BELEDİYE ATIKLARININ ÇİMENTO SEKTÖRÜNDE EVSEL ATY OLARAK KULLANILMASI

Transkript

1 BELEDİYE ATIKLARININ ÇİMENTO SEKTÖRÜNDE EVSEL ATY OLARAK KULLANILMASI 2017 ATIK YÖNETİMİ SEMPOZYUMU -ATIKTAN ENERJİ oturumu Türkiye Çimento Müstahsilleri Birliği İSMAİL BULUT, CEO

2 Türkiye Çimento Endüstrisi Entegre Klinker Üretim Tesis Sayısı: 54 Kapasite Klinker : 80 milyon ton Eşdeğer Çimento: 100 milyon ton Üretim-2016 (Tahmini TÇMB Üyeleri) Klinker :68 mio ton Çimento: 76 mio ton çalışan 2,8 milyar USD ciro 495 milyon USD ihracat geliri Avrupa da 1 inci, Dünyada 4 inci Türkiye çimento sektörü, ekonomik büyümesine devam ederken; çevresel ve sosyal sorumluluklarının bilincinde olarak; sürdürülebilir büyümenin yaygınlaştırılmasında öncü sektördür 2

3 3

4 Çimento Sektöründe Atıkların Geri Kazanımı Asıl Amaç Çimento Üretmek TÇMB İklim Değişikliği ve Enerji Daimi Atıkların Geri İlave Olarak Komitesi Kazanımı Yakıt & Hammadde Yerine Atık kabul kriterlerine uygun atıkların ikamesi Geri Kazanım Atıkların organik kısmına ait ısıl değer Atıkların mineral kısmına ait malzeme değeri 4

5 Çimento Sektöründe Atıkların Geri Kazanımı Klinker Üretimi (Sıcak Proses) Çimento Üretimi (Soğuk Proses) Alternatif YAKIT Klinker Hammaddesi Alternatif HAMMADDE Çimento Katkı Maddesi Atık Yağlar Kullanılmış Lastikler Atıksu arıtma tesisi çamuru Endüstriyel Atıktan Türetilmiş Yakıt Kentsel Atıktan Türetilmiş Yakıt (Evsel ATY) Mineral Bazlı Atıklar - Demir - Alüminyum - Kalsiyum - Silisyum Tehlikesiz atıklar Sanayi yan ürünleri 5

6 Çimento Üretim Süreci Doğası Gereği Atıklar için En Uygun Yanma Koşullarını Sağlar Mevzuata* göre Atık Yakma Şartları Halojenli madde oranına (HMO) göre HMO < 1% : asgari 850ºC, 2 sn HMO >1% : asgari 1100ºC, 2 sn (*) Atıkların Yakılmasına İlişkin Yön. Yanma ortamı oksijen içeriği açısından zengin olup, çok iyi bir yanma ortamı sağlanır Organik bileşenler tamamen parçalanır. Dioksin ve Furan oluşmaz Asit gazları, kükürt dioksit ve hidrojen klorür, fırına beslenen farinde yer alan aktif kirece bağlanarak tamamen etkisiz hale getirilir Ağır metaller metalik silikatlar gibi kararlı yapılar ile klinker yapısına bağlanır Sıvı ve veya kalıntı atık, kül üretilmez; tamamı üretilen klinkerin yapısına bağlanır Kaynak: CEMBUREAU 6

7 Atıkların Ek Yakıt Olarak Kullanılması CO2 Emisyonlarını Azaltır Beraber Yakma ile CO2 azaltım potansiyeli Beraber yakılmadığı durumda Yakma Tesisleri Düzenli Depolama Yakma Tesislerinde sera gazı emisyonları salınacak Kaynak: CEMBUREAU 7

8 Atıkların Ek Yakıt Olarak Kullanımı CO2 Emisyonlarını Azaltır Düzenli Depolama alanlarında Metan gazı oluşacak. Biyokütle Biyokütleden elde edilen CO 2 emisyonları iklim açısından nötr durumdadır. Kaynak: CEMBUREAU 8

