T.C. GAZİ ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ BEDEN EĞİTİMİ VE SPOR ANABİLİM DALI ANTRENMAN VE HAREKET BİLİMLERİ PROGRAMI

Transkript

1 T.C. GAZİ ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ BEDEN EĞİTİMİ VE SPOR ANABİLİM DALI ANTRENMAN VE HAREKET BİLİMLERİ PROGRAMI TÜRK ÜNİVERSİTE TAKIMLARINDA YER ALAN BADMİNTONCULARIN BAZI FİZİKSEL PARAMETRELERİNİN VE FİZYOLOJİK ÖZELLİKLERİNİN İNCELENMESİ YÜKSEK LİSANS TEZİ Zafer ŞAHİN Tez Danışmanı Prof.Dr. Ömer ŞENEL ANKARA MAYIS

2 İÇİNDEKİLER Kabul ve Onay...I İçindekiler..II Şekiller ve Grafikler IV Tablolar.V 1. GİRİŞ GENEL BİLGİLER Badminton Sporunun Tanımı Badminton Sporunun Tarihçesi Badminton Sporunun Temel Oyun Kuralları Badminton Oyun Alanı Direkler File (net) Tüy Top Antrenman Bilimleri Açısından Badminton Kuvvet Dayanıklılık Esneklik Antropometrik Özellikler Vücut Kompozisyonu Badminton da Enerji Sistemleri GEREÇ VE YÖNTEM Araştırma Grubu Veri Toplama Teknikleri Antropometrik Ölçümler Boy Ölçümü Vücut Ağırlığı Ölçümü Çevre Ölçümleri Çap Ölçümleri Deri Kıvrımı Kalınlığı Ölçümleri Triceps Skinfold Ölçümü

3 Supscapula Skinfold Ölçümü Suprasipinal Skinfold Ölçümü Calf Skinfold Ölçümü Somatotipin Belirlenmesi Pençe Kuvveti Ölçümü Bacak Kuvveti Ölçümü Sırt Kuvveti Ölçümü Esneklik Ölçümü Dikey Sıçrama Testi ve Anaerobik Gücün Belirlenmesi Verilerin Analizi BULGULAR TARTIŞMA VE SONUÇ ÖZET SUMMARY 41 KAYNAKLAR 42 ÖZGEÇMİŞ 50 TEŞEKKÜR 51 3

4 ŞEKİLLER VE GRAFİKLER LİSTESİ Şekil 1. Badminton Oyun Alanı 6 Şekil 2. Badminton topu. 9 Şekil 3. Badminton Raketi. 10 Şekil 4 Badmintonda Motorik Özellikler. 12 Şekil 5. Antropometrik Set 24 Şekil 6. Katılımcıların Somatotip Dağılımı

5 TABLOLAR Tablo1. Badminton Oyuncularının Demografik Bilgilerine İlişkin Tanımlayıcı İstatistik Değerleri. 30 Tablo 2.Katılımcıların bazı performans ölçüm sonuçları.. 30 Tablo 3. Katılımcıların çap ve çevre ölçüm sonuçları.. 31 Tablo 4. Katılımcıların deri kıvrım kalınlığı ölçüm sonuçları.. 31 Tablo 5. Katlımcıların Somatotip Ölçümlerine İlişkin Bilgiler

6 1. GİRİŞ Badminton, her yaştaki insanın rahatlıkla ve zevkle oynayabileceği, oynayanları ve izleyenleri şiddete itici öğeler taşımayan, rekreasyon ve fitness amaçlı olarak da kullanılabilen bir spor dalıdır 1. Kökeni çok eski zamanlara dayanan badminton sporunun atası, Yıldıran a göre tepük oyunu sayılabilir. Tepük ve varyantları olarak ele alınan oyunlar, gerek oyun aracı cisim, gerekse oyun tekniği bakımından, ayakların raket olarak kullanılmasıyla oynanan bir tür badminton oyunu olarak değerlendirilebilir. Tepük oyununun XI. yüzyıla, raketle oynanan oyunların ise ancak XV. yüzyıl sonrasına ait oldukları dikkate alındığında, oyunun, badmintonun raketsiz öncellerinden olması mümkündür. Raketsiz bir badminton türü olarak, İnka lara atfedilen, indiaca isimli ve sadece açık el ayasıyla vurularak oynanan bir oyun günümüze kadar ulaşmıştır. Kore de de, tüytoplara elle vurularak oynanan bir tür badminton oyunu mevcuttur. Tüytop formundaki cisimlere ayakla vurularak oynanan badminton benzeri oyunların varlığı da bilinmektedir 2. Badminton sporu, oyun yapısının gerektirdiği özellikler bakımından çok yönlü bir spor dalı olup organizmada üst düzey de fizyolojik ve psikolojik stres yaratır. Badminton sporunda başarı, diğer spor dallarında olduğu gibi fizyolojik ve psikolojik özelliklerin yanı sıra üst düzeyde teknik ve taktik düşüncenin bir birleşimi olarak ortaya çıkar 3. Reaksiyon çabukluğu, yönelim, denge, dayanıklılık, çabukluk gibi motorik özellikleri de en iyi şekilde geliştiren bir spor dalı olan badminton, ilerleyen yaşla azalan reaksiyon çabukluğuna da bir frenleme görevi üstlenmektedir. Badminton sporunda ise, bir badminton oyuncusu için uygun özellikler anaerobik güç, kas gücü, kasların dayanıklılığı, patlayıcı kuvvet ve esneklik olarak ön plana çıkmaktadır 3. 6

7 Bu çalışmanın amacı üniversitelerarası badminton müsabakalarına katılan erkek sporcuların bazı fiziksel ve performans parametrelerini belirlemektir. 2. GENEL BİLGİLER 2.1. Badminton Sporunun Tanımı Badminton, bir file ile ortadan ikiye bölünmüş alan üzerinde ters açılmış bir paraşüte benzeyen, kaz tüyü veya plastikten yapılmış top ve raketlerle oynanan bir oyundur 4. Diğer raketli sporlardan oyunda kullanılan tüytop (shuttlecock) ve bu topun oyun esnasında zemine değdirilmemesi zorunluluğu ile farklılık arz eder. Topun uçuş karakteristiği badminton sporunun hem oynama hem de seyir bakımından dünyanın en heyecanlı sporlarından biri olmasında önemli bir etkendir 4. Badmintonda kaz tüylerinin bir mantara tutturulmasıyla yapılan tüytopun hızı bazen 260 kilometreyi bulur. Hız, çeviklik ve refleks badminton oyunu için gereken en önemli özelliklerdendir Badminton Sporunun Tarihçesi Arkeologlara ve tarihçilere göre badmintona benzer bir oyunun günümüzden 3000 yıl önce oynandığı söylenmektedir. Bu savlarının dayandığı bulgulara Hindistan da yapılan arkeolojik kazılarda rastlanmıştır. Badmintonun bir oyun olarak oynanmasının ve dünyaya yayılmasının 1122 yıl önce Çin İmparatorluğundaki Chu sülalesi devrine rastladığı söylenmektedir. Çin den sonra özellikle Hindistan da büyük bir gelişme gösteren bu oyun bu ülkede Poona ve pune adları altında oynanmıştır. Bu ülkede de kirazgillere takılan kaz tüyü top ve tahta raketlerle oynanan 7

