Ekim Haziran 2016 Çalışma Raporu. Türkiye küçük Millet Meclisleri

Transkript

1 Ekim Haziran 2016 Çalışma Raporu Türkiye küçük Millet Meclisleri

2 Nereden nereye! 8 yıl önce, yola şöyle çıkmıştık: Bu işi bir-iki yıl sürdürebilirsek ne mutlu. Çünkü yaptığımız, ülkenin gerçeklerine ters, tam bir akıntıya karşı kürek çekme işiydi. Çünkü siyaset-sivil toplum diyaloğunu oluşturacak bileşenlerin hepsi çürüktü. 1. Siyaset: Seçim ve Siyasi Partiler kanunlarının cenderesindeki siyaset yapısı tam bir piramit. En tepede karizmatik lider... Türkiye siyaset geleneğinin diyalogla sorunlu bir ilişkisi var olageldi. Siyasi partilerimizin yapısı, TBMM nin çalışma esasları ve en genel ifadesiyle siyaset kültürümüz demokrasi harcıyla yoğrulmuş değil. Siyasetçinin, yurttaşla kurduğu ilişkinin demokratik esaslara dayandığını iddia etmek sekiz yıl önce de zordu. 2. Sivil Toplum: Türkiye de sivil toplum hareketleri henüz emekleme aşamasında diyebiliriz. Dünya ile kıyasladığımızda; geleneğimiz de, deneyimlerimiz de çok az. Hatta Ne kadar siviliz? sorusu da geçerli. Bir derneğin, vakfın, girişim veya platformun altını biraz kazıyın, bir siyasi partiyle burun buruna geliyorsunuz. O sivil toplum örgütünün o andaki yönetiminde hangi siyasi görüş ağırlıkta ise, o örgüt, kuruluş amacına göre değil, o siyasi partinin amaçlarına göre ses veriyor ve medya Medyanın derdi kendisinin haber verme ve toplumun bilgi edinme hakkı olsa, pekala etkin bir katalizör olabilir, siyasetin ilgisizliğini açıkça eleştirerek onların diyalog ortamına çekilmesini sağlayabilirdi. Tabii sivil toplumun hastalıklarını da eleştirerek kendimize çeki düzen vermemizde önemli bir rol oynayabilirdi. Bırakın bunları yapmayı; kavgasız, gürültüsüz konuşabilmenin, farklı görüşlerden insanları bir araya getirebilmenin medya için haber değeri taşımadığını üzülerek görüyoruz. Pekiiii, madem üç bileşenin üçü de çürük, nasıl oldu da en fazla 1-2 yıl ömür biçtiğimiz bu iş 8 yıldır sürüyor? Nerde yanıldık? diye ciddi ciddi düşündük. Bizim cevabımız yine bu üç sac ayağında Sivil toplumun (bilhassa Anadolu da) azımsanmayacak sayıda katılımcısı, Amaaan, vekiller gelmezse gelmesin. Biz hiç değilse ayda bir yanyana gelip kavgasız

3 gürültüsüz konuşmaya, birbirimizi doğrudan dinlemeye alıştık. Bunu kaybetmeyelim duygusunda birleşiyor. İşte bu nedenle milletvekili ve belediye başkanı katılım oranı yerlerde sürünse de, sivil toplum katılımı TkMM leri ayakta tutuyor. Siyaset kurumları ve siyasetçilerde azınlıkta kalsalar da-, gerçekçi ve kalıcı çözümler üretmenin, ancak karar süreçlerinin demokratikleşmesiyle mümkün olacağı düşüncesini benimseyen vekiller var ve hem sayıları artıyor, hem de kendi çevrelerini etkiliyorlar TkMM lere katılım için. Belki ana akım medya değil ama yerel basın; sivil toplumun, şehirlerinin demokratik dönüşümünde önemli bir yer tuttuğunu görüyor, çalışmalarını yakından takip ediyor. Evet, kutuplaşmanın en tepeden körüklendiği zor bir yılı geride bıraktık. Ancak vazgeçmek gibi bir lüksümüz yok, çünkü bütün olumsuzluklara rağmen bu çalışma sivil toplum tarafından benimsendi. Tek tek bizler için uzun, Türkiye nin demokrasi yolculuğu için kısa sayılabilecek bu yolculukta yollarımızın kesiştiği tüm katılımcılarla birlikte olmak bizim için mutluluk verici. Öncesinde ve döneminde, TkMM lerin aylık buluşmalarında yanyana gelen sivil toplum temsilcilerini, siyasetçilerimizi ve basın mensubu arkadaşlarımızı sevgi ve saygıyla selamlıyoruz. Oya ÖZDEN TkMM Meclis Koordinatörü Yakup K. KARABACAK TkMM Koordinatörü

4 Türkiye küçük Millet Meclisleri Ekim 2015 Haziran 2016 Dönemi Çalışma Raporu Memleket gibiyiz tabiri çoğunlukla edebi bir metafor olarak kullanılır. Yine de Türkiye küçük Millet Meclisleri'ni bu kadar gerçek ifade eden başka deyim az sayıda bulunur. Tam da memleket gibiyiz : Türkiye neyi konuşuyorsa biz de onu konuşuyor, tartışıyoruz. Tek bir farkla; bizim konuşmalarımıza yön veren 13 ilkemiz var. Geride bıraktığımız bu dönemde de Türkiye nin gündemine damga vuran neredeyse tüm konular TkMM lerin de gündemini oluşturdu: Dış Politika, Uluslararası İlişkiler ve Terör, İç Güvenlik Paketi, Başkanlık, Kadına Yönelik Şiddet, Alevi Açılımı, Dokunulmazlıklar, İslam ve Terör, Mülteciler, Sığınma Hakkı ve TR-AB Anlaşması, nihayetinde de Seçimler. Vekil ve müvekkilin aylık sivil buluşması, TkMM ler Ekim (iki toplantı) ve Kasım da yaptığı üç toplantıda bu kez, her seçim öncesinde olduğu gibi, sivil toplumla milletvekili adaylarını buluşturmaya çalıştı. Bu üç toplantıda da, Sivil Toplumun Adaylardan 10 İsteği masaya yatırıldı ve tartışıldı. Hem bu seçimlerin 10 İsteği hem de daha önceki toplantıların ortak payda raporlarına web sitemizden de ulaşılabiliyor: Bu raporumuzda ağırlıklı olarak geride bıraktığımız son dönemin; özet olarak da sekiz yılın bulgularını paylaştık. Yine de, daha raporun başında, sekiz yılın sonunda nereye vardınız diyecek olursanız, şu birkaç şeyi gönül rahatlığıyla söyleyebiliriz: Kesinlikle başladığımız yerde değiliz. Evet, hedefimizin belki çok uzağındayız; ancak toplumsal aktörler her geçen gün sağlıklı diyalog zeminlerini daha fazla önemsiyor ve bu zeminlere ihtiyaç duyuyor. Örnek mi? Peki; ilk iki yılımız katılımcılarımızın toplantı düzenine ve ilkelerine sadık kalmasının ısrarları ile geçti; bugün TkMM toplantılarında söz kesmek yasak ve diğer katılımcılar tarafından engellenen bir davranış. Her TkMM toplantısı ile birlikte yeni tanışıklıklar, selamlaşmalar ortaya çıktı, çıkıyor. Her ilde onlarca insan hikayesi birikti. Bu hikayelerinin ortak bir cümlesi de var; Yahu, biz onları böyle bilmiyorduk. Eşit yakınlık ilkemiz, tam da istediğimiz ve her deneyimde biraz daha gurur duyduğumuz sonucu verdi; kime hizmet ediyorsunuz? sorusunu yıllardır duymadık. Evet; TkMM ler isteyen, önemseyen, katılan ya da en azından takip eden herkese hizmet ediyor. Siyaset; hem algı hem de davranışlarıyla, toplumsal aktörlerin diyalog ve işbirliği ihtiyacının halen çok gerisinde. Sivil toplumun bu ısrarı olmasa, ya da daha zayıf olsa, sekizinci yılı göremezdik.

