SOY Kriter ve GöstergeleriG

Transkript

1 Orman Genel MüdürlM rlüğü Uluslararası Ormancılık k SüreciS SOY Kriter ve GöstergeleriG Isparta 2010 Yüksel ERDOĞAN Strateji Gel.D. Başkan kanı

2 Orman Genel MüdürlM rlüğü İçerik Ormancılığı ığın n tarihsel gelişimine imine yüzeysel y bakış Küresel boyuttaki gelişmelerin özetlenmesi SOY Kriter ve Göstergeleri G hakkında bilgi Yaşanan anan Sorunlar ve Kısa K Değerlendirme erlendirme 2/40

3 Ormancılığı ığın n Tarihsel Gelişimi imi Klasik Ormancılık Çağdaş Ormancılık 21.Yüzyılda, ormanların sadece odun değerinin değil, diğer bütün ekonomik, ekolojik ve sosyal fonksiyonlarının sürdürülebilirliği ön plana çıkmıştır. 17. Yüzyıl, özellikle Avrupa da hızlı nüfus artışı ve ekonomik gelişime Gelişigüzel ve aşırı faydalanma İLK MEDENİYETLER Asur, Babil,Çin Mısır Yunan ve Roma 17. YÜZYIL İlk Ormancılık Düzenlemeleri Tarım için orman açma, ısınma, pişirme, bakır eritme, seramik yapımı, ev ve barınak inşaatları, gemi yapımları 20. YÜZYIL Sürdürülebilir Odun Hasılası Demir dökümü için yakacak odun Donanma ve inşaatlar için tomruk ihtiyacı orman tahribatını arttırmıştır. 21. YÜZYIL Sürdürülebilir Orman Yönetimi Hedef: 21.Yüzy zyıl l ormancılığı ığı Sürdürülebilir Orman Yönetimidir Ormanlardan faydalanma prensibi değişmemiştir ancak ormanlardan dengeli ve sürdürülebilir faydalanma zorunluluk haline gelmiştir Rio Süreci Gelecek 3/40

4 Uluslararası Ormancılık k SüreciS Hedef : Sürdürülebilir Ormancılık! 21.Yüzyıl Ormancılığının hedefi : Sürdürülebilir Orman Yönetimidir. 21.Yüzyıl Ormancılığı Rio da deklere edilen Uluslararası Ormancılık Prensipleri çerçevesinde şekillenmekte ve bu süreçte; Katılımcılık Yerellik Saydamlık Etkinlik Sürdürülebilirlik ilkeleri ön plana çıkmaktadır. 4/40

5 Rio Öncesi Uluslararası Ormancılık k SüreciS Hedef : Sürdürülebilir Ormancılık! Rio öncesi için hazırlanan notlarda genellikle 1970 li yıllar eşik kabul edilmektedir. Gerçekten de çevresel bozulmaların endişe verici boyutlara ulaşması ve uygulanan çevre politikalarının başarısız olması dünya milletlerini birtakım önlemler almaya zorlamıştır : Stockholm Konferansı: BM Çevre Programı (UNEP) in kuruldu 1983 : Brutland Komisyonu: Ortak Geleceğimiz Raporu yayınlandı, İlk kez SOY dan bahsedildi : Strasburg Konferansı: Avrupa Orman Bakanları 1. Konferansı yapıldı. Bu belgeler mevcut çevre politikalarının n başar arılı olmadığı ığını, Çevre ve Kalkınma konusunun birlikte ve dengeli bir şekilde ele alınmas nması gerektiğini ini ortaya koymuştur. Bu toplantılarda larda dünya d ülkeleri, ormansızla zlaşmanın çevresel bozulmada önemli bir rol oynadığı ığını ve ormanların n tarımsal ve endüstriyel yayılım m baskısı altında olduğunu unu belirterek, BM daha etkin tedbirle almaya davet etmişlerdir. Bu çevresel endişelerin elerin başı şınsa: 1) İklim değişikli ikliği i ve 2) Biyolojik çeşitliliğin in kaybolması hususları gelmektedir. En son çevresel endişelere elere bir de su konusu eklenmiştir. 5/40

6 Uluslararası Ormancılık k SüreciS Rio Zirvesi yılında gerçekleştirilen Rio konferansı, Dünya ormancılığını derinden etkileyecek ve köklü yapısal değişikliklere götürecek bir sürecin başlangıcı olmuştur. Bu Konferansın en önemli gündem konularında biri ormancılık olmuştur. Konferansın çıktıları şunlardır: Ormancılık Prensipleri Gündem 21 Çölleşme ile Mücadele Sözleşmesi Biyolojik Çeşitlilik Sözleşmesi İklim Değişikliği Çerçeve sözleşmesi Hedef : Sürdürülebilir Ormancılık! 6/40

