REKABET BÜLTENİ- NİSAN 2012

Transkript

1 REKABET BÜLTENİ- NİSAN 2012 ÇİMENTO FİRMALARINA 49 MİLYON TL REKABET CEZASI Rekabet Kurulu nun Doğu ve Güneydoğu Anadolu, Doğu Karadeniz ve Adana daki çimento üreticilerine yönelik kartel soruşturması sonuçlandı. 4 Nisan 2012 tarihinde yapılan sözlü savunma toplantısının ardından açıklanan nihai karara göre çimento üreticileri arasında fiyat tespiti ve pazar paylaşımı yapıldığı kanaatiyle toplamda 49 milyon TL idari para cezası verilmesi kararlaştırıldı. Para cezası belirlenirken teşebbüsler iki gruba ayrıldı, kusur oranı göz önüne alınarak kusuru daha yüksek görülenlere cirolarının % 3 ü, diğerlerine ise cirolarının % 2 si oranında ceza verildi. Buna göre hem pazar paylaşımı hem de fiyat tespiti şeklinde ihlalde bulunduğu düşünülenler daha ağır cezalandırılırken sadece fiyat tespiti şeklinde ihlale katılanların cezası daha düşük bir oranda verildi. Ayrıca detaylar gerekçeli kararın açıklanmasından sonra netleşecek olmakla birlikte, cezaların belirlenmesinde esas alınan ciro rakamlarının ihracattan elde edilen gelirleri kapsamayacak şekilde belirlendiği biliniyor. Böylece ihlalden etkilenmeyen satışlardan elde edilen gelir, ceza miktarını artırmamış oluyor, bu da daha adil bir ceza belirlenmesine katkı sağlıyor. Buna göre taraflara verilen para cezası miktarları şöyle: - Adana Çimento ya ,04 TL - Çimko Çimento ya ,67 TL - Çimsa Çimento ya ,08 TL - Kars Çimento ya ,98 TL - KÇS Kahramanmaraş Çimento ya ,69 TL - Mardin Çimento ya ise ,95 TL idari para cezası verdi. Cirolarının %3 ü oranında ceza alanlar ise şöyle: - Aşkale Çimento ya ,24 TL - Elazığ Altınova Çimento ya ,76 TL - Limak Çimento ya ,47 TL - Yurt Çimento ya ,55 TL idari para cezası verilmesine karar verildi. 1

2 PEUGEOT BAYİLERİNE İLAVE REKABET CEZASI ÇIKTI Rekabet Kurulu Ağustos 2010 da bayi konseyi altında biraraya gelerek fiyat tespitine yönelik anlaşma yapan 44 Peugeot bayiine toplamda 7 milyon TL yi aşan para cezası vermişti. Bu soruşturma kapsamında olan beş Peugeot bayiinin ise otomobil satış ve servis hizmetlerini farklı tüzel kişilikler bünyesinde gerçekleştirdiği anlaşılınca daha önce cezalandırılmayan şirketler tespit edilip yeniden soruşturma açılmıştı. İşte bu kapsamda Rekabet Kurulu nun tarihinde başlattığı Peugeot un bayileri Yıldırım Otomotiv San. ve Tic. Ltd. Şti., Parlar Otomotiv ve Turizm Ltd. Şti., Aktif-İriyıl Otomotiv İnşaat Turizm Ticaret ve Sanayi Ltd. Şti., Egeılısal Otomotiv Pazarlama Ltd. Şti. ve İrde Motorlu Araçlar Servis Tic. A.Ş. hakkında yeniden ceza kararı alındı. Rekabet Kurulu nun bu şekilde gözden kaçan firmaları tespit edip soruşturarak ilave cezalar vermesi yeni bir uygulama oldu. Ancak ilk soruşturmada teşebbüslere cirolarının yüzde biri oranında ceza kesilmişken aynı eylemler nedeniyle cezalandırılan firmalara bu defa binde beş oranında yani ilk cezanın yarısı kadar ceza verilmesi izah edici açıklamaların da gelmesi beklenmektedir. Cezalandırılan teşebbüsler ile daha önce ve bu defa aldıkları ceza miktarları şöyle: - Aktif-İriyıl Otomotiv İnşaat Turizm Tic. ve San. Ltd. Şti. ye ,33 TL ceza verildi, daha önce İriyıl-Aktif Otomotiv Servis Hizmetleri San. ve Tic. Ltd. Şti. ye ,54 TL ceza almıştı. - Egeılısal Otomotiv Pazarlama Ltd. Şti. ye 2.689,47 TL ilave ceza faturası çıktı daha önce eski unvanıyla Efe Otomotiv Paz. A.