ÖRTÜLÜ BİLGİNİN PERFORMANSA ETKİSİ : ULUSLARARASI BİR BANKA UYGULAMASI

Transkript

1 İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi Yıl: 11 Sayı: 21 Bahar 2012 / 1 s ÖRTÜLÜ BİLGİNİN PERFORMANSA ETKİSİ : ULUSLARARASI BİR BANKA UYGULAMASI Doç. Dr. Halil ZAİM*, Dr. İrfan KURT**, Araş. Gör. Gökhan SEÇGİN*** ÖZET Günümüzde organizasyonların sürdürülebilir rekabet avantajı kazanmasında bilgi kaynaklarının rolü önemlidir. Örtülü bilgi ise bu kaynaklar içerisinde buzdağının görünmeyen kısmını oluşturmaktadır. Bu çalışmanın temel amacı örtülü bilginin kurumsal ve bireysel performansa etkilerini ölçmek için geçerli bir model oluşturmak ve söz konusu modelin sonuçlarını veriye dayalı biçimde test etmektir. Araştırmada çalışanların örtülü bilgisini ölçmeyi hedefleyen aynı zamanda algısal olarak kurum ve birey performansını ölçmeye yönelik sorular içeren beşli Likert ölçeği kullanılmıştır. Çalışmanın sonucunda elde edilen en önemli sonuçlardan biri örtülü bilgi ile hem kurumsal hem de bireysel performans arasında doğru yönlü, olumlu bir ilişki olduğudur. Anahtar Kelimeler: Örtülü Bilgi, Performans EFFECT OF TACIT KNOWLEDGE ON PERFORMANCE: AN APPLICATION OF INTERNATIONAL BANK ABSTRACT Today, leveraging knowledge sources for organizations to obtain sustainable competitive advantage is important. Moreover, tacit side of knowledge forms the unseen part of the iceberg. The aim of this study is to construct a valid model in order to measure the impacts of tacit knowledge on institutional and individual performance, and to test the results empirically. Five point likert scale, which includes questions measuring individual and institutional performance and employees level of tacit knowledge, was conducted. One of the most significant findings of the study is that there is a positive lineer correlation between tacit knowledge, individual and institutional performance. Key Words: Tacit Knowledge, Performance * Doç. Dr. Halil Zaim, Fatih Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, İşetme Bölümü, Büyükçekmece İSTANBUL halilzaim@fatih.edu.tr ** Dr. İrfan Kurt, Fatih Üniversitesi Sürekli Eğitim Merkezi, Mecidiyeköy - İSTANBUL, irfankurt@fatih. edu.tr *** Ar. Gör. Gökhan Seçgin, Fatih Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, İşetme Bölümü, Büyükçekmece İSTANBUL, gsecgin@fatih.edu.tr 425

2 Doç.Dr. Halil Zaim, Dr. İrfan Kurt, Araş.Gör. Gökhan Seçgin 1. GİRİŞ Günümüzde organizasyonların sürdürülebilir rekabet avantajı kazanmasında bilgi kaynaklarını etkili biçimde kullanmanın önemi herkes tarafından kabul edilmiştir. Organizasyonlardaki bilgi kaynaklarını bir buz dağına benzetecek olursak bunun suyun üstünde kalan küçük kısmı açık bilgi, suyun altında kalan büyük kısmı ise örtülü bilgidir. Bu sebeple örtülü bilginin daha iyi anlaşılması ve yönetilmesi organizasyonların başarısı açısından büyük önem taşımaktadır. Ancak yakın zamana kadar bilgi yönetimi ile ilgili çalışmalar ağırlıklı olarak açık bilgiye odaklanmıştır. Son yıllarda örtülü bilgi üzerine yapılan çalışmaların arttığı dikkat çekerken halen örtülü bilginin ölçülmesi ve yönetilmesine dair kavramsal modellere ve bunların uygulanıp test edileceği saha çalışmalarına ihtiyaç duyulmaktadır. Bu çalışmanın temel amacı örtülü bilginin kurumsal ve bireysel performansa etkilerini ölçmek amacı ile geçerli bir model oluşturmak ve söz konusu modelin sonuçlarını veriye dayalı bir çalışma ile test etmektir. Makale iki bölümden meydana gelmektedir. Birinci bölüm, literatür taramasından meydana gelmektedir. Literatür taramasında özellikle bilgi ve bilginin türleri, örtülü bilgi kavramı, örtülü bilginin türleri ve önemi ele alınmıştır. Makalenin ikinci bölümünde ise vaka çalışması yer almaktadır. Vaka çalışmasında, örtülü bilginin kurumsal ve bireysel performansa etkilerini ölçmek amacıyla bir model ortaya konmuş ve söz konusu model, uluslararası bir bankadan toplanan verilerle analiz edilmiştir. 2. BİLGİNİN TANIMI VE TÜRLERİ Öteden beri tüm dinlerin, felsefenin ve pozitif bilimlerin yakından ilgilendiği bir kavram olan bilginin tanımına yönelik pek çok farklı yaklaşım bulunmaktadır. Bunlar içinde en yaygın olarak kabul edilen tanımı ile bilgi doğrulanabilir gerçek inanç olarak ifade edilmektedir (Nonaka ve Krogh, 2009: ). Bilgi yönetimi literatüründe ise bilgi, veri ve enformasyon kavramları ile birlikte tanımlanmaktadır. (Nonaka, Toyama ve Konno, 2000:5-34) Buna göre veri ham gerçekler, enformasyon organize edilmiş, biçimlendirilmiş veri kümesi, bilgi ise anlam kazanmış enformasyon dur (Bhatt, 2002:30-38). Bilginin aksiyona yönelmiş, davranışa dönüşmüş biçimine de irfan denilmektedir (Kakabatse, Kakabadse ve Kouzmin, 2003:75-91). Diğer yandan bilgi yönetimi literatüründe bilginin tasnifi ve türleri ile ilgili de pek çok farklı yaklaşım bulunmaktadır. Bunlar arasında en yaygın olarak kullanılan yaklaşım açık ve örütlü bilgi ayrımıdır ( Oğuz ve Şengün, 2011: ). Bu iki farklı bilgi türü ve bilginin bu iki türün birinden diğerine dönüştürülmesinin sonuçları ile ilgili yaklaşımlar (Chua, 2002: 70-75) bilgi yönetimi modellerinde oldukça yaygın biçimde kullanılmaktadır (Geisler, 2007:84-91). Bu yaklaşım bilgiyi, bir ucunda hiçbir şekilde ifade edilmesi mümkün olmayan, tasnif edilemeyen ve yapılandırılmamış örtülü bilgi diğer ucunda ise bütünüyle tasnif edilmiş, göresel hale getirilmiş ve yapılandırılmış açık bilgi bulunan bir tayf (spektrum) biçiminde ele almaktadır (Herrgard, 2000: ). 426

