ÜNİTE. TÜRK DİLİ I Prof. Dr. Osman MERT İÇİNDEKİLER HEDEFLER TÜRKÇE SES BİLGİSİ
|
|
- Nesrin Çalık
- 7 yıl önce
- İzleme sayısı:
Transkript
1 HEDEFLER İÇİNDEKİLER TÜRKÇE SES BİLGİSİ Türkçe Ses Bilgisi Türkçenin Ünlüleri Türkçenin Ünsüzleri Türçede Hece Yapısı Türkçede Ses Uyumları Ünlü Uyumları Ünsüz Uyumları Yardımcı Ses Türkçenin Yazımında Kullanılan Alfabeler TÜRK DİLİ I Prof. Dr. Osman MERT Bu üniteyi çalıştıktan sonra; Türkçenin ünlüleri ve özellikleri, Türkçenin ünsüzleri ve özellikleri, Yarı ünlüler, Ünlü uyumları, Ünsüz uyumları, Türkçenin ses özellikleri, Türkçenin yazımında kullanılan alfabeler hakkında bilgi sahibi olacaksınız. ÜNİTE 5
2 GİRİŞ Ses, canlı veya cansız varlıkların hareketiyle havanın titreşmesi sonucu ortaya çıkar. İnsan beyni kulaklar aracılığıyla bu titreşimin sadece 20 ila hertzlik bölümünü algılayabilir. Bir dilbilim terimi olarak ses ise konuşma diline ait, dilden dile sayıları ve özellikleri farklılık gösteren ve ses organlarıyla üretilen dilin en küçük birimidir. Bir dilbilim terimi olarak ses, konuşma diline ait, dilden dile sayıları ve özellikleri farklılık gösteren ve ses organlarıyla üretilen dilin en küçük birimidir. Resim 5.1. Solunum sistemi / ses organları Resim 5.2. Gırtlak ve yukarısındaki ses organları İnsanlar, diyafram ve kaburga kaslarının yardımıyla aldıkları havayı yine diyafram ve kaburga kaslarının yardımıyla akciğerden nefes borusuyla dışarı doğru gönderirken gırtlak, ses telleri, yumuşak damak, küçük dil, ağız boşluğu, sert damak, diş etleri, dişler, dil, dudaklar geniz ve burun aracığıyla titreştirerek / şekillendirerek sesleri üretirler. Ünlüler, telaffuzları sırasında ses tellerinin titreştirildiği, ses yolunun herhangi bir noktasında kapanmanın ya da engelin bulunmadığı seslerdir. İnsanlar, solunum sistemi organlarıyla aldıkları havayı dışa doğru verirken hava önce gırtlağa ve ses tellerine ulaşır. Havanın geçişi sırasında ses telleri titreşirse üretilecek ses ya tonlu bir ünsüz ya da herhangi bir ünlü olur. Eğer ses telleri titreşmezse üretilecek ses tonsuz ünsüzlerden (f, s, t, k, ç, ş, h, p) biri olur. Ses tellerini aşan hava, küçük dilin olduğu bölgeye gelir. Eğer üretilecek ses m, n ya da ñ ise küçük dil aşağı sarkarak havanın burun yolundan çıkmasını sağlar. Ancak üretilecek ses bu seslerin dışındaki sesler ise küçük dil, burun yolunu kataparak havayı ağız boşluğuna yönlendirir. Ağız boşluğuna giren hava da üretilecek sesin niteliğine göre ses yolunda şekillendirilir. TÜRKÇENİN VOKALLERİ / ÜNLÜLERİ Ünlüler, telaffuzları sırasında ses tellerinin titreştirildiği, ses yolunun herhangi bir noktasında kapanmanın ya da engelin bulunmadığı seslerdir. Türkçede ünlüler; tek başına telaffuz edilebilirler, hece, (o zamiri gibi) sözcük ya da ek oluşturabilirler, telaffuzları sırasında herhangi bir kapanma söz konusu olmadığı için uzatılabilirler. Standart Türkiye Türkçesinde kapalı é dâhil dokuz ünlü vardır. Ancak é sesi standart konuşma dilinde olmasına rağmen alfabede işaretlenmemiştir. Türkiye Türkçesindeki ünlüler ve özellikleri aşağıdaki gibidir: Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 2
3 Tablo 5.1. Türkiye Türkçesindeki ünlüler ve özellikleri Dilin Durumuna Göre İnce (Ön) Ünlüler Kalın (Art) Ünlüler Ağız Açıklığına Göre Dar Geniş Dar Geniş Dudakların Durumuna Düz i e ı a Geniş ü ö u o Ünlüler ve Türkiye Türkçesinin ünlülerle ilgili özelliklerinden bazıları şunlardır: Diyafram ve kaburga kaslarının baskısıyla akciğerden dışarı doğru gönderilen havanın ses yolunun herhangi bir noktasının daraltılması ya da kapatılmasıyla şekillendirilen seslerdir. Türkiye Türkçesinde sözcüklerde kalınlık incelik uyumu vardır. Türkiye Türkçesinde sınırlı sayıda örneğin dışında düzlük-yuvarlaklık uyumu vardır. Türkiye Türkçesinde ünlü-ünsüz uyumu vardır. Eski Türkçe Dönemi nde; Çuvaşça, Yeni Uygurca, Kırgızca, Türkmence gibi çağdaş lehçelerde ve Türkiye Türkçesinin ağızlarında uzun ünlü vardır. Türkiye Türkçesinde uzun ünlüyle ya:d, ya:rın gibi sınırlı sayıda kelimede karşılaşılır. Bu da genellenebilecek bir nitelik arz etmez. Dolayısıyla Türkiye Türkçesinde uzun ünlü yoktur denilebilir. Türkiye Türkçesindeki uzun ünlülü sözcükler genellikle Arapça ve Farsça kökenlidir. Teşekkülleri sırasında ses telleri titreştiği için bütün ünlüler tonlu; küçük dil burun yolunu kapattığı için de ağız sesleridir. Burun, karın, boyun gibi ikinci hecesi dar ünlülü sözcükler, üzerlerine ek aldıklarında vurgusuz orta hecenin dar ünlüsü düşer: karın > karnım : ı>ø; boyun > boynum: u>ø gibi. Türkçedeki en zayıf ünlü ı dır. Standart konuşma dilinde kapalı é olmasına rağmen standart alfabede işaretlenmemiştir. Diğer dünya dillerinde olduğu gibi Türkçede de sözcüklerde bilgi yükü büyük oranda ünsüzler üzerindedir. Türkçe sözcüklerde uzun ünlü işaretlenmek istendiğinde iki nokta işareti ile (da:hil), karakter üzerine eklenen kısa çizgi ile (dāhil) veya düzeltme işaretiyle (dâhil) şeklinde gösterilir. Türkçede birleşik sözcüklerin dışında iki ünlü yan yana gelmez. Yarı Ünlüler Ünlüler gibi telaffuz edilen, ancak ünsüzler gibi kullanılan ğ, w, h, y gibi seslerdir. Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 3
4 TÜRKÇENİN ÜNSÜZLERİ Diyafram ve kaburga kaslarının baskısıyla akciğerden dışarı doğru gönderilen havanın ses yolunun herhangi bir noktasının daraltılması ya da kapatılmasıyla şekillendirilen seslerdir. 1 Kasım 1928 tarihinde 1353 sayılı Kanun la kabul ettiğimiz Latin kökenli Türk Alfabesinde 21 ünsüz işaretlenmiştir. Ancak bu sayıdan hareketle Standart Türkiye Türkçesinde 21 standart ünsüz vardır demek mümkün değildir. Zira Latin kökenli Türk Alfabesiyle yazılan yazılarda bütün ünlüler yazıldığından / işaretlendiğinden kalın k, kalın ve ince t, kalın ve ince s, kalın ve ince y gibi hem kalın hem de ince şekli olan ünsüzler tek karakter ile gösterilmekte; bu da yazıda ünsüzlerle ilgili karakter sayısını azaltmaktadır. Türkçede ünsüzler; Boğumlanma / teşekkül noktalarına göre, Tonlu ya da tonsuz olmalarına (Ses tellerini titreştirip titreştirmemelerine) göre, Patlayıcı / süreksiz ya da sızıcı / sürekli olmalarına göre, Ağız ya da geniz ünsüzü olmalarına göre sınıflandırılır. Tablo 5.2. Standart Türkiye Türkçesinde kullanılan ünsüzler Tonlu Tonsuz Sürekli Süreksiz Sürekli Süreksiz Akıcı Sızıcı Patlayıcı Sızıcı Patlayıcı Çift-dudak m (geniz) - b - p Diş-dudak - v - f - Diş n (geniz) z d s t Diş-damak - j c ş ç Ön damak l, r, y g - k Art damak ğ π - Gırtlak h Yarı ünlü y ğ h Türkçede de diğer dünya dillerinde olduğu gibi en çok karşılaşılan hece tipi (CV = ünsüz+ünlü) yapısındaki hecedir. Türkçenin ünsüzlerle ilgili bazı özellikleri şöyledir: Köktürk Alafbesi nde f, h, j, v, ğ sesleri işaretlenmemiştir. Türkiye Türkçesinde içinde j bulunan sözcükler Türkçe değildir. Türkiye Türkçesinde c, ğ, l, m, n, r, z sesleriyle sözcük başlamaz. Türkiye Türkçesinde b, c, d, g sesleri genellikle sözcüklerin sonunda bulunmaz. Türkçede çift ünsüz ile hece başlamaz. Türkçede şedde yoktur. Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 4
5 Türkiye Türkçesinde ünsüz uyumu vardır. Türkçede sözcük kökünde ya da hece sonunda üç ünsüz yan yana bulunmaz. TÜRKÇEDE HECE YAPISI Hece, bir nefes hamlesi içinde çıkan, tek bir ses veya ses grubundan oluşan, yalnız başına kelime olabilen veya kelime oluşumunda yer alabilen ses birliğidir (Korkmaz, 2007: 115). Hecelerin yapısı, vocal (V) (ünlü) ve consonant (C) (ünsüz) harfleri kullanılarak gösterilir. Ünlü ile biten hecelere açık hece, ünsüz ile veya uzun ünlü ile biten hecelere ise kapalı hece adı verilir. Açık hece (.) işareti ile, kapalı hece (-) işareti ile gösterilir. Türkçede de diğer dünya dillerinde olduğu gibi en çok karşılaşılan hece tipi (CV = ünsüz+ünlü) yapısındaki hecedir. Her dilde ses birimlerin hece içindeki sıralanışında belirli sınırlamalar vardır. Örneğin CC, CV, CVC, V heceleri her dilde yoktur. Bazı dillerde de heceler ünsüzle bitemez, Arapçada olduğu gibi bazı dillerde hece yalnızca ünsüzlerle başlayabilir (Akalın vd., 2012: 96). Tablo 5.3. Türkçedeki hece tipleri şunlardır: V (ünlü) o, CV (ünsüz + ünlü) VC (ünlü + ünsüz) CVC (ünsüz + ünlü + ünsüz) VCC (ünlü + ünsüz + ünsüz) CVCC (ünsüz + ünlü + ünsüz + ünsüz) su, şu, bu us, at, ak süt, tip, kök ast, üst, alt Türk, kırk Tabloda da görüldüğü gibi Türkçede çift ünsüzle başlayan bir hece tipi bulunmamaktadır. Türkçe sözcüklerde bir önceki hecenin ünlüsü daima bir sonraki hecenin ünlüsünü belirlediği için / kendisine benzettiği için bu eklerin ünlüleri de üzerlerine gelen hecenin ünlüsünü kendisine benzetir. TÜRKÇEDE SES UYUMLARI Türkçede ünlülerle ilgili olarak kalınlık-incelik, düzlük-yuvarlaklık ve düzlük; ünsüzlerle ilgili olarak da tonluluk- tonsuzluk uyumları vardır. Ünlü Uyumları Türkçede ünlülerin özellikleri üzerine düşen bilgi yükünün oranına göre kalınlık-incelik, düzlük ve düzlük-yuvarlaklık uyumları vardır. Ancak Türkçede ünlülerin genişlik darlık özelliklerine düşen bilgi yükü diğer özellikleri üzerine düşen bilgi yükünden daha az olduğu için genişlik-darlık uyumu (örnekleri olsa da) yaygın değildir. Kalınlık-incelik uyumu Türkçenin en önemli ses özelliklerinden biri kalınlık-incelik ya da artlık-önlük uyumudur. Bu uyuma göre Türkçe sözcük kökündeki birinci hecenin ünlüsü sonraki Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 5