7 Uluslararası Ormancılık k SüreciS Rio Zirvesinin çıktıları Ormancılık Prensipleri, hukuki olarak bağlayıcı olmamakla birlikte, tüm Ormancılık k Prensipleri ormanları kapsayan ilkelerden oluşan Gündem 21 ayrı bir belge olarak hazırlanmıştır. Biyolojik Çeşitlilik SözleS zleşmesi Çölle lleşmeyle Mücadele M SözleS zleşmesi Bütün ülkeler tarafından onaylanan bu İklim Değişikli ikliği Çerçeve eve SözleS zleşmesi belge, dünyadaki tüm ormanların korunması, geliştirilmesi ve yönetimine, ilişkin esasları kapsamaktadır. 15 maddeden ve 42 prensipten oluşan Orman Prensipleri, uluslararası anlamda SOY un referans aldığı spesifik bir belge olma özelliğini taşımaktadır. Bu prensipler ormanlar üzerinde küresel düzeyde bir fikir birliğini yansıtmaktadır. 7/40

8 Uluslararası Ormancılık k SüreciS Rio Zirvesinin çıktıları Gündem 21, çevre ve ekonomiyi etkileyen tüm alanlarda hükümetlerin, yapması gereken Ormancılık k Prensipleri faaliyetleri tanımlayan bir eylem planıdır. Bu Gündem 21 belge 4 temel kısımdan oluşmaktadır. Bunlar; Biyolojik Çeşitlilik SözleS zleşmesi Sosyal ve Ekonomik Boyutlar, Kalkınma İçin Çölle lleşmeyle Mücadele M SözleS zleşmesi Kaynakların Korunması, Etkin Grupların İklim Değişikli ikliği Çerçeve eve SözleS zleşmesi Rolünün Güçlendirilmesi ve Uygulama Mekanizmaları dır. Gündem 21 in Ormansızlaşma ile Mücadele Bölümü, ormanların fonksiyonlarının muhafaza edilmesi; ormanların korunması ve dengeli yönetimi; ormanlardan elde edilen ürün ve hizmetlerin sürekli ve dengeli bir şekilde kullanımı; ormanların planlanması, değerlendirilmesi ve izlenmesi için kapasite oluşturulması konularında birtakım hedefleri tanımlamakta ve bu hedeflere ulaşmak için yapılacak faaliyetleri ortaya koymaktadır. 8/40

9 Uluslararası Ormancılık k SüreciS Rio Zirvesinin çıktıları Ormancılık k Prensipleri Gündem 21 Biyolojik Çeşitlilik SözleS zleşmesi Çölle lleşmeyle Mücadele M SözleS zleşmesi İklim Değişikli ikliği Çerçeve eve SözleS zleşmesi Biyolojik Çeşitlilik Sözleşmesi nin hedefi biyolojik çeşitliliğin korunmasını, sürdürülebilir kullanımını ve uygun teknoloji transferi yoluyla, genetik kaynaklardan elde edilen faydaların adil ve eşit bir şekilde paylaşımını sağlamaktır. Ormanlar, biyolojik çeşitliliğin en büyük kaynaklarından biri olduğu için, bu sözleşmedeki maddelerin çoğu ormanları ilgilendirmektedir. Bu Sözleşmeye Türkiye dahil (1996) 164 ülke taraf olmuştur. 9/40

10 Uluslararası Ormancılık k SüreciS Rio Zirvesinin çıktıları Ormancılık k Prensipleri Gündem 21 Biyolojik Çeşitlilik SözleS zleşmesi Çölle lleşmeyle Mücadele M SözleS zleşmesi İklim Değişikli ikliği Çerçeve eve SözleS zleşmesi Sözleşmenin amacı, arazi verimliliğinin inin geliştirilmesi, arazi ve su kaynaklarının korunması ve bu yolla çölle lleşme ile mücadele m etmek ve kuraklığı ığın etkisini azaltmaktır. Sözleşme, 26 Aralık 1996 da yürürly rlüğe e girmiş, 85 ülke ve AB imzalamış ıştır. Türkiye T ise 14 Şubat 1998 de Sözleşmeye taraf olmuştur tur. 10/40

11 Uluslararası Ormancılık k SüreciS Rio Zirvesinin çıktıları Ormancılık k Prensipleri Gündem 21 Biyolojik Çeşitlilik SözleS zleşmesi Çölle lleşmeyle Mücadele M SözleS zleşmesi İklim Değişikli ikliği i SözleS zleşmesi İklim Değişikliği Sözleşmesinin amacı, iklim değişikliğine neden olan sera gazı ve karbondioksit emisyonlarının azaltılması ve bu amaçla alınacak tedbirler için finansman kaynağı sağlanmasıdır. Ormanlarla dolaylı olarak ilgili olan bu sözleşmeye Türkiye, gelişmiş ülke sınıfında değerlendirilmiş olması nedeniyle imza atmamıştır. Ancak Sözleşmede yer alan bazı pürüzler giderilmiş ve 2009 yılında imzalanan Kyoto Protokolü ile Türkiye de bu Sözleşmeye de dahil olmuştur. 11/40