8 oyun hızla başka ülkelere de yayılmıştır. Fransa da bu spora Kokvanten (uçan horoz) ve Jevolan (tüy top) Almanya, Avusturya ve İsviçre gibi ülkelerde federball ve Çar Rusya sında ise Laptu adı verilmiştir yılında Londra ya 100 km. uzaklıktaki Badminton isimli kasabanın asker kökenli dükü olan Beaufort uzun yıllar Hindistan da bulunmuştu. Beaufort İngiltere ye geri döndüğünde fildişi ve diğer değerli eşyalar arasında bir raket ve tüy top getirmiş, Poona oyununu Badminton kasabasında yaygınlaştırmaya başlamıştır. Aynı yıl bu spor branşı Badminton kasabasından bütün İngiltere ye yayılmaya başlamıştır. Bununla birlikte, 1872 tarihinden itibaren bu spor branşı, bu küçük kasabanın ismi olan Badminton adı ile anılmaya başlamıştır. Badminton tarihinin önemli isimlerinden biri de İngiliz Bayan Ann JAKSON DIR. JAKSON, 1898 yılında ilk nizami tüy top patentini alan kişidir yılında Londra da Uluslar Arası Badminton Federasyonu (IBF) kurulmuştur. Bu federasyona; İngiltere, Hollanda, Danimarka, İrlanda, Kanada, Yeni Zelanda, İskoçya, Fransa ve Amerika olmak üzere toplam 9 ülke ile federasyon katılan ilk ülkeler olmuşlardır. Ayrıca 1985 yılında Uluslar Arası Badminton Olimpiyat Komitesi (IOK), Badmintonu 1992 Barselona Olimpiyatlarında madalyalı sporlar arasına almaya karar vermiştir. Şu an (IBF) e, 140 tan fazla ülke üyedir. Ve halen dünyada 6 milyondan fazla lisanslı sporcu, badminton sporunu yapmaktadır 7. Ülkemizde, Badmintonun geçmişi çok gerilere dayanmamaktadır. Türkiye Badminton Federasyonu (TBF) 31 Mayıs 1991 tarihinde kurulmuştur. 3 Kasım 1991 tarihinde 104. üye sıfatıyla Uluslararası Badminton Federasyonu (IBF) tarafından tam üyeliğe kabul edilmiştir. Türkiye Badminton Federasyonunun ilk başkanı İrfan Yıldırım dır. 5 Aralık 1993 tarihinde ilk kez yapılan federasyon başkanlığı seçimleri sonucunda Akın Taşkent başkan seçilmiştir. Daha sonra 2 8

9 dönem üst üste A. Faik imamoğlu başkan seçilmiştir yılında yapılan seçimlerde ise halen Badminton Federasyonu Başkanı olan Murat Özmekik başkan olarak seçilmiştir. Ülkemizde kısa bir geçmişe sahip olmasına karşın badminton, son derece zevkli ve mücadele gerektiren bir spor dalı olması sebebiyle toplumumuzun her kesiminden büyük bir ilgi görmektedir. Ülkemizde ilk kez düzenlenen ve Badminton Federasyonu nun 1994 yılı faaliyet programı içerisinde yer alan Deplasmanlı Badminton Ligi Tespit Müsabakaları 11 Bölgeden 24 takımın katılımı ile 4-7 Nisan 1994 tarihleri arasında Ankara da yapılmıştır. Bu müsabakalar sonucunda 8 takım Badminton Ligine katılmaya hak kazanmıştır. Pek çok üniversitemizin yer aldığı 1. ve 2. Liginden başka bütün yaş gruplarında ve kulüpler Türkiye şampiyonaları ve 2006 yılında uygulanmaya başlanan tüm yaş grupları için Türkiye Ranking (sıralama) Müsabakaları düzenlenmektedir. Ayrıca Milli Eğitim Bakanlığı ve Badminton Federasyonu ortaklasa düzenledikleri Minikler, Yıldızlar ve Gençler Okullar arası yarışmalarla birlikte ülke genelinde birçok açık turnuvalar da düzenlenmektedir Badminton Sporunun Temel Oyun Kuralları Uluslararası Badminton Federasyonu her yıl düzenli olarak bir statü kitabı yayınlamaktadır. Bu kitap Badminton kurallarını, varsa yapılmış revizyonları ve yorumları içermektedir 9. Bir badminton seti 21 sayıdan oluşur. Müsabakalar kazanılmış 2 set üzerinden oynanır. Skorun 1 1 olması halinde 3. Set oynanır. Bu sette 11. sayıya ulaşıldığında yarı alan değişimi yapılır beraberlikte 2 sayı uzatılır. Fark iki olunca maç biter. Sayı 30 a kadar uzarsa iki fark aranmaz ve maç biter; örneğin Badminton oyunu, çiftlerde her yarı yan alanında ikişer oyuncu, teklerdeyse birer oyuncu ile oynanır. Badminton oyunu tek erkeler, tek bayanlar, çift erkekler, çift bayanlar ve karışık çiftler olmak üzere 5 kategori üzerinden oynanır 9. 9

10 2.4. Badminton Oyun Alanı Badminton oyununun oynandığı kapalı salonun tavan yüksekliği 9 m den az olmamalıdır. Kortların arasında ise en az iki metrelik bir boşluk olması gerekir11. Açık havada da oynanmasına rağmen badminton için en uygun ortam rüzgarın olmadığı kapalı salonlardır. Kort zemini kaymayan, tercihen ahşap bir yüzeye sahip olmalıdır. Kort çizgilerinin rengi beyaz ya da sarı olmalıdır ve 4 cm genişliğinde olmalıdır 8. Badminton sahası dikdörtgen biçimindedir. Uluslar arası maçlarda salonun yüksekliğinin en az 7 m olması gerekmektedir. Ayrıca badminton sahasının yan çizgilerinin duvara olan uzaklığı en az 90 cm, bitiş çizgilerinin duvara olan uzaklığı ise en az 150 cm olması gerekmektedir. Oyun alanının ölçüsü tekler ve çiftlere göre değişmektedir. Çiftlere göre çizilen bir sahanın uzun kenarı m, kısa kenarı 6.10 m dir. Teklere göre çizilen bir sahanın uzun kenarı değişmezken, kısa kenarı her iki yandan eşit olarak daralarak 5.18 m ye indirilmektedir. Badminton sahasını çevreleyen ve saha içinde ilgili bölmelerin sınırlarını belirten bütün çizgiler 4 cm. kalınlığında çizilir. Bu çizgilerin sarı ya da beyaz renklerde çizilmesi zorunludur. Badminton sahası bir file ile tam ortadan ikiye bölünmektedir 8. Bölünen sahanın her iki parçasına yarı alan adı verilmektedir. Fileden 1.98 m uzunluğunda sahayı enine kesen ve her iki bölüme çizilen çizgiye servis atış çizgisi denmektedir. Bu çizginin tam ortasından yani 3.05 m den geriye doğru sahayı boyuna doğru kesen çizgi, yarı alanı kendi arasında ikiye bölmektedir. Böylece sahanın içinde iki adet kutu oluşmaktadır. Bölünen kutular ise, sağ servis atış bölgesi (kutusu), sol servis atış bölgesi (kutusu) olarak adlandırılmaktadır. 10

11 Şekil 1. Badminton Oyun Alanı Servis kullanımında tek sayıların sol kutuda, çift sayıların ise sağ kutuda kullanılması zorunluluğu olmasından dolayı bu kutuların, bütün badminton sahalarında çizilmesi gerekmektedir. Bu servis bölgelerinin (kutularının) sınırları tekler ve çiftler oyununa göre değişiklikler göstermektedir. Tekler oyunda arka servis bölgesi sahanın en son çizgisi olan arka çizgisi ile aynı iken çiftlerde ise 76 cm daha kısa olan çizgi, çiftler servis çizgisi sonudur. Fakat çiftler servis çizgisinin bir diğer önemli farkı 11

12 ise tekler servis çizgisi 5.18 m iken çiftlerde bu alan sahanın enine olan büyüklüğü olan 6.10 m dir Direkler Direkler oyun alanının yüzeyinden 1.55 m yükseklikte olacaktır. Dik pozisyonda duracak kadar sert bir maddeden imal edilmiş olacak, fileyi 3 numaralı kuralda belirtildiği şekilde gergin tutacak ve şekil 1 de görüldüğü gibi çiftler oyun alanının kenar çizgisi üzerine konulacaktır. Direklerin kenar çizgilerinin üzerine konulmasının mümkün olmadığı durumlarda, kenar çizgilerinin bulunduğu yeri belirlemek üzere bir yöntem kullanmak gerekir. Örneğin kenar çizgilere tutturulmuş ve dikey olarak filenin bağlarına tutturulan ince direkler ya da 40 mm enindeki bantlar kullanılabilir. Çiftler oyun alanında, direkler ya da onun yerini tutan bantlar, oynanacak oyunun tekler ya da çiftler maçı olduğu göz önüne alınmaksızın, çiftler oyun alanının yan çizgileri üzerine yerleştirilecektir. Badminton direğinin yerden yüksekliği 1.55 cm olmalıdır. Badminton maçları sırasında direklerin sahanın tam ortadan ikiye bölündüğü noktada çiftler saha çizgisi üzerine konulması gerekmektedir. Ağırlık kısımları ise badminton oyun alanının dışında kalacak şekilde ayarlanmalıdır. Badminton direğinin birinci bölümünü oluşturan taban kısmının üzerindeki ağırlık en az kg arasında olmak zorundadır. Aksi takdirde yeterli file gerginliği sağlanamaz File (net) Ağ, koyu renkte kaliteli bir kordondan yapılıp, örgülerin sıklıkları, hepsi eşit olmak suretiyle mm arasında ve ağ toplam 760 mm eninde olmalıdır. Ağın tepesinin içinden geçen kablo, iki kere dolanan 75 mm kalınlığında bir beyaz bant ile kaplanmalıdır. Bu bant içinden geçen kablonun üzerinde durmalıdır. Bu kablo yeterli kalınlık ve dayanıklılıkta olması gerekmekte ve iki direğin arasında tepelerine bağlanmış gergin bir 12

