Kronik Hastalığı Olanlarda Staphylococcus aureus Burun Taşıyıcılığı Ve Antibakteriyellere Duyarlılığın Araştırılması

Transkript

1 Cumhuriyet Üniversitesi Tıp Fakültesi Kronik Hastalığı Olanlarda Staphylococcus aureus Burun Taşıyıcılığı Ve Antibakteriyellere Duyarlılığın Araştırılması Investigation of Nasal Carriage For Staphylococcus aureus and Resistance to Several Antibacterial Agents in Patients Having Chronic Diseases. Ömer POYRAZ *, Yasemin ÖZTOP **, Sefa ÖZYAZICI *** ÖZET Çalışmamızda kronik böbrek yetmezliği (KBY), kronik obstruktif akciğer hastalığı (KOAH), kronik iskemik kalp hastalığı (KİKH), diabetes mellitus (DM)'u olan 50'şer kişilik toplam 200 kişiden oluşan dört hasta grubu ve herhangi bir kronik hastalığı olmayan 100 kişilik kontrol grubu S.aureus burun taşıyıcılığı ve çeşitli antibakteriyellere duyarlılığı yönünden incelenmiştir. Yapılan tarama sonucunda KBY'li hastaların 16(%32)'sında, KOAH'lı hastaların 6(%12)'sında, KİKH'lilerin 17(%34)'sinde, DM'li hastaların 9(%18)'unda ve kontrol grubunun 17(%17)'sinde S.aureus burun taşıyıcılığı saptanmıştır. Hasta grupları ile kontrol grubu ayrı ayrı kıyaslandığında KBY grubu ile KİKH grubundan elde edilen pozitiflikler kontrol grubuna göre daha yüksek bulunmuş olup, istatistiksel olarak da anlamlıdır(p<0.05). Gerek hasta gruplarında, gerekse kontrol grubunda cinsiyete, yaş gruplarına, sigara içilip içilmemesine ve kronik hastalık süresine göre S.aureus pozitifliği yönünden anlamlı farklılık görülmezken(p>0.05), kontrol grubunda burunla ilgili yakınması olanlarda S.aureus pozitifliği yakınması olmayanlara göre istatistiksel olarak anlamlı düzeyde yüksek bulunmuştur(p<0.05). Disk diffüzyon deneyiyle yapılan antibiyogram deneyleri sonucunda antibakteriyellere dirençlilik yönünden gruplar arasında anlamlı farklılık gözlenmemiştir(p>0.05). Gerek hasta gruplarından, gerekse kontrol grubundan elde edilen S.aureus'larda penisiline karşı yüksek düzeyde dirençlilik saptanırken, vankornisin, siprofloksasin, mupirosin ve fusidik aside karşı tümü duyarlı bulunmuştur. Anahtar Kelimeler : Kronik hastalık, Staphylococcus aureus, burun taşıyıcılığı, antibakteriyel, direnç. SUMMARY in our study; four group of patients (each group consisted of 50 patients) suffering chronic renal failure, chronic obstructive pulmoner disease, chronic ischemic heart disease, diabetes mellitus and control group containing 100 persons who have no chronic disease were examined for S.aureus nasal carriage and resistance to several antibacterial agents. Nasal carriage of S.aureus was found positive in 16 (32 %) patients with chronic renal failure, 6(12 %) patients vvith of chronic obstructive pulmoner disease, 17(34 %) patients vvith chronic ischemic heart disease, 9(18 %) patients vvith diabetes mellitus and 17(17%) in control group. Positivity rate of nasal carriage of S.aureus was significantly higher in the patients vvith renal failure and chronic ischemic heart disease as compared to the control group. No significant difference (p>0.05) for S.aureus positivity was found according to sex, age, smoking of cigarette, period of chronic disease in control and patients group vvhereas the rate of nasal carriage for S.aureus was significantly higher in the controls who have nasal symptoms compared to controls vvithout nasal symptom. No significant difference was found for resistance to several antibacterials betvveen patients and control groups using disk diffusion test(p>0.05). VVhile S.aureus strains isolated both from the patient groups and the