KKTC de İş Kazalarının Sektörel Dağılımı ve Yılları Arasında İnşaatlarda Yaşanan Kazaların Genel Analizi

Transkript

1 KKTC de İş Kazalarının Sektörel Dağılımı ve Yılları Arasında İnşaatlarda Yaşanan Kazaların Genel Analizi K. D. Tözer*, T. Çelik** * İnşaat Mühendisliği Bölümü, Girne Amerikan Üniversitesi, Girne, Kıbrıs. kemaltozer@gau.edu.tr ** İnşaat Mühendisliği Bölümü, Uluslararası Kıbrıs Üniversitesi, Lefkoşa, Kıbrıs. tcelik@ciu.edu.tr E. Gürcanlı*** *** İnşaat Mühendisliği Bölümü, İstanbul Teknik Üniversitesi, Türkiye. gurcanlig@itu.edu.tr Öz İnşaat sektörü Dünya da iş kazalarının en sık yaşandığı sektörler arasındadır. Bu durum, Türkiye ve Kuzey Kıbrıs ta da farksızdır ve inşaat sektörü iş kazası yaşanma sıklığı bakımından listenin başında yer almaktadır. Bunun en önemli nedenlerinden biri, sektörün sürekli değişim içinde olan çalışma alanlarına sahip olması ve çok sık değişen aktivitelerden oluşmasıdır. Sözü edilen bu değişimler beraberinde ayni şiddette değişim ve çeşitlilik gösteren tehlikeleri ve kazaları da getirmektedir. Gelişmiş ülkelerde, bu ve daha birçok tespit göz önünde bulundurularak geliştirilen ülkesel, sektörel ve proje bazlı İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği (İSİG) politikaları iş kazalarının kontrollü bir şekilde azaltılmasına ciddi katkılar koymuştur. Sözü edilen İSİG politikalarının hazırlanmasında ihtiyaç duyulan en önemli araçlardan biri geçmişte yaşanan iş kazalarının istatistiki verileridir. Bu çalışma bünyesinde, KKTC Çalışma Dairesinin İş Kazası arşivi bilgisayar ortamına alınarak analiz edilmiştir. Ayrıca yapılan analiz neticesinde sektördeki kazaların yıl, ay ve gün içindeki dağılımları, en riskli aktiviteler, en yüksek risk altında çalışan işçilerin hangi meslek grubundan olduğu tespit edilmiştir. Bunun yanında, iş kazalarının önlenmesine yönelik görüş ve öneriler ortaya konmuştur. Anahtar Sözcükler: K.K.T.C. İnşaat Sektörü, İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği, İş Kazası Analizi

2 Giriş İnşaat sektörü dünya üzerinde aktif olan ve istihdam kapasitesi, üretim ve ekonomiye yaptığı katkı bakımından en büyük sektörlerden biridir. Bunun yanında, hemen hemen tüm ülkelerde iş kazalarının en sık yaşandığı sektörler arasındadır (Gürcanlı & Müngen, 2013; HSE, 2010). İş kazası yaşanma sıklığı bakımından Türkiye de ilk sırada olan İnşaat sektörü Kuzey Kıbrıs ta da maalesef sıralamanın açık ara birincisidir. Bunun en önemli nedenlerinden biri, sektörün sürekli değişim içinde olan çalışma alanlarına sahip olması ve çok sık değişen aktivitelerden oluşuyor olmasıdır. Aktivitelerdeki değişkenlik ve hatta kişiden kişiye değişebilen çalışma şekillerinin yanı sıra inşa edildikçe değişen iş ortamı (kontrol altına alınmaması durumunda) sürekli değişen şiddette ve miktarda tehlikeleri açığa çıkarmakta ve kazaların yaşanması da kaçınılmaz olmaktadır (Çelik & Tözer, 2014; HSE, 2005; Leung & Chow 2002). Gelişmiş ülkelerde, bu ve daha birçok tanımlama göz önünde bulundurularak geliştirilen ülkesel, sektörel ve proje bazlı İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği (İSİG) politikaları iş kazalarının kontrollü