9 Türkiye Çimento Sektörü Atık Geri Kazanımı Başlangıç Atık geri kazanımına 2004 yılında başlandı Mevcut Durum Beraber Yakma Lisansı na sahip 35 tesis Ortalama ısıl enerji yer değiştirme oranı: % 3,8 (2015 yılı) Lisanslı fabrikalarda % 6 Özellikle endüstriyel atık kaynaklarına yakın sınırlı sayıda entegre fabrikada ısıl enerji yer değiştirme oranı >%25 İlgili Mevzuatlar Mevzuat AB Mevzuatına paralel 9

10 TÇMB Atıkların Geri Kazanımı için Çalışıyor 2015 Atık Yönetimi Sempozyumu 1000 katılımcı Çimento sektörü özel oturumu 10

11 TÇMB Atıkların Geri Kazanımı için Çalışıyor Yayınlar 11

12 TÇMB Atıkların Geri Kazanımı için Çalışıyor Yayınlar- Basım Aşamasında 12

13 TÇMB Atıkların Geri Kazanımı için Çalışıyor TÇMB Evsel ATY Kullanımı İş Modelleri Sempozyumu Ocak

14 TÇMB Evsel ATY Kullanımı İş Modelleri Sempozyumu-Ocak 2017 Müsteşar Prof. Dr. Mustafa Öztürk Konuşması 14

15 TÇMB Evsel ATY Kullanımı İş Modelleri Sempozyumu Ocak

18 Organizasyon Heyeti 18

19 19

20 20

21 Türkiye de Katı Atık Yönetimi Belediye Atığı Kontrolsüz döküm (dere, deniz, göl, ormanlar) %10 Düzenli Depolama %60 Düzensiz Depolama %30 Isı ve Elektrik Belediye Hizmeti % 90 Geri Dönüşüm Kompostlama Yakma Isı ve Elektrik Enerji Geri Kazanımı Gazlaştırma / Piroliz Isı ve Elektrik Kaynak: TÇMB Sempozyumu, 2017 Çimento Fabrikası Beraber Yakma 21

22 Atıktan Enerji Üretimi Maliyet Kıyaslaması (*) Teknoloji Atık İşleme Tesisi (Mekanik Biyolojik İşlemler - MBT) Yatırım Maliyeti Milyon Euro İşletme Maliyeti Euro/ton Kompostlama 3 6 Aerobik/Anaerobik Çürütme 3,5 10/15 Sadece Geri Dönüştürülebilen Malzemelerin Ayrılması 1 10 Mekanik İşlemler 5 25 Yakma Gazifikasyon/Piroliz (*) ton/yıl Belediye Atığı için Avrupa Birliği Standartları ve Fiyatlarına Göre Kıyaslama Mekanik Biyolojik İşlemler ile Evsel ATY Üretimi En Ekonomik Uygulamadır! Kaynak: TÇMB Sempozyumu,

23 Evsel ATY Üretimi Tipik Akış Şeması Kaynak: TÇMB Sempozyumu,

24 Avrupa Birliği Katı Atıkların Çimento Fabrikasında Geri Kazanımı İş Modeli Atık İşleme Tesisi Gelirleri: Atık İşleme Ücreti+ ATY Satışı+ Geri dönüşebilir malzeme satışı KONUTLAR Evsel Atık Belediye konutlardan çöp vergisi alıyor (Euro/kişi.ay) Geri dönüşebilir malzeme Evsel Atık ATY BELEDİYE (Toplama) ATIK İŞLEME TESİSİ Belediye Atık İşleme Tesisine atık işleme ücreti ödüyor (Euro/ton atık) Bu bedeli konutlardan aldığı çöp vergisinden temin ediyor ATY Tesisi, ürettiği ATY yi çimento fabrikasına satıyor ÇİMENTO FABRİKASI Kaynak: TÇMB Sempozyumu,

