AYIN KONUSU BİLGİSAYAR OYUNLARI VE ÇOCUKLAR ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ

Transkript

1 1 EMPATİ, ÖZEL EKİN KOLEJİ P.D.R.H. SERVİSİNİN AYDA BİR YAYIMLANAN SÜRELİ YAYINIDIR. YIL: 4 SAYI: 19 OCAK AYIN KONUSU BİLGİSAYAR OYUNLARI VE ÇOCUKLAR ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ Bir toplumun kendi çocuklarına nasıl yaklaştığı, yalnızca o toplumun duyarlılığını ve değerlerinin önceliğini, önemini yansıtmakla kalmaz. Aynı zamanda o toplumun, çağına yaklaşım biçiminin ve geleceğe nasıl yöneldiğinin, gelecek kuşaklar için bugünden nelere sahip çıkıldığının da göstergesidir. Hiç kuşkusuz bu tek tek ülkeler için olduğu kadar uluslar arası topluluğun bütünü içinde geçerlidir. Javier Peres De Cuellar

2 2 İNTERNETTE BİR UZAYLI VAR En yakın arkadaşı olmasına karşın Andy, Joey ile hiç karşılaşmamıştı. Çünkü, onunla internette tanışmıştı. Keşke Joey da benimle aynı okula gidiyor olsaydı. diye düşündü. Öğle tatillerinde Star Wars oynarlardı. O zaman canı hiç sıkılmazdı. Öğretmenleri sınıfta tahtaya bir daire çizdi ve Andy, bunun bir pizza olduğunu düşün, üçte birini mi istersin onda birini mi? On daha büyük bir sayı olduğu için Andy onda birini istedi. Öğretmen ona ek çalışma verdi. Okuldan eve gelip de, internette Joey ile karşılaşınca ona şunları sordu: Bugün matematik dersinde çuvalladım. Kesirleri ve hangisinin diğerinden büyük olduğunu bir türlü anlayamıyorum. Joey ona şunları yazdı Sana bu konuyu çözmeni sağlayacak kısa bir yolu öğreteyim. dedi. Andy bu kısa yolu hemen öğrendi ve artık bu konu onun için kolaydı. Arkadaşlıkları hayli ilerlemişti. Andy bir gün Joey a fotoğrafını gönderdi,ondan da bir fotoğraf istedi. Fakat Joey aradan zaman geçmesine rağmen ne fotoğraf gönderiyor ne de bu konuda bir yorum yapıyordu. Bir gün Star Wars hakkında konuşurken Andy Joey a Gerçekten dünyada uzaylı yaratıklar var mı? diye sordu. Ekranda yanıtın görünmesi biraz zaman aldı Sana bir sır vereceğim, bu sırrı tutabilir misin? Sanırım dedi Andy. Ben başka bir galaksidenim. Bu yüzden sana bir fotoğrafımı gönderemiyorum dedi Joey. Andy ekran karşısında donup kalmıştı. Acaba şaka mıydı? Akşam yemeğinde babası bir açıklama yaptı. Ay sonunda babasının işinde terfi etmesi nedeniyle başka bir şehre taşınıyorlardı. Andy o gece yeni okulunu düşündü. Buraya taşındığımızda neler hissettiğimi anımsıyorum. Yeni arkadaş edinmem çok zor olmuştu. Çocuklar beni tanıyıncaya kadar bana hep farklı davranmışlardı. diye düşünerek uykuya daldı. Andy ertesi sabah kahvaltısını yaparken annesi televizyonda bir şov programı izliyordu. Muhabir bir kadınla konuşuyordu. Bana internet oyunlarının Joey un yaşamındaki yerinden söz eder misiniz? diye sordu. İnternet sayesinde kendini daha özgür hissediyor. Tekerlekli sandalyede olmasına rağmen hem bilgi, hem de arkadaş edindi. Muhabir Joey a dönerek Biraz internet arkadaşlarından söz eder misin? dedi. Kamera bilgisayarın önünde tekerlekli sandalyesinde oturan Joey u gösteriyordu. 