5 Kaç ilde, hangi illerde? TkMM, Haziran 2016 itibariyle; Adana, Adıyaman, Ankara, Batman, Diyarbakır, Elazığ, Eskişehir, Hatay, Iğdır, İstanbul, İzmir, Kayseri, Kocaeli, Mardin, Malatya, Mersin, Muğla, Muş, Sakarya ve Van olmak üzere 20 ilde buluşmalarını her ay düzenli olarak gerçekleştiriyor. 8 yıl önce 5 ilde başladığımız bu girişimde, sayı bir ara 30 ile kadar çıktı, ancak bazıları farklı nedenlerle sürdüremediler. Bugün il sayısını artırmaktan çok sürekliliğe ve kalıcılığa önem veriyoruz. Aşağıda sunduğumuz grafikler, dokuz aylık toplantılar sonunda, TkMM mutfağında biriken ve sayısal olarak her ay değerlendirilen bilgileri aktarıyor, aylara göre çalışmanın seyir defteri niteliğini taşıyor. Gerçekleştirme Bu dokuz ay boyunca kaç toplantı yapmamız gerekirdi, kaç toplantı yapabildik? Bir başka deyişle; siyasi gerginlikler, silahların patlaması, doğal afetler veya katılım yetersizliği nedeniyle yapılamayan toplantıların, yani firelerimizin oranı ne? Bu oranı belirleyen bir değişken, kaç ilde TkMM olduğu. Dönem başında toplantılarını gerçekleştiren; ancak dönem ortasında hamal değişikliği nedeniyle toplantıları sekteye uğrayan Mersin, İzmir ve Hatay küçük Millet Meclisleri nin de istatistiklere dahil edildiğini belirtelim. Şu anda bu durumdayız. Geçtiğimiz Yasama Yılının genel tablosu şöyle görünüyor: YORUM: Toplantı gerçekleşme oranı yalnızca Kasım ayında %50 altına düştü. Bunun bir nedeni de seçimler. Partilerin aday adaylık süreçlerinin birbirlerinden farklı takvimlerle işlemesi; kesin adaylarının açıklanmasının toplantı tarihlerinden sonraya kalması etkili oldu. Seçim öncesinde (Ekim ayında) adaylardan 10 İstek gündemiyle 2 toplantı yaptığımızı da hatırlatarak, hemen ardından 3. toplantıları da

6 yapmamız, bazı illerin toplantı yapma imkanlarını da etkiledi. Yine de, özellikle seçimler öncesinde gerçekleşmenin %50 de kalmasını önemli bir eksiklik olarak görüyoruz. Toplantılara katılım Sivil toplum katılımı: Bir toplantı için sivil toplum temsilcilerinin en az 15, en çok 25 kişi olmasının, toplantı sağlığı ve temsiliyet açısından alt ve üst sınırlar olduğunu deneyimlerimiz bize gösterdi. Dikey doğruda ve her sütunun üzerinde sivil toplum katılım oranını görüyoruz. Her toplantı için 20 optimal sayı ile karşılaştırıldığında ortaya çıkan yüzdeleri görüyoruz. (Örneğin bir ilde 9 ayda yapılan toplantılara toplam olarak 135 kişi katılmışsa katılım yüzdesi 135/180= %75)

7 Siyasetin katılımı: Bir ilin milletvekili sayısı ile toplantılara katılan milletvekili sayısının oranı. Başka bir deyimle, davet ettiğimiz milletvekillerinden ne kadarı toplantılara katılıyor? Elbette aynı kıyas belediye başkanları için de geçerli. Katılan vekillerin partilere göre dağılımı ise şu şekilde: Ak Parti: 3 Milletvekili; CHP: 7 Milletvekili; MHP: 0 Milletvekili; HDP: 7 Milletvekili; Bağımsız/Diğer: 0 Toplam: 17 Milletvekili YORUM: Sivil toplumun katılımının %70 ortalamasında seyretmesini bir başarı olarak görmüyoruz; elbette bir hezimet de değil. Ancak unutulmaması gereken önemli bir ölçü; sivil toplum katılımının, siyaset katılımı ile de yakın ilişkisi olduğu. Siyaset katılımı ile yapılacak bir kıyaslamanın sonucu bizce çok açık: diyalog ve işbirliğini sivil toplum, siyasete oranla, hatta yer yer ona rağmen önemsiyor ve bu zeminlere sahip çıkıyor.

8 Sivil toplum katılımının analizi TkMM toplantılarında sivil toplum katılımı oranları, sivil toplum örgütlerinin genel demografisine paralellik gösteriyor. En büyük oran, %87 ile tam sivil toplum örgütlerinde (Dernek, vakıf ve girişimler). Sendikalar %8 ile ikinci sırada ve meslek odaları %5 ile onları izliyor. Sayıca daha az olmalarına rağmen maddi olanakları açısından daha güçlü olan meslek kuruluşları, özellikle küçük illerde TkMM toplantılarına salonlarını açarak büyük çapta destek verdiler. İlke olarak O ilin sahibi olduğu Belediye salonlarını kullanmakta ısrarlı olmasak, bugün de toplantılarımızın büyük çoğunluğuna ev sahipliği yapmaya hazırlar. Tek olumsuz nokta olarak sendikaların daha yoğun biçimde politize olmaları sonucu kutuplaşmadan daha çok etkilendiklerini, meslek odalarında ise büyük illere gittikçe ulaşılma ve işbirliği olanaklarının düştüğünü, bu ilginin odaların büyüklüğü ve maddi gücüyle ters orantılı olduğunu söyleyebiliriz. Toplantıların ev sahipleri Toplantılara salonlarını açan sivil toplum örgütleri ve meslek örgütlerinin oranının düşük olması onların ilgisizliğinden kaynaklanmıyor. Biz, özellikle her ilde o ilin sivil toplumuna ait bir mekan olan Belediye Meclisi Salonlarını kullanmak için Belediyelerle yoğun ilişkiler kurulmasını önerdik ve Belediyeler Hepimizin ilkemizde somutlaşan bu çabalarımız sonuç verdi. Ama belediye başkanlarının

