģkan ve bulunmadığı zamanlarda ona vekâlet etmek üzere, en az bir baģkan vekili seçer. Esas sözleģmede, baģkanın ve baģkan vekilinin veya bunlardan birinin, genel kurul tarafından seçilmesi öngörülebilir. SMMM Nusret KURDOĞLU 43

44 Buraya kadar TTK dan yapılan alıntılar tümüyle Anonim ġirketler bölümündendi. ġimdi biraz da Limited ġirketlere bakalım. SMMM Nusret KURDOĞLU 44

45 III - Finansal tablolar ve yedek akçeler MADDE 610- (1) Anonim Ģirketlere iliģkin 514 ilâ 527 nci madde hükümleri limited Ģirketlere de uygulanır. Kısaca bu kurallar her iki Ģirket tipinde de aynıdır. Aynı durum, genel kurul yetkileri için de geçerlidir. SMMM Nusret KURDOĞLU 45

46 A) Genel kurul I - Yetkiler MADDE 616- (1) Genel kurulun devredilemez yetkileri Ģunlardır: a) ġirket sözleģmesinin değiģtirilmesi. b) Müdürlerin atanmaları ve görevden alınmaları. c) Topluluk denetçisi ile (6335 sayılı Kanunun 41/20 inci maddesiyle metinden çıkarılan ibare) işlem denetçileri de dâhil olmak üzere, denetçilerin atanmaları ve görevden alınmaları. d) Topluluk yılsonu finansal tabloları ile yıllık faaliyet raporunun onaylanması. e) Yılsonu finansal tablolarının ve yıllık faaliyet raporunun onaylanması, kâr payı hakkında karar verilmesi, kazanç paylarının belirlenmesi. f) Müdürlerin ücretlerinin belirlenmesi ve ibraları. g) Esas sermaye paylarının devirlerinin onaylanması. h) Bir ortağın Ģirketten çıkarılması için mahkemeden istemde bulunulması. (Devamı da var ama bizim için önemli olanlar bunlar) SMMM Nusret KURDOĞLU 46

47 2. Müdürlerin birden fazla olmaları MADDE 624- (1) ġirketin birden fazla müdürünün bulunması hâlinde, bunlardan biri, Ģirketin ortağı olup olmadığına bakılmaksızın, genel kurul tarafından müdürler kurulu baģkanı olarak atanır. (2) BaĢkan olan müdür veya tek müdürün bulunması hâlinde bu kiģi, genel kurulun toplantıya çağrılması ve genel kurul toplantılarının yürütülmesi konularında olduğu gibi, genel kurul baģka yönde bir karar almadığı ya da Ģirket sözleģmesinde farklı bir düzenleme öngörülmediği takdirde, tüm açıklamaları ve ilanları yapmaya da yetkilidir. (3) Birden fazla müdürün varlığı hâlinde, bunlar çoğunlukla karar alırlar. EĢitlik hâlinde baģkanın oyu üstün sayılır. ġirket sözleģmesi, müdürlerin karar almaları konusunda değiģik bir düzenleme öngörebilir. SMMM Nusret KURDOĞLU 47

48 C) Sermaye kaybı ve borca batıklık I - Bildirim yükümlülüğü MADDE 633- (1) Esas sermayenin kaybı ya da borca batık olma hâllerinde anonim Ģirketlere iliģkin ilgili hükümler kıyas yoluyla uygulanır. Ek ödeme yükümlülüğü hakkındaki hükümler saklıdır. II - Ġflasın bildirilmesi veya ertelenmesi MADDE 634- (1) Ġflasın bildirilmesi ve ertelenmesine anonim Ģirket hükümleri uygulanır. D) Denetçi MADDE 635- (1) Anonim Ģirketin denetçiye, denetime ve özel denetime iliģkin hükümleri limited Ģirkete de uygulanır. SMMM Nusret KURDOĞLU 48

49 Sonuç olarak, yeni TTK uygulamalarına göre, Anonim ġirketlerle Limited ġirketler arasında bir çok alanda ve özellikle Genel Kurullarla ilgili konularda her hangi bir farklılık bulunmamaktadır. Nasıl ki Anonim ġirketler için her yıl genel kurul yapmak olağan ve zorunlu bir durumsa, aynı olağan ve zorunlu durum Limited ġirketler için de geçerlidir. SMMM Nusret KURDOĞLU 49

50 ġimdi artık ana konuya dönersek; Dönem sonlarında yapılması gereken tüm iģlemleri kısaca özetlediğimizde, karģımıza Ģöyle bir tablo çıkmaktadır; (aslında genel çizgileriyle yapılacak iģlemler her yıl sonunda aynıdır.) SMMM Nusret KURDOĞLU 50

51 için gerekli günlük kayıtlar tamamlandıktan sonra genel geçici mizanın alınması Mizanda yer alan tüm hesapların elden geçirilmesi, banka hesaplarının, alıcı satıcı, verilen alınan çeklerin ve alacak ve borç senetlerinin mutabakatlarının yapılması, VUK değerleme hükümlerine göre değerlenecek tüm hesapların tek tek ele alınarak değerlemelerin yapılması, SMMM Nusret KURDOĞLU 51

52 Bu değerlemeler yapılırken, dönemsellik kavramı uyarınca giderler ve gelirler için ödemenin değil, tahakkukun esas alınması gerektiğinin göz önünde tutulması, Öncelikle 7 grubu hesaplarını etkileyecek kalemlerin ele alınması ve dönemsellik kavramı da göz önünde tutularak değerleme ve aktarmaların yapılması, SMMM Nusret KURDOĞLU 52