25 Deponi Yerine ATY Üretimi Evsel atıkların depolanması için bir maliyet var Ülkemizde yaklaşık TL/ton atık Belediyeler deponi maliyetleri yerine yaklaşık 20 Euro/ton bir maliyeti Atık İşleme Tesislerine aktarırsa: Çimento sektörü üretilen ATY yi kullanma kapasitesine sahiptir. Böylelikle Belediyeler deponi alanına gömülecek katı atık miktarını % 80 azaltabilir 25

26 Dünya Ülkeleri-Örnekler Birçok ülke, kendi gelişmişlik oranına göre ve çöp kalitesine göre ATY Tesislerine ödeme yapmaktadır. Evsel ATY Üretimi Almanya Polonya Fas Jakarta İstanbul Atık İşleme Tesisine yapılan ödeme 70 Euro/ton 40 Euro/ton 20 Euro/ton 15 Euro/ton 0 Çöpün nem oranı Çevresel yükümlülük % 25 % 45 % 55 % 65 % 55 yüksek orta orta orta Orta-yüksek İşçilik ücreti yüksek orta düşük çok düşük Orta-düşük ATY Üretim Maliyeti yüksek orta düşük düşük düşük Kaynak: TÇMB Sempozyumu, 2017 Türkiye ye yakın çöp özellikleri ve gelişmişlik seviyesi 26

27 Polonya İş Modeli Çimento sektöründe ısıl güç değişim oranı : % 60 Tesis bazında % 85 e varan ısıl güç değişimi Büyük Kamu Desteği-2022 Ulusal Atık Yönetim Planı 2025 yılında düzenli depolama %10 dan az olacak Belediye atıklarının %30 undan fazlası yakılırsa ve elektrik üretilirse, bu yakma tesisleri hiçbir kamu fonu, çevre fonu ve AB fonundan yararlanamayacak Organik seviyesi 1500 kcal/kg üstünde atıkların depolanması yasak Konutlarda 4 Euro/kişi.ay atık toplama bedeli Belediyenin Atık İşleme Tesisine Ödediği Ücret: 40 Euro/ton Kaynak: TÇMB Sempozyumu,

28 Almanya İş Modeli Çimento sektöründe ısıl güç değişim oranı > % 65 Tesis bazında % 100 e varan kullanım Yüksek Çevre ve İş Güvenliği Standartları Belediyenin Atık İşleme Tesisine Ödediği Ücret: 70 Euro/ton Kaynak: TÇMB Sempozyumu,

29 Çimento Firmaları- Uygulanan İş Modelleri Yunanistan Selanik ve Kamari şehirlerinde ATY Atık İşleme tesislerinden temin ediliyor Bulgaristan Sofya şehrinin katı atıklarından ATY üretiliyor Atık işleme tesisi ana çimento üretim firmasına ait Mısır Beni Suef ve İskenderiye şehirlerinin katı atıklarından ATY üretiliyor Atık işleme tesisi ana çimento üretim firmasına ait Kaynak: TÇMB Sempozyumu,

30 Bulgaristan- Atık İşleme Tesisi (Kurutma dahil) Depolama tesisine giden atık<% 20 (buharlaşma) Kaynak: TÇMB Sempozyumu,

31 Hırvatistan (Kurutma dahil) Depolama tesisine giden atık<% 35 Kaynak: TÇMB Sempozyumu,

32 Türkiye Evsel ATY Üretim Potansiyeli Metal 2% Diğer 15% Cam 4% Organik 56% Yanabilir Kesim 23% Plastik 13% Kağıt & Karton 10% Türkiye Ortalama Katı Atık Kompozisyonu 1 ton evsel katı atık 0,25 ton Evsel ATY (Sadece Mekanik Ayırma) Nüfus Kişi Başı çöp üretimi Çöp Miktarı (Katı Atık) Çöpten Üretilen Ek Yakıt Potansiyeli 77 milyon (TÜİK 2014) 394 kg/yıl.kişi (TÜİK 2014) 28 Milyon Ton (TÜİK 2014) 6,5 milyon ton Kaynak: TÇMB Sempozyumu,