9 toplantılara katılım oranları %2 bile değil ve bunun anlamı hiç de hoş değil. Buyurun, mekanlarımızı kullanın, ama bizi rahat bırakın der gibi bir durum. 16 Aralık Sivil Toplum-TBMM Buluşması TBMM'nin her yeni döneminde, seçilen milletvekillerini sivil toplum temsilcileriyle bir araya getirmeyi hedeflediğimiz "Sivil Toplum-TBMM Buluşması"nın ilkini bu dönemde gerçekleştirdik. 16 Aralık'ta Demonti Otel'de gerçekleşen buluşmanın konukları arasında; 26. Dönem milletvekilleri, TkMM Hamalları, sivil toplum temsilcileri, medya kuruluşlarının Ankara temsilcileri ve yabancı ülke temsilcileri vardı. Eylül 2015'te 3 ilde - Diyarbakır, Ankara, İstanbul- yaptığımız çalıştaylara ait 'Sivil Toplumun siyasetten ve TBMM'den 10 İsteği" sonuç raporunun açıklandığı buluşmada, 25 milletvekili, 48 sivil toplum örgütü temsilcisi evsahibimiz ve aynı zamanda misafirimiz oldu.

10 Buluşmada Eylül ayı boyunca yapılan Ortak Çalışma Gruplarının sonuç raporu katılımcılarla paylaşıldı. Sivil Toplumun Siyasetten ve TBMM den 10 İsteği başlıklı raporun tamamı internet sitemizden okunabilir. TkMM TV ve TkMM Çalışmalarına yönelik verilerin de paylaşıldığı buluşmanın katılımcıları ise şu şekilde: SİVİL TOPLUM ÖRGÜTLERİ ADO, AEGEE-Ankara, AKKAY, Alevi Düşünce Ocağı, Alternatif Bilişim Derneği, Anadolu Kadın Derneği, ANGİKAD, Başkent Kadın Platformu, CEİD, CİSST, Çankaya Kent Konseyi, Çevre Gönüllüleri Derneği, DDA, Doğal Yaşam Derneği, Doğru Beslenenler Derneği, Düşünce Suçuna Karşı Girişim, Erzurum Girişimci Kadınlar Derneği, HAK-İŞ, Helsinki Yurttaşlar Derneği, İnsan Hakları Derneği, İHOP, İLKDER, İstanbul Hepimizin Girişimi, İstanbul Politikalar Merkezi, Kafkas Der. Fed., Kalkınma Atörlyesi Koop., KAOS GL, Kırmızı Şemsiye, Liberal Avrupa Derneği, MAZLUMDER, NDI, Oy ve Ötesi, SPoD, STAD-Der, Şiddetsiz Toplum Derneği, Türkiye Gazeteciler Cemiyeti, T. Kadınlar Birliği, TEPAV, TİHV, Türkiye Beyazay Derneği, Türkiye Özürlüler Eğitim ve Dayanışma Vakfı, Türkiye Yazarlar Sendikası, Uçan Süpürge, Uluslararası Çocuk Merkezi, Uluslararası Şeffaflık Derneği, UZYED, YASADER, Yörük Obaları Derneği, YU-DER MİLLETVEKİLLERİ: Ali İhsan Yavuz (Sakarya Ak Parti), Ayhan Sefer Üstün (Sakarya Ak Parti), Aytuğ Atıcı (Mersin CHP), Celal Doğan (İstanbul HDP), Ceyhun İrgil (Bursa CHP), Dengir Mir Mehmet Fırat (Mersin HDP), Didem Engin (İstanbul CHP), Dursun Çiçek (İstanbul CHP), Filiz Kerestecioğlu (İstanbul HDP), Gaye Usluer (Eskişehir CHP), Hüda Kaya (İstanbul HDP), Hüseyin Çamak (Mersin CHP), Mehmet Bekaroğlu (İstanbul CHP), Mehmet Erdoğan (Muğla MHP), Meral Danış Beştaş (Adana HDP), Mustafa Şentop (İstanbul Ak Parti), Nurettin Demir (Muğla CHP), Okan Gaytancıoğlu (Edirne CHP), Serdal Kuyucuoğlu (Mersin CHP), Şenal Sarıhan (Ankara CHP), Utku Çakırözer (Eskişehir CHP), Yıldız Seferinoğlu (İstanbul Ak Parti), Zülfikar İnönü Tümer (Adana CHP) YABANCI KURUM ve TEMSİLCİLİKLER AB Türkiye Delegasyonu, Hollanda Büyükelçiliği, İngiltere Büyükelçiliği, İsviçre Büyükelçiliği, Kanada Büyükelçiliği, Norveç Büyükelçiliği, Sivil Düşün AB Programı 23 Nisan 2016 TkMM-TBMM Buluşması Türkiye küçük Millet Meclisleri nin Hamalları ve Mutfak ekibi her yıl 23 Nisan da Ankara da bir araya geliyor. TkMM yıllık buluşmalarında, hem bir yıllık çalışmalarını değerlendiriyor, hem de Büyüğü nü, TBMM yi ziyaret ediyor.

11 Altıncısı gerçekleşen ve iki gün süren buluşmanın birinci günü illerden gelen Hamallar ın yerel paylaşımları ve genel değerlendirmeleri ile başladı. Her Hamal, ilinin küçük Millet Meclisi nin durumunu, eksikliklerini, sorunları karşısındaki deneyimlerini diğer illerle paylaştı, diğer illeri dinledi. Öğlen saatlerinde ise TkMM nin TBMM yolculuğu başladı. Görüşmelerin ilk adresi Ak Parti grubu oldu. Ak Parti Grup Başkanvekili Naci Bostancı ile bayramlaştıktan sonra, ikinci görüşme adresi CHP grubu oldu. TkMM heyeti olarak CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu ve Grup Başkanvekili Özgür Özel ile buluştuk. Bayramlaşma ziyaretinin üçüncü adresi ise HDP grubuydu. HDP Grup Başkanvekili Çağlar Demirel ve Iğdır Milletvekili Mehmet Emin Adıyaman TkMM heyetiyle sırasıyla bayramlaştılar. TBMM bayramlaşma ziyaretinin son adresi MHP grubuydu. MHP Grup Başkanvekili Erkan Akçay ile de bayramlaştıktan sonra, kısa bir TBMM turu ile ziyaretler son buldu. Her dört siyasi partiye TkMM ler hakkında özet bir sunum yapıldı. Dört görüşmede de altı çizilen noktalar ise şunlar: Parti farketmez, sonuç aynı. Siyaset, sivil toplumla diyalogdan hoşnut değil. Herkes sadece kendi kulübünde konuşuyor, farklı görüşlerle diyaloğa yanaşmıyor. Kutuplaşma en yukarıdan teşvik edildikçe, tabanlar da kopuyor, toplum bölünüyor. TkMM bu arada hala varlığını sürdürebiliyorsa, toplumdaki sağduyu sayesinde. Sivil diyaloğu eğer gerçekten istiyorsanız, yetkili kurullarınızda karar alıp duyurmalısınız. Sivil toplumun siyasetten ve TBMM'den 10 isteğini Eylül 2015 te gerçekleştirdiğimiz bir dizi çalıştayla belirledik. Her dört partiye de aktardığımız bu ortak görüşlerin yanında, Hamallar illerinde parti teşkilatları ve milletvekilleriyle ilişkileri hakkında da kısa bilgileri paylaştılar. Siyasi parti temsilcileri aktarılanları kayda geçtiklerini ve sorunların çözümü için işbirliği ve diyalog içerisinde olacaklarını belirttiler. Her dört bayramlaşma ziyaretinin ardından, siyasi parti temsilcilerine Hamallar tarafından TkMM rozetleri takıldı. Buluşmanın ikinci günü TkMM ailesinin komşuları da buluşmanın misafiri oldular. Denge ve Denetleme Ağı sekreteryası devam etmekte olan mecliste.org çalışmasının