bir şekilde azaltılmasına ciddi katkılar koymuştur (Bareman, 1996; HSE, 2008). Sözü edilen İSİG politikalarının hazırlanmasında ihtiyaç duyulan araçlardan biri de geçmişte yaşanan iş kazalarının istatistiki verileridir. Ne yazık ki, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Çalışma Dairesi (KKTC-ÇD) bünyesinde 20 yıldır yapılan iş kazası kayıtları sözü edilen amaç için kullanılabilecek bir formata kavuşturulamamıştır. Bahse konu kayıtların bilgisayar ortamına alınarak sınıflandırılması gerekmektedir. Yapılacak sınıflandırma neticesinde en riskli aktiviteler, en yüksek risk altında çalışan işçilerin hangi meslek grubundan olduğunun tespit edilmesi ve bulguların bir düzen içerisinde sunulması gerekmektedir. Amaç Kuzey Kıbrıs ta yürütülen bu çalışma üç temel amaca ulaşmak için hazırlanmıştır. Çalışmanın öncelikli amacı, KKTC-ÇD nin 1994 senesinde başlatmış olduğu -ve hâlihazırda devam etmekte olan- iş kazası ve meslek hastalığı tahkikatlarının bilimsel bir yapıya kavuşturulmasıdır. Bu amaç doğrultusunda, kâğıt üzerinde (Hard-copy) ve çoğunlukla el yazısıyla hazırlanan tahkikat formu şeklindeki iş kazası kayıtlarının bir düzen içerisinde taranarak bilgisayar ortamına alınıp yedeklenmesi sağlanacaktır. Buna ek olarak, bilgisayar ortamında yapılan düzenleme ve sınıflandırma çalışmaları neticesinde KKTC inşaat sektörünün son 20 yılının İSİG açısından ne durumda olduğu görülecektir. Son olarak, KKTC nin İSİG alanında içinde bulunduğu durumun önümüzdeki süreçte mümkün olan en hızlı ve en sürdürülebilir şekilde iyileştirilebilmesi için bir takım öneriler yapılacaktır.

3 Bu çalışmanın, İnşaat sektörü ve firmalar için geliştirilecek İSİG yönetim sistemlerinin kalitesinin ve etkisinin artmasına katkı sağlayacağına inanılmaktadır. Çalışma Aşamaları ve Metodoloji Çalışmaya başlarken, kapsamlı bir literatür taraması yapılmış ve bu sayede yukarda sözü edilen problemin varlığından emin olunmuştur. Ayrıca, çalışmanın başında yapılan literatür taraması konuyla ilgili merak edilen birçok soruya cevap bulunmasına ve yürütülen çalışmanın temelinin sağlamlaştırılmasına katkı koymuştur. Literatür taramasından edinilen bilgilerin desteğiyle ilk önce KKTC Çalışma Dairesi nin resmi internet sitesinde her ay periyodik olarak yayınlanan Aylık Faaliyet Raporlarına ulaşılmıştır yılında yayınlanmaya başlayan bahse konu KKTC-ÇD Aylık Faaliyet Raporları teker teker ve detaylı bir şekilde incelenmiş ve raporlarda bir Chapter halinde sunulan iş kazası ve meslek hastalıklarıyla ilgili kayıt tabloları bir düzen içerisinde yedeklenmiştir. Sonraki aşamada, Çalışma Dairesi yetkilileri ile görüşülmüş ve bu görüşmelerden birinde KKTC-ÇD nin İş Kazası ve Meslek Hastalığı ile ilgili tahkikatlarının 1994 senesinden bu yana devam ettiği ve bu tahkikatlar neticesinde hazırlanan raporların arşivlendiği öğrenilmiştir. Takip eden süreçte Daire ile yapılan görüşmeler yoğunlaştırılmış ve tamamı kâğıt üzerinde ve el yazısıyla hazırlanan tahkikat formları üzerinde çalışmak için gerekli olan izinler alınmıştır. İzinlerin alınmasının ardından toplam 35 klasörden oluşan ve farklı sektörlerden yaklaşık 3000 iş kazası