Siirt, Mezopotamya ve Anadolu uygarlıklarının kesiştikleri alanda kurulmuştur.

Transkript

1 TARİHİ YAPI Siirt, Mezopotamya ve Anadolu uygarlıklarının kesiştikleri alanda kurulmuştur. Yakın zamana kadar Siirt tarihinin İ.Ö. IV. yy. öncesi dönemleri bilinmemekteydi yılında Halet ÇAMLIBEL ve R.J.BRAIDWOOD başkanlığında kurulan Güneydoğu Anadolu Tarih Öncesi Araştırmaları Karma Projesi kapsamında, Siirt İli nde yapılan yüzey araştırmalarında Neolitik, Kalkolitik, Tunç ve Helenistik, Roma, Bizans İslam ve Yakınçağ ı kapsayan dönemlere ait buluntular ortaya çıkarılmıştır. Günümüzdeki kültürel yapı Türk İslam Kültürü nün etkisiyle biçimlenmiştir.

2 Cumhuriyet Döneminde il olan Siirt eski Arapça adıyla Veleye, 1924 te Beytüşşebap ın; 1926 da Beşiri ve Sason un katılmasıyla genişledi. Ancak Beytüşşebap, 1936 da yeniden il yapılan Hakkâri ye bağlandı de Yanarsu ilçesinin merkezi Kurtalan a taşındı ve aynı ilçeye bağlı Baykan bucağı ilçe oldu. Aynı yıl Sason a bağlı bucak olan Hazo, Kozluk adıyla ilçe yapıldı te Garzan ilçesinin ve merkezinin adı Kurtalan olarak değiştirildi de Beşiri nin bucağı olan nahiye, Batman adıyla ilçe yapıldı de Pervari ilçesinin (Şimdiki ismi Bahçesaray) bucağı, Van ın Gevaş ilçesine bağlandı yılında Siirt in Batman, Beşiri, Kozluk ve Sason ilçeleri yeni kurulan Batman iline bağlandı. Aynı yıl Siirt in Şırnak ilçesiyle, Eruh tan ayrılarak ilçe yapılan Güçlükonak beldesi yeni kurulan Şırnak iline bağlandı ve Merkez ilçeye bağlı Tillo bucağı Aydınlar adıyla ilçe yapıldı. KÜLTÜREL YAPI İnanç tarihi merkezi Siirt, inanç tarihi açısından bölgede merkez konumunda olan kentlerden biridir. Türkiye nin en eski ulu camilerinden biri olan Siirt Ulu Camii ve burada yaşamış İslam âlimlerine ait yaklaşık 20 adet türbe günümüzde çok sayıda kişi tarafından ziyaret edilmektedir. Bunlardan en önemlileri Baykan ilçesi Ziyaret Beldesi nde bulunan Veysel Karani ye ait türbe ile Aydınlar İlçesi mezarlığında bulunan İsmail Fakirullah ve İbrahim Hakkı ya ait türbelerdir.

3 Siirt Battaniyesi Siirt Battaniyesi nin de temel malzemesi tiftik keçisinin yünüdür. Tiftik eğrilerek iplik haline getirilir. Bu iplikler yöresel tezgâhlarda dokunur. Dokuma sırasında tarakla vurularak tüylendirilir. Tiftiğin siyah, beyaz, sansar ve devetüyü gibi renkleri vardır. Tiftiklerin işlenmesi sırasında herhangi bir boya kullanılmaz. Her tezgâhta tek kişilik battaniyeden günde sadece bir adet dokunabilmektedir. Günümüzde bu dokuma tekniği ile manto, atkı, heybe, çanta ve yatak örtüsü de yapılır. Siirt Kilimleri Siirt kilimleri tamamen yün iplikten dokunur. İplikler kök boya ile boyanır. Bu doğal boya nedeniyle canlılığını yıllarca korur. Kentte kilim üretimi Sosyal Yardımlaşma Vakıfları, Halk Eğitim Kursları ve aile tezgâhları aracılığı ile yapılmaktadır. Bölgeye has bir el sanatı olan ve çeşitli boylarda yapılabilen Jirkan Kilimi Siirt te de üretilmektedir. Yöresel Giysiler

4 Şalşepik Siirt e ve Şırnak a özgü bir giysidir. Erkek giysileri yelek, cepken ve geniş paçalı pantolondan oluşur. Şalşepik, kökboyası ile boyanır. Kışın sıcak yazın serin tutar. Siirt Mutfağı Siirt Mutfağı nda buğday ürünleri ve et en çok kullanılan malzemelerdir. Kentin mutfağında perde pilavı ve büryanın özel bir yeri vardır. Siirt Fıstığı Siirt fıstığı Antep fıstığına göre daha iri ve tombuldur. Yağ oranı düşüktür, yendiği zaman mideye dokunmaz. Siirt Pervari Balı Yörede yetişen ballara göre rengi daha açık bir baldır. Üretiminde şeker ve yem gibi katkı maddeleri kullanılmaz. Akciğer, kalp, sindirim sistemi ve kan dolaşımına iyi geldiği kabul edilmektedir. Siirt Bıttım Sabunu Siirt merkezi ve yöresinde yetişen bıttım (menengiç) bitkisinden üretilir. Kepeklenmeyi ve saç dökülmesini önleyen özelliklere sahiptir.