12 IPF IFF UNFF Uluslararası Ormancılık k SüreciS Hedef : Sürdürülebilir Ormancılık! Birleşmiş Milletler çatısı altında önce Hükümetler Arası Ormancılık Paneli (IPF), sonra Hükümetler Arası Ormancılık Forumu (IFF) ve en son Birleşmiş Milletler Ormancılık Forumu (UNFF) oluşturularak küresel düzeyde uygulanmak üzere bütün üye ülkelerin mutabık olduğu kararlar alınmaya devam etmiştir. IPF IPF I IPF II IPF III IPF IV 170 Eylem Önerisi IFF IFF I IFF II IFF III IFF IV 120 Eylem Önerisi UNFF UNFF I UNFF II Eylem UNFF III Planı UNFF IV UNFF V Süreç devam ediyor Uluslar arası ormancılıkta IPF/IFF/UNFF karaları diye adlandırılan ve bütün Dünya ülkelerinin kabul ettiği 270 karar alınmıştır. Daha sonra bu karalar 16 başlık altında toplanmıştır. 12/40

13 IPF-IFF IFF Kararları Uluslararası Ormancılık k SüreciS IPF/IFF Eylem önerileri 16 başlık altında toplanır Hedef : Sürdürülebilir Ormancılık! Ulusal Ormancılık Programı Hazırlanması ve Uygulanması Halkın Katılımının Önemsenmesi Sürdürülebilir Orman Yönetimi Kriter ve Göstergeler Ormansızlaşma ile Mücadele Nadir ve Hassas Ekosistemlerin Korunması İzleme Değerlendirme Raporlama Terimler ve Değimler Zayıf Orman Örtüsüne Sahip Ülkelerde Orman Muhafaza ve Islah Bozuk Ormanların Reahabilitasyonu Ormanla ilgili Bilimsel Bilgi Ormanın Sağlığı ve Verimliliği Ormanla ilgili Geleneksel Bilgi Ormanların Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Boyutları Bugünkü ve Gelecek Nesiller İçin Orman Örtüsünün Muhafazası Finansal Kaynaklar Orman Ürünlerinin Uluslararası Ticareti Kapasite Arttırımı, Çevreye Uygun Teknolojilerin Transferi 13/40

14 Uluslararası Ormancılık k SüreciS Mutabakat Sağlanamayan Konular Hedef : Sürdürülebilir Ormancılık! IPF/IFF in mutabakat sağlayamad layamadığı konular üç temel başlık k altında toplanır. Uluslararası Yasal Araçlar İDR Sistemi Deyimler ve Tanımlar Finansal Mekanizmalar Uluslararası yasal araçlar ülkelerin ulusal menfaatleri ve egemenlikleri ile ilişkilendirildiği için mutabakat sağlanamamıştır. Yasal bir bağlayıcılığı olmayan eylem önerilerinin uygulanması için gerekli Finansal desteğin nereden ve kim tarafından sağlanacağı konusu açıklığa kavuşturulamamıştır. İDR, müzakerelerde en çok tartışılan konulardan biri olmuştur. Ormancılık deyim ve tanımları, üzerinde henüz küresel mutabakat sağlanamayan hususlardan biridir. Ancak FAO nun FRA2000 (Dünya Orman Raporu) için hazırlamış olduğu tanım ve deyimler genel kabul görmektedir. 14/40

15 Uluslararası Ormancılık k SüreciS Bölgesel SüreS reçler ve TürkiyeT Hedef : Sürdürülebilir Ormancılık! BM gözetiminde Rio Konferansı ve IPF IFF sürecinde alınan toplam 270 Eylem Önerisinin uygulanması için Dünya nın değişik bölgelerinde 9 Bölgesel Süreç başlatılmıştır. PAN AVRUPA AVRUPA TARAPATO MONTREAL YAKIN DOĞU KURAK ZON AFRİKA LEPARETIQE ITTO ATO K.ZON ASYA Pan Avrupa Yakın n Doğu Türkiye hem Pan Avrupa hem de Yakın n Doğu Sürecinde yer almaktadır. 15/40