6 hecelerin ünlüsünü belirler. Yani sözcüğün birinci hecesinde kalın bir ünlü varsa o heceyi takip eden hecelerin ünlüsü de kalın; ince bir ünlü varsa takip eden hecelerin ünlüsü de ince olur. Türkçede /-yor/, /-ken/, /+mtrak/, /+Taş/, /+ki/, /+leyin/, /+gen/ gibi ekler farklı nedenlere bağlı olarak tek şekilli olduklarından kalınlık incelik uyumunu bozarlar. Türkçe sözcüklerde bir önceki hecenin ünlüsü daima bir sonraki hecenin ünlüsünü belirlediği için / kendisine benzettiği için bu eklerin ünlüleri de üzerlerine gelen hecenin ünlüsünü kendisine benzetir: gel-iyor+um altı+gen+de kapının+ki+ni meslek+taş+ım Bazı yabancı kökenli sözcüklerin son hecesinde kalın sıradan ünlü bulunmasına rağmen sözcüğün sonunda yer alan ince ünsüzden dolayı sözcük üzerine gelen eklerin ünlüleri ince olur: hâl+den kontrol+den iştirak+i Yabancı dillerden gelen sözcüklerin üzerlerine Türkçe ek getirilirken Türkçe sözcüklerde bir önceki hecenin ünlüsü daima bir sonraki hecenin ünlüsünü belirler. kuralından hareketle sözcüğün son hecesindeki ünlü esas alınır. Son hecedeki ünlü kalınsa sözcük üzerine getirilecek ekin ünlüsü kalın; ince ise de ekin ünlüsü ince olur: beraber+ce otomobil+i kuaför+ü telefon+a Düzlük uyumu, bir sözcüğün ilk hecesinde düz bir ünlü varsa takip eden diğer hecelerde de düz bir ünlünün kullanılmasıdır. Düzlük-yuvarlaklık ve düzlük uyumu Düzlük-yuvarlaklık uyumu Düzlük-yuvarlaklık uyumu, kalınlık-incelik uyumu çerçevesinde bir sözcüğün ilk hecesinde düz bir ünlü (a, e, ı, i) varsa, takip eden hecelerin ünlülerinin düz (a, e, ı, i), yuvarlak bir ünlü (o,ö, u, ü) varsa takip eden hecelerin ünlülerinin ya düz-geniş (a, e) ya da dar-yuvarlak (u, ü) olmasını gerektirir. Düzlük-yuvarlaklık uyumu, uyumdan ziyade bir özelliktir. Zira Türkçede geniş yuvarlak ünlülerle ilgili tam bir uyum olsaydı Moğolcada (doloo (Mo.): yedi) ve Kırgızcada (kol+dor (Kr.): kollar) olduğu gibi birinci hece dışında da geniş yuvarlak ünlü (o, ö) olabilirdi. Dolayısıyla Türkiye Türkçesinde de doktorlor, kollor denilebilirdi. Ancak Türkiye Türkçesinde geniş yuvarlak ünlüler sadece ilk hecede bulunabilmektedir. Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 6
7 Tablo 5.4. Düzlük-yuvarlaklık uyumuna göre bir sözcüğün birinci ve diğer hecelerinde bulunabilecek ünlüler: I. hecede bulunabilecek ünlüler II. ve diğer hecelerde bulunabilecek ünlüler Örnek o,u a, u soluk, sulu, uçak, solak ö, ü e, ü bölüm, önce, üçüncü Düzlük uyumu Büyük ünlü uyumuna uymak koşuluyla bir sözcüğün ilk hecesinde düz bir ünlü varsa takip eden diğer hecelerde de düz bir ünlünün kullanılmasıdır: Tablo 5.5. Düzlük uyumuna göre bir sözcüğün birinci ve diğer hecelerinde bulunabilecek ünlüler: I. hecede bulunabilecek ünlüler II. ve diğer hecelerde bulunabilecek ünlüler Örnek a, ı a, ı kapı, yapı, ışık, ırak e, i e, i ekin, elek, iye, iyi b, m, p çift dudak ve v, f diş-dudak ünsüzlerinin yanlarındaki ünlüleri yuvarlaklaştırma özelliğine sahip olmaları nedeniyle günümüzde yağmur, çamur, hamur, kavun, avuç, kabuk, tapu, avun-, kavur-, savur- gibi sözcükler düzlük uyumuna uymazlar. Ünlüyle biten bir sözcük ünlüyle başlayan bir ek aldığında araya yardımcı ses girer. Yardımcı sesin iki ünlü arasında geçişi en kolay sağlayabilecek ses olması gerekir. Bu da açıklık derecesi itibarıyla ünlülere en yakın ve yarı ünlü olan y sesidir. Ünlü-Ünsüz Uyumları Türkçe sözcüklerde ağzın arka kısmında / yumuşak damakta teşekkül eden π, gibi kalın ünsüzler ile ince ünlüler; ağzın ön kısmında teşekkül eden ince ünsüzlerle de ağzın arka kısmında teşekkül eden kalın ünlüler aynı hece içinde bulunamazlar. Bu uyuma uymayan sözcükler yabancı kökenlidir: riz: kalın; i ince πrev: π kalın; e ince redi: kalın; e ince in ılap: i ince; kalın Ünsüz Uyumu / Tonluluk-Tonsuzluk Uyumu Standart Türkiye Türkçesinde tonsuz ünsüzlerle (f, s, t, k, ç, ş, h, p) biten sözcüklere tonlu ünsüzle başlayan herhangi bir ek getirildiğinde ekin ünsüzü sözcüğün ötümsüz olan son sesinin ilerleyici etkisiyle (ötümsüz karşılığı varsa) ötümsüzleşir: fd > ft: sahaf+da > sahaf+ta sd > st: kafes+de > kafes+te Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 7
8 td > tt: süt+de > süt+te kd > kt: sokak+da > sokak+ta çd > çt: ağaç+da > ağaç+ta şd > şt: kış+da > kış+ta hc > hç: sabah+cı > sabah+çı pc > pç: kitap+cı > kitap+çı Standart Türkiye Türkçesinde sözcük içerisinde ötümlü ünsüzü ötümlü ünsüzün; ötümsüz ünsüzü de ötümsüz ünsüzün takip etmesi özelliği (tesbit > tespit, müsbet > müspet, isbat > ispat) gibi yabancı sözcüklere de uygulanmıştır. YARDIMCI SES Ünlüyle biten bir sözcük ünlüyle başlayan bir ek aldığında araya yardımcı ses girer. Yardımcı sesin iki ünlü arasında geçişi en kolay sağlayabilecek ses olması gerekir. Bu da açıklık derecesi itibarıyla ünlülere en yakın ve yarı ünlü olan y sesidir. Zira y sesi ile i sesi telaffuz edilirken ses yolunun aldığı şekil birbirine oldukça yakındır. Türkçe gramer kitaplarında genellikle y, ş, s, n sesleri yardımcı ses olarak değerlendirilmektedir. Ancak bu seslerden y dışındakiler yarı ünlü olmadıkları gibi yardımcı ses de değillerdir. ş sesi: Türkçede üleştirme işleviyle kullanılan görevli eleman /+Ar/ eki nin gelişim aşamaları şöyledir: /+Ar/ > /+rar/ > /+øar/../+(ş)ar/. Eski Türkçe Dönemi nde bir+er üleştirme sayı sıfatının bi-rer şeklinde hecelenmesi ve /rar/ hecesinin analoji (örnekseme) yoluyla diğer sayı adlarına aktarılması sonucu ortaya çıktığı düşünülen /+rar/ (bir+er e örnekseme ile iki+rer) üleştirme ekindeki birinci r sesi zamanla düşmüştür: (/+rar/ > /+øar/). Türkçede normal şartlarda ünlüyle biten sözcükler ünlüyle başlayan ek aldığında yardımcı ses olarak y sesi kullanılır. Bu kural işletilmiş olsaydı sonu ünlüyle biten sayı adlarına üleştirme ekinin /+(y)ar/ şeklinde getirilmesi gerekirdi. Ancak Türkçe, Eski Türkçe Dönemi nde olduğu gibi bu ek için yardımcı ses olarak y yi kullanmamış; bu defa da be-şer şeklinde hecelenen üleştirme sayı sıfatındaki ikinci heceyi (be-şer) örnekseme ile /+şar/ şeklinde ünlüyle biten sayı adlarına (altı+şar, yedi+şer gibi) üleştirme eki olarak aktarmıştır. s sesi: Türkçede tamlanan ekinin iki şekli vardır: Bu ek ünlüyle biten sözcüklere /+si/ şeklinde; ünsüzle biten sözcüklere de /+I/ şeklinde gelir. Dolayısıyla bu ses de bir eke aittir ve y sesinde olduğu gibi müstakil olarak yaygın bir kullanıma sahip değildir. n sesi: Arkaik üçüncü şahıs iyelik ekinin kalıntısıdır. Pronominal ya da zamirsel n olarak da nitelendirilir. Benim ev+i+m+de, senin ev+i+ñ+de, onun ev+i+n+de örneklerinde eklerin bulunma sırasına dikkat edildiğinde de görüldüğü gibi n, morfolojik bir değer Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 8
9 taşımaktadır. Zira yardımcı ses iki ünlü arasına gelir. Oysa bu örnekte n sesi, i ve d sesleri arasına gelmiştir. Üçüncü şahıs iyelik eki n, üçüncü şahsın söz konusu olduğu belirtili isim tamlamaları, üzerlerine herhangi bir hâl eki alırlarsa geçici olarak (hâl ekinden önce) gelir. Eğer söz konusu tamlama herhangi bir hâl eki almazsa bu ek Türkçede işaretsizdir. TÜRKÇENİN YAZIMINDA KULLANILAN ALFABELER İnsanoğlunun tekerleği bulma ve ateşi kontrol etme gibi keşiflerinin yanında en önemli buluşlarından biri de yazıdır. Düşüncenin belirli işaretlerle tespit edilmesi olan yazı, insana bilgiyi biriktirme ve aktarma imkânı sağlamış, medeniyetlerin oluşmasında ve gelişmesinde en önemli rolü üstlenmiştir. Yazının doğuşu, gelişmesi ve yayılmasıyla ilgili dilciler, tarihçiler, sanat tarihçileri farklı görüşler ileri sürseler de çok eski dönemlere ait yeterince yazılı belgenin olmaması, olanların da bir kısmının henüz çözülememiş olmasından dolayı yazının tarihiyle ilgili şu ana kadar kesin bir bilgi ortaya konulamamıştır. Geçmişte pek çok konuda olduğu gibi yazının kaynağı da mitolojiyle açıklanmaya çalışılmıştır. Birçok kültür yazının kaynağını kendi inanç sistemi ve figürleriyle izah etme yoluna gitmiştir. Eski Mısır da yazının kaynağı Tanrı Thoth veya Tanrıça İsis ile; Babil de Narduk un oğlu Tanrı Nebu ile; eski İbraniler de Hz. Musa ile; eski Yunan da da Hermes ile ilişkilendirilmiş ve bunların her biri kendi kültürlerinde yazıyı ilk bulan kişiler ya da Tanrılar olarak kabul edilmiştir. Eski Çin ve Hint kültürlerinde de pek çok kültürde olduğu gibi yazının ilahi bir kavram olduğuna inanılmıştır. Eski Mısır kültüründe yazıya mdw-ntr (Tanrıların sözü) denmesi, Heredot un aynı yazıyı hiyeroglif (kutsal nakış) olarak nitelemesi, İskandinav kültürlerinin yazıyı esrarengiz, mistik anlamlarına gelen runik kelimesiyle karşılaması, kültürlerin yazı kavramını algı biçimini göstermesi bakımından önemlidir. Kazakistan daki Esik Kurganı ndan çıkarılan arkeolojik buluntular içinde yer alan gümüş bir kap üzerindeki yirmi altı harflik yazıt, Köktürk alfabesinin kullanıldığı ilk örnek olarak değerlendirilmektedir. Kültürler, fonolojik ya da fonetik alfabe kavramına çok uzun bir sürede ve farklı aşamalardan geçerek ulaşmışlardır. Madde yazısından günümüzdeki harf yazısına ulaşıncaya kadar alfabenin genellikle beş aşamadan geçtiği kabul edilmektedir. Bunlar: Madde yazısı resim yazısı düşün yazısı hece yazısı harf yazısı dır. TÜRKLERİN TARİH BOYUNCA KULLANDIKLARI ALFABELER Türk devletleri ya da halkları Köktürk, Mani, Soğd, Uygur, Brahmi, Tibet, Süryani, İbrani, Grek, Ermeni, Arap ve Kiril alfabelerini kullanmışlardır. Ancak Türklerin devlet/ler seviyesinde ve yaygın olarak kullandıkları alfabeler Köktürk, Uygur, Arap, Latin ve Kiril alfabeleridir. Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 9