3 İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi Yıl: 11 Sayı: 21 Bahar 2012 / 1 s Söz konusu tayfın iki ucu da aslında ifrat ve tefriti yansıtmaktadır. Bu sebeple bilgiyi mutlak olarak açık veya mutlak olarak örtülü biçiminde ayırmak doğru değildir. Zira örtülü bilgi içinde açık, açık bilgi içinde de örtülü bir boyut olması her zaman mümkündür. Genellikle bilgi bu iki uç nokta arasında, birine veya diğerine daha yakın bir şekilde bulunur ( Oğuz ve Şengün, 2011: ). Ancak uygulamada, model oluşturmada ve kavramsallaştırmada kolaylık sağlamak ve meleseyi daha anlaşılır kılmak açısından belirli özellikleri dikkate alınarak açık veya örütlü bilgi ayrımı yapılmaktadır (Meyer ve Sugiyama, 2007: 17-35). Açık bilgi, saklı nispeten açıklanması ve anlaşılması daha kolay bir bilgi türüdür (Collins ve Hitt, 2006: ). Bilgi yönetimi ile ilgili çalışmaların öncelikli olarak açık bilgiye yönelmesi sebebi ile açık bilginin kavramsal olarak açıklanması, modellenmesi, tasnifi, saklanması, paylaşılması, kullanılması üzerine zengin bir literatür bulunmaktadır. Bu kapsamda açık bilgi ile ilgili pek çok tanım ve yaklaşım bulunmaktadır. Söz konusu yaklaşımlar ışığında müşterek bir tanım yapılacak olursa, açık bilgi, rakamlar ve kelimelerle ifade edilebilen, bilimsel formüllerde, veri formlarında, kitaplarda, el kılavuzlarında (Jennex, 2008:136) bulunabilen; bireyler (Stover, 2004:164), gruplar ve topluluklar (Elsevier, 2005:77) arasında biçimsel ve sistematik olarak (Stover, 2004:164) iletilmesi mümkün olan sarih ve kesin olan (Elsevier, 2005:77) bilgidir. Açık bilgi şekilsel bir formda olması ya da şekilsel bir forma dönüşebilir olma kabiliyetinden dolayı kolayca belirlenebilen, tanımlanabilen ve genel olarak kabul edilen bilgidir. Açık bilgi türleri mantıksal ifadeler, teknik özellikler, şartnameler, kılavuzlar vb. gibi herkes için aynı bilgiyi arz eden çeşitli formlarda bulunabilir (Elsevier, 2005:77). 3. ÖRTÜLÜ BİLGİ KAVRAMI Bilgi, en kısa ifadesi ile insanın bildiği şey dir (Nonaka ve Nishiguchi, 2001:34). Ancak insan ifade edebildiğinden, kelimelere, formüllere veya rakamlara dökebildiğinden daha fazlasını bilir. Buradan hareketle kelimelere dökülebilen, formüllerle, şekillerle veya rakamlarla ifade edilebilen, nesnel belirli bir kişiye özgü olamayan ve sahibinden bağımsız- bilgiye açık bilgi denilirken (Chua, 2002: 70-75) kişilerin zihinlerinde olan, bildikleri ancak çoğu zaman ifade edemedikleri bilgiye ise zımni bilgi veya örtülü bilgi adı verilmektedir (Dixon, 2000:26). Örtülü bilgi, kişinin inançları, değerleri, hisleri, kabiliyetleri ve tecrübeleri ile yakından alakalı (Nonaka, 1998:26), ileri derecede öznel, durumsal ve kişiye özeldir (Chua, 2002: 70-75). Örtülü bilgi kavramı, ilk kez Micheal Polanyi (1962) (Polanyi, 1962: ) tarafından dile getirilmiştir. Yazara göre örtülü bilgi kavramının temelinde insanın ifade edebildiğinden çok daha fazlasını bildiği, düşüncesi yatmaktadır (Polanyi, 1966:3-4). Polanyi, örtülü bilgi kavramını, bilim felsefesinde sorunlu bir kavramsallaştırma anlayışının var olduğu düşüncesine dayanarak geliştirmiştir (Mooradian, 2005:105). Polanyi nin örtülü bilgiye dair teorisi, bilginin insanlar tarafından nasıl geliştireceğini ve kullanılacağını tanımlamaktadır. Söz konusu teori eylem yönelimlidir ve eylemin gerçekleştiği süreçlere odaklanmaktadır (Johannessen, Olaisen ve Olsen, 2001:8). 427

4 Doç.Dr. Halil Zaim, Dr. İrfan Kurt, Araş.Gör. Gökhan Seçgin 3.1. Örtülü Bilginin Özellikleri Daha önce de ifade edildiği gibi örütülü bilgi, açık bilginin zıddıdır ve ifade edilmesi zor, biçimselleştirilemeyen veya paylaşılamayan bilgi anlamına gelmektedir (Lubit, 2001:166). Bu sebeple örtülü bilginin en önemli özelliklerinden biri yazıya, kelimelere, şekillere veya herhangi bir görsel biçime aktarılmasının zorluğudur (Mayfield, 2010:24-26). Zira örtülü bilgi oldukça kişisel, biçimsel hale getirilmesi zor, iletişimi ve paylaşımı oldukça güç olan bilgi türüdür. Sübjektif (öznel) anlayışlar, sezgiler, önseziler, duygular, değerler, inançlar ve idealler örtülü bilgiyi oluşturan unsurlardandır (Jennex, 2008:136). Nonaka ya göre örtülü bilgi kendi içinde iki bileşene ayrılmaktadır. Bunlardan ilki teknik bileşen olarak ifade edilir ve tecrübe, birikim, zanaat, ustalık bilgisi (knowhow) gibi unsurları ihtiva eder. İkincisi ise zihni bileşen dir. Zihni bileşen duygu, inanç, değer yargısı, fikir, ideal gibi kişinin maneviyatı, iç dünyası ve düşünce yapısıyla alakalı unsurları ihtiva etmektedir (Nonaka, 1998). Diğer yandan örtülü bilginin özelliklerini dört başlık altında sıralayan Johannessen ve Olsen (2011) örtülü bilginin birbirinden çok farklı öğrenme süreçleri neticesinde ortaya çıktığını vurgulamaktadır. Söz konusu süreçlerin en önemlileri zihinsel, fiziki, algısal ve duygusal öğrenme süreçleridir. Bu dört öğrenme süreci sonucunda elde edilen dört örtülü bilgi türü deneme-yanılma, sezgi, örüntü (model) ve bütüncül (nedensel) kavramsal bilgidir (Johannesen ve Olsen, 2011: ). Uygulamaya yönelik ortaya çıkışından dolayı örtülü bilgi uygulamanın içinde bilme olarak da ifade edilmektedir. Çalışan bir birey, çalıştığı alanda sahip olduğu uzmanlık bilgisi üst düzeye ulaştığı zaman, herhangi bir problemle karşılaşması durumunda, sahip olduğu uzmanlık ile diğer meslektaşlarına nispeten sezgisel olarak daha hızlı çözüm üretebilmektedir. Bahsedilen sezgisel oluşum ancak bireyin bir konuda şümullü bilgiye sahip olması ve dolayısıyla bireyin sahip olduğu örtülü bilginin oluşması ile mümkün hale gelmektedir (Stover, 2004:165). Bu noktada tecrübe de önemli bir yer teşkil etmektedir. Bir eylemin sürekli tekrarlanması kişinin o eyleme yönelik melekelerini geliştirecektir. Melekelerin gelişmesi de bir yönüyle örtülü bilginin oluşması anlamına gelmektedir. Örtülü bilginin bir diğer özelliği onun teknik ya da bilişsel yönüdür. Teknik bilgi oluşu bir şeyin nasıl yapıldığı bilgisini ifade etmektedir. Teknik örtülü bilgi, spesifik bilgiye sahip olunması gereken bir sahada çalışan bireylerin, tıpkı ustalık gerektiren bir alanda faaliyette bulunan bir bireyde olduğu gibi, uzmanlaşması ve becerilerini tekrar tekrar kullanması ile ortaya çıkar. Bilişsel bilgiden kasıt ise örtülü bilginin, zihinsel modellerin, inançların, değerlerin, bakış açılarının, sezgilerin ve varsayımların toplamından hasıl olan bilgi olmasıdır (Smith, 2001:314). Bilişsel örtülü bilgi, algıları ve örtülü zihinsel modelleri birleştirir. Diğer bir ifadeyle zihinsel modeller ve algılar, insanların zihinlerinde yerleşmiş olduğunu kabul ettikleri olgulardır. Bilişsel modeller, insanların dünyada cereyan eden olayları nasıl algıladıklarını etkiler. İnsanlar sahip oldukları örtülü bilgilerini, metaforlar, analojiler, ispatlar ve hikayelerini kullanarak 428