16 Pan Avrupa Süreci Uluslararası Ormancılık k SüreciS Hedef : Sürdürülebilir Ormancılık! 1990 yılında Fransa, Finlandiya, Avusturya ve Portekiz in girişimi AOKBK Rio Kararları uygulama mekanizmasına dönüşümü Beş yılda bir Orman Bakanları toplanmakta Konferanslar arasında çok sayıda toplantı yapılmakta Sürdürülebilir Orman Yönetimi tanımlandı (1993 Helsinki) 6 Kriter ve 36 Gösterge belirlendi Kriter ve Göstergelerin Uygulama Kılavuzu hazırlandı Bugüne kadar toplam 17 karar alındı. Yakın Doğu Süreci FAO ve UNEP in girişimi ile 1996 yılında Kahire de başladı Fas tan Pakistan a kadar 55 ülke sürece dahil oldu Genellikle orman açısından zayıf, gelişmekte olan ülkeler yer alıyor İki yılda bir workshop tarzı toplantı lar yapılmakta SOY için 7 Kriter ve 64 gösterge belirlendi Kriter ve Göstergelerin Uygulama Kılavuzu hazırlandı 1990 Strasburg 1993 Helsinki 1998 Lizbon 2003 Viyana 2007 Varşova Kahire 1998 Şam 2000 Tahran 2002 Hartum 2004 Beyrut 2006 Hartum 2008 Tunus 16/40

17 Pan-Avrupa SüreciS Hedef : Sürdürülebilir Ormancılık! KRITER 1 Orman kaynakları ve bu kaynakların küresel karbon döngüsüne katkısı 1.Orman alanı 1.Dikili servet 1.Yaş Çap sınıfları dağılımı 1.Karbon stoğu KRITER 2 Orman ekosisteminin sağlık ve canlılığının idamesi 2.1 Hava kirleticilerinin miktarı 2.2 Toprak durumu 2.3 Yapraksızlaşma 2.4 Orman tahribatı KRITER 3 Üretim fonksiyonlarının idamesi ve geliştirilmesi 3.1 Artım ve kesimler 3.2 Yuvarlak odun üretimi ve değeri Bazı revizyonlar hariç, bütün süreçlerde bu kriterler esas alınmış, ancak bunlara ilişkin göstergelerde farklılıklar oluşmuştur. 3.3 Odun dışı ürün üretim ve değeri 3.4 Ormanlık alanda pazarlanabilen hizmetler ve değeri 3.5 Orman Amenajman planı ile yönetilen ormanlar KRITER 4 Orman alanındaki biyolojik çeşitliğin muhafazası Bu kriterler, Avrupa nın Rio Kararlarını yorumlama ve uygulama biçimini temsil 4.1 Ağaç türleri kompozisyonu 4.2 Gençleştirme 4.3 eder. Doğallık 4.4 Yabancı ağaç türleri Dünyada en etkili süreç olarak bilinmektedir Dikili kuru 4.6 Genetik kaynaklar 4.7 Peyzaj 4.8 Tehdit altındaki türler 4.9 Korunan ormanlar KRITER 5 Ormanın koruyucu fonksiyonlarının idamesi 5.1 Koruyucu ormanlar (su, toprak ve diğer ekosistem unsurları) 5.2 Koruyucu ormanlar (alt yapı veya diğer doğal kaynaklar) 17/40