10 Köktürk Alfabesi Türkler tarafından Türkçeye uygulanan ilk alfabe, Köktürk Alfabesi olarak bilinen eski Türk alfabesidir. Konuyla ilgili olarak Dr. Cengiz Alyılmaz, (Kök)türk Harfli Yazıtların İzinde adlı eserinde şu bilgilere yer verir: Eski Türk kültür ve uygarlığına ait yazıtların büyük bir bölümü fonetik esaslı, çekmeli (sağdan sola doğru yazılan) ve bitişken olmayan bir alfabe ile yazılmıştır. Bu alfabe, yerli ve yabancı bilim adamları tarafından Orhun Alfabesi, Runik Türk Alfabesi, Türk yazısı Köktürk Yazısı, Türk Alfabesi, Göktürk Alfabesi Köktürk Alfabesi şeklinde adlandırılmaktadır. Orhun Yazıtları olarak bilinen Köl Tigin ve Bilge Kağan Yazıtlarında otuz sekiz harf kullanılmıştır. Bunlardan dördü ünlü, otuz dördü de ünsüzleri karşılar. Köktürk Alfabesi nin / yazısının kökeni hakkında Heikel, İskandinav runlarını; W. Radloff, İskandinav run yazısından da etkilenmiş Aramî yazısını; V. Thomsen, H. Pedersen, K. Menges, A. Rona-Tas, Aramî ve Pehlevî harflerini; N. D. Sokolov, sonradan Türk damgaları şekline sokularak millîleştirilmiş Aramî yazısını; E. D. Polivanov, Aramî, Soğdak ve Pehlevî yazılarından etkilenmiş Türk damgalarını; O. Pritsak eski Sami hece yazısını; S. G. Klyaştornıy, Soğdak yazısını; G. Clauson Soğdak ve Grek yazısını; A. Amanjolov, Türk damgalarıyla birlikte Grek yazısını; N. N. Aristov ve N. G. Mallitskiy, Türk damgalarını; Savenkov Türk dinî ayinlerine ait şekil ve sembolleri; A. Caferoğlu, H. N. Orkun, A. C. Emre, A. B. Ercilasun, T. Gülensoy, C. Alyılmaz, O. Mert ise Türkler e ait ideogramları kaynak olarak göstermektedirler. Kazakistan daki Esik Kurganı ndan çıkarılan arkeolojik buluntular içinde yer alan gümüş bir kap üzerindeki yirmi altı harflik yazıt, Köktürk Alfabesi nin kullanıldığı ilk örnek olarak değerlendirilmektedir. Yazıtı inceleyen bilim adamlarının bir kısmı, yazıtın Saka Dönemi ne ait olabileceğini; bir kısmı ise, (Olcas Süleyman(ov), Altay S. Amanjolov... gibi ünlü Kazak düşünürleri, bilim adamları), bu yazıtın Türkler e ait olduğunu ve Kök(Türk) Alfabesi nin erken dönemlerde (M.Ö lü yıllarda) kullanılan şekliyle yazıldığını kaydetmektedirler. Orhun Yazıtlarından Köl Tigin, Bilge Kağan Yazıtlarında otuz sekiz harf kullanılmıştır. Söz konusu karakterler ve ses değerleri aşağıdaki gibidir (Gemalmaz, 2010: 315): Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 10
11 Köktürk Yazısı İçin Transliterasyon Alfabesi XX. yüzyıla kadar dünyadaki alfabe değişiklikleri genellikle dinî gerekçelerle yapılmıştır. Türklerin Köktürk Alfabesi nden Uygur Alfabesi ne, Uygur Alfabesi nden Arap Alfabesi ne geçmelerinin de temel nedeni dinîdir. Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 11
12 Türklerin Soğd kökenli Uygur Alfabesi ni kabul etmeleri sürecinde Budizm le olan ilişkiler, Soğd kökenli bürokratların Türk devletlerinde etkin rol oynamaları, İpek Yolu üzerinde gerçekleştirilen ticaret ve 763 yılında Bögü Kağan ın Maniheizm i bir fermanla devlet dini olarak ilan etmesi etkili olmuştur. Uygur Alfabesi XX. yüzyıla kadar dünyadaki alfabe değişiklikleri genellikle dinî gerekçelerle yapılmıştır. Türklerin Köktürk Alfabesi nden Uygur Alfabesi ne, Uygur Alfabesi nden Arap Alfabesi ne geçmelerinin de temel nedeni dinîdir. Uygurlar ın Soğd kökenli bu alfabeyi ilk olarak ne zaman kullandıkları konusunda kesin bir bilgi bulunmamaktadır. Ancak özellikle İpek Yolu aracılığıyla Soğdlar la Türkler arasında Uygur Dönemi nden de önceye uzanan ciddi düzeyde dinî, ticari ve kültürel ilişkilerin bulunduğu bilinmektedir. Zira Türkler in Soğd kökenli bu alfabeyi kabul etmeleri sürecinde Budizm le olan ilişkiler, Soğd kökenli bürokratların Türk devletlerinde etkin rol oynamaları, İpek Yolu üzerinde gerçekleştirilen ticaret ve 763 yılında Bögü Kağan ın Maniheizmi bir fermanla devlet dini olarak ilan etmesi etkili olmuştur. Soğd kökenli Uygur Alfabesi nde on sekiz harf bulunmaktadır. Sağdan sola yazılan ve Arap Alfabesi gibi bitişken harflerden oluşan Uygur Alfabesi nde de harflerin başta, ortada ve sonda yazılış şekilleri farklılık arz etmektedir. Uygur Alfabesi Türkçenin seslerini karşılama konusunda yetersiz bir alfabedir. Uygur Alfabesi, VIII.-XVII. yüzyıllar arasında Doğu Türkistan dan İstanbul a kadar geniş bir coğrafyada Uygurlar ın dışında, Karahanlılar, Hıtay Devleti, Moğollar, İlhanlılar, Altınordu, Osmanlı, Mançular, Buryatlar tarafından da kullanılmıştır. Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 12
13 Turfan coğrafyasında Uygur Alfabesi yle yazılmış eserlerin çoğunu Budizm, Maniheizm ve Hristiyanlık la ilgili metinler oluşturur. Bu metinlerin en eskileri VIII. yüzyıl ortalarından kalma Maniheist eserlerdir. Budist muhitinde kaleme alınmış eserler ise genellikle Çince, Sanskritçe, Toharca ve Soğdca gibi dillerden yapılmış tercümelerdir. Budizm, Maniheizm ve Hristiyanlık la ilgili dinî metinler dışında mektupların, hukuk belgelerinin, yarlıkların, astroloji ve astronomiye ait bilgilerin, takvimlerin, tıp metinlerinin yazı diline aktarılmasında kullanılan Uygur Alfabesi, Türkçenin standart seslerini karşılama konusunda başarısız olmasına rağmen arkasındaki kültürel birikimle geniş bir coğrafyada yaklaşık bin yıl yaşama ve kullanılma imkânı bulmuştur. Kuzey Sami alfabesinin Arami koluna bağlı bir yazı sistemi olan Arap alfabesi Nebâtilerin yazılarından geliştirilmiştir. Arap Alfabesi Kuzey Sami Alfabesi nin Arami koluna bağlı bir yazı sistemi olan Arap Alfabesi, Nebâtilerin yazılarından geliştirilmiştir. Sadece ünsüzlerin işaretlendiği Arap Alfabesi nin aslı yirmi iki harfe sahiptir. Ancak alfabenin bu şekli Arapçanın seslerini karşılama konusunda yetersiz olduğundan alfabeye sonradan altı harf daha eklenmiştir. Eskiden noktasız ve harekesiz olan Arap Alfabesi ne, birbirine Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 13
14 benzeyen harflerle ilgili karışıklığı önlemek ve ünlülerin eksikliğinden kaynaklanan anlaşılabilirlik sorununu çözmek için Süryani Alfabesi nin etkisiyle nokta ve hareke eklendiği düşünülmektedir. Habeşçe dışındaki bütün Sami dilleri gibi Arapça da sağdan sola doğru yazılan (çekmeli) bir alfabedir. Harflerin kelime başında, ortasında ve sonunda yazılış biçimlerinde farklılık görülen Arap Alfabesi nde bazı harfler kendinden sonra gelen harflerle bitişmez. Türkler de İranlılar gibi İslamiyeti kabul ettikten sonra Arap Alfabesi nin Farsçaya uygulanan şeklini almışlar ve bu allfabeye ñ (geniz n si) harfini لل eklemişlerdir. Böylece Türklerin kullandığı alfabedeki harf sayısı da lâmelif hariç otuz üç olmuştur. Ancak bu harf sadece Batı Türkleri tarafından kullanılmış, aynı ses Uygurca, Çağatayca gibi yazı dillerinde şeklinde (لل) gösterilmiştir. Türklerin ilk olarak X. yüzyılın ortalarında Arap Alfabesi ni Türkçeye uyguladıkları bilinen bir bilgi olsa da X. yüzyıldan ya da XI. yüzyılın ilk yarısından günümüze kalan bir yazma eser bulunmamaktadır. Zira XI. yüzyıla ait eserlerden Divanü Lûgat-it Türk ün elimizdeki nüshası 1265; Kutadgu Bilig in Kahire nüshası ise tarihlerinden kalma kopyalardır. Türklerin İslamiyet ile temasları her ne kadar VIII. yüzyılın başlarına kadar gitse de Türklerin devlet seviyesinde İslamiyeti kabul etmeleri Karahanlı Dönemi nde gerçekleşmiştir. Bu dönemde tıpkı daha önce Uygur Alfabesi nin yanında Köktürk Alfabesi nin önemli bir süre varlığını sürdürmesi gibi Arap Alfabesi ne paralel Uygur Alfabesi de kullanılmıştır. X. yüzyıl ortalarından XX. yüzyıl ortalarına kadar yaklaşık bin yıl kullanılan Arap Alfabesi Türkçenin en uzun süre kullandığı alfabe unvanına da sahiptir. Arap Alfabesi Türkiye Cumhuriyeti ndeki alfabe değişikliği ile yerini Latin Alfabesi ne bırakmış olsa da Türk kültür coğrafyasında Kuzey Irak ta Türkmenler, İran da Azeri Türkleri, Doğu Türkistan da da Uygur ve Kazak Türkleri tarafından günümüzde de Türkçenin yazımında kullanılmaktadır. Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 14
15 Arap harfli Türkçe metin örneği: Halk içinde mûteber nesne yok devlet gibi Olmaya devlet cihânda bir nefes sıhhat gibi Türk kültür coğrafyasında Latin alfabesini ilk kullananlar geçici bir süre için de olsa Yakut ve Azerbaycan Türkleri olmuştur. Latin Alfabesi En eski uygulamaları MÖ VI.-VII. yüzyıllara ait olan Latin Alfabesi nin kökeni Grek Alfabesi ne dayanmaktadır. Günümüzde pek çok Latin harflerinin adları Etrüsklerden alınmış olduğu için Etrüsk Alfabesi nin Grek ve Latin alfabeleri arasında bir köprü işlevi gördüğü düşünülmektedir. Türk kültür coğrafyasında Latin Alfabesi ni ilk kullananlar geçici bir süre için de olsa Yakut ve Azerbaycan Türkleri olmuştur Bakü Türkoloji Kongresi nin ardından yılları arasında Sovyetler Birliği tarafından aşamalı olarak Latin Alfabesi ne geçirilen Türk lehçeleri; yıllarında da yine Sovyetler Birliği tarafından Kiril Alfabesi ne aktarılmışlardır. Latin Alfabesi nin Türkçeye uygulanması, Türkiye Cumhuriyeti nin alfabe devriminden yaklaşık yedi yüz yıl önceye gitmektedir. XIV. yüzyılda Aşağı Volga Bölgesi nde Kıpçaklar arasında Hristiyanlığı yaymak isteyen Fransiskan misyonerleri Türkçe öğrenmişler ve birçok dinî metni, ilahileri Latin Alfabesi yle Türkçeye aktararak Codex Cumanicus adlı eseri vücuda getirmişlerdir. Osmanlı Dönemi nde XV., XVI. yüzyıllardan itibaren hem İstanbul da hem de Avrupa da yabancılar tarafından Latin Alfabesi yle Türkçe kitaplar yazılmıştır. Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 15
16 XIV. yüzyılda Aşağı Volga Bölgesi nde Kıpçaklar arasında Hristiyanlığı yaymak isteyen Fransiskan misyonerleri Türkçe öğrenmişler ve birçok dinî metni, ilahileri Latin alfabesiyle Türkçeye aktararak Codex Cumanicus adlı eseri vücuda getirmişlerdir. Latin Alfabesi yle ilgili komisyon, Mustafa Kemal başkanlığında çalışmış ve 1 Kasım 1928 de Latin Alfabesi 1353 sayılı Kanun ile kabul edilmiştir. Latin Alfabesi nin kabulüyle ilgili tartışmalar II. Meşrutiyet Dönemi ne kadar uzanır. Osmanlı Devleti nde alfabe ıslahı konusu, ilk kez eğitim sisteminde yapılan yenilikler kapsamında 1862 yılında Münif Efendi nin Cemiyet-i İlmiye-i Osmaniye de verdiği bir konferansta dile getirilmiştir. Aynı yıllarda Ahundzade Mirza Feth-Ali, Namık Kemal, İranlı Melkun Han, Celal Nuri (İleri), Hüseyin Cahit (Yalçın) ve Kılıçzade Hakkı gibi isimler hem dünya ile bütünleşme hem de fonetik gerekçelerle Latin Alfabesi ne geçilmesi düşüncesini savunmuşlardır. Aynı yıllarda bir kesim de Kur an-ı Kerim in Arap harfleriyle yazılmasına bağlı olarak bu yazının bırakılmasının hem İslam dünyası ile bağları zayıflatacağını hem de -X. yüzyıldan beri bu alfabe ile yazılan Türkçe eserleri dikkate alarak- kültür tarihi açısından sakıncalı bir durumun ortaya çıkacağını ileri sürmüştür. Bunların yanında Arap Alfabesi nden tamamen vazgeçmek yerine Türkçenin fonetik özelliklerine göre yapılandırılarak kullanılması düşüncesi de önerilmiştir. Arap Alfabesi nin yapılandırılmasıyla da alfabeden kaynaklanan problemlerin çözülemeyeceğine inanan Celal Nuri (İleri), Hüseyin Cahit (Yalçın) ve Kılıçzade Hakkı gibi aydınlar problemin çözümü için en kısa yolun Latin Alfabesi ne geçmek olduğunu ileri sürmüşlerdir. Arap Alfabesi nin değiştirilmesiyle ilgili ilk resmî girişim 1909 da Maarif Nezaretinde