KLAVYE HAKKINDA B LMEN Z GEREKEN HERfiEY

Transkript

1

2

3 KLAVYE HAKKINDA B LMEN Z GEREKEN HERfiEY TEMEL B LG LER KLAVYE HAKKINDA B LMEN Z GEREKEN HERfiEY Bir klavye üzerinde yüzden fazla tufl mevcuttur, bunlardan birço u çeflitli yaz karakterleridir. Fakat ayn zamanda anlam ço u kifli için meçhul olan birçok tufl da mevcuttur. ki tip tufl ön plana ç kar. Bu iki farkl tip tufltan ilk tür evrensel denen tufllard r ve bunlar n ifllevi istisnas z tüm programlarda ayn d r. Bu tür tufllar genellikle yaz imlecini hareket ettirmeye ve yaz silmeye yönelik olanlard r. Bunlara bir örnek olarak DELETE (Del) tuflunu gösterebiliriz. Di er tufl grubuna ise özel tufllar denir ve bunlar n farkl programlarda de iflik ifllevleri bulunur. Bunlara verilebilecek iyi bir örnek ise (F1 tuflu d fl nda kalan) fonksiyon tufllar d r. Ne var ki bu ikinci gruptaki tufllar n kullan m programlar aras ndaki uyumlulu un art r lmas sayesinde gün geçtikçe azalmakta ve böylece kullan c lar n ifli de kolaylaflmaktad r. Mesela bu sayede Windows alt nda çal flan ço u program n temel kontrol tufllar ayn iflleve sahip hale gelmifltir ki bu büyük bir kolayl kt r. Üçüncü tür tufllara ise k sayol tufllar denir. Bunlar baz tufllara ayn anda basmak suretiyle elde edilen kombinasyonlard r, mesela CTRL + A ya da CTRL + SHIFT + DEL gibi. K sayol tufl kombinasyonlar bir programla çal flmay kolaylaflt rmak üzere kullan l rlar. Mesela ekranda görülen tüm yaz y ayn anda seçmenizi sa layan k sayol tufllar n biliyorsan z, o zaman bu ifllemi klavyeden uzun uzun u raflarak yapman za gerek kalmaz. Bu k sayol tufllar her programda farkl flekillerde çal fl r ancak, ne var ki bunlar n anlamlar da yavafl yavafl uyumlu hale getirilmektedir. En az ndan belli türlerdeki programlarda kullan lan k sayol tufllar afla yukar benzer ifllevlere sahiptirler, mesela hemen tüm belli bafll kelime ifllem programlar nda CTRL + A tufllar na ayn anda basarak ekrandaki tüm yaz y seçebilirsiniz. Fonksiyon tufllar Windows 98 tufllar EVRENSEL TUfiLAR YAZIYI S LMEK Bu tip tufllardan klavyenizde iki tane bulunur, bunlar DELETE ve BACKSPACE tufllar d r. DELETE Bu tufl klavyede DELETE ya da DEL fleklinde gösterilir, bir yaz içinde imlecin sa nda yeralan karakterleri silmek için kullan l r. Mesela ekranda ROCKET kelimesinin görülmekte oldu unu ve imlecin de O ve C harfleri aras nda bulundu- unu düflünelim. DELETE tufluna bast n z zaman C harfi silinecek ve kelime ROKET haline gelecektir. Yön tufllar Rakam tufllar HERKES Ç N B LG SAYAR TEMEL B LG LER 15

4 TEMEL B LG LER KLAVYE HAKKINDA B LMEN Z GEREKEN HERfiEY BACKSPACE Bu tufl farkl klavye modellerinde de iflik flekillerde iflaretlenmifl olabilir. Baz klavyelerde BACK ya da BACKSPACE olarak belirtilirken, baz klavyelerde ise sadece sola do ru bir ok iflaretiyle gösterilir. Bu tufl da ekranda görülen yaz karakterlerini silmek için kullan l r. Ancak daha önce anlat lan DELETE tuflunun aksine, BACKSPACE tuflu imlecin solunda bulunan karakterleri siler. Önceki örne i hat rlay n! mleç yine ROCKET kelimesinde O ve C harfleri aras ndayken BACKSPACE tufluna bast - n zda bir öncekinden farkl olarak O harfi silinecek, sonuçta RCKET gibi manas z bir harfler toplulu ui ortaya ç kacakt r. * PUCU> Klavyede CTRL + A tufllar na ayn anda basarak ekrandaki tüm metni seçmeniz mümkündür. Ancak iki tufla da tam olarak ayn zamanda basman z gerekmez, CTRL tuflunu bas l tutarken A tufluna basman z yeterlidir. Bu koflul genellikle benzer tüm durumlar için geçerlidir. HOME Bu tufl imleci ekranda görülen sat r n en bafl na tafl maya yarar, bazen bu ilk sat r ya da en bafltaki madde de olabilir. HOME tuflu genellikle yaz metinleri üzerinde çal fl rken kullan l r. END END tuflu klavyede genellikle HOME tuflunun hemen alt nda yeral r. Uygulamada ise HOME tuflunun tam tersi iflleve sahiptir, imleci bulundu u sat r n en sonuna tafl r. PAGE UP, PAGE DOWN Klavyeye bakt n zda PAGE UP ve PAGE DOWN olarak iflaretlenmifl iki adet tufl göreceksiniz, bunlar genellikle kelime ifllem programlar nda kullan lan tufllard r. Ekranda birden fazla sayfa büyüklü ünde bir metin bulundu unda bu tufllar iflinizi bir hayli kolaylaflt rabilir. PA- GE UP (Pg Up) tufluna bast n zda yan p sönen metin imleci tam olarak bir sayfa yukar tafl n r ve böylece bir üst sayfa ekranda görüntülenmifl olur. PAGE DOWN (Pg Dn) tuflu ise bunun tam tersi iflleve sahiptir, bu tufla bast n zda yaz imleci bir sayfa afla tafl n r ve böylece bir alt sayfadaki metin ekrana gelir. I INFO> mleç kontrol tufllar genellikle kelime ifllem programlar nda kullan l rlar ve yaz m imlecini ekranda hareket ettirmeye yararlar. mleç yön tufllar, Home, End, PageUp, PageDown bu gruba dahil olan tufllard r. * PUCU> Baz programlarda, mesela kelime ifllem yaz l mlar nda, Insert tuflunu panoda bulunan bir nesneyi metine yap flt rmak için kullanabilirsiniz. INSERT Bu tufl klavyenizde Ins ya da Insert fleklinde gösterilmifltir. INSERT ço u programda herhangi bir fonksiyona sahip de ildir, genellikle sadece kelime ifllem programlar nda kullan l r. Bir kelime ifllem program nda bu tufla bas ld nda Üzerine Yazma modu aktif hale getirilir. Bu durumdayken klavyeden girilen her yeni karakter normal bir biçimde yaz ya eklenir. Ancak e er imleç bir kelimenin üzerinde duruyorsa o zaman yaz lan yerdeki karakterler yeni yaz lanlarla de ifltirilir, böylece ekranda görülen metinde de ifliklikler yap lm fl olur. Insert tufluna bas lmad nda ya da tekrar bas ld nda normal yazma durumunda kal n r, bu durumda girilen karakterler e er o sat rda baflka bir karakter varsa üzerine de il yan na yaz l r. 16 HERKES Ç N B LG SAYAR TEMEL B LG LER