5 Siirt Cas Evleri Kentin eski kesimlerinde bulunan, iki-üç katlı, yukarıya doğru daralan küçük pencereli ve düz damlı evler, cas adı verilen bir harçla sıvanmıştır. Kent çevresinde bulunan alçı taşının yakılıp öğütülmesiyle elde edilen cas, çabuk sertleşmesi sonucu kubbe yapımına da olanak vermektedir. Cas evlerin kapı ve pencere çevrelerinde taş oymalar yer alır. Yapı malzemesi ve iklim şartlarına bağlı olarak Siirt in geleneksel konut mimarisini temsil eder. Cas evleri, işçiliğinin zor, maliyetinin yüksek ve dayanıklılığının daha az olması sebebiyle betona karşı direneme ve kaybolmaya yüz tutmuştur. COĞRAFİ YAPI

6 GENEL KONUM Siirt doğudan Şırnak ve Van, kuzeyden Batman ve Bitlis, batıdan Batman, güneyden Mardin ve Şırnak İlleri ile çevrilidir. İl topraklarının büyük bölümü dağlarla kaplıdır. Kuzeyde Muş Güneyi Dağları, doğuda Siirt Doğusu Dağları İl in doğal sınırlarını oluşturan sıra dağlardır. Siirt İli nin yüzölçümü 5,473Km² dir. Km² ye ise 55 kişi düşmektedir. YERYÜZÜ ŞEKİLLERİ DAĞLAR

7 İlde yeryüzü şekilleri daha çok yüksek dağ ile platolardan oluşmaktadır. Siirt in kuzeyi ve doğusu yüksek ve sarp kesimlerdir. Genel olarak Güneydoğu Toroslar adıyla anılan bu dağ sırası, doğudan güneydoğuya genişçe bir yay çizerek Hakkâri Dağları yla birleşmektedir. PLATOLAR VE YAYLALAR Siirt te dağlardan sonra en ağırlıklı yeryüzü şekli platolardır. Büyük bir bölümü yüksek düzlükler şeklinde olan bu platolar, Siirt Doğusu Dağları nın kuzey bölümünü oluşturan D.yol, Kurtalan, Kapılı ve Yazlıca Dağları nın Botan Suyu ve kollarınca yarılmış vadilere bakan yamaçlarında toplanmıştır. Başlıcaları, Pervari de Cemikarı, Ceman ve Herekul Yaylaları ile Şirvan da Bacavan Yaylası dır.yaz, kış bol yağış alan bu yaylalar,zengin çayırlarla kaplıdır. VADİLER Botan (Uluçay) Vadisi Bitlis in güneyindeki dağların eteklerinde başlayan Botan Suyu Vadisi, yüksek ve sarp yapılı bir kesimde güneye doğru uzanır. Doğruyol, Kuran ve Kapılı Dağları nın arasında bulunan vadi, Türkiye nin en dik ve sarp vadilerindendir. Bitlis Çayı Vadisi ile birleşen Botan Vadisi, Dicle Vadisi ne açılır. AKARSULAR Siirt İli, Güneydoğu Anadolu Bölgesi nin kuzeydoğu ucunda yer alır. Bölge, G.doğu Anadolu Düzlükleri nden sonra birden yükselmekte, doğu ve kuzey kesimleri bol yağış almaktadır. Bu nedenle, kuzeyden Muş Güneyi Dağları, doğudan Siirt Doğusu Dağları yla çevrili olan il alanı, Dicle Irmağı nın önemli su toplama alanlarından birini oluşturmaktadır. İl topraklarının tümü Dicle Havzası na girmektedir. Havza, Fırat, Kızılırmak ve Sakarya Havzaları ndan sonra ülkenin dördüncü büyük su toplama alanıdır. BOTAN (ULUÇAY)