kurulan İmla Komisyonu tarafından, bir başka girişim de Recaizâde Mahmut Ekrem Bey in liderliğinde 1911 yılında kurulan Islah-ı Huruf Cemiyeti adlı dernek tarafından yapılmıştır dan itibaren yoğun bir şekilde tartışılan bu konuya Abdullah Cevdet, Refet Avni, Mustafa Hamit ve İzmir Mebusu Şükrü Saraçoğlu gibi isimler destek verirken aynı dönemde Ali Canip, Ali Ekrem, Muallim Cevdet, İbrahim Alaeddin, Necip Asım, Avram Galanti, Veled Çelebi, İbrahim Necmi, Halid Ziya, Kâzım Karabekir konunun kültür tarihi ve İslam dünyasıyla ilişkili boyutunu dikkate alarak karşı çıkmışlardır. Konu 1926 yılında Hâkimiyeti Milliye, Cumhuriyet, Milliyet, Vakit ve İkdam Gazetelerinde ve aydın kesim arasında yoğun bir şekilde tartışılırken Bakü de yapılan Türkoloji Kongresi nde Sovyetler Birliği sınırları içinde yaşayan Türk gruplarının Latin Alfabesi ne geçmeleri kararı alınır. Türkiye deki konuyla ilgili gelişmeleri de ciddi düzeyde etkileyen bu kararın ardından Latin Alfabesi nin Türkçeye uyarlanmasına dair çalışmalar hız kazanır yılında Latin Alfabesi ne geçilmesi kararını alan Mustafa Kemal konunun uzmanları, yazar ve aydın kesimlerle görüşerek çalışmalarını yoğunlaştırmış ve konunun ilk adımı olarak da 20 Mayıs 1928 de TBMM de uluslararası rakamların alınmasını öngören 1288 sayılı yasa kabul edilmiştir. Harf inkılabının ilk resmî hazırlıkları Bakanlar Kurulu kararıyla yapılmış ve Falih Rıfkı, Ruşen Eşref, Yakup Kadri, Mehmet Engin, İhsan (Sungu), Ragıp (Hulusi) Ahmet Cevat, İbrahim (Grandi) ve Hüseyin Cahit Beyler den oluşan bir komisyon kurulmuştur. Komisyon, Mustafa Kemal başkanlığında çalışmış ve 1 Kasım 1928 de Latin Alfabesi 1353 sayılı Kanun ile kabul edilmiştir. Yirmi dokuz harf bulunan Türkiye Cumhuriyeti alfabesinde harfler ve sıraları aşağıdaki gibidir: Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 16
17 Türkiye Cumhuriyeti alfabesinde her ses için ayrı bir harf ilkesi gözetilmiştir. Ancak damağın ön ve arka bölümlerinde teşekkül eden sesler arasında bir ayrım gözetilmemiştir. Bu yüzden, alfabemizdeki bazı harfler seslendirme bakımından en az iki değerlidir. Bu ayrımı yazıda gösterebilmek için yine iki değerli, yani yerine göre uzun ünlüyü, yerine göre artlı ünlünün hecesindeki ünsüzün/ünsüzlerin ince ünsüz olduğunu belirtmek üzere ünlü harfler üzerine konulan şapka/düzeltme işareti (ˆ) kullanılmaktadır (Ör. gâvur (g, ince). kâğıt (k, ince), âşık (a, uzun), kâtip (k, ince ve a, uzun), rol (r ve l, ince), laik (< Fr. laïc/laïque < Lat. laicus; l, ince), vb.). Saat (t, ince) gibi kelimeler içinse ince ünsüzler yazıda gösterilememektedir. Türkiye Cumhuriyeti alfabesinde Köktürk ya da Arap yazı sistemlerinden farklı olarak yazı dilinde her ünlü gösterildiği için ünsüzlerin kalın ve ince şekilleri alfabede tek harf ile işaretlenmiştir. Bu durum da alfabedeki toplam işaret sayısını azaltırken -yazı dilinde bütün harfler işaretlendiği için- birim yazıdaki karakter sayısını artırmaktadır. Dünyada en gelişmiş fonetik alfabe bile bir dilin bütün ses inceliklerini ayrıntılarıyla vermekten uzaktır. Bu nedenle konuşma da yazma gibi ayrıca öğrenilmeli ve öğretilmelidir. Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 17
18 Kiril Alfabesi 9. yüzyılda geliştirilmiş bir alfabedir. Sovyetler Birliği Dönemi nde kültürel birliğin olmazsa olmaz birinci şartının yazıda birlik olduğunun farkında olan Stalin in talimatıyla her bir Türk topluluğu için ayrı ayrı Kiril Alfabesi düzenlenmiştir. Söz konusu talimatın ardından da 1936 da Karaçay-Balkar Türkçeleri; 1938 de Kırım Tatar, Nogay ve Kumuk Türkçeleri; 1939 da Azeri, Hakas, Tatar Türkçeleri; 1940 ta Özbek, Türkmen, Kırgız, Başkırt, Kazak ve Karakalpak Türkçeleri, 1943 te Tuva Türkçesi, 1947 de Yeni Uygur Türkçesi, 1957 de de Gagavuz Türkçesi Kiril Alfabesi ne geçmiştir. Bu alfabe politikası, nüfuslarının az olması ve dar bir coğrafyada yaşamaları nedeniyle Ermenilere ve Gürcülere uygulanmamış; onlar kendi alfabelerini kullanmayı sürdürmüşlerdir yılında Sovyetler Birliği nin dağılmasıyla bağımsızlıklarını ilan eden Türk Cumhuriyetleri alfabelerini de değiştirmeye başlamışlardır. Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan, Özbekistan ve Türkmenistan Cumhuriyetlerinden alfabe değişikliğine giden ilk ülke Azerbaycan olmuştur. Azerbaycan 32 harflik Latin Alfabesi ni 1991 de kabul ederek uygulamaya başlamıştır. Azerbaycan ın ardından 1993 yılında Türkmenistan ve Özbekistan da Latin Alfabesi ne geçişi kabul etmiştir yılı itibarıyla Kırgızistan Latin Alfabesine geçişi kabul etmesine rağmen uygulamaya geçememiştir. Kazakistan ise 2025 yılına kadar geçmeyi planlamaktadır. Kiril Harfleri İçin Transliterasyon Alfabesi Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 18
19 Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 19
20 Özet Türkçe Ses Bilgisi Ses, canlı veya cansız varlıkların hareketiyle havanın titreşmesi sonucu ortaya çıkar. İnsan beyni kulaklar aracılığıyla bu titreşimin sadece 20 ila hertzlik bölümünü algılayabilir. Bir dilbilim terimi olarak ses ise konuşma diline ait, dilden dile sayıları ve özellikleri farklılık gösteren ve ses organlarıyla üretilen dilin en küçük birimidir. Ünlüler, telaffuzları sırasında ses tellerinin titreştirildiği, ses yolunun herhangi bir noktasında kapanmanın ya da engelin bulunmadığı seslerdir. Türkçede ünlüler tek başına telaffuz edilebilirler; hece, sözcük (o zamiri gibi) ya da ek oluşturabilirler. Yarı ünlüler, ünlüler gibi telaffuz edilen ancak ünsüzler gibi kullanılan ğ, w, h, y gibi seslerdir. Ünsüzler, diyafram ve kaburga kaslarının baskısıyla akciğerden dışarı doğru gönderilen havanın, ses yolunun herhangi bir noktasının daraltılması ya da kapatılmasıyla şekillendirilen seslerdir. 1 Kasım 1928 tarihinde 1353 sayılı Kanun'la kabul ettiğimiz Latin kökenli Türk Alfabesinde 21 ünsüz işaretlenmiştir. Ancak bu Standart Türkiye Türkçesinde 21 standart ünsüz vardır anlamına asla gelmez. Zira Latin kökenli Türk Alfabesiyle yazılan yazılarda bütün ünlüler yazıldığından / işaretlendiğinden kalın k ve ince k, kalın t ve ince t, kalın s ve ince s, kalın y ve ince y gibi hem kalın hem de ince şekli olan sesler tek karakter ile gösterilmekte; bu da yazıda ünsüzlerle ilgili karakter sayısını azaltmaktadır. Kalınlık-incelik uyumu: Türkçe sözcük kökündeki birinci hecenin ünlüsü sonraki hecelerin ünlüsünü belirler. Yani sözcüğün birinci hecesinde kalın bir ünlü varsa o heceyi takip eden hecelerin ünlüsü de kalın; ince bir ünlü varsa takip eden hecelerin ünlüsü de ince olur. Düzlük-yuvarlaklık uyumu: Kalınlık-incelik uyumu çerçevesinde bir sözcüğün ilk hecesinde düz bir ünlü (a, e, ı, i) varsa, takip eden hecelerin ünlülerinin düz (a, e, ı, i), yuvarlak bir ünlü (o,ö, u, ü) varsa takip eden hecelerin ünlülerinin ya düz-geniş (a, e) ya da daryuvarlak (u, ü) olmasını gerektirir. Türk devletleri ya da halkları Köktürk, Mani, Soğd, Uygur, Brahmi, Tibet, Süryani, İbrani, Grek, Ermeni, Arap ve Kiril alfabelerini kullanmışlardır. Ancak Türklerin devlet/ler seviyesinde ve yaygın olarak kullandıkları alfabeler Köktürk, Uygur, Arap, Latin ve Kiril alfabeleridir. Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 20
21 DEĞERLENDİRME SORULARI 1. Aşağıdakilerden hangisi ses organlarından biri değildir? a) Akciğer b) Karaciğer c) Küçük dil d) Burun d) Dudaklar I. Türkiye Türkçesinde 21 ünsüz vardır. II. Türkiye Türkçesinde kalınlık-incelik uyumu vardır. III. Türkiye Türkçesinde uzun ünlü yoktur 2. Türkiye Türkçesinin ses özellikleriyle ilgili olarak yukarıdaki bilgilerden hangisi ya da hangileri yanlıştır? a) I b) II c) III d) I ve III e) II ve III I. Boğumlanma / teşekkül noktalarına göre sınıflandırılır. II. Tonlu ya da tonsuz olmalarına (Ses tellerini titreştirip titreştirmemelerine) göre sınıflandırılır. III. Patlayıcı / süreksiz ya da sızıcı / sürekli olmalarına göre sınıflandırılır. IV. Ağız ya da geniz ünsüzü olmalarına göre sınıflandırılır. 3. Ünsüzlerin sınıflandırılmalarıyla ilgili olarak yukarıdaki bilgilerin hangisi ya da hangileri doğrudur? a) I b) II ve II c) I, II ve III d) II, III ve III e) I, II, III ve IV 4. Aşağıdakilerden hangisi yarı ünlü değildir? a) y b) ğ c) h d) w e) a Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 21
22 5. Aşağıdakilerden hangisi Türkiye Türkçesinin ses özelliklerinden biri değildir? a) Türkiye Türkçesinde içinde j bulunan sözcükler Türkçe değildir. b) Türkiye Türkçesinde c, ğ, l, m, n, r, z sesleriyle sözcük başlamaz. c) Türkiye Türkçesinde b, c, d, g sesleri genellikle sözcüklerin sonunda bulunmaz. d) Türkçede şedde vardır. e) Türkçede çift ünsüz ile hece başlamaz. 6. Aşağıdaki sözcüklerin hangisinde Türkçenin hece tiplerine uymayan bir hece vardır? a) Su b) At c) plan d) Kırk e) Üst 7. Aşağıdaki sözcüklerden hangisi düzlük-yuvarlaklık uyumuna uymamaktadır? a) Kapı b) Irak c) Topuz d) Çamur e) Ekin 8. Aşağıdakilerden hangisi Türklerin kullandığı alfabelerden değildir? a) Mani alfabesi b) Soğd alfabesi c) Brahmi alfabesi d) Tibet alfabesi e) Fenike alfabesi Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 22
23 I. Kazakistan II. Kırgızistan III. Özbekistan IV. Azerbaycan 9. Yukarıdaki ülkelerden hangisinde ya da hangilerinde günümüzde Kiril Alfabesi kullanılmaktadır? a) I b) I ve II c) I ve III d) I, II ve III e) I, II, III ve IV 10. Latin Alfabesi kaç yılında hangi kanunla kabul edilmiştir? a) 1 Kasım 1928 de, 1353 sayılı Kanun ile b) 1 Kasım 1927 de, 1353 sayılı Kanun ile c) 3 Kasım 1928 de, 1553 sayılı Kanun ile d) 1 Kasım 1929 da, 1337 sayılı Kanun ile e) 1 Kasım 1928 de, 1537 sayılı Kanun ile Cevap Anahtarı 1.B, 2.A, 3.E, 4.E, 5.D, 6.C, 7.D, 8.E, 9.B, 10.A Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 23