control group were highly resistant to penicillin, ali the S.aureus strains were sensitive to vancomycin, ciprofloxacin, mupirocin and fucidic acid. Key Vtfords : Chronic disease, Staphylococcus aureus, nasal carriage, antibacterial, resistance. C. Ü. Tıp Fakültesi Dergisi 22 (4): , 2000 GİRİŞ Stafilokoklar doğada çok yaygın olarak bulunan ve çeşitli enfeksiyonlara yol açan gram pozitif koklardır. Başlıca rezervuarları insandır. Stafilokok genusunda 19- * Doç.Dr. Cumhuriyet Üniversitesi Tıp Fakültesi Mikrobiyoloji Anabilim Dalı, Sivas ** Yrd.Doç.Dr. Cumhuriyet Üniversitesi Tıp Fakültesi Mikrobiyoloji Anabilim Dalı, Sivas *** İnt.Dr. Cumhuriyet Üniversitesi Tıp Fakültesi, Sivas 201

2 20 kadar tür bulunmakta olup bunlardan insan için önemli olanları S.aureus, S.epidermidis ve S.saprophyticus'tur(l-3). Stafilokokların çeşitli türleri insan vücudunun çeşitli yerlerine kolonize olurlar. Bunlardan S.epidermidis cilt ve mukoz membranlarm normal florasında bulunur. S.saprophyticus ise daha çok anaerop koşullarda üremekte olup, normal florada bulunmazlar. İmmün sistemi zayıf insanlarda fırsatçı patojen olarak enfeksiyon oluşturabilirler(2,3). Çalışmamızın konusu olan S.aureus insan vücudunda en çok burun vestibulunda ve nazofarinkste yerleşirler. Toplumun % 30'unda herhangi bir dönemde burun ve boğazda S.aureus kolonizasyonu saptanabilmekte olup, bu kişilerin % 50'sinde devamlı taşıyıcılık söz konusu olabilmektedir. Hastanede çalışanlarda ve yatan hastalarda bu kolonizasyon % 70'lere kadar ulaşabilmektedir(4-7). S.aureus'lar diğer stafilokok türleri içinde gerek doku hasarı yapması, gerek invazyon yeteneğinin fazla olması ve gerekse dirençliliği nedeniyle İmmün sistemi normal sağlıklı insanlarda enfeksiyonlara yol açabilen patojen bir stafilokok türüdür(3-6). S.aureus taşıyıcılığının kişiye bağımlı, çevresel ve klinik durumlara göre değişkenlik gösterdiği bilinmektedir. Irk, yaş, antibiyotik kullanımı, hastane personeli ve sağlık çalışanlarında nazofaringeal taşıyıcılığın yüksek olduğu bilinmektedir. Bunun yanında hemodiyaliz hastalarında, insülin enjeksiyonu yapılan diabetes mellituslu hastalarda, intravenoz ilaç bağımlılarında, dermatozlarda ve son yıllarda AİDS hastalarında S.aureus taşıyıcılık oranı yüksek bulunmuştur(8). Çalışmamızda çeşitli kronik hastalığı olanlarda S.aureus burun taşıyıcılığını kontrol grubu ile kıyaslamalı olarak araştırarak, kronik hastalıklarla S.aureus burun taşıyıcılığı arasında ilişki durumunu ortaya koymayı amaçladık. GEREÇ VE YÖNTEM Çalışmamızda kronik böbrek yetmezliği (KBY), kronik obstruktif akciğer hastalığı (KOAH), kronik iskemik kalp hastalığı (KİKH), diabetes mellitus (DM)'u olan 50'şer kişilik 4 hasta grubu ve herhangibir kronik hastalığı olmayan 100 kişilik kontrol grubu deneye alınmıştır. Hasta gruplarında yaş ortalaması KBY 48.7, KOAH 61.5, KIKH 67.4, DM 51.2, kontrol grubunda ise yaş ortalaması 37.6 idi. İnceleme örneklerinin alnması sırasında çalışmaya alınan kişilere çeşitli soruların yöneltildiği bir anket uygulandı. İnceleme örnekleri steril serum fizyolojik ile ıslatılan steril eküviyonların her iki burun deliğinin vestibuluna sürülmesi yoluyla alındı. Örnek alınan eküviyonlar steril buyyon bulunan tüpler içerisine daldırırlarak 2-3 saat içerisisnde laboratuvara ulaştırıldı. Aynı gün kanlı ağar besiyerine ekimleri yapıldı. Yapılan ekimler 37 C'de bir gece inkübe edildikten sonra külü ler makroskobik ve mikroskobik olarak incelendi. Suphi olan kolonilerden katalaz deneyi yapıldı. Stafilokok ola ğuna kesin karar verilen koloniler