5 yaşında talihsiz bir kaza geçirmişti ve bu kaza sonucu yürüyemiyor, konuşmakta güçlük çekiyordu. Diğer çocuklar beni gördüğünde, önce benim farklılıklarımla ilgileniyorlar, yürüyememem ve bozuk konuşmam onlarla iletişimimi engelliyor. Ama internette olduğum zaman, benim de kendileri gibi bir çocuk olduğumu düşünüyorlar; çünkü beni görmüyorlar. Bu sayede pek çok arkadaşım oldu. Andy bunları duyunca çok şaşırdı ve kafası karıştı. Sevgili internet arkadaşı Joey, uzaylı Joey... Okuldan eve gider gitmez bilgisayarının başına geçti. Joey in nereli olduğu, görüntüsünün nasıl olduğu önemli değildi. Joey, Andy nin arkadaşıydı. Bilgisayara şunları yazdı: Joey tahmin et bakalım ne oldu? Başka bir şehre taşınıyoruz. Ne kadar mutluyum biliyor musun? Nereye gidersem gideyim benimle oraya gelen bir arkadaşım var. Bu arkadaş sensin Joey, sensin...: ) ) YAYIN KÜNYESİ PDR YAYINLARI 1 Genel Koordinatör Behçet YAVUZ Bilim Kurulu Yavuz GÜNEŞ Rezan TURHAN Nesligül YAŞAROĞLU Düzelti Gülay ONBAŞILAR Aylin KAMA Dizgi-Tasarım Murat ÖZKAN Baskı Eylem ÇAKICI Özel Ekin İlköğretim Okulu İZMİR Tel: Fax: bilgi@ekin.k12.tr İzinsiz kullanılamaz, kaynak gösterilerek alıntı yapılabilir.

3 Neden bu konuyu seçtik ve bu sayımızda neler bulacaksınız? Öncelikle şunu belirtmek istiyoruz; gözlemlerimiz öğrencilerimizin kendi aralarında en çok konuştukları konu ve kavramların bilgisayar üzerinde yoğunlaştığı doğrultusunda. Bu sadece bizim okulumuzda değil, bizim ülkemizde değil, bütün dünya da konuşulan, tartışılan bir alan! Bu yüzden bu alanı sizlerle beraber biraz daha yakından tanımak, çocuklarımızın gelişimini tesadüflere bırakmamak istiyoruz. Bilgisayar oyunlarının tarihçesinden yola çıkarak oyun türleri, uzman görüşleri ve çocuklarımızı olumsuz etkilerinden korumak adına yapılabilecekleri aktarmaya çalıştık. İnanıyoruz ki bir durumu tanımak bizlere bu alanla ilgili süreci yönetme gücü kazandıracaktır. İÇERİK: Bilgisayar oyunlarının tarihçesi, Bilgisayar oyunlarının türleri, Görüşler: Uzmanlar tartışıyor. Olumlu yönleri Olumsuz özellikleri Öğretmenlerin görüşleri Öğrencilerin görüşleri BİLGİSAYAR OYUNLARININ TARİHÇESİ Bilgisayar oyunlarının tarihçesi ile ilgili ulaşabildiğimiz kaynaklardan elde ettiklerimizi paylaşmak istiyoruz. Bilgisayar oyunları bugün, sinemadan, askeri eğitimlere varıncaya kadar pek çok alanda etkileşim içinde bulunuyor. Geçtiğimiz yıllarda izlediğimiz Tomb Raider ve Resident Evil filmlerinin konu ve kahramanlarının önce bilgisayar oyunları için üretildiğini düşünürsek, bu alanın sadece bilgisayar oyunundan ibaret olmadığını görebiliriz yılında genç bir bilgisayar programcısı olan Steve Russell, yoğun uğraşlar sonucunda arkadaşları ile birlikte Spacewar un ilk versiyonunu programladı. Oyunda amaç, iki uzay gemisini birbiri ile savaştırmaktı. Bu oyun bilgisayarların o gün için yaygın olmaması ve çok yüksek maliyetli olması sebebi ile uzun bir süre evlere giremedi. 