24 YARARLANILAN VE BAŞVURULABİLECEK DİĞER KAYNAKLAR Akalın, Ş. H. vd. (2012) Türk Dili I. (ed. Macit, S. Cavkaytar), Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yay. Akçay, Y. (2007). Osmanlı Dönemi Alfabe Tartışmaları Bağlamında Dr. İsmail Hakkı Bey ve Islah-ı Huruf Cemiyeti, Uluslararası Türk Dili ve Edebiyatı Kongresi, Erzurum. Alyılmaz, C. (2007). (Kök)türk Harfli Yazıtların İzinde, Ankara: Karam Yayınları. Alyılmaz, C. (2010). Türkçe Öğretiminin Sorunları. Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic. Vol: 5/3 Summer 2010, Baysal, J. (1981). Harf Devriminden Önce ve Sonra Türk Yayın Hayatı, Harf Devriminin 50. Yılı Sempozyumu, Ankara: Türk Tarih Kurumu, Bozkurt, F. (1995). Türkiye Türkçesi. Ankara: Cem Yay. Buluç, S. (1981). Osmanlılar Devrinde Alfabe Tartışmaları, Harf Devriminin 50. Yılı Sempozyumu, Ankara: Türk Tarih Kurumu, Caferoğlu, A. (1984). Türk Dili Tarihi, İstanbul: Alfa Yay. Canpolat, M. (1981). Arap Yazılı Türk Alfabesinin Gelişimi, Harf Devriminin 50. Yılı Sempozyumu, Ankara: Türk Tarih Kurumu, Demir, N. ve Yılmaz, E. (2003). Türk Dili El Kitabı. Ankara: Grafiker Yay. Doğaner, Y. (2005). Elifba dan Alfabeye: Yeni Türk Harfleri, Modern Türklük Araştırmaları Dergisi, C. 2, S. 4, Ankara: Eker, S. (2003). Çağdaş Türk Dili. Ankara, Grafiker Yay. Emre, A. C. (1933). Eski Türk Yazısının Menşeği, İstanbul. Ercilasun, A. B. (2004). Başlangıçtan Yirminci Yüzyıla Türk Dili Tarihi, Ankara: Akçağ Yay. Ergin, M. (1987). Üniversiteler İçin Türk Dili. İstanbu: Bayrak Yay. Ertem, R. (1991). Elifbe den Alfabe ye Türkiye de Harf ve Yazı Meselesi İstanbul: Dergâh Yayınları. Gemalmaz, E. (2010). Türkçenin Derin Yapısı, Ankara: Belen Yayınları, Yay. hzl. C. Alyılmaz, O. Mert. Gülensoy, T. (2000). Türkçe El Kitabı, Ankara: Akçağ Yayınları, Gülsevin, G. vd. (2007). Üniversiteler İçin Türk Dili Yazılı ve Sözlü Anlatım. Ankara: Yargı Yay. Hughes, J. P. (2005). Diller ve Yazı, Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi, C. 5, S. 2, İzmir, Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 24
25 Kaçalin, M. (1995). Türkçenin Yazıldığı Alfabeler, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Karaağaç, G. (2012). Türkçenin Dil Bilgisi. Ankara, Akçağ Yay. Kırımlı, A. (2001). Türk Dili: Dil ve Anlatım. İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yay. Korkmaz, Z. (1991). Türk Dili ve Arap Alfabesi, Dil ve Alfabe Üzerine Görüşler, Ankara: Atatürk Dil Kültür Yüksek Kurumu Yay. Livşits, V. A. (2000). Eski Türk Runik Yazısının Ortaya Çıkışı Üzerine, DTCF Tarih Araştırmaları Dergisi, S. 31, Ankara: 37-50, çev. S. Gömeç - T. Ölçekli). Mert, O. (2009). Ötüken Uygur Dönemi Yazıtlarından Tes- Tariat-Şine Us, Ankara: Belen Yay. Mert, O. (2009). Şaahar Tepesi ve Bölgede Bulunan Kaya Üstü Tasvir, Damga, Yazıt ve Kurganlar, Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, S. 40, Erzurum: Özbay, M. (2005). Bilim ve Kültür Aktarıcısı Olarak Yazı, Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, S. 2, Ankara: Şimşir, B. (1992). Türk Yazı Devrimi, Ankara: TTK Yay. Şirin User, H. (2006). Başlangıcından Günümüze Türk Yazı Sistemleri, Ankara: Akçağ Yay. Tansel, F. A. (1953). Arap Alfabesinin Islahı ve Değiştirilmesi Hakkında İlk Teşebbüsler ve Neticeleri ( ), Belleten, C. XVIII, S , Ankara: s Tekin, Ş. (1993). Eski Türklerde Yazı, Kâğıt, Kitap ve Kağıt Damgaları, İstanbul: Eren Yayıncılık ve Kitapçılık. Tekin, T. (1997). Tarih Boyunca Türkçenin Yazımı, İstanbul: Simurg Yay. Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 25
DOÇ. DR. HATİCE ŞİRİN USER İN BAŞLANGICINDAN GÜNÜMÜZE TÜRK YAZI SİSTEMLERİ ADLI ESERİ ÜZERİNE
DOÇ. DR. HATİCE ŞİRİN USER İN BAŞLANGICINDAN GÜNÜMÜZE TÜRK YAZI SİSTEMLERİ ADLI ESERİ ÜZERİNE Abdullah MERT Tarih boyunca çeşitli alfabelerle dillerini kaydeden Türkler için dünyanın en fazla alfabe değiştiren
DetaylıTÜRK DİLİ I DERSİ UZAKTAN EĞİTİM DERS SUNULARI. 6.Hafta
TÜRK DİLİ I DERSİ UZAKTAN EĞİTİM DERS SUNULARI 6.Hafta SES BİLGİSİ Bir dilin seslerini, boğumlanma noktalarını, boğumlanma özellikleri inceleyen dil bilimi kolu ses bilgisidir. Harf, sesin yazıdaki işaretidir.
DetaylıTÜRK DİLİ - I İÇİNDEKİLER HEDEFLER DİL AİLELERİ, DİL GRUPLARI, DİL TÜRLERİ. Dil Aileleri Dil Grupları Dil Türleri
HEDEFLER İÇİNDEKİLER DİL AİLELERİ, DİL GRUPLARI, DİL TÜRLERİ Dil Aileleri Dil Grupları Dil Türleri TÜRK DİLİ - I Bu üniteyi çalıştıktan sonra; Dil ailelerini açıklayabilecek, Lehçe, ağız, şive gibi dil
DetaylıİÇİNDEKİLER BÖLÜM 1 BÖLÜM 2
İÇİNDEKİLER BÖLÜM 1 ÖNSÖZ DİL NEDİR? / İsmet EMRE 1.Dil Nedir?... 1 2.Dilin Özellikleri.... 4 3.Günlük Dil ile Edebî Dil Arasındaki Benzerlik ve Farklılıklar... 5 3.1. Benzerlikler... 5 3.2. Farklılıklar...
DetaylıARDAHAN ÜNİVERSİTESİ İNSANİ BİLİMLER VE EDEBİYAT FAKÜLTESİ ÇAĞDAŞ TÜRK LEHÇELERİ VE EDEBİYATLARI BÖLÜMÜ DÖRT YILLIK-SEKİZ YARIYILLIK DERS PROGRAMI
ARDAHAN ÜNİVERSİTESİ İNSANİ BİLİMLER VE EDEBİYAT FAKÜLTESİ ÇAĞDAŞ TÜRK LEHÇELERİ VE EDEBİYATLARI BÖLÜMÜ DÖRT YILLIK-SEKİZ YARIYILLIK DERS PROGRAMI ZORUNLU DERSLER BİRİNCİ YIL BİRİNCİ YARIYIL 1 YDİ 101
DetaylıÜNİTE TÜRK DİLİ - I İÇİNDEKİLER HEDEFLER TÜRKÇENİN KİMLİK BİLGİLERİ
HEDEFLER İÇİNDEKİLER TÜRKÇENİN KİMLİK BİLGİLERİ Türk Dilinin Dünya Dilleri Arasındaki Yeri Türk Dilinin Gelişmesi ve Tarihî Devreleri TÜRK DİLİ - I Bu üniteyi çalıştıktan sonra; Türk dilinin dünya dilleri
DetaylıSAKARYA ÜNİVERSİTESİ. Hafta 7
SAKARYA ÜNİVERSİTESİ TÜRK DİLİ I Hafta 7 Okutman Engin ÖMEROĞLU Bu ders içeriğinin basım, yayım ve satış hakları Sakarya Üniversitesi ne aittir. "Uzaktan Öğretim" tekniğine uygun olarak hazırlanan bu ders
DetaylıÜNLÜLER BÜYÜK ÜNLÜ UYUMU. Türkçe bir sözcükte kalın ünlülerden sonra kalın, ince ünlülerden sonra ince ünlülerin gelmesine büyük ünlü uyumu denir.
ÜNLÜLER 1 Türkçe de sekiz ünlü harf vardır: A, E, I, Í, O, Ö, U, Ü DÜZ GENÍŞ Geniş dar geniş dar KALIN A I O U ÍNCE E Í Ö Ü BÜYÜK ÜNLÜ UYUMU Türkçe bir sözcükte kalın ünlülerden sonra kalın, ince ünlülerden
DetaylıDERS PLANI DEĞİŞİKLİK SEBEBİNİ İLGİLİ SÜTUNDA İŞARETLEYİNİZ "X" 1.YARIYIL 1.YARIYIL 2.YARIYIL 2.YARIYIL. Kodu Adı Z/S T+U AKTS Birleşti
2011-2012 DERS PLANI DEĞİŞİKLİK SEBEBİNİ İLGİLİ SÜTUNDA İŞARETLEYİNİZ "X" YENİ DERS PLANI** 1.YARIYIL 1.YARIYIL Birleşti ATA 101 ATATÜRK İLKELERİ VE İNKILÂP TARİHİ I Z 2+0 2 X X X X ATA 101 ile ATA 102
DetaylıİÇİNDEKİLER. Birinci Bölüm ÖABT Türk Dili ve Edebiyatı Öğretmenliği Konu Anlatımlı Soru Bankası ESKİ TÜRK DİLİ VE LEHÇELERİ...
İÇİNDEKİLER Birinci Bölüm... 7 ESKİ TÜRK DİLİ VE LEHÇELERİ... 8 Türk Dillerinin Sınıflandırılması... 14 Türk Dillerinin Ses Denklikleri Bakımından Sınıflandırılması... 16 Altay Dilleri Teorisini Kabul
DetaylıARAP HARFLİ ÖZBEKÇENİN İMLÂ ÖZELLİKLERİ:
* Ümit Özgür DEMİRCİ ARAP HARFLİ ÖZBEKÇENİN İMLÂ ÖZELLİKLERİ: Bu çalışmanın konusu, Arap harfli Özbekçenin imlâ özellikleri. Bu çalışma, benim 2001 yılında Çanakkale Onsekizmart Üniversitesinde bitirme
DetaylıGeçmişten Günümüze Türk Dünyasında Alfabe Gelişimi
Geçmişten Günümüze Türk Dünyasında Alfabe Gelişimi Vedat KARTALCIK Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü Süleyman Demirel Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Özet :Türklerin metinlerle belgelenebilen tarihte kullandıkları
DetaylıT.C. NEVŞEHİR HACI BEKTAŞ VELİ ÜNİVERSİTESİ. Fen Edebiyat Fakültesi Dekanlığı İLGİLİ MAKAMA
Sayı : 10476336-100-E.531 29/01/2019 Konu : Ders İçerikleri-Çağdaş Türk Lehçerleri ve Edebiyatları Bölümü İLGİLİ MAKAMA Bu belge 5070 Elektronik İmza Kanununa uygun olarak imzalanmış olup, Fakültemiz Çağdaş
DetaylıPROF. DR. HÜLYA SAVRAN. hsavran@balikesir.edu.tr. 4. ÖĞRENİM DURUMU Derece Alan Üniversite Yıl Lisans
PROF. DR. HÜLYA SAVRAN ÖZGEÇMİŞ 1. Adı Soyadı Hülya SAVRAN İletişim Bilgileri Adres Telefon Mail Balıkesir Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Bölümü 10145 Çağış Yerleşkesi / BALIKESİR 0 266 612 10 00
DetaylıOrtak Türkçe veya Türk Cumhuriyetleri Ortak Bilişim Türkçesi
Ortak Türkçe veya Türk Cumhuriyetleri Ortak Bilişim Türkçesi Koray Özer. 07 02 2014 1/18 Anlatım Planı 1. Türk Alfabeleri 2. Arap alfabesini bırakma süreci 3. Türk Dünyası Ortak Bilişim Terimleri Çalışma
DetaylıTÜRKÇENĐN ÖĞRETĐMĐNDE ÜNSÜZLERĐN SINIFLANDIRILMASI ÖZET ABSTRACT
Muğla Üniversitesi SBE Dergisi Bahar 2002 Sayı 8 TÜRKÇENĐN ÖĞRETĐMĐNDE ÜNSÜZLERĐN SINIFLANDIRILMASI ÖZET M. Volkan COŞKUN ** Makalede, tonlu ve tonsuz ünsüzlerin oluşum safhaları anlatılmış olup, ünsüzlerin
Detaylı1 İSMAİL GASPIRALI HER YIL BİR BÜYÜK TÜRK BİLGİ ŞÖLENLERİ. Mehmet Saray
Mehmet Saray 1942'de Afyon'un Dinar kazasında doğdu. Orta öğrenimini Çivril ve Isparta'da yapan Saray, 1961-1966 arasında İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü'nü bitirdi. 1968-1978 yılları
DetaylıÖZGEÇMİŞ. : Fen Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü. : :
ÖZGEÇMİŞ 1. Adı Soyadı : Feridun TEKİN Adres Telefon E-posta : Fen Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü : 310 54 84 : feridun.tekin@giresun.edu.tr 2. Doğum Tarihi : 30.05. 1964 3. Unvanı :
DetaylıTezkire-i Şeyh Safî (İnceleme-Metin-Dizin) Cilt I
Tezkire-i Şeyh Safî (İnceleme-Metin-Dizin) Cilt I Yazar Feyza Tokat ISBN: Takım Numarası: 978-605-9247-50-4 (Tk) Cilt I: 978-605-9247-51-1 (1.c) 1. Baskı Nisan, 2017 / Ankara 100 Adet Yayınları Yayın No:
DetaylıYrd. Doç. Dr. Ali GURBETOĞLU İstanbul Ticaret Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi
Türk Eğitim Tarihi Yrd. Doç. Dr. Ali GURBETOĞLU İstanbul Ticaret Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi İslam Öncesi Türklerde Eğitimin Temel Özellikleri 2 Yaşam biçimi eğitimi etkiler mi? Çocuklar ve gençlerin
DetaylıTÜRK DİL BİLGİSİ ÖĞRETİMİNDE ÜNLÜLERİN SINIFLANDIRILMASINA YÖNELİK ELEŞTİREL BİR DEĞERLENDİRME. 2. Araştırmanın Kapsamı ve Kaynakları
TÜRK DİL BİLGİSİ ÖĞRETİMİNDE ÜNLÜLERİN SINIFLANDIRILMASINA YÖNELİK ELEŞTİREL BİR DEĞERLENDİRME 1. Araştırmanın Amacı Mustafa Altun Sakarya Üniversitesi maltun@sakarya.edu.tr Araştırmada, akademik dil bilgisi
DetaylıDERS TANIMLAMA FORMU / Hakas Türkçesi. ARIKOĞLU E. (2007) Hakas Türkçesi, Türk Lehçeleri Temel Ders Kitabı
Dersin Kodu ve Adı DERS TANIMLAMA FORMU 1060041 / Hakas Türkçesi Dersin Yarıyılı 1 Dersin Katalog Tanımı (İçeriği) Hakas Türkçesin ses ve şekil özelliklerini öğrenme ARIKOĞLU E. (2007) Hakas Türkçesi,
DetaylıTürk Eğitim Tarihi. 1. Türklerin İslam Öncesi Eğitimlerinin Temel Özellikleri. Yrd. Doç. Dr.