koagulaz deneyli alındı. Koagulaz pozitif olan stafilokoklar S.aureus oları kabul edildi. İzole edilen bu S.aureus suşlarının Müel Hinton ağar besiyerinde standart Bauer Kirby diş diffüzyon yöntemiyle çeşitli antibakteriyellere karşı i rençlilik ve duyarlılık durumları araştırıldı. Deneylerden elde edilen sonuçlar, anketlerden e 1 de edilen bilgiler doğrultusunda çeşitli yönlerden de ğerlendirilerek tablolar halinde verildi. Elde edilen st nuçlar "iki yüzde arasındaki farkın önemlilik testi" w "khikare" yöntemleri ile istatistiksel yönden analiz edildi, BULGULAR Çalışmamızda KBY, KOAH, KİKH ve DM'li hastalı dan oluşan 200 hasta grubu ve herhangi bir kron! hastalığı olmayan 100 kontrol grubu S.aureus bura portörlüğü yönünden incelenmiş olup hasta gruplarında S.aureus pozitifliği KBY %32, KOAH %12, KİKH %34 ( DM %18, kontrol grubunda ise %17 olarak bulunmuştur(tablo 1). Hasta grupları kontrol grubu ile ayrı ayn kıyaslandığında KBY grubu iie KİKH grubundan elde edilen pozitiflikler kontrol grubuna göre daha yüksek bulunmuş olup istatistiksel olarak da anlamlıdır (p < 0.05). İncelenen gruplarda S.aureus pozitifliklerinin cinsiyete göre dağılımı Tablo 2'de verilmiştir. S.aureus pozitifliğinin cinsiyete göre dağılımı gruplar içerisinde kıyaslandığında erkekler ile kadınlar arasındaki farklılıklar anlamsız bulunmuştur (p > 0.05). Tablo 1: Kronik hastalığı olanlarda ve kontrol grubunda S.aureus burun taşıyıcılığı sonuçları. S.aureus Pozitifliği Grup Çalışılan % KBY ,0 KOAH ,0 KİKH ,0 DM 4 50 <) 18,0 Kontrol ,0 TOPLAM ,7 1 KBY: Kronik Böbrek Yetmezliği 2 KOAH: Kronik Obstrüktiv Akciğer Hastalığı 3 KİKH: Kronik İskemik Kalp Hastalığı 4 DM: Diabetes Mellitus

3 Kronik Hastalığı Olanlarda Staphylococcus Aureus Burun Taşıyıcılığı Ve Antibakteriyellere Duyarlılığın Araştırılması Tablo 2 : Kronik hastalığı olanlarda ve kontrol grubunda S.aureus pozitifliğinin cinsiyete göre dağılımı ERKEK S.aureus Pozitif KADIN S.aureus Pozitif Grup Çalışılan % Çalışılan % KBY , ,8 KOAH , ,1 KİKH , ,0 DM , ,8 Kontrol , ,4 TOPLAM , ,5 Elde edilen S.aureus pozitifliklerinin yaş gruplarına göre dağılımı incelendiğinde istatistiksel olarak yaş grupları arasında anlamlı farklılık olmadığı görülmüştür (p > 0.05). Hasta gruplarından elde edilen S.aureus pozitifliklerinin kronik hastalığın süresine göre dağılımı Tablo 3'te verilmiştir. Gruplar kendi içlerinde hastalık süresi ve S.aureus pozitifliği yönünden karşılaştırıldığında istatistiksel yönden farklılık saptanmamıştır (p>0.05). S.aureus pozitifliklerinin burunla ilgili yakınması o- lup olmamasına göre dağılımı Tablo 5'te verilmiştir. Her grup kendi içerisinde burunla ilgili yakınma yönünden değerlendirildiğinde KBY, KOAH, KİKH ve DM gruplarında istatistiksel olarak anlamlı farklılıklar saptanmazken (p >0.05), kontrol grubunda yakınması olanlarda S.aureus pozitifliği yakınması olmayanlara göre istatistiksel olarak anlamlı şekilde yüksek bulunmuştur (p< 0.05). Tablo 3 : Kronik hastalığı olanlardan elde edilen S.aureus pozitifliklerinin kronik hastalığın süresine göre dağılımı KBY KİKH KOAH DM Has. Süresi 5 Çal. Pozitif Çal. Pozitif Çal. Pozitif Çal. Pozitif % % % % , , , , , , , , , , , , , , , , , , , ,2 Toplam , , , ,0 Tablo 4 : Kronik hastalığı olanlarda ve kontrol grubunda elde edlien S.aureus pozitifliklerinin burunla ilgili yakınması olup olmaması na göre dağılımı Grup Yakınma Var Yakınma Yok Çalışılan S.aureus Pozitif Çalışılan S.aureus Pozitif % % KBY , ,3 KOAH , ,1 KİKH , ,3 DM , ,4 Kontrol , ,3 TOPLAM , ,8 5 Süre yıl olarak baz alınmıştır.

