Altın Fiyatlarını Etkilemesi Beklenen Faktörler Üzerine Bir İnceleme

Transkript

1 Altın Fiyatlarını Etkilemesi Beklenen Faktörler Üzerine Bir İnceleme Altın Fiyatlarını Etkilemesi Beklenen Faktörler Üzerine Bir İnceleme Veysel İNAL 1 Mücahit AYDIN 2 Özet Çalışmamızda bir yatırım aracı olan altının, fiyatlarına etki eden faktörler incelenecektir. Analizler yıllarına ait aylık veriler çerçevesinde gerçekleştirilecektir. Altın fiyatları üzerinde etkili olması beklenen petrol fiyatları, mevduat faiz oranları, gümüş fiyatları, enflasyon oranları ve reel döviz kurları değişkenleri ile altın fiyatları arasındaki ilişkiler eşbütünleşme analizi çerçevesinde incelenecektir. Seriler ilk olarak birim kök testleri ile durağanlık sınamasından geçirilmiştir. Analiz sonuçlarında serilerin birim köklü bulunması üzerine değişkenler arasındaki ilişki eşbütünleşme analizi çerçevesinde incelenmiş ve uzun dönemli ilişki ve büyüklüğü FMOLS yöntemiyle tespit edilmiştir. Anahtar kelimeler: Altın Fiyatları, Nedensellik Analizi, Eşbütünleşme Analizi. Abstract In our study will be examined the factors affecting the gold price is an investment vehicle. Analysis will be carried out within the framework of monthly data for the year. Gold prices are expected to be effective on oil prices, interest rates on deposits, the price of silver, the relationship between inflation and real exchange rate variable with the price of gold will be examined in the framework of cointegration analysis. Series has passed the stability test with the first unit root tests. In the analysis results presence the series finding with unit rooted so examined in the light of the relationship between variables was cointegration analysis and long-term relationships and the size was determined by FMOLS method. Key words: Gold prices, Causality Analysis, Cointegration Analysis. GİRİŞ Altın, M.Ö yıllarında kullanılmaya başlanan gerek mal olarak gerekse de parasal bir varlık olarak kullanılabilen değerli bir madendir. Altın çağlar boyunca gerek değerini gerekse kullanım alanını genişleterek günümüze kadar ulaşmıştır. Doğada az miktarda olması, üretiminin kıt olması ve özellikle çok uzun yıllar değerini koruması gibi özellikleri altının yıllar boyunca değer saklama aracı olarak kullanılmasına neden olmuştur. Ayrıca kolayca şekil verilebilmesi ve iyi bir iletken olması gibi özelliklerinden dolayı değer saklama özelliğinin dışında endüstride de çok fazla kullanım alanı olan değerli bir metal olmuştur. 1 Araştırma Görevlisi, Sakarya Üniversitesi, Siyasal Bilgiler Fakültesi, İktisat Bölümü, veyselinal@sakarya.edu.tr. 2 Araştırma Görevlisi, Sakarya Üniversitesi, Siyasal Bilgiler Fakültesi, Finansal Ekonometri Bölümü, aydinm@sakarya.edu.tr. ICPESS 2016-ISTANBUL, August

2 V.İNAL ve M.AYDIN Bu çalışmanın amacı öncelikle altının tarihsel evrimine değinmek, Türkiye de ki altın piyasası hakkında bilgi vermek ve literatürde altın fiyatlarına etki eden faktörler ile ilgili yapılan çalışmaları özetlemek ardından da altın fiyatlarına etki edeceği düşünülen değişkenlerin altın fiyatları ne yönde etkilediğini ekonometrik yöntemlerle ortaya koymak olacaktır dönemine ait aylık veriler çerçevesinde eşbütünleşme analizi kullanılarak değişkenler arasındaki uzun dönem ilişkiler incelenecektir. 