Ş. ye ,20 ceza verilmişti. - İrde Motorlu Araçlar Servis Tic. A.Ş. ye ,83 TL ceza verildi daha önceyse ,19 TL ceza kararlaştırılmıştı. - Yıldırım Otomotiv San. ve Tic. Ltd. Şti. ye bu defa ,96 TL ceza verilirken daha önce Yıldırım Otomotiv Servis San. Tic. A.Ş. ye ,07 TL ceza cerilmişti. - Parlar Otomotiv ve Turizm Ltd. Şti. ye ,48 TL ilave ceza verildi, aynı teşebbüs Parlar Motorlu Araçlar Servis Hizmetleri Ltd. Şti.ünvanı ile faaliyet gösteren firma için ,04 TL ceza almıştı. KONYA SARRAFLAR VE KUYUMCULAR DERNEĞİ'NE SORUŞTURMA AÇILDI Rekabet Kurulu nun tarihli toplantısında, Konya Sarraflar ve Kuyumcular Derneği hakkında 4054 sayılı Kanun un 4. maddesini ihlal edip etmediğinin belirlenmesi amacıyla soruşturma başlatıldığı açıklandı. Bilindiği üzere 4. madde başta fiyat tespiti ve pazar paylaşımı olmak üzere rekabete aykırı anlaşmaları yasaklıyor ve bu anlaşmalara ceza verilmesini öngörüyor. Kuyumcu derneklerinin uyulması zorunlu fiyat listeleri yayımlayarak rekabet kuralları ile ters düşmesi son zamanlarda sıklaştı. Kurul Haziran 2011 de altın alış ve satış fiyatlarını belirleyerek rekabeti ihlal ettikleri gerekçesiyle İstanbul Kuyumcular Odası 2

3 ile Afyonkarahisar Sarraflar ve Kuyumcular Yardımlaşma Derneği'ne 5 bin 800'er lira para cezası verilmesine karar vermişti. Ayrıca Kayseri Sarraflar ve Kuyumcular Derneği hakkında da Şubat 2012 de sonuçlandırılan inceleme neticesinde soruşturma açılmamakla birlikte yayımlanan fiyatların tavsiye fiyat niteliğinde olması gerektiğine dair uyarıda bulunulmuştu. AB GENEL MAHKEMESİ TELEFONİCA YA VERİLEN 151 MİLYON AVRO LUK CEZAYI ONADI AB Komisyonu 4 Temmuz 2007 de sonuçlandırdığı soruşturma neticesinde İspanyol telekomünikasyon devi Telefonica ya fiyat sıkıştırması yoluyla hakim durumunu kötüye kullandığı gerekçesiyle 151 milyon Avro para cezası vermişti. Komisyon yılları arasında geniş bant internet hizmetleri pazarında Telefonica nın rakiplerine sunduğu altyapı hizmetinin fiyatı ile nihai müşterilere sunduğu hizmetin fiyatı arasındaki marjı rakiplerin piyasadan dışlanmasına sebep olacak bir seviyeye çektiğini tespit etmişti. Verilen ceza telekomünikasyon sektörüne Komisyon un verdiği en yüksek ceza olarak kabul ediliyor. Komisyon cezanın aşırı yüksek olup olmadığı ile ilgili eleştirilere ihlalin 5 yıl 4 ay süreyle devam ettiği, pazarın diğer AB üyesi ülkelere göre daha büyük ve Telefonica nın diğer telekomünikasyon şirketlerine göre daha güçlü bir teşebbüs olduğu ve ihlaldeki kusur derecesinin yüksek olduğu gerekçeleriyle karşı çıkıyor. Ayrıca Komisyon 14 Ekim 2003 te yine fiyat sıkıştırması nedeniyle cezalandırdığı