8 Nordüz Platosu nu batıdan kuşatan Siirt-Hakkâri ve Siirt-Van sınırlarını oluşturan yüksek dağlardan kaynağını alan bu akarsu, önce batıya, sonra kuzey batıya doğru akar. Suyu iyice bollaşan Botan Suyu dar ve derin bir vadi oymuştur. Vadi tabanıyla dağların dorukları arasındaki yükselti farkı m. ye ulaşır. Akarsu, Pervari yöresinin sularını toplayan Çatak Çayı ve Bitlis in doğusundaki dağlık yöre ile Doğruyol, Kapılı ve Kuran Dağları sularını toplayan Büyükdere yle Çukurca da birleşir. Burada Botan Suyu adını alır. Batı yönünde akan Botan Suyu (Uluçay), Aydınlar İlçesi ve İl Merkezi nin doğusundan geçer. Bostancık yöresine ulaşır. Burada, doğudan Eruh yöresinin sularını toplayan Zorava Çayı nı, kuzeyden Muş Güneyi Dağları nın sularını toplayan Bitlis Çayı nı alır. Bitlis Çayı, Botan Suyu na karışmadan önce, Kavuşşahap Dağları nın sularını toplayıp gelen Pınarca Çayı ile birleşir. Botan Suyu bu iki önemli akarsuyla birleştikten sonra, Çat Tepe de Dicle Irmağı na katılır. Yüksek dağlardaki kaynaklarla, kar örtülerinin ağır ağır erimesi ile ve yağmurlarla beslenen bu büyük çay her mevsimde bol su taşır. İlkbahardan yaz ortalarına kadar geçirdiği su, saniyede ortalama m³ tür. Nisan ve Haziranda bu miktar m³, Mayıs ta m³ ü bulur, hatta arasıra bunu geçtiği de olur. Böyle zamanlarında Dicle den de büyük bir ırmak görünümündedir. En çekilmiş olduğu yaz sonu ve güzün bile derinliği yine 1 metreden çoktur ve yatağındaki su miktarı m³ ten aşağı düşmez. Bu ırmağın birçok yerinde hidroelektrik santrali kurma incelemeleri yapılmıştır. Kıyıdan kıyıya ancak kayıkla geçilebilir. Botan Irmağı çok yerinde dar ve derin dik inişli vadilerden geçer. Yolu boyunca alçak düzlükler azdır ve sulama da yararlı olamamıştır. Botan Irmağı nın Dicle ye karıştığı yer yakınında Dicle Nehri keskin bir dirsekle güneye döner. Reşinan çayı, Garzan Çayı,Kezer Çayı,Başur çayı diğer çaylardandır. JEOLOJİK YAPI Petrol arama amacıyla, Siirt topraklarında bugüne kadar çok sayıda araştırma yapılmıştır. Bu

9 araştırmaların sonuçlarına göre, il alanı değişik jeolojik yaşta kütlelerden oluşmaktadır. Bu kütlelerin en eskisi Siirt-Bitlis arasında kuzeybatı-güneydoğu doğrultusunda uzanan başkalaşım kayaları serisidir. III. Zaman kratase ve III. Zaman palojen ve neojen yaşlı olan bu seriler doğudan il alanına sokulmaktadır. Tebeşirli kalker taşları, yontulmaları ve işlenmeleri kolay olduğu için genellikle yapı taşı olarak kullanılmaktadır. İlimiz de geniş alanlar kaplayan, dağ ve tepelerde bolca rastlanan bu oluşumlara Midyat Kalkerleri denilmektedir. İçlerinde orta eosen yaşlı fosillere de rastlanan Midyat Kalkerleri Merkez İlçe nin güneyinde, Siirt-İdil arasında ve Midyat dolaylarında göze çarpar. İl alanında sert kalkerlerin üzerine, kil, marn, silt ve kum taşlarından oluşan neojen yaşlı göl serileri yığılmıştır. Bu hafif eğimli yumuşak göl serileri geniş düzlükleri ve ovaları oluşturmaktadır. Genç oluşumlar arasında yer yer jipsli tabakalar yüzeye çıkmaktadır. Bu jipslere İlimizde Cas Taşı denir. Bu taşlar eskiden yakılıp ufalandıktan sonra yapılar da harç olarak kullanılma kta idi. Siirt il alanı, ülkenin başlıca kırık çizgilerinin dışında kalmakta, sarsıntıların zararsız geçtiği tehlikesiz bölgeler kapsamına girmektedir. Şehrin çevresi ve özellikle Botan Vadisi sert ve sarp kayalıklardan meydana gelmektedir. YERALTI ZENGİNLİKLERİ Siirt'in en önemli yeraltı zenginliği petrol ürünüdür. Petrol, Siirt'in Kurtalan ilçesinde çıkarılmaktadır. Siirt'te krom ve bakır yatakaları da vardır. Baykan ve Şirvan yörelerinde ince damarlar halinde bulunan bakır yataklarının uzunluğu 70 m, genişliği de 80 cm dir. Türkiye nin en büyük 2. işlenebilir bakır rezervine sahip olan İl, Türkiye de petrol çıkarılan 11 ilden biridir. İKLİM Siirt'te karasal iklim hüküm sürmektedir, dört mevsim en belirgin özellikleriyle yaşanmaktadır. Yazları sıcak ve kuraktır. En az yağış Kurtalan'da, en fazla yağış Baykan'da görülür. GAP'ın devreye girmesiyle iklimde belirgin bir değişme gözlenmiştir. İlkbaharda daha fazla yağış oluşurken, %40'ın altında olan nem oranı yükselmiştir. Gece ve gündüz arası sıcaklık farkı fazladır. Tespit edilen en yüksek sıcaklık 43.3 C,en düşük sıcaklık ise C dir