70 lerin ortalarına doğru çıkan Arcade makinaları ise bilgisayar oyunlarının yaygınlaşması için en önemli adımlardan biri oldu. Arcade makinaları aileleri bunaltmış olsa gerek ki 70 lerin sonlarına doğru çıkan Atari 2600 o dönem büyük çapta rağbet görmüştü. Bunu, evlere giren en popüler alet olarak tanımlarsak doğru olur. Ülkemizde de bu alet çok tutuldu. 80 li yıllara gelindiğinde firmalar yavaş yavaş bu sektörün ne denli büyük olabileceğini fark ettiler. Sierra, Lucas Arts, Access Software gibi birçok oyun üreticisi ortaya çıktı. 90 ların ortalarına doğru PC ler evlere girmeye başladı. 90 ların sonlarına doğru ise PC için büyük fark doğuracak gelişmeler oldu. Bunların en başında Internet 3

4 vardı. Oyun severler birbirleri ile karşılıklı oyunu sadece Lan (yerel ağ) ortamında oynamaktan kurtuluyorlardı. Birbirini tanımayan oyun severler, online oyunları tercih etmeye başlamışlardı. Bunun en büyük sebeplerinden biri ise yapay zekanın istenilen düzeye ulaşamamış olmasıydı. Bilgisayar kandırılabiliyordu. Online oyunlarda ise rakipleriniz sizin gibi düşünebilen insanlardı. Bu hem internetin yaygınlaşmasında hem de PC oyunlarının tercih edilmesinde etkin rol oynadı. Bu durum halen devam etmekte ve ülkemizde İnternet kafeler daha çok oyun merkezi gibi kullanılmaya devam etmektedir. BİLGİSAYAR OYUNLARININ TÜRLERİ 4 Günümüzdeki bilgisayar oyunlarını türlerine göre sınıflandırmak oldukça güç. Her geçen gün yeni ve farklı oyunların piyasaya çıkmasıyla yeni türler de listeye ekleniyor. Ancak yine de sınıflandırmak gerekirse; Aksiyon, Macera, Puzlle Simülasyon, Spor ( Futbol ) Strateji. Bunların dışında sinema ve kitap dünyasında popüler olan fantastik akımlar bilgisayar oyunlarında da boy gösteriyor. Günümüzde özellikle gençler FRP denilen bu tarz oyunları tercih etmekte ve bunun sonucunda oyun listelerine her geçen gün bir yenisi eklenmektedir. OLUMLU GÖRÜŞLER UZMANLAR NE DİYOR? Kaliforniya Üniversitesi'nden Patricia Greenfield isimli psikolog, 200 çocuk üzerinde yaptığı deneylerden sonra bilgisayar oyunlarının çocukların sembolik kodları çözme yeteneklerini geliştirdiğini belirtiyor. Neden olarak da bilgisayar oyunlarının grafiklerle donatıldığını, bu grafiklerin de bilim ve teknoloji alanında bir şeyleri sembolize ettiğini gösteriyor. Amerikan Uzay Araştırmaları Merkezi NASA'nın araştırmacıları da bilgisayarlarla oynayan çocuklar üzerine yaptıkları çalışma sonuçlarını açıklarken, bu oyunların, çocuklara başarılı olma duygusunu ve mücadele etme isteğini aşıladığını vurguluyor. Ayrıca NASA'nın çalışması, bilgisayar grafik ortamında yetişmiş çocukların ileride mühendislik, sanal gerçeklik gibi gelişen iş alanlarında diğerlerinden daha başarılı olacaklarını da açıklıyor. Washington Üniversitesindeki uzmanlarının yaptığı çalışmalar ise, bilgisayar oyunlarıyla büyüyen çocukların aynı zamanda birkaç problemi birden çözme yeteneğine kavuştuğunu yönünde. İngiltere de yapılan bir başka araştırma sonucunda, bilgisayar oyunlarının çocukların mantıklı düşünme ve stratejik plan yapma yeteneklerini geliştirip, hayatı öğrenmelerini sağladığı belirtiliyor.