Deutsche Telekom dosyasının caydırıcı etkisinin Telefonica tarafından hesaba katılmamış olmasına da dikkat çekiyor. Komisyonun kararına karşı çıkan İspanya ve Telefonica firması karara karşı yargı yoluna gitmişti, ancak davayı kazanan taraf Komisyon oldu. İspanya Hükümeti kendisinin (ex ante) regüle ettiği bir piyasaya Komisyon un müdahale edemeyeceğini ve soruşturma sürecinde İspanyol telekomünikasyon idaresi ile işbirliği yapılmamasını öne sürerek kararı iptal ettirmek istemişti. Telefonica ise savunma haklarının ihlalinden, pazar tanımına ve cezanın miktarına kadar pek çok konuda itirazlar öne sürmüştü. Mahkeme Komisyon un hem sona ermiş bir ihlali sonradan (ex post) incelemesini hukuka uygun buldu, hem de regüle edilen bir piyasa olan telekomünikasyon hizmetleri pazarının rekabet kurallarıyla bağlı olduğunu bir kez daha vurguladı. Komisyon un yine fiyat sıkıştırması nedeniyle cezalandırdığı Deutsche Telekom davasında da mahkeme ulusal telekomünikasyon idareleri tarafından regüle edilen piyasalarda faaliyet gösteren hakim durumdaki firmaların AB rekabet kurallarına da uymakla yükümlü olduğuna karar vermişti. 3

4 Fiyat sıkıştırması yoluyla hakim durumun kötüye kullanılması şeklindeki ihlallere özellikle aynı zamanda alt yapıyı elinde bulunduran telekomünikasyon şirketleri başvurmuş, konuyla ilgili birçok ülkede rekabet soruşturmaları yürütülmüştü. Ülkemizde de Türk Telekom ve TTNet ekonomik bütünlük olarak kabul edilmiş ve özellikle Kasım 2006 ile Şubat 2008 arasındaki dönemde fiyat sıkıştırması yaptıkları gerekçesiyle de cirolarının % 1 i oranında 12 Milyon TL lik para cezası uygulanmıştı. Türk Telekom un cezanın iptali için Danıştay da başlattığı yargı süreci halen devam ediyor. Davada Mart 2010 da yürütmeyi durdurma taleplerinin reddine dair ara karar alınmasından bu yana bir ilerleme olmaması ise dikkati çekiyor. AB KOMİSYONU MOTOROLA HAKKINDA İKİ AYRI SORUŞTURMA BAŞLATTI Motorola Mobility Inc nin standart belirleme örgütleriyle paylaşmayı taahhüt ettiği patent haklarına dair uygulamasının hakim durumunu kötüye kullanma niteliği taşıyıp taşımadığı konusunda inceleme başlatıldığı açıklandı. İncelemeyi Apple ve Microsoft un şikayetleri üzerine başlatan Komisyon, iphone, ipad, Windows ve Xbox gibi ürünlerle ilgili patentlerini standart belirlenmesi amacıyla yargı kararları uyarınca paylaşan şikayetçilerin aksine Motorola nın taahhüt ettiği patentleri paylaşmadığına dair iddiaları inceleyecek. Motorola standart belirleme örgütüne patent lisansı sağlamak konusunda adil, makul ve ayrımcı olmayacak şekilde (fair, reasonable and non-discriminatory (FRAND) terms) hareket edeceğini taahhüt etmişti, şimdi bu taahhüdüne uymadığı öne sürülüyor. Komisyon un yatay işbirliği anlaşmalarına dair Kılavuzunda standardize edilmiş teknolojiye erişimi kolaylaştırmak amacıyla teşebbüslere adil, makul ve ayrımcı olmayacak şekilde standart belirleme örgütlerine patent lisansı verme yükümlülüğü getiriliyor. Böylece aynı