Havza Rehabilitasyon Projeleri Planlaması, Uygulaması ve Çıkarımlar. Halil AGAH Kırsal Kalkınma Uzmanı Şanlıurfa, 2013

Transkript

1 Havza Rehabilitasyon Projeleri Planlaması, Uygulaması ve Çıkarımlar Halil AGAH Kırsal Kalkınma Uzmanı Şanlıurfa, 2013

2 Havza Rehabilitasyonu Planlaması İÇERİK Tanımlar (Havza, Yönetim ve Rehabilitasyon) Havzalardaki Ana Problemler Havza Planlama Çalışmaları ve Yaklaşımlar Havza Yönetimi Uygulamaları (I/D) Sonuç ve Öneriler

3 Havza Yönetimi Havza ve Havza Yönetimi Havza, ortak bir su çıkışına boşalan bölgedir. Havza Yönetimi, arazi, bitki örtüsü ve coğrafi açıdan bir drenaj alanında yaşayanların yararına, havzanın sağladığı hidrolojik hizmetleri koruma ve ortaya çıkan olumsuzlukları azaltarak bertarafını içerek şekilde ortak kullanımıdır

4 Havza Nedir?

5 Havza Planlama Çalışması ANA PROBLEMLER (1/2) Toprak erozyonu, Doğal kaynakların tahribinin yüksek olması, Meralarda aşırı ve düzensiz otlatma, Zayıf bitki örtüsü, Orman alanlarından aşırı ve usulsüz faydalanma, Göçebe hayvancılık yapılması, Dağınık yerleşim, İnsan kaynaklarında azalma (yetersiz işgücü),

6 Havza Planlama Çalışması ANA PROBLEMLER (2/2) Hayvansal üretimde verim düşüklüğü, Tarım arazilerinin yanlış kullanılması, Yetersiz tarım alanları, Yetersiz su kaynakları, Modern tarım tekniklerinden yoksunluk, Tarım arazilerinde yetersiz bitki besin maddesi, Kırsal yoksulluk, Doğal kaynakların doğru kullanımı yaklaşımı yetersizliği Sonuç : Yoksulluk ve Göç

7 Havza Yönetimi Yaklaşımları 1970 ve 1980 lerdeki Uygulamalar Gelişmekte olan ülkelerde yerel ve alt havzalarda fiziksel yapılara yönelik- toprak ve su planlama yaklaşımını içeren projeler uygulanmıştır. Mühendis odaklı projeler geliştirilmiştir. Doğu Anadolu Havza Rehabilitasyonu Projesi

8 Havza Yönetimi Yaklaşımları Entegre ve Katılımcı Yaklaşımlar Kalkınma programlarında kırsal yoksulluğun azaltılmasına önem verilerek bu yeni yaklaşıma destek olunmuştur. Alt ve üst havzalarda planlanmış yatırımlardan, tarımsal işletmelere ve katılımcı yaklaşımlara yönlenme sinerji ve karşılıklı alışveriş ihtiyacı yaratma arayışı için tasarlanmıştır. Anadolu Su Havzaları Rehabilitasyonu, Çoruh Havzası, Murat Havzası Projeleri

9 Havza Yönetimi Modeli Özel+Kamu+Halk Katılımı Modeli ÖZEL (STK, Banka) HALK KAMU Bilinçlendirme Kapasite Geliştirme Sahiplenme Krediye ulaşma Planlama Mali Katılım Uygulama Bakım/Onarım Havza Yönetimi İdaresi/Gn Md Tarım, Araştırma ve Çiftçi Eğitimi Kamu Finans Kuruluşları Danışmanlar Teknik & Kredi Akışı

10 Havza Yönetimi Projesi Hazırlığı Proje Döngüsü

11 Havza Yönetimi Projesi Hazırlığı Havza Yönetiminde Ölçek kavramı Mikro havza seviyesini benimsenmiştir. Havzaya yapılacak olan müdahalelerin ölçeği, toprak, su ve alt yapı faaliyetlerinin entegrasyonuna ve tüm paydaşların katılımcı sürece dahil olmasıdır. Hedeflenecek mikro havzaların seçimi için gerekli sosyo-ekonomik, çevresel ve teknik kriterler konusunda baştan itibaren net olunmalıdır. Üst havza-alt havza etkileşimi

12 Havza Yönetimi Projesi Hazırlığı Koruma ve Yoğun Doğal Kaynak Kullanımı Kombinasyonu Hem sürdürülebilir toprak ve su kullanımı hem de paydaşların gelirlerini arttıracak kaynak kullanımının yoğunlaştırılması için gerekli ortam yaratılmalıdır. Katılımın teşviki, doğal kaynak kullanımının yoğunlaştırılması, tarımsal çeşitlilik, alt havzada üretim faaliyetleri ve pazarlama ve gelir sağlayan yeni faaliyetlerin yaratılması

13 Havza Yönetimi Projesi Hazırlığı Katılımcı ve ortaklık yaklaşımı

14 Havza Rehabilitasyonu Projesi Hazırlığı Havza Yönetiminde Kamu Kuruluşlarının Rolü Kamu kuruluşları arasında ve yerel topluluklarla yeni kurumsal düzenlemeler... Yerelleşme