5 İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi Yıl: 11 Sayı: 21 Bahar 2012 / 1 s diğer bireylere taşırlar. Dinleyiciler bu bilgilerin içeriğini ve hikayesini değerlendirir ve kendilerine mal ederek uygulamaya geçirirler ya da bundan uzak kalırlar. Bir örnek vermek gerekirse, enformasyon teknolojileri ve danışmanlık sahasında faaliyet gösteren Data fusion isimli firmada konferanslarda fotoğraflar çekilir ve çekilen bu fotoğraflar meslektaşlar ile paylaşılır. Paylaşılan fotoğraflar çalışanların hikayelerini, bazı notları, açıklamaları ve açık bilgileri içerir. Örtülü bilginin diğer bir özelliği de sosyal bir yönünün olmasıdır. Zira sosyal etkileşimlerde, sosyal uygulamalarda (aktivite) ve daha genel anlamda bir bireyin, grubun ya da kurumun işleri nasıl yaptığını tarif etmek için kullanılmaktadır (Linde, 2001:160). Örtülü bilgi sohbet etme, öğretme ve öğrenme, takım çalışması, karşılıklı fikir alışverişi gibi sosyal süreçlerden büyük ölçüde etkilenmektedir (Ichijo ve Nonaka, 2007:7). Bu yönü ile de aynı zamanda geliştiği ortamdan ve kişilerden ayrı düşünülmesi mümkün değildir. Ba olarak da ifade edilebilecek olan bağlam örtülü bilginin şekillenmesinde büyük önem arz etmektedir (Nonaka, Toyama ve Konno, 2000:5-34). Ba kelimesi ortam, bağlam veya mekan olarak tercüme edilmektedir. Ancak söz konusu ortamın mutlaka aynı fiziki mekanı paylaşmak şekilnde anlaşılmaması gerekir. Bağlamın fiziki, zihinsel, duygusal hatta sanal unsurlar içerebildiği ifade edilmektedir. Ancak araştırmacılar örtülü bilginin elde edilmesi ve kullanılmasında söz konusu bağlamın büyük önem taşıdığı hususunda hemfikirdirler (Choo ve Neto, 2010: ) Örtülü Bilginin Önemi Örtülü bilginin önemine dair en önemli yaklaşımlardan biri kaynak bağımlılığı teorisidir. Buna göre organizasyonlar açısından sürdürülebilir stratejik rekabet üstünlüğü, organizasyonun sahip olduğu kaynakları en etkili biçimde kullanması ile elde edilir. Bu kaynakların stratejik rekabet üstünlüğü sağlayabilmesi için değerli, zor elde edilir (az bulunur), zor taklit edilir olması ve ikame edilmesinin zor olması gerekir. Örtülü bilgi söz konusu özelliklerin hepsini taşıdığından organizasyonlar açısından stratejik bir öneme sahiptir (Pathirage, Amaratunga ve Haigh, 2007: ). Diğer bir yaklaşıma göre örtülü bilgi, bireysel ve örgütsel bilgi tabanının büyük bölümünü oluşturmakta ve söz konusu bilgi kaynağının kullanılması ve değerlendirilmesinde hayati bir rol oynamaktadır (Wu, Senoo ve Magnier- Watanabe, 2010: ). Bilginin kullanılmasında en yaygın biçimde kabul gören SECI modeli büyük ölçüde örtülü ve açık bilgi arasındaki dönüşüme odaklanırken özellikle örtülü bilginin bu süreçte oynadığı kritik role vurgu yapmaktadır. (Nonaka, Toyama ve Konno, 2000:5-34). Ayrıca, açık bilgiden gereği kadar istifade edebilmek için onun tecrübe, davranış, ustalık, mesleki sezgi ve uzmanlık bilgisi gibi örtülü bir biçime dönüşmesi gerekmektedir. Nitekim, örgütsel bilginin değeri onun örtülü kısmı ile ve söz konusu örtülü kısmının nasıl kullanıldığı ile yakından ilişkilidir (Johannessen ve Olsen, 2011: ). Örtülü bilginin stratejik önemine vurgu yapan diğer bir yaklaşım da dinamik kabiliyetler yaklaşımıdır. Söz konusu yaklaşım organizasyonların hayatta kalabilmesi için çevresel değişimlere en hızlı biçimde uyum sağlamasında ve sürekli yenilikçi olabilmelerine bağlı olduğunu öne sürmektedir. Örtülü bilgi hem çevresel değişimlerin za- 429