1.Türkiye Altın Piyasası 24 Ocak 1980 de Türk ekonomisinin uluslararası piyasalar ile entegre olması amacıyla başlatılan liberasyonun önemli bir parçası da altın ticaretinin liberasyonudur te Türkiye için altın ticareti serbest bırakılmış, ihracatı ise belli koşullara bağlanmıştır. Türk Lirası karşısında yabancı paraların ve altının fiyatını belirleme yetkisi TCMB ye verilmiştir. TCMB, 1984 yılında Türk Lirası karşılığı altın piyasasını kurarak, altın ithalatına başlamıştır. İsviçre Bankasından konsinye olarak ithal edilen altın Türk Lirası karşılığında bireylere ve kurumlara satılmıştır. Bu uygulama 1989 a kadar devam etmiştir. TCMB işlenmemiş altın ithalinde tek yetkili kuruluş olarak, 1989 da döviz karşılığı altın piyasasını kurmuştur. Bu dönemde bankalar, özel finans kurumları ve yetkili müesseselerde döviz karşılığı altın ticareti yapmaya yetkili kılınmışlardır. 3 Mart 1993 te Türk Parası Kıymetini Koruma Kanunu ile ilgili 32 sayılı kararda değişiklik yapılarak altın fiyatının serbestçe belirlenmesine izin verilmiş, altın ithalatı ve ihracatı daha liberal hale getirilmiştir (Arslan, 2001:33-35). TCMB altın piyasasının doğal ve en önemli aktörüdür. TCMB altın varlıkları bilanço aktifinde, I. Altın Mevcudu kalemi altında gösterilir, uluslararası standartta olan ve olmayan altınlardan oluşur. Uluslararası standartta olan altınlar, TCMB nin tamamına sahip olduğu 24 ayar külçe altınlardır. Bu altınların bir kısmı kasalarda büyük bir bölümü ise TCMB nin yurtdışındaki muhabirleri nezdinde muhafaza edilmektedir. Uluslararası standartta olmayan altınlar ise TCMB kasalarında bulunan ve çeşitli yollardan elde edilmiş meşkuk altınlarla düşük ayarlı altınlardan oluşur. Tamamı yurtiçinde muhafaza edilen bu altınların bir kısmı Hazine Müsteşarlığı na aittir. Kaçak yakalanan altınlarda bu hesapta izlenmektedir. Türkiye de altın piyasasının 2 temel kaynağı vardır (Bozdoğan, 2012:173): 1- Endüstri sektörü: bu sektörde üretim yapan kuyumcular altını hammadde olarak kullanırlar. 2- Finans sektörü: bu sektörün ana aktörü Merkez Bankasıdır. MB rezervlerini altın cinsinden tutar. Bu rezervlerin artıp azalması finans sektörünü de etkiler. Sektörün diğer aktörü ise yatırımcılardır. Risklerden kaçınan ve önümüzdeki dönemlerde ortaya çıkabilecek olası fiyat dalgalanmalarından etkilenmemek isteyen yatırımcılar vadeli altın alımı yaparlar ayrıca spekülatif amaçlıda altın alımları finans sektörünün kaynağını oluşturur. 62 ICPESS 2016-ISTANBUL, August 2016

3 Altın Fiyatlarını Etkilemesi Beklenen Faktörler Üzerine Bir İnceleme TCMB altın piyasasının baş aktörü olmasına rağmen kuyumculuk sektörünün de piyasada fazlasıyla söz sahibi olduğunu söylemek yanlış olmayacaktır. Ayrıca bankaların yanı sıra İstanbul Altın Borsası ve İstanbul Altın Rafinerisi de piyasanın aktörleri arasında yer almaktadır. Altının kullanılmaya başlandığı ilk sektör ve miktar olarak en çok kullanılan sektör kuyumculuk sektörüdür (Sağlam, 1993:46). 2.Ampirik Literatür Dooley vd. (1992), yaptıkları çalışmada altın fiyatları ile döviz kuru arasındaki ilişkiyi, Ocak 1976-Aralık 1990 dönemi için VAR analizi yöntemiyle incelemişlerdir. Yıllık verilerin kullanıldığı çalışmada ABD Doları nın altın fiyatları üzerinde etkili olduğunu tespit etmişlerdir. Smith (2001), Ocak 1991-Ekim 2001 dönemini kapsayan çalışmasında günlük, haftalık ve aylık verileri kullanarak, altın fiyatları ile hisse senedi piyasası endeksi arasındaki ilişkiyi analiz etmiştir. Yaptığı analizlerde Altın fiyatı için dört, hisse senedi piyasası için altı farklı endeks kullanmıştır. Analiz sonucunda çalışma döneminde