pazarlarda rakip olan çok sayıda teşebbüs, ilgili pazarların gelişmesi için hayati önem taşıyan standartların belirlenebilmesi amacıyla aynı örgüt bünyesinde birlikte çalışabiliyor. Ancak rakipler standart oluştururken bir araya geldiklerinde gizli veya zımni bir anlaşma riski ortaya çıktığından teşebbüsler ve birliklerinin tüm ilgili taraflara karşı azami açıklık, karar almada uzlaşı, standardın gelişim aşamalarında ve belgelendirmede tarafsızlık ve objektiflik gibi kriterlere uyup uymadığı Komisyonun denetimi altında tutuluyor. Motorola nın paylaşmayı taahhüt ettiği ikinci ve üçüncü nesil ("2G" ve "3G") mobil ve kablosuz telekomünikasyon sistemleri standardı, H.264 video sıkıştırma standardı ve kablosuz yerel ağ (WLAN) teknolojileri standardı belirlenmesine dair patentleri paylaşmada rekabet kurallarına aykırı hareket edip etmediği soruşturma ile açıklığa kavuşturulacak. 4

5 Komisyon aynı konuyla ilgili olarak geçtiğimiz Ocak ayında mobil iletişim cihazları pazarında sahip olduğu patent haklarınını standart belirleme örgütlerine vermekte direnen Samsung hakkında da soruşturma başlatmıştı. Komisyon akıllı telefon ve tablet üreticisi Motorola Mobility in internet arama motoru sunucusu ve Android işletim sistemleri üreticisi Google tarafından satın alınması işlemine ise Şubat ayında izin vermişti. KOMİSYON İNGİLİZ HAVAYOLU SEKTÖRÜNDEKİ BİRLEŞMEYE İZİN VERDİ British Airways (İngiltere) ve Iberia nın (İspanya) kurduğu holding şirketi olan International Consolidated Airlines Group (IAG) un, Lufthansa nın (Almaya) bir iştiraki olan British Midlands Limited (bmi) i devralmasına şartlı izin verildi. Buna göre dünyanın en yoğun havaalanlarınından biri olan Londra Heathrow da devralan tarafa ait 14 slot boşaltılacak ve böylece piyasaya yeni giriş yapılmasına imkan tanınacak. Ayrıca IAG, Heathrow bağlantılı uzun mesafe uçuş yapan müşterilerine alternatif bir havayolu seçme imkanı tanımayı da taahhüt etti. IAG rakipleriyle yapacağı anlaşmalar neticesinde kendi iç hat ve Avrupa uçuşlarıyla Heathrow bağlantılı uzun mesafe yolculuk yapan yolcularına, yolculuğa rakip havayolu şirketleriyle devam etme fırsatı sunacak. Bu taahhütler neticesinde Komisyon birleşme işlemi neticesinde önemli bir rekabet kısıtlaması ortaya çıkmayacağına karar verdi. KOMİSYON TELEFONICA, VODAFONE VE EVERYTHING EVERYWHERE ARASINDA KURULACAK ORTAK GİRİŞİMİ İNCELEMEYE ALDI Mobil ticaret alanında İngiltere de kuracakları bir ortak girişim şirketi için AB Komisyonu na başvuran Telefonica, Vodafone ve (Orange ve T-Mobile ın ortak girişim şirketi) Everything Everywhere ortaklığı işlemin daha ayrıntılı incelenmesi gerektiği cevabını aldı. Komisyon henüz gelişmekte olan mobil ödeme hizmetleri arzı (mobile wallets), mobil reklamcılık ve ilgili alanlardaki bilgilerin çözümlenmesi pazarlarında tarafların çok yüksek pazar paylarına sahip olmalarının potansiyel rekabet kısıtları doğurabileceği endişesini taşıdığını açıkladı. Komisyon incelemesini 90 günlük sürenin ardından 27 Ağustos 2012 ye kadar bitirip nihai kararını açıklayacak. 5