6 Doç.Dr. Halil Zaim, Dr. İrfan Kurt, Araş.Gör. Gökhan Seçgin manında algılanmasında hem bu değişime uyum kabiliyetinin yükseltilmesinde büyük önem taşımaktadır. Özellikle örtülü bilginin yenilikçilik açısından sahip olduğu değer dinamik kabiliyetler açısından büyük önem arz etmektedir (Zheng, Zhang, Wu ve Du, 2011: ). Bu sebeple örtülü bilgiyi elinde bulunduran organizasyonlar hayatta kalma adına mukayeseli olarak daha güvende olacaklardır. Bu güveni sağlayan öürtülü bilgi, diğer organizasyonlar tarafından anlaşılması güç, taklit edilmesi zor ve stratejik açıdan öneme sahip olan bilgidir. Organizasyonların sahip olduğu bilgi tabanının en stratejik kısmı söz konusu örtülü bilgidir. Bu bağlamda örtülü bilgi, organizasyonlar için onların temel kabiliyetlerini oluşturan en önemli unsurlardan biridir (Chen ve Mohamed, 2010: ). Örtülü bilginin organizasyonlara kattığı bir diğer avantaj ise bu bilgi türünün tabiatı itibariyle bir belirsizliğe sahip olmasıdır. Belirsizlik sayesinde örtülü bilginin rakipler tarafından ortaya çıkartılması çok zordur. Zaten organizasyon için örtülü bilginin temel bir kabiliyete dönüşmesi bu sayede olmaktadır. Belirsizliğin azalması ile örtülü bilginin organizasyon için sağladığı avantaj(lar)da azalabilmektedir. Örtülü bilginin sağladığı bir diğer fayda ise inovasyona yaptığı katkıdır (Jasimuddin, Klein ve Connell, 2005:105). 4. VAKA ÇALIŞMASI Vaka çalışmasında ismini açıklamak istemeyen uluslarası bir banka ele alınmıştır. Vaka seçiminde söz konusu kuruluşun seçilmesine etki eden temel sebepler arasında bankacılık sektöründa bilgi yönetiminin öneminin büyük ölçüde idrak edilmiş olması, sektörün rekabetçi yönünün güçlü olması, seçilen kuruluşun kurumsal kimliğinin güçlü olması ve kurum yetkililerinin veri toplama konusunda yardımcı olmaları sayılabilir. Seçilen uluslararası banka yurt içinde yaygın şube ağına sahip, yurt içi ve yurt dışında ciddi bir deneyim ve birikimi olan, son beş yılda yıllık ortalama %30 büyüyen köklü ve gelişen bir bankadır. Organizasyonel açıdan Kurumsal bir yapıya sahip olan banka, İnsan Kaynakları ve Eğitim alanında da örnek uygulamaları ile sektöre yön veren bir konumdadır Yöntem Araştırmada kullanılan ölçek, ilk olarak Halil Zaim ve Selim Zaim tarafından 2007 (Zaim H. Ve Zaim S., 2007) yılında geliştirilmiştir. Yapılan pilot çalışmanın ardından 2008 yılında ufak değişikliklerle uygulanmıştır (Zaim S. ve Zaim H., 2008) yılında Bedrow ve Evers in Temel Yetkinlik (2009) (Berdrow ve Evers, 2009:1-16) modelinden esinlenerek yeniden tasarlanan ölçek, uzmanlarla yapılan odak grup çalışmaları 2011 yılında son şeklini almıştır. Çalışanların örtülü bilgisini ölçmeyi hedefleyen ölçek algısal olarak kurumsal ve bireysel performansı ölçen sorlar da ihtiva etmektedir. Ankette beşli Likert Ölçeği tekni- 430

7 İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi Yıl: 11 Sayı: 21 Bahar 2012 / 1 s ği kullanılmıştır. Kullanılan Likert ölçeğinde olumludan olumsuza doğru yapılan dereceye göre; 5 ile tamamen aynı fikirdeyim ve 1 ile ise kesinlikle karşı fikirdeyim ifade edilmektedir. 1 ile 5 arasındaki rakamlar ise bu iki ifade arasında bir dereceyi temsil etmektedir. Vaka çalışmasında kullanılan verilen Türkiye de faaliyet gösteren uluslararası bir bankadan toplanmıştır. Anket soruları e-posta yolu ile genel müdürlükte ve şubelerde görev yapan yaklaşık 1000 kişiye yollanmış, bunlardan 385 i geri dönüş yapmıştır. Ankete katılanların kurumdaki posizyonlarına göre dağılımı tablo 1 de yer almaktadır. Katılımcıların sayısı ve pozisyonlara göre dağılımı kurumun bütününü temsil açısından yeterli görülmüştür. Tablo 1: Araştırmaya Katılanların Kurumdaki Pozisyonlarına Göre Dağılımı Kurumdaki Pozisyonu Katılım Yüzdesi (%) Üst Düzey Yönetici 5 Orta Kademe Yöneticisi 10 Alt Kademe Yöneticisi 12 Uzman/Memur 73 Toplam Model ve Hipotezler Araştırmada kullanılan modelde örtülü bilgi üç farklı boyutu ile ele alınmıştır. Bunlar çalışanların şahsi bilgisi, mesleki bilgisi ve müşterek (kolektif) bilgisidir. Modelde bağımlı değişken olarak yer alan Performans ise çalışanların performansı, kurumsal performans ve bu ikisinin toplamından oluşan toplam performans olarak üç ayrı farklı biçimde ele alınmıştır. Araştırmanın temel varsayımı örtülü bilgi ile performans arasında doğru yönlü pozitif bir ilişki olduğudur. Bu doğrultuda üç hipotez ortaya atılmıştır. Bunların ilki : Hipotez 1 :Örtülü bilgi ile çalışanların performansı arasında doğru yönlü ve olumlu bir ilişki vardır. Y 1 =β 0 + β 1 X 1 + β 2 X 2 + β 3 X 3 Söz konusu hipotezde bağımlı değişken çalışanların performansıdır. Bağımsız değişkenler ise sırası ile yönetim bilgisi (X 1 ), mesleki bilgi (X 2 ) ve müşterek bilgi (X 3 )dir. 431

8 Doç.Dr. Halil Zaim, Dr. İrfan Kurt, Araş.Gör. Gökhan Seçgin Şekil 1: Örütlü Bilgi Performans Modeli Hipotez 2: Örtülü bilgi ile Kurumsal Performans arasında doğru yönlü ve olumlu bir ilişki vardır. Y 2 =β 0 + β 1 X 1 + β 2 X 2 + β 3 X 3 Söz konusu hipotezde bağımlı değişken (Y 2 ) Kurumsal Performanstır. Bağımsız değişkenler ise sırası ile yönetim bilgisi (X 1 ), mesleki bilgi (X 2 ) ve müşterek bilgi (X 3 )dir. Hipotez 3: Örtülü bilgi ile Toplam Performans arasında doğru yönlü ve olumlu bir ilişki vardır. Y 3 =β 0 + β 1 X 1 + β 2 X 2 + β 3 X 3 Söz konusu hipotezde bağımlı değişken (Y 3 ) Toplam Performanstır. Bağımsız değişkenler ise sırası ile yönetim bilgisi (X 1 ), mesleki bilgi (X 2 ) ve müşterek bilgi (X 3 )dir Analizler Araştırmanın analiz kısmı iki aşamadan oluşmaktadır. Bunlardan ilkinde örtülü bilgiyi meydana getirdiği varsayılan faktörlerin doğrulanması amacıyla faktör analizi yapılmış ve daha sonra söz konusu faktörlerin güvenilirliği analiz edilmiştir. İkinci aşamada ise söz konusu faktörler ile çalışanların performansı, kurumsal performans ve toplam performans arasında varsayılan olumlu doğrusal ilişki regresyon analizleri ile test edilmiştir Faktör Analizi İlk olarak örtülü bilgiyi meydana getiren faktörleri tespit etmek amacıyla faktör analizi yapılmıştır. Faktör analizi sonucunda toplam 22 değişken 3 faktör etrafında toplan- 432