altın fiyatları ile hisse senedi piyasası endeksleri arasındaki ilişkinin kısa dönemli olduğunu belirtmiştir. Ghosh vd. (2002), çalışmalarında Ocak 1976-Aralık 1999 aralığını kapsayan aylık verileri kullanmıştır. Yapılan analizlerde altın fiyatlarının dünya ve ABD enflasyonu, altın lease oranı, altın fiyatlarını etkileyen rassal şoklar ve ABD doları gibi parametrelerden etkilenme durumunu belirlemek için VAR analizi yapmışlardır. Analiz sonucunda ABD enflasyon oranı, faiz oranı ve döviz kurunun altın fiyatlarını etkilendiğini belirlemişlerdir. Ayrıca, eşbütünleşme testine göre ise altın fiyatları ile ABD tüketici fiyatları endeksi arasında ilişki olduğu bu ilişkinin uzun dönemli olarak ortaya çıktığı belirtilmiştir. Vural (2003), Ocak 1990-Mart 2003 dönemini kapsayan çalışmada altın fiyatları ile hisse senedi piyasası, döviz piyasası, petrol, gümüş fiyatları, faiz oranları, bakır fiyatları, USD/Euro paritesi ve Dow Jones Sanayi Endeksi arasındaki ilişkiyi belirlemeyi amaçlamıştır. Araştırmacı 157 aylık veri ve zaman serisi analizi yöntemi kullanmıştır. Yapılan analizler neticesinde, kısa dönemde döviz ve hisse senedi piyasası, gümüş ve petrol fiyatlarının altın fiyatlarındaki değişmeleri açıklama gücü %40 olarak bulunmuştur. Faiz oranı, USD/Euro paritesi ve Dow Jones Sanayi Endeksinin ise altın fiyatlarına etkisinin nötr olduğunu ortaya koymuştur. Tully ve Lucey (2007), bazı makroekonomik değişkenlerin, altın fiyatları üzerindeki etkisini APGARCH modeli kullanarak belirlemeye çalışmışlardır aralığı için günlük altın fiyatları ve makroekonomik değişkenlerin aylık verileri ile analizleri gerçekleştirmişlerdir. Altın fiyatlarını etkileyen asıl değişkenin ABD dolarının olduğunu saptamışlardır. Diğer değişkenlerin ise etkisiz denilebilecek kadar düşük seviyede etkisinin varlığını tespit etmişlerdir. Poyraz ve Didin (2008), yaptıkları çalışmada Türkiye de altın fiyatlarının döviz rezervi petrol fiyatları ve döviz kuru ile arasındaki ilişkisini zaman serileri analizi yardımıyla belirlemeye çalışmışlardır dönemi verileri ile yapılan analiz ICPESS 2016-ISTANBUL, August

4 V.İNAL ve M.AYDIN sonucunda altın fiyatları ile döviz kuru, petrol fiyatları ve döviz rezervleri arasında nedensellik ilişkisinin olduğunu tespit etmişlerdir. Soytaş vd. (2009), çalışmalarında altın fiyatlarına etki ettiği düşünülen petrol fiyatı, gümüş fiyatı, TL / ABD Dolar ı döviz kuru ve Türkiye faiz oranı gibi değişkenler ile altın fiyatları ile olan ilişkisini incelemişlerdir. Mayıs Mart 2007 dönemi günlük verilerini kullanarak yaptıkları analizlerde petrol fiyatının altın fiyatını önemli seviyede etkilemediğini ve petrol fiyatını belirlemede altın fiyatının kullanılamayacağını belirtmişlerdir. Topçu (2010), çalışmasında Dow Jones Sanayi Endeksi, ABD dolar kuru, enflasyon oranı, petrol fiyatı, kriz, faiz oranı ve global para arzının altın fiyatlarını ne yönde etkilediğini araştırmak amacıyla zaman serisi analizi kullanarak analiz yapmıştır. Ocak 1995-Eylül 2009 dönemine ait aylık veriler kullanılarak yapılan analiz sonucunda Dow Jones Sanayi Endeksi ve dolar getirileri, altın getirilerini olumsuz olarak, dünya çapında para arzı ve krizin ise pozitif olarak etkilediği tespit edilmiştir. Petrol fiyatları, faiz ve enflasyonun altın fiyatları arasında olumlu ilişki tespit edilmiş fakat bu ilişki istatistiksel olarak anlamsız bulunmuştur. Polat ve Türkan (2013), yaptıkları çalışmada petrol fiyatlarının, altın fiyatına etkisini tespit etmeyi amaçlamışlardır. Haziran Mayıs 2013 arası haftalık veri kullanılarak eşbütünleşme ve nedensellik analizleri yapmışlardır. Analiz sonucunda seriler arasında uzun dönemli bir ilişkinin varlığını ortaya koymuşlardır. Ayrıca araştırmacılar altın fiyatı ve petrol fiyatı arasındaki ilişkinin yönünü incelemişlerdir. Yapılan analiz neticesinde tek yönlü bir ilişki olduğunu belirlemişlerdir. 