KENTLERDE ATIK YÖNETİMİ İLE SERA GAZI AZALTIM VE UYUM POLİTİKALARI. Dr. Tuğba Ağaçayak

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "KENTLERDE ATIK YÖNETİMİ İLE SERA GAZI AZALTIM VE UYUM POLİTİKALARI. Dr. Tuğba Ağaçayak"

Umut Kobal
5 yıl önce
İzleme sayısı:

1 KENTLERDE ATIK YÖNETİMİ İLE SERA GAZI AZALTIM VE UYUM POLİTİKALARI Dr. Tuğba Ağaçayak

2 İÇERİK Giriş Amaç Metodoloji Sonuçlar İzmir de Durum Almanya dan Örnekler

3 GİRİŞ 3

4 İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ İklim değerlerinin ortalamalarında uzun süre devam eden değişiklik Solar radyasyon ve volkanizma gibi dış etkenler, doğal olarak ortaya çıkar, sistemin doğal değişkenliğine katkıda bulunur. Diğer dış etkenler ise, atmosferin kompozisyonunu etkileyen, endüstriyel devrimle ortaya çıkan insan aktiviteleridir. Ref: IPCC, 4 th Assessment Report Global Warming 101 Climate Change 101 Şehirler

5 ŞEHİRLER VE İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ Dünya nüfusunun yarısı şehirlerde yaşıyor. Enerji tüketiminin 2/3 ü CO 2 emisyonunun %80 i şehirlerden geliyor. İklim değişikliğiyle mücadelede yerel yönetimlere büyük sorumluluk düşüyor.

6 ATIK Evsel Atık Gıda artıkları, bahçe ve park atıkları Karton, ahşap, tekstil Bebek bezi Lastik ve deri Plastik, metal, cam Diğer (kül, toz, elektronik atık vb.) Çamur (evsel atıksu, endüstriyel atıksu) Endüstriyel Atık (üretim, inşaat) Diğer atıklar (hastane atıkları, tehlikeli atıklar, tarım atıkları) Ref: IPCC, 2006.

7 ATIK YÖNETİMİ Geri dönüşüm Kompost Kaynağında Azaltım ve Yeniden Kullanım Atığın yakılması Kaynağında Azaltım ve Yeniden Kullanım Geri dönüşüm Kompost Depolama Atığın yakılması Interaktif Entegre Atık Yönetimi Depolama Ref: Tchobanoglous, Hiyerarşik EAY

8 AVRUPA DA ATIK YÖNETİMİ Atığın önlenmesi Yeniden kullanım için hazırlık Geri dönüşüm Diğer geri kazanım yöntemleri Bertaraf

9 SÜRDÜRÜLEBİLİR ATIK YÖNETİMİ Atık azaltımı Yeniden kullanım & Geri dönüşüm Anaerobik Yöntemler Aerobik Kompostlaştırma Enerji Geri kazanımı Metan Geri Kazanımı Metan Yakma Metan Tutulması Olmayan Düzensiz Depo Sahaları & Açıkta Yakma

10 TÜRKİYE DE ATIK YÖNETİMİ Atık Yönetimi % Geri dönüştürülen ambalaj atığı 6% Mekanik Biyolojik Arıtım ve Enerji 5% Vahşi Depolama 28% Düzenli Depolama 61% Ref: NWMP&AP, 2016-MoEU

11 TÜRKİYE DE ATIK YÖNETİMİ Turkey Waste Disposal Method (million ton/y) Toplanan Atık Düzenli Depoya Gönderilen Atık Düzensiz Depoya Gönderilen Atık Amount of municipal waste collected Municipality's dumping site Waste delivered to controlled landfill site Waste delivered to composting plant Burning in an open area Lake and river disposal Burial Ref: Turkstat, 2016

12 ATIKTAN KAYNAKLANAN SERA GAZI EMİSYONLARI 4A Katı Atık Bertarafı 4B Biyolojik Arıtma 4A1 Düzenli Depo Sahası 4A2 Düzensiz Depo Sahası (Vahşi Depolama) 4A3 Diğerleri 4B1 Kompostlaştırma 4B2 Biyogaz Tesisleri CH 4 CH 4 N 2 O Atık 4C Yakma ve Atıkların açıkta yakılması 4C1 Atık Yakma 4C2 Açıkta Atık Yakma CH 4 CO 2 4D Atıksu Arıtma ve Deşarjı 4D1 Evsel Atıksu Arıtma Tesisi ve Deşarj 4D2 Endüstriyel Atıksu Arıtma Tesisi ve Deşarj CH 4 N 2 O 4E Diğer Ref: IPCC, 2006.