12 detaylarını ve hedeflerini paylaşırken, Cumhuriyet Gazetesi Ankara Haber Müdürü Ayşe Sayın meclis ve siyaset haberciliği deneyimlerini katılımcılarla paylaştılar. 8 yıl oldu; Nereden nereye? Türkiye küçük Millet Meclisleri nin ilk deneme toplantıları 2008 Haziran ayında beş ilde yapılmıştı: Bursa, Diyarbakır, Gaziantep, Konya ve Trabzon. Yaz ayları hazırlıklarla geçtikten sonra TBMM nin açılmasıyla birlikte düzenli toplantılar da başladı. Bazı illerde istenen katılım sağlanamadıysa da katılan illerin sayısı giderek arttı. Haziran 2009 da 18 il her ay düzenli toplantılarını sürdürür hale gelmişti yılının standart verilerini taşıyan ilk raporumuzu yayınladık ve siyasi partilerle üst düzeyde görüşmelerimiz ondan sonra başladı. Haziran 2010 da 29 ilde yapılan toplantılar, Haziran 2012 de 22 il, Haziran 2013 te ise 21 ilde yapıldı. Haziran 2016 itibariyle toplantılar 16 ilde devam ediyor. Peki, sekiz yıllık çalışmanın sonucu bize neyi gösterdi? Bunu da sizinle açık yüreklilikle paylaşabiliriz, önce sayılar: Haziran Haziran 2016 Yapılması gereken toplantı sayısı: Yapılan toplantı sayısı ve oranı: 1.193, % 81,7 Sivil Toplum katılımı: Olması gereken sivil toplum katılımcı sayısı: Toplam sivil toplum katılımcı sayısı: ,% 61 Seçilmişlerin katılımı: Katılması gereken milletvekili sayısı: Katılan toplam milletvekili sayısı: 418, % 5,2

13 Katılması gereken belediye başkanı sayısı: Katılan toplam belediye başkanı sayısı: 85, % 7,2 Toplantılara kim ev sahipliği yaptı? Ev sahipliği yapan belediyeler ve oranı: 764, % 64 Ev sahipliği yapan meslek odaları ve oranı: 179, % 15 Ev sahipliği yapan sendikalar ve oranı: 23,% 1,9 Ev sahipliği yapan STÖ sayısı ve oranı: 227, % 19 Sivil toplum bileşenlerinin katılım oranları: Katılımcı meslek odaları sayısı, oranı: 1.202, %8,2 Katılımcı sendika sayısı, oranı: 1.729, %11,8 Katılımcı dernek/vakıf/girişim sayısı: Toplam sivil toplum katılımcı sayısına oranı: %79,8 Bu sayılar neyi gösteriyor? Türkiye de siyasetin yukarıdan aşağıya işleyen karar mekanizmalarını aşağıdan yukarıya doğru çevirebilmek için daha hayli zaman ve emek gerekiyor. Milletvekilleri kendilerini, oylarını aldıkları seçmenlerine karşı değil, adlarını aday listesine aldığı için parti başkanlarına borçlu hissediyor. Sivil toplumla düzenli diyaloğa önem vermek söz olarak bolca kullanılıyorsa da toplantılara katılmaya gelince iş değişiyor, yoğun programları arasında zaman bulabilirlerse katılıyorlar. Vekillerin seçim bölgelerindeki programlarını düzenleyen il başkanları da genellikle aynı algıyı paylaşıyorlar. Grup Başkan Vekilliği nce görevlendirilen vekillere teşkilat tarafından aynı tarihte başka görev verildiği bile zaman zaman yaşanan olaylardan.

14 Toplantılara severek katılan ve memnun ayrılan çok sayıda milletvekilini bu söylediklerimizin dışında tutuyoruz. Ancak milletvekili katılımı oranının (katılması gereken toplam milletvekili sayısı ile katılan milletvekili sayısı arasındaki oran) genellikle % 6 yı aşmadığını göz önüne alırsak siyasetin genelde sivil toplumu pek de ciddiye almadığını, bu tür çalışmalara fantezi gözüyle baktığını söylemek abartma sayılmamalıdır. Medya desteği, çalışmanın görünürlüğü için son derece hayati. Yerel medya organlarında, geçen dört senenin ardından bu görünürlük artmış olsa da; yaygın medyanın, sivil toplum çalışmalarına ilgisi yok denecek kadar az. İki yılı aşkın süredir bazı yerel kanallarda yayınlanmaya başlayan SÖZ MİLLETİN adlı haftalık TV ve radyo programımızın, yeni şekliyle bu boşluğun kapatılmasında köprü görevi üstleneceğini umuyoruz. Belediyelerle ilişkiler En önemli gelişme bu alanda olmuştu. Belediyelerden iki şey istedik. Madem Belediye, o ilin seçmenlerinin oylarıyla SEÇİLMİŞ olan yönetimdir, o halde toplantıların yapılacağı en doğal yer, o ilin Belediye Meclisi Salonu dur. Çalışmanın en büyük destekçisi de Belediye olmalıdır... Şu anda toplantılara ev sahipliği yapanların % 54 ünü belediyeler oluşturuyor. Üstelik bir önceki yıllık raporumuzla bir kıyas yapıldığında dahi bu sayının gittikçe düştüğü anlaşılıyor. Her ay tanınmış bir kişinin toplantılara özel konuk olarak davet edilme alışkanlığı sağlanamadı, tavsadı. Belediyelerle yaşanan en büyük sorun ise, istatistiklerde de görüleceği üzere, belediye başkanlarının toplantıya katılmamaları. Yerel siyasal aktörlerin bakış açısının, Ankara ile önemli benzerlikler içerdiğine inanıyoruz. Tıpkı milletvekilleri gibi belediye başkanları da; sivil toplumla işbirliği, istişare ve birlikte çalışma kültürünün hayli uzağında diyebiliriz. Ya sivil toplum? Haydi iğneyi kendimize batıralım: Biz de ne kadar sivil olduğumuzu gerçekçi bir gözle yargılamalıyız.