53 7 grubu hesaplarına giriģler tamamlandıktan ve artık bu gruba eklenecek bir tutar olmadığı kesinleģtikten sonra, bu gruptaki tutarların ilgili bilanço ve gelir tablosu hesaplarına yansıtılması, SMMM Nusret KURDOĞLU 53

54 Bu yansıtmalar sırasında, yansıtma hesaplarının (düzeltme iģlemleri hariç) ana hesaplarla karģılıklı kapatılma öncesinde hiçbir zaman borçlanmayacağının (daima önce alacaklı duruma geleceğinin) unutulmaması, SMMM Nusret KURDOĞLU 54

55 Yıllara yaygın inģaat ve onarma iģleri yapan iģletmelerde, yansıtma iģlemleri yapılmadan önce ortak giderlerin dağılımının (740 hesabın borcuna karģılık ilgili gider hesaplarının alacağı kullanılarak) yapılması, Bu iģlem sırasında dağıtım anahtarı olarak yapılan giderlerin kullanılması, SMMM Nusret KURDOĞLU 55

56 7 grubu hesaplarının yansıtılması iģleminden sonra, 6 grubundaki doğrudan kayıt yapılabilecek gider hesaplarına ve tüm gelir hesaplarına eklenecek iģlem bulunup bulunmadığının kontrolünün yapılması SMMM Nusret KURDOĞLU 56

57 BU NOKTADA BĠRAZ DA YENĠLEME FONU KONUSUNA DEĞĠNMEKTE YARAR VAR.. Yenileme fonu V.U.K. nun 328. ve 329. maddelerinde düzenlenmiģtir. Bu maddeler ile amortismana tabi iktisadi kıymetlerin satıģından (Md. 328) veya doğal afetler nedeniyle zarar görmeleri halinde alınan sigorta tazminatlarından (Md. 329) elde edilen karların bazı koģullar altında belirli bir süre vergilenmesinin ertelenmesine imkan sağlanmaktadır. SMMM Nusret KURDOĞLU 57

58 KOġULLARI Bilanço Esasına Göre Defter Tutulması Ġktisadi Kıymetin Yenilenmesinin Zorunlu Bulunması veya karar verilip harekete geçilmiģ olması Satın Alınacak Ġktisadi Kıymetin Aynı Türden Olması SMMM Nusret KURDOĞLU 58

59 KULLANILMA SÜRESĠ V U.K. yenileme fonunun pasifte geçici bir hesapta en fazla üç yıl tutulabileceği ve her ne sebeple olursa olsun bu süre içinde kullanılmamıģ olan karların üçüncü yılın vergi matrahına ekleneceği hüküm altına alınmıģtır. SMMM Nusret KURDOĞLU 59

60 YENĠLEME FONU VE AMORTĠSMAN Yenileme fonu oluģturulması suretiyle yeni satın alınan iktisadi kıymetlerin V.U,K.' na göre ayrılacak amortisman tutarları yenileme fonundan mahsup edilir. Bu mahsup iģlemi yenileme fonundaki tutar tükeninceye kadar devam eder. Mahsup iģlemi tamamlandıktan sonra yani yenileme fonu hesabı sıfırlandıktan sonra iktisadi kıymetin ifta edilmemiģ kısmı kalırsa, bu kısmı için amortisman ayrılarak cari yıl giderlerine aktarılır. SMMM Nusret KURDOĞLU 60

61 Aralık ayı için verilmiģ olan KDV, Muhtasar, Geçici Vergi, SGK gibi beyanname ve bildirimlerde tahakkuk eden tutarların (beyanname ve bildirim damga vergileri hariç) bilançoda doğru tutarlarla yer aldığının kontrolünün yapılması, hata varsa bulunup düzeltilmesi.. (VUK Mük Madde içeriğine uygun olarak.. ) SMMM Nusret KURDOĞLU 61

62 Bu arada, tarihinde yayımlanarak yürürlüğe giren 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Yasasının 12. maddesi çerçevesinde Örtülü Sermaye ve 13. maddesi çerçevesinde Örtülü Kar Dağıtımı noktasında yapılacak bir uygulama olup olmadığının araģtırılması ve yapılması, SMMM Nusret KURDOĞLU 62

63 Bu iģlemler tamamlandıktan sonra, hesaplar arası bir mizan alınarak, dönem ticari karının elde edilmesi, Yapılan tüm bu iģlemlerin yeniden kontrolü, dönem ticari karının kesinleģtirilmesi, SMMM Nusret KURDOĞLU 63

64 Dönem ticari karının kesinleģtirilmesinden sonra, bu ticari kara gerekli ekleme ve çıkartmaların yapılmasıyla dönem matrahının bulunması, Bu matrah üzerinden Sadece Kurumlar Vergisi ödevlileri için, vergi karģılıklarının hesaplanması, (Bu iģlem gelir vergisi ödevlileri için yapılmaz) SMMM Nusret KURDOĞLU 64

65 Elde edilen ve bilançoya esas olacak son mizanda önemlilik kavramı uyarınca açılması gereken yeni hesap olup olmadığının araģtırılması, gerek varsa bu hesapların açılması, (Örn. Kredi Slipleri için 104 Hs. Gibi..) Finansal Tabloların oluģturulması. SMMM Nusret KURDOĞLU 65