9 İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi Yıl: 11 Sayı: 21 Bahar 2012 / 1 s mıştır. Bu faktörler Yönetim Bilgisi, Mesleki Bilgi, ve Müşterek Bilgi dir. Daha sonra bu faktörlerle ilgili güvenilirlik testi yapılmış ve tamamının güvenilir olduğu tespit edilmiştir. Faktörlere ilişkin Cronbach Alpha değerleri yönetim bilgisi için 0,95, mesleki bilgi için 0,92, müşterek bilgi için de 0,92 olarak ölçülmüştür. Tablo 2: Faktör Analizi Sonuçları DEĞİŞKENLER Yönetim Bilgisi Mesleki Bilgi Müşterek Bilgi Yenilikçi düşünme 0,81 0,25 0,26 Organizasyon bilgisi 0,78 0,32 0,22 Olaylara farklı bakabilme 0,75 0,36 0,27 Planlama bilgisi 0,73 0,31 0,29 Liderlik bilgisi 0,72 0,31 0,32 İdrak (algılama) kapasitesi 0,72 0,32 0,19 Vizyon bilgisi 0,72 0,38 0,32 Koordinasyon bilgisi 0,71 0,30 0,28 genel eğitim düzeyi 0,24 0,73 0,20 mesleki bilgisi 0,38 0,73 0,20 sorumluluk bilinci 0,37 0,71 0,27 mesleki eğitim düzeyi 0,30 0,71 0,30 iş disiplini 0,24 0,68 0,35 öğrenme istek ve kabiliyeti 0,24 0,68 0,24 kişisel gelişim 0,40 0,67 0,31 mesleki tecrübe 0,39 0,65 0,27 Yardımlaşma 0,22 0,25 0,79 arkadaşlık ve sosyal iletişim 0,11 0,31 0,78 bilgi paylaşımı 0,35 0,27 0,72 takım çalışması 0,45 0,24 0,72 İletişim 0,37 0,35 0,71 müşterek çalışma kabiliyeti 0,46 0,31 0, Regresyon Analizleri Daha önce de ifade edildiği üzere, araştırmanın üç temel varsayımı bulunmaktadır. Bu sebeple her bir varsayım için ayrı ayrı regresyon analizi yapılacaktır Örtülü Bilgi ile Çalışan Performansı İlişkisi Buradaki varsayım örtülü bilgi ile çalışanların performansı arasında doğru yönlü, olumlu bir ilişki olduğudur. Söz konusu varsayımın doğruluğunu test etmek amacıyla lineer (doğrusal) bir model oluşturularak tahmini en düşük kareler (Ordinary least squares estimates) yöntemiyle regresyon analizi yapılmıştır. Aşağıda yer alan modelde 433

10 Doç.Dr. Halil Zaim, Dr. İrfan Kurt, Araş.Gör. Gökhan Seçgin bağımlı değişken (Y 1 ) çalışanların performansı, bağımsız değişkenler de yönetim bilgisi (X 1 ), mesleki bilgi (X 2 ) ve müşterek bilgi (X 3 )dir. Modeldeki β 1, β 2, β3, katsayıları X1, X2 ve X3 deki bir birimlik artışın bağımlı değişkeni ne kadar değiştireceğini göstermektedir. Ayrıca çoklu regresyon analizine (multiple regression anaysis) başlamadan önce doğrusal regresyonun tüm varsayımları test edilmiş ve bu varsayımlarda herhangi bir problem görülmemiştir. Y 1 =β 0 + β 1 X 1 + β 2 X 2 + β 3 X 3 Modelin anlamlılığını ölçmek için yapılan Anova testinin hipotezleri şu şekildedir : H 0 : β 1 = β 2 = β 3 = 0 H 1 : β 1, β 2 veya β 3 ten en az biri 0 Yapılan testin sonuçları tablo 3 te görülmektedir. Buna göre anlamlılık seviyesi 0.05 ten küçük olduğu için model anlamlıdır. Tablo 3: Y 1 İçin Anova (F) Testi Model Karelerin Toplamı df Karelerin Ortalaması F Değeri Anlamlılık Oranı 1,000 Regresyon 166,667 3,000 55, ,839 0,000 Residual 91, ,000 0,242 Toplam 258, ,000 Bir sonraki aşamada bağımlı değişkenin ne oranda bağımsız değişkenler tarafından açıklandığına bakılmalıdır. Tablo 4 te görüldüğü gibi, modelde bağımlı değişkenin %64 ü (R 2 = 0,642) bağımsız değişkenler tarafından açıklanmaktadır. Bu oran modelde kullanılan değişkenlerin çalışan performansını açıklamada önemli oranda yeterli olduğunu göstermektedir. Şüphesiz çalışan performansını etkilediği halde modelde yer almayan unsurların olduğu kabul edilmektedir. Tablo 4: Y 1 İçin Modelin Özeti Model Özeti Sütun1 Sütun2 Sütun3 Sütun4 Model R Değeri R 2 Düzenlenmiş Tahmini Standart Hata 1,000 0,803 0,645 0,642 0,492 R 2 Son olarak T testi sonuçlarına bakılmalıdır. T testi sonuçları tablo 5 de görülmektedir. Buna göre faktörlerin anlamlı olduğu görülmektedir. Beta değerlerine bakıldığında çalışan performansını en çok etkileyen faktörün yönetim bilgisi olduğu (0,51) görülmektedir. Yönetim bilgisinden sonra çalışan performansı açısından mesleki bilginin (0,26) önem taşıdığı görülmektedir. Müşterek bilginin ise çalışan performansını en az etkileyen faktör olduğu (0,09) dikkati çekmektedir. 434