tahkikatının bulunduğu arşiv belgeleri tarihleri arasında toplam 17 günlük bir çalışma neticesinde teker teker fotoğraflanarak yedeklenmiştir. Daha sonra, yedeklenen belgeler tarihleri arasında 61 günlük yoğun bir çalışma sonucunda detaylı bir şekilde incelenmiş ve bir düzen içerisinde analiz programına aktarılmıştır. Tahkikat formlarında yer alan ve analiz programına girilen bilgiler; Kaza ile ilgili bilgiler, Kazazede ile ilgili bilgiler, İşverenle ilgili Bilgiler ve Kaza neticesi ile ilgili bilgiler olmak üzere dört ana başlık altında toplanmıştır. Kaza ile ilgili bilgilerin yer aldığı bölümde kaza tarihi ve kaza saati, iş kazası tahkikatının yapıldığı tarih, iş kazasının türü, arşiv kayıt numarası, dosya numarası gibi genel bilgiler bulunmaktadır. Kazazede il ilgili bölümde, Kazazedenin adı, soyadı yaşı, cinsiyeti, mesleği, unvanı, meslekteki hizmet süresi (tecrübesi), eğitim durumu gibi kazazedenin kişisel bilgilerine yer verilmiştir. İşverenle ilgili olarak şirket adı, faaliyet sahası (sektör) gibi bilgiler kaydedilmiştir. Kaza neticesi ile ilgili bölümde ise kazanın yaralanmamı yoksa ölümle mi sonuçlandığı, kazazedenin yaşadığı iş günü kaybı, yaralanmanın türü, yaralanan bölgenin vücut üzerindeki yeri, kazaya neden olan makine, donanım, ortam vs. bilgiler kaydedilmiştir. Takip eden süreçte, bilgisayar ortamında yapılan çalışmalarda ilk olarak iş kazalarının sektörel dağılımı tespit edilmiştir. Daha sonra, inşaat sektöründeki kazalara yoğunlaşarak bu kazaların yallara göre dağılımı, en çok hangi tipteki kazaların yaşandığını, ölüm ve yaralanma oranları ve bulgular kısmında verilen daha birçok yönden çeşitli sınıflasndırma ve analizler yapılmıştır.

4 Çalışmanın son aşamasında, eldeki bulgular yorumlanarak KKTC inşaat sektöründe yaşanan iş kazalarının kontrol altına alınarak sürdürülebilir bir iyileşmenin sağlanmasına yönelik teknik ve yönetsel düzenleme önerilerine ve uzman görüşlerine yer verilmiştir. Bulgular Bu çalışmanın başında literatürden sağlamış olduğumuz bulgular KKTCÇD nin İSİG alanındaki çalışmalarının başladığı günden itibaren ne gibi evrelerden geçtiğini göstermiştir. Buna göre, KKTC-ÇD si 1994 senesinden itibaren bildirimi yapılan iş kazalarının tahkikatını yapmaya ve bu tahkikatlar neticesinde hazırlanan tahkikat raporlarını arşivlemeye başlamıştır (Çelik & Tözer, 2014). O yıllarda KKTC-ÇD si iş kazası yaşandığını kazazedenin çalıştığı firmanın kaza bildiriminden, basından veya görgü tanıklarının daireye yaptığı ihbarlardan öğrenmekteydi. Bu nedenle yaşanan iş kazalarının çok büyük bir bölümü KKTC-ÇD nin bilgisine ulaşmamaktaydı (Çelik & Tözer; 2014). Bu çalışmada yapılan analizlere ve kazaların yallara göre dağılımına bakıldığı zaman ilk başlarda yılda birkaç ciddi iş kazasının tahkikatının yapılmış olması bu durumu doğrular niteliktedir. Ancak yıllar geçtikçe tahkikat sayısında artış olduğu görülür. Geçen yıllarla birlikte tahkikat memurlarının İSİG alanındaki farkındalığı ve tahkikat konusundaki tecrübeleri artmış olduğu ve bununda etkisiyle tahkikat formlarının formatında bazı revizyonlar yapıldığı görülür yılları arasındaki raporların, Standart bir