Türk Eğitim Tarihi 1. Türklerin İslam Öncesi Eğitimlerinin Temel Özellikleri Yrd. Doç. Dr. Ali GURBETOĞLU www.agurbetoglu.com agurbetoglu@yahoo.com 1. Türklerin İslam Öncesi Eğitimlerinin Temel Özellikleri
DetaylıPROF. DR. AHMET BURAN IN TÜRKLÜK BİLİMİ TERİMLERİ SÖZLÜĞÜ ADLI ESERİ ÜZERİNE
A. Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi [TAED] 55, ERZURUM 2016, 629-635 PROF. DR. AHMET BURAN IN TÜRKLÜK BİLİMİ TERİMLERİ SÖZLÜĞÜ ADLI ESERİ ÜZERİNE Semra ALYILMAZ 1. Prof. Dr. Ahmet BURAN ın Öz
DetaylıTürk Eğitim Tarihi. 2. Türklerin İslam Öncesi Eğitimlerinin Temel Özellikleri. Dr.
Türk Eğitim Tarihi 2. Türklerin İslam Öncesi Eğitimlerinin Temel Özellikleri Dr. Ali GURBETOĞLU www.agurbetoglu.com agurbetoglu@hotmail.com 1. Türklerin İslam Öncesi Eğitimlerinin Temel Özellikleri İslam
Detaylı1: İLETİŞİM, DİLVE KÜLTÜR
ÖNSÖZ İÇİNDEKİLER III Bölüm 1: İLETİŞİM, DİLVE KÜLTÜR 15 1.1. Dilin Tanımı 16 1.1.1. Dil Tabii Bir Vasıtadır 17 1.1.2. Dil, Kendi Kanunları Olan Canlı Bir Varlıktır 17 1.1.3. Dil, Temeli Bilinmeyen Zamanlarda
DetaylıAğrı İbrahim Çeçen Üniversitesi
Ağrı İbrahim Çeçen Üniversitesi SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ TDE 515 CUMHURİYET DÖNEMİ HİKAYE VE ROMANI Yarıyıl Kodu Adı T+U 1 TDE 515 Öğrenim Türü Örgün Öğretim Dersin Dili Türkçe Dersin Düzeyi Yüksek Lisans
DetaylıOĞUZ KAĞAN DESTANI METİN-AKTARMA-NOTLAR-DİZİN-TIPKIBASIM
Uygur Harfli OĞUZ KAĞAN DESTANI METİN-AKTARMA-NOTLAR-DİZİN-TIPKIBASIM FERRUH AĞCA Ankara / 2016 TÜRK KÜLTÜRÜNÜ ARAŞTIRMA ENSTİTÜSÜ YAYINLARI Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü, 2016. Türk Kültürünü Araştırma
DetaylıDoç.Dr. ENGİN ÇETİN ÖZGEÇMİŞ DOSYASI
Doç.Dr. ENGİN ÇETİN ÖZGEÇMİŞ DOSYASI KİŞİSEL BİLGİLER Doğum Yılı : Doğum Yeri : Sabit Telefon : Faks : E-Posta Adresi : Web Adresi : Posta Adresi : 1977 DÖRTYOL T: 32233860842443 3223387528 F: ecetin@cu.edu.tr
DetaylıORTA ASYA TÜRK TARİHİ PDF
ORTA ASYA TÜRK TARİHİ PDF Orta Asya Tarihi adlı eser Anadolu Üniversitesinin ders kitabıdır ve Ahmet Taşağıl gibi birçok değerli isim tarafından kaleme alınmıştır. PDF formatını bu adresten indirebilirsiniz.
DetaylıDersin Kodu ve Adı Tarih Saat Yer Gözcü CLE-102 Türkiye Türkçesi Şekil Bilgisi F. ERSOY
1. SINIF CLE-102 Türkiye Türkçesi Şekil Bilgisi 26.03.2018 09.00-10.30 106-107-108- G BİLGİN, B SAĞIR, E ERBEDEN, E, C EKİCİ CLE-104 Osmanlı Türkçesi Grameri II Y. KARTALLIOĞLU 27.03.2018 09.00-10.30 106-107-108-
DetaylıTürk Dili I El Kitabı
Türk Dili I El Kitabı Editörler Osman Gündüz Osman Mert Yazarlar Sıddık Bakır Yasin Mahmut Yakar Osman Mert Kürşad Çağrı Bozkırlı Erhan Durukan Nurşat Biçer Oğuzhan Yılmaz M. Abdullah Arslan Osman Gündüz
DetaylıRİSÂLE-İ MÛZE-DÛZLUK ÜZERİNE
A. Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi [TAED] 51, ERZURUM 2014, 471-475 RİSÂLE-İ MÛZE-DÛZLUK ÜZERİNE ABOUT RİSÂLE-İ MÛZE-DÛZLUK Ahmet DEMİRTAŞ * Resim 1: Kitaba ait kapak görüntüsü Çizmecilik /
DetaylıTÜRKÇEDE BAGLAYICI (YARDIMCI) SES KONUSU ÜZERİNE
TÜRKÇEDE BAGLAYICI (YARDIMCI) SES KONUSU ÜZERİNE Prof. Dr. Efrasiyap GEMALMAZ * Bilindigi gibi Türkçe sondan eklemeli bir dildir. Yani bu dildeki görev ögeleri dizim (syntaxe) içerisinde görevlerini belirleyecekleri
DetaylıFırat Üniversitesi İNSANİ VE SOSYAL BİLİMLER FAKÜLTESİ ÇAĞDAŞ TÜRK LEHÇELERİ VE EDEBİYATLARI
Fırat Üniversitesi İNSANİ VE SOSYAL BİLİMLER FAKÜLTESİ ÇTL411 Karakalpak ve Nogay Türkçesi Yarıyıl Kodu Adı T+U 7 ÇTL411 Kredi AKTS 2 2 5 Dersin Dili Türkçe Dersin Düzeyi Fakülte Dersin Staj Durumu Yok
DetaylıOSMANLICA öğrenmek isteyenlere kaynaklar
OSMANLICA öğrenmek isteyenlere kaynaklar Eda Yeşilpınar Hemen her bölümün kuşkusuz zorlayıcı bir dersi vardır. Öğrencilerin genellikle bu derse karşı tepkileri olumlu olmaz. Bu olumsuz tepkilerin nedeni;
DetaylıGüner, Galip, Kıpçak Türkçesi Grameri, Kesit Yayınları, İstanbul, 2013, 371 S.
Dil Araştırmaları Sayı: 12 Bahar 2013, 297-301 ss. Güner, Galip, Kıpçak Türkçesi Grameri, Kesit Yayınları, İstanbul, 2013, 371 S. Melike Uçar * 1 Kıpçak Türkçesi, XIX. yüzyıldan bu yana bilim adamları
DetaylıDR. NURŞAT BİÇER İN TÜRKÇE ÖĞRETĠMĠ TARĠHĠ ADLI ESERĠ ÜZERİNE
POLATCAN, F. (2017). Dr. Nurşat Biçer in Türkçe Öğretimi Tarihi Adlı Eseri Üzerine. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 6(4), 2890-2894. DR. NURŞAT BİÇER İN TÜRKÇE ÖĞRETĠMĠ TARĠHĠ ADLI
DetaylıEĞİTİM - ÖĞRETİM YILI... ANADOLU LİSESİ 10. SINIF TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI DERSİ DESTEKLEME VE YETİŞTİRME KURSU KAZANIMLARI VE TESTLERİ
AY HAFTA DERS SAATİ KONU ADI KAZANIMLAR 1. Edebiyat tarihinin incelediği konuları açıklar. 2. Edebî eserlerin yazıldığı dönemi temsil eden belge olma niteliğini sorgular 3. Uygarlık tarihiyle edebiyat
DetaylıProf. Dr. Okan YEŞİLOT Müdür, Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, Türkiye
İMÇTAS 2018 - Program Yer: Sultanbeyli Belediyesi Prof. Dr. Necmettin Erbakan Kültür Merkezi 10:00-11:00 Açılış Konuşmaları Prof. Dr. Okan YEŞİLOT Müdür, Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü,
DetaylıEĞİTİM - ÖĞRETİM YILI... ANADOLU LİSESİ 12. SINIF TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI DERSİ DESTEKLEME VE YETİŞTİRME KURSU KAZANIMLARI VE TESTLERİ
AY HAFTA DERS SAATİ KONU ADI KAZANIMLAR TEST NO TEST ADI 1 2 EDEBİ BİLGİLER (ŞİİR BİLGİSİ) 1. İncelediği şiirden hareketle metnin oluşmasına imkân sağlayan zihniyeti 2. Şiirin yapısını çözümler. 3. Şiirin
DetaylıKaray The Trakai Dialect, Timur Kocaoğlu-Mykolas Firkovičius, Lincom Europa, 2006, 242 P.
TÜRKİYAT ARAŞTIRMALARI DERGİSİ 273 Karay The Trakai Dialect, Timur Kocaoğlu-Mykolas Firkovičius, Lincom Europa, 2006, 242 P. Karay The Trakai Dialect, Timur Kocaoğlu-Mykolas Firkovičius, Lincom Europa,
DetaylıDERSLER VE AKTS KREDİLERİ
DERSLER VE AKTS KREDİLERİ 1. Yarıyıl Ders Listesi TDP-101 TOPLUMSAL DUYARLILIK PROJESİ I Zorunlu 1+0 1 1 YDBI-101 İNGİLİZCE Zorunlu 2+0 2 2 TDE-155 KLASİK TÜRK EDEBİYATI TEMEL BİLGİLER-I Zorunlu 2+0 2
DetaylıBüyük Ünlü Uyumu (Kalınlık-İncelik Uyumu)
Büyük Ünlü Uyumu (Kalınlık-İncelik Uyumu) Türkçede 8 tane ünlü harfin 4 tanesi kalın, 4 tanesi ince ünlüdür. Büyük ünlü uyumu bir kelimedeki ünlü harflerin ince veya kalın olmasıyla ilgilidir. Kalın Ünlüler:
DetaylıTÜRK DİLİ VE EDEBİYATI BÖLÜMÜ DERS PLANI
TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI BÖLÜMÜ DERS PLANI 1. SINIF - I. YARIYIL TDE 101 OSMANLI TÜRKÇESİ I 4 0 4 TDE 103 TÜRKİYE TÜRKÇESİ GRAMERİ I 2 0 2 TDE 109 ESKİ TÜRK EDEBİYATINA GİRİŞ I 2 0 2 TDE 111 YENİ TÜRK EDEBİYATINA
DetaylıİSLAM UYGARLIĞI ÇEVRESINDE GELIŞEN TÜRK EDEBIYATI. XIII - XIV yy. Olay Çevresinde Gelişen Metinler
İSLAM UYGARLIĞI ÇEVRESINDE GELIŞEN TÜRK EDEBIYATI XIII - XIV yy. Olay Çevresinde Gelişen Metinler OLAY ÇEVRESINDE GELIŞEN EDEBI METINLER Oğuz Türkçesinin Anadolu daki ilk ürünleri Anadolu Selçuklu Devleti
DetaylıZirve 9. Sınıf Dil ve Anlatım
Zirve 9. Sınıf Dil ve Anlatım İLETİŞİM, DİL VE KÜLTÜR 1. İletişim 2. İnsan, İletişim ve Dil 3. Dil Kültür İlişkisi DİLLERİN SINIFLANDIRILMASI VE TÜRKÇENİN DÜNYA DİLLERİ ARASINDAKİ YERİ 1. Dillerin Sınıflandırılması
Detaylı/uzmankariyer /uzmankariyer /uzmankariyer
Eser Adı TEKNO Tarih Yaprak Test Alt Başlık KPSS HAZIRLIK Yazar Murat TOGAN Bilimsel Redaksiyon Bülent TUNCER Redaksiyon uzmankariyer - Redaksiyon Birimi Kapak Tasarımı uzmankariyer - Grafik & Tasarım
DetaylıSES BİLGİSİ YÜCEL ÖNEN TÜRK DİLİ VE EDEB.