6 AB KOMİSYONU JOHNSON & JOHNSON IN SYNTHES İ DEVRALMASINA İZİN VERDİ Her ikisi de ABD menşeli firmalar olan Johnson & Johnson ile Synthes arasındaki birleşme işlemine Kasım 2011 den bu yana devam eden inceleme neticesinde izin verilmesi kararlaştırıldı. Birleşme ortopedik tıbbi cihazlar pazarında hakim durum yaratma riski taşıdığı gerekçesiyle incelemeye alınmıştı. Taraflar Komisyon un problemli olarak gördüğü travma sonrası kullanılan tıbbi cihazlara ilişkin iş kolunu AB ekonomik alanında birleşme kapsamı dışında tutmayı taahhüt ederek endişeleri giderdi. Diğer iş kollarında güçlü rakiplerin bulunduğuna dikkat çeken Komisyon tarafların taahhüdünü kabul ederek birleşmeye izin verdi. AB KOMİSYONU SONY NİN MÜZİK YAYIMCISI EMI Yİ DEVRALMASINA ŞARTLI İZİN VERDİ İngiltere de faaliyet gösteren EMI Grup un müzik yayımcılığı alanındaki faaliyetlerini Sony ve Birleşik Arap Emirliklerine ait bir yatırım şirketi olan Mabudala nın kurduğu bir ortak girişime devretmesine şartlı izin verildi. Bununla birlikte karar Gary Barlow, Ozzy Osbourne, Robbie Williams, Ben Harper, Lenny Kravitz, Placebo ve The Kooks gibi önde gelen ve çok satanlar listesinde bulunan on iki yazar ve şarkıcının devralma kapsamı dışında bırakılması şartına bağlandı. BANKACILIK SORUŞTURMALARINDA İLERLEME KAYDEDİLİYOR Başta faiz oranlarının belirlenmesinde rekabete aykırı hareket edildiği iddiasıyla açılan soruşturmalar olmak üzere bankacılık sektörü dünya çapında rekabet otoritelerinin büyüteci altında inceleniyor. Özellikle 2009 da ABD Adalet Bakanlığı ve 2011 de AB Komisyonu tarafından başlatılan soruşturmaların ardından Japonya, Avustralya, Kanada, İngiltere, İsviçre, Macaristan ve İsveç te bankaların piyasalar tarafından referans faizi olarak kullanılan Libor, Tibor ve Euribor gibi baz alınan faiz oranları konusunda koordineli hareket ettikleri şüphesiyle soruşturma başlatılmıştı. Ayrıca soruşturmalar mortgage faiz oranları ve türev piyasa araçları olan kredi temerrüt takası (CDS-credit default swap) alanlarını da kapsıyor. Ülkemizde bankacılık sektörünün rekabet hukukuyla soruşturma muhatabı olarak tanışmasıysa Ağustos 2009 da bankaların maaş müşterilerine ödedikleri promosyonlar konusunda anlaştıkları iddiasıyla başlatılan soruşturma vesilesiyle olmuştu. Bu soruşturma Mart 2011 de 7 bankaya toplam 72 milyon TL lik ceza verilmesi kararı ile sonuçlandığında konu medyada güçlü bir yankı bulmuştu. Ancak asıl tartışma Kasım 2011 de bankaların başta kredi kartı faizleri olmak üzere faiz oranlarının belirlenmesinde koordineli olarak hareket ettikleri iddiasıyla açılan 6