11 İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi Yıl: 11 Sayı: 21 Bahar 2012 / 1 s Tablo 5 : Katsayılar İçin T Testi Sonuçları Model Standart Standart Olmayan Katsayılar Katsayılar B Std. Hata Beta t Değeri Anlamlılık Oranı 1 (Sabit) 0,383 0,122 3,139 0,00 Müşterek Bilgi 0,088 0,045 0,093 1,938 0,05 Yönetim Bilgisi 0,489 0,049 0,511 10,009 0,00 Mesleki Bilgi 0,280 0,054 0,263 5,172 0, Örtülü Bilgi ile Kurumsal Performans İlişkisi Buradaki varsayım örtülü bilgi ile Kurumsal Performans arasında doğru yönlü, olumlu bir ilişki olduğudur. Söz konusu varsayımın doğruluğunu test etmek amacıyla lineer (doğrusal) bir model oluşturularak tahmini en düşük kareler (Ordinary least squares estimates) yöntemiyle regresyon analizi yapılmıştır. Aşağıda yer alan modelde bağımlı değişken (Y 2 ) kurumsal performans, bağımsız değişkenler de yönetim bilgisi (X 1 ), mesleki bilgi (X 2 ) ve müşterek bilgi (X 3 )dir. Modeldeki β 1, β 2, β3, katsayıları X1, X2 ve X3 deki bir birimlik artışın bağımlı değişkeni ne kadar değiştireceğini göstermektedir. Ayrıca çoklu regresyon analizine (multiple regression anaysis) başlamadan önce doğrusal regresyonun tüm varsayımları test edilmiş ve bu varsayımlarda herhangi bir problem görülmemiştir. Y 2 =β 0 + β 1 X 1 + β 2 X 2 + β 3 X 3 Modelin anlamlılığını ölçmek için yapılan Anova testinin hipotezleri şu şekildedir : H 0 : β 1 = β 2 = β 3 = 0 H 1 : β 1, β 2 veya β 3 ten en az biri 0 Yapılan testin sonuçları tablo 6 da görülmektedir. Buna göre anlamlılık seviyesi 0.05 ten küçük olduğu için model anlamlıdır. Tablo 6: Y 2 İçin Anova (F) Testi Model Karelerin Karelerin Anlamlılık df F Değeri Toplamı Ortalaması Oranı 1,000 Regresyon 152,369 3,000 50, ,060 0,000 Residual 125, ,000 0,332 Toplam 278, ,

12 Doç.Dr. Halil Zaim, Dr. İrfan Kurt, Araş.Gör. Gökhan Seçgin Bir sonraki aşamada bağımlı değişkenin ne oranda bağımsız değişkenler tarafından açıklandığına bakılmalıdır. Tablo 7 de görüldüğü gibi, modelde bağımlı değişkenin %54 ü (R 2 = 0,54) bağımsız değişkenler tarafından açıklanmaktadır. Bu oran modelde kullanılan değişkenlerin kurumsal performansı açıklamada yeterli olduğunu göstermekle birlikte modelde açıklanmayan faktörlerin de önemli ölçüde etkili olduğunu ortaya koymaktadır. Tablo 7: Y 2 İçin Modelin Özeti Model Özeti Sütun1 Sütun2 Sütun3 Sütun4 Model R Değeri R 2 Düzenlenmiş R 2 Tahmini Standart Hata 1,00 0,74 0,55 0,54 0,58 Son olarak T testi sonuçlarına bakılmalıdır. T testi sonuçları tablo 8 de görülmektedir. T testi sonuçlarına göre müşterek bilgi ve mesleki bilgi ile kurumsal performans arasında (0,05 aralığında) anlamlı bir ilişki görülmezken (0,10) aralığında anlamlı bir ilişki görülmektedir. Söz konusu aralıktaki anlamlılık ilişkisi dikkate alındığında mesleki bilginin kurumsal performansı müşterek bilgiden daha fazla etkilediği görülmektedir. Diğer yandan yönetim bilgisi ile kurumsal performans arasında ise anlamlı bir ilişki tespit edilmiştir. Örtülü bilgiyi meydana getiren faktörler arasında kurumsal performansı en yüksek oranda etkileyen faktör de (0,58) yönetim bilgisi olarak görülmektedir. Tablo 8: Katsayılar İçin T Testi Sonuçları Model Standart Olmayan Katsayılar Standart Katsayılar t Değeri Anlamlılık Oranı B Std. Hata Beta 1 (Sabit) 0,456 0,143 3,187 0,002 Müşterek Bilgi 0,097 0,053 0,099 1,830 0,068* Yönetim Bilgisi 0,576 0,057 0,579 10,056 0,000** Mesleki Bilgi 0,118 0,063 0,106 1,862 0,063* *p 0,10 ** p 0, Örtülü Bilgi ile Toplam Performans İlişkisi Araştırmadaki üçüncü varsayımımız örtülü bilgi ile Kurumsal Performans arasında doğru yönlü, olumlu bir ilişki olduğudur. Daha önce de olduğu gibi söz konusu varsayımın doğruluğunu test etmek amacıyla lineer (doğrusal) bir model oluşturularak tahmini en düşük kareler (Ordinary least squares estimates) yöntemiyle regresyon analizi yapılmıştır. Aşağıda yer alan modelde bağımlı değişken (Y 3 ) toplam performans, bağımsız değişkenler de yönetim bilgisi (X 1 ), mesleki bilgi (X 2 ) ve müşterek bilgi (X 3 ) dir. Modeldeki β 1, β 2, β3, katsayıları X1, X2 ve X3 deki bir birimlik artışın bağımlı değişkeni ne kadar değiştireceğini göstermektedir. Ayrıca çoklu regresyon analizine 436

13 İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi Yıl: 11 Sayı: 21 Bahar 2012 / 1 s (multiple regression anaysis) başlamadan önce doğrusal regresyonun tüm varsayımları test edilmiş ve bu varsayımlarda herhangi bir problem görülmemiştir. Y 3 =β 0 + β 1 X 1 + β 2 X 2 + β 3 X 3 Modelin anlamlılığını ölçmek için yapılan Anova testinin hipotezleri şu şekildedir : H 0 : β 1 = β 2 = β 3 = 0 H 1 : β 1, β 2 veya β 3 ten en az biri 0 Yapılan testin sonuçları tablo 9 da görülmektedir. Buna göre anlamlılık seviyesi 0.05 ten küçük olduğu için model anlamlıdır. Tablo 9: Y 3 İçin Anova (F) Testi Model Karelerin Karelerin Anlamlılık df F Değeri Toplamı Ortalaması Oranı 1,000 Regresyon 157,988 3,000 52, ,371 0,000 Residual 81, ,000 0,216 Toplam 239, ,000 Bir sonraki aşamada bağımlı değişkenin ne oranda bağımsız değişkenler tarafından açıklandığına bakılmalıdır. Tablo 10 da görüldüğü gibi, modelde bağımlı değişkenin %66 sı (R 2 = 0,658) bağımsız değişkenler tarafından açıklanmaktadır. Bu oran modelde kullanılan değişkenlerin kurumsal performansı açıklamada yeterli olduğunu göstermektedir. Tablo 10: Y 3 İçin Modelin Özeti Model R Değeri R 2 Düzenlenmiş R 2 Tahmini Standart Hata 1,00 0,813 0,660 0,658 0,464 Son olarak T testi sonuçlarına bakılmalıdır. T testi sonuçları tablo 11 de görülmektedir. T testi sonuçlarına göre tüm faktörler anlamlıdır. Toplam performansı en çok etkileyen faktör yönetim bilgisi (0,58), en az etkileyen faktör ise müşterek bilgi (0,1) olarak görülürken mesleki bilgi 0,2 oranında bir etkiye sahiptir. Tablo 11: Katsayılar İçin T Testi Sonuçları Model Standart Olmayan Katsayılar Standart Katsayılar t Değeri Anlamlılık Oranı 3 Yapılan ilk analizde bu değişkenin modele doğrusal bir fonksiyon olarak dahil edilmesine karar verilmişti. Bu nedenle logaritması alınmış değişkenle oluşturulan modelin pürüzsüz fonksiyonla oluşturulan modele göre daha üstün olması beklenen bir durumdur. Bu durumda, oluşturulacak en son modelde bu değişkenin logaritmik olarak modele dahil edilmesi gerekmemektedir. 4 Olasılık değerinin hesaplanamamasının nedeni, salon değişkenine sapma analizi yapıldığında karşılaşılan durumun aynısıdır. Burada, salon değişkeni gibi doğrusal bir ilişkinin kesinliği değil, doğrusal olmayan bir ilişkinin kesinliği söz konusudur ve test edilecek bir durum söz konusu değildir. Bu nedenle, her koşulda koridor değişkeni modele düzgünleştirilerek yani pürüzsüz bir fonksiyon olarak dahil edilecektir. 437