5 KLAVYE HAKKINDA B LMEN Z GEREKEN HERfiEY TEMEL B LG LER SHIFT SHIFT tuflundan klavyenizde sa ve solda olmak üzere iki adet mevcuttur. Bu tufl SHIFT olarak iflaretlenmifl olabilece i gibi sadece yukar do ru bir ok iflaretiyle de belirtilmifl olabilir. SHIFT tek bafl na hiçbir iflleve sahip de ildir, e er sadece SHIFT tufluna basarsan z hiçbir tepki alamazs n z. Bunun nedeni Shift tuflunun gerçek ifllevinin di er tufllar n fonksiyonuna etki etmek olmas d r. Bu tufla bas l tutuldu u sürece aktif hale geçer, b rak ld nda tekrar etkisini yitirir. Bu tufla bast n z zaman klavyedeki di er tufllar tafl d klar ikinci ifllevi ortaya koyarlar, harfler büyük yaz l r, ayr ca özel karakterleri yazmak mümkün olur. Mesela? ya da / özel karakterlerini yazabilmek için iliflkili tufllara SHIFT eflli inde basmak gerekir. Buradaki fl k Caps Lock tuflunun çal fl r durumda olup olmad n gösterir CAPS LOCK Bu tufl klavyenizde CAPS LOCK olarak belirtilmifltir, ifllevi ise harflerin büyük yaz - labilmesini sa lamakt r. Ancak SHIFT tuflunun aksine bu tuflu devaml olarak bas l tutman z gerekmez, bir defa basman z yeterlidir. Buna bast n zda klavyenizin sa üst taraf nda bulunan ilgili led lambas yanarak size tuflun aktif hale geçti ini bildirir, kapatmak için tekrar basmak yeterlidir. Bu tufl aktif oldu u sürece yazd n z tüm harfler büyük harf olarak bas lacakt r. Ancak e er bu esnada SHIFT tufluna basarak yazarsan z ters etki yarat - lacak ve harfler tekrar küçük yaz lacakt r. ESC ESC ya da ESCAPE olarak iflaretlenmifl bu tufla ESCAPE tuflu denir. Görevi ise belirli durumlarda menülerden ç kmak, masaüstünde aç k bulunan pencereleri kapatmak ya da bir program n çal flmas na son vermektir. ENTER Klavyenizde bulunan en büyük tufl olan ENTER duruma göre de iflen ifllevlere sahiptir. Bu ifllevlerden en çok kullan lan belirli bir durumu ya da de eri onaylamakt r. Mesela ekranda sizden herhangi bir konuda onay isteyen bir pencere aç ld nda yapman z beklenen fl klardan birini seçip ENTER tufluyla seçiminizi onaylamakt r. Bu tuflun bir baflka önemli ifllevi ise kelime ifllem programlar nda bir metin yazarken paragraf sona erdirmek ve yeni bir paragraf açmakt r. Baz insanlar her cümlenin sonunda ENTER tufluna basarlar ki bu büyük bir yanl flt r. CTRL Bu tufl klavyenizde CTRL ya da CONTROL olarak iflaretlenmifl olabilir ve bundan iki tane mevcuttur, ancak ikisinin de ifllevi ayn d r. Kendi bafl na herhangi bir etkisi bulunmayan CTRL tuflu genellikle önceden de bahsetti imiz k sayol tufl gruplar n n uygulanmas nda kullan l r. TAB Klavyenizde TAB ya da karfl l kl iki ok iflaretiyle gösterilmifl olan bu tuflun birkaç önemli ifllevi vard r. Bunlardan ilki Windows iflletim sistemindeyken çeflitli simgeler, nesneler, menüler aras nda dolaflabilmenize imkan sa lamakt r. Bir di er ifllevi kelime ifllem programlar nda yaz m imle- * PUCU> cini belli miktarda sa a do ru kayd rmakt r, bu miktar önceden ayarlanabilir. Yine Günümüzde kullan lan geliflmifl kelime ifllem yaz l mlar sat r sonlar n kendiliklerinden belirleyebilecek yap dad rlar. Bu baflka bir ifllevi de hesap tablosu programlar nda hücreler aras nda dolaflabilmenizi sa lamakt r. TAB tufluna basarak hücreler aras nda ileri do ru gidebilir, TAB ve yüzden ENTER tuflunu sadece paragraflar SHIFT tufllar na ayn anda bast n zda ise geriye dönebilirsiniz. bitirmek için kullanman z yeterlidir. HERKES Ç N B LG SAYAR TEMEL B LG LER 17

6 TEMEL B LG LER KLAVYE HAKKINDA B LMEN Z GEREKEN HERfiEY ALT Bu tufltan klavyenizde iki tane bulunur, genellikle sa tarafta olan Alt Gr fleklinde gösterilir ve etkisi CTRL + ALT kombinasyonuna eflittir. Normal ALT tuflu ço u programda standart menünün aç lmas nda kullan l r, daha sonra yön tufllar n kullanarak bu menüde dolaflmak mümkündür. Alt bundan baflka k sayol tufl kombinasyonlar nda da kullan l r. Alt Gr tuflu ise nispeten az kullan lan özel karakterlerin yaz lmas n sa lar. Mesela genellikle elektronik posta adreslerinde kullan sembolünü yazabilmek için Alt Gr ile birlikte Q tufluna basmak gereklidir. F1 tufluna bas ld nda Yard m menüsü aç l r. F1 Belki de hemen tüm programlarda ayn iflleve sahip olan tek tufl F1 tufludur. Bu tufl yard m menüsünü harekete geçirir. Yine Windows iflletim sistemi içinde herhangi bir yerde bu tufla bast - n zda yard m ekran belirecektir. ÖZEL WINDOWS 98 TUfiLARI Özellikle son zamanlarda üretilen klavyelerin hemen hepsinde bulunan özel tufllardan biri BAfiLAT menüsünü açmaya yarayan bu tufltur. Bu sayede Bafllat tufluna basarak menüleri açmak daha kolay ve h zl bir hale gelir. E er klavyenizde bu tufl mevcut de ilse o zaman ayn etkiyi CTRL + ALT + Escape tufllar na birlikte basarak elde edebilirsiniz. Yine son zamanlarda üretilen klavyelerde bulunan özel Windows tufllar ndan biri de yanda görülen ve normalde sa fare tufluyla aç lan menüleri çal flt ran tufltur. Özellikle kelime ifllem program gibi yaz l mlarla çal fl rken sa tufl menülerini h zl bir flekilde aç p oradan gerekli de ifliklikleri yapabilmenize imkan tan r. PRINT SCREEN Bu tuflun ne ifle yarad ilk bak flta pek anlafl lmaz, e er bu tufla basarsan z herhangi bir etkisini göremezsiniz. Ancak e er panoyu (Clipboard) kontrol ederseniz orada bir resim dosyas bulursunuz. Print Screen tuflunu kullanarak herhangi bir resmi yakalayabilir ve panoya kaydedebilirsiniz. Bu resmi de Paint gibi herhangi bir resim iflleme program kullanarak istedi iniz flekilde iflleyebilirsiniz. Klavyede bulunan di er fonksiyon tufllar na gelince, maalesef bunlar n genellikle hangi ifllere yarad n kesin olarak söylemek pek mümkün de ildir. Pek ço u programdan programa de iflen ifllevlere sahiptirler. Son zamanlarda fonksiyon tufllar n n ifllevlerini belirgin bir hale getirmek için çal flmalar yap lm flsa da baz Windows programlar haricinde bu çaba pek sonuç getirmemifltir. Mesela pek çok dosya yönetim program nda F2 tuflu dosya ad n n de ifltirilebilmesini sa lar. Windows tufluna bast n zda Bafllat menüsünün aç ld n göreceksiniz. Di er özel Windows tuflu sayesinde sa tufl menülerini açabilirsiniz. 18 HERKES Ç N B LG SAYAR TEMEL B LG LER