tahkikat formu, kazazede ve/veya görgü tanığı ifadeleri ve kaza yerinin fotoğraflarından oluştuğu göze çarpar. Fakat 2000 yılında yapılan düzenlemeler neticesinde tahkikatlarda ve raporların kapsamında da iyileştirmeler yapılmıştır. Raporlarda standart tahkikat formu, fotoğraf ve ifadeler yanında, doktor raporu, görgü tanığı ifadeleri, sağlık kurulu raporu, ölümlü kazalarda otopsi raporu gibi destekleyici dokümanlara da yer vermeye başlanmıştır senesinde KKTC Sosyal Sigortalar Dairesi (SSD) ve hastanelerle ile yapılan işbirliği neticesinde KKTC-ÇD ne gelen iş kazası bildirimleri ciddi şekilde artmaya başlamıştır. Bunun birinci nedeni kazazedelerin iş günü kayıplarını tazmin edebilmek için SSD ne başvurduklarında SSD nin iş kazası konusunda KKTC-ÇD yi bilgilendirmesidir. Bir diğer neden ise hastanelere giden yaralanmalarla ilgili yapılan polis soruşturmalarında iş kazasına işaret eden durumların da yine KKTC-ÇD ye aktarılması olmuştur (Çelik & Tözer, 2014) yılında tahkikat memuru sayısının artırılması ve tahkikatların daha bilimsel bir yapıya kavuşturulması sağlanmıştır. Daire ilk kez 2006 yılında yaptığı tahkikatlardan topladığı verileri bir düzen içerisinde bilgisayar ortamında yedeklemeye başlamıştır. Bu verileri daha önce de sözünü ettiğimiz gibi dairenin resmi web sitesinde ilgililerin bilgisine ve kullanımına sunmuştur. KKTC-ÇD nin çalışmaları ve işleyişinin yanı sıra arşiv kayıtları üzerinde yapılan çalışmalar neticesinde ilk ulaşılan bulgulardan biri iş kazalarının sektörel dağılımı ile ilgili olanlarıdır yıllarını kapsayan yirmi yıllık dönemde KKTC-ÇD nin tahkikatını yaptığı toplam 3004 iş kaynaklı yaralanma ve ölümün 793 tanesinin inşaat sektöründe yaşandığı görülür. Bu

5 İnşaat Diğer Sanayi Hizmet Ticaret Kıyı-Liman Nakliye Taş Ocağı Ahşap Doğ. rakam, toplam 3004 kazazedenin ¼ ünün inşaat sektörü çalışanları veya inşaat çevresindekilerden oluştuğunu göstermektedir. İnşaat sektörünü 444 kazazede ile Sanayi sektörü takip ederken sanayi sektörünün ardından sırasıyla hizmet, ticaret, ahşap doğrama (mobilyacılık), kıyı-liman faaliyetleri sektörü, nakliye ve taş ocağı faaliyet sahası izler. İş kaynaklı yaralanma ve ölümlerin sektörlere göre dağılımı Tablo 1 de detaylı olarak verilmiştir. Sektör Ölüm Yaralanma Kazazede Yüzde (%) 26,40 24,03 14,78 11,88 8,09 4,06 2,86 1,53 6,36 100,00 Ölüm Oranı (%) 5,30 1,66 1,58 1,96 2,06 4,10 2,33 10,87 0,52 2,86 Tablo 1: yılları arasında KKTC de Yaşanan İş Kazalarının Sektörel Dağılımı ve Ölüm Oranları. Ayrıca her sektör, iş kaynaklı ölüm oranı bakımından da incelenmiş ve İnşaat sektörü, Taş Ocağı sektörünün ardından en yüksek ölüm oranına sahip ikinci sektör olmuştur. Buna göre sırasıyla, Taş Ocağı sektörü 10.87, İnşaat sektörü 5.30, Kıyı-Liman Faaliyetleri sektörü 4.10 luk ölüm oranlarına sahiptir. Ancak, 20 yıllık dönemde ülke genelindeki tüm taş ocaklarından toplam 46 iş kazası kaydının yapılmış olması dikkat çekmektedir (Bak. Tablo 1). Sektörel dağılımın tespitini yapıldıktan sonra, inşaat sektöründe yapılan 793 tahkikata yoğunlaşarak bunun yallara göre dağılımına bakılmıştır. Yıllara göre dağılım incelendiğinde, yılları arasındaki