SES BİLGİSİ YÜCEL ÖNEN TÜRK DİLİ VE EDEB. 1 BÜYÜK ÜNLÜ UYUMU (Kalınlık-İncelik Uyumu) Çok heceli kelimelerde ünlüler hep kalın ya da hep ince olmalıdır.buna kalınlık incelik uyumu denir. çocuklar Hepsi
DetaylıABANT İZZET BAYSAL ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ. Yüksek Lisans Bilimsel Hazırlık Sınıfı Dersleri. Dersin Türü. Kodu
ABANT İET BAYAL ÜNİVERİTEİ OYAL BİLİMLER ENTİTÜÜ Yüksek Lisans Bilimsel Hazırlık ınıfı Dersleri ANABİLİM DALI :Türk Dili ve Edebiyatı Bilim Dalı : Türk Dili Birinci Yarıyıl/First emester Dersi Adı T U
Detaylı10.SINIF TÜRK EDEBİYATI DERSİ KURS KAZANIMLARI VE TESTLERİ
EKİM AY HAFTA DERS SAATİ KONU ADI KAZANIMLAR TEST NO TEST ADI 1 EDEBİYAT TARİHİ / TÜRK EDEBİYATININ DÖNEMLERE AYRILMASINDAKİ ÖLÇÜTLER 1.Edebiyat tarihinin uygarlık tarihi içindeki yerini.edebiyat tarihinin
DetaylıÖğrenim Kazanımları Bu programı başarı ile tamamlayan öğrenci;
Image not found http://bologna.konya.edu.tr/panel/images/pdflogo.png Ders Adı : TARİHİ TÜRK LEHÇELERİ II Ders No : 0020110028 Teorik : 2 Pratik : 0 Kredi : 2 ECTS : 4 Ders Bilgileri Ders Türü Öğretim Dili
DetaylıTürklerin Anayurdu ve Göçler Video Ders Anlatımı
Türklerin Anayurdu ve Göçler Video Ders Anlatımı III. ÜNİTE TÜRKLERİN TARİH SAHNESİNE ÇIKIŞI VE İLK TÜRK DEVLETLERİ ( BAŞLANGIÇTAN X. YÜZYILA KADAR ) A- TÜRKLERİN TARİH SAHNESİNE ÇIKIŞI I-Türk Adının Anlamı
DetaylıTürk Dili Anabilim Dalı- Tezli Yüksek Lisans (Sak.Üni.Ort) Programı Ders İçerikleri
Türk Dili Anabilim Dalı- Tezli Yüksek Lisans (Sak.Üni.Ort) Programı Ders İçerikleri 1. Yıl - Güz 1. Yarıyıl Ders Planı SOSYAL BİLİMLERDE ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİ TDE729 1 3 + 0 6 Sosyal bilimlerle ilişkili
DetaylıTÜRKİYAT ARAŞTIRMALARI DOKTORA PROGRAMI DERSLER VE KUR TANIMLARI
TÜRKİYAT ARAŞTIRMALARI DOKTORA PROGRAMI DERSLER VE KUR TANIMLARI GÜZ DÖNEMİ DERSLERİ Kodu Dersin Adı Statüsü T P K AKTS TAE 700 Özel Konular Z 5 0 0 30 TAE 701 Kültür Kuramları ve Türkiyat Araştırmaları
Detaylı(2001). Türklerin ve Moğolların Eski Dini. istanbul: Kabalcı Yayınevi.
Moğol (2001). Türklerin ve Moğolların Eski Dini. istanbul: Kabalcı Yayınevi. İzgi, Ö. (1985). "Moğolların Batı İstilası Ve Türk Tarihi Bakımından Önemi". Türk Kültürü, 23 (1-2),, Gülensoy, T. (1973). "Moğollar'ın
DetaylıDOÇ. DR. SERKAN ŞEN İN ESKİ UYGUR TÜRKÇESİ DERSLERİ ADLI ESERİ ÜZERİNE
DOÇ. DR. SERKAN ŞEN İN ESKİ UYGUR TÜRKÇESİ DERSLERİ ADLI ESERİ ÜZERİNE Kuban SEÇKİN 1. Doç. Dr. Serkan Şen in Öz Geçmişi 09.04.1976 Samsun doğumlu olan Şen, Selçuk Üniversitesi Eğitim Fakültesi Türk Dili
DetaylıII. ULUSLARARASI TÜRK DÜNYASI KÜLTÜR KONGRESİ ÖZEL BÖLÜMÜ
II. ULUSLARARASI TÜRK DÜNYASI KÜLTÜR KONGRESİ ÖZEL BÖLÜMÜ II. ULUSLARARASI TÜRK DÜNYASI KÜLTÜR KONGRESİ NİN ARDINDAN Pınar FEDAKÂR* Dünyadaki siyasal, sosyal, ekonomik ve kültürel gelişmelerin çok hızla
DetaylıProf.Dr. ABDULLAH KÖK
Prof.Dr. ABDULLAH KÖK ÖZGEÇMİŞ DOSYASI KİŞİSEL BİLGİLER Doğum Yılı : Doğum Yeri : Sabit Telefon : Faks : E-Posta Adresi : Web Adresi : Posta Adresi : 1969 Oğuzeli T: 24222744003318 F: abdullahkok@akdeniz.edu.tr
DetaylıKİTÂBİYAT KARAHAN, AKARTÜRK (2013), DÎVÂNU LUGATİ T-TÜRK E GÖRE XI. YÜZYIL TÜRK LEHÇE BİLGİSİ, TDK YAY., ANKARA.
KİTÂBİYAT KARAHAN, AKARTÜRK (2013), DÎVÂNU LUGATİ T-TÜRK E GÖRE XI. YÜZYIL TÜRK LEHÇE BİLGİSİ, TDK YAY., ANKARA. 11. yüzyılda yaşamış olan büyük dil bilgini Kâşgarlı Mahmut Dîvânu Lugati t-türk adlı eserini
DetaylıÜnite3: Ses Bilgisi Giriş
Ünite3: Ses Bilgisi Giriş Konuşma seslerini özellikleri, türleri, sözcüklerdeki sıralanışları, görevleri ve uğradıkları değişmeler açısından araştıran, sınıflandıran ve herhangi bir kurama dayalı olmayan,
DetaylıÖğrenim Kazanımları Bu programı başarı ile tamamlayan öğrenci;
Image not found http://bologna.konya.edu.tr/panel/images/pdflogo.png Ders Adı : TÜRK DİLİ TARİHİ II Ders No : 0020110014 Teorik : 2 Pratik : 0 Kredi : 2 ECTS : 3 Ders Bilgileri Ders Türü Öğretim Dili Öğretim
DetaylıSes Bilgisi. Büyük Ünlü Uyumu : Ünlü harflerin, kalınlık-incelik yönünden uyumudur. Büyük Ünlü Uyumuyla İlgili Kurallar :
Ses Bilgisi Ünlüler (sesliler) : Ses yolunda herhangi bir engele uğramadan çıkan seslerdir. Ünlüler tek başlarına söylenebilen, tek başlarına hece ya da sözcük olabilen seslerdir. Büyük Ünlü Uyumu : Ünlü
DetaylıKÖKTÜRK TÜRKÇESİNDEKİ BİR ÇİFT ÜNSÜZ İŞARETİ ÜZERİNE
KÖKTÜRK TÜRKÇESİNDEKİ BİR ÇİFT ÜNSÜZ İŞARETİ ÜZERİNE Özet Köktürk Türkçesinde bulunan ve çift ünsüz okutan bir işaret ( ) incelenmiş ve bu işaret için başka bir okuma teklifi getirilmiştir. Anahtar sözcükler:
Detaylıİkinci Milletlerarası Çağdaş Türk Alfabeleri Sempozyumu (20-21 Kasım 2018) Düzenlendi.
İkinci Milletlerarası Çağdaş Türk Alfabeleri Sempozyumu (20-21 Kasım 2018) Düzenlendi. Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü tarafından ilki 18-20 Kasım 1991 tarihlerinde yapılan toplantının
DetaylıBURSA GÖÇMEN AĞIZLARI FİİL İŞLETİMİNDE ŞİMDİKİ ZAMAN Şükrü BAŞTÜRK * Mustafa ULUOCAK ** Erol OGUR *** Süleyman EROĞLU **** Hatice ŞAHİN ***** ÖZET
YAZ SUMMER 2013 SAYI NUMBER 6 SAYFA PAGE 7-13 BURSA GÖÇMEN AĞIZLARI FİİL İŞLETİMİNDE ŞİMDİKİ ZAMAN Şükrü BAŞTÜRK * Mustafa ULUOCAK ** Erol OGUR *** Süleyman EROĞLU **** Hatice ŞAHİN ***** ÖZET Anadolu'da
DetaylıÖğrenim Kazanımları Bu programı başarı ile tamamlayan öğrenci;
Image not found http://bologna.konya.edu.tr/panel/images/pdflogo.png Ders Adı : ÇAĞDAŞ TÜRK EDEBİYATI Ders No : 0310460203 Teorik : 2 Pratik : 0 Kredi : 2 ECTS : 4 Ders Bilgileri Ders Türü Öğretim Dili
DetaylıTÜRKÇEDE VE TÜRKİYE TÜRKÇESİ AĞIZLARINDA S/Ş MESELESİ MATTER OF Ş/S IN TURKISH AND IN TÜRKİYE TURKISH DIALECT
ÖZET TÜRKÇEDE VE TÜRKİYE TÜRKÇESİ AĞIZLARINDA S/Ş MESELESİ Prof. Dr. Ahmet BURAN Türkçenin ilk yazılı belgelerinden itibaren görülen ş/s farklılaşmasının tarihi metinlerdeki durumu ve bu farklılığın nedeni
DetaylıHazırlayan Muhammed ARTUNÇ 6.SINIF SOSYAL BİLGİER
Hazırlayan Muhammed ARTUNÇ 6.SINIF SOSYAL BİLGİER SOSYAL BİLGİLER KONU:ORTA ASYA TÜRK DEVLETLERİ (Büyük)Asya Hun Devleti (Köktürk) Göktürk Devleti 2.Göktürk (Kutluk) Devleti Uygur Devleti Hunlar önceleri
DetaylıTÜRK DİLİ VE EDEBİYATI BÖLÜMÜ EĞİTİM-ÖĞRETİM YILI GÜZ DÖNEMİ PROGRAMI
I. SINIF / I. YARIYIL YDİ101 YDF101 Temel Yabancı Dil (İngilizce) Temel Yabancı Dil (Fransızca YDA101 Temel Yabancı Dil (Almanca) 4 0 4 4 1 ATA101 Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi 2 0 2 2 1 TDİ101 Türk
DetaylıTürk dünyası, bilişim alanında ortak terimler kullanmalı
TBD Türk Dünyası Ortak Bilişim Terimleri Çalışma Grubu Başkan Yardımcısı Belgin Tezcan Aksu: Türk dünyası, bilişim alanında ortak terimler kullanmalı TBD Türk Dünyası Ortak Bilişim Terimleri Çalışma Grubu,
DetaylıSESBİLİM ÇALIŞMALARI. Prof. Dr. İclâl ERGENÇ
SESBİLİM ÇALIŞMALARI Prof. Dr. İclâl ERGENÇ SESBİLİM ve SESBİLGİSİ ALANINDAKİ ÖNCÜ ÇALIŞMALAR Prof. Dr. NECİP ÜÇOK Seslerin fizyolojik açıdan çıkış biçimleri ve ses dizgesindeki konumlanışlarını betimlenmesi»
DetaylıDERS BĠLGĠLERĠ TÜRKÇE I: YAZILI ANLATIM TRD 101 1 2 + 0 2 2
DERS BĠLGĠLERĠ Ders Adı Kodu Yarıyıl T+U Saat Kredi AKTS TÜRKÇE I: YAZILI ANLATIM TRD 101 1 2 + 0 2 2 Ön KoĢul Dersleri Yok Dersin Dili Dersin Seviyesi Dersin Türü Dersin Koordinatörü Dersi Verenler Dersin
DetaylıÖZGEÇMİŞ. Yüksek Lisans Tezi: Çin in Ming Döneminde Yapılmış olan Türkçe-Uygurca Sözlük: Ġdikut Mahkemesi Sözlüğü (1997 Ankara)
ÖZGEÇMİŞ 1. Adı Soyadı: Mağfiret Kemal YUNUSOĞLU 2. Doğum yeri ve tarihi: DT, Gulca 3. Çalıştığı kurum: T.C. Beykent Üniversitesi, Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü 4. Unvanı: Yar.Doç.Dr. 5. Öğrenim Durumu:
DetaylıDERS BİLGİLERİ TÜRKÇE I: YAZILI ANLATIM TRD 101 1 2 + 0 2 2
DERS BİLGİLERİ Ders Adı Kodu Yarıyıl T+U Saat Kredi AKTS TÜRKÇE I: YAZILI ANLATIM TRD 101 1 2 + 0 2 2 Ön Koşul Dersleri Yok Dersin Dili Dersin Seviyesi Dersin Türü Dersin Koordinatörü Dersi Verenler Dersin
DetaylıTÜRKÇE SES BİLGİSİ TDE101U
TÜRKÇE SES BİLGİSİ TDE101U KISA ÖZET DİKKAT Burada ilk 4 sahife gösterilmektedir. Özetin tamamı için sipariş veriniz www.kolayaof.com 1 1. ÜNİTE Temel Kavramlar Seslerin ve Eklerin Yazımı Eklerdeki çeşitlenmenin
DetaylıİÇİNDEKİLER. Tarihteki Önemli Buluşlar Bilim, Türk ve İslam Devletlerinde yaşayan bilginler ile yükseliyor Coğrafi Keşifler...