7 YAZILIM TÜRLER TEMEL B LG LER YAZILIM TÜRLER Bilgisayar n za hayat veren gerçek unsur, üzerinde çal flt rd n z yaz l mlard r. Bu yaz l mlar sayesinde hayal etti iniz pek çok fleyi gerçeklefltirebilir ve bilgisayar - n z verimli bir biçimde kullanabilirsiniz. Bilgisayar n zla do ru bir biçimde anlaflabilmek için çok temel bir programa ihtiyac n z vard r, bu programa basitçe iflletim sistemi denir. flletim sisteminiz bilgisayar n z açt n z andan itibaren ekranda belirerek sizden gelecek komutlar beklemeye bafllar. Fare ve klavyeniz arac l yla sizden ald komutlar uygulamaya koyan iflletim sistemi, emirlerinizi yerine getirebilmek için bilgisayar n zda kurulmufl olan di er programlarla iletiflim kurar ve onlar çal flt r r. Sisteminizde kurulu olan programlar ekranda küçük sembollerle temsil edilirler. Bu resimler genellikle ilgili olduklar program n yeteneklerini ça r flt ran görünümlere sahiptirler. Mesela çeflitli film dosyalar n açabilmenizi sa layan bir program n masaüstündeki simgesi film fleridi fleklinde olabilir. Ayn flekilde resim yapmak için kulland - n z bir program n simgesi resim f rças fleklinde, elektronik posta al p göndermek için kulland - n z bir baflka program n simgesi de mektup fleklinde olabilir. Bunun amac ça r fl m yoluyla kullan c n n neyin ne ifle yarad n hat rlamas n sa lamak ve iflini kolaylaflt rmakt r. Günümüzde en yayg n olan iflletim sistemi Microsoft yap m Windows 98 dir. Hemen her kiflisel bilgisayarda kullan lmakta olan bu sistem genellikle ço u üretici taraf ndan standart donan ma dahil edilmektedir. Bu aç dan günümüz kullan c lar oldukça flansl say l rlar, çünkü Windows hem kullan fll hem de yayg n bir iflletim sistemidir. Bilgisayar n zla do ru bir biçimde iletiflim kurabilmeniz sa l kl bir çal flma yürütebilmeniz aç s ndan çok önemlidir. Bunu yapabilmek içinse öncelikle bilgisayar n - z n sizinle ayn dili konufluyor olmas gereklidir. Bu yüzden bir bilgisayar sat n al rken öncelikle iflletim sistemi ve di er temel yaz - l mlar n kendi dilinizde haz rlan- Bir dosya yönetim program olan Servant Salamander, tipik bir Freeware programd r. I INFO> FREEWARE YAZILIMLAR ÜCRETS ZD R Freeware ad verilen türden yaz l mlar piyasada özellikle Internet üzerinde ücretsiz olarak sunulurlar. Bunlar ne yüklerken ne de kullan rken ücret ödemeniz gerekmez. Ofis 97 oldukça popüler bir ofis iflletim programlar pakedidir. Uygun yaz l mlarla bilgisayar n zda film bile çekebilirsiniz. * PUCU> YEN B R B LG SAYAR VE filet M S STEM Yeni bir bilgisayar al rken beraberinde verilen iflletim sisteminin kullan c lisans bulunmas na dikkat edin ve bunu dikkatle o- kuyun. Asla iflletim sistemi olmayan bir bilgisayar sat n almay n, çünkü bu haliyle çal flt rman z mümkün olmayacakt r. Ayr ca korsan kopya iflletim sistemi olan bir bilgisayar sat n almaktan da kesinlikle kaç n n. HERKES Ç N B LG SAYAR TEMEL B LG LER 19

8 TEMEL B LG LER YAZILIM TÜRLER Winzip en popüler Shareware yaz - l mlardan biridir. I INFO> BETA YAZILIM NED R? Bazen piyasada BETA tabir edilen yaz - l mlara da rastlamak mümkündür. Beta yaz l mlar, üzerinde çal fl lan bir program n test amac yla haz rlanm fl versiyonudur. Bunlar n kullan m amac henüz tamamlanmam fl bir program farkl donan mlarla test etmek, böylece olas hatalar ürün piyasaya sürülmeden önce bulup düzeltebilmektir. m fl olmas na dikkat etmelisiniz. Neyse ki Windows ve di er belli bafll programlar n Türkçe versiyonlar piyasada bulunmaktad r. Tabii bilgisayar n za ngilizce ve di er yabanc dillerde haz rlanm fl programlar da kurabilir, çal flt rabilirsiniz. Ancak e er yabanc diliniz yeterince güçlü de ilse o zaman çal flmalar n z esnas nda büyük zorluklar çekebilirsiniz. * PUCU> SHAREWARE BEDAVA DE LD R Shareware yaz l mlar ço u kiflinin düflündü- ünün aksine tamamen ücretsiz de ildirler. Genellikle k sa bir deneme süresinden sonra yaz l m size kullan m hakk n z n bitti ini hat rlat r. Bundan sonra ancak telif hakk n gerekti i gibi ödeyerek yaz l m n tam kullan m hakk n alabilirsiniz. YAZILIM TÜRLER Piyasada s radan bir kullan c n n ilgisine sunulan birkaç farkl tür yaz l m bulunmaktad r. lk tür, al flk n oldu umuz gibi bilgisayar ve ilgili fleylerin sat ld ma azalardan belli bir ücret karfl l temin edilen yaz l mlard r. Genelde ofis, tasar m, muhasebe, oyun ve benzeri yaz - l mlar bu flekilde edinebiliriz, ancak bunlar n fiyatlar genellikle ürünün ciddiyetiyle do ru orant l olarak yükselir çünkü, gelifltirme maliyetleri ço unlukla bir hayli yüksektir. Bu tür al flverifllerde özellikle ürünün kullan c belgesini kontrol etmeyi ve korsan kopya olmad ndan emin olmay unutmay n! Unutmay n, Tüm ciddi yaz l m üreticileri programlar na teknik destek sa lamaktad r. Baz yaz l m üreticileri ise programlar n n deneme sürümlerini piyasaya ç kararak ürünün potansiyel müflteriler taraf ndan denenmesi için f rsat sa larlar. Bu tür deneme sürümleri genellikle k sa bir kullan m süresine sahiptirler, daha sonra çal flmay keserler, e er iflinize yar yorsa tam sürümünü sat n alman z gerekir. Bunun d fl nda Shareware ad verilen bir baflka yaz l m türü de piyasada çok yayg n olarak bulunur. Genellikle Internet üzerinde bolca bulunan bu tür yaz - l mlar size özelliklerinin bir k sm n n kullanma iznini verecek flekilde haz rlanm fllard r. Bu tür yaz l mlar büyük firmalardan ziyade bir ya da birkaç programc dan oluflan gruplar n ürünleridir. E er yaz l m inceler ve be enirseniz program gelifltiren kifliye belirli bir bedel ödeyerek tam kullan m sa layacak flifreyi ya da ek veri paketlerini al rs n z. Programlama yaz l mlar genellikle en karmafl k ve en büyük yaz l mlard r. Bu tür bir program kullanarak tebrik ve posta kartlar bile üretebilirsiniz. Bu yaz l m türleri içinde en ilginç olan ise flüphesiz Freeware tabir edilen ve tamamen ücretsiz olan yaz l mlard r. Bu tür yaz l mlar n programc lar kullan c - lardan kesinlikle herhangi bir telif ücreti talep etmezler ve ürünlerinin tam sürüm versiyonlar n herkesin serbest kullan m - na sunarlar. Bu s n fa giren yaz l mlar özellikle Internet üzerinde sunulduklar ndan eriflilmesi oldukça kolayd r ve kullan c ya herhangi bir yük getirmezler. OR J NAL YAZILIMLARI NASIL TANIYACAKSINIZ? Orijinal yaz l mlar korsan kopyalardan ay rmak asl nda oldukça kolayd r. Öncelikle orijinal yaz l mlar kendi özel karton kutular n n içinde sat fla sunulurlar. Kutunun üzerinde yaz l m n içeri ini ve çal flmak için ihtiyaç duydu u temel sistem özelliklerini belirten metinler bulunur. Ayr ca yine kutunun üzerinde ürünün yasal bir kaynaktan geldi ini gösteren özel etiketler ve iflaretler bulunur. Kutunun içinde ise yaz l m içeren kay t ortam mevcuttur, bu genellikle bir ya da daha fazla CD-ROM olur. Bunun haricinde yaz l m n kullan m k lavuzlar, garanti belgesi, sat fl anlaflmas ve üreticinin dahil etmeyi uygun gördü ü di er malzemeler bulunur. Burada garanti ve sat fl belgeleri özellikle önemlidir, kulland n z yaz - l m n orijinal oldu unu esas bunlar kan tlar. 20 HERKES Ç N B LG SAYAR TEMEL B LG LER