dönemde yıllık yaralanma ve ölüm tahkikatı sayılarının oldukça düşük olduğu görülür. Çalışılan 20 yıllık dönemin ilk yarsını oluşturan 11 yıllık periyod için yıllık tahkikat sayısı ortalaması 9,36 olarak hesaplanmıştır. Bunun nedeni, önceki paragraflarda da bahsedildiği gibi o dönemde yaşanan iş kazalarının çok büyük bir bölümünün KKTC-ÇD ne bildirilmemesidir. Çalışılan 20 yıllık dönemin ikinci yarısında ise önceki yıllara oranla oldukça ciddi bir artış ile 68,6 lık bir yıllık tahkikat sayısı ortalaması olduğu görülmektedir. Bu artışın, KKTC-ÇD nin SSD ve hastanelerle yapmış olduğu işbirliğinden kaynaklandığı düşünülmektedir. Buna ek olarak, kaza sayısındaki artışın bir diğer nedeninin de, sözü edilen dönemde inşaat sektöründe yaşanan ciddi büyümeden kaynaklanan inşaat ve işçi sayısındaki artış olabileceği düşünülmektedir. İnşaat sektöründe yaşanan iş kaynaklı ölüm ve yaralanmaların yıllara göre dağılımı Tablo 2 de görülmektedir.

6 01:00-07:59 08:00-09:59 10:00-11:59 12:00-13:59 14:00-15:59 16:00-17:59 18:00-00:00 Bildirilmedi Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık Yıl Ölüm Yaralanma Tablo 2: İnşaat Sektöründeki İş Kaynaklı Yaralanma ve Ölümlerin Yıllara Göre Dağılımı İnşaat sektörü kaza kayıtları yıl içerisindeki dağılımları bakımından da incelenmiş ve aylık yaralanma ve ölüm sayıları saptanmıştır (Bak. Tablo 3). Buna göre, özellikle ölümlü kazaların inşaat sektörünün en canlı olduğu ilkbahar ve yaz aylarında artış gösterdiği görülmektedir. Ay Ölüm Yaralanma Tablo 3: İnşaat Sektöründeki İş Kaynaklı Yaralanma ve Ölümlerin Aylara Göre Dağılımı Kaza saati bakımından yapılan incelemeler, inşaatlarda yaşanan kazaların, mesai başlangıcını takip eden ilk bir buçuk saat ile öğle arasının hemen öncesinde ve sonrasında yoğunlaştığını göstermiştir (Bak. Tablo 4). Saat Ölüm Yaralanma Tablo 4: İnşaat Sektöründeki İş Kaynaklı Yaralanma ve Ölümlerin Gün İçerisindeki Dağılımı. Eldeki kayıtlar, inşaatta yaşanan kaza tipleri bakımından incelendiğinde, ölüm ve yaralanma bakımından İnsan Düşmesi tipindeki kazaların ilk sırada yer aldığı görülür. Yaralanma ile sonuçlanan kazalara bakıldığında İnsan Düşmelerini sırasıyla Hareketli Cisim Çarpması, Araya

7 Düz İşçi Kalıpçı Boya/Sıva Operatör Kaynakçı Elektrikçi Demirci Seramik/Fay Tesisatçı Marangoz Diğer İnsan Düşmesi Araya Sıkışma Hareketli Cisim Çarp. Kesici/Delici Cisim Ayni Seviyede Düşme Düşen Cisim Çarpması Trafik Kazası Sıcak Cisim Elektrik Çarpması Sabit Cisme Çarpma Göçük Altında Kalma Patlama Türleri Yapı Elemanı Çökmesi Bilinmiyor Kimyasal Madde Güç Hareketler Baygınlık Sıkışma, Kesici / Delici Cisme Temas, Aynı seviyede Düşme, Düşen Cisim Çarpması, Trafik Kazaları, Sıcak Çisim / Maddeye Temas ve Elektrik Çarpması tipindeki kazaların takip ettiği görülür. Ölümle sonuçlanan kazalarda ise İnsan Düşmesi kazalarını sırasıyla Elektrik Çarpması, Araya Sıkışma, Trafik Kazaları, Düşen Cisim Çarpması ve Yapı Elemanı Göçmesi tipindeki kazalar izler (Bak. Tablo 5) Kaza Tipi Ölüm Yaralanma Tablo 5: İnşaat Sektöründe En Sık Yaşanan İş Kazası Tipleri. İnşaat sektöründeki kazazedelerin meslek grupları bakımından incelediğimizde, kazalardan en çok etkilenen meslek gruplarının sırasıyla, Düz İşçi, Kalıpçı, Boyacı/Sıvacı, Operatör, Kaynakçı, Elektrikçi ve demirciler olduğu görülür (Bak. Tablo 6). Meslek Grubu Ölüm Yaralanma Tablo 6: İnşaat Sektöründeki Kazazedelerin Meslek Gruplarına Göre Dağılımı.