66 Ancak, 2015 yılı dönem sonu iģlemlerine girmeden önce, önemli bazı hususları göz önünde tutmakta yarar var. SMMM Nusret KURDOĞLU 66

67 1) Öncelikle, 2004 yılındaki enflasyon düzeltmesi iģlemlerinin ve bu düzeltmeler sonrasında ortaya çıkan bazı ihmallerin bu güne yansıyan sonuçları artık düzeltilmelidir. Zira bunların sürüncemede kalması bir çok sakıncayı beraberinde getirmektedir.. SMMM Nusret KURDOĞLU 67

68 1-A) Bazı iģletmelerde, 2003 ve 2004 bilançolarının düzeltilmesinde ortaya çıkan ve 580 hesaba alınan önceki dönem zararları ile, öz sermaye kalemlerinde (502, 540, 541, 542, 549 v.b.) ortaya çıkan enflasyon düzeltme farklarının karģılıklı mahsubunun hala yapılmadığı ve bu tutarların 2014 yılı kayıtlarına aktarılmıģ olduğu görülmektedir yılı sonu itibariyle yapılmamıģ olan bu mahsup iģlemi, artık en geç 2015 yılı sonu itibariyle yapılmalıdır. (Bilançonun sadeleģtirilmesine yönelik bu iģlem yapılırken, öz sermaye kalemlerinde oluģan enflasyon düzeltmesi (ED) farklarının mahsubunun 549 hesaptan baģlayarak yukarı doğru yapılması önerilir.) SMMM Nusret KURDOĞLU 68

69 Örnek: hesapta oluģan önceki dönem zararı TL, 502 hesapta oluģan Sermaye Düzeltmesi Olumlu Farkları TL, 540 hesapta oluģan Yasal Yedekler ED Farkı TL, 542 hesapta oluģan Olağanüstü Yedekler ED Farkı TL, 549 hesapta oluģan Özel Fonlar ED Farkı TL olsun. SMMM Nusret KURDOĞLU 69

70 Mahsup iģlemlerini yaparken, (bana göre) öncelikle 549 hesaptan baģlayarak, yukarıya doğru gidilmeli, sona kalan tutar 502 hesaptan mahsup edilmelidir ÖZEL FONLAR ED FARKI OLAĞANÜSTÜ YD. ED FARKI YASAL YEDEKLER ED FARKI SERM.DÜZ.OL.FARKLARI GEÇMĠġ YILLAR ZARARLARI SMMM Nusret KURDOĞLU 70

71 Bir tekrar yapalım; aslında 2004 yılı sonu itibariyle yapılmıģ olması gereken bu iģlem, bu güne kadar yapılmadıysa, artık 2015 yılında mutlaka yapılmalıdır. ĠĢlemin gecikmesinin yasal bir yaptırımı yoktur, ancak özellikle sermaye artırımları sırasında karģılaģılan sıkıntılar, kendiliğinden yaptırım oluģturmaktadır. 1-B) Bu mahsuplar sonrası, hala öz sermaye kalemlerinde bir değerleme farkı kaldıysa, bu tutarların sermayeye eklenmesi iģlemi de mutlaka yapılmalıdır. SMMM Nusret KURDOĞLU 71

72 2) Dönem sonu iģlemlerine iliģkin olarak baģvurulan kaynaklarda sıkça rastlanan gider yazılamaz deyimini doğru algılamak gerekir. Kullanılan bu deyimin asıl anlamı, matrahtan indirilemez biçimindedir. ĠĢletme kiģiliğine göre gider oluģturan tüm kalemler, ilgili gider hesaplarına gider olarak yazılmalı, bu giderlerin içerisinde KKEG niteliğinde olanlar matrah hesaplanması sırasında göz önünde tutulmalıdır. (Ödenmeyen SGK primleri, kıdem tazminat karģılıkları, özel iletiģim vergileri v.b.) SMMM Nusret KURDOĞLU 72

73 Bu uygulamanın sağlıklı biçimde yürütülebilmesi için çeģitli yöntemler vardır, ancak en sağlıklı ve pratik yöntemin Nazım Hesaplar yöntemi olduğu açıktır. O halde, Ģimdi bu Nazım Hesaplar yöntemini kısaca açıklamaya çalıģalım; SMMM Nusret KURDOĞLU 73

74 Aslında Nazım Hesap kullanımının bazı meslek mensuplarına zor bir iģlem gibi göründüğü bellidir. Ama iģin aslına bakıldığında, bu uygulama hem alıģınca çok kolaydır, hem de sonuç elde etme ve kontrollerde büyük kolaylık sağlamaktadır. SMMM Nusret KURDOĞLU 74

75 Tekdüzen Muhasebe Sistemi (TDMS), dönem sonunda elde edilecek temel mali tabloların, gerek Muhasebenin Temel Kavramları gerekse Temel Mali Tabloların Düzenlenme Ġlkeleri ile tam uyumlu olması gereğini öngörür. Bundaki temel amaç, mali tablolarda yer alan bilgilerin karar vericiler tarafından en iyi Ģekilde ve süratle kullanılabilmesi için bu tabloların anlaģılabilir, gereksinimlere uygun, doğru ve güvenilir, karģılaģtırılabilir olmasıdır. Bu bağlamda, mali tabloların, iģletmenin rapor tarihindeki gerçek durumunu tüm açıklığı ile ortaya koyması gerekir. SMMM Nusret KURDOĞLU 75