9 TAR H VE SAAT WINDOWS TAR H VE SAAT Bilgisayar n z n tarih ve saat ayarlar n do ru olarak yapman z önemlidir. Bunu Denetim Masas panelinizdeki Tarih/Saat ayarlar menüsünden yapabilirsiniz. Tarih/Saat ayarlar menüsüne ulaflabilmek için öncelikle görev çubu undaki Bafllat tufluna bas n, buradan Ayarlar seçene inin alt ndaki Denetim Masas fl kk na t klay n. Denetim Masas penceresi aç ld nda orada Tarih/Saat ayarlar simgesini göreceksiniz, buna sol fare tufluyla çift t klad - n zda ilgili ayar paneline ulaflabilirsiniz. Tarih/Saat ayarlar panelinden bilgisayar n z n zaman ve saat dilimi ayarlar n yapman z mümkündür. Her iki ayar da bilgisayar n z n çal flmas nda önemli rol oynarlar. Bu bölümde esas olarakbunlar nas l de ifltirece inizi anlataca z. Ancak öncelikle bu ayarlar n ne ifle yarad klar n ve neden önemli olduklar n görelim. Tarih/saat simgesi ya da üzerinde de ifliklik yap l rsa bu bilgi de yine künyeye ifllenir. Mesela yazmakta oldu unuz bir mektubun en son fleklini görmek istedi inizde tarih bilgisinin önemi ön plana ç kar, girilen tarihi kontrol ederek birçok mektup içinden en son hangisi üzerinde çal flmakta oldu unuzu kolayl kla tesbit edebilirsiniz. Bunun d fl nda tarih ve saat Windows görev çubu u üzerinde de görüntülenmektedir, bu sayede çal fl rken zamandan da haberiniz olur. TAR H VE SAAT AYARLARINI YAPMAK Tarih ve Saat ayarlar panelinde iki seçenek bulunur; Tarih seçene inden gün, ay ve y l ayar n yapabilirsiniz, Zaman ayar ise saati ayarlaman za imkan tan r. Tarih/Saat I INFO> DO RU ZAMAN AYARI ÇOK ÖNEML D R Elektronik posta programlar gibi birçok önemli yaz l m n hatas z çal flabilmesi için zaman ayarlar n n do ru olmas gereklidir. TAR H/SAAT AYARLARI B R B LG SAYARDA NE fie YARAR? Tarih ve saat, bilgisayar n zdaki dosyalar n tan nmas ve tan mlanmas için kullan lan önemli verilerden ikisidir. Yeni bir dosya oluflturuldu- unda o anki tarih ve saat tan m künyesine girilir, ayr ca bu dosyaya ne zaman eriflilirse Windows 98 masaüstünde zaman göstergesi görev çubu unun sa alt köflesinde yeral r. HERKES Ç N B LG SAYAR WINDOWS 9

10 WINDOWS TAR H VE SAAT Buradan zaman ve tarih ayarlar n z de ifltirebilirsiniz. I INFO> YÖRESEL AYARLAR Windows 98 içinde bulunan Yöresel Ayarlar menüsü sadece do ru zaman ve tarih ayarlar n yapman z sa lamakla kalmaz, bunlar n yan s ra oldukça ilginç seçenekler de sunar. Buradan zaman n çok farkl flekillerde gösterilmesini sa lamak mümkündür. Ayr ca e er yabanc döviz kurlar n s k kullan yorsan z yine buradan uygun parasal sembolün seçilmesini sa layabilirsiniz. Burada zaman ayarlamak için yapman z gereken, yuvarlak saat kadran alt nda bulunan göstergedeki hanelere fare ile t klamak ve do ru zaman yandaki afla -yukar oklar yard m yla girmektir. Yine ayn flekilde Tarih k sm ndaki ayarlar da de- ifltirebilirsiniz, gereken ayarlar yap p bitirdikten sonra bu yeni de erlerin geçerli olmas için tüm yapman z gereken ayar tablosunun en alt nda yeralan Uygula dü mesine t klamakt r. Bundan sonra sisteminiz, saati girdi iniz yeni de erleri kullanarak çal flmaya bafllayacakt r. SAAT D L M Dünyam z ngiltere deki Greenwich Gözlemevi merkez al narak farkl yöresel saat dilimlerine bölünmüfltür. Bilgisayar n zdaki Tarih ve Saat ayarlar k sm nda yeralan Saat Dilimi seçene i bulundu unuz bölgeye uygun saat dilimini do ru olarak seçebilmenize imkan tan r. O an bulundu unuz saat dilimini dünya haritas n n üzerindeki k s mda bulunan listeden seçerek de ifltirebilirsiniz. E er s k s k yabanc ülkelere seyahat ediyor ve bilgisayar n z da beraberinizde götürüyorsan z, o zaman her gitti iniz ülkede saat ayar n tekrar de ifltirmeniz gerekmemektedir. Tüm yapman z gereken bu panelden uygun saat dilimini seçmektir, do ru saat kendili inden ayarlanacakt r. Ayr ca bilgisayar n z yaz saati uygulamas n da kendili inden ayarlayabilir, yapman z gereken Tarih/Saat ayar panelinde bulunan Gün fl - ndan yararlanma de iflimlerinde saati otomatik olarak ayarla seçene ini iflaretlemektedir. Böylece sisteminiz yaz saati uygulamalar n otomatik olarak gerçeklefltirecek, ayr ca bir mesajla da sizi bu konuda uyaracakt r. Tarih/Saat ayarlar bilgisayarlarla çal fl rken önemli oldu undan s k s k do ru oldu unun kontrol edilmesi gerekir. Yöresel ayarlar özellikle çok s k seyahat edenler için oldukça önemlidir. Baz programlar ifllerini do ru yapabilmek için zaman ayarlar na ihtiyaç duyarlar. 10 HERKES Ç N B LG SAYAR WINDOWS

11 B R MEKTUP YAZMAK PROJELER B R MEKTUP YAZMAK Bilgisayar üzerinde en s k yap lan ifllerden biri metin belgeleri oluflturmak ve düzenlemektir. Windows bu ifl için oldukça uygun bir yaz l m içermektedir. Windows iflletim sistemi içinde bulunan Wordpad adl yaz l m özellikle metin belgeleri oluflturmak ve düzenlemek için haz rlanm flt r. Temel bir kelime ifllem program nda olmas gereken hemen tüm özelliklere sahip olan Wordpad, MS Word kadar detayl ve yetenekli de ildir, ancak oldukça kullan fll d r. fiimdi bu program kullanarak basit bir mektubu nas l yazabilece inizi anlataca z. * PUCU> B LG SAYARDA YAZMANIN FAYDALARI Bilgisayarda yaz yazman n sa lad en büyük kolayl klardan biri de yaz m hatalar konusunda endiflelenmenize gerek olmamas d r. Kelime ifllem yaz l mlar n n büyük bir k sm otomatik olarak yaz m denetimi yapabilirler ve sizi bunlar hakk nda uyar rlar, böylece çeflitli düzeltmeler yapmak kolaylafl r. Üzerinde çal flmay bitirdi iniz belgeyi kaydettikten sonra yaz c yard m yla ka da basabilir, üstelik bunu istedi iniz kadar çok tekrarlayabilirsiniz. Fare imlecini bir tufl üzerine getirdi iniz zaman birkaç saniye içinde fonksiyonunu görüntüleyecektir. Standart menü Araç çubu u 1. ADIM - PROGRAMI ÇALIfiTIRMAK Her zaman yapt n z gibi öncelikle Bafllat tufluna t klayarak buradaki menüye girin. Buradan önce Programlar, sonra da Donat lar alt menülerini aç n ve orada bulunan Wordpad seçene ine t klayarak yaz l m çal flt r n. Wordpad her W ndows yaz l m nda oldu u gibi kendi özel penceresi içinde çal flmaya bafllayacak ve ekranda belirecektir. I INFO> 2. ADIM - YAZIM Bir bilgisayarda yaz yazmakla herhangi bir daktiloda yazmak aras nda hemen hiç fark yoktur denebilir. Ancak iflleyiflte baz önemli de ifliklikler vard r, öncelikle yazarken sat r Ekran n üzerindeki yan p sönen ince çizgiyi farkettiniz mi? Buna imleç ad verilir. sonlar n za dikkat etmek zorunda de ilsiniz, bilgisayar önceden belirlenmifl ka t boyutuna göre sat r n bulundu u yerden itibaren yaz lmaya Klavyeden yazd n z metin bu imlecin nerede sona erdi ini hesaplay p bir bafllayacakt r. sonraki sat ra otomatik olarak geçer. Bu durum hiç ara vermeden yazmaya devam edebilmenize imkan tan r, Enter tufluna sadece üzerinde çal flmakta oldu unuz paragraf bitirmek istedi inizde basman z yeterlidir. Ço u insan buna dikkat etmemekte ve sat r sonlar nda gereksiz yere Enter tufluna basmaktad r, bu yaz m esnas nda s k yap lan önemli bir hatad r. HERKES Ç N B LG SAYAR PROJELER 15