33 Türkiye Çimento Sektörü -Evsel ATY Kullanım Potansiyeli Yaklaşık 7 milyon ton evsel ATY geri kazanım potansiyeli Kapasite 54 entegre tesis 80 milyon ton klinker üretim kapasitesi Hedef Sektörün ısıl enerjisinin %40 ını evsel atıklardan karşılaması 3 Milyon tona yakın kömür veya benzeri katı yakıtın ithalatında tasarruf Fosil yakıtlardan kaynaklanacak yıllık 1,7 milyon ton CO 2 tasarrufu Fosil yakıtlardan kaynaklanacak CO 2 emisyonlarının %7 oranında azaltımı Düzenli Depolamada oluşacak Metan gazının önlenmesi (CO 2 den 21 kat etkili bir sera gazıdır) Çöp sahalarının kapladığı alanın azaltılması Kaynak: TÇMB Sempozyumu,

34 Türkiye Çimento Sektörü Arıtma Çamuru Kullanım Potansiyeli Evsel Atıksu Arıtma Tesisi çamurları çimento fabrikalarında ek yakıt olarak kullanılabilir Belediyelerin arıtma çamurlarını kurutması durumunda, çimento fabrikaları bu çamurları kullanma potansiyeline sahiptir. 34

35 ÇİMENTO FABRİKALARINDA ATIK KULLANIMI Fayda/Maliyet Faydalar (+) Maliyetler (-) Üretim kayıpları Özgül Isı İhtiyacı Artışı İlave Bakım Maliyetleri İlave Personel İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Önlemleri Laboratuvar ve Ölçümler KALDIRAÇ GEREKLİ! 35

36 EVSEL KATI ATIK GERİ KAZANIMINA YÖNELİK İŞ MODELLERİ TOPLAMA (Belediye) AYRIŞTIRMA (Belediye) ENTEGRE ATIK İŞLEME TESİSİ (Ayrıştırma, Mekanik İşlem, Şartlandırma) MEVCUT ATY TESİSLERİ MEKANİK İŞLEME VE ŞARTLANDIRMA (Çimento Fabrikası / Müteşebbis) ( Belediye / Çimento Fabrikası / Müteşebbis ) ( Belediye / Çimento Fabrikası / Müteşebbis ) EVSEL ATIKTAN TÜRETİLMİŞ YAKIT ATY: >3000 kcal/kg, Nem < %20, Cl<%1 GERİ KAZANIM ( Çimento Fabrikası ) 36

37 Teşvikler Sadece tehlikeli atıkların yakılmasında %40 ısıl güç değişim sınırın devametmesi, tehlikesiz atıklarda %40 ısıl güç sınırının kaldırılması Atık ısıdan enerji üreten ve alternatif yakıt kullanan çimento fabrikaları için teşvik mekanizması uygulanması 37

38 Kamu-Belediyeler-Sektör Yol Haritası Çimento Sektörü 7 milyon ton civarında evsel atığı yaklaşık %40 oranında çimento sektöründe alternatif enerji kaynağı olarak kullanabilir İlk olarak; bin nüfusa sahip belediyelerde atık tesisleri kurulabilir Maliyetler konusunda sürdürülebilir iletişim ile ortak karara varılması mümkün 38

39 SON SÖZ Türkiye Çimento sektörü Yıllık 1,5 milyar USD cari açığı azaltacak beton yolları kullanmayı Yıllık 1,7 milyon ton CO 2 azaltımı ve belediye katı atıklarını % 80 oranında azaltmayı Kurutulmuş arıtma çamurlarını kullanarak depolama alanlarının kullanımını azaltmayı destekliyor 39

40 Teşekkürler. 40