5 Oxford Üniversitesi araştırmacıları ise çocukların işitme yetisini artıran bir bilgisayar oyunu geliştirdi. Phonomena adlı oyun, çocuklardan benzer sesleri ayırt etmelerini istiyor ve kademeli olarak zorlaşıyor. Belirli bir yeteneği geliştirmeyi amaçlayan sıradan bilgisayar oyunlarının da eğitici olduğunu söyleyen araştırmacılar; gelecekte, çocukların ev çalışmalarını bilgisayar oyununa dönüştürerek yapabilme hayalinin gerçek olabileceğini vurguluyorlar. OLUMSUZ GÖRÜŞLER 5 Bilimsel olarak 4-12 yaş arasındaki çocukların, oyun çağında olduğu kabul ediliyor. Ama yapılan araştırmalara göre son yıllarda teknolojinin gelişmesi, oyun konsollarının, video ve PC oyunlarının artması, çocukların oyun çağından daha çabuk çıkmasına neden oluyor ve oyuncakla oynama sürelerini azaltıyor. Gelişen teknoloji, çocukların kendi başına zaman geçirmesine, arkadaşlarından ve ailesinden uzaklaşmasına neden olabiliyor. Özelikle birey, kişilik gelişimini gerçekleştirdiği ergenlik döneminde bazı temel psikolojik ihtiyaçlar duymaktadır. Bunlar büyüme, gelişme ve kuvvetlenme, ilerleme olgunlaşma ve değişme isteği, bireysel bağımsızlık kazanma, başarma ve güven kazanma, beğenilme ve takdir edilme, olumlu sosyal ilişkiler kurma, mutlu olma isteğidir. Bu doğal ihtiyaç ve isteklerine gerçek hayatta karşılık bulamayan ergen, sanal da olsa bu gereksinimlerini tatmin etmek isteyebilir. Ayrıca bu dönemde ergen, özdeşim kurma ihtiyacı içerisindedir. Bu ihtiyaç bireyin kendini; beğendiği, takdir ettiği ve özendiği kişinin yerine koyma durumunu beraberinde getirebilir. FRP tarzı oyunlar bu bakımdan da ergenler için cazibe oluşturmaktadır. FRP oyunundaki güçlü, yenilmez kahramanlarla özdeşim kuran birey, kendini ister istemez kahramanın yerine koyabilir. Ergenlik döneminde psikolojik ve sosyal gelişimini tamamlayamayan ergenler, gerçek hayatla sanal ortamı karıştırabilir. Özdeşim kurduğu kahramanın, hareket ve davranışlarını denemek isteyebilir. Bu bir saldırganlık olabileceği gibi yenilgi durumlarında kendi kendine zarar verme de olabilir. Beynin gelişimini olumsuz etkiliyor ; Indiana Üniversitesi nde görevli bilim adamlarının yaptığı bir deneyde, fonksiyonel manyetik rezonans tomografisiyle, şiddet içeren oyunların beynin alın kısmında bulunan frontal lobda etki bıraktığı tespit ediliyor. İşlevleri arasında duygusal enformasyonların ölçülüp tartılması ve eylemlerin ahlak kurallarına göre denetlenmesi olan frontal lobun aktivitesinin, şiddet içeren oyunların oynanması sırasında ve sonrasında azaldığı ortaya çıktı. Tokyo Üniversitesi nde görevli bilim adamı Rhyuta Kawashima, yaptığı deneylerde benzer sonuçlara ulaştı ve beynin bu bölgesinin gelişiminin aktivite azalması nedeniyle yavaşladığını, hatta engellendiği sonucuna vardı. Kawashima, şiddet içeren oyunlar oynayan çocukların, saldırganlık eğilimlerini kontrol etmekte zorluk çekebileceği görüşünde.