10 BİTKİ ÖRTÜSÜ VE ORMANLAR Siirt il alanı Doğu Anadolu yapraklı orman kuşağı ile Güneydoğu Anadolu bozkır kuşağı arasındadır. Toros dağlarının Güneydoğu Toroslar adıyla anılan bölümleriyle, buradan kuzeye doğru uzanan plato ve dağlarda önemli ölçüde azalmış meşe ağaçları vardır. İDARİ YAPI 1923 yılında il olan Siirt in ilçe sayısı 11 iken 1990 yılında Şırnak ve Batman ilçelerinin il olması ile ilçe sayısı 7'ye düşmüştür. Bölge Adı Belediye Sayısı İlçe Sayısı Siirt 13 7 Köy Sayısı 280 Kaynak: TÜİK, Bölgesel Göstergeler, 2011 NÜFUS Adrese Dayalı Nüfus Sayım Sistemi Kayıtlarına göre Siirt ilinin 2010 nüfusu kişidir. Bu rakam Türkiye nüfusunun %0,4 üdür. Bu anlamda Türkiye de 59. sıradadır. Yıllık nüfus artışı yılı verilerine göre -9.7 dir.km² ye 55 kişinin düştüğü ilde nüfusun %60,6 sı şehir merkezinde yaşamaktadır. %84 Yaş bağımlılık oranı(0-14 yaş ve 65 yaş ve daha yukarıdaki nüfusun, yaş grubundaki nüfusa oranının yüzde olarak ifadesidir) ile Türkiye de 47. sırada olan Siirt 30 yaşın altındaki % 70 lik nüfusu ile dinamik bir insan kaynağı barındırıyor. Siirt bölge illerden ve büyük şehirlerden göç alıp, göç vermektedir.2009 yılında net göç hızı negatif değerlerdedir TÜİK verilerine göre Siirt in çevre ilçe ve köylerinin nüfusu aşağıdaki gibidir: Baykan Eruh Kurtalan Pervari Merkez Şirvan Aydınlar Siirt Toplam İl/İlçe Merkezleri Belde/Köyler Toplam

11 Kaynak: 2010 ADNKS TÜİK Nüfus Sayımı 2023 yılında nüfusun 450 bini bulması bekleniyor Yılı Nüfus Tahmini Toplam Kent % Kır % Kaynak: 2023 Yılı İçin İl ve Bölge Düzeylerinde Nüfus Projeksiyonu,Mehmet Karakaya, Doç. Dr. Sinan Yılmaz, Hacettepe Üniversitesi Nüfus Bilimleri Enstitüsü, 2008 EĞİTİM İl genelinde, 12 bağımsız anaokulu, 10 YİBO, 1 özel ilköğretim okulu, 329 ilköğretim okulu, 27 lise toplam 379 okul bulunmaktadır. Bununla birlikte ile Siirt Üniversitesi hizmet etmektedir. DPTnin 2003 yılında yapmış olduğu sosyal gelişmişlik endeksi çalışmasında Siirt Türkiye sıralamasında 75.sırada bulunmaktaydı. Genel olarak bazı göstergeler şu şekildedir: 2010 ADNKS verilerine göre okuryazar oranı %86,31 olan Siirt te, kadın okuryazarlık oranı %79,36 dır. Okur-Yazar Oranı(%) Okur-Yazar Kadın Oranı(%) SİİRT TRC3 TR 86,31 79,36 87,24 79,36 93,96 90,13 Kaynak: 2010 ADNKS TÜİK Nüfus Sayımı İlköğretimde derslik başına düşen öğrenci sayısı 32, genel orta öğretimde 30 ve mesleki ve teknik ortaöğretimde 36 dır. İlköğretim Toplam Ortaöğretim Genel Ortaöğretim Mesleki ve Teknik Ortaöğretim SİİRT TRC3 TR

12 Kaynak: 2010 ADNKS TÜİK Okullaşma oranları özet tablosu şu şekildedir: Okul Öncesi Yaş Toplam Erkek ,1 31,0 SİİRT ,0 44, ,9 27,3 TR ,6 39,2 SİİRT TR Kadın 31,2 SİİRT 45,2 26,5 TR 37,9 Brüt Net Brüt Net İlköğretim Ortaöğretim Yaş Toplam Erkek Kadın Yaş ,1 31,0 31,2 SİİRT ,0 44,8 45, ,9 27,3 26,5 TR ,6 39,2 37,9 4-5 Genel Ortaöğretim Mesleki Ve Teknik Ortaöğretim Toplam Erkek Kadın Toplam Toplam 37,7 50,4 24,0 SİİRT Brüt 37,7 23,6 30,1 16,5 Net 23,6 48,1 49,1 47,0 TR Brüt 48,1 35,7 34,9 36,4 Net 35,7 Kaynak: Milli Eğitim Bakanlığı, Örgün Eğitim İstatistikleri, 2009 Siirt te ara eleman ihtiyacını karşılamaya yönelik; 4 Çok Programlı Lise, 2 Sağlık Meslek Lisesi, 3 Kız Meslek Lisesi 1 Endüstri Meslek Lisesi, 2 Güzel Sanatlar Lisesi ve 1 Ticaret Meslek Lisesi bulunuyor yılında kurulan Siirt Üniversitesi akademik yılında öğrenci sayısına ulaşmıştır. Bugün Mühendislik-Mimarlık, Fen- Edebiyat ve Eğitim olmak üzere üç Fakülte, bir Sağlık Yüksekokulu ve dört Meslek Yüksekokulu ile bir Araştırma ve Uygulama Merkeziyle faaliyetlerini sürdüren Üniversitenin yeni yerleşke inşaatı devam etmektedir.