76 Oysa, TDMS nin bir aracı olan Tekdüzen Hesap Planı, mevcut hesaplarıyla iģletmeye ait tüm bilgileri kapsayamamaktadır. Bu da çok doğaldır. ĠĢletmenin çeģitli taahhütlerden doğan riskleri, (örn. Teminat mektupları, verdiği kefaletler, pasifte yer almayan taahhütler) iģletmenin edindiği referanslar (alınan kefaletler), çeģitli Ģekillerde iģletmeye tanınan avantajlar (örn. yatırım indirimine iliģkin bilgiler) gibi gerekli bazı bilgiler, bilanço hesapları içerisinde yer almamaktadır. Bu nedenle, sırf bilanço hesaplarından oluģan bir mali tabloda, bu tür bilgiler eksik kalmaktadır. O halde, bu tür bilgilerin mali tablo dip notlarında açıklanması zorunluluğu doğmaktadır. SMMM Nusret KURDOĞLU 76

77 Ayrıca, bilindiği gibi, mali tablo dip notlarında iģletmenin katlandığı risklere iliģkin bilgilerin yanı sıra, aktif değerlerin toplam sigorta tutarları v.b. gibi bilgiler de araģtırılmaktadır. ĠĢte, Nazım Hesaplar, matraha ulaģtırma kolaylığının yanı sıra, bu tür bilgilerin dönem içerisinde depolandığı bir not defteri gibi de kullanılabilir ve dönem sonunda dip notların hazırlanmasında zaman kaybını önleyebilir. SMMM Nusret KURDOĞLU 77

78 Bilindiği gibi, TDMS ne göre; Bu düzenleme kapsamında bulunan iģletmeler, muhasebe sistemlerini bu tebliğ ve ekinde öngörülen kurallara uygun olarak yürüteceklerdir. Ancak, vergiye tabi karın tespiti aģamasında vergi kanunlarında yer alan özel hükümleri göz önünde tutmak zorundadırlar. Bunu sağlamanın en kolay, en kestirme yolu, Nazım Hesap sisteminin kullanılmasıdır. SMMM Nusret KURDOĞLU 78

79 Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliği nin (MSUGT), "V"inci bölümünde de belirtildiği gibi, (TDMS) muhasebeden sadece "Doğru Matrah" değil "Doğru Kar" ya da "Doğru Sonuç" istemektedir. BĠR BAġKA DEYĠġLE, ÖNCELĠK MATRAHTA DEĞĠL, KARDA DIR. Bu istem, "KiĢilik Kavramı" ve "Tam Açıklama Kavramı" ile birlikte düģünüldüğü zaman uygulamaya çok büyük değiģiklikler getirmiģtir. Özellikle gerçekte "ĠĢletme KiĢiliği" açısından gider ya da gelir niteliğinde olan, ancak matrah saptanmasında eklenmesi ya da indirilmesi kabul edilmeyen (matrah hesaplanmasında göz önüne alınmaması gereken) çeģitli iģlemlerin kaydedilmesinde (ki bunların hepsinin kaydedilmesi zorunludur.) değiģik ve amaca uygun yöntemlerin seçilmesi ve bu yöntemlerin iyi, doğru kullanılması gerekmektedir. SMMM Nusret KURDOĞLU 79

80 ĠĢte tüm bu olgular karģısında, TDMS nin gereklerine göre sağlıklı mali tablo oluģturmak için, sürekli Nazım Hesap kullanımı neredeyse zorunludur. Konuya derinlemesine girildiğinde, Nazım Hesap sisteminin, ana hesap sisteminden neredeyse daha önemli hale gelmiģ olacağı açıkça görülecektir. Kısaca, (TDMS) ile yürürlükteki vergi mevzuatının uyumunu sağlamanın yanı sıra, bilanço hesaplarında yer alamayan önemli bilgilerin açıklanmasında, neredeyse tek altın anahtar NAZIM HESAPLAR dır. Ve bütün bunlar göz önüne alındığında, Nazım Hesaplar ın en az üç ayrı biçimde kullanım alanı olduğu ortaya çıkmaktadır; SMMM Nusret KURDOĞLU 80

81 * Dönem Karı veya Zararı ndan Matraha geçiģ anahtarı oluģturan Nazım Hesaplar: Genellikle ve olarak kullanımı yaygınlaģan bu hesaplar, yıllara yaygın inģaat ve onarım iģi yapan iģletmeler dıģında kalan tüm iģletmelerde, dönem sonlarında vergi karģılıklarının (ya da matrahın) hesaplanmasından sonra kapatılır ve bilançoda yer almaz. Sadece yıllara yaygın inģaat ve onarım iģi yapan iģletmelerde, doğrudan yıllara yaygın iģlere ait olan KKEG ve dağılıma tabi tutulan ortak giderler içindeki KKEG payları, o iģlerin bitiminde matraha eklenmek üzere kapatılmaz, bilançoda Nazım Hesaplar toplamının içerisinde yer alır. SMMM Nusret KURDOĞLU 81

82 * Mevcut hesaplarla belirtilemeyen iģletme risklerinin ve referanslarının not edildiği Nazım Hesaplar: ĠĢletmenin karģı karģıya olduğu, ancak ana hesap sisteminde yer almayan çeģitli risklerin ve referansların izlendiği Nazım Hesaplar, bu risk ve referansların devam ettiği sürece ertesi dönemlere aktarılmak üzere bilançoda yer alırlar. (Alınan - verilen teminat mektupları, alınan - verilen kefaletler v.b. gibi..) SMMM Nusret KURDOĞLU 82