15 Havza Yönetimi Projesi Hazırlığı Havza Politikaları ve Yasal Çerçeve Yerel ve katılımcılığı kolaylaştıran politikalar, Her düzeyde kamu kuruluşunun birlikte çalışmasına olanak sağlayan ve buna teşvik eden kurumsal düzenlemeler, ve Yerel mevzuat ve arazi kullanım hakkı uygulamaları ve sorunlarını yansıtan tüm doğal kaynaklara erişim yaklaşımı mevcut olduğunda havza yönetimi en iyi şekilde işler

16 Havza Yönetimi Projesi Hazırlığı Havza Yönetimi ve Yoksulluğun Azaltılması Yoksulluğun azaltılması genellikle havza yönetim programlarının bir hedefi olsa da yoksulluğun azaltılmasının etkilerine ilişkin deneysel bulgu yetersizdir

17 Havza Yönetimi Projesi Hazırlığı Havza Yönetiminde Ekonomi (karlılık, dışsallıklar, teşvikler...) Karlılık, paydaşların koruma hususuyla ilgilenmesi için bir anahtardır, ancak havza yönetim müdahalelerinin kendisi paydaşlar için karlı olmayabilir. Alt-üst havza etkileşimi ve detaylı analizi... Önerilen ve sürdürülebilir teşvikler?????

18 Havza Yönetimi Uygulamaları Havza Yönetiminde İzleme ve Değerlendirme (İ/D) Etkili bir izleme ve değerlendirme sisteminin amaçlara göre performansın takip edilmesine yardımcı olması ve uygulama konusunda her düzeydeki yöneticilere destek vermesi mümkündür. Ancak

19 Havza Yönetimi Uygulamaları MEL Components Faaliyet İzleme Etki Değerlendirme İ & D Girdi/Çıktı İzleme Etkin I/D Sisteminin Aktörleri Bağımsız değerlendirme Kurum içi izleme sistemi Katılımcı izleme Sistemi Yerel faydalanıcılar Kendini değerlenirme STK lar Verimdeki gelişmeler Doğal kaynak gelişimi Kapasite Geliştirme Etkileri Katlım Neler İzlenecek? Gelir getirici faaliyetler Sosyal etkiler Kurumsal Roller Kadının Statüsündeki gelişmeler Hane geliri artışı Şeffaflık ve eşitlik Kısa ve uzun vadeli etkiler Sürdürülebilirlik

20 Havza Yönetimi Uygulamaları Havza Yönetimi ve İklim Değişikliği Havza düzeyinde doğal kaynak yönetiminde entegre yaklaşım, havzalardaki karmaşık sistem dinamiklerinin hedeflenmesi ve küresel çevresel faydaların gerçekleştirilmesi için prensipte geliştirilebilir... İklim değişikliğinin su döngüsüne uzun vadeli yapısal değişiklikler ve artan değişkenlik ve tahmin edilemezlik getirmesi ve tarımsal verim üzerinde birtakım etkilere sebep olması söz konusu olabilir

21 Havza Yönetimi Uygulamaları Yağmursuz gün sayısındaki artış

22 Havza Yönetimi Uygulamaları Ağaçlandırma Çalışmaları

23 Havza Yönetimi Uygulamaları Modern Tools Uzaktan Algılama Coğrafi Bilgi Sistemleri Bilgi Yönetim Sistemi SATCOM Optimally used for Katılımcı Planlama Uygulama İzleme ve Değerlendirme Etki Analizi Kapasite Geliştirme

24 Proje Yönetimi ve Ana Çıkarımlar SONUÇ ve ÖNERİLER(1/3) Proje göstergeleri en başta belirlenmelidir, Proje bileşenleri ve kurumlar arasındaki etkin iletişim kurulmalıdır, Proje faaliyetleri konusunda tüm taraflar bilgilendirilmelidir, Beklenti yönetimi etkin uygulanmalıdır, Kapasite arttırılması konusunda gerekli denge sağlanmalıdır, Gelir getirici faaliyetler, destekler ve teşvik sistemleri konusunda tüm paydaşlar bilgilendirilmelidir,

25 Proje Yönetimi ve Ana Çıkarımlar SONUÇ ve ÖNERİLER(2/3) Küçük altyapı projelerinin uygulama takvimi hazırlanmalı ve gerektiğinde revize edilmelidir, Mera-Orman ilişkisi ve kaynakların kullanımı dengelenmelidir, Kredi-destek sisteminin ve varsa geri ödeme konusuna açıklık getirilmelidir, İzleme ve Değerlendirme Sisteminin kurulmalı ve belirlenen izleme göstergeleriyle ilişkilendirilmelidir, Merkez-Uygulama Birimleri-STK lar ve yerelle olan ilişkiler konusu ana gündemde tutulmalıdır,

26 Proje Yönetimi ve Ana Çıkarımlar SONUÇ ve ÖNERİLER(3/3) Ara değerlendirme ve yıllık gelişme raporları ciddi ve bağımsız kuruluşlara hazırlatılmalıdır, Finansman ve harcama konusunda etkin bir sistem (yerel ve merkezi) kurulmalıdır, Satın almalar ve dışarıya yaptırılan faaliyetlerde yerel kaynaklar tercih edilmelidir, Yerel liderler (Valiler, muhtarlar gibi) proje faaliyetleri konusunda düzenli bilgilendirilmelidir, Proje faaliyetlerinden elde edilen sonuçlar ve başarılar medya ve ilgili taraflarla paylaşılmalıdır, Sosyal medya ve network ler kullanılmalıdır

27 Havza Rehabilitasyonu Teşekkür ederiz