15 İstatistik veriler gösteriyor ki, milletvekili ve belediye başkanı katılımı yükselince sivil katılım da yükseliyor. Ama onlar düşünce; yavaş yavaş sivil toplumun da hevesi, umudu ve inancı zayıflıyor. Daha da önemlisi, ne yazık ki çoğumuz, kendimizi kuruluş amacımızın ötesinde- bir siyasi akımın gönüllü uzantısı gibi görüyoruz. Parti yönetimleri nasıl bakıyor? İlk altı aylık raporumuzu yayınladığımızda (2009) TBMM deki partilerin genel başkanlarıyla görüşmek için randevu istemiştik. Bize önce Ahmet Türk (DTP), sonra da Recep Tayyip Erdoğan (Ak Parti Genel Başkanı sıfatıyla) randevu vermiş, her iki görüşme de gayet olumlu geçmiş, hemen ardından toplantılara milletvekili katılımı gözle görülür biçimde yükselmişti. CHP ve MHP ile görüşmeler TBMM Grup Başkan Vekilleri düzeyinde sürdü. TBMM Başkanlarıyla (gerek Mehmet Ali Şahin, gerek Cemil Çiçek ile) bir dizi görüşme yapıldı. BDP, 24. Dönemde TkMM lere desteğini bir yazı ile hem milletvekillerine, hem belediye başkanlarına, hem de teşkilatına duyuran ilk parti oldu. Gene 24. Dönemle birlikte Ak Parti, grup başkan vekilliği düzeyinde bir görevlendirme yaparak Mahir Ünal ı koordinasyon için görevlendirdi. İstanbul Milletvekili Mustafa Ataş ın da aktif katılımı ile birçok ilde Ak Parti ve Belediyeleriyle daha yakın ilişkiler yürütüldü. CHP ve MHP ile ilişkiler, grup başkan vekilleri düzeyinde devam etti. Ak Parti de Mahir Ünal, CHP de Engin Altay, MHP de önce Mehmet Şandır sonra Yusuf Halaçoğlu, BDP/HDP de İdris Baluken TkMM çalışmalarına ilişkin konularda muhatabımız oldular. Altı yıl önce başlattığımız 23 Nisan Bayramlaşmaları artık bir geleneğe dönüştü. Her yıl, 21 ve 22 Nisan tarihlerinde tüm illerin hamalları, iki günlük bir seminer için Ankara da bir araya geliyor. Geçmiş yılın muhasebesi yapılıyor, sorunlara ortak çözümler üretiliyor. TBMM uzmanları, başka STÖ lerin yöneticileri, milletvekilleri, hatta büyükelçiler de konuğumuz oluyor, onların görüş ve önerilerinden hep birlikte yararlanıyoruz. 23 Nisan günü ise TBMM ne bayramlaşmaya gidiyor, parti gruplarını ve TBMM Başkanı nı makamında ziyaret ederek Bayramlaşıyoruz. Dini bayramlardaki gibi, doğal olarak, küçükler büyüğü ziyaret ediyor. Tek fark, el öpmek yok Nisan ında giriş yasağı sebebiyle bu bayramlaşmayı gerçekleştiremesek de, 23 Nisan 2016 da Ak Parti Grup Başkanvekili Naci Bostancı, CHP lideri Kemal Kılıçdaroğlu ve Grup Başkanvekili Özgür Özel, MHP Grup Başkanvekili Erkan Akçay ve HDP Grup Başkanvekili Çağlar Demirel ve milletvekili Mehmet Emin Adıyaman ile birlikte TkMM ailesi olarak bayramlaştık, bu geleneği sürdürdük. Elde kalan: Eski köye yeni adet Toplumda yaratılan kutuplaşma giderek daha tehlikeli boyutlara doğru gelişiyor. Siyaset kurumu çözümün olduğu kadar, zaman zaman çözümsüzlüğün de bir parçası olabiliyor. Toplumsal kutuplaşmanın engellenmesi, tekrar etmemek üzere geriletilmesi elbette yalnızca siyasetin görevi değil.

16 Demokrasinin, toplumsal yaşamımızın her alanına nüfuz etmesi, kurumsallaşması ancak siyaset ve sivil toplumun işbirliği, diyaloğu ile mümkün. Eğer 50 lerin ikinci yarısında yaşanan, köylerdeki kahvelerin bile ayrıldığı düşmanlaşma sürecine girmek istemiyorsak; eğer 70 lerde yaşanan sağ-sol kavgası tuzağına bir daha düşmek istemiyorsak, bu kutuplaşmaya her yerde karşı çıkmalıyız. TkMM ler, bu amaca yönelik çalışmalardan biri, sahip çıkalım. Eski köye yeni adet şart! Taraf tarafa toplarsak: Bir yanda illerde her ay toplanan, ülkenin genel ve ilin yerel güncel sorunlarının tartışıldığı diyalog grupları olan küçük Millet Meclisleri, onların gündemden hiç düşmeyen Sivil Anayasa tartışmaları; öte yanda sivil toplum temsilcileriyle milletvekillerini somut bir konuda birlikte çalışmak üzere yanyana getiren Ortak Çalışma Grupları. Bunlar yanyana ve birbirlerine paralel yürüdükçe, sivil toplumla seçilmişleri dört yıl birbirinden uzaklaştıran, tecrit eden duvarların ortadan kalkması ve birbirini dinleyerek, anlayarak ortak paydalar bulmanın, hatta yaratmanın doğuracağı sinerji. Hedefimiz bu. TkMM İlerleme Raporu: 8 yıllık ortak paydalar, gündemler? Hep AB nin olacak değil ya? Kendi içimizden bir ilerleme raporu neden olmasın! 8 yılı geride bırakırken, TkMM buluşmalarında yoğunlukla tartışılan konuları, buluşulan ortak paydaları da sizlerle paylaşmak istiyoruz. Çok sayıda ortak paydaların farklı gündemlerde de olsa sürekli dile getirildiğinin gözle görülür bir hal alması, bazı genel gündem başlıklarının farklı zamanlarda, farklı olayların tetiklemesiyle düzenli olarak gündeme gelmesi, bu raporlamayı anlamlı kılıyor. Genel gündem başlıklarını konu temelli bazı ana başlıkların altında topladığımızda sırasıyla karşımıza çıkan tablo ise şu: 1. Kürt sorunu ve demokratikleşme 2. Türkiye nin dış politikası