83 * Dip notlarda yer alması gereken bazı bilgilerin not edildiği Nazım Hesaplar. Dip notlarda yer alması gereken bilgilerin toparlandığı Nazım Hesaplar, gerekli bilgi aktarım fonksiyonlarını tamamladıktan sonra, dönem sonunda kapatılırlar ve bilançoda yer almazlar. Gerekli açıklamalar, dip notlarda yapılır. (Aktifler üzerindeki sigorta teminatları toplamı gibi..) SMMM Nusret KURDOĞLU 83

84 Yukarıda sözü edilen gider yazılamaz söylemi ile ilgili konuyu (açık bir tanımla KKEG konusunu) daha iyi açabilmek ve yine yukarıda tanımlanan Nazım Hesapların kullanımını daha iyi kavramak için, Muhasebenin Temel Kavramları arasında, 2. ve 9. sıralarda yer alan KiĢilik Kavramı ve Tam Açıklama Kavramları na da kısaca değinmek uygun olacaktır. SMMM Nusret KURDOĞLU 84

85 2-A) KiĢilik Kavramı: <Tebliğ metni> Bu kavram; işletmenin sahip veya sahiplerinden, yöneticilerinden, personelinden ve diğer ilgililerden ayrı bir kişiliğe sahip olduğunu ve işletmenin muhasebe işlemlerinin sadece bu kişilik adına yürütülmesi gereğini öngörür. SMMM Nusret KURDOĞLU 85

86 Bu kavrama göre, iģletmenin türü ne olursa olsun, iģletme sahibi ya da ortağı, iģletmeden ayrı bir kiģidir. Bu nedenle tüm muhasebe iģlemleri de bu <iģletme kiģiliği> adına yürütülmelidir. Her iģletmede faaliyet sonucu oluģan kar, bütünü ile iģletme kiģiliğine aittir. Ortağa veya iģletme sahibine bu kardan sadece bir pay, bir temettü düģer. (Her ne kadar iģletme sahibi iģletme kasasını kendi cebi gibi kabul etse de bu sonuç böyledir. ) SMMM Nusret KURDOĞLU 86

87 Bu noktada, "Kanunen Kabul Edilmeyen Giderler" ve hatta "Matrahtan Ġndirilmesi Gereken Gelirler" konularını da iyice açmak gerekiyor. Zira yasalarda var olmasına karģın, artık (TDMS)'nde ve eskiden beri öğretide, kabul edilmeyen gider ve gelir yoktur. Muhasebe sistemi ile vergi sistemi arasındaki bu iki zıt olgunun bir aracı iģlem le uzlaģtırılması gerekmektedir. SMMM Nusret KURDOĞLU 87

88 <ĠĢletme KiĢiliği> açısından gider olduğu halde, matrah saptanmasında yasanın gider kabul etmediği giderler "Kanunen Kabul Edilmeyen Giderler" olarak tanımlanmaktadır. "KiĢilik Kavramı" gereği, bu tür giderler "ĠĢletme KiĢiliği" açısından gider olarak kaydedilecek, böylece iģletmenin gerçek karına ulaģılacaktır. Ancak vergiye tabi karın (matrahın) saptanması aģamasında, vergi yasalarınca kabul edilmeyen bu tutarlar "Gerçek Kar" a eklenerek matrah bulunacaktır. Bu olgu açısından kurum ile Ģahıs iģletmeleri arasında hiç bir fark gözetilmeden aynı uygulama yürütülecektir. SMMM Nusret KURDOĞLU 88

89 Ancak bu noktada bir parantez açarak, zaman zaman rastlanan hatalı bir uygulamaya da değinmek gerekir. Yapılan bazı denetlemelerde iģletme sahibi veya ortaklar için yapılan bazı harcamaların gider ve KKEG olarak kayda alındığı görülmektedir. Yapılan iģlemin kayıt yöntemi doğru olsa bile iģlem yanlıģtır. Zira ĠġLETME KĠġĠLĠĞĠ ĠÇĠN GĠDER OLMAYAN BĠR KALEM, hiç bir biçimde gider yazılamaz. Bu giderin KKEG olarak iģleme alınmıģ olması da hatayı düzeltmez. Harcama kimin için yapıldıysa onun cari hesabına borç yazılır. Bu uygulama Ģahıs firmalarında da kurumlarda da aynıdır. SMMM Nusret KURDOĞLU 89

90 Çünkü "KiĢilik Kavramı" hem kurumlar hem de Ģahıs iģletmeleri için geçerlidir. Aynı durum, matraha eklenmeyecek belli gelir türleri için de söz konusudur. Bu arada, KKEG hesaplarını 6 veya 7 grubu hesaplarında kullananlar da görülmektedir. Oysa, özellikle "Gelir Tablosu Ġlkeleri'nin amaçları" dikkatlice gözden geçirildiğinde, TDMS ne göre tüm giderlerin gerek 7 li "Maliyet Hesapları" ana hesap sınıfında, gerekse gelir hesaplarıyla birlikte 6 lı "Gelir Tablosu Hesapları" ana hesap sınıfında sınıflandırılmıģ ve gerçeğe uygun olarak gösterilmesi gerektiği açıkça ortaya çıkmaktadır. SMMM Nusret KURDOĞLU 90