13 SAĞLIK İl genelinde 6 kamu 3 özel olmak üzere 9 hastane, 24 sağlık ocağı, 51 sağlık evi, 1 Verem Savaş Dispanseri, 1 adet AÇS/AP Merkezi, 1 Halk Sağlığı Laboratuarı, 1 Sıtma Savaş Dispanseri bulunmaktadır verilerine göre toplam sosyal güvenlik kapsamında (aktif,pasif,yeşilkart) 300 bin 431 kişi, yeşil kartlılar hariç toplam sosyal güvenlik kapsamında 169 bin 93 kişi bulunmaktadır. Sosyal güvenlik kapsamının il nüfus oranı ise (yeşil kart hariç) 56 dır. Bu bağlamda sosyal güvenlik kapsamı dışında kalan nüfus 3 bin 191 kişidir yılına ait sağlık göstergeleri ve diğer göstergeler şu şekildedir: GÖSTERGELER SİİRT ,12 15,68 0,38 8,99 Uzman Hekim Başına Düşen Nüfus Miktarı Diş Hekimi Başına Düşen Nüfus Miktarı Sağlık Memuru Başına Düşen Nüfus Miktarı Hemşire Başına Düşen Nüfus Miktarı Ebe Başına Düşen Nüfus Miktarı Nüfus Artış Hızı (Binde) Kaba Doğum Hızı (Binde) Kaba Ölüm Hızı (Binde) Bebek Ölüm Hızı (Binde) Yüz Bin Kişi Başına Düşen Sağlık Personeli Sayısı Sağlık Bölge Adı Siirt DİCLE TR Memuru Kaynak: Bölgesel Göstergeler TRC3, (TÜİK, 2009) Eczacı Hemşire Ebe

14 Hastanelerin Dağılımı ve Yatak Sayısı Hastane Sayısı Hastane Yatak Sayısı Kamu Özel Toplam Kaynak: İl Sağlık Müdürlükleri, 2009 TARIM ve HAYVANCILIK Tarım Toplam tarım alanı olarak ha bulunan Siirt te ekili tarım alanı hektar olup, hektara yakın sebze ve meyve ekili alan bulunmaktadır hektardan fazla sulu tarım arazisi bulunan Siirt te modern sulama yöntemlerinin kullanılması ve mevcut su kaynakların daha etkin yönetilmesi ile modern tarım uygulamaları hız kazanmaktadır. Tarım Bakanlığı Kırsal Kalkınma Programı çerçevesinde 7 tane Toplu Basınçlı sulama tesisi finansal desteğe hak kazanmıştır. Modern sulama teknikleri ile ekonomik açıdan daha verimli tarımsal faaliyetlerde bulunulacaktır. Toplam ekilen tarla alanlarında tahıl üretimi ağırlıkta olup özelikle yem bitkileri, baklagiller, endüstriyel bitkiler ve yağlı tohumla üretimi bulunmaktadır. Tahıl üretiminde buğday; baklagil üretiminde mercimek; endüstriyel bitkilerden pamuk; yağlı tohumlardan çiğit ve yem bitkilerinden fiğ ve burçak ön plana çıkmaktadır. Bunun dışında nar, dut, sofralık üzüm üretiminde de bulunulmaktadır Türkiye üretiminin Siirt te üretim yüzdeleri aşağıdaki gibidir:

15 Son 9 yılda fıstık üretiminde en çok üretim artışı gösteren il olan Siirt verimde de 1. Sırada bulunmaktadır yılındaki toplam üretim 4048 ton iken yılında tona ulaşmıştır yılında ise rekolte olarak ton fıstık beklenmektedir yılında Türkiye deki toplam fıstık üretiminin % 14 ünü üreten Siirt kendi fıstığını işleyecek yıllık ton kapasiteli modern bir tesise kavuşmaktadır. IPA kapsamında desteklenecek tesisin 2-3 yıl içinde Organize Sanayi Bölgesinde 25 dönüm alan üzerinde kurulması öngörülmektedir. Bunun yanı sıra, adını Siirt in Şirvan İlçesi ne bağlı Zivzik (Dişlinar) Köyü nden alan Zivzik narının marka olması için çalışmalar başlanmıştır.2009 verilerine göre 1685 ton nar üretimi yapılmıştır. Türkiye üretimi içindeki nar üretim payı %0,99 olmaktadır.