13 vaziyette durması lazımdır. Ağın tepesi saha yüzeyinden ortada m ve çiftler yan çizgisinde ise 1.55 m yükseklikte olması gerekmektedir. Ağ ve direk arasında hiçbir aralık olmamalı ve gerektiği takdirde ağın tüm yanı direğe bağlanmalıdır Tüy Top Tüy top doğal ya da sentetik malzemeden imal edilebilir. Ne tür malzemeden imal edilmiş olursa olsun, topun havadaki süzülüş özellikleri, ince bir deri tabakası ile kaplanmış mantar tabanlı, doğal kaz tüyünden mamul standart bir tüy topun genel özelliklerini yansıtmalıdır. Tüy topta bir taban üzerine tutturulmuş 16 tane tüy bulunmalıdır. Tüylerin uzunluğu 64 mm ile 70 mm arasında değişebilir, ancak bir tüy topta yer alan tüylerin hepsinin tabandan tüylerin uç kısmına kadar olan uzunlukları eşit olmalıdır. Tüylerinin uçlarının oluşturduğu dairenin çapı 58 mm ile 68 mm arasında olmalıdır. Tüyler, iplik ya da diğer uygun bir malzeme ile birbirine sıkı bir şekilde tutturulmuş olmalıdır. Tüy topun tabanının üst bölümünün çapı 25 mm ile 28 mm arasında olup, aşağıya doğru yuvarlak bir şekil almış olmalıdır. Tüy topun ağırlığı 4.74 ile 5.50 gr. arasında olmalıdır. Sentetik tüy top; etek bölümünde doğal tüyün yerini sentetik malzeme almıştır. Sentetik topun boyutları ve ağırlığı tüy top ölçülerinde olmalıdır. Ancak, özgül ağırlık farklılığı ve tüy ile sentetik malzemenin farklı özellikleri nedeniyle %10 a kadar bir sapma kabul edilebilir. Badminton topu, ister doğal kaz tüyünden, isterse sentetik ya da plastikten imal edilmiş olsun, tüytop olarak adlandırılmaktadır. Tüytop hangi maddeden yapılmış olursa olsun, ince bir deri ile kaplanmış mantar tabanlı doğal kaz tüyünden yapılmış standart bir tüy topun genel özelliklerini yansıtmalıdır. 13

14 Tüytop, mantar ve tüy olmak üzere iki kısımdan oluşmaktadır. Mantarın üzeri ince bir deri ile kaplanmakta, tüy kısmı ise ya doğal kaz tüyünden ya da plastik ve benzeri sentetik maddeden yapılmaktadır. Bir tüytop 16 tüyden oluşmaktadır. Bu tüyler mantar kısma eşit aralıklarla saplanmaktadırlar. Bu sıralanışın mantar kısmında oluşturduğu dairenin çapı mm, tüylerin oluşturduğu dairenin çapı mm arasındadır. Oyuncuların profesyonellik düzeylerine, hava basıncına, iklim ve rutubet gibi özelliklere göre tüytoplar; yeşil, mavi ve kırmızı olmak üzere üç değişik renkte bantlarla işaretlenmiştir 6. Tüy top hızının denenmesi: Tüy topun hızının uygun olup olmadığının belirlenmesi için, oyun alanının tam geri sınır çizgisi üzerinde topla raketin buluştuğu kuvvetli bir el altı (underhand) atışı yapılır. Bu atışta topa yukarı doğru bir açı kazandırılarak ve top kenar çizgilere paralel olarak gönderilmelidir. Uygun hızdaki bir tüy top karşı oyun alanının arka sınır çizgisinden en az 530 mm en fazla 990 mm içeriye düşmelidir. Şekil 2. Badminton Topu 14

15 Raketin çemberi, eni 23 cm, boyu 29 cm den fazla olmayan bir kasnaktan oluşmaktadır. Raketin çemberinde, raketin kortajının örülmesi için açılmış karşılıklı olarak 22 adet delik bulunmaktadır. Raketin kortajı, raketin çemberi üzerinde bulunan deliklerden geçirilen özel misinanın (kortaj) gergin bir şekilde örülmesi ile oluşturulan ve topa vurulan kısımdır. Raketin belli başlı kısımları sap, örgülü alan, baş, şaft, boyun ve çerçeve olarak adlandırılır. Sap, raketin oyuncu tarafından tutulmak üzere tasarlanmış kısmıdır. Örgülü alan oyuncunun tüy topa vurduğu kısımdır. Baş, örgülü alanı çevreler. Şaft, sapı baş kısmına bağlar. Boyun (eğer var ise), şaftı raketin baş kısmına bağlar. Baş, boyun, şaft ve sapa hep birlikte çerçeve adı verilir. Raketin çerçevesinin uzunluğu 680 mm yi, eni ise 230 mm yi geçemez. Oyuncunun raketin şeklini değiştirmesini sağlayacak hiçbir gereç bulunmamalıdır 10. Şekil 3. Badminton Raketi 15

16 2.5. Antrenman Bilimleri Açısından Badminton Olimpik bir spor olan badmintonun diğer raketli sporlarda (masa tenisi, squash, tenis) olduğu gibi kısa süreli maksimal yada submaksimal yüklenmeler ve kısa süreli dinlenme periyotları bulunmaktadır. Bu tür spor dallarında özellikle sürat, dayanıklılık, kuvvet, koordinasyon, reaksiyon, sezinleme, oyun becerileri ve teknik başarının ön şartları olarak kabul edilebilir. Rakibe temassız (non contact) ferdi bir spor olan badminton oyununda sıçramalara, hamlelere, hızlı yön değiştirmeler ve hızlı kol hareketlerine ihtiyaç duyulur 12. Yüksek seviyedeki oyuncularda, teknik beceri ve keskin zekânın yanı sıra, hız, dayanıklılık, güç ve fiziksel çeviklik olmazsa olmaz kaidelerdir. Badmintonda da, diğer raketli sporlarda olduğu gibi kısa süreli maksimal ya da submaksimal yüklenmeler ve kısa süreli dinlenme periyotları bulunmaktadır. Bu tür spor dallarında özellikle sürat, dayanıklılık, kuvvet, koordinasyon reaksiyon, sezinleme, oyun becerileri ve teknik basarının ön şartları olarak kabul edilir. Rakibe temassız ferdi bir spor olan badminton oyununda sıçramalara, hamlelere, hızlı yön değiştirmeler ve hızlı kol hareketlerine ihtiyaç duyulur 13. Badminton yüksek seviyede teknik beceri yanında, badminton için temel gereklilik olan, zihinsel keskinlik, dayanıklılık, hız, kuvvet, takat ve fiziksel çabukluluk gerektirmektedir 9. Badminton sporunu yapmada hızlı koşular, durmalar, hızlı çıkışlar, sıçramalar, sekmeler, hamleler hızlı yön değiştirmeler, bükülmeler, dönmeler ve çeşitli vuruş hareketleri elit sporcu olmanın tabiatındandır ve sporcu için oldukça özel uygunluk ister

17 Badminton daha çok anaerobik olmakla birlikte aerobik kapasiteye de ihtiyaç duyulan bir spor dalıdır. Spor branşlarında yorgunluğa sebep olan en önemli faktörlerden biri de vücudun aktiviteler sırasında ürettiği laktik asit birikimidir. Badminton oyunu fiziksel yönden üst düzeyde performans gerektiren bir spor dalı olduğundan seçilecek oyuncuların fiziksel özelikleri büyük önem taşımaktadır. Şekil 4. Badmintonda Motorik Özellikler Kuvvet Kuvvet, genel olarak bir dirence karsı koyabilme yetisi ya da bir direnç karsısında belirli bir ölçüde dayanabilme yeteneği olarak tanımlanmaktadır 10. Spor biliminde kuvvet kavramı çok farklı alanlarda ve farklı sekilerde tanımlanıp sınıflandırılmıştır. Kuvvet; uygulanabilecek en büyük çaba ile bir kas gurubunun bir dirence karşı koyabilme yetisidir