3.Ekonometrik Metodoloji 3.1 Lee ve Strazicich Birim Kök Testi Zivot ve Andrews (1992) ve Lumsdaine ve Papell (1997) birim kök testleri yapısal kırılmasız serinin birim köklü olduğunu söyleyen temel hipotezlerine karşın, serinin yapısal kırılmalarla birlikte durağan olduğunu söyleyen alternatif hipotezlere sahiptir. Burada eleştiri alan nokta ise serilerin gerçekte kırılmalı birim kök sürecine uygunluk gösterebilecek olmalarıdır. Lee ve Strazicich (2003, 2004) tarafından bu eleştirilere düzeltme olarak literatüre yeni bir birim kök testi kazandırılmıştır. Bu yeni teste göre temel ve alternatif hipotezlerin her birinde yapısal kırılmaya izin verilebilmektedir. Lee ve Strazicich birim kök testi için kullandıkları veri yaratma sürecini gösteren denklem şu şekildedir. (Lee ve Strazicich, 2003; 1082). g Z e, e e, t t t t t1 t Z t değişkeni yalnızca düzeyde iki yapısal kırılmaya izin vermekte ve şu şekilde tanımlanmaktadır. 1,,, Z t D D Düzey ve eğimde olmak üzere iki kırılmaya t 1t 2t 64 ICPESS 2016-ISTANBUL, August 2016

5 Altın Fiyatlarını Etkilemesi Beklenen Faktörler Üzerine Bir İnceleme izin veren Zt değişkeni ise şu şekilde oluşturulmaktadır. Z 1, t, D, D, DT, DT t 1t 2t 1t 2t Burada kukla değişkenler ise aşağıdaki şekilde tanımlanmaktadır. D jt 1, ttbj 1 iken t TBj, t TBj 1 iken DTjt 0, diğer durumlarda. 0, diğer durumlarda. Lee ve Strazicich kırılmalı birim kök test istatistiği aşağıdaki denklem yardımıyla elde edilmektedir (Lee ve Strazicich, 2003; 1083). gt Zt St 1 ut t 2,..., T S t 1 g t x Zt Yapısal kırılmalı birim kök testi hipotezleri 0 eşitliğinin t testi yardımıyla incelenmesi ile sınanabilmektedir. 3.2 Hatemi j Eşbütünleşme Testi Gregory-Hansen eşbütünleşme testi değişkenler arasındaki ilişkiyi tek kırılma kullanarak incelemektedir. Serilerin birden fazla kırılmaya sahip olması durumunda ise testin gücü azalmaktadır. Hatemi-j (2008) tarafından literatüre kazandırılan eşbütünleşme testinde ise seriler arasındaki ilişki incelenirken iki kırılmaya izin verilmektedir. Hatemi-j eşbütünleşme testi için aşağıdaki model kullanılmaktadır. (Hatemi-j, 2008:499). y D D x D x D x u ' ' ' t 0 1 1t 2 2t 0 t 1 1t t 2 2t t t Modelde yer alan kukla değişkenler şu şekilde oluşturulmaktadır. D 1t 1 t n 1 iken 0 t n 1. D 2t 1 t n 2 iken 0 t n 2. Burada 0 yapısal değişmelerden önceki sabit terim 1, birinci yapısal kırılmadan kaynaklı 2 ise ikinci yapısal kırılmadan kaynaklı sabit terim değişimi ' olarak tanımlanmaktadır. ise yapısal değişimden önceki eğim etkisini gösteren 0 ICPESS 2016-ISTANBUL, August