13 ATIKTAN KAYNAKLANAN SERA GAZI EMİSYONLARI Enerji kazanımı olmayan yakma Diğer atık arıtma yöntemleri Depo sahaları Ref: IPCC, 2014 Ref: EIA, 2014 Toplam emisyonları %3 ü atıktan kaynaklanmaktadır.

500 450 400 350 300 250 200 150 100 50 0 TÜRKİYE DE SERA GAZI EMİSYONLARI (Mt CO 2 eş.

14 TÜRKİYE DE SERA GAZI EMİSYONLARI (Mt CO 2 eş.) Atık Tarım Endüstri Enerji Energy Industrial Processes Agriculture Waste Ref: Tüik, 2017

15 SEKTÖRLERE GÖRE SERA GAZI EMİSYONLARI 80,0 70, % Sektör/Toplam (%) Enerji 71.6 % 60,0 50,0 40,0 30, % Endüstri 12.8 % 20, % Tarım 12.1 % 10,0 5.2 % Atık 3.6 % 0, Energy Industrial Processes Agriculture Waste Ref: Turkstat, 2017

16 ATIK SEKTÖRÜ SERA GAZI EMİSYONLARI CO 2 eq. (kt CO 2 eşd.) 4404; 26% 12455; 74% Katı Atık Bertarafı Katı Atığın Biyolojik Arıtımı Yakma ve Açıkta Yakma Atıksu Arıtımı ve Deşarj Ref: Turkstat, 2017 CO 2 CH 4 N 2 O Total Katı Atık Toplam Katı Atığın Bertarafı Biyolojik Yöntemler Yakma Atıksu Arıtımı

17 5. Conclusion & Recommendations SONUÇLAR ENERJİ : AZALTIM Biyogaz üretimi, yenilenebilir enerjide artış, fosil yakıt kullanımında azalma ENDÜSTRİ: AZALTIM Mineral gübre üretiminde azalma, sektör emisyonlarında azalma TARIM: AZALTIM & UYUM Kompost ve biyogazdan çıkan ürün artışı, topraktan ortaya çıkan emisyonlarda azalma, toprak organik maddesinde artış, karbon tutulumunda artış ATIK: AZALTIM Kompostlaştırmada artış, depo sahalarına giden organik atık miktarında azalma, depo sahalarının emisyonlarında azalma

18 İZMİR DE DURUM İzmir Büyükşehir Belediyesi Sürdürülebilir Enerji Eylem Planı İzmir Büyükşehir Belediyesi, Avrupa Komisyonu kapsamında oluşturulan ve yedi binin üzerinde yerel yönetim başkanının imzaladığı Başkanlar Sözleşmesi ne (Covenant of Mayors CoM) taraf olmuştur. Sözleşme uyarınca İzmir Büyükşehir Belediyesi 2020 yılı için sera gazı salımlarını en az %20 azaltmayı ve bu hedef için uygulayacağı planı birliğe sunmayı taahhüt etmiştir. Sürdürülebilir Enerji Eylem Planı nı 2016 yılında yayınlamıştır.

19 İZMİR ATIK VE ATIKSU YÖNETİMİ Yenilikçi teknolojiler uygulanmak suretiyle evsel katı atıkların ve arıtma çamurlarının yerel olanaklarla ve/veya bölgesel sistemlerle çözülmesi sera gazı emisyonlarını azaltmaktadır. Arıtma çamurlarının güneş enerjisi ile kurutulduğu havza arıtma tesisi iyi bir örnektir. Bunun yanında, arıtma çamurları için hazırlanmış olan Çamur master planı da bu başlık altında yer alan başarılı ve yararlı bir çalışmadır. Katı atıkların değerlendirilmesi bağlamında da: konum, ölçek ve teknoloji seçimlerinde yaşam döngüsü değerlendirmelerine dayanan bir yöntem uygulanmalı ve bu ana kararların ardından, süreç yönetimi esasına dayalı Katı atık master planı hazırlatılmalıdır. Planlamanın yaşam döngüsü değerlendirmesine dayalı olması nedeniyle, toplam karbon izi düşürülmüş tasarımlar öne çıkacaktır.