18 Hollmann a göre kuvvet; Bir dirençle karşı karşıya kalan kasların kasılabilme ya da bu direnç karşısında belirli bir ölçüde dayanabilme yeteneğidir. 15. Ankara Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü; 2004). Nett kuvveti; Bir kasın gerilme ve gevşeme yoluyla bir dirence karşı koyma özelliği olarak tanımlamıştır 16. Schomolinsky; belirli bir direnci yenme veya kas gerilmesi ile direnci karşılama yeteneği olarak tanımlanmıştır. Stoboy; kasın gerilim oluşturabilme ve bu yükü kuvvet dengesinde tutabilme özelliğini kuvvet olarak tanımlamıştır 17. Basit, ancak geniş tanımı Meusel yapmıştır. Bu tanımın avantajı spor uygulamalarını direkt olarak kapsamasıdır. Buna göre; Kuvvet insanın temel özelliği olup, bunu yardımıyla bir kütleyi hareket ettirir (kendi vücut ağırlığını ya da bir spor aracını), bir direnci aşar ya da ona kas gücü ile karşı koyar 17. Fiziksel olarak kuvvet, bir cismin şeklini, iş düzenini veya bulunduğu yeri değiştiren etkiye denmektedir. Antrenman bilimi açısından, kuvvet kavramına yönelik tanımlar özetlendiğinde, kuvvetin sporcunun temel özelliği olduğu ve antrenman yüklenmeleri ile değişebilen (planlı ve programlı üst düzey bir çalışma ile % 300 kadar geliştirilebilir) sportif gücün verimliliğinin ana unsuru olduğu söylenebilir 18. Sportif oyunlar, teknik ve taktiğin yanı sıra büyük ölçüde motorik temel özelliklere (kuvvet, dayanıklılık, sürat, hareketlilik ve beceri gibi) bağımlıdır. Mükemmel bir tekniğe ve taktiğe sahip bir takım motorik 18

19 özellikleri sistematik bir biçimde geliştirdiği takdirde aşama yapabilir. Sportif oyunlar bakımından kuvveti, Harre üçe ayırmıştır; en büyük kuvvettir. A-Maksimal Kuvvet: Kas sisteminin isteyerek geliştirebildiği B-Kuvvette Devamlılık: Sürekli kuvvet gerektiren çalışmalarda organizmanın yorgunluğa karşı direnç gösterebilme yeteneğidir. C-Çabuk Kuvvet (Patlayıcı Kuvvet): sinir-kas sisteminin yüksek hızda kasılması ile direnç yenebilme yeteneğidir 19. Badmintonda Çabuk Kuvvet Badminton her ne kadar dayanıklılık sporu olsa da tüm teknik hareketler çabuk kuvvete dayalı hareketlerdir. Böylelikle patlayıcılık, badminton sporunda önemli bir yere sahiptir 20. Badmintonda patlayıcı kuvvet, hem ayak çalışması için hem de vuruş hareketleri için oldukça gereklidir. Patlayıcı kuvvet antrenmanının amacı mümkün olduğunca kısa sürede daha çok kas tansiyonunu geliştirmeye yönelik çalışmalardır. Badminton oyun merkezinde, köşelerde vurmalar ve durmalar ayak çalışması için kritiktir Dayanıklılık Dayanıklılık, belli bir hareketi tekrarlayabilme ve sürdürebilme yeteneğidir. Aynı zamanda sporcunun ruhsal ve fizyolojik yorgunluğa dayanma gücü olarak ifade edilebilir. Hem müsabaka gücünde, hem de antrenmanlardaki yüklenmeler ile uzun süre devam eden dinamik ya da statik çalışmanın verdiği yorgunluğa karsı koyma yeteneğidir. Organizmanın aerobik enerji üretimine dayalı olarak ortaya çıkan koordinasyon özelliğidir

20 Uzun süre devam eden sportif yüklenmelerde organizmanın yorgunluğa karşı koyabilmesidir. Spor pedagojisi yönünden dayanıklılığın asıl fonksiyonu yorgunluğa karşı direnci ve dinlenebilirlik yeteneğini geliştirmektir. Bu sebeple kondisyonel yeteneklerin koordinatif-teknik eğitimin ve tekniktaktik yetenek ve özelliklerin geliştirilmesini mümkün kılar. Bundan başka kardiyo-pulmonel sistemlerin metabolik sürecin, enerji hazırlanmasını iyileştirir ve sağlık durumunun istikrarlı hale gelmesini sağlar. Isı düzenlemesini iyileştirerek soğuk algınlığı ve enfeksiyonlara karşı direnci yükseltir. Yoğun hareket alıştırmaları, dayanıklılığı geliştirici oyunlar ve müsabaka formundaki yüklenmelerle genel dayanıklılık geliştirilmelidir. Bu yüklenmelerde kapsam alışılmışın üzerine çıkılarak genel dayanıklılığın gelişimi desteklenmelidir Esneklik Esneklik, kişilerin hareketlerini, eklemlerinin müsaade ettiği oranda geniş bir açı ile değişik yönlerde uygulayabilme yeteneğidir 23. Esnekliği etkileyen faktörler vardır. Bir eklemin yapısı, biçimi ve tipi, ekleme bitişik olan yakın kaslar, genel vücut ısısı ve özel kas ısısı, yetersiz kas kuvveti, yorgunluk, duyusal durum, yaş ve cinsiyet esnekliği etkileyen önemli faktörlerdir 24. Esneklik, genellikle bir eklem etrafındaki hareket serbestliği şeklinde tanımlanır. Esneklikte bireysel farklılıklar, kasın esnekliği ve eklemi çevreleyen bağları etkileyen fiziksel özelliklere bağlıdır. Kuvvet gibi esneklik de, kişinin günlük işlerini verimli ve etkili yapabilmesinde önemli rol oynar. Esneklikle ilgili olarak birçok terim kullanılır. Ayakuçlarına dokunma egzersizinde olduğu gibi, vücut açımızın ya da hareket sırasında vücut eklemleri açımızın küçültüldüğü hareketler fleksiyon hareketidir. 20

21 Ekstansiyon ise, vücut ve eklemler arasındaki açının artması ile gerçekleşir. Eklem açısının, normal eklem hareketinden daha fazla açılması ise hiperekstansiyondur 25. Başka bir anlatımla hareket, eklemlerin her yöne doğru olan hareket olanaklarını optimal bir şekilde kullanma yeteneğidir. Bu yeteneğin boyutları, eklemlerin, kasların, krişlerin ve bağların işlev yeteneklerini ve nöromusküler yönlendirme süreçleri tarafından belirlenir 22. Aktif ve Pasif hareketlilik Dinamik ve Statik hareketlilik Genel ve Özel hareketlilik Vücudun değişik eklemlerinin tüm hareket alanında eklemler çevresinde hareket etme yeteneğidir. Esneklikteki bireysel farklılıklar, kasın esnekliği ve eklemi çevreleyen bağları etkileyen fiziksel özelliklere bağlıdır. İki çeşittir: (a) Statik esneklik; eklemler etrafındaki hareket serbestliği, (b) Dinamik esneklik; eklemler tarafından yapılan harekete karşı koyma yeteneğidir (1). Esneklik, eklem veya eklem sıralarının mümkün olan hareket edebilme yeteneği olarak tanımlanır. Sporcunun hareketlerini eklemlerinin müsaade ettiği oranda geniş bir açıyla ve değişik yönlere uygulayabilme yeteneğidir. Esneklik atletik performans ve kişinin günlük işlerini verimli ve etkili yapabilmesinde önemli rol oynar. Genel olarak esneklik yaralanma potansiyelini azaltmada, fiziksel aktivite ve sportif performansı geliştirmede önemli bir faktördür. Ayrıca kas-iskelet yaralanmasından sonra rehabilitasyona da yardımcı olabilir. Esnekliğin sağlanması bütün eklemlerde hareketi kolaylaştırmaktadır. Buna karşılık yetersiz esneklik, yeni ve değişik hareketlerin öğrenilmesini zorlaştırır. Kuvvet, hız ve 21