6 V.İNAL ve M.AYDIN katsayıdır. ' 1 ve ' 2 üzerindeki etkisini göstermektedir. ise sırasıyla birinci ve ikinci yapısal değişimin eğim Hatemi-j testinde değişkenler arasındaki ilişki, değişkenlerin arasında eşbütünleşme ilişkisi yoktur temel hipotezine karşı, değişkenler arasında iki yapısal kırılmayla birlikte eşbütünleşme ilişkisi vardır alternatif hipotezine karşı test edilmektedir. Kurulan hipotezlerin test edilmesi aşamasında ise modelden elde edilen kalıntılara ADF testi uygulanmaktadır. Gregory-Hansen testinde olduğu gibi kırılma tarihi belirlenirken tüm olası kırılma tarihleri ile model tahmini yapılır ve bu modellerden en küçük test istatistiğine sahip kırılma çiftleri uygun kırılma çifti olarak nitelendirilir. 3.3 Veri ve Analiz Sonuçları Ampirik analiz kısmında değişkenlerin durağanlık dereceleri yapısal kırılmalı birim kök testlerinden Lee ve Strazicich birim kök testi yardımıyla incelenmiştir. Bu amaçla değişkenlerin herbirine birim kök testi uygulanmış ve elde edilen sonuçlar raporlanmıştır. Tablo 1 de gösterilen altın değişkeni için yapılan birim kök testi sonuçlarına göre serinin düzeyde iki kırılmayla birlikte birim köklü olduğu görülmektedir. Tablo 1: Lee-Strazicich Birim Kök Testi Sonuçları Altın Model A Model C Test İstatistiği Gecikme Uzunluğu 1 1 Kırılma Tarihi 2008: : : :07 Kritik Değerler Tablo 2 enflasyon değişkeni için yapılan birim kök testi sonuçlarını göstermektedir. Buna göre enflasyon serisi her iki modelde de düzeyde iki kırılma ile birlikte birim köklü bulunmuştur. Tablo 2: Lee-Strazicich Birim Kök Testi Sonuçları Enflasyon Model A Model C Test İstatistiği Gecikme Uzunluğu 6 6 Kırılma Tarihi 2009: : : :04 Kritik Değerler Bir diğer sonuç ise Gümüş değişkeni için yapılan birim kök testi sonucu olarak Tablo 3 de raporlanmıştır. Elde edilen sonuçlara göre gümüş serisi her iki model içinde iki kırılma tarihi ile birlikte düzeyde birim köklü bulunmuştur. Tablo 3: Lee-Strazicich Birim Kök Testi Sonuçları Gümüş Model A Model C Test İstatistiği Gecikme Uzunluğu ICPESS 2016-ISTANBUL, August 2016

7 Altın Fiyatlarını Etkilemesi Beklenen Faktörler Üzerine Bir İnceleme Kırılma Tarihi 2009: : : :07 Kritik Değerler Son olarak reel döviz kuru değişkeni için yapılan birim kök testi sonucu olarak Tablo 4 de raporlanmıştır. Elde edilen sonuçlara göre reel döviz kuru serisi her iki model içinde iki kırılma tarihi ile birlikte düzeyde birim köklü bulunmuştur. Tablo 4: Lee-Strazicich Birim Kök Testi Sonuçları Reel Döviz Kuru Model A Model C Test İstatistiği Gecikme Uzunluğu 1 8 Kırılma Tarihi 2008: : : :07 Kritik Değerler Yapılan birim kök testi sonuçlarında analiz için kullanılan tüm değişkenlerin düzeyde birim köklü olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Buna göre değişkenler arasındaki uzun dönemli ilişki eşbütünleşme testleri yardımıyla incelenebilmektedir. Yapılan Hatemi j eşbütünleşme analizi neticesinde farklı kırılma tarihi ve test istatistikleri ile altın-enflasyon ve altın-gümüş arasında uzun dönemli bir ilişkiye rastlanmıştır. Tablo 5: Hatemi-j Eşbütünleşme Testi Sonuçları TB1 TB2 Test İstatistiği ADF* Mrt 09 Tem Enflasyon Zt Kas 11 Eyl Za Kas 08 Haz ADF* May 08 Kas Gümüş Zt Eyl 04 Ocak Za Eyl 04 Ocak ADF* Şubat 06 Tem Mevduat Faiz Zt Şubat 06 Tem Za Şubat 06 Tem ADF* Haz 08 May Reel Döviz Kuru Zt Ekim 08 May Za Ağus 08 May Not: TB1 ve TB2 sırasıyla birinci ve ikinci kırılma noktalarını göstermektedir. Aralarında eşbütünleşme ilişkisi bulunan değişkenler ve kırılma tarihleri ile birlikte kurulan FMOLS modeli sonuçları aşağıdaki gibidir. ICPESS 2016-ISTANBUL, August