18 Yakın n Doğu u SüreciS Hedef : Sürdürülebilir Ormancılık! KRİTER 1 : ORMAN KAYNAKLARI KRITER 4 : ÜRETİM KAPASİTESİ VE FONKSİYONLARI 1. Ormanların ve diğer ağaçlık alanlar 1. Amenajman planına göre yönetilen orman ve diğer ağaçlık alanlar 2. Biyokütle/dikili servet, artım, karbon stoğu 2. Odun üretimi 3. Orman amenajman planı olan ormanlık ve diğer ağaçlık alanlar 3. Odun artımı ile üretim arasındaki yıllık denge ve trend. 4. Sınırlaması yapılmış orman ve diğer ağaçlık alanlar 4. Aramotik ve tıbbi bitkiler dahil odun dışı orman ürünleri üretimi KRİTER 2 : ORMANLIK ALANLARDA BİYOLOJİK ÇEŞİTLİLİĞİN KORUNMASI KRİTER 5 : KORUYUCU VE ÇEVRESEL FONKSİYONLAR Ekosistem göstergeleri: Koruyucu fonksiyonlar 1. Orman ekosistemlerinin dağılımı (tipi, doğal,suni vs. 1. Koruma amaçlı yönetilen orman ve diğer ağaçlık alanlar 2. Orman rezervleri ve korunan alanların sahası 2. Su havzalarını koruma amaçlı yönetilen orman ve diğer ağaçlık alanlar 3. Parçalı orman alanları 3. Rekreasyon ve seyir amaçlı yönetilen sahalar 4. Nadir ekosistemlerde yokoluşlar 4. Toprak koruma amaçlı yönetilen sahalar Özel Göstergeler Toprak degredasyonu ile mücadele 5. Ormana bağımlı türlerin sayısı 5. Ağaç ve çalı dikimi ile stabile edilen kumul fiksasyon alanları 6. Ormanlık alanlarda risk altındaki türlerin alanı 6. Ağaç ve çalı ile stabile edilen aşınmış yamaçlar. 7. Karışık meşçere tiplerinin büyüklüğü 7. Çölleşme ile mücadele amaçlı plantasyonların miktarı ve etkinliği 7 Kriter 64 Göstergeden oluşmaktadır. OGM, Yakın Doğu K&G setini baz almıştır. Sudan ve Türkiye dışında önemli bir orman ülkesi yoktur. Çölleşme ile mücadele ve ağaçlandırma unsurları hakimdir. 8. Tabii gençlettirme KRİTER 6 : SOSYO EKONOMİK FONKSİYONLARIN İDAMESİ VE GELİŞTİRLESİ Genetik Göstergeler Ekonomik göstergeler 9. Tohum kaynakları 1. Odun ürünlerinin değeri 10. Yayılımı azalan ormana bağlı türlerin sayısı 2. Odun dışı orman ürünlerinin değeri 11. Önemli türlerin kendi yayılış alanı içindeki populasyon seviyesi 3. Rekreasyon değeri KRITER 3 : ORMANLARIN SAĞLIĞI, CANLILIĞI VE ENTEGRASYONU Harici etki göstergeleri 4. Avlanma değeri Üye ülkeler arasında ekonomik, siyasi ve sosyal 5. Ormancılık açıdan sektörünün GSMH çok içindeki büyük oranı. farklar vardır. 1. Dış olaylardan etkilenen ormanların alanı ve oranı: 6. Biyokütle enerji değeri a) Doğal Orman yangınları: 7. Orman ürünleri ticareti dengesi Pek çok ülke üye olmasına karşın aktif olarak katılım sağlamamaktadır. Setin hazırlanmasında temel olarak Helsinki de belirlenen K&G ler baz alınmıştır. b) Fırtınalar Faydaların dağılımına ait göstergeler c) Böcek ve hastalıklar 8. Ormancılık sektöründe istihdam yaratma d) Kuraklık 9. Ormana bağımlı toplulukların katılımı (organize gruplar ve kadınlar) e) Yaban hayvanları zararı 10. Tarımsal kalkınmaya katkı Ülkemiz açısında son derece önemli bir süreçtir.. Ormanın canlılığı göstergeleri 2. Başarılı doğal gençleştirme alanları Ormancılıkta ilgili tarafların katılım göstergeleri 3. Defolasyon 12. Katılım ve eşitlik Antroponik etki göstergeleri 13. Orman suçlarındaki azalma 4. Ziraat, iskan, plansız turizm için açma miktarı 14. Kırsal toplulukların, STK'ların, medyanın ve siyasetçilerin ilgileri 5. Kişi başına yıllık yakacak odun tüketimi KRİTER 7 : YASAL VE KURUMSAL ÇERÇEVE 6. İnsan etkisiyle çıkan orman yangını sayısı ve alanı 1. Ulusal ormancılık politikası, yasalar ve yönetmelikler 7. Otlatma zararları (ehil hayvanlar) 2. Kurumsal araçlar 8. Yeni dikilen türlerle rekabet 3. Ekonomik ve finansal araçlar 9. Üretim trendi 4. Bilgi teknolojilerinin kullanılması ve geliştirilmesi 11. Ormana bağımlı toplulukların yaşam satndartlarındaki düzelme oranı 18/40

19 Orman Genel MüdürlM rlüğü Sürdürülebilir Orman Yönetimi Y Kriter ve GöstergeleriG (Kısa Özet) 3 19/40

20 SOY Kriter ve GöstergeleriG Sürdürülebilir Orman Yönetimi Ülkemizin de dahil olduğu Pan Avrupa Sürecinde, (1993 AOBK Helsinki ) Sürdürülebilir Orman Yönetiminin tanımı yapılmış olup bu tanımın tercümesi aşağıdaki şekildedir. Ormanların ve orman alanlarının biyolojik çeşitliliğini, verimliliğini, gençleşme yeteneğini ve canlılığını yerel, ulusal ve küresel düzeylerde koruyarak, günümüzde ve gelecekte kendilerinden beklenen ekolojik, ekonomik ve sosyal fonksiyonları yerine getirebilecek şekilde ve diğer ekosistemlere zarar vermeyecek biçimde işletilmesi ve yönetilmesi 20/40