4 Hasta ve kontrol grubundan elde edilen S.aureus pozitifliklerinin sigara içenler ve içmeyenlere göre dağ ı- lımı da incelenmiş olup her grup kendi içerisinde sigara içen ve içmeyenler yönünden değerlendirildiğinde tüm gruplarda istatistiksel olarak S.aureus pozitifliği yönünden anlamlı farklılıklar saptanmamıştır (p > 0.05). Hasta grupları ve kontrol grubundan elde edile S.aureus suşlarının çeşitli antibakteriyellere dirençli durumları tablo 5'de verilmiştir. Hasta grupları kontu grubu ile kıyaslandığında antibakteriyellere duyarlılık f da dirençlilik yönünden farklılık saptanmamış! (p>0.05). Tablo 5 :Çeşitli kronik hastalığı olanlardan ve kontrol grubundan elde edilen S.aureus suşlarının çeşitli antibakteriyellere dirençlilik durumları 16) % Antibakteriyel KBY (n: KOAH [n:6) KİKH (n: 17) DM (n: \ Kontrol (n: 17) Penisilin Tetrasiklin ? Oksasilin Gentamisin Amikasin? n Eritromisin 1 f..? ü Trimeth..Sulf. 0 n Kloramfenikol 0 ü i Klindamisin Diğer * : Vankomisin, siprofloksasin, mupirosin, fusidik asit TARTIŞMA Doğada yaygın olarak bulunan stafilokoklar ısı ve çevre koşullarına dayanıklı bakterilerdir. Çoğu fırsatçı patojen olan bu mikroorganizmaların bir kısmı insanlar ve hayvanlar için patojendir. Bu patojen stafilokokların kaynağı ise genellikle insanlardır.normal populasyonun % 10-40'ı S.aureus taşıyıcısı durumundadır. Etken genellikle burun kanatlarına ve nazofarinkse yerleşirler.bu bölgeden damlacık enfeksiyonu ve direkt temas yoluyla kişiden kişiye bulaşırlar. Çevresel koşullara dayanıklılığı sayesinde taşıyıcıların kişisel eşyalarına, temas ettiği diğer kişilere ve hatta atmosfere kontaminasyonu meydana gelir. Tüm bunlar gözönüne alındığında S.aureus taşıyıcıları başka insanlardaki S.aureus kolonizasyonu gelişiminden ve çevreye bulaşmasından büyük oranda sorumludurlar. Patojen stafilokoklar özellikle mukus parçacıkları içerisine hapsolup kurudukları zaman çok uzun süre canlı kalabilirler. Uygun ortamlarda çoğalarak besin zehirlenmelerine ve ağır supuratif enfeksiyonlara yol açarlar(l-s). Patojen stafilokoklar ülkemizde ve tüm dünyada en yaygın hastane enfeksiyonu etkenlerindendirler. Hasta- ne ortamı stafilokokların epidemiyolojisinde önemli rol oynar. Hastane personelinde, hastane ortamında uzun süre bulunmak zorunda olan kronik hastalığı olanlarda, hemodiyaliz hastalarında, diabet hastalarında S.aureus taşıyıcılığı normal populasyondan daha yüksek oranda bulunmaktadır. Bunlara ek olarak hastane ortamında yoğun antibiyotik kullanımına bağlı olarak gelişen dirençli suşlar birçok problemi de beraberinde getirmektedir. Hastalardan personele, personelden hastalara bulaş meydana gelir ve S.aureus'un neden olduğu hastane enfeksiyonları görülür. Bunun en önemli kaynağı hastane personeli veya hastalardaki S.aureus taşıyıcılandır(l-s). Yaptığımız çalışmada kronik hastalığı olanlar ve kontrol