16 Hayvancılık 2009 verilerine göre Siirt te büyükbaş hayvan, küçükbaş hayvan, kümes hayvanı bulunmaktadır. Siirtte 2009 yılında büyükbaş süt üretimi sığır(kültür ) ton, sığır melez ton, sığır yerli ton olurken küçükbaş süt üretiminde ağırlık yerli koyundan üretim olup toplamda ton olmaktadır. GAP Eylem Planı kapsamında 2010 yılında 1 adet 100 başlık süt sığırcılığı tesisi yapıldı. Aynı Plan kapsamında bu yıl yaklaşık toplam başlık en az 11 adet süt sığırcılığı tesisi yapılacaktır. Siirt te arıcılık faaliyetleri ekonomik açıdan büyük önem taşımaktadır. Özellikle Pervari ilçesinden alınan ballara ulusal çapta talep yoğundur. Paketlenen ballar Güneydoğu Anadolu Bölgesi başta olmak üzere birçok bölgede satış olanağı bulmaktadır.

17 DİKA nın araştırma destekleriyle Pervari balının diğer ballardan farklılıkları belirlenecektir. Ayrıca bu çalışma ile Pervari balı için flora çalışmaları yapılarak balın kalitesinin bilinirliğinin artırılması amaçlanmaktadır. Modern usullerle üretim kapasitesi artan bal için üretim grafiği aşağıdaki gibidir: SANAYİ Siirt il sanayi envanterine göre öne çıkan sektörler 32 işletme sayısı ile gıda, 13 işletme sayısı ile kimya-petrol-kauçuk-plastik, 9 işletme sayısı ile tekstil-giyim-deri sanayidir verilerine göre diğer işletme sayıları ile toplam işletme sayısı 61 iken, işletmelerin istihdam toplamı kişidir. Öne çıkan alt sektörleri şu şekilde sıralayabiliriz: Hidro Elektrik Üretimi, Kum, Beton, Çimento, Süt ve Et Entegre, Bal işleme, Nar işleme, Metal işleme, Kapı imalatı, Madencilik, Parke İmalatı, Kuruyemiş Sanayi siciline kayıtlı özel sektör firmaları her yıl artış göstermektedir artış oranı % 23 olmakla beraber 2009 yılındaki özel sektör firma sayısı 23 tür.

18 Siirt Organize Sanayi Bölgesi 2005 te tamamlanarak 70 ha alanda 81 parsel ile faaliyete başlamıştır. Şu anda 7 parsel tahsis edilmiş olup, üretimde olan firma sayısı 2, inşaatına devam eden firma sayısı ise 2 dir. Siirt Küçük Sanayi Sitesi 1977 yılında kurulmuştur. İşyeri kapasitesi 128 olan KSS, tüm kapasitesini kullanmaktadır. Aşağıda sektörlere göre açılan işletmelerin sayı ve sermayeleri ve diğer göstergeler bulunmaktadır: Sektörlere Göre Açılan İşletmelerin Sayı ve Sermayeleri Siirt İmalat/Sayı İmalat/Sermaye (Bin TL) Maden Taşoc./Sayı Maden Taşoc./Sermaye (Bin TL) Toplam/Sayı Toplam/Sermaye (Bin TL) Kaynak: TÜİK TİCARET TÜİK verilerine göre Siirt ili kişi başına ihracat değeri 3 dolardır, kişi başına ithalat değeri ise 48 dolardır.

19 2010 verilerine göre sektörel bazda tarım dolar ile dolar değerindeki sanayi sektörünü geride bırakmaktadır. Siirt in toplam ihracat değeri ise bir milyonu aşarak dolardır. Siirt Ortadoğu pazarına yakınlık, komşu ülkelerle gelişen ilişkiler, İskenderun ve Mersin gibi önemli limanlara uzaman demiryolu altyapısı, gelişen karayolları ve sanayi altyapısı ile ihracat için önemli bir potansiyel barındırıyor. Siirt ihracatçı firma sayıları ve yıllara göre dağılımları ise şu şekildedir: Siirt İhracatçı Firma Sayıları Sayısı İthalatçı Firma Sayısı İhracatçı Firma Siirt te Faaliyet Gösteren İthalatçı Ve İhracatçı Firmaların Yıllara Göre Dağılımı Kaynak: Türkiye İhracatçılar Meclisi, Güneydoğu Anadolu İhracatçılar Birliği TURİZM

20 Siirt ili inanç turizmi ve kültür turizmi açısından ülkemizde önde gelen illerdendir. Birçok evliya türbesini ziyaret etmek için her yıl binlerce kişinin durağı olan Siirt, aynı zamanda doğal güzellikleri, kaleleri, cas evleri, sabatları, köprüleri ile binlerce yıllık tarihinin görkemini taşımaktadır yılına göre turist sayısı % 54 artan Siirt te turizm altyapısını geliştirmeye yönelik projeler hayata geçtikçe ziyaretçi sayısının katlanması bekleniyor. İnanç turizmi açısından Tillo ve Veysel Karani gibi önemli çekim merkezlerinin turizm altyapılarının geliştirilmesi devam eden çalışmalar arasındadır. Siirt iline ait tesis sayıları ise şu şekildedir: Siirt ilinde turizm yatırım belgesi bulunan bir adet tesis bulunurken, belediye belgeli 4 adet tesis bulunmaktadır. Tesisler, toplamda 205 oda sayısı ile hizmet vermektedir. (Kaynak: Kültür ve Turizm Bakanlığı ve TÜİK Bölgesel Göstergeler, 2010)