91 Bu durumda, TDMS öncesindeki ve hatta bu gün dahi yer yer kullanılan hatalı ve yaygın bir uygulamaya son vermek ve bu tür giderleri, "6" lı ya da "7" li gider hesapları arasında açılan tek bir "Kanunen Kabul Edilmeyen Giderler" hesabında toplamaktan kesinlikle kaçınmak gerekiyor. Aksi halde, özenle düzenlemeye çalıģtığımız Gelir Tablosu, hiçbir zaman (doğru ticari karı verse bile) doğru bir tablo olmayacaktır. Çünkü ara tutarlar hatalı olacaktır. O halde ne yapmalı? SMMM Nusret KURDOĞLU 91

92 "ĠĢletme KiĢiliği" açısından gider olan her harcama, ilgili gider hesabı hangisi ise ona kaydedilmeli, eğer bu gider "Kanunen Kabul Edilmeyen Gider" ise, aynı anda bu amaçla açılmıģ Nazım Hesaba da kaydedilmeli ve orada da izlenmelidir. Dönem sonunda da, ilgili Nazım Hesapta toplanan bu tutar, TDMS kurallarına göre saptanan ve 690 hesapta oluģan "Ticari Kar" tutarına eklenerek, matraha ulaģılmalıdır. SMMM Nusret KURDOĞLU 92

93 "Matrahtan indirilmesi gereken gelirler" kavramına gelince, bu da "kanunen kabul edilmeyen giderler" kavramının tam tersine iģleyecek bir kavramdır. Bir kısım gelirler, <iģletme kiģiliği> açısından gelir oluģturduğu halde, matrah hesaplanmasında göz önüne alınmaz. Bu gelirleri birkaç örnekle toparlamak mümkündür; ĠĢletmede, bir dönem önce "ĠĢletme KiĢiliği" açısından gider olup, yasa gereği "Kanunen Kabul Edilmeyen Gider" olarak kaydedilen, ancak bir sonraki dönemde de "ĠĢletme KiĢiliği" açısından gelir haline gelen bazı iģlemler mevcuttur. VUK'nca kabul edilmeyen ama MSUG Tebliği gereği aktiflerdeki değer düģüklükleri için ayrılan karģılıklardan ya da önceki dönemlerde ayrılan kıdem tazminat karģılıklarından iptaller veya SGK Hazine Katkıları gibi... SMMM Nusret KURDOĞLU 93

94 ĠĢte bu tür gelirleri de dönem matrahından indirebilmek (ya da matraha eklenmesini önlemek) amacıyla yine bir Nazım Hesap çiftinde izlemek gerekir. Her iki uygulama için ilk zamanlarda üzerinde anlaģma sağlanan ve çoğunlukla kullanılan hesaplar; "950- Kanunen Kabul Edilmeyen Giderler ve 951- Kanunen Kabul Edilmeyen Giderler KarĢılığı 960- Diğer Ġndirimler KarĢılığı ve 961- Diğer Ġndirimler" hesapları idi. SMMM Nusret KURDOĞLU 94

95 Ancak, uygulamada geçen yıllar ve son dönemlerde vergi yasalarındaki değerleme hükümlerinde ve bunların yorumlarında yapılan değiģiklikler, bu iki Nazım Hesap çiftinin bu isimlerle amaca hizmette yetersiz kaldığını, gereksinimi karģılayamadığını göstermiģtir. Kanunen kabul edilmeyen giderler, sonuçta birer gider kalemidir, ilgili gider yerine gider yazılır, sonra kara eklenerek matraha ulaģılır. Oysa, geçen zaman içerisinde gider olmadığı halde matraha eklenen unsurlar da olduğu görülmüģtür. SMMM Nusret KURDOĞLU 95

96 itibariyle 5228 s.y. ile yürürlüğe giren VUK değiģikliklerinden önce, önceki dönemde gelire eklendiği halde matraha eklenmemiģ mevduat faizlerinin, tahsil edildiği dönemde gelir yazılmaksızın matraha eklenmesi.. Ya da sermayeye ekleme dıģında baģka bir alanda kullanılan Enflasyon Düzeltme Olumlu Farkları gibi.. SMMM Nusret KURDOĞLU 96

97 Bunları göz önüne aldığımız zaman, ve Nazım Hesapların, yukarıda belirtilen isimlerle değil de, aģağıda listelenen Ģekilde kullanılmasının daha doğru olacağı ortaya çıkmaktadır. SMMM Nusret KURDOĞLU 97

98 950- MATRAHA EKLENECEK UNSURLAR KANUNEN KABUL EDĠLMEYEN GĠDERLER MATRAHA EKLENECEK DĠĞER UNSURLAR 951- MATRAHA EKLENECEK UNSURLAR KARġILIĞI KANUNEN KABUL EDĠLMEYEN GĠDERLER KARġILIĞI MATRAHA EKLENECEK DĠĞER UNSURLAR KARġILIĞI 960- MATRAHTAN ĠNDĠRĠLECEK UNSURLAR KARġILIĞI MATRAHTAN ĠNDĠRĠLECEK GELĠRLER KARġILIĞI MATRAHTAN ĠNDĠRĠLECEK DĠĞER UNSURLAR KARġILIĞI 961- MATRAHTAN ĠNDĠRĠLECEK UNSURLAR MATRAHTAN ĠNDĠRĠLECEK GELĠRLER MATRAHTAN ĠNDĠRĠLECEK DĠĞER UNSURLAR SMMM Nusret KURDOĞLU 98