6 Norwich' teki City College' dan Profesör Jack Sanger, uzun bir süre bilgisayar oyunlarının çocukların davranışlarını nasıl değiştirdiğini araştırdı. Tam 100 ilkokul çocuğu ile yaptığı çalışmada, çocuklar bilgisayarda saatler geçirirken ne tür değişiklikler yaşadıklarını tespit etmeye çalıştı. Çocuklar kötü oyunlar diye nitelendirilen savaş ve kavga oyunlarından, iyi oyunlar diye adlandırılabilecek uygarlık kurma ve geliştirme türü oyunlara kadar hemen her oyunu oynadılar. Sanger, çalışmalarının sonunda, çocukların bu oyunlar hakkında aileleriyle iletişim kuramadığını, ailelerin de sanal dünya hakkında hiçbir fikirleri olmadığı için çocuklarını bu dünya içinde iyi yönlendiremediklerini tespit etti. Buraya kadar anlatılanlardan da görüldü gibi bilgisayar oyunlarıyla ilgili bir genelleme yapmak ve olumlu ya da olumsuz bir hükme varmak oldukça güç. Önemli olan çocuğunuzun bilgisayar oyunu oynayıp oynamadığından öte hangi oyunları tercih ettiğidir. Mesela, şiddet kültürü veren bir bilgisayar oyunu, problemlerin çözümünde şiddete işaret eder. Ama oyun, pratik zekayı arttıran özellikler taşıyorsa yararlı temayı işler. İçerik çok önemlidir. Ancak, oyunların içeriği ne kadar olumlu olursa olsun, günlük hayattaki bir deneyimin verdiği bilgi, oradan yapılan soyutlamalar, bilgisayar oyunuyla kazanılamaz. İnsanlar tecrübe edinirken hem düşünsel hem de duygusal etkeni birleştirirler. Bir olay yaşandığı zaman verdiğimiz tepkiyi kodlayabilmemiz ve unutmamamız için düşünce ve duygunun yan yana gelmesi gerekir. Gerektiği zaman bu yöntem sayesinde tecrübelerimizi hatırlayarak kullanabiliriz. Ama bilgisayar oyunlarında neşe, öfke gibi duygusal dünya eksiktir; sadece fantazi vardır. Aslında oyunların tehlikeli yanı da budur. Çoluk Çocuk dergisinde çıkan çarpıcı bir haberi de sizlerle paylaşmak istiyoruz. Çocukları ve gençleri suç işlemeye yönlendiren bilgisayar oyunlarının yasaklanması gündeme geldi. Oyuncularının caddelerde dolaşıp, arabalar çaldıkları ve insanları öldürdükleri popüler bir bilgisayar oyununu üreten firma mahkemelik oldu. ABD nin Tennessee eyaletinde geçen yıl iki lise öğrencisi, oyundan etkilenerek caddeye çıkıp çevreye ateş ederek bir kişinin ölümüne, üç kişinin de yaralanmasına neden olmuşlardı. Ölen kişinin ailesi tarafından üretici firmaya 20 milyon dolar tutarında tazminat davası açıldı. Bilgisayar oyunlarının hızla ilerlemesiyle bu yöndeki psikolojik araştırmalar da önem kazanmakta ve giderek artmakta. Örneğin, İrlanda da bir psikoloji kliniği ve oyun üreticisi firmanın ortak çalışması sonucunda, psikoterapide kullanılmak üzere oyunlar geliştirilmekte. Bütün bunlar da göstermektedir ki teknolojik ilerlemelerin olumlu ve olumsuz yanları zamanla daha iyi anlaşılmaktadır. Önemli olan teknolojinin sunduklarını bizim nasıl kullandığımızdır. 6 ÖĞRETMEN VE ÖĞRENCİ GÖRÜŞLERİ Okulumuzda, bilgisayar oyunları ile ilgili bir grup öğrenci ile yapmış olduğumuz çalışmanın sonuçlarını sizlerle paylaşmak istiyoruz. Bu çalışma bilgisayar kulübündeki 6. ve 7.sınıf öğrencileri ile yapılmıştır. Öğrencilerimizin daha çok hangi tür oyunlara, ne kadar zaman ayırdıklarını öğrenmek amacıyla yaptığımız çalışmanın özeti kısaca şöyle;