grubu S.aureus burun portörlüğü yönünden incelenmiş olup S.aureus pozitifliği KBY % 32, KOAH % 12, KİKH % 34, DM % 18 ve kontrol grubunda ise % 17 olarak bulunmuştur. Hasta grupları kontrol grubuyla ayrı ayrı kıyaslandığında KBY grubu ile KİKH grubundan elde edilen pozitiflikler kontrol grubuna göre yüksek bulunmuş olup istatistiksel olarak da anlamlıdır. Bu konuda yapılan diğer çalışmalar tarandığında araştırmaların hemodiyaliz hastaları üzerinde yoğunla ş-

5 tığı görülmektedir. Bir yayında diabetes mellituslu hastalarda bu tür bir çalışmaya rastlanırken, diğer kronik hastalıklarda S.aureus burun taşıyıcılığına ilişkin bir çalışmaya rastlanmamıştır. Bu yüzden bulgularımızı kıyaslama olanağı bulamadık. Hemodiyaliz hastaları üzerinde yapılan çalışmalar incelendiğinde Demirci ve arkadaşları(9) hemodiyaliz hastalarında % 29.2, Varer ve arkadaşları(lo) % 38, Erdem ve arkadaşları(ll) % 41.5, Özkan ve ark(12) % 66, Birinci ve ark.(13) % 61, Yakıncı ve ark(14) % 38.9, Özyurt ve ark.(15) % 27, Montagnag ve ark.(16) % 27.5, VVasten ve ark(17) % 31., Yücel ve ark.(18) % 35.8, Robieck ve ark(19) % 24.8 olarak bulmuşlardır. Tüm bu bulgular bizim bulgularımızla kıyaslandığında bazı araştırıcıların bulguları bizim bulgularımızla uyumlu çıkarken, bazıları bizim bulgularımızdan yüksek çıkmıştır. Bunun da incelenen sayının azlığına ve yerel farklılıklara bağlı olabileceği kanısındayız. Diabetes mellitusla ilgili taradığımız dergilerde bir yayına rastlamış bulunmaktayız. Bu çalışmada Aytimur ve ark.(20) 21 insülin kullanan DM'lu hastada S.aureus burun taşıyıcılığını % 85 olarak bulmuştur. Bu oran bizim bizim bulgularımızdan oldukça yüksektir. Ayrıca biz çalışmamızda insülin kullanan ya da kullanmayan ayırımı yapmadık. Bizim çalışmamızda DM'lu hastalarda S.aureus taşıyıcılığı normal populasyona göre farklı bulunmamıştır. Yaptığımız antibiyogram deneyleri sonucunda gerek kronik hastalığı olanların, gerekse kontrol grubundan elde edilen S. aureus'ların penisilin G'ye yüksek düzeyde dirençli oldukları saptanmıştır. Hasta grupları kontrol grubu ile kıyaslandığında antibakteriyellere duyarlılık ya da dirençlilik yönünden farklılık bulunmamı ş- tır(p>0.05). Antibiyogram ile ilgili yapılan diğer araştırmalar incelendiğinde çeşitli gruplarda burundan izole edilen S.aureus'ların antibakteriyellere karşı değişik oranlarda duyarlı ya da dirençli oldukları görülmektedir(13,14,21-26). Bütün bu yayınlarda ortak olan husus penisilinlere karşı yüksek düzeyde dirençlilik saptanmasıdır. Bulgularımız penisilinlere dirençlilik yönünden diğer yayınlarla tam olarak uyumlu iken, bazı antibakteriyeller için bazı yayınların sonuçları ile uyumlu, bazılarının sonuçları ile uyumsuz bulunmuştur.bunun da yine incelenen sayıya, araştırma yapılan gruba ve yöresel farklılıklara bağlı olduğu kanısındayız. Tüm bu çalışmalar göstermektedir