99 Burada önemli nokta, Nazım Hesap sisteminin kullanılıģ Ģeklidir. Bir nazım hesap hiçbir Ģekilde tek baģına kullanılmaz. Daima çift olarak kullanılır. Konuyu giderler açısından ele alırsak, bir gider kalemi, önce ilgili gider hesabına alınır. Ardından gelen mahsup fiģinde de ilgili Nazım Hesap çiftine ayrıca kayıt yapılır. SMMM Nusret KURDOĞLU 99

100 Örnek: 2 ĠĢletmede her hangi bir dönemde gelen telefon faturası ile ilgili bilgiler aģağıdaki gibi olsun; Fatura toplamı 37,75 Toplam tutarın içindeki; KDV tutarı 5.09 Ö.ĠletiĢim V. tutarı 4.25 HaberleĢme gideri tutarı SMMM Nusret KURDOĞLU 100

101 Bu kalemlerin son ikisi, ĠġLETME KĠġĠLĠĞĠ açısından birer giderdir. Ama, bunların arasında Özel ĠletiĢim Vergisi (ÖĠV), aynı zamanda bir Kanunen Kabul Edilmeyen Gider kalemidir. Buna göre, önce tahakkuk iģlemini kayda alalım; SMMM Nusret KURDOĞLU 101

102 770- GENEL YÖNETĠM GĠDERLERĠ ?- HABERLEġME GĠDERLERĠ ? 0? Telefon giderleri ? 0? Özel ĠletiĢim Vergisi Gid ĠND. KDV SATICILAR HESABI 37, ?- T.TELEKOM Bu tahakkuk maddesinin ardından, ÖĠV nin dönem sonu matrah hesaplanması sırasında KKEG olarak göz önüne alınabilmesi için, yukarıda ilk kademe alt hesap detayları verilmiģ olan Nazım Hesap çiftine de kaydedilmesi gerekir. SMMM Nusret KURDOĞLU 102

103 950- MATRAHA EKLENECEK UNSURLAR KAN. KABUL EDLM. GĠDERLER Ö.Ġ.V MATRAHA EKLENECEK UNSURLAR KARġ KAN. KABUL EDLM. GĠD. KARġ KONUYLA ĠLGĠLĠ DĠĞER ÖNEMLĠ KAVRAMA GELĠNCE; SMMM Nusret KURDOĞLU 103

104 2-B) Tam Açıklama Kavramı: <Tebliğ metni> Tam açıklama kavramı; mali tabloların, bu tablolardan yararlanacak kişi ve kuruluşların doğru karar vermelerine yardımcı olacak ölçüde yeterli, açık ve anlaşılır olmasını ifade eder. Mali tablolarda finansal bilgilerin tam olarak açıklanması yanında, mali tablo kalemleri kapsamında yer almayan ancak alınacak kararları etkileyebilecek, gerçekleşmesi muhtemel olaylara da yer verilmesi bu kavramın gereğidir. SMMM Nusret KURDOĞLU 104

105 Mali tabloların düzenlenmesinde tam açıklama kavramına uygun bir örnek, (Mali tablo içeriğindeki bilgiler açısından) "36" grubu hesapları olarak gösterilebilir. Bilindiği gibi, bilançoda, "36" grubundaki "360- ÖDENECEK VERGĠ VE FONLAR" ve "361- ÖDENECEK SOSYAL GÜVENLĠK KESĠNTĠLERĠ" hesaplarında sadece tahakkuk etmiģ ancak henüz ödeme günü gelmemiģ borçlar yer alabilir. Eğer mali tabloda yer alan "360" ve "361" hesaplarda vadesi geçtiği halde ödenmemiģ borçlar yer alıyorsa, bu mali tablonun üretiminde hem açıklık ilkesine, hem sosyal sorumluluk ilkesine uyulmamıģ olma durumu ortaya çıkar. SMMM Nusret KURDOĞLU 105

106 Doğru düzenlenmiģ bir mali tabloda, bu tür borçlar "360" ve "361" hesaplarda yer alamaz. Bunlar, dönemin sonunda, yine 36 grubu hesapları içerisinde yer alan "368- VADESĠ GELMĠġ ERTELENMĠġ VEYA TAKSĠTLENDĠRĠLMĠġ VERGĠ VE DĠĞER YÜKÜMLÜLÜKLER" hesabına aktarılmalı, (aynı zamanda KVYK ile ilgili bilanço ilkeleri gereği) mali tablo tarihi itibariyle oluģmuģ gecikme zamları da tahakkuk ettirilerek "369- ÖDENECEK DĠĞER YÜKÜMLÜLÜKLER" hesabında gösterilmelidir. SMMM Nusret KURDOĞLU 106

107 Örnek: 3 GÜNCEL USUL ĠNCELEMELERĠ KONULARINA HAZIRLIK, ĠĢletmede, tarihli mizanda görünen 361 hesap bakiyesinin dağılımı aģağıdaki gibi olsun; Ekim 2015 SGK primi Kasım 2015 SGK primi Aralık 2015 SGK Primi Toplam 765,75 SMMM Nusret KURDOĞLU 107