20 İZMİR KENT ÖLÇEĞİNDE SALIM DÖKÜMÜ İÇİN SORGULANAN VERİLER

21 ATIK Düzensiz depolar kapatılarak çöpler Harmandalı Düzenli Depo Sahasına yönlendirilmiştir. Harmandalı Düzenli Katı Atık Depolama Tesisinde 2012 yılı içinde tonu evsel tonu endüstriyel, tonu tıbbi, tonu imha atığı ve tonu arıtma çamuru olmak üzere toplam ton atık depolanmıştır.

22 ATIKSU 2014 yılı Mart ayında yapılan yerel seçimler sonrası sorumluluk alanı il sınırlarına genişleyen İZSU Genel Müdürlüğü tarafından işletilen atıksu arıtma tesisi sayısı 55 e ve 2014 yılında arıtılan atıksu miktarı 298 milyon m 3 e ulaşmıştır. Türkiye de ileri biyolojik atıksu arıtımı %37,9 luk bir orana sahipken, İBB sınırlarında arıtılan suyun %98 i bu yöntemle arıtılmaktadır. İzmir arıtma tesislerinin sayısı ve niteliği göz önüne alındığında öncü bir şehirdir. Arıtma tesisleri yüksek enerji harcayan tesisler olduğundan öncelikle kendi enerji ihtiyacını karşıladıklarında ciddi enerji tasarrufunu sağlayabilmektedir. İzmir Büyükşehir Belediyesi bu amaçla Çiğli Çamur Çürütme ve Kurutma Tesisi'ni devreye almıştır. Tesiste doğalgaz yerine üretilen biyogaz ile 21 ayda yaklaşık 15 milyon liralık tasarruf sağlanmıştır. Kurutulan çamurun çimento ve tarım sektöründe yakıt olarak kullanılması ile ilgili girişimler devam etmektedir. Benzer teknolojilerin diğer tesislere yaygınlaştırılması ile ciddi bir enerji tasarrufu sağlanacağı öngörülebilir.

23 Havza Atıksu Arıtma Tesisi nde kurulu olan Solar Çamur Kurutma Ünitesi projesinin uygulanmasıyla, çamur nakliye tasarrufunun yanı sıra endüstriyel tip kurutmaya alternatif olarak tercih edilen solar kurutma yöntemi sayesinde kwh/yıl elektrik enerjisi tasarrufu elde edilmektedir. Böylece yılda yaklaşık 1000 ton CO 2 emisyonun salımı engellenmektedir. Envanter hesaplarında kentin evsel atıksu miktarı dikkate alınmış, sanayi atıksu miktarı, içeriği ve arıtma teknolojisi ile ilgili bilgi olmaması sebebiyle hesaplamalara dahil edilmemiştir.

28 ALMANYA DAN ÖRNEKLER Biyogaz Tesisi Yakma Tesisi Mekanik Biyolojik Arıtma Kompost Tesisi

29 ÖNERİLER: İKLİM DEĞİŞİKLİĞİNE UYUM Atık kaynaklı çevre felaketlerine yönelik stratejiler geliştirme, düzensiz veya düzenli depo sahalarının yerine atık önleme, geri dönüşüm ve geri kazanım uygulamalarını arttırma Halkın azaltım, yeniden kullanım ve geri dönüşüm için atığı kaynağında ayırmasını sağlayıcı yöntemler geliştirme Yenilenebilir bir enerji olan biyogaz üretimi için organik atıkların ayrılması ve toplanmasına yönelik altyapı faaliyetlerini geliştirme Organik atıklardan kompost üretimi ve uygun olması durumunda bahçe ve tarımda uygulamalarını yaygınlaştırılma Mineral gübrelerin zararları konusunda çiftçileri bilgilendirme, kompost ve digestate kullanımı konusunda teşvik edici uygulamalar geliştirme

30 TEŞEKKÜRLER!

Benzer belgeler

Atık depolama sahalarından kaynaklanan emisyonlar

Atık depolama sahalarından kaynaklanan emisyonlar 5 Ekim 2016 TASK-GHG Proje Ofisi, Ankara F. Betül DEMİROK 1 Atık (CRF Sektör 5) - Genel Bu sektör, atık depolama sahalarından kaynaklanan CH 4 emisyonları,