Açık%Bilim%ve%Açık%Erişim% Ekosistemi%% %

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "Açık%Bilim%ve%Açık%Erişim% Ekosistemi%% %"

Umut Güneş
7 yıl önce
İzleme sayısı:

1 Açık%Bilim%ve%Açık%Erişim% Ekosistemi%% % Yaşar%Tonta% Hace5epe%Üniversitesi% Bilgi%ve%Belge%Yöne<mi%Bölümü% yunus.hace5epe.edu.tr/~tonta/tonta.html%% 4.%Ulusal%Açık%Erişim%HaHası,%19L21%Ekim%2015,%TÜBİTAK,%Ankara%

2 Plan% Açık%Bilim%% Bilimsel%ile<şim%% Açık%Erişim% Açık%Erişim%Ekosistemi% %

3 Louis%Pasteur%1822L1895% «Bilim%sınır%tanımaz,%% çünkü%bilgi%insanlığa%ai[r,%% ve%dünyayı%aydınlatan%% bir%meşaledir.»%%

4 Açık%Bilim% Herkesin%katkıda%bulunabileceği% Araş]rma%verilerine%ve%diğer%araş]rma% süreçlerine%serbestçe%erişilebilen% Araş]rmaların%veri%ve%yöntemleriyle%birlikte% yeniden%kullanım,%dağı]m%ve%üre<minin% kolaylaş]rıldığı%bilim%uygulaması%% Kaynak:%

5 Açık%girişim%olarak%bilim% Bilimsel%yayınlara%açık% erişim%% Verilere%açık%erişim% % Kaynak:%Science%as%an%open%enterprise,%2012,%s.%16%

6 Bilgisayar% aynak:%dyson,%g.%(2012).%turing s%cathedral.%london:%penguin%books.% John%von%Neumann%

7 World%Wide%Web% Tim%BernersLLee%

8 İnsan%Genomu%Projesi% Kaynak:%h5ps://

9 Açık%Bilim%ve%Yenilik%İlişkisi% h5p://

10 Açık%BilimLYenilik%İlişkisi%(2)%% Entellektüel%mülkiyet%hakları%bilimsel%araş]rma%ve%ürün% geliş<rmeyi%%30%azal]yor.%% % Intellectual%property%rights%and%innova<on:%Evidence%from%the%human%genome, % h5p://users.nber.org/~heidiw/papers/5_12_10a_hlw.pdf%% % Bilimsel%kaynak%merkezleri%a]f%oranlarını%%81%ar]rıyor% % % Climbing%atop%the%shoulders%of%giants:%The%impact%of%ins<tu<ons%on%cumula<ve%research,% h5p:// Açıklık%maliye<%azal]yor%ve%çeşitliliği%ar]rıyor.% % Of%mice%and%academics:%Examining%the%effect%of%openness%on%innova<on,% h5p://

11 Bilimsel%Bilgi% Kamu%malı% Değeri%azalmadan%başkalarıyla%paylaşılabilir% (nonlrivalrous)% Sadece%belli%bir%grubun%kullanımıyla% sınırlamak%zor%ve%maliyetli%(nonlexcludable)% Kaynak:%Chris<ne%L.%Borgman,%Scholarship+in+the+Digital+Age.%(MIT%Press,%2007),%s.%35L36%

12 ARLGE%Ya]rımları%(2014)% Harcama% GSMH'ye% (Milyar% Ülke! oranı%(%)! USD)! ABD% 2,8% 465% Çin% 2% 284% Japonya% 3,4% 165% Almanya% 2,9% 92% G.%Kore% 3,6% 63% İsrail% 4,2% 11% İsviçre% 2,9% 11% Türkiye% 0,9% 11% İran% 0,8% 9% Top/ort%(40%ülke)% 2% 1.576% Toplam% 1,8% 1,618% Harcama% Ülke! GSMH'ye% oranı%(%)! (Milyar% USD)! ABD% 2,8% 465% Çin% 2,0% 284% Japonya% 3,4% 165% Almanya% 2,9% 92% G.%Kore% 3,6% 63% İsrail% 4,2% 11% İsviçre% 2,9% 11% Türkiye% 0,9% 11% İran% 0,8% 9% Top/ort%(40%ülke)% 2,0% 1.576% Toplam/Ortalama! 1,8! 1.618! Kaynak:%h5p://

13 Kamu%Sektörünün%ARLGE ye%katkısı% ABD%(federal):%144,4%milyar%USD%(2011)% Ulusal%Sağlık%Ens<tüleri%(NIH)%bütçesi:%29,9%milyar%USD% (142%ülkenin%yıllık%GSMH sinden%daha%büyük%l2006)% NIH,%ABD deki%araş]rmaların%%30 unu,%dünyadakinin% %7 sini%üre<yor% Avrupa:%Kamu%kesimi%Avrupa daki%araş]rmaların% %28 ini%üre<yor%(dünya%üre<minin%%9 u)% TR de%arlge%finansmanı:%7,8%milyar%usd%(2013)%% Kamu%%27;%üniversiteler:%%20;%Sanayi:%%49%%% Kaynak:%h5p:// h5ps://