7 1. Kaç yaşından bu yana bilgisayar oyunu oynuyorsunuz? sorusuna; öğrencilerimiz 5,6,7, ve 8 yaşından bu yana. cevabını vermişlerdir. 2. Günde kaç saat bilgisayar oyunu oynuyorsunuz? sorusuna; 1,2,3 saat; hafta sonu ise 3-5 saat oynuyoruz. yanıtını vermişlerdir. 3. Sizi bilgisayar oyunlarına çeken şey ne olabilir? sorusuna; daha çok eğlenme amaçlı kullanıldığı yanıtı verilmiştir. 4. En çok oynadığınız oyun türleri? sorusunun yanıtı ; Strateji, Futbol, Macera, Aksiyon şeklinde sıralanmıştır. 5. Oyun türlerinden sonra kendinizi nasıl hissediyorsunuz? sorusuna verilen yanıtlar ise ; eğleniyorum, zaman geçiriyorum ve bu beni rahatlatıyor oldu. Öğretmenlerimiz ise, bilgisayar oyunlarına daha çok zaman ayıran öğrencilerimizin derse etkin katılmadıkları görüşündeler. Ne yazık ki okul başarıları kapasitelerinin altında olmaktadır. Oynanan oyunların, bazen kısa süreli rahatlatıcı etkisi olmakla birlikte, uzun süren oyunların gerginliğe, fiziksel rahatsızlığa, programsızlığa neden olduğunu düşünüyorlar. 7 ANNE BABALARA ÖNERİLER; Yapılan araştırmalar, bilgisayar oyunlarındaki şiddetin etkisinin anne ve babasıyla yakın ilişki içinde olan çocuklarda daha az olduğu doğrultusunda. Ebeveynlerin, çocuklarının hangi oyunları oynadığının bilmesini, bu konuda onlarla konuşmasının, şiddete ilişkin değerleri anlatmasının ve gerektiğinde ön anlaşmalı sınırlar konmasının önemli olduğunu düşünüyoruz. Eğer çocuğunuzun bilgisayar oyunları ile gereğinden fazla zaman geçirdiğini düşünüyorsanız ; Çocuğunuzla iletişiminizi bozmak yerine; onun da katıldığı diyalog ortamlarında, kararlar almanın, süreci izlemenin daha yararlı olacağını düşünüyoruz. Böylece özgürlükle denetim arasındaki dengeyi sağlayabilirsiniz. Ailenizin iletişim ortamını yeniden değerlendirebilir, iletişiminizde hataya mı yoksa başarıya mı odaklandığınızı gözden geçirebilirsiniz. Bireylerin anlaşıldıklarını hissetmedikleri ve kararsız tutumların belirgin olduğu durumlar, çocukları, ortamdan ve sorumluluklarından uzaklaştırabilir. Ev ortamınızın rutinlerini gözden geçirebilirsiniz. Çocuğunuzun yaş gelişim özelliklerinin farkında olarak onu daha yakından tanımaya çalışabilir, onu anlayabilirsiniz. İlişkilerinizi, çocuğunuzun gelişimini ve ev ortamını olumlu etkileyecek oyunlar seçip birlikte oynayabilir, oyun saatleri, günleri belirleyebilirsiniz.

8 LÜTFEN YAYINIMIZ HAKKINDAKİ GÖRÜŞ, ÖNERİ VE BEKLENTİLERİNİZİ BİZE YAZINIZ YA DA TELEFONLA İLETİNİZ. İŞBİRLİĞİNİZ İÇİN TEŞEKKÜR EDERİZ. 8 AYIN ÖNERİLERİ OKUYABİLİRSİNİZ BAŞUCUMDA MÜZİK KÜRŞAT BAŞAR İZLEYEBİLİRSİNİZ DİNLEYEBİLİRSİNİZ KARŞI PENCERE BÜYÜK BALIK SON ÖPÜCÜK SİNEMA SİNEMA SİNEMA GECE YALANLARI BURHAN ÖÇAL& TRAKYA ALL STARS BÜLENT ORTAÇGİL BURHAN ÖÇAL KAYNAKÇA Çoluk Çocuk Dergisi,Ekim 2003 www. hüriyetim.com kazani.com GELECEK SAYIMIZIN KONUSU Öneri, Motivasyon veya dürtü kontrolü ( Öfke kontrolü )