8 V.İNAL ve M.AYDIN LNALT = *LNGMS *D *D *D1*LNGMS *D2*LNGMS LNALT = *LNENF *D *D *D1*LNENF *D2*LNENF Modelde yer alan D1, D2 değişkenleri kırılmaları gösteren kukla değişkenlerdir. FMOLS sonuçlarına göre model kırılma tarihlerine göre farklılık göstermektedir. Yapısal değişimlerden önce gümüş fiyatlarında meydana gelen yüzde birlik bir artış altın fiyatlarını yüzde oranında arttırırken ilk kırılma tarihi olan 2008: :07 dönemde gümüş fiyatlarında meydana gelen yüzde birlik bir artış altın fiyatlarını yüzde oranında arttırmaktadır. İkinci kırılma tarihi olan 2009: :07 döneminde ise gümüş fiyatlarında meydana gelen yüzde birlik bir artış altın fiyatlarını yüzde oranında arttırmaktadır. Yapısal değişimlerden önce enflasyon oranında meydana gelen bir birimlik artış altın fiyatlarını birim arttırırken ilk kırılma tarihi olan 2009: :07 dönemde enflasyon oranında meydana gelen yüzde birlik bir artış altın fiyatlarını yüzde oranında azaltmaktadır. İkinci kırılma tarihi olan 2009: :07 döneminde ise enflasyon oranında meydana gelen yüzde birlik bir artış altın fiyatlarını yüzde oranında arttırmaktadır. SONUÇ Altın, ülkeler açısından önemli bir yatırım aracıdır. Yatırım aracı olmasından dolayı altın fiyatlarında görülen dalgalanmalar yatırımcıları tarafından dikkatli bir şekilde takip edilmektedir. Yatırımcılar gerek özel gerekse de kamu kesiminden olabilmektedir. Özellikle Türkiye gibi gelişmekte olan ülkelerde özel kesimin yanında kamu kesiminde de altın önemli bir yatırım aracı olarak kullanılmaktadır. Özellikle TCMB nin son yıllarda bankaların yükümlülüklerinden olan zorunlu karşılık oranlarını altın cinsinden tutabilme imkânı sağlamasıyla Türkiye koşullarında altın fiyatının belirlenmesinde farklı faktörler etkili olmaya başlamıştır. Bu durum göz önünde bulundurarak yaptığımız bu çalışmada ülkemiz koşulları altında altın fiyatlarını etkilemesi muhtemel değişkenler ile altın fiyatları arasındaki ilişkiler ekonometrik analizlerle incelenmiştir. Yapısal kırılmalı birim kök ve eşbütünleşme testleri kullanılarak yapılan çalışmada kırılma tarihleri belirlenerek altın fiyatlarına etki eden faktörlerin etki büyüklükleri kırılmalardan önce ve sonra olmak üzere ayrı ayrı ortaya koyulmuştur. Yapılan analizler sonucunda Türkiye de gümüş fiyatlarının ve enflasyon oranlarının altın fiyatları üzerinde etkili olduğu ortaya koyulmuştur. 68 ICPESS 2016-ISTANBUL, August 2016

9 Altın Fiyatlarını Etkilemesi Beklenen Faktörler Üzerine Bir İnceleme KAYNAKÇA Arslan S. (2001). Aracı Kurumlar, Bankalar, Ticari İşletmelere Yönelik Altın ve Gümüş İşlemleri Muhasebesi. Türkmen Kitapevi. İstanbul. Bozdoğan, M.N. (2012). Altın Çağı nda Altına Yatırım: Altın Depo Hesapları ve Elde Edilen Gelirin Vergilendirilmesi. Vergi Dünyası Dergisi Dooley, M.P., Isard, P. ve Taylor, M.P. (1992). Exchange Rates, Country Preferences and Gold. IMF Working Paper. Ghosh, D., Levın, E.J., Macmıllan, P. ve Wrıght, R.E. (2002). Gold as an inflation hedge?, University of St. Andrews, Department of Economics, Discussion Paper Series. Hatemi-J, A. (2008). Tests for Cointegration with Two Unknown Regime Shifts with an Application to Financial Market Integration. Empirical Economics, 35 (3), s Lee, J. ve Strazicich, M. C. (2004). Minimum LM Unit Root Test with One Structural Break. Appalachian State University Working Papers Lee, J. ve Strazicizh, M. C. (2003). Minimum Lagrange Multiplier Unit Root Test with Two Structural Breaks. The Review of Economics and Statistics 85(4) Lumsdaıne, Robin L. ve David H. Papell; (1997). Multiple Trend Breaks and The Unit Root Hypothesis. The Review of Economics and Statistics. 79(2) M. Polat, Y. Türkan (2013). Altın Fiyatı ile Petrol Fiyatları Arasındaki İlişki Üzerine Bir Uygulama Çalışması. 17