12 PROJELER B R MEKTUP YAZMAK * PUCU> MET N PARÇALARINI HIZLI BLOKLAMAK Modern kelime ifllem programlar metin k - s mlar n h zl bir biçimde blok olarak seçebilmenizi sa layacak flekilde tasarlan rlar. Herhangi bir kelimeye çift t klad n zda tüm kelime seçilecektir. E er kelimeye arka arkaya üç kez t klarsan z o zaman kelimenin içinde bulundu u tüm paragraf n seçilmesini sa lars n z. * PUCU> SON HAREKET GER ALMAK Ekran n üst k sm nda bulunan araç çubu- unda Geri Al tuflu bulunur. Bu tufl yard m yla son yapt n z hareketi geri alabilirsiniz, mesela bir silme ifllemini iptal edebilirsiniz. Ayn etkiyi CRTL + Z tufllar na birlikte basarak da elde edebilirsiniz. 3. ADIM - DÜZENLEME Normal bir daktiloda yaz yazarken çok dikkatli olmak gerekir, çünkü yaz m hatalar n düzeltmek imkans zd r. Ne var ki bilgisayar için ayn fley geçerli de ildir, üzerinde çal flmakta oldu unuz bir belge üzerinde rahatl kla de ifliklikler yapabilir ve hatalar düzeltebilirsiniz. Delete ve Backspace tufllar yla hatalar silebilir, Insert tuflu yard m yla yaz lm fl olan n üzerine tekrar yazabilirsiniz. Metin üzerinde yön tufllar n kullanarak imleci istedi iniz yere rahatl kla getirebilirsiniz, daha h zl gezinmek içinse fare ile metinde istedi iniz noktaya bir defa t klaman z yeterlidir. 5. ADIM - YAZICIDAN ÇIKIfi ALINMASI E er bilgisayar n za bir yaz c ba l ysa o zaman haz rlad n z belgeyi ka t üzerine dökebilirsiniz. Bunu yapmak için öncelikle ekran n üst k sm nda bulunan araç çubu undaki Yazd r tuflunu bulun, bu tufl genellikle üzerinde bulunan bir yaz c resmiyle simgelenir. Tabii yaz c n z n do ru ba lanm fl ve çal flmaya haz r durumda olmas gerekiyor, aksi halde hata mesajlar yla karfl laflabilirsiniz ve yazd rma ifllemi gerçekleflemez. Yazd rma komutunu verdikten sonra biraz beklemeniz gerekebilir, baz yaz c lar harekete geçmek için biraz zamana ihtiyaç duyarlar. Yazd rma ifllemi bittikten sonra yine araç çubu undaki Dosya seçene inden aç lan menüdeki Ç k fl fl kk yard m yla program kapatabilirsiniz. 4. ADIM - SEÇ M YAPMAK Baz durumlarda oldukça büyük bir metin parças üzerinde de ifliklik yapman z gerekebilir. Böyle durumlarda tüm bir sözcü ün hatta paragraf n ü- zerine yenisini yazmak mümkündür. Yapman z gereken üzerinde de ifliklik yapmak istedi iniz parçay blok olarak seçmektir, bundan sonra yapt n z tüm de ifliklikler bu k sm bir bütün olarak etkileyecektir. Bir metin parças n blok halinde seçebilmek için öncelikle yaz imlecini fare yard m yla seçilecek k sm n bafllang c na getirin. Daha sonra sol fare tufluna bas l tutarak imleci sürüklemeye bafllay n, imleci geçirdi iniz bölgelerdeki metin parçalar seçilecektir. Bu sürükleme ifllemini belirledi iniz metin parças n n sonuna varana dek devam ettirin, sona vard n zda sol fare tuflunu b rak n. Seçti iniz k sm n renginin de iflti ini göreceksiniz, art k yapaca n z her de ifliklik bütün bu k sm etkileyecektir. Dikkatli olman z gereken bir nokta var! E er bir metin parças seçiliyken klavyeden herhangi bir fley yazmaya bafllarsan z, tüm seçili k s m silinecek ve yerine yeni yazd n z karakterler bas lacakt r. Mesela böyle bir durumda a harfine basarsan z büyüklü ü hiç dikkate al nmadan tüm seçili metin parças silinir ve yerine a harfi bas - l r. 16 HERKES Ç N B LG SAYAR PROJELER

13 PAINT - FAYDALI B R UYGULAMA PROJELER FAYDALI B R UYGULAMA: PAINT Daha önce bilgisayar n a rl kl olarak metin düzenleme ifllerinde kullan ld n söylemifltik, ancak yetenekleri bununla s n rl de ildir. Bilgisayar n z baflka ifllerde, mesela resim yapmakta da kullanabilirsiniz. Resim yapmak insano lunun bilinen en eski u rafllar ndan biridir, hemen herkes en az ndan çocuklu unda resimle biraz olsun ilgilenmifltir. Durum böyle olunca Windows iflletim sisteminin de bir resim program içermesine flafl rmamak gerekir. Bu bölümde Paint adl bu uygulaman n nas l kullan laca na bakaca z. Tabii bafllang çta yapaca m z resimler pek sanat eserine benzemeyebilir, ancak zaten burada amac m z öncelikli olarak bir Windows uygulamas n n nas l çal flt r laca n görmek ve belki biraz da fare al flt rmas yapmak. 1. ADIM - UYGULAMANIN BAfiLATILMASI fiu ana dek yapt m z di er al flt rmalarda bir Windows uygulamas n n nas l çal flt r laca n görmüfltük, Paint için de durum farkl de il. Öncelikle Bafllat tufluna t klay n, aç lan menüden Progamlar, oradan Donat lar fl kk n seçin. Paint uygulamas n Donat lar fl kk n n alt nda bulacaks n z, buna sol fare tufluyla t klay p uygulamay çal flt r n. Paint tipik bir Windows uygulamas d r, kendine ait özel bir pencere içinde ekranda belirecek ve çal flmaya bafllayacakt r. E er pencerenin boyunu be enmezseniz bunu istedi iniz gibi ayarlayabilirsiniz. Ekranda imlecinizi pencerenin kenar na götürün, imleç çift yönlü ok iflaretine dönüfltü ünde ise sol tufla bas l tutarak fareyi hareket ettirin. Böylece pencere boyutunu ayarlad ktan sonra imlecinizi ekranda Paint çal flma penceresinin üzerine do ru götürün, imlecin bu pencere üzerindeyken farkl bir flekil ald n göreceksiniz. Bunun anlam imlecin bu alanda farkl ifllevler tafl - d d r. Windows uygulamalar genelde bu flekilde çal flt r l r. Standart menü 2. ADIM - Seçili araç ARAÇ ÇUBU U Araç çubu u Art k uygulama çal flt r ld na göre resim yapmaya bafllayabiliriz, imleci çal flma alan üzerinde herhangi bir noktaya götürün ve sol fare tufluna bas l tutarak gezdirin. Seçili araç için Alan n sol taraf nda bulunan araç çubu u çizimde yard m kullanmak için farkl araçlar seçebilmenize imkan sa lar. Burada bulunan tufllar n üzerindeki resimler tufllar n ifllevini aç klamaktad r, mesela kalem tuflu ince çizgiler, f rça tuflu kal n çizgiler çizmenize, sprey tuflu ise boya püskürtme efekti elde etmenize yarar. E er tufllardan herhangi birinin ne ifle yarad n anlamakta zorlan rsan z, o zaman imleci birkaç saniye tuflun üzerinde tutun ama t klamay n, küçük bir yard m penceresi aç lacakt r. Ayr ca çal flma penceresinin alt k sm nda da küçük bir aç klama belirir. I INFO> UYGULAMALARI HIZLI ÇALIfiTIRAB LMEK Windows alt nda uygulamalar Bafllat tuflundan çal flt rmak flart de ildir. Çok s k kulland n z programlar n k sayollar n masaüstüne atarsan z bunlara eriflmeniz kolaylafl r. Mesela Paint için masaüstünde bir k sayol simgesi oluflturursan z, buna çift t klayarak program hemen çal flt rabilirsiniz. HERKES Ç N B LG SAYAR PROJELER 17