17 3. Yasama, yürütme ve yargı ve devlet kurumlarına ilişkin tartışmalar 4. Mahalli ve genel seçimler 5. Kadına yönelik şiddet Tartışılan konular bunlardan ibaret olmasa da, doğrudan ya da dolaylı birçok başlığı bu beş ana başlık altında toplamak mümkün görünüyor. Genelleyecek olursak, Türkiye sekiz yıl boyunca en çok bu beş başlığı tartıştı. Aklınıza Peki ama her defasında aynı içerikle aynı tartışma mı yapılıyor? sorusu gelebilir. Hemen cevaplayalım: Hayır, tartışmanın ekseni, başka dinamiklerle farklı hassasiyet noktalarına kayıyor, genişleyebiliyor ya da daralabiliyor. Kadına şiddet genel gündemlerimiz zamanla toplumdaki şiddet kültürünün de başlıklarını aradığımız bir zemine genişlerken, Kürt sorununa ve demokratikleşmeye ilişkin tartışmalar, Ortadoğu da değişen dengelerle birlikte cevapların sadece iç politikada değil dış politikada da arandığı küresel bir ölçekte vücut buluyor. Farklı dönemlerde yapılan yasama-yürütme ve yargıya ait düzenlemeleri konuştuğumuz genel gündemlerle ilgili yaptığımız toplantılarda (İç güvenlik paketi, yargı paketi, eğitim sistemi, iş güvenliği, bütçe görüşmeleri,...) katılımcıların en fazla vurguladığı nokta ise katılımcılık ve şeffaflık. Sivil toplum, bu düzenlemeler hazırlanırken konuyla ilgili sivil toplum örgütlerinin de yer alması gerektiğini sürekli dile getiriyor. Eğitim sistemi genel gündemi sistem defalarca değişse de hala ilk günkü ideolojik olma eleştirisiyle tartışılıyor. Milletvekili dokunulmazlıkları ise siyasi muhatapları değişse de hala tartışılan diğer genel gündemimiz. En az 5 seçim (Mahalli, Genel ve Cumhurbaşkanlığı Seçimleri) geçirdiğimiz bu 8 senede, seçimlerin analizini yaptığımız toplantılarda katılımcıların siyasi partiler kanununun demokratikleşmesi, seçim barajının düşürülmesi ile ilgili gittikçe daha fazla görüş belirttiğini de söyleyebiliriz. Hem ana akım tartışmaları oluşturan bu beş başlıkta, hem de bu başlıklar altına alınamayan başka birçok toplantı gündeminde ortaya çıkan en güçlü ortak payda: Yeni anayasa yapılması. Kürt Sorunu; Çözüm Süreci; Kalıcı Bir İç Barış için Neler Yapılmalı?; İki Dillilik ve Özerklik; Milletvekili Dokunulmazlıkları; 10 İstekler; İmralı Görüşmeleri; Akil İnsanlar Heyeti; Demokratikleşme Paketi; Yerel Yönetimler; Bütçe Görüşmeleri; Yolsuzluk, Şeffaflık ve Hesap Verebilirlik; Eğitim Sistemi; Kadına Şiddet; Başkanlık Sistemi; Cumhurbaşkanlığı Seçimi; Alevi Açılımı; Düşünce ve İfade Özgürlüğü... ve her yasama dönemi başında yaptığımız Yeni Yasama Döneminde TBMM den Beklentiler gibi çok sayıda farklı konunun ele alındığı toplantıların ortak ortak paydası, yeni anayasa beklentisi olageldi. Ana akım gündemler sıralamasında birinci sırada bulunan Kürt Sorunu ve Demokratikleşme başlığı birbirinden oldukça farklı atmosferlerde tartışıldı. Bu farklı atmosferlerin temel belirleyeni ise siyasal çözüm ve şiddet ikilemi oldu.

18 Tahmin edilebileceği gibi, şiddetin yükseldiği dönemlerde tartışmalar daha da zorlaştı, ortak paydalar belki zayıfladı. Her şeye rağmen, Kürt sorununun ve çatışmalı ortamın son bulmasının askeri, güvenlik politikalarıyla son bulamayacağı ortak paydası bu farklı toplantıların herbirinde elde edildi. pratik ve önemli katkılar sunduğu unutulmamalı. Demokrasi lafı, gündelik ve siyasal tartışmalarda belki en fazla kullanılan terim olsa da, kimin bu kavramdan ne anladığı oldukça tartışmalı. Bu şart altında TkMM toplantılarının ortak paydalarına yansıyan, somut ve aktüel tartışmalardan elde edilen sonuçların, bu kavramsal sorunlu tartışmaya TkMM Çalışmasının Boyutları Kısaca TkMM diyoruz, ama bu çalışmanın içiçe geçmiş dört boyutu var. Hayalimiz tüm boyutların eş güdüm içerisinde ilerlemesi; ancak hepsinin tek bir ön şartı var. Önce küçük Millet Meclisleri nin ayaklarının yere daha sağlam basmasını sağlamalıyız. Şimdi gelin tüm boyutlara biraz daha yakından bakalım: Türkiye küçük Millet Meclisleri TBMM Ortak Çalışma Grupları Sivil Anayasa çalışmaları TkMM Radyo TV yayınları 1- TkMM / Türkiye küçük Millet Meclisleri Her ilde oluşturulması amaçlanan sivil toplum-siyaset diyalog platformları. Sekizinci yılını doldurdu, şu anda 20 ilde aktif. Her ayın ilk hafta sonu tüm illerde yapılan toplantıların tutanakları en geç 10 gün içinde sitesinde yanyana yayınlanıyor. Bu tutanakların karşılaştırılmasıyla ortaya çıkan Ortak Payda Raporları nı TBMM Basın Salonu nda yapılan basın toplantılarıyla düzenli olarak kamuoyuna açıklıyor, siyasi partilere ve katılımcılara ulaştırıyoruz. TkMM ler ayrıca her seçim döneminde 10 İSTEK adlı bir çalışma yürütüyor. Her ildeki sivil toplumun adaylardan beklediği en önemli 10 İSTEK belirleniyor ve seçim öncesindeki aylar boyunca adaylar toplantılara davet ediliyor, bu istekler hakkında görüşleri soruluyor, benimsedikleri isteklerin yerine getirilmesi için çalışacaklarını taahhüt ediyorlar.