22 koordinasyon gelişimini olumsuz etkiler ve hareketin kaliteli yapılma yeteneğini sınırlar Antropometrik Özellikler Genel anlamıyla antropometri; insan bedeninin nesnel özelliklerini, belirli ölçme yöntemleri ve ilkeleriyle, boyutlarına ve yapı özelliklerine göre sınıflandıran sistematize bir tekniktir 39. Başka bir ifade ile antropometri, insan vücudunun ölçülerini miktar olarak yansıtan bir dizi sistemli ölçüm tekniğidir 40. Kısaca antropometri, sayısal olarak ifade edilebilen yani metrik olarak tanımlanabilen vücut özelliklerini ele alarak inceler. Örneğin, boy uzunluğu, kilo ve karın çevresi gibi vücut boyutlarını inceler. Bunları istatistikî metotlarla analiz ederek değerlendirir 41. Antropometrik özelliklerin değerlendirilmesinde, genelde vücut yapısının ve kompozisyonunun belirlenmesi ile vücut bölümlerinin birbirine oranları göz önünde bulundurulur. Bunların yanı sıra ideal vücut ağırlığının belirlenmesi, spor branşı ile fiziki yapı arasındaki uyumun değerlendirilmesi, spor dalı veya iş kolunun antropometrik yapıda etkileri gibi konular da önem taşırlar 39. Dünyada antropometrik özellikler üzerinde yapılan çalışmalarda, hangi vücut profilinin hangi branşa uygun olduğu tartışılmakta ve bunun altyapıda yetenek seçiminde ne derece önemli rol oynadığı araştırılmaktadır. Bireylerin yönlendirilecekleri spor dallarının belirlenmesi, antrenmanın morfolojik yapıya olan etkilerinin saptanması ve sporcuların performans durumunun izlenebilmesi için antropometrik özelliklere ihtiyaç vardır. Ülkeyi gelecekte temsil edebilecek yetenekli sporcuların önceden 22

23 belirlenmesi giderek önem kazanmaktadır. Çünkü elit sporcu yetiştirmek uzun süreli bir çalışmayla mümkün olmaktadır. Eğitime dayalı performans faktörlerinin önceden kestirilmesi ile ilgili geliştirilmiş bir takım ölçütlerin yanında, sporcunun öncelikle genetik oluşumuna dayanan genellikle değişmez görünen yapısal durumunun analizi de yapılmaktadır 42. Antrenman programları hazırlanırken antrenman yaptırılacak sporcu gruplarına uygulanan antropometrik özellikler, hazırlanacak olan antrenman programının bilimsel gelişmeler ve kriterlere uygunluğunu sağlamaktadır. Badminton branşı için de antropometrik özelliklerin önemi yadsınamaz bir gerçektir. Temel tekniklerin yanında, yapılması gereken fiziksel ve fizyolojik antrenmanların hangi çalışmalar olduğunun tespiti ve bu çalışmaların test kriterlerinin neler olduğunun belirlenmesinde kullanılmaktadır. Badminton oyununun genel karakteristiğiyle ilgili olarak, iyi bir badminton oyuncusunun çalışma programında; teknik yeteneği geliştirme çalışmaları, taktik yeteneği geliştirme çalışmaları, bireysel özel yeteneği geliştirme çalışmaları, resmi olmayan hazırlık müsabakaları ve son olarak resmi müsabakalar gibi bir çok hazırlık evresi bulunmaktadır 43. Antropometrik özelliklerde kullanılan malzemeler iskeletsel antropometriler ve kaygan kaliperler, kemik kalınlıklarını ve vücut enlerini ölçmek için kullanılırlar. Karakteristik doğruluk (0,05 cm-0,50cm) ve ölçü dizisi (0-210cm) kullandığımız antropometreye ve kalipere dayanır. Çevreleri ölçmek için bir antropometrik teyp ölçeri kullanılabilir. Bazı uzmanlar en az 50 kişi üzerinde çalışma yapmayı ve rotasyonal sırada her bölge için en az 3 ölçü almayı tavsiye etmektedirler Vücut Kompozisyonu Vücut yapısı, yağ, kemik, kas hücreleri, diğer organik maddeler ve hücre dışı sıvıların orantılı bir şekilde bir araya gelmesinden oluşur. Vücutta organ ve üyelerde benzerlik olmakla birlikte her insanın 23

24 birbirinden farklı fiziksel yapısı vardır. Vücut kompozisyonu birçok araştırmacı tarafından yağsız kütle (kas, kemik, su, sinir, damarlar, hayati organlar) ve yağlı kütle (derialtı depo yağları, esansiyel yağlar) olarak iki bölümde incelenmiştir 44. Vücudun temel yapısal birimleri kas kitleleri, yağ ve kemiktir. Vücut belli bir miktarda yağ dokusu depolama yeteneğine sahiptir 39. Deri altı kalınlığının ölçümü, başparmak ve işaret parmağıyla deri ve derialtı yağı tutularak, doğal deri kıvrımı yönünde, kas dokusundan uzağa çekilmek suretiyle yapılmaktadır. Aletin kıskaç kolları deri üzerinde sabit bir basınç yapmaktadır. Derinin çift katının kalınlığı ve derialtı yağ dokusu kalibrenin göstergesinden milimetre cinsinden okunmaktadır Badminton da Enerji Sistemleri Literatürde, badminton oyununun %90 oranda anaerobik aktivitelerle ilgili olduğu ancak oyunun süresi nedeniyle enerji ihtiyacının tahmini olarak %60-70 oranda aerobik yollardan %30 oranda ise anaerobik yollardan karşılandığı belirtilmektedir. Badmintonda anaerobik enerji katılımı düşük olmasına rağmen kısa periyotlarda oyuncunun yüksek anaerobik aktiviteyi tolere edebilme yeteneği önem arzetmektedir. Çünkü oyundaki ralliler esnasında yön değiştirmeler, smaçlar, servisler, yürüme, koşma ve sıçramalar karışık bir halde bulunmaktadır. Bu tip aktiviteler ATP-PC sistemi tarafında aktive edilmektedir. 10 sn. lik bir ralli esnasında, ATP-PC sistemi 5-6 sn. sonra tükenmekte,, bundan sonra enerji üretimi laktik asit sistemi tarafından karşılamaktadır. Çalışmanın süresinden dolayı az miktarda laktik asit oluşumu gerçekleşmekte ve buda toparlanma döneminde temizlenmektedir 4 24

25 3. GEREÇ VE YÖNTEM 3.1. Araştırma Grubu Çalışmanın araştırma grubunu, üniversitelerarası badminton şampiyonasına katılan gönüllü, milli ve milli olmayan yaş ortalamaları 22.03±1.96 yıl, boy ortalamaları 177±6.53 cm. vücut ağırlıkları ise 78.46±12.41 kg. olan 34 erkek sporcu oluşturmaktadır Veri Toplama Teknikleri Ölçülen değerler ve deneklerin demografik bilgiler araştırmacı tarafından müsabaka ortamında alınmış ve önceden hazırlanan veri formuna işlenmiştir Antropometrik Ölçümler Ölçümler deneğin sağ tarafından alınmıştır. Değerlerin tespit edilmesi sürecinde kullanılan ölçüm teknikleri alt başlıklar şeklinde aşağıda gösterilmiştir. Şekil 5. Antropometrik Set Boy Ölçümü Deneklerin boy uzunlukları hassaslık derecesi 0.01 m olan stadiometre ile ölçülmüştür. Boy uzunluklarının tespiti, baş frankfort 25

26 düzlemindeyken derin bir inspirasyonu takiben başın verteksi ile ayak arasındaki mesafenin ölçülmesi ile yapılmıştır Vücut Ağırlığı Ölçümü ve VKİ Vücut ağırlığı ölçümleri hassaslık derecesi 0,1 kg olan elektronik baskülle (SECA) yapılmıştır. Vücut ağırlığı (VA) ölçümleri denekler standart spor kıyafeti (şort, tişört) içerisinde, ayakkabısız olarak standart tekniklere göre ölçülmüştür 46. VKİ değerleri, VKİ = Vücut Ağırlığı (kg) / Boy Uzunluğu (m) 2 formülü ile hesaplandı Çevre Ölçümleri Tüm ölçümler, deneğin sağ tarafından 2 şer kez ölçülerek alınmış ve ortalama değer kaydedilmiştir. Çevre ölçümlerinde, hassaslık derecesi 0,1 cm. olan, bükülebilir, elastik olmayan, 7 mm. Genişliğinde mezura kullanılmıştır. Çevre ölçümleri, mezuranın 0 ucu sol elde, diğer ucu sağ elde olmak üzere, ölçüm alınacak bölgelere sarılmış ve 0 noktasının üzerine gelen rakam not edilmiştir. Ölçüm yapılırken, mezuranın 0 noktası ile ölçülen sayının üst üste değil, yan yana gelmesine dikkat edilmiştir. Mezura vücut bölümlerine dik olarak uygulanmış ve doku sıkıştırılmamıştır ölçüm alındı 46. Üst Kol Çevre Dirsek tam gergin durumdayken kolun en geniş yerinden Baldır Çevre Görülebilen maksimum baldır kalınlığında mezura, bacağın uzun eksenine dik olarak sarılarak ölçüm yapıldı