14 PROJELER PAINT - FAYDALI B R UYGULAMA 3. ADIM - RENK SEÇ M Çal flma alan n n alt k sm nda renk paletini göreceksiniz, buradan çizimde kullanmak istedi iniz rengi seçmeniz mümkündür. mleci buradaki renklerden herhangi birinin üzerine getirin ve sol fare tufluna Ön ve arka plan renkleri t klay n, art k yapt n z çizimler seçilen renkte olacakt r. Bu t pk gerçekten resim yaparken f rçan z farkl boyalara bat rmak gibidir. Renk paleti Paint nispeten basit bir çizim program oldu undan çok fazla renk seçene i sunmamaktad r, ancak çok daha geliflmifl ve detayl di er çizim programlar genifl bir renk yelpazesinde kendi özel renk tonlar n z yaratman za bile imkan tan rlar. mleç pozisyonu Nesne boyutu 4. ADIM - DÜZENLEME Boya ve ka tla resim çal fl rken yap lan hatalar düzeltmek çok zor, hatta bazen imkans zd r. Ancak bilgisayar üzerinde bu durum büyük bir sorun say lmaz, rahatl kla resimde istedi iniz düzeltmeleri yapabilirsiniz. Çal flma alan n n Kayd rma üst k sm nda bulunan seçeneklerden Düzen fl kk na t kla- çubu u y n, aç lan menüden Geri Al seçene ine t klad n zda resim üzerinde son yap lan ifllem her neyse iptal edilecektir. Ayn etkiyi k sa yoldan CTRL + Z tufllar na birlikte basarak da 4:98 215x31 elde edebilirsiniz. Baz durumlarda Paint ile açt n z ya da kendi haz rlad - n z bir resim dosyas ekrandaki çal flma alan ndan daha büyük o- labilir. Bu gibi durumlarda resim aç - lacak ancak tam anlam yla ekrana s mayacakt r, fakat çal flma penceresinin yan nda ve alt nda kayd rma çubuklar belirecektir. Bu çubuklar vas tas yla resmi istedi iniz flekilde kayd rarak görebilirsiniz. * PUCU> YAPTI INIZ RES M NE fi N ZE YARAYACAK? fiu an için bilgisayarda resimler yapmak faydas z bir u rafl gibi görünebilir, ancak asl nda el becerinizi art rmakta, Windows ile çal flmaya al flmakta ve hoflça vakit geçirmektesiniz. Ayr ca zaman içinde ortaya ç kacak güzel resimleri pek çok iflte kullanabilirsiniz. Mesela masaüstüne kaplamak için güzel bir manzara resmi yapabilirsiniz, karikatür bantlar haz rlayabilirsiniz. 5. ADIM - DOSYAYI KAYDETMEK Resim üzerindeki çal flman z sonuçland nda art k bunu kaydetme zaman gelmifltir. Bunu yapmak için ekran n üst k sm nda bulunan Dosya seçene ine t klay n ve menüye ulafl n. Burada Kaydet ve Farkl Kaydet fleklinde iki seçenek bulunmaktad r. Bunlardan herhangi birine t klad - n zda karfl n za bir dialog kutusu ç kacakt r. Kaydet seçene i do rudan önceden belirlenmifl noktaya kaydetmenizi sa lar, Farkl Kaydet seçene iyse dosyay kaydetmeden önce dizinin de ifltirilmesine imkan tan r. Her iki koflulda da dosyay henüz ilk defa kaydetmekte oldu unuz için program size resmi hangi isimle ve nereye kaydetmek istedi inizi soracakt r. Daha sonra kolayca yerini bulabilmek için dosyan z uygun bir klasörün alt na ve kolayca akl n zda kalacak bir isimle kaydetmenizi öneririz. Kaydedilecek dosya ad n buraya yaz n Kaydet dialog penceresi Son olarak kaydet tufluna bas n 6. ADIM - YAZICIDAN ÇIKIfi ALINMASI E er bilgisayar n za ba l ve bask ya haz r durumda bir yaz c varsa o zaman haz rlad n z resmi ka t üzerine dökebilirsiniz. Çal flma penceresinin üst k sm ndaki Dosya seçene inde bulunan Yazd r komutu size bunu yapma imkan sunmaktad r. Ancak dikkat etmeniz gereken bir nokta var, o da yaz c n z n resim basmaya uygun olmas d r. Eski tür nokta vurufllu yaz c lar genellikle sadece metin basmaya elverifllidir. Di er yaz c tipleriyse e er renkli de illerse resminizi sadece gri tonlarda basabilirler. 18 HERKES Ç N B LG SAYAR PROJELER

15 WEB ÜZER NDEK LG NÇ S TELER INTERNET F LMLERDEK LG NÇ HATALAR Titanik filminde baflroldeki Rose isimli karakterin genç halinde göz renginin yeflil, yafll halinde de mavi oldu una dikkat etmifl miydiniz? Ya da Star Wars Bölüm 1 de Pod yar fllar nda arkadaki izleyici kalabal aras nda Indiana Jones giyimli birinin oldu unu biliyor muydunuz? Bu ve bunun gibi filmlerde yer alan kaç rd n z ilginç sahneleri ya da çekim hatalar n ö renmek istiyorsan z bu siteyi mutlaka ziyaret etmeniz gerekiyor. Sitede her geçen gün yenilenen ve artan 1000 in üzerinde filmde yer alan 4250 ye yak n film hatas yer al yor. Ayr ca siteden filmler ile ilgili linklere ve haberlere ulaflmak da mümkün oluyor. TOP25 link ine t klad n zda en fazla hataya sahip 25 filme ulaflabiliyorsunuz. T.C. KÜLTÜR BAKANLI ININ RESM S TES E er sanat ile çok ilgiliyseniz ya da sadece o haftal k kültürel faliyetler hakk nda bilgi almak istiyorsan z arad n z fazlas yla bulabilece iniz bu site, tam da Kültür Bakanl n n ad na yarafl r bir kalitede haz rlanm fl. Dört ana ba lant y kullanarak kültür bakanl hakk nda bilgi almak, Devlet Opera ve Balesi, Devlet tiyatrolar, senfoni orkestralar programlar, sergiler, yar flmalar, yurtd fl etkinlikleri program na ulaflabilmenin yan nda il il tüm Türkiye için genel bilgilere ve turistlik yerlere ulaflmak da mümkün. Bunun yan nda Türkiye nin flaheserleri, el ve plastik sanatlar, halk ozanlar ve mimarisi, geleneksel kültürler ve Türk mutfak kültürü gibi bafll klar da site içinde yer al yor. TÜRKÇE B R ARAMA MOTORU Internet üzerinde nereye bakaca n z bilmeden arad n z bulabilmeniz hemen hemen mümkün de ildir. Adresi bilmiyorsan z istedi inize ulaflabilmek için sizi yönlendirecek bir siteye baflvurman z gerekir. Yurtd fl nda örne- ine çok rastlad m z bu tür sitelerin Türkiye deki örneklerinden biri olan Netbul da özellikle Türkçe içerikli siteler konusunda arad n z bulabilmenize yard mc olabiliyor. Arad klar n za anahtar kelimeleri girerek ulaflabilece iniz gibi, al flverifl, bilgisayar, e lence, bilim-teknik, e itim, sa l k ve medya gibi ana bafll klar alt nda s ralanm fl bölümlerden de istedi inize kolayl kla eriflebiliyorsunuz. Ayr ca siteden ekonomi, politika, spor ve magazin konular nda güncel haberlere ulaflmak da mümkün. BURAYA BAKMADAN MÜZ K CD S ALMAYIN Türü ne olursa olsun hemen herkes mutlaka müzik dinler ve yeni ç kacak her albüm de sab rs zl kla beklenir. Ancak ço u zaman oldukça yüksek olan kaset ve CD fiyatlar nedeniyle de bu albümleri körü körüne sat n almak pek mümkün olamamaktad r. Bu durumda bir albümün iyi olup olmad n denemek için müzik dükkanlar na gidip e er varsa CD standlar ndan dinleyebilirsiniz ya da hiç evinizden ç kmadan Internet e ba lanarak bu adrese girdi inizde bir albümü profesyonellerin kaleminden de- HERKES Ç N B LG SAYAR INTERNET 19