4. ÜNİTE İÇİNDEKİLER Tarihteki Önemli Buluşlar... 6 Bilim, Türk ve İslam Devletlerinde yaşayan bilginler ile yükseliyor...21 Coğrafi Keşifler... 26 Rönesans... 32 Reform... 36 Mucitler... 43 Düşünce, sanat
DetaylıİSLÂMİYET ETKİSİNDE GELİŞEN TÜRK EDEBİYATI İSLÂMİ İLK ESERLER SORU PROĞRAMI AHMET ARSLAN
İSLÂMİYET ETKİSİNDE GELİŞEN TÜRK EDEBİYATI İSLÂMİ İLK ESERLER SORU PROĞRAMI AHMET ARSLAN 1) XI. Yüzyıl dil ürünlerinden olan bu eserin değeri, yalnızca Türk dilinin sözcüklerini toplamak, kurallarını ve
Detaylı(Dış Kapak Örneği) T.C. ÖMER HALİSDEMİR ÜNİVERSİTESİ FEN-EDEBİYAT FAKÜLTESİ ÇAĞDAŞ TÜRK LEHÇELERİ ve EDEBİYATLARI BÖLÜMÜ TEZ ADI BİTİRME TEZİ
(Dış Kapak Örneği) T.C. ÖMER HALİSDEMİR ÜNİVERSİTESİ FEN-EDEBİYAT FAKÜLTESİ ÇAĞDAŞ TÜRK LEHÇELERİ ve EDEBİYATLARI BÖLÜMÜ TEZ ADI BİTİRME TEZİ Hazırlayan Adı Soyadı Danışman Unvan Adı Soyadı Niğde Ay, Yıl
DetaylıYAZIT BİLİMİ TOPLANTISI ULAANBAATAR DA YAPILDI
HABERLER YAZIT BİLİMİ TOPLANTISI ULAANBAATAR DA YAPILDI Cengiz ALYILMAZ * Avrasya İpek Yolu Üniversiteler Birliği 5. Olağan Toplantısı (5th Annual Convention of Eurasian Silk Road Universities Consortium
DetaylıMİTOLOJİ İLE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR
MİTOLOJİ İLE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR Mit, Mitoloji, Ritüel DR. SÜHEYLA SARITAŞ 1 Kelime olarak Mit Yunanca myth, epos, logos Osmanlı Türkçesi esâtir, ustûre Türkiye Türkçesi: söylence DR. SÜHEYLA SARITAŞ
DetaylıOSMANİYE AĞZINDA KULLANILAN FİİLDEN AD TÜRETEN gel EKİ ÜZERİNE Yrd. Doç. Dr. Mustafa TANÇ
OSMANİYE AĞZINDA KULLANILAN FİİLDEN AD TÜRETEN gel EKİ ÜZERİNE Yrd. Doç. Dr. Mustafa TANÇ Özet Ağızlar bir dilin ölçünlü dilden ayrılan konuşma biçimleridir. Ölçünlü dilden farklı olarak ses bilgisi, şekil
DetaylıSESLER VE SES UYUMLARI
SES BİLGİSİ SESLER VE SES UYUMLARI Türkçede sesler, ünlüler ve ünsüzler olmak üzere iki ana gruba ayrılır. Ses yolunda bir engele çarpmadan çıkan sese ünlü denir. Ünlüler kendi başına hece oluşturabilir
DetaylıÜNİTE E. TÜRK DİLİ I Yrd. Doç. Dr. Kürşad Çağrı BOZKIRLI İÇİNDEKİLER HEDEFLER TÜRK DİLİNİN BUGÜNKÜ DURUMU VE YAYILMA ALANLARI
HEDEFLER İÇİNDEKİLER TÜRK DİLİNİN BUGÜNKÜ DURUMU VE YAYILMA ALANLARI Türk Dilinin Tarihî Gelişimi Türkçenin Tarihî Devirleri Türk Lehçelerinin Tasnifi TÜRK DİLİ I Yrd. Doç. Dr. Kürşad Çağrı BOZKIRLI Bu
DetaylıFikret Yıldırım, Irk Bitig ve Orhon Yazılı Metinlerin Dili, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 2017, 399 s.
Şahin, Can Cüneyt (201). Fikret Yıldırım, Irk Bitig ve Orhon Yazılı Metinlerin Dili, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 2017, 399 s., Uluslararası Uygur Araştırmaları Dergisi, Sayı: 2018/12, s. 226-230.
DetaylıBüyük, küçük ünlü uyumu ve Kaynaştırma harfleri
2002 Büyük, küçük ünlü uyumu ve Kaynaştırma harfleri Şemsettin Bulut Yrd. Dç. Dr. Nuray GEDİK Bilgisayar I Dersi 13.12.2012 Şemsettin Bulut 13.12.20121: 1 Büyük Ünlü Uyumu Bir kelimenin birinci hecesinde
DetaylıHACETTEPE ÜNİVERSİTESİ EDEBİYAT FAKÜLTESİ TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI BÖLÜMÜ GÜZ DÖNEMİ LİSANS DERS PROGRAMI 1. SINIF
HACETTEPE ÜNİVERSİTESİ EDEBİYAT FAKÜLTESİ TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI BÖLÜMÜ 2016-2017 GÜZ DÖNEMİ LİSANS DERS PROGRAMI 1. SINIF Zorunlu Dersler Listesi (TDE Kod: 349) Dersin Sorumlusu Gün Saat Derslik T P K
DetaylıORTA ASYA TÜRK TARİHİ-I 1.Ders. Dr. İsmail BAYTAK. Orta Asya Tarihine Giriş
ORTA ASYA TÜRK TARİHİ-I 1.Ders Dr. İsmail BAYTAK Orta Asya Tarihine Giriş Türk Adının Anlamı: Türklerin Tarih Sahnesine Çıkışı Türk adından ilk olarak Çin Yıllıklarında bahsedilmektedir. Çin kaynaklarında
DetaylıYüksek Lisans Öğretim Programı Türk Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı
Yüksek Lisans Öğretim Programı Türk Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı Genel Bilgiler H.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı; a. Türk Dili, b. Eski Türk Edebiyatı, c. Yeni Türk
Detaylı3. Emine Yılmaz Ceylan, Çuvaşça Çok Zamanlı Ses Bilgisi, TDK yay., 675, Ankara 1997.
Prof. Dr. Emine Yılmaz Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü Eski Türk Dili KİTAPLAR 1. Türkmence Türkçe Sözlük, Haz. Talat Tekin, M. Ölmez, E. Ceylan (o, ö, p, r, s,
DetaylıTürk Lehçeleri Arasındaki Aktarma Çalışmalarının Bugünkü Durumu ve Karşılaşılan Sorunlar
Sempozyum ve Uygulama Atölyesi Türk Lehçeleri Arasındaki Aktarma Çalışmalarının Bugünkü Durumu ve Karşılaşılan Sorunlar Maltepe Üniversitesi - İstanbul 31 Mart 05 Nisan 2009 2 Sempozyum; 13 Şubat 2009
DetaylıTez adı: Neva'i Mecalisü'n-Nefa'is metin-inceleme (2 cilt) (1990) SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ/TÜRK DİLİ ANABİLİM DALI
VAHİT TÜRK Adres İstanbul Kültür Fen-Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü Ataköy Yerleşkesi/Bakırköy-İstanbul ÖZGEÇMİŞ YÜKSEKÖĞRETİM KURULU 15.05.2014 Telefon E-posta 2124984370- Doğum Tarihi
Detaylı-DE, -DA VE -Kİ NİN YAZIMI
2012 -DE, -DA VE -Kİ NİN YAZIMI AYDIN ARIDURU BİLGİSAYAR 1 ÖĞRETİM GÖREVLİSİNİN ADI: YRD. DOÇ. NURAY GEDİK 05.12.2012 İÇİNDEKİLER İçindekiler... 1 -de da ve ki nin yazımı konu anlatımı... 2-6 -de da ve
DetaylıTÜRK İÇİNDEKİLER Yayın Ta.: Kasım 1962 Prof. Dr. Abdulkerim Abdulkadiroğlu Dr. Orhan F. Köprülü... Emel Emin... Nadir İlhan... Prof.
T Ü R K KÜLT ÜRÜ Yayın Ta.: Kasım /1962 Yayımlayan: TÜRK KÜLTÜRÜNÜ ARAŞTIRMA ENSTİTÜSÜ Kuruluş Ta.: Ekim 1961 imtiyaz Sahibi Prof. Dr. Şükrü ELÇİN Yazı İşleri Müdürü Prof. Dr. Ahmet B. ERCÎLASUN Fiyatı:
DetaylıTürkçede heceler şöyle meydana gelmiştir.
TÜRKÇE DİL BİLGİSİ KURALLARI-Hece- harf bilgisihece: Ağzımızın bir hareketiyle çıkan seslere HECE denir. Kelimeler hecelerden, heceler harflerden meydana gelir. A, E, I, İ, O, Ö, U, Ü derken ağzımızı bir
DetaylıHACETTEPE ÜNİVERSİTESİ EDEBİYAT FAKÜLTESİ TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI BÖLÜMÜ BAHAR DÖNEMİ LİSANS FİNAL PROGRAMI SINIF
HACETTEPE ÜNİVERSİTESİ EDEBİYAT FAKÜLTESİ TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI BÖLÜMÜ 2016-2017 BAHAR DÖNEMİ LİSANS FİNAL PROGRAMI 1. 1. SINIF Zorunlu Dersler Listesi Dersin Sorumlusu Gün Saat Derslik Gözetmen TDE 112-01-
DetaylıG D S MART. Sınıf Ders Ünite Kazanım BETİMLEYİCİ (TASVİR ETDİCİ) ANLATIM. 4. Betimleyici metinler yazar. 10. sınıf Dil ve Anlatım
G D S 4 2013 MART Sınıf Ders Ünite Kazanım BETİMLEYİCİ (TASVİR ETDİCİ) 4. Betimleyici metinler yazar. SIFAT 3. Metinden hareketle sıfatları türlerine göre gruplandırır. SIFAT 4. Farklı sıfat türlerini
DetaylıSȖDȂN SEYAHȂTNȂMESİ: METİN VE İNCELEME
T.C. FATİH SULTAN MEHMET VAKIF ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI ANABİLİM DALI SȖDȂN SEYAHȂTNȂMESİ: METİN VE İNCELEME Khalid Khater Mohemed Ali 130101036 TEZ DANIŞMANI Prof.
DetaylıZeus tarafından yazıldı. Cumartesi, 09 Şubat :20 - Son Güncelleme Pazartesi, 15 Şubat :23
Yazı İçerik Nedir Ünlü Daralması Kaynaştırma Harfleri Ulama Ses Düşmesi Ünlü Düşmesi Ünsüz Düşmesi Ses Türemesi Ünsüz Benzeşmesi Ünsüz Yumuşaması ÜNLÜ DARALMASI Sözcüklerin sonlarında bulunan geniş ünlüler
DetaylıHacı TONAK : Eski Türk Runik Yazısı
Hacı TONAK : Eski Türk Runik Yazısı Yazar : Hacı TONAK Eski Türk runik yazısının ünlü işaretleri bakımından yetersiz, ancak ünsüz ve hece işaretleri bakımından zengin bir alfabeye (abc) dayandığı vurgulanmaktadır.
Detaylı