19 2- TBMM OÇG / Ortak Çalışma Grupları Çalışmanın diğer kolunu oluşturan TBMM Ortak Çalışma Grupları ise, aynı konuda duyarlı milletvekillerinin adlarının yanyana getirilmesiyle gayrı resmi ve sembolik gruplar olarak önce 13 dalda oluşmuştu. Ama ete kemiğe bürünmesi farklı bir formatta gerçekleşti. Belli bir konuda çalışan sivil toplum kuruluşları çalıştaylarda bir araya geliyor ve o konudaki Ortak Payda larını belirliyorlar. Sonra bunlar; konu ile ilgili parlamenterlerle genellikle ilgili komisyondakilerle- ortak bir toplantıya taşınarak sivil toplumla parlamenterlerin ortak payda ları aranıyor. Elde edilen sonuçların uygulanması için görev bölümü yapılıyor, harekete geçiliyor. İlk yapılan üç çalıştaylık dizinin konusu Sivil toplum - TBMM ortak çalışmalarının ilkeleri ne olmalı? idi. Gayet olumlu sonuçlar alındı, bu konudaki yönetmelik değiştirildi. Bazı kolaylıklar sağlandı ama bürokratik engeller tümüyle yok edilemedi. İkinci dizi, TBMM gündemine gelmiş ve Anayasa alt komisyonuna kadar ulaşmış olan İnsan Hakları Kurumu Kanun Tasarısı hakkındaydı. Batman, Ankara ve İstanbul da yapılan ve çevre illerdeki sivil toplum örgütü temsilcilerini bir araya getiren üç çalıştayın sonuçları, gene bu üç toplantıda gönüllülük temelinde seçilen katılımcılar tarafından birleştirilerek sivil toplumun bu konudaki ortak paydaları ortaya çıkarıldı. Ertesi gün yapılan ortak çalıştaya Anayasa Komisyonu Başkanı Prof. Burhan Kuzu ve komisyon üyesi 5 milletvekili katıldı, bir dizi ortak görüş ortaya çıktı. Ama komisyon raporu çıkınca bir de baktık, bu ortak görüşler in bir kısmı unutulmuş, gitmiş??? Internet Yasakları konulu üçüncü dizi Eylül ve Ekim aylarında İstanbul Bilgi Üniversitesi ve Ankara Üniversitesi ATAUM da yapılan çalıştaylarla sürdü, sıra son oturuma geldi; tarih ve yer belirlendi, vekiller de onayladı. Ama aniden programları değişti, iptal ettiler. Mecburen tüm plan, otel ve uçak rezervasyonları iptal edildi.... ve 23. Yasama Dönemi bitti. Tasarılar kadük oldu. Yani bütün yol baştan katedilecekti... ve birdenbire bir baktık, hükümet İnsan Hakları Kurumu tasarısını aniden gene devreye sokmuş. Üstelik geçen dönem Anayasa Komisyonu ndan geçen şekliyle bile değil, o değişiklikleri hiç kaale almadan, ilk yazıldığı şekliyle. İster istemez bu diyalog hakkındaki tüm isteğiniz yerle bir oluyor. Bu kadar çalışma yaptık, sivil toplumun ortak paydalarını belirledik, sonra bunları Anayasa Komisyonu yla paylaştık. Kimi üstünde görüş birliği sağlandı, kiminde sağlanamadı. Sağlananların kimisini de Komisyon sonradan çizdi. Boşuna mıydı bu kadar çaba? Hayır, hiçbir şey boşuna değil. Hiçbir sosyal gelişme bir anda olmuyor. Ama sivil toplum ciddi bir aktör olarak yerini almadıkça, zaman boşa akıp gidecektir. Bu süreci ısrarla devam ettirmeli, bütün karar süreçlerinde varolmalıyız.

20 Biz meydanı boş bıraktıkça siyaset dolduruyor; Anayasayla, yasayla elde etmediği yetkileri kendi kendine veriyor. Aynen siyasetin doldurmadığı alanı başka güçlerin ele geçirdiği gibi. 3- Sivil Anayasa Bu konu, en başından bu yana, Türkiye küçük Millet Meclisleri nin değişmez konusuydu. Genel veya yerel konu ne olursa olsun, onun Anayasa ya yansımasının nasıl olduğunu ve nasıl olması gerektiğini de tartıştık, önce tutanaklara, sonra ortak payda raporlarına yansıttık. Referandum paketi gündeme geldiğinde ise her toplantının iki konusundan biri mutlaka bu oldu. Nisan 2010 da, referanduma sunulacak paketi Neye evet, neye hayır? Niçin evet, niçin hayır? Ya hep, ya hiç, şart mı? adı altında tartışmaya başladığımızda, Referandum ne başlangıç, ne son, ancak bir dönemeç olabilir demiştik. Yeni Anayasa gerçekten bir Toplumsal mutabakat metni olacaksa, mutlaka uzun süre ve toplumun her kademesinde genişliğine ve derinliğine tartışılarak, ortak paydaların bu tartışmalarda damla damla süzülerek oluşturulmasıyla ortaya çıkacaktır. TkMM ler, Sivil Anayasa tartışmalarına aktif olarak katılmak için 12 aylık bir program hazırladı. TBMM Uzlaşma Komisyonu çalışma takvimine paralel olarak hazırlanan bu programa göre, her ay ayrı bir konunun halka açık toplantılarda görüşülmesi, toplanan görüşlerin ortak paydalarını taşıyan bir kitapçığa dönüştürülerek yeni Anayasa yı tartışacak olan parlamento üyelerine sunulması hedefleniyordu. Üstelik bu işi sadece kendi toplantılarımızla sınırlı tutmamak, diğer çalışmalarla paralel, hatta içiçe yürütmek için Yeni Anayasa Platformu, Anayasa Çalışma Grubu, Demokratik Anayasa Hareketi ve sonradan devreye giren Anayasa Platformu: Türkiye Konuşuyor ve TESEV eşgüdüm çalışmalarının hepsiyle aktif işbirliği içinde olduk. Bu çalışmamız ne yazık ki hüsranla sona erdi. Önce, çok az il her ay ikinci bir toplantı yapmaya talip oldu; başlayanlar da, daha ilk toplantıda takılıp kaldı. Buna karşılık İstanbul da 10 ilçe belediyesiyle başlattığımız 12 aylık toplantılar dizisi de katılımsızlık nedeniyle büyük bir düş kırıklığına dönüştü. Emek emek hazırlanan toplantılar 3-4 kişiyle yapıldı birçok ilçede. İnsanların kendi yaşamlarının çerçevesini çizecek olan Anayasa nın hazırlanışına neden katılmak istemediklerini, niçin futbol maçlarını veya dizileri izlemeyi tercih ettiklerini sorduğumuzda aldığımız yanıtlar şu üç eksende toplanıyordu: 1. Bu işten ben ne anlarım ki, bu hukukçuların işi. 2. Oy verip seçtik, meclise yolladık, yapsınlar işte.... veya en kötü yanıt: 3. Konuşsam ne olacak, nasılsa gene onlar bildiklerini okuyacak, konu mankeni olacağım. Bu görüşlere Haksızsınız demek yetmiyor; haksız olduklarını, toplumun görüşlerinin etkili olabileceğini icraatla ispat etmek gerekiyor.