14 Doç.Dr. Halil Zaim, Dr. İrfan Kurt, Araş.Gör. Gökhan Seçgin B Std. Hata Beta 1 (Sabit) 0,427 0,116 3,696 0,000 Müşterek Bilgi 0,092 0,043 0,101 2,145 0,033 Yönetim Bilgisi 0,533 0,046 0,578 11,553 0,000 Mesleki Bilgi 0,197 0,051 0,191 3,836 0, Sonuç ve Değerlendirme Çalışmanın ortaya koyduğu en önemli sonuçlardan biri örtülü bilgi ile hem kurumsal hem de bireysel performans arasında doğru yönlü, olumlu bir ilişki olduğudur. Çalışmada örtülü bilgi; yönetim bilgisi, müşterek bilgi ve mesleki bilgi olarak üç faktörde ele alınmıştır. Yapılan analizler neticesinde, söz konusu faktörler içinde kurum ve birey perforformansını en yüksek oranda etkileyen faktörün yönetim bilgisi olduğu tespit edilmiştir. Çoğu kurumlar mesleki ve şube içi (birim içi) eğitimlere ağırlık vererek, çalışanların mesleki bilgilerini arttırıp, eğitim maliyetlerini azaltıp, toplam eğitim saatlerini artırmakla, istedikleri hedeflere ulaşabileceklerini ve istedikleri performansı ortaya koyabileceklerini düşünürler. Oysa ki bu çalışmada elde edilen verilere göre; yönetim bilgisinin bireysel ya da kurumsal olarak bir performansa ulaşılmasında önemli bir etken olduğu görülmektedir. Yönetim bilgisi, çalışma hayatında belki de en fazla göz ardı edilen, işinde uzman bir çalışanın yönetici olarak atandığında en fazla ihtiyaç duyduğu, eksiklik halinde hem çalışanın kariyerine ve performansına hem de kurumun performansına en çok olumsuz etki yapan bilgi türüdür. Yönetim bilgisi çalışanları ve kurumlarını geliştirerek, planlama, organizasyon ve liderlik becerileri, olaylara farklı açıdan yaklaşma, vizyoner bakış açısı ve koordinasyon becerileri ile hem mesleki bilginin hem de müşterek bilginin gelişmesini de sağlamış olacaktır. Yönetim bilgisi değişkenlerinden yenilikçi düşünme ve vizyon sürdürülebilir rekabette Kurumsal Performans için önemli bir bilgi olarak karşımıza çıkmaktadır. Rekabetin globalleştiği günümüzde bu bilgiye sahip olamayan şirketler hızlı bir şekilde pazar payını kaybetmekte ve varlıklarını devam ettirmekte zorlanmaktadır. 5 Yapılan ilk analizde ve logaritmik karşılaştırmada bu değişkeninin modele doğrusal bir fonksiyon olarak dahil edilmesine karar verilmişti. Bu nedenle karesel modelin pürüzsüz fonksiyonla oluşturulan modele göre daha üstün olması logaritmik karşılaştırmada olduğu gibi beklenen bir durumdur. Bu nedenle, oluşturulacak en son modelde bu değişkenin ne logaritmasının ne de karesinin modele dahil edilmesi gerekmemektedir. 6 Bu durum, balkon değişkeni için logaritmik model ile temel modelin karşılaştırılmasında ortaya çıkan durumun aynısıdır. Doğrusal olmayan ilişki çok belirgindir. Bundan dolayı karesel modele karşı test edecek bir durum söz konusu değildir ve koridor değişkeni modele pürüzsüz bir fonksiyon olarak dahil edilmelidir. 7 Koridor değişkeninde açıklanan nedenden dolayı olasılık değeri hesaplanamamıştır. Doğrusal olmayan ilişki çok belirgindir. Bundan dolayı karesel modele karşı test edecek bir durum söz konusu değildir ve balkon değişkeni modele pürüzsüz bir fonksiyon olarak dahil edilmelidir. 438