27 Çap Ölçümleri Diz Çapı Denek bacakları yere paralel, ayakları yere temas edecek şekilde sandalyede otururken, deneğin önünde durarak kaliperin kollarını epikondüler üzerine temas ettirerek ölçüm yapıldı 46. Dirsek Çapı Humerus bikondüler çap: El pronasyonda, dirsek fleksiyonda iken kaliperin kolları kondüllere sıkıca temas ettirilerek humerusun kondülleri arasındaki mesafeden ölçüm yapıldı Deri Kıvrımı Kalınlığı Ölçümleri Deri kıvrım kalınlığı ölçümleri ± 2 mm hata ile her açılımda 1mm 2 ye 10 gr basınç uygulayan Holtain marka skinfold kaliper kullanılarak ± 1 mm hata ile ölçüldü. Deri kıvrımı kalınlıklarının ölçümünde başparmak ile işaret parmağı arasındaki deri altı yağ tabakası kalınlığı kas dokusundan ayrılacak kadar hafifçe yukarı çekilmiştir. Kaliper, parmaklardan yaklaşık 1 cm uzağa yerleştirilmiştir ve tutulan deri altı yağ tabakası kalınlığı kaliper üzerindeki göstergeden 2-3 saniye içinde okunarak milimetre cinsinden kaydedilmiştir Triceps Skinfold Ölçümü Triceps kasının üstünde kolun dış orta hattında akromion ve olekranon çıkıntıları arasındaki mesafenin ortasında deri katlaması dikey tutularak ölçüldü

28 Supscapula Skinfold Ölçümü Kol aşağıya sarkıtılmış durumda ve vücut gevşemiş iken kürek kemiğini hemen altından ve kemiğin kenarından hafif diyagonal olarak deri katlaması tutularak ölçüldü Supraspinal Skinfold Ölçümü Vücudun yan orta hattından ilimun hemen üstünden alınan hafif diyagonal olarak deri katlaması tutularak ölçüldü Calf Skinfold Ölçümü Sağ baldırın en geniş bölgesinin medialindeki deri ve yağ dokusu tutularak ölçüm alındı Vücut Yağ Yüzdesinin Belirlenmesi Deri kıvrımı kalınlıklarına göre vücut yağ %sinin hesaplanışında bazı formüller kullanılmaktadır. Vücut yağ yüzdesinin hesaplanmasında Mc Ardle-Katch Formülü kullanılmıştır ss Mc Ardle-Katch Formülü: % Yağ(17-26 Yaş Erkek)=0.3 tr + tr=triceps, ss=subscapula Somatotipin Belirlenmesi Elde edilen bulgular, temel istatistiki hesaplar sonucunda araştırma grubunun somatotiplerini açığa çıkarmakta olup; sporcuların somatotip farklılıklarına ilişkin bilgileri endomorfi, mezomorfi ve ektomorfi şeklinde incelenmiştir. Somatotip özelliklerini belirlemek amacıyla Heath- Carter yöntemi kullanılmıştır. 28

29 (X 3 ) 1. Endomorfi = (X) (X 2 ) + X= Triceps D.K.K. + Subscapular D.K.K. + Supraspinale D.K.K. Endomorfinin boya göre düzeltilmesinde 170,18/boy katsayısı toplam deri kıvrımı kalınlığı ile çarpılarak işlem yapılmıştır. 2. Mezomorfi = [(0.858 x dirsek genişliği) + (0.601 x diz genişliği) + (0.188 x düzeltilmiş üst kol çevresi) + (0.161 x düzeltilmiş baldır çevresi)] - (boy x 0.131) Ektomorfi = Boy ağırlık oranı x 0,732-28,58 Boy ağırlık oranı =boy (cm)/ 3 ağırlık(kg) Pençe Kuvveti Ölçümü Pençe kuvveti Takai marka el dinamometresi ile ölçüldü. Dinamometre deneğin el ölçüsüne göre ayarlandı. Deneğin kolu düz ve omuzdan derecelik bir açı yapacak şekilde yan tarafta iken, önce sağ elden başlayıp maksimum pençe kuvveti ölçüldü. Denek her iki eli ile 2 deneme yaptıktan sonra en iyi derece kaydedildi Bacak Kuvveti Ölçümü Bacak kuvveti Takai marka bacak dinamometresi ile ölçüldü. Dinamometrenin göstergesi deneğin iki ayağının arasında kalacak şekilde, göstergenin üst kısmına bağlı olan zincirin tutulacak kısmından tutarak, dizden derecelik fleksiyon hareketi yaptırıldı ve boşalan zincir ayarlandı. Sonra deneğe dizleriyle ekstansiyon hareketi yaptırılarak bütün gücünü kullanması istendi. Göstergedeki sonuç kg. olarak kaydedildi

30 Sırt Kuvveti Ölçümü Denek dizle gergin pozisyonda dinamometre sehpasının üzerinde ayaklarını tespit ettikten sonra, kollar gergin sırt düz ve gövde hafifçe öne eğikken elleriyle sıkıca tuttuğu dinomometre barını dikey olarak maksimum oranda yukarı çekti. 3 kere tekrar edildi en iyi sonuç kaydedildi Esneklik Ölçümü Uzunluğu 35 cm, genişliği 45 cm, yüksekliği 32 cm olan sehpanın üst yüzey ölçüleri ise; uzunluk 55 cm, genişlik 45 cm dır. Oturuzan testinde, sporcudan yere oturması ve çıplak ayak tabanını düz bir şekilde test sehpasına dayaması istendi. Daha sonra sporcudan gövdesinden ileri doğru eğilerek ve dizlerini bükmeden elleri vücudunun önünde olacak şekilde uzanabildiği yere kadar uzanması istendi. Sporcunun uzandığı en son noktada 1-2 saniye beklemesini takiben kayıt altına alındı. Bu uygulama iki defa tekrarlandı ve en iyi derece esneklik değeri kabul edildi Dikey Sıçrama Testi (Sargent Jump) ve Anaerobik Gücün Belirlenmesi Anaerobik ölçüm testi için, ölçüm sehpasına ya da duvara işaretlenmiş ölçü sistemine ihtiyaç vardır. Test deneğin kolunu uzatarak ulaşabileceği (ayak tabanları tamamen yerde) en uç nokta ile sıçrayarak ulaşabileceği en uç nokta arasındaki mesafenin ölçümü şeklindedir 49. Anaerobik gücün belirlenmesinde dikey sıçrama testi (sargent Jump) kullanılmıştır. Araştırma grubunun durarak uzun atlama değerleri metre ile ölçülmüştür. Salonda belirlenen alanda üç defa durarak uzun atlama yaptırılarak en iyi değer kaydedilmiştir. Denek öncelikle duvara yan durarak, kolunu yukarı ve tam açacak şekilde dayandırılmış 30

31 ve deneğin açtığı kolunun en son parmak ucu duvarda tebeşirle işaretlendi. Daha sonra deneğin duvardan 25 cm yana uzaklaşarak rahat bir sıçrama pozisyonu alması sağlandı ve olduğu yerden kollar yardımı ile yaylanarak sıçrayıp, dokunabildiği en yüksek noktaya dokunması istendi. Deneğin maksimum ilk uzanma noktası ile sıçrama arasındaki fark cm cinsinden kaydedildi 49. Anaerobik güç değerleri, Lewis formülü kullanılarak ve dikey sıçrama sonuçlarından faydalanılarak, P(kg/m/sn)= 4.9 * ( Vücut ağırlığı (kg) ) * D (dikey olarak sıçranılan mesafe (m) ) formülü ile hesaplanmıştır Verilerin Analizi Araştırmada verilerin analizi için SPSS 17,0 paket programı kullanılmıştır. Deneklerin ölçüm sonuçlarına ilişkin analizler için tanımlayıcı istatistik aritmetik ortalama, standart sapma, maksimum ve minimum değerler kullanıldı. 31