21

22 Tesislere Geliş ve Kalış Bilgileri ile Tesislerin Doluluk Oranları TESİSE GELİŞ Siirt GECELEME SAYISI YABANCI YERLİ TOPLAM YABANCI ORTALAMA KALIŞ SÜRESİ YERLİ YABANCI YERLİ TOPLAM DOLULUK ORANI(%) YERLİ TOPLAM Merkez 209 Turizm İşletme TR Belgeli Belediye Belgeli Kaynak: Kültür Ve Turizm Bakanlığı ve TÜİK Bölgesel Göstergeler, ,1 1,3 1,3 1,15 35,54 36, ,2 1,9 3,1 35,4 13,5 48, ,0 1,6 2,2 15,6 17,2 32,8

23 TEŞVİK VE DESTEKLER Kurumlar vergisi İndirimi Siirt te yatırım teşvik belgesi alınarak yapılan yatırımlarda her yıl ödenmesi gereken verginin % 90 ı ödenmeyerek Hazine Müsteşarlığı tarafından belirlenen belgeye esas yatırım tutarının % 55 ini alanlarda minimum tutarın altında buluncaya kadar muafiyet hakkı verilir. kalmamak kaydıyla yatırım yapan Büyük Ölçekli Yatırımlarda bu oran % 60 tır. yararlanıcılara bölgesel teşvik imkânları sunulmaktadır. gelişmişlik Türkiye deki durumlarına bölgeler göre dört kategoriye ayrılarak teşvikler de daha az Bölgesel Uygulama Yatırıma Katkı Oranı Kurumlar Vergisi % 55 veya Gelir Vergisi % 65 gelişmiş bölgeleri daha cazip kılmak amacıyla bu sınıflandırmaya İndirimi göre tasarlanmıştır. Siirt bu anlamda en geniş teşviklerin olduğu 4. Bölge sınıflandırması içinde yer almaktadır. Siirt Siirt Teşvik Kapsamındaki Bütün Kurumlar Vergisi İndirimi Muafiyeti Sigorta Primi İşveren Hissesinin Karşılanması Gümrük Vergisi Muafiyeti KDV İstisnası Taşınma Desteği Faiz desteği te yatırım teşvik belgesi alınarak 2011 sonuna kadar yapılan yatırımlarda 7 Desteklerden Yararlanıyor. Bunlar: Sigorta İşveren Hissesi yıl boyunca, 2012 itibariyle başlayan yatırımlarda 5 yıl boyunca sigorta primi işveren payı devlet tarafından karşılanır. Ancak bu muafiyet belgeye esas yatırım tutarının % 14 ünü aşamaz. Bu oran % 5 kadar arttırılabilir. Bölgesel Uygulama 31/10/2011 Tarihine Kadar Müracaatlar için düzenlenerek Hazine teşvik belgesi Müsteşarlığının Teşvik ve Uygulama Genel Müdürlüğüne talepte bulunulur. Başlanılan Yatırımlarda 01/01/2012 Tarihinden İtibaren Başlanılan Yatırımlarda Yıl 7 Yıl 5 B

24 bulunmaması halinde yatırım yeri tahsisi Makine ve Ekipman Alımında KDV yapılabilir. veya Gümrük Vergisi Muafiyeti yatırım yeri tahsisi yapılabilecek alanlar; Yatırım teşvik belgesi kapsamında satın Hazine arazileri, Özel bütçeli idarelere ait alınacak araziler, İl özel idareleri ve belediyelere ait makine ekipmanlarının yurt içinden temin edilmesi halinde KDV leri araziler, Devletin hüküm ve tasarrufu ödenmez. Makine ekipmanlarının yurt altındaki yerlerdir. dışından alınması durumunda da gümrük vergisinden muaf tutulunur. Bölgesel teşvik Bölgesel Teşvik Kapsamında Siirt te kapsamındaki konularda asgari yatırım Desteklenen Yatırım Konuları ve Asgari tutarının 500 bin TL den fazla olduğu Yatırım Tutarları: yatırım alanlarında 500 bin TL yatırım *madencilik ve taşocakçılığı yatırımları (1 inci yapılması durumunda sadece KDV ya da grup madenler, mıcır, rödovanslı madencilik Gümrük hariç) *gıda ürünleri ve içecek imalatı (Ek 4 te yer Vergisi yararlanılabilir. Diğer muafiyetinden olanaklardan faydalanılamaz. Faiz Desteği Siirt te yatırım teşvik belgesi alınarak yapılan yatırımlarda kredi kullanılması istendiğinde sabit yatırım tutarının % alan teşvik edilmeyecek konular ile dip not 6'da belirtilen ve genel teşvik sisteminden yararlanacak konular hariç) *entegre hayvancılık yatırımları (entegre damızlık hayvancılık yatırımları dahil) 70 ine kadarki tutarın faizinin 5 puanlık tesislerind Kanatlı en döviz üzerinden alınan kredilerde % 2 dir. Bölgesel ya da büyük ölçekli yatırım konularında yatırımın yapılacağı ilçede bulunan organize sanayi veya endüstri bölgelerinde tahsis edilebilecek boş parsel büyük baş Büyük baş 500 büyük Süt ve et y kısmı Hazine tarafından karşılanır. Bu oran Yatırım Yeri Tahsisi Süt inekçil *tekstil ürünleri imalatı (Dip not 8'de adet/döne Tekstilin ap belirtilen konular hariç) Milyon TL, *giyim eşyası imalatı *derinin tabaklanması ve işlenmesi *akıllı çok fonksiyonlu teknik tekstil *döşemelik parke, kaplama, kontrplak, yonga levha, sunta, mdf vb. plakaların imalatı *plastik ve kauçuk ürünleri imalatı (iç ve dış Bin TL