8 Sonuç Sonuç olarak, ülkenin ekonomik, siyasi ve hukuksal açıdan içinde bulunduğu koşullar malumdur. Bu nedenle, başta inşaat sektörün olmak üzere tüm sektörlerdeki paydaşlar İSİG konusundaki yükümlülüklerini bir külfet olarak nitelendirip yerine getirmemektedir. Bu durumun, İSİG alanındaki sorunların çözülmesinin önündeki en büyük engellerden biri olduğu düşünülmektedir. Bu nedenle, İSİG alanındaki ekonomik, siyasi ve hukuksal sorunların ülkenin siyaset ve hukuk erklerince en hızlı şekilde çözülmesi gerekmektedir. Bu doğrultuda; İSİG alanındaki görev, yetki ve sorumlulukların net ve anlaşılır bir şekilde belirlenmesi İSİG alanındaki denetimlerin sıklaştırılması Yasal çerçeveye uymaya zorlayacak caydırıcı bir ceza sisteminin uygulamaya sokulması ilk sırada ele alnmalıdır. Diğer yandan, Kuzey Kıbrıs ta yılları arasındaki dönemde KKTC-ÇD arşivine giren iş kazası kayıtları incelendiğinde inşaat sektörünün, kaza yaşanma sıklığı, en çok yaralanma ve en çok ölüm bakımından diğer sektörleri oldukça geride bıraktığı görülür. İnşaat sektörü ile diğer sektörler arasında bu denli büyük ve dramatik bir fark olmasının nedenlerinden bir tanesi sektörde çalışan işçi sayısının oldukça fazla olmasıdır. Ancak, çalışmanın başında da vurgulandığı gibi sektörün doğasında var olan yüksek riskler ve bu riskler ile burun buruna çalışmak zorunda kalan işçi ve işverenlerin bilinçsizliği (veya sorumsuzluğu) kaza sayısıyla ilgili telaffuz edilen rakamın büyümesine ve diğer sektörlerle aradaki farkın yıl be yıl açılmasına ciddi katkı koymaktadır. İSİG alanındaki sorunu sürdürülebilir bir şekilde çözebilmek için atılacak ilk adımın, inşaat sektörü için kapsamlı bir İSİG Yönetmeliği hazırlamak olduğu düşünülmüştür. Bu yönetmeliğin, yapının yaşam sürecini ve dolayısıyla inşaat faaliyetlerinin tümünü kapsayacak nitelikte olması kaçınılmazdır. Ancak yönetmelik hazırlanması ve yöneticilerin bilinçlenmesi yeterli değildir. Bu nedenle, kısa ve orta vadede mevcut işçi, işveren ve mesleğe yeni başlayacak olan genç iş gücünü mesleki eğitimler yardımıyla İSİG konusunda farkındalık sahibi yapmak gerekmektedir. Uzun vadede sonuç verecek en önemli düzenlemelerden bir tanesi de güvenli yaşam düşüncesinin ve İSİG konusunun ilk ve orta eğitim müfredatlarına dahil edilmesidir. Bu düzenlemenin hayata geçirilmesi gelecek nesillerin İSİG konusunda daha duyarlı ve daha bilinçli bir yaklaşımla çalışma hayatına atılmasına yol açacaktır. Bunun yanında, proje fikrinin ortaya atılması ve kafada şekillenmeye başlayan detayların kâğıda aktarıldığı tasarım sürecinde daha yapı şekillenmeden duyulan estetik, fonksiyon ve maliyet kaygılarının yanında İSİG konusunun da düşünülmesi ve ele alınması gerekmektedir. Tasarım aşamasında alınacak her bir kararın uygulama ve kullanım alanında çalışanları ve kullanıcıları ne gibi risklerle burun buruna getireceği düşünülmelidir.