32 4. BULGULAR Tablo 1. Araştırmaya katılan deneklerin demografik bilgilerine ilişkin tanımlayıcı istatistik değerleri Değişkenler N Min. Max. Ort. SS Yaş (yıl) ,03 1,96 Boy (cm) ,10 190, ,53 Vücut Ağırlığı (kg) 34 60,90 121,50 78,46 12,41 VKİ (kg/m 2 ) 34 19,03 33,66 24,86 3,05 Haftalık antrenman süresi (saat) ,50 7,03 Spor yaşı (yıl) ,68 3,56 Araştırmaya katılan badmintoncuların yaş ortalamaları 22,03±1,96yıl, boy uzunlukları 177±6,53 cm., VKİ 24,86 ±3,05 kg/m 2, vücut ağırlıkları 78,46±12,41kg., spor yaşları 9,68±3,56 yıl ve haftalık antrenman süreleri 14,50±7,03 saat olarak bulunmuştur (Tablo 1). Tablo 2. Araştırmaya katılan deneklerin bazı performans ölçüm sonuçları Parametreler N Min. Max. Ort. SS Sol pençe kuvveti (kg) 34 33,80 64,10 44,87 7,56 Sağ pençe kuvveti (kg) 34 36,20 70,10 49,44 8,95 Sırt kuvveti (kg) 34 92,00 189,50 128,53 25,81 Bacak kuvveti (kg) ,00 293,50 176,66 58,29 Esneklik (cm) 34 11,30 39,10 25,11 8,52 Dikey sıçrama (cm) 34 18,00 69,00 47,91 9,90 Anaerobik Güç (kg m/sn) 34 86,67 226,68 119,94 24,98 32

33 Araştırmaya katılan badmintoncuların sol pençe kuvveti 44,87±7,56 kg., sağ pençe kuvveti 49,44±8,95 kg., sırt kuvveti 128±25,81 kg., bacak kuvveti 176±58,29 kg., esneklik değerleri 25,11±8,52 cm., dikey sıçrama değerleri ise 47,91±9,90 cm. olarak bulunmuştur (Tablo 2) ölçüm sonuçları Tablo 3. Araştırmaya katılan deneklerin çap ve çevre Parametreler N Min. Max. Ort. SS Üst kol çevresi (cm) 34 28,00 44,20 33,10 3,38 Baldır çevresi (cm) 34 32,00 47,00 38,02 3,24 Diz çapı (cm) 34 4,90 13,60 9,62 1,46 Dirsek çapı (cm) 34 6,30 7,90 6,97,36 Araştırmaya katılan badmintoncuların üst kol çevresi 33,10±3,38 cm., baldır çevresi 38,02±3,2 cm., diz çapı 9,62±1,46 cm., dirsek çapı ise 6,97±,36 cm. olarak bulunmuştur (Tablo 3) kalınlığı ölçüm sonuçları Tablo 4. Araştırmaya katılan deneklerin deri kıvrım Parametreler N Min. Max. Ort. SS Triceps (mm) 34 4,40 28,00 11,25 4,90 Supscapula (mm) 34 7,70 22,20 11,87 3,86 Supraspianle (mm) 34 4,80 24,20 10,18 4,23 Calf (mm) 34 3,20 21,20 9,16 4,39 Araştırmaya katılan badmintoncuların tricesp skinfold değerleri 11,25±4,90 mm., supscapula skinfold değerleri 11,87±3,86 mm., 33

34 supraspinal skinfold değerleri 10,18±4,23 mm., calf skinfold değerleri 9,16±,4,39 mm. olarak bulunmuştur (Tablo 4) Tablo 5. Araştırmaya katılan deneklerin somatotip ölçümlerine ilişkin bilgiler Parametreler N Min. Max. Ort. SS Endomorfik 34 1,70 5,38 3,19 1,02 Mezomorfik 34 1,60 7,48 5,11 1,34 Ektomorfik 34,178 5,49 2,04 1,16 Araştırmaya katılan badmintoncuların endomorf değerleri 3,19±1,02, mezomorf değerleri 5,11±1,34, ektomorf değerleri 2,04±1,16, olarak bulunmuştur (Tablo 5) Şekil 6. Araştırmaya katılan deneklerin Somatotip dağılımları Ölçüm sonuçlarına göre badminton oyuncularını mezomorfik endomorfik özellikleri daha baskın çıkmaktadır (Şekil 6). 34

35 5. TARTIŞMA VE SONUÇ Sporcunun spor dalına uygunluğu, geliştirilebilirliği ve doğru verimin elde edilmesi o sporcu hakkında genel veya özel birçok parametreye de sahip olmayı gerektirir. Bu noktada her spor dalı için yapılmış daha önceki çalışmalar istatistik olarak, ilgili sporcu tipinin tarifini bize az çok bildirmektedir. Bu çalışmada incelenen Üniversitelerarası Türkiye Badminton Süper Lig Şampiyonasına katılan erkek badminton oyuncularının yaş, boy ve vücut ağırlığı ortalamalarına bakıldığında, yaş ortalamaları 22,03±1,96yıl, boy uzunlukları 177±6,53 cm., VKİ 24,86±3,05 kg/m 2, vücut ağırlıkları 78,46±12,41kg.,spor yaşları 9,68±3,56 yıl ve haftalık antrenman süreleri 14,50±7,03 saat olarak bulunmuştur. Yetişkin oyuncuların çoğu, zeminden yüksekliği m olan badminton filesinden daha uzun oldukları için, boy uzunluğu badmintonda başarının belirleyici bir etkeni olarak görünmemektedir. Ancak, erkeklerin bayanlardan yaklaşık cm daha uzun olmaları, erkekler için avantaj sağlayabilir 50. Vücut ağırlığı badminton gibi, egzersiz boyunca vücudun yerçekimine karşı defalarca kaldırılmasının gerektiği sporlarda önemli rol oynar 50. Bu yönden değerlendirdiğimizde erkek sporcuların boy uzunluğu ortalamalarının ve vücut ağırlıklarının badminton sporcuları için profilini yansıttığı görülmektedir. Pençe kuvvetinin vücudun genel kuvvet yapısı ile doğrudan ilişkisi olduğu araştırmacılar tarafından belirtilmekte ve bir anlamda fizikî kuvvet hakkında genel bilgi verdiği düşünülmektedir 51. Badminton, raketle oynanan ve dolayısıyla da el ve kolların kullanıldığı spor dallarındandır. 35

36 Araştırmaya katılan üniversite badminton oyuncularının sol pençe kuvveti 44,87±7,56kg, sağ pençe kuvveti 49,44±8,95kg. olarak saptanmıştır. Yıldız ve arkadaşlarının yapmış olduğu çalışmada erkek milli badmintoncuların sağ pençe kuvveti 29,69±3,70 kg, sol pençe kuvveti 25,50±5,91 bulunmuştur. Aynı çalışmada erkek milli badmintoncuların bacak kuvveti 72,63±17,67 kg olarak bulunmuştur 52. Bu çalışmadaki sonuçların bizim çalışmamızdaki sonuçlardan az olmasının sebebi yaş gruplarından kaynaklanmaktadır. Atlı ve arkadaşlarının yaptığı çalışmada üniversite tenis takımı oyuncularının sağ pençe kuvveti ± 9.89, sol pençe kuvveti ± 8.53 olarak bulunmuştur. Aydaş, 2000 yılında Türkiye A Millî Boks (n=10, yaş= 22.7±3.3), Jandarma Gücü Boks (n=10,yaş=22.8±1.5) ve Bilkent Üniversitesi Boks (n=10, yaş= 23.1±2.0) takımları üzerinde yapmış olduğu araştırmada Millî Takımın sağ el pençe kuvvetini 45.3 kg, sol el pençe kuvvetini 41.9 kg, Jandarma Gücü sporcularının sağ pençe kuvvetini 41.6 kg, sol el pençe kuvvetini 40.2 kg, Bilkent Üniversitesi Boks takımımın sağ el pençe kuvvetini 44.1 kg, sol el pençe kuvvetini 42.8 kg olarak bulmuştur 51. Farklı bir branşa ilişkin çalışmada Öcal (2007), elit güreşçiler üzerinde yaptığı çalışmasında, dominant el pençe kuvvetlerini 52.17kg olarak bulmuştur 53. Bu çalışmalarda araştırma gurubunun elit güreşçiler ve milli badmintoncular olduğu düşünülürse çalışmamızdaki badminton oyuncularının pençe kuvvetlerinin oldukça yüksek olduğu söylenebilir. 36