21 Siyasi partiler gerçekten inansalar, Anayasa sürecinde mahallelere kadar varan sürekli tartışmaların yolunu açabilir, bunu yaygın medyanın da ayıla bayıla kendine mal etmeye çalışacağı- yurt çapında bir kampanyaya dönüştürebilirlerdi. TkMM nin ve diğer çalışmaların ortamını seçimlerde ev ev ulaşmayı çok iyi bildikleri- insanlarla doldurabilirlerdi. 4- TkMM Radyo TV mi, o da nesi? TBMM çalışmalarını istesek de istemesek de gazeteler, televizyonlar getirip gözümüze sokuyor. Salı günleri grup toplantılarında konuşan liderlerin sözleri ve tabii üslupları da- Çarşamba gününden itibaren parti teşkilatlarınca Türkiye nin her köşesinde tekrarlanıyor. TRT Meclis Televizyonu günün belirli saatlerinde genel kuruldan canlı yayın yapıyor; milletvekillerinin basın açıklamalarının bir kısmından yine bu yolla haberdar oluyoruz. Saatler süren bu yayınların çok izleyici bulmadığı da gerçek. Peki, acaba sokaktaki insan TBMM nin yapısını ve çalışma usullerini ne kadar biliyor? Sık sık adını duyduğu komisyonlar, alt komisyonlar, grup başkanlıkları, meclis genel kurulu, özel oturumlar vs. acaba sokaktaki insan tarafından nasıl algılanıyor? TkMM TV bu sorulardan yola çıkarak çalışmaya başladı. TBMM nin haftalık programını özetleyen, öne çıkan tartışmaların taraflarının görüşlerini özetleyeceğimiz dakikalık bir programı her hafta hazırlamaya başladık. Programın adı: Söz Milletin. Programın içeriğinde, TBMM nin ve TkMM lerin nasıl çalıştığını anlatan bölümler var. Ayrıca 1 dakikalık modüllerde, hem ildeki girişimcilerimizi, hem de Türkiye genelinde çalışma yürüten yerli veya yabancı sivil toplum örgütlerini tanıtıyoruz. Söz Milletin programının ilki 6 Eylül 2013 te izleyicilerle buluştu, Eylül 2016 da ise 3. yaşını doldurdu. 150 yi aşkın programı geride bırakırken, 135 milletvekilimizin o haftaki gündemle ilgili görüşlerini ekranlara taşıdık. Yine gündemle ilgili Komisyon çalışmalarını anlattığımız programlarda 26 yasama uzmanı mikrofonlarımıza konuşurken, 99 sivil toplum örgütü temsilcisiyle bir araya gelerek birinci ağızdan derneklerinin künyesini ve çalışmalarını dinledik. 60 gazeteci-yazar veya akademisyenden ise gündeme dair uzman görüşü aldık.

22 Değirmenin suyu nereden geliyor? TkMM çalışması ve ondan önce başlayan ve onun zeminini hazırlayan Ortak Payda, Bilgi Edinme projeleri; başta NED (National Endowment for Democracy-ABD) olmak üzere, Avrupa Birliği, Norveç Dışişleri fonlarından yararlandı, Black Sea Trust ve Fritt-Ord Vakfı ndan da zaman zaman destek aldı döneminde İçişleri Bakanlığı nın desteğinden de yararlandık. Siyasetten ve liderlerden birkaç somut istek Raporumuzu noktalarken Parti Genel Başkanlarından, İl Başkanlarından, Vekiller ve Belediye Başkanlarından bazı somut isteklerimiz olacak: 1. Sekiz yıldır sürdürülen TkMM çalışmaları, artık ne olduğunu, ne olmadığını göstermiş olmalı. Bu çalışmaları olumlu ve yararlı buluyorsanız bunu kamuoyuna ve daha önemlisi kendi teşkilatınıza- açıkça duyurun. Zira hala birçok yerde Bu çalışmanın arkasında şu var, bu var. Katılırsak acaba kimin ekmeğine yağ sürülür? şeklinde kuşkularla boğuşuyoruz. Bu sorunun aşıldığı yerlerde ise vekiller ve parti teşkilatları Tamam, katılmamızda bir engel yok. Kendi görevlerimizden vakit kaldıkça katılabiliriz şeklinde düşünüyor, çalışmaya pasif yaklaşıyor, fantezi gözüyle bakıyorlar. Evet, yapmaya çalıştığımız şey Eski köye yeni adet getirmek. 2. Toplantılar için her ayın ilk hafta sonunu seçtik; çünkü ne parlamento çalışmalarıyla çakışıyor, ne de partilerin önceden belirli programlarıyla. Biz, olağanüstü durumlar için anlayış göstermeye tabii ki itiraz etmeyiz. Yeter ki vekiller -ve il yönetimleri- çalışma programlarını düzenlerken olağanüstü durumlar hariç- her ayın ilk hafta sonu başka görev almamaya / vermemeye özen göstersin. Aksi takdirde, herkesin dolu bir salona buyur ettiği, ama kimsenin azıcık sıkışıp oturacak yer açmadığı yeni bir konuğa benziyoruz politika yolunda. 3. Biz parti teşkilatımızla zaten halkın nabzını tutuyoruz görüşü, her zaman açıkça dillendirilmese bile, politikada hakim bir görüş. Alınan yüksek oy oranı da buna kanıt sayılıyor. Hayır, bu görüş doğru değil. Zira partilerin düzenledikleri toplantılar ki çoğu zaman kalabalık gövde gösterileri olmaları isteniyor- sadece o görüştekilerin gelip birbirlerini yüreklendirmek için. Farklı görüş taşıyanlar ya hiç katılmıyor (sayıyı büyütmemek için) ya da gelse bile ağzını açmaya çekiniyor. Sadece alkışların yer aldığı bu

23 toplantılardan halkın nabzını tutmak mümkün olsaydı, bir zamanlar Türkiye nin kaderini belirleyen koca koca partiler yok olup gitmezdi. Karşı görüşler her zaman haklı olmayabilir ve hiçbir zaman hoşa gitmez, ama yanlışlarımızı görüp düzeltebileceğimiz tek ayna da onlar değil midir? 4. TkMM ler, varolabilmek için sivil toplumla siyasetin gönüllü işbirliğine muhtaç bu çalışmanın, tek taraflı yürümesi olanaksız. Taraflardan yalnızca birinin katıldığı bir işte diyalog dan değil, yalnızca monolog dan söz edilebilir. Nasıl bir grevi patronla birlikte örgütleyemezsiniz, çünkü tek taraflı bir eylemdir; bir diyaloğu da tek tarafın katılımıyla düzenleyemezsiniz. İki tarafın gönüllü ve bilinçli katkısı, işbirliği şart. TkMM leri tabii ki eleştirin, ama bu eleştirilerin aynı zamanda muhatabı da olduğunuzu unutmayın. Düzeltilecek şeyleri birlikte düzeltmeliyiz, birbirimizi suçlayarak değil.

24 Türkiye küçük Millet Meclisleri *Türkiye küçük Millet Meclisleri Norveç Büyükelçiliği ve NED tarafından desteklenmektedir.