ki kronik hastalıkların varlığı S.aureus burun kolonizasyonu oluşu- munda önemli bir faktördür. Kronik hastalıklar nedeniyle vücudun savunma sisteminin zayıflaması, kronik hastalıkların tedavisi ve kontrolü amacıyla sık sık hastane ortamına girilmesi, kronik hastalığı olanlarda burun taşıyıcılığı riskini artırmaktadır. Bu yüzden kronik hastalığı olanların S.aureus burun portörlüğü yönünden taranmaları ve pozitif olanların uygun yöntemlerle tedavi edilmelerinin toplumda S.aureus enfeksiyonlarının prevalansının azalmasına katkı sağlayacağı kanaatındayız. KAYNAKLAR 1. Bilgehan H: Özel Bakteriyoloji ve Bakteri Enfeksiyonları. Barış Yayınları, Fakülteler Kitabevi, Şafak Matbaası, İzmir, ss: 188, Kılıçturgay K: Klinik Mikrobiyoloji. Nobel Tıp Kitabevleri, Tayf ofset, Bursa, ss:5, Topçu AW, Söyletir G, Doğanay M: İnfeksiyon Hastalıkları. Nobel Tıp Kitabevleri, Alemdar Ofset, İstanbul, ss:773, Felek S: Sistemik İnfeksiyon Hastalıkları. Nobel Tıp Kitabevleri, Tayf Ofset, İstanbul, Brooks GF, Butel SJ, Ornston LN, Javvetz E, Melnick FL, Adelberg EA: Medical Microbiology. Middle East Ed, Typopress, Lebaron, pp:194, Murray PR, Drew WL, Kobayashi GS, Thompson JH: Medical Microbiology. Middle İnternatioal Student Ed, The CV Mosby Company, London,pp:47, Mandell GL, Douglas RG, Bennett JE: Principles and Practice of Infectious Disaeses. Churchill Livingstone, Third Ed, New York, pp:1489, Mims CA, Playfair JHL, Roit İM, VVakelin D, VVilliams R: Medical Microbiology. Mosby Company, London, pp:28.3, Demirci M, Yorgancıgil B, Demir İ: Hemodiyaliz hastaları ve personelinde Staphylococcus aureus burun kolonizasyonu. 8. Türk Mikrobiyoloji ve İnfeksiyon Hasta lıkları Kongresi. Program ve Özet Kitabı, s.755, Antalya, 6-10 Ekim Varer S, Baran N, Er H, Karaca E: Hemodiyaliz hastaların da S.aureus portörlüğünün araştırılması. 7. Türk Klinik Mikrobiyoloji ve İnfeksiyon Hastalıkları Kongresi, Program ve Kongre Tutanakları, s.254, Ürgüp, Eylül Erdem İ, Göktaş P, Bayramer HF, Özel Y, Güven B: He modiyaliz hastalarında nazal Staphylococcus aureus taşıyı cılığı ve S.aureus'un etken olduğu santral venöz kateter

6 infeksiyonları ile ilşkisi. Infeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Dergisi (Flora), 4 (2): , Özkan F, Yegane S, Tünger A, Duman S: Diyaliz hastala rında Staphylococcus aureus burun kolonizasyonu. Infeksiyon Dergisi, 10 (2): , Birinci A, Durupınar B, Akpolat T, Özdemir S, Günaydın M: Hemodiyaliz hastalarında Staphylococcus aureus burun taşıyıcılığı ve antibiyotik duyarlılığı. 8. Türk Mikrobiyoloji ve Infeksiyon Hastalıkları Kongresi, Program ve Özet Kita bı, s.760, Antalya, 6-10 Ekim Yakıncı G, Rota S, Sultan N, Sindel S: Hemodiyaliz hasta larının burun kültürlerinden elde edilen koagülaz negatif stafilokoklar ve Staphylococcus aureus'ların metisilin di renci. 