14 Bilimsel!İle)şim:% Araş]rma%ile%Ticare<n%Kesişimi% Araş]rma% Bilimsel!! İle)şim! Ticaret% Bilimsel%yayıncılık%yaklaşık%25%milyar%dolarlık%bir%küresel%pazar% Kaynak:%John%J.%Regazzi,%Scholarly+Communica6ons.%(Rowman%&%Li5lefield,%2015),%s.%1%

15 Açık%Erişim% Kamu%kaynaklarıyla%desteklenen% araş]rmalardan%üre<len%yayınların%tam% me<nlerine%çevrimiçi%ücretsiz%erişim%% Okuma,%indirme,%kopyalama,%dağıtma,% yazdırma,%bağlan]%verme,%dizinleme,% me<n%madenleme,%vd.%

16 Açık%Erişimin%paydaşları% Fon%sağlayıcılar% Araş]rma%kurumları% Araş]rmacılar% Yayıncılar% Kurumsal%arşivler/veri%merkezleri%

17 Açık%Erişimin%Yararları% Çalışmanızı%daha%% çok%kişi%görüyor% Gelişen%ülkelerdeki%% araş]rmacılar%çalışmanızı%% görebilir% Pra<syenler%bulgularınızı%% uygulayabilirler% Vergi%verenler%% vergisinin%karşılığını%alırlar% Daha%yüksek%a]f%oranları% Proje%destek%% kurallarına%uygun% Herkes%bulgularınıza%% erişebilirler%% Araş]rmanız%poli<kayı%% etkileyebilir%

18 Açık%Erişimin%Ekonomik%Modeli% Okuyucu%öder%(abonelik,%lisans,%vs.)% Yazar%ya%da%kurumu%öder%(makale%işlem% ücretleri)% %

19 Açık%Erişim%yayıncılığa%geçiş% Akademik%dergi%sa]şları%yılda%7.6%milyar%EUR% (yılda%yaklaşık%2m%makale,%lwos ta%1.45m% makale%listelenmiş%l2013)% Birim%maliyet%3800L5000%EUR%arasında% Piyasadaki%bu%para% açık%erişim %amacıyla% kullanılabilir% Kaynak:%R.%Schimmer%et%al.,%Disrup<ng%the%subscrip<on%journals %business%model%for%the%necessary%large%scale%transforma<on%to%open%access% %( h5p://pubman.mpdl.mpg.de/pubman/item/escidoc: :7/component/escidoc: /MPDL_OALTransi<on_White_Paper.pdf%%

20 Açık%erişim%poli<ka%yönelimleri% Yap]rım%% Özendirme% Kolaylaş]rıcılar% Alt%yapı%(kurumsal%arşivler,%veri%tabanları,%dijital% kütüphaneler)% Beceriler%(veri%hizmetleri,%veri%yöne<mi)% Yasal%düzenlemeler%(telif%hakları,%veri%ve%me<nn% madenleme)% Kaynak:%%Making%Open%Science%a%Reality%(OECD%Report,%2015)%% h5ps://

21 Açık%Erişim%ekosistemi% Kurumsal!Arşiv! Bilimsel%Araş]rma%Projeleri% (BAP)% BAP% Akademik%Envanter%Sistemleri,% Özgeçmiş%Hizmetleri%(AES)% Akademik%Değerlendirme% Sistemleri%(ADES)% Kütüphane%.%.%.% TÜBİTAK%ARBİS,%YÖKSİS,%ÜAK,% vd.% TRUBA% ULAKBİM,%DergiPark%% OpenAIRE% Yayıncılar% Yazar%numaraları%(ORCID,%RID)% Thomson%Reuters,%Research% Gate,%Google%Scholar,% Mendeley,%vd.% YÖKSİS% ULAKBİM,% DergiPark%.%.%.% TRUBA% ARBİS% AES% Kurumsal! Arşiv! ÜAK% Yayıncılar% TR% ADES% Kütüph ane% ORCID% GS% OpenAIRE%

22 Ne%yapılmalı?% % Poli<ka%geliş<rilmesi% Özendirici%girişimler% Kolaylaş]rıcılar%(yumuşak%ve%sert%altyapılar)%

23 Son%söz% Açıklık!bilimin%ve%bilim%yapmanın%norma<f% özüdür.%açıklık%sonuçların%bilimsel%ve%pra<k% uygulamalar%için%tekrarlanmasının,% doğrulanmasının%ve%yeniden%kullanılmasının% ön%koşuludur.%bu%nedenle%her%araş]rma% fonlayıcısının%temel%ödevi%poli<k%ve%mali%% olarak%tam%açık%erişime%geçişi%uygulamak]r. %!! 33!Dr.%Falk!Reckling,%Avusturya%Bilim%Fonu%(FWF)%Stratejik% Analiz%Bölümü%Yöne<cisi%

24 Açık%Bilim%ve%Açık%Erişim% Ekosistemi%% % Yaşar%Tonta% Hace5epe%Üniversitesi% Bilgi%ve%Belge%Yöne<mi%Bölümü% yunus.hace5epe.edu.tr/~tonta/tonta.html%% 4.%Ulusal%Açık%Erişim%HaHası,%19L21%Ekim%2015,%TÜBİTAK,%Ankara%

Benzer belgeler

Açık Bilim ve Açık Erişim Ekosistemi

Açık Bilim ve Açık Erişim Ekosistemi Yaşar Tonta Hace5epe Üniversitesi Bilgi ve Belge Yöne