21 SOY Kriter ve GöstergeleriG Sürdürülebilir Orman Yönetimi Diğer bölgesel süreçler yapılan tanımlar, bu tanımdan çok büyük bir farklılıklar arz etmemektedir. Bütün süreçlerde yapılan tanımların 2 temel prensip üzerine oturduğunu görülmektedir. Bunlar: Ekosistem yaklaşımı, Çok yönlü ve sürdürülebilir faydalanma Sonuçta Sürdürülebilir Orman Yönetimi; bu kavramı oluşturan PRENSİPLER, bunları teşkil eden KRİTERLER, kriterlerin ölçümünü ve takibini sağlayan GÖSTERGELER ve nihayet göstergeleri oluşturan VERİLERLE birlikte bütünleşik bir sistemdir. SOY PRENSİPLER PLER KRİTERLER GÖSTERGELER VERİLER 21/40

22 SOY Kriter ve GöstergeleriG Kriter ve Göstergeler nedir ve ne ise yarar? (1) Kriter ve Göstergeler; orman durumunu ve sürdürülebilir orman yönetimi için kaydedilen gelişmeyi değerlendiren araçlardır. Her bir kriter sürdürülebilir orman yönetiminin değerlendirebileceği, temel prensiplerini oluştururlar ve bir bakıma sürdürülebilirliğin anahtarlarını teşkil ederler. Kriterler; SOY gelişimin takip edilmesi, uygulanması ve raporlanması için gerekli araçlardır. Ancak Sürdürülebilir Orman Yönetiminin standartlarını belirlemezler. Zaman içerisinde değişen şartlara göre değişebilirler. 22/40

23 SOY Kriter ve GöstergeleriG Kriter ve Göstergeler nedir ve ne ise yarar? (2) Kriterler esas itibariyle ülkeden ülkeye, bölgeden bölgeye fazla bir değişiklik göstermemektedir. Dolayısıyla SOY için aşağıdaki altı kriter bir bakıma küresel mutabakat ile belirlenmiştir; 1 Orman kaynakları 2 Biyolojik çeşitlilik 3 Ormanların sağlığı ve canlılığı 4 Ormanların üretim fonksiyonları 5 Ormanların koruma fonksiyonları 6 Ormanların sosyo ekonomik fonksiyonları Bazı bölgesel süreçlerde bu kriterlere Politik, yasal ve kurumsal çerçeve ilave edilmiştir. 23/40

24 SOY Kriter ve GöstergeleriG Kriter ve Göstergeler nedir ve ne ise yarar? (3) Kriterler; SOY nin temel prensiplerini oluşturmakla birlikte, kriter bazında ölçümleme ve değerlendirme yapabilmek için her bir kriteri oluşturan ölçülebilen göstergelerin belirlenmesi gerekmektedir. Göstergeler ; her bir kriteri tanımlamak veya ölçmek için kullanılan araçlardır. Ormanların içinde bulunduğu şartlar ve fonksiyonlar ile ormanların sağladığı mal ve hizmetler hakkında bilgi sunarlar. Burada önemli olan husus, göstergelerin uygulama düzeyinde belirlenmesi, ölçümlenmesi ve değerlendirilmesi hususudur. Sürdürülebilir orman yönetiminin en kilit noktasını Göstergeler teşkil eder. 24/40

25 SOY Kriter ve GöstergeleriG K&G Hangi düzeylerde belirlenir? ve Farkı nedir? Küresel, Bölgesel, Ulusal, Yerel veya Uygulama birimi düzeylerinde belirlenirler. Ulusal düzeyde Kriter ve Göstergeler esas olarak izleme ve raporlama aracı olarak geliştirilirler, sürdürülebilirliğin standartları değildirler. Buna karşılık uygulama birimi düzeyinde geliştirilen kriter ve göstergeler daha çok sürdürülebilirliğin değerlendirilmesi, bir ölçüde de yönetim uygulamalarını iyileştirmeyi kolaylaştırmak için geliştirilirler. 25/40

26 SOY Kriter ve GöstergeleriG Kriter ve Göstergeler sabit mi kalacaktır? Hayır.. Ormanların bilinen veya bilinmeyen çok yönlü fonksiyonları vardır, hiçbir kriter ve gösterge seti nihai olarak tüm bu fonksiyonları kapsamaz. Ayrıca pek çok gösterge teknik veya ekonomik imkansızlıklardan dolayı ölçülememektedir. Teknolojideki gelişmelere, yeni bilimsel buluşlara bağlı olarak Kriter ve Gösterge setleri değişebilecektir. Bu yüzden Kriter ve Gösterge setleri dinamik araçlardır. 26/40

27 SOY Kriter ve GöstergeleriG Kaç çeşit gösterge vardır? 3 çeşit göstergeden söz edebiliriz. Kantitatif göstergeler Somut değerlerle (sayılarla) ifade edilebilen; Alan (79 Ha), yaş (5), hacim (12 M³) Kalitatif göstergeler Soyut değerlerle ifade edilebilen : Az, çok, yeterli, iyi, kötü, iyi, normal, çok kötü, Tarif edici göstergeler Cümlelerle ifade edilebilen; Satışlar dalgalı bir seyir izlemektedir. 27/40