8. Türk Mikrobiyoloji ve Infeksiyon Hastalıkları Kongresi. Program ve Özet Kitabı, s.768, Antalya, 6-10 Ekim Özyurt M, Yenicesu M, Albay A, Kilciler G, Gün H: Son dönem böbrek yetmezliği olgularında nazal Staphylococcus aureus burun taşıyıcılığı. 8. Türk Mikrobi yoloji ve İnfeksiyon Hastalıkları Kongresi. Program ve Ö- zet Kitabı, s.769, Antalya, 6-10 Ekim Montagnag R, Eloy C, Schillinger F, Croix JV, Milcent T: Repeated studies of the prevalance Staphylococcus aureus in the nasal cavity in hemodialysed patients. Pres se Med, 24 (23): , VVanten GJ, Schneeberger PM, Bevers A, Van Ginneken E, MI: Optimiizng screening procedures for Staphylococcus aureus nasal carriage in patients on hemodialysis. Nephrol Dial Transplant. 13 (5): 1256, Yu VL, Goetz A, VVagener M, Smith PB, Rihs JD, Hanchett Zuravleff D: Staphylococcus aureus nasal carriage and infection patients on hemodialysis. Efflcacy of antibiotic prophylaxis. N Eng J Med, 315(2): 91-6, Roubicek C, Brunet P, Mallet MN, Dussol B, Gonzales A, Andreu D, Merzoug T, Jaber K, Berland Y: Nasal carriage of Staphylococcus areus: Prevalance in a hemodial M& center. Nephrolgie, 16 (3): , 1995 GUI 20. Aytimur M, Aytimur D: Diabetes Mellitu Staphylococcus Aureus Burun Taşıyıcılığı. İnfeksiyon[ ypjj gisi. 9 (3): , Dündar U, Akata F, Uzun C, Otkun M, Karapınar F, Tu;., M: Trakya Üniversitesi Eğitim Uygulama ve Araştır Hastanesi'nde burun taşıyıcılarından izole edilen S.auıi suşlarında oksasillin direnci. KLİMİK Dergisi, 7 (3): , Aktaş AE, Kanadalı A, Çalık F, Çelebi S: Hastane persoı linde nazal Staphylococcus aureus taşıtıcılığı ve izole e; g -, len suşların antibiyotik duyarlılığı, 8. Türk Klinik Mikroi öl< yoloji ve İnfeksiyon Hastalıkları Kongresi Program ve Öz be Kitabı, s.757, Antalya, 6-10 Ekim ri< 23. Mert A, Koksal F, Eroğlu C, Aygün G, Büyükbeşer l b Öztürk R: Cerrahpaşa Tıp Fakültesi yoğun bakım ve ara liyathane personelinde S.aureus taşıyıcılığı ve methici direnci, 5. Ulusal İnfeksiyon Hastalıkları Kongresi, Kongıı Kitabı, s.117, İstanbul, 4-6 Eylül Mutlu B, Gündeş S, Kolaylı F, Coşkunkan F, Uyar I l Vahaboğlu H, Bingöl R: Hastane personelinin burun kül türlerinden izole edilen stafilokok türlerinin methidfe duyarlılığı, 8. Türk Klinik Mikrobiyoloji ve İnfeksiyon Has talıkları Kongresi. Program ve Özet Kitabı, s.777, Antalya» 6-10 Ekim Kökoğlu ÖF, Geyik MF, Ayaz C, Hoşoğlu S, Uçmak H,, Satılmış S: Dicle Üniversitesi Hastanesi sağlık personelinde! Staphylococcus aureus burun taşıyıcılığı ve oksasilin di rencinin araştırılması. 28. Türk Mikrobiyoloji Kongresi Özet Kitabı, s , Antalya, 4-9 Ekim Birinci İ, Çavuşlu Ş, Aygün G: Hastane personelinde Staphylococcus aureus taşıyıcılığı ve izole edilen bakteri lerin antibiyotiklere direnç paternleri. Ankem Dergisi, 13 (2): s.118, 1999

7 Yazışma Adresi Doç.Dr. Ömer POYRAZ Cumhuriyet Üniversitesi Tıp Fakültesi Mikrobiyoloji Anabilim Dalı SİVAS