16 INTERNET WEB ÜZER NDEK LG NÇ S TELER erlendirebilir ve CD den k sa parçalara ulaflabilirsiniz. Sadece yabanc albümlerin yer ald bu siteden isterseniz kredi kart n z kullanarak siparifl verip CD nin kap n za kadar ulaflmas n sa layabilirsiniz. SADECE E LENMEK Ç N... Internet üzerinde en çok ziyaret edilen içeriklerin bafl nda e lence sayfalar gelir. Her türden f kra, karikatür ve e lenceli içeri e sahip bu tür siteler içinde ço u kurt Internet sörfçüsünün bildi i bu adres de bu konuda Türkçe içeri e sahip en baflar l sitelerden birisi. Oldukça fl k tasar - ma sahip sitede yer alan ba lant - lardan birbirinden ilginç yaz lara, filmlere, seslere ve resimlere ulaflman z mümkün oluyor. F kralar n yan nda Cüneyt Ark n ve Kemal Sunal filmlerinin komik bölümlerinden al nt ses dosyalar ile birbirinden ilginç k sa filmler de yer al yor. Ancak bu filmleri seyretmek için bilgisayar n zda Real Player adl yaz l - m n yüklü olmas gerekiyor. Site kullan c lar ile biten posta adresi de veriyor. EVDEN ÇIKMADAN ALIfiVER fi MKANI E er siz de al flverifli çok seviyor ancak sadece üflengeçlikten gezip ilginç ürünler bulup alam yorsan z Internet üzerindeki sanal al flverifl siteleri yard m n za koflacakt r. Yeni yeni yayg nlaflmaya bafllayan bu tür sitelerin ülkemizde de örnekleri aç lmaya bafllad. Ürün yelpazesindeki geniflli i ile dikkat çeken bu Türkçe site de hemen her konuda istemifl oldu unuz ürünü kap n za kadar teslim edebiliyor. Üstelik bilgisayar, oyuncak, DVD ve VCD filmler, kitap müzik ve ofis malzemeleri gibi her geçen gün artan kategoriler aras nda seçece iniz ürünler belirli bir ücreti aflt zaman kargo ücreti de talep edilmiyor. Bilgisayar ürünleri a rl kl siteden kredi kar n z kullanarak ya da havale yoluyla istedi iniz ürüne bir günde ulaflabiliyorsunuz. POKEMON ÇILGINLI INA S ZDE KATILIN flte dünya üzerinde ç lg nl k yaratan Japon çizgi filmin Official Web sitesi. E er siz de bu yarat klar sevimli buluyorsan z mutlaka sitelerine bir göz at n. Pokemon lar ile ilgili en son aktiviteleri ve haberleri bulabilece iniz Web sitesinde Pokemon kartlar ile ilgili bilgi de alabilirsiniz. Cartoons ba lant s ndan çizgi filminin en son gelecek bölümünde neler olaca n ö renebilece iniz gibi Goods ba lant s ndan da bu ç lg nl n yaratt sektörde ilginç Pokemon ürünlerini inceleyebilir ve sat n alabilirsiniz. Download bölümünü kullanarak ise hem Windows hem de Macintosh için masaüstü temalar n bilgisayar n za indirmeniz de mümkün olmakta. Pokemon lar ile bilmek istedi- iniz her fley bu sitede yer al yor. KAL TEL B R SANAL OYUN S TES Dünya üzerinde en çok kazand ran sektörlerden biri haline gelmeye bafllayan yay nc l k sektörünün elektronik kolu olan e- lektronik yay nc l k üzerine sitelerin say s her geçen gün art - yor. Bunlar i- çinden, yine bir baflka popüler konu o- lan oyun üzerine yay n yapan sitelerin say s ise az msamayacak derecede fazla. Trgamer da bu konuda iyi bir E-zine olarak nitelendirilebilir. Sitede en yeni oyunlar hakk nda incelemeler, eski ve yeni oyunlar üzerine Download sayfalar, çeflitli yaz lar n bulundu u serbest köfle, 3D Thunder ve EGM ve monitör gibi bölümler, Internet te oyun oynayabilmek için Online Gaming üzerine yaz lar bulunuyor. 20 HERKES Ç N B LG SAYAR INTERNET

17 E-POSTA HAKKINDA HERfiEY INTERNET E-POSTA HAKKINDA HERfiEY Toplumun haberleflme ihtiyaçlar artt kça daha h zl ve kaliteli haberleflme kanallar bulmak önemli bir hale gelir. Elektronik posta bu ihtiyac karfl layabilecek kapasitede bir seçenektir. E-POSTA NED R? Elektronik Posta tüm dünyada Internet erifliminin yayg nlaflmas yla birlikte gittikçe önem kazanmaya bafllayan bir iletiflim formudur. Teknik olarak bilgisayar arac l yla Internet üzerinden belgelerin dijital sinyaller halinde gönderilmesi prensibiyle çal fl r. Bu belgeler ya bilgisayar üzerinde haz rlanm fl ve kaydedilmifl, ya da bir taray c yard m yla bilgisayara aktar lm fl verilerden oluflurlar. Burada kulland m z belge tan m asl nda çok genifl bir tan mlamad r, çünkü bir e- lektronik posta yard m yla rahatl kla herhangi bir yaz l metini oldu u gibi, ses, resim ya da film göndermek de mümkündür. Elektronik posta günümüzde özellikle büyük flirketlerin çal flanlar aras ndaki veri trafi ine yard mc olmakta, ayr ca uzak yörelerdeki insanlar n haberleflme seçeneklerini art rmaktad r. FAYDALARI VE ZAYIF YÖNLER Elektronik postan n en önemli özelli- i süratli bir iletiflim yöntemi olmas d r. Sayfalar dolusu mektubun dünyan n öbür ucuna ulaflmas neredeyse saniyelerle ölçülen bir zaman zarf nda gerçekleflir, ayr ca yine cevab almak için günlerce beklemeniz gerekmez. Bir baflka önemli unsur da maliyetlerin hemen hemen s f ra yak n olmas d r. Elektronik posta göndermek için kimseye bir ücret ödemeniz gerekmez, tüm masraf n z genelde Internet e ba lanmak için yapt n zla s n rl d r. I INFO> E-POSTA PROGRAMLARI Elektronik posta uygulamalar nda kullanabilece iniz belli bafll yaz l mlardan birkaç : > Outlook > Outlook Express > Netscape Navigator > Pegasus Mail Postay göndermek için bu tufla basmal s n z Buraya al c n n E-posta adresini yazmal s n z Buraya yazaca n z k sa metin, postan z n içere ini özetleyen bafll kt r E-postan z na ekleyece iniz dosyalar bu bölümde görüntülenir Mesaj n z bu bölüme yazmal s n z Bu araçlar kullanarak Word deki gibi metni iste inize göre düzenleyebilirsiniz HERKES Ç N B LG SAYAR INTERNET 21