7 soruşturma karara bağlandığında yaşanacak. Halihazırda devam eden soruşturmanın tarafları şöyle: Akbank, Finans Bank, HSBC, ING Bank, Türk Ekonomi Bankası, Garanti Bankası, Halk Bank, İş Bankası, Vakıflar Bankası, Yapı Kredi Bankası ve Ziraat Bankası. Bankacılık sektöründeki soruşturmalarda Fransa ise zamansal olarak başı çekiyor, zira rekabet otoritesinin kararını Eylül 2010 da açıklamasının ardından yargı sürecine geçildi. Fransa Rekabet Otoritesi 11 bankaya bankacılık ücretlerinin belirlenmesinde koordineli davrandıkları gerekçesiyle 385 milyon Avro para cezası vermişti. HSBC, Societe General ve BNP-Paribas gibi bankaların her işlemde çek tahsil harcı olarak aynı miktarda ücret (4,3 sent) tahsil etmesi nedeniyle verilen cezanın iptali talebiyle açılan davalarda ise henüz nihai karar verilmedi. Bankalar, son olarak Otorite ile uzlaşmak ve bundan sonrası için daha fazla cezaya maruz kalmamak amacıyla iki yıl içinde soruşturma konusu edilen ücretleri almamayı önerdi. DÜNYA REKABET OTORİTELERİNDEN HABERLER Aralarında Heathrow un da bulunduğu İngiltere deki altı havaalanını ve İtalya daki Naples Havaalanını işleten İspanyol firması BAA Ltd. uzun süreden beri devam eden soruşturma ve mahkeme sürecinin ardından İngiltere Rekabet Otoritesi nin kararlaştırdığı gibi Edinburgh Havaalanını rakibine devretmeyi kabul etti. Devralacak taraf olan havalanı işletmecisi Global Infrastructure Partners (GIP) nin devralma karşılığında 807 milyon Pound ödeyeceği açıklandı. ABD de kartel soruşturmalarını yürüten Adalet Bakanlığı nın ilgili dairesi otomotiv sektöründe kullanılan elektronik aksamları üreten Japon firması Fujikura nın kartel nedeniyle sorumluluğunu kabul ederek 20 milyon Dolar ceza ödemesi üzerine uzlaşmayı kabul etti. Fujikura uzlaşma anlaşması yaparak ceza ödeyen beşinci teşebbüs oldu. Daha önce G.S. Electechi Yazaki, Furukawa ve Denso uzlaşma anlaşması yapmıştı. Ocak 2006 ile Şubat 2010 arasında sürdüğü tespit edilen ve fiyat tespiti ve ihalelerde danışıklı hareket gibi rekabete aykırı eylemleri içeren soruşturma halen devam ediyor. Bugüne kadar ödenmesi kararlaştırılan toplam ceza miktarı 750 milyon Dolar a ulaştı. Hindistan Rekabet Otoritesi tarım kimyasalları üreten üç teşebbüse kamu ihalelerinde danışıklı hareket ettikleri gerekçesiyle yaklaşık 60 milyon Dolar ceza verdi. Hindistan Rekabet Otoritesi henüz genç bir otorite olmasına rağmen bu yıl yüksek para cezasıyla üçüncü kartel soruşturmasını tamamlamış oldu. İtalya Rekabet Otoritesi bayrak taşıyıcı havayolu olan Alitalia nın 2008 de Air One ı devralmasıyla Milan ve Roma arasındaki uçuşlarda tekelci bir konuma 7

8 geldiğine karar verdi. Ancak Alitalia devir işleminin çözülmesi gibi ciddi sonuçları olabilecek bu karara karşı yargı yoluna gideceğini açıkladı. Polonya Rekabet Otoritesi petrol şirketi Orlen Oil hakkında dağıtıcılarıyla anlaşarak fiyat tespiti anlaşması yaptığı şüphesiyle soruşturma başlattığını açıkladı. Almanya Kartel Ofisi ülkenin önde gelen beş petrol şirketi hakkında daha küçük rakiplerini piyasadan dışlamaya yönelik koordineli hareket ettikleri iddiasıyla soruşturma açtı. Fransa Rekabet Otoritesi sektör araştırması neticesinde otomotiv yedek parçası ve tamir hizmetleri pazarında ciddi rekabet kısıtları olabileceği sonucuna ulaştığını duyurdu. 8