28 SOY Kriter ve GöstergeleriG Şematik Özet Ormanların Üç Temel Fonksiyonu Ekolojik Ekonomik Sosyal Birbirinden bağı ğımsız, etkileşimsiz imsiz fonksiyonlar değildir.. Bu fonksiyonları dengede tutacak, birbirini besleyecek bir sistem daima vardır. r. 28/40

29 SOY Kriter ve GöstergeleriG Şematik Özet Ormanların Üç Temel Fonksiyonu karmaşık bir ortaklık sistemidir Ekolojik SosyalEkonomik Bu üç fonksiyon 6 temel kriterin bileşeni şeklinde formüle edilmiştir. 29/40

30 SOY Kriter ve GöstergeleriG Şematik Özet Her bir kriter kalitatif, kantitatif ve tarif edici gösterge ile izlenmekte ve değerlendirilmektedir. Bu kriter ve göstergeler İşletme Müdürlüğü düzeyine indirilerek geliştirilmektedir. K r i t e r l e r S O Y K G G ö s t e r g e l e r Sosyal Ekolojik Ekonomik 30/40

31 Orman Genel MüdürlM rlüğü Yaşanan anan Sorunlar ve Kısa Değerlendirme erlendirme 4 31/40

32 Yaşanan anan Sorunlar ve Kısa K Değerlendirme erlendirme Ormancılık Politika Araçları 3 ULUSLARARASI TEMEL BELGE 1- Ormancılık Sektörü İnceleme Raporu 2- Ulusal Ormancılık Programı 3- Ulusal SOY Kriter ve Göstergeleri Türkiye de uluslararası anlamda ormansızlaşma yoktur, ormanların degredasyonu ise henüz ciddi boyutlarda değildir. Ancak tarımsal yayılım, endüstriyel baskı, otlatma, yangın, böcek ve hastalıklar gibi ormanlara yönelik genel tehditler Türkiye içinde geçerlidir. Beş tematik endişe ise : Kırsal kesimdeki fakirlik Kadastro mülkiyet sorunları Çok amaçlı, katılımcı amenajman planlama Erozyon kontrolü ve bozuk alanların ıslahı Sektörün finansal stabilitesi 32/40

33 Yaşanan anan Sorunlar ve Kısa K Değerlendirme erlendirme Ormancılığı ığın n karşı karşı şıya olduğu u sorunlar 1. Orman kaynaklarından yasa dışı faydalanmanın hala devam ediyor olması, 2. Ormanların muhafazası, orman yangınları, zararlı böcek ve hastalıklar, 3. Genç ormanların bakımı ve gençleştirmedeki zorluklar/başarısızlıklar, 4. Fonksiyonel planlama ve yetişme muhiti haritalarının olmayışı, 5. Erozyon kontrolü ve bozuk orman alanlarının ıslahında yaşanan sorunlar, 6. Gençleştirme ve ağaçlandırma sahalarının korunmasındaki sıkıntılar, 7. Orman amenajman planlamanın istenilen ölçüde olmayışı, 8. Üretim maliyetlerinin yüksek olması, dikili satışların yetersizliği 9. Odun dışı orman ürünlerinden faydalanmanın yetersizliği, 10. Orman kadastrosu, tescili ve mülkiyet ihtilafları, izin irtifaklarda yaşanan sıkıntılar 11. Orman yolları, yangın emniyet yolları bakım ve ikmalinde yaşanan aksaklıklar, 12. Sektörün finansal ve kurumsal yapısında yaşanan istikrarsızlık, 13. Personel sorunları, eğitim ve tanıtım hizmetlerindeki yetersizlikler. 33/40

34 Yaşanan anan Sorunlar ve Kısa K Değerlendirme erlendirme İdari ve Yapısal Sorunlar: Yetki Örtüşmeleri BENZER GÖREV AÇIKLAMA Ağaçlandırma Fidanlık Rekreasyon OGM bozuk orman alanlarında, rehabilitasyon ve ıslah çalışmalarında ağaçlandırmalar yapmaktadır. AGM orman içi açıklıklarda aynı çalışmayı yapmaktadır. OGM suni tensil ve ıslah çalışmaları için geçici fidanlıklar kurmaktadır. AGM sabit ve geçici fidanlıklar kurmaktadır. OGM Kent ormanları ve C tipi orman içi dinlenme yerlerini kurmakta ve yönetmektedir. DKMP A ve B tipi orman içi dinlenme yerlerini kurmakta ve yönetmektedir. Odun dışı ürünler OGM odun dışı ürünlerin üretilmesinden ve bu ürünlerden fayda sağlanmasından sorumludur. DKMP odun dışı ürün olan av ve yaban hayatına ilişkin görevleri yürütmektedir. Korunan alanlar DKMP korunan alan ilan edilen yerlerin yönetiminden sorumludur, OGM Orman Kanunu na göre muhafaza ormanı ilan edilen yerleri yönetmektedir. 34/40