18 INTERNET E-POSTA HAKKINDA HERfiEY i kesin de ildir, nas l yap laca n bilen biri rahatl kla tüm elektronik mektuplar n za müdahale edebilir, içeriklerini görebilir. Bu yüzden içeri i önemli ve gizlilik gerektiren belgelerinizi, mesela mali konulardaki önemli dökümanlar n z bu yöntemle iletmeniz tavsiye edilmez. Her ne kadar bu konu için gelifltirilmifl flifreleme programlar mevcutsa da bunlar n getirdi i çözümler de nispeten k s tl d r. Outlook e-posta programlar aras nda en popüler olan d r, MS Windows iflletim sisteminin standart bir parças d r. I INFO> Elektronik posta yard m yla; > Metin > Resim > Ses > Film dosyalar n haz rlad n z e-mektuplara ilifltirerek rahatl kla gönderebilir ve alabilirsiniz. Mektubunuzu dünyan n neresine gönderdi iniz hiç farketmez, sonuç olarak Internet üzerinden eriflim sa lad n z için ödenen bedel asla de iflmez. Elektronik postan n bir di er büyük avantaj da gönderdi iniz elektronik mektuplara herhangi bir türden dosyay ekleyebilme imkan na sahip olman zd r. Bu flekilde mektubunuzun yan na bir Word belgesi, bir ses kayd ya da film klibi ekleyerek beraberinde gönderebilirsiniz. Mektubu alan beraberinde gönderdi iniz dosyalar n varl hakk nda uyar lacak ve böylece bunlar kendi bilgisayar na kaydederek daha sonra onlara eriflme ya da üzerlerinde çal flma imkan bulacakt r. Ancak tüm bu iyi yanlar na karfl elektronik postan n bir de çok önemli bir zay f noktas vard r. Internet üzerinden bu yöntemle gönderilen belgelerin güvenli- AT(@) SEMBOLÜNÜN ANLAMI NED R? Elektronik posta göndermek ve almak için nelere ihtiyac n z var? Öncelikle tabii ki bir bilgisayar ve Internet erifliminiz olmal. Bundan baflka özellikle bu ifl için tasarlanm fl yaz l mlar n sisteminizde kurulmufl olmas gerekli, bu programlar n nas l ifllediklerine daha sonra detayl olarak de inece iz. Bunlar n haricinde e-posta al p gönderebilmek için gerekli olan bir di er önemli unsur da e-posta adresine sahip olman zd r. Bir elektronik posta adresi size gelen ve sizden giden mesaj paketlerinin nereye iletilece ini gösterir. Genellikle Internet servis sa lay c s firmalar eriflim paketlerine bir adet e-posta adresini de ücretsiz olarak dahil ederler, eriflim pakedinizi sat n al rken bu konuyu sorabilirsiniz. Ancak e er eriflim pakedine dahil de ilse o zaman ya firman zdan istemeniz, ya da Internet üzerinde ücretsiz e-posta hizmeti veren sitelerden bir tane edinmeniz gerekecektir. Ço unlukla e-posta kutular n n kapasitesi 2 MB ile s n rl d r, bu miktar ço u kullan c için yeterli olacakt r. E er isterseniz birden fazla e-posta adresine de sahip olabilirsiniz, özellikle bilgisayar - n zda birden fazla kifli çal fl yorsa bu oldukça faydal olacakt r. Internet üzerinde ücretsiz e-posta servisi veren birçok site bulmak mümkündür. E-posta ile gelen metin ve resimlerin yaz - c dan ç k fllar n almak da mümkündür. 22 HERKES Ç N B LG SAYAR INTERNET

19 E-POSTA HAKKINDA HERfiEY INTERNET Eski mesajlar n kaydedildi i klasör Yeni E-posta mesaj Yeni kullan c arama penceresi K sa mesaj gönderme penceresi Mektup arkadafllar penceresi Pegasus Mail e-posta için haz rlanm fl ücretsiz yaz l mlara iyi bir örnektir. Peki Internet üzerinden elektronik posta al p gönderebilmenizi sa layan bu adres neye benzer? Asl nda bu adres kullanan bilgisayar n nerede bulundu una ba l olarak bir hayli de iflik olabilir. Bu adresin yaz lmas sembolü önemli bir role sahiptir, adresin iki önemli k sm n birbirinden ay r r. Bu adresin ilk k sm nda kime ait oldu- unu belirten karakterler yeral r. Bu parça do rudan isim ve soyad n z temsil eden karakterlerden oluflabilir, mesela MKARS gibi. Bazen de isim yerine belirli bir kod kullan labilir, MK007 gibi. Adresin ikinci k sm nda ise elektronik posta kutusunu bar nd ran bilgisayar n yerini belirten kod bulunmaktad r. Mesela Level dergisi editörlerinden birine e-posta göndermek istedi inizde kullanaca n z bilgisayar adresi LEVEL.COM.TR olacakt r, mesela SAKKOL@LEVEL.COM.TR gibi. ELEKTRON K POSTA PROGRAMLARI Bilgisayar n zda elektronik mektuplar haz rlamak ve yollamak için özel olarak haz rlanm fl yaz l mlara ihtiyac n z olacakt r. Piyasada kullanabilece iniz birçok yaz l m mevcuttur ve bunlar ço unlukla ücretsiz olarak temin edilebilirler. Bu yaz l mlar n herbiri farkl özelliklere ve yard mc ifllevlere sahiptir, ancak temelde yapt klar ifl ve kullan lan komutlar hemen hemen ayn d r. Bu yaz l mlardan en yayg n Outlook Express olup, standart olarak Windows 98 iflletim sisteminin bir parças d r. Dizüstü bilgisayar n zda da e-posta hizmetlerinden faydalanabilirsiniz. I INFO> Gelen mesaj listesi Posta klasörleri penceresi Mesaj okuma penceresi Netscape Navigator browser program e- posta için özel bir bölüme sahiptir. E-POSTANIN FAYDALARI: > Dünyan n hemen heryerine son derece h zl posta gönderebilme imkan vard r. > Elektronik postan za herhangi bir dosyay ilifltirip beraberinde gönderebilirsiniz. > Çal flmalar n zda ka t sarfiyat kesinlikle s f rd r. > Kullan m kolayl yüksektir, mesela yeni mesaj geldi inde sesli olarak uyar l rs n z. HERKES Ç N B LG SAYAR INTERNET 23

20 INTERNET E-POSTA HAKKINDA HERfiEY Ücretsiz hizmet veren pek çok e-posta servisinden biri. Microsoft firmas n n da e-posta servisi bulunmaktad r. * PUCU> PROGRAM KOMUTLARI Yaz l mlar farkl firmalar n olsa bile kullan lan komutlar hemen hemen ayn d r, programlardan birini kullanmay ö renmeniz genellikle yeterlidir. ÜCRETS Z E-POSTA SERV SLER Afla da ücretsiz e-posta servisi sa layan belli bafll firmalar n Web adreslerini bulabilirsiniz: > > ALTAVISTA.INAME.COM > .ANGELFIRE.COM > > > > Outlook d fl nda çok kullan lan bir di er elektronik posta yaz l m da Netscape Navigator browser program içinde bulunan özel posta bölümüdür. Bu k s mda her türlü e-posta ihtiyac n z karfl layacak seçenekler mevcuttur. Bundan baflka MS Ofis yaz l m pakedinin içinde Outlook isimli özel bir e- posta yaz l m da mevcuttur. Bu yaz l m oldukça genifl bir seçenek yelpazesine sahiptir, ancak tabii ki MS Ofis pakedinin bir parças oldu undan ücretsiz de ildir. B R ELEKTRON K MEKTUP NASIL GÖRÜNÜR? fiimdi de bir elektronik mektubun görünüm olarak neye benzedi- ine bakaca z. Her ne kadar farkl firmalar n yaz l mlar n n genel görünümleri de ifliklikler gösterse de, temelde kullan lan komutlar ve ifllevleri hemen hemen ayn d r. Basit olarak mektubu adres ve içerik olarak iki k s ma ay rabiliriz. Adres k sm na mektubu alacak kiflinin elektronik posta adresini girmeniz gereklidir, sizin adresiniz ise genellikle otomatik olarak mektuba eklenecektir. Giden kiflinin adresini girdikten sonra afla daki mektup k sm na geçerek metni yazmaya bafllayabilirsiniz. Bunu yapmak için fareyle ekrandaki büyük bofl sayfaya t klaman z yeterlidir, imleç buraya tafl nacak ve yazmaya haz r olacakt r. Ayr ca genellikle adres ve metin bölümleri aras nda kalan k s ma mektubun içeri i hakk nda birkaç kelimelik bir mesaj da girebilirsiniz, böylelikle alan kifli tüm mektuplar tek tek açmadan, sadece bafll klara bakarak arad metine çabucak ulaflabilir. Elektronik postalar n z WEB- TV arac l ile de okuyabilirsiniz. Modern mobil telefonlar e- posta servisinden yararlanma imkan sunabilmektedir. 24 HERKES Ç N B LG SAYAR INTERNET