15 İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi Yıl: 11 Sayı: 21 Bahar 2012 / 1 s İnsan kaynağının en önemli sermaye olarak adlandırıldığı günümüzde çalışanların sahip oldukları yönetim bilgisinin, edinilmesi ve aktarılması güç olan bir değer olduğu görülmektedir. Böyle olunca kurumlar performanslarını en fazla etkileyen bir unsur olan yönetim bilgisine sahip olan çalışanlarını elde tutmak, örtülü bilgiyi diğer çalışanlara aktarabilmesi için gerekli alanlar oluşturmak, yönetimin fonksiyonlarını da içeren liderlik gelişim programları ile bilgiyi güncellemek ve geliştirmek için yatırımlar yapmalıdır. Artık bilginin ve kurumların globalleştiği günümüzde, yenilikçi düşünen, vizyoner, organizasyon yönetimi ve liderlik becerilerine sahip, bilgiyi davranışa ve performansa dönüştürerek rol model olan çalışanlar en değerli sermaye olarak görülecek ve bu sermayeye yatırım yapan kurumlar gelecekte varlıklarını devam ettireceklerdir. Araştırmanın en önemli kısıtı şüphesiz verilerin yalnızca tek bir kuruluştan toplanmış olmasıdır. Bilindiği gibi, tek kuruluştan veri toplanarak yapılan vaka çalışmalarında elde edilen sonuçlardan genel hükümler çıkarmak mümkün değildir. Ancak Türkiye de faaliyet gösteren uluslararası bir banka örneği örtülü bilgi performans ilişkisini görmek açısından kanaatimizce önemli ipuçları ortaya koymaktadır. Araştırmada elde edilen sonuçların daha geniş ölçekli, farklı sektörlerden kurumları da içine alan bir saha çalışması ile karşılaştırılmasında fayda görülmektedir. KAYNAKÇA Berdrow. I., Evers. F.T., (2009), Bases Of Competence: An Instrument For Self And Institutional Assessment, Assessment & Evaluation In Higher Education, Cilt. 34, (Sayı:1), Bhatt. G., (2002), Managing Strategies For Individual Knowledge And Organizational Knowledge, Journal of Knowledge Management, Cilt: 6, (Sayı:1), Chen. L., Mohamed. S., (2010), The Strategic Importance Of Tacit Knowledge Management Activities In Construction, Construction Innovation, Cilt: 10, (Sayı:2), Choo. C. W., Neto. R.C.D.A., (2010), Beyond The Ba: Managing Enabling Contexts In Knowledge Organizations, Journal Of Knowledge Management, Cilt: 14, (Sayı:4), Chua. A., (2002), Taxonomy Of Organizational Knowledge, Singapore Management Review, Cilt :24, (Sayı: 2), Collins. J. D., Hitt. M. A., (2006), Leveraging Tacit Knowledge In Alliances:The Importance Of Using Relational Capabilities to Build And Leverage Relational Capital, Journal Of Engineering and Technology Management, Cilt:23, Dixon, N., (2ooo), Common Knowledge, Boston, Harvard Business School Press. Elsevier, (2005), Information and Knowledge Management: Management Extra. Burlington: Elsevier. Geisler. E., (2007), A Typology Of Knowledge Management: strategic groups and role behavior in organizations, Journal of Knowledge Management, Cilt:11, (Sayı:1), Herrgard. T. H., (2000), Difficulties in Diffusion of Tacit Knowledge in Organizations, Journal of Intellectual Capital, Cilt: 1, (Sayı: 4), Hori. K., (2000), An Ontology of Knowledge: Key Concepts and Applications, Knowledge Based System, Cilt: 13,

16 Doç.Dr. Halil Zaim, Dr. İrfan Kurt, Araş.Gör. Gökhan Seçgin Ichijo, K., Nonaka, I., (2007), Knowledge Creation and Management: New Challenges for Managers, Oxford: Oxford University Press. Jasimuddin. S. M., Klein J.H., Connell. C., (2005), The Paradox of Using Tacit and Explicit Knowledge, Management Decision, Cilt:43, (Sayı:1), Jennex, M. E., (2008), Knowledge Management: Concepts, Methodologies, Tools and Applications, Hershey: Information Science Reference. Johannessen. J., Olaisen.J., Olsen. B., (2001), Mismanegement of Tacit Knowledge: The Importance of Tacit Knowledge, The Danger of Information Technology, and What to Do About It, International Journal of Information Management, Cilt: 21, Johannessen. J., Olsen. B., (2011),s Aspects of a Cybernetic Theory of Tacit Knowledge and Innovation, Kybernetes, Cilt: 40, (Sayı:1/2), Journal Of Knowledge Management, Cilt: 5, (Sayı:4), Kakabatse. N., Kakabadse. A., Kouzmin. A., (2003), Reviewing The Knowledge Management Literature: Towards A Taxonomy, Journal Of Knowledge Management, Cilt: 7, (Sayı:4), Knowledge Creation, Long Range Planning, Cilt: 33, Linde. C., (2001), Narrative and Social Tacit Knowledge, Journal of Knowledge Management, Cilt:5, (Sayı:2), Lubit. R., (2001), The Keys to Sustainable Competitive Advantage. Organizational Dynamics, Cilt: 29, (Sayı: 4 ), Mayfield. M., (2010), Tacit Knowledge Sharing: Techniques For Putting A Powerful Tool In Practice, Development and Learning in Organizations, Cilt: 24, (Sayı:1), Meyer. B., Sugiyama. K., (2007), The Concept Of Knowledge In KM:A Dimensional Model, Journal Of Knowledge Management, Cilt: 11, (Sayı:1), Mooradian. N., (2005), Tacit Knowledge: Philosophic Roots And Role In KM. Journal Of Knowledge Management, Cilt: 9, (Sayı:6), Nonaka, I., (1998), The Knowledge Creating Company, Harvard Business Review On Knowledge Management, U.S.A, Harvard Business School Press. Nonaka. I., Nishiguchi. T, (2001), Conclusion: Social, Technical, and Evolutionary Dimensions of Knowledge Creation, Oxford and New York, Oxford University Press. Nonaka. I., Krogh. G., (2009), Tacit Knowledge and Knowledge Conversion:Controversy and Advancement in Organizational Knowledge Creation Theory, Organization Science, Cilt: 20, (Sayı: 3), Nonaka. I., Toyama. R., Konno. N., (2000), SECI, Ba and Leadership: A United Model Of Dynamic. Oğuz. F., Şengün. A. E., (2011), Mystery Of The Unknown: Revisiting Tacit Knowledge In The Organizational Literature, Journal Of Knowledge Management, Cilt: 15, (Sayı: 3), Pathirage. C. P., Amaratunga D. G., Haigh. R.P., (2007), Tacit Knowledge And Organisational Performance: Construction Industry Perspective, Journal of Knowledge Management, Cilt:11, (Sayı: 1), Polanyi, M., (1966), The Tacit Dimension, New York, Doubleday & Company Inc. Polanyi. M., (1962), Tacit Knowing: Its Bearing On Some Problems Of Philosophy, Reviews of Modern Physics,

17 İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi Yıl: 11 Sayı: 21 Bahar 2012 / 1 s Smith. E. A., (2001), The Role of Tacit and Explicit Knowledge in The Workplace, Journal Of Knowledge Management, Cilt: 5, (Sayı:4), Stover. M., (2004), Making Tacit Knowledge Explicit: The Ready Reference Database as Codified Knowledg, Reference Services Rewiev, Cilt: 32, (Sayı:2), Wu. Y., Senoo. D., Magnier-Watanabe. R., (2010), Diagnosis For Organizational Knowledge Creation: An Ontological Shift SECI Model, Journal Of Knowledge Management, Cilt: 14, Sayı:6), Zaim. H., Zaim. S., (2007), The Impacts of Tacit Knowledge on Organizations Performance, 6 th International Congress on Knowledge, Management and Economy, İstanbul, Turkey. Zaim. S., Zaim. H., (2008), Implementation of Tacit Knowledge in a Participation Bank : Evaluating the Impacts of Tacit Knowledge on Organizational Performance, First International Conference on Management and Economics, Tirana/Albania. Zheng. S., Zhang. W., Wu. X., Du. J., (2011), Knowledge-Based Dynamic Capabilities And Innovation In Networked Environments, Journal Of Knowledge Management, Cilt:15, (Sayı: 6),

18 Doç.Dr. Halil Zaim, Dr. İrfan Kurt, Araş.Gör. Gökhan Seçgin 442