9 İnşaat sürecine bakıldığında, öncelikli olarak en çok yaşanan kaza tipi olan yüksekten düşmelerin önlenmesi için bazı düzenlemeler yapmak zorunludur. İlk olarak KKTC genelinde kullanılan ve son derece güvensiz olan yapı iskelelerinin kullanımdan kaldırılarak güvenlik seviyesi yüksek yeni nesil yapı iskelesi sistemlerinin kullanıma sunulması gerekmektedir. Bunun yanında, iskele üzerinde ve eşikte çalışma süresini minimum seviyede tutmak için gerekli düzenlemelerin yapılması önerilmektedir. Ayrıca, iskele üzerinde çalışacak işçi ve ustaların bu koşullarda çalışacak yeterliliğinin olması şart olmalıdır. Yapı iskelelerinin yanı sıra, kalıp sistemleri ve diğer geçici işler için gerekli olan tasarımların yapılması ve kullanılacak ise uygun geçici yapıların tasarlanması gerekmektedir. Araya sıkışma, hareketli cisim çarpması, kesici / delici cisim çarpması tipindeki kazaların büyük bir bölümüne sebep olan makine ve ekipmanların tüm aksamlarının tam ve işler durumda olmasına dikkat edilmelidir. İskele üzerinde çalışma konusunda olduğu gibi makine ve ekipman kullanımı konusunda da çalışanların yeterliliklerinin olup olmadığına dikkat edilmelidir. Teşekkür Bu çalışmanın hazırlanmasında ciddi katkıları olan, KKTC Çalışma Dairesi Müdürü Sn. İsmail Bayhanlı ya, Daire Amiri Sn. Cansev Yorgancıoğlu na, ve ofislerinde bize yer açarak çalışmamız boyunca bizlere destek olan tüm Çalışma Dairesi personeline sonsuz teşekkür ederiz. Kaynaklar Bareman, M., King, B.ve Lewis,P. (1996). The Handbook of Health and Safety at Work, London, UK. Çelik. T., Tözer. K. D., (2014) KKTC de İş Kazalarının Genel Analizi ve İnşaat Sektöründe Durum: Çalışanların Eğitim ve Kültür Seviyelerinin İş Kazalarına Olan Etkileri, PYYK2014, Akdeniz Üniversitesi, Antalya. Gürcanlı G. E., Müngen U, (2013) Analysis of Construction Accidents in Turkey and Responsible Parties, Industrial Health, Vol.51, HSE, (2005) Health and Safety Induction for Smaller Construction Companies Site Safety - Scotland, Health and Safety Executive, UK. HSE, (2008) Health and safety training-what you need to know, Health and Safety Executive, UK.

10 HSE, (2010) The Health and safety Executive Statistics 2009/2010, Health and Safety Executive (INDG345), U. Leung, C.W., Chow, W.K. (2002) A brief review on construction safety in some south-east Asian countries, Vol.45,