108 itibariyle bu listeye bakıldığında, Ekim 2015 prim tutarının ödeme vadesinin geçtiği görülmektedir. Kasım primi de henüz ödenmemiģ durumdadır ama, özel olarak Kasım primi için takvime bakmak gerekmektedir. Eğer tarihi hafta sonu tatiline denk gelirse, bu durumda Kasım primi için, henüz ödeme vadesi geçmemiģ demektir yılı takvimine baktığımızda, Kasım primi için vade sonu olan günü, her hangi bir tatil gününe denk gelmemektedir. O halde bu borcun da vadesi geçmiģ durumdadır. SMMM Nusret KURDOĞLU 108

109 Bu durumda, Tam Açıklama Kavramı uyarınca, tarihi itibariyle vadesi geçtiği halde henüz ödenmemiģ olan Ekim ve Kasım 2015 prim borçlarının, tarihli bilançoda, 361 hesap içerisinde değil, 368 hesapta yer alması gerekir. Bu aktarma iģlemini yaparken de, daha önce tahakkuk sırasında ilgili gider yerine yazılmıģ olan bu tutarın, nazım hesap aracılığıyla giderden silinmeksizin matrahtan indirilmesini önlemek gerekmektedir. Yapılması gereken kayıtlar aģağıdaki gibidir; SMMM Nusret KURDOĞLU 109

110 ÖDN. SOSYAL GÜV. KES VD.GEÇ.ERT.TAKS.VER.VE DĠĞ.YÜK MATRAHA EKLENECEK UNSURLAR KAN. KABUL EDLM. GĠDERLER ÖDENM. SGK PR MATRAHA EKLENECEK UNS. KARġ KAN. KABUL EDLM. GĠD. KARġ SMMM Nusret KURDOĞLU 110

111 ÖdenmemiĢ olan bu primlerin itibariyle oluģan gecikme zammı tutarı da TL olsun. Bu tutarın da, dönemsellik kavramı gereği dönem giderleri içerisinde, yabancı kaynaklara iliģkin bilanço ilkeleri gereğince de, bilançoda borçlar arasında yer alması gerekir. Bunu sağlamak için de, aģağıdaki kayıt yeterlidir; SMMM Nusret KURDOĞLU 111

112 GENEL YÖNETĠM GĠDERLERĠ ? GECĠKME ZAMMI GĠDERLERĠ ÖDENECEK DĠĞER YÜK.LER MATRAHA EKLENECEK UNSURLAR KAN. KABUL EDLM. GĠDERLER GECĠKME ZAMLARI 951- MATRAHA EKL.UNSURLAR KARġ.ĞI KAN. KAB. EDLM. GĠD. KARġ SMMM Nusret KURDOĞLU 112

113 2-C) Dipnotlara Yönelik Bilgiler Nazım Hesapların, yukarıda belirtilen alanlar dıģında da değiģik kullanım alanları var demiģtik. SMMM Nusret KURDOĞLU 113

114 Bilindiği gibi, dipnotlar temel mali tabloların ayrılmaz parçalarıdır. Dipnotlardaki bazı bilgilerin, beyanname dönemlerindeki zaman sıkıģıklığı içerisinde kolaylıkla toparlanabilmesi, yine Nazım Hesap kullanımıyla oldukça kolaylaģmaktadır. Dönem içerisinde bir iģlem oluģtuğu zaman az bir zaman harcamasıyla Nazım Hesap sistemine konulacak küçük notlar, mali tablo düzenlenmesi ve beyanname hazırlığı sırasında büyük zaman kazancı sağlamaktadır. SMMM Nusret KURDOĞLU 114

115 Örneğin, bilanço dipnotlarında, Aktif değerlerin toplam sigorta tutarları sorulmaktadır. Eğer daha önce Nazım Hesap sistemi bu konuda kullanılmadıysa, bu sorunun yanıtlanması için bütün geçerli sigorta poliçelerinin, o sıkıģık dönemde tek tek elden geçirilmesi gerekecektir ki, bu azımsanmayacak bir zaman kaybı doğuracaktır. Oysa, örneğin bir kasko poliçesi giderleģtirilirken, aynı mahsupta ilgili Nazım Hesap çiftine de kayıt düģülmüģ olsa, sorunun yanıtını bulmak, birkaç saniyeden fazla zaman almayacaktır. SMMM Nusret KURDOĞLU 115

116 Örnek: 4 GÜNCEL USUL ĠNCELEMELERĠ KONULARINA HAZIRLIK, ĠĢletme, TL teminatla aktifindeki bir taģıta kasko sigortası yaptırmıģ, toplam 120 TL prim borçlanmıģtır. Poliçe geçerlik tarihleri, arasıdır. (TaĢıt genel yönetim hizmetlerinde kullanılmaktadır.) SMMM Nusret KURDOĞLU 116

117 Buna göre, 2015 yılı Kasım ve Aralık aylarına düģen gider payı 57 gün için TL dır yılına düģen gider payını ise Geçici Vergi dönemlerine göre giderleģecek Ģekilde paylaģtırırsak, 1. döneme 90 gün üzerinden TL, 2. döneme 91 gün üzerinden TL, 3. döneme 92 gün üzerinden TL ve 4. döneme 35 gün üzerinden TL. düģmektedir. Buna göre poliçenin prim tutarının kaydını aģağıdaki biçimde yapabiliriz; (Bu hesaplama basit bir excel formülüyle kolayca yapılabilir.) SMMM Nusret KURDOĞLU 117