25 lastik imalatı hariç) makine (elektrikli makine ve cihazlar dâhil) *metalik olmayan mineral ürünlerin imalatı imalatı yatırımları, madencilik yatırımları (çok katlı yalıtım camları, kiremit, briket, tuğla, çimento, hazır beton ve harç hariç) *metal eşya *makine ve teçhizat imalatı *radyo, televizyon, haberleşme teçhizatı ve İHRACATI GELİŞTİRME MERKEZİ cihazları imalatı *tıbbi aletler hassas ve optik aletler imalatı faaliyetlerine mali destekler sunmaktadır. (saat hariç) *mobilya imalatı (sadece metal ve plastikten imal edilenler hariç) *oteller *öğrenci yurtları *soğuk hava deposu hizmetleri *lisanslı depoculuk *eğitim hizmetleri (yetişkinlerin eğitilmesi ve diğer eğitim faaliyetleri hariç) *hastane yatırımı, huzur evi *tehlikeli atık geri kazanım ve bertaraf tesisleri Aşağıdaki DESTEKLERİ İGEME, ihracata yönelik olarak firmaların Sunulan mali destekler için hazırlanacak proje başvuruları Siirt Ticaret ve Sanayi Odası bünyesinde bulunan İGEME nin Siirt temsilciliğine yapılabilmektedir. İGEME mali desteklerin yanı sıra sektör ve alt sektörlere yönelik araştırma faaliyetleri ile yararlanıcılara teknik sağlamaktadır. Genel başlıkları ile İGEME destekleri şunlardır: konularda yapılacak büyük ölçekli yatırımlar da hazine teşvikleri Ar-Ge inin Desteği Desteklen kapsamında değerlendirilmektedir: Kimyasal madde ürün imalat, rafine mesi Araştırma hattıyla taşımacılık hizmetleri yatırımları, sı ve motorlu kara taşıtların imalatı yatırımları, Pazarlama demiryolu Desteği ve tramvay lokomotifleri ve/veya vagon imalatı yatırımları, liman ve Uluslarara liman hizmetleri yatırımları, elektronik sı sanayi yatırımları, çağrı merkezleri, tıbbi Rekabetçil alet, hassas ve optik aletler imalatı, ilaç ik Desteği üretimi yatırımları, hava ve uzay aşıtları parçaları imalatı yatırımları, Desteği Pazar edilmiş petrol ürünleri imalatı, transit boru ve/veya destek Çevre Maliyetler İstihdam Yardımı Uluslar Arası Nitelikteki Yurtiçi İhtisas Fuarlarına Katılım Desteği

26 Teknik İşletmeler arası işbirliğini Müşavirlik Dışında geliştirmeye yönelik projeler için- Firmaların Markalaş İşbirliği Güç Birliği ın Yurt ma ve Dışındaki Türk Malı Faaliyetler İmajının ine Yerleştiril Yardım mesi Katılım Desteği ARGE ye yönelik projelerini gerçekleştirmek isteyenlere- ARGE İnovasyon Desteği Verim ve kalite artışı ile kapasitelerini geliştirmek Desteği Yurt Dışı Fuarlara Yurt isteyenlere-genel Destekler Tasarım Desteği Yatırım fikri olup kendi işini kurmak isteyenlere Yeni Girişimci Desteği Tarımsal 2010 Yılında Ajans Mali Destekleri Yurt Dışı Ürünlerde kapsamında 144 proje destek almaya hak Birim İhracat kazanmıştır. Marka ve İadesi Tanıtım Faaliyetler i Desteği Dicle Kalkınma Ajansı 2011 yılında da Mali Destek Programlarına devam edecektir. BÖLGEDE GİRİŞİMCİLERE KOSGEB DESTEKLERİ: Genel başlıklarıyla KOSGEB destekleri: İşletmelerin kendine özgü sorunlarını çözmelerine yönelik projeler için KOBİ Proje Desteği Sektörel ihtiyaçları gidermeye yönelik projeler için Tematik Proje Desteği.