37 Araştırmaya katılan üniversite badminton oyuncularının bacak kuvveti 176,66±58,29 kg, sırt kuvveti 128,53±25,81kg. olarak saptanmıştır. Burçin ve arkadaşları bayan tenisciler üzerinde yaptıkları çalışmada oyuncuların bacak kuvvetini 73±9,0-75,5±9,1 kg, olarak bulmuştur. Bu çalışmadaki değerlerin bizim çaılşmamızdaki değerlerden düşük olması teniscilerin yaş grubundan kaynaklanmaktadır. Badminton oyuncularının bacak kuvvetinin yüksek bulunmasının badminton oyunundaki sıçrama hareketlerinin fazlalığından ve badminton oyuncusunun sürekli olarak parmak uçlarında kısa bir alanda hareket etmesinden dolayı kaynaklandığı söylenebilir. Esneklik yeteneği mükemmel bir tekniğin oluşmasında ve taktiğin uygulanmasında önemli bir etkendir. Esneklik yeteneği gelişmiş sporcuların, tekniklerinin de iyi olduğu gözlemlenmiştir 54. Araştırmaya katılan üniversite badminton oyuncularının esneklik değerleri 25,11±8,52 cm. olarak bulunmuştur. Atlı ve arkadaşlarının yaptığı çalışmada üniversite tenis takımı oyuncularının esneklik ± 4.69 cm. olarak bulunmuştur. Aslan ve arkadaşları; 23,94 yaş ortalamasına sahip sporcu ve sedanter erkeklerde kuvvet, anaerobik güç ve esneklik parametrelerini incelemişler, esneklik değerlerini sporcularda ± 7.00 cm., sedanterlerde ise ± 8.33 cm. olarak bulmuşlardır 55. Akın ve Ark. tarafından, 2004 yılında 23 profesyonel futbolcu ile 14 amatör futbolcu üzerinde yapılan esneklik testi ortalamaları profesyonel futbolcularda (X) = 19,0 ± 4,4 iken amatör sporcularda (X) = 23,5 ± 7,9 olarak tespit edilmiştir

38 Yardımcı tarafından, 1997 yılında 17 futbolcu, 12 voleybolcu ve 10 basketbolcu üzerinde yapılan esneklik testi ortalamaları incelenmiştir. Bu inceleme sonucunda, 17 futbolcu esneklik testi (X) = 25,00 ± 4,47, 12 voleybolcu esneklik testi (X) = 26,33 ± 5,84 ve 10 basketbolcunun esneklik testi (X) = 24,90 ± 11,12 olarak tespit edilmistir 57. Dikey sıçrama karmaşık hareketler dizinini içeren bir yetenektir. Başarı özellikle alt ekstremite ve bel kaslarının kuvvetine, esnekliğine ve sıçrama tekniğine bağlıdır 58. Araştırmaya katılan üniversite badminton oyuncularının dikey sıçrama değerleri ise 47,91±9,90 cm., anaerobik güc ise 119,94± 24,98 kg m/sn olarak bulunmuştur. Atlı ve arkadaşlarının yaptığı çalışmada üniversite tenis takımı oyuncularının dikey sıçrama mesafesi ± olarak bulunmuştur. Yapılan çalışmalarla çalışmamız arasında benzerlilikler görülmektedir. Yapılan çalışmalarda dikey sıçrama mesafelerini, erkek badmintoncularda Şenel ve ark (1998) 46.6 cm. 59, Lieshout ve arkadaşları 53 cm 60, Çimen ve ark (1997) erkek masa tenisçilerde 52.1 cm 61, Gelen ve ark (2006) 1. ligdeki erkek tenisçilerde 51.2 cm, 2. ligdeki erkek tenisçilerde 45.4 cm. 62 olarak belirtmişlerdir. Taş ve arkadaşları tarafından güreşçiler üzerinde yapılan bir çalışmada Türk güreşçilerin anaerobik gücünü 109.0±23.8 kgm.s, Kazak güreşçilerin gücünü ise 122.3±13.2 kgm.s olarak bulmuştur 67. Uğraş ve arkadaşları tarafından yapılan diğer bir çalışmada 10 haftalık ön hazırlık çalışmalarının anaerobik güç üzerindeki etkisi incelenmiş ve hazırlık öncesi değerlerin 117,13 kg.m/sn den kg.m/sn ye ilerlediği gözlemlenmiştir

39 Aslan ve arkadaşları sporcu ve sedanter erkeklerde yaş periyodunun kuvvet, anaerobik güç ve esneklik üzerine etkileri isimli çalışmalarında anaerobik gücü sporcularda ± kg-m/sn, sedanterlerde ise ± kg-m/sn olarak tespit etmişlerdir 69. Anaerobik güçte elde ettiğimiz sonuçlar literatürle paralellik göstermektedir. Badmintonda yapılan baş üstü vuruşlardan clear vuruşu, dirsek ekstensiyonu, önkol fleksiyonu ve üst kolun lateral rotasyonu ile gerçekleşmektedir. Forehand clear ve yüksek servis ise önkolun pronasyonu ve üst kolun rotasyonu ile gerçekleşmektedir. Badminton forehand smaç hareketinde ise önkolda pronasyon, el bileğinde fleksiyon ekstensiyon ayrıca ulnar ve radial deviasyon gözlenmektedir. Araştırmaya katılan üniversite badminton oyuncularının üst kol çevresi 33,10±3,38 cm., baldır çevresi 38,02±3,2 cm., diz çapı 9,62±1,46 cm., dirsek çapı ise 6,97±,36 cm. olarak bulunmuştur. Şekeroğlu tarafından, 2005 yılında 16 elit yıldız milli basketbol takımı oyuncularına yapılan Biceps-Triceps ölçümü (X) = 26,81 ± 2,42 olarak tespit edilmistir 70. Zorba ve arkadaşları tarafından yapılan ölçümlerde üst kol çevresi futbolcularda 24,52±2,7 cm., voleybolcularda 23.78±2.12 cm., basketbolcularda 23.83±2.15 cm. ve sedanterlerde ise 23.6±1.83 cm. olarak tespit edilmiştir 75. Şekeroğlu tarafından, 2005 yılında 16 elit yıldız milli basketbol takımı oyuncularına yapılan üst bacak çevresi ölçümünde (X) = 51,61 ± 6,64 olarak tespit edilmistir

40 Eyüboğlu tarafından, 2006 yılında 40 elit ve 40 sedanter hentbol sporcuları arasında yapılan üst bacak çevresi elit sporcularda (X) = 42,61 ± 5,12 bulunurken, sedanter sporcularda ise (X) = 44,31 ± 4,78 olarak tespit edilmistir 72. Kürkçü ve arkadaşlarının futbolcular üzerinde yapmış oldukları çalışmada diz çapını 11.03±0.74, dirsek çapını ise 7.30±0.59 olarak bulmuşlardır 73. Özbar ve arkadaşları tarafında yapılan çalışmada, üst kol çevresini 28.71±2.67 cm., diz çapını 10.34±1.23 mm., dirsek çapını ise 7.35±1.13 mm. olarak bulmuşlardır 74. Araştırmaya katılan badmintoncuların tricesp skinfold değerleri 11,25±4,90 mm., supscapula skinfold değerleri 11,87±3,86 mm., supraspinal skinfold değerleri 10,18±4,23 mm., calf skinfold değerleri 9,16±,4,39 mm. olarak bulunmuştur. Rahmawati ve arkadaşları Türk ve yabancı ülke Milli Takım badmintoncuların üzerinde yaptıkları çalışmada, genç badminton oyuncularının abdominal deri kıvrımı kalınlıklarını 11.23±1.41mm, calf deri kıvrımı kalınlığını 9.90±1.70mm supraspinale deri kıvrımı kalınlıklarını 11.80±1.40mm olarak bulmuşlardır 75. Gelen ve arkadaşlarının 1. Lig ve 2. Lig tenis oyuncularını inceledikleri çalışmaya bakıldığında ise calf deri kıvrımı kalınlığının 13.80±3.16mm olarak bulunduğu görülmektedir 62. Badminton oyuncularının calf deri kıvrımı kalınlıklarının düşük olmasını badminton oyunundaki sıçrama özelliklerinden kaynaklandığı söylenebilir. 40