35 Yaşanan anan Sorunlar ve Kısa K Değerlendirme erlendirme OGM Stratejisi OGM nin konumu, temel sorumlulukları ve görev g alanı netleştirilmi tirilmiş, Kısa ve orta vadeli bir Stratejik Plan hazırlanm rlanmış, Uyması gereken prensipler ve hedefler belirlenmiş, Plan ve Bütçe B e ilişkisine dayalı bir eylem planı hazırlanm rlanmıştır. Bu çözüm m stratejisi temelde 3 ayağa a oturmaktadır r : 1 Ekonomik iyileştirme 2 İstikrarlı personel politikası 3 Güçlü işletme modeli Her bölüm b m bir dizi tedbirden oluşmaktad maktadır, bu tedbirler şartlar oluştu tuğu u zaman uygulanacak ve bir sonraki hedefe yönelinecektir. y Öncelikli alan Ekonomik İyileştirme hususudur, bu hedefe ulaşmadan, diğer hedeflere ulaşma mekanizması çalışmaz.. 35/40

36 Yaşanan anan Sorunlar ve Kısa K Değerlendirme erlendirme Ulusal düzeyde raporlama eksik yapılmaktadır. SOY kriter ve göstergeleri sadece OGM tarafından belirlenmiş, Bakanlık/AGM/DKMP/ORKÖY düzeyinde bir çalışma yapılmamıştır. Oysa SOY un muhatabı ÇOB dır. OGM nin geliştirmeye çalıştığı özelikle göstergeler setinde sorunlar yaşanmaktadır. Sadece OGM alanları rapor edilmekte, AGM ve DKMP alanları rapor edilememektedir. Korunan Alanlarla ilgili bir raporlama yapılmamaktadır. IUCN nin geliştirmiş olduğu korunan alan sınıflandırmasının uygun olmadığı, geliştirilmesi gereği vurgulanmıştır. DKMP, ÖÇK ve OGM, korunan alanlar sınıflandırmasında ulusal mevzuata göre hareket edilmektedir. Ulusal Ormancılık Programı uygulamalarında sorunlar yaşanmaktadır. UOP ulusal olduğu halde Bakanlar Kuruluna sunulmamış, Resmi Gazetede yayınlanmamıştır. Sadece ilgili Bakan tarafından uygulamaya konulmuştur, İzlenme değerlendirme mekanizması eksiktir. UOP nın revize edilmesi ihtiyaçları ortaya çıkmıştır. Uluslararası sürecin takibinde sorunlar yaşanmaktadır. Toplantılara düzenli katılım sağlanması, Kurum veya Birimler bazında görev örtüşmeleri, Sürecin hızlı gelişmesi, çok sayında karar ve belgenin üretilmesi, sayısız yayının ortalığı sarması, Dil bilen, nitelikli ve uzman personel eksikliği, müzakere aktif olama ve ülke katkısının sınırlı kalması. 36/40

37 Uluslararası Ormancılık k SüreciS Hedef : Sürdürülebilir Ormancılık! Bunlara rağmen OGM IPF/IFF/UNFF Kararlarının uygulanması için gerekenleri yapmaya çalışmaktadır. IPF/IFF/UNFF Uygulamaları YIL Faaliyet Durum 1997 Orman yangınlarıyla mücadelede kapasitesinin geliştirilmesi Yapıldı 1998 Yeni pazarlama ve satış sistemleri Geliştiriliyor 2000 Fonksiyonel planlama sistemlerinin geliştirilmesi Başladı 2000 SOY Kriter ve Göstergeleri Başladı 2000 Korunan ormanların yönetim modelleri Başlamadı 2003 GIS tabanlı orman bilgi sistemlerinin geliştirilmesi Geliştiriliyor 2003 Kent ormanları ve Sosyal faydalar Başladı 2003 Ulusal Ormancılık Programı Yapıldı 2003 KTK uygulamaları ve STK işbirliği Başladı 2004 Bozuk orman alanlarının rahabilitasyonu Başladı 2005 Kadastro ve Mülkiyet Başladı 2006 Doğaya yakın ormancılık uygulamaları Geliştiriliyor 2006 Orman ekosistemlerinin izlenmesi Başladı 2008 Stratejik Plan ve Yönetim Yapıldı 2009 Sertifikasyon ve Etiketleme Yeni başladı 2010 İzleme Değerlendirme ve Raporlama Sistemi Yeni başladı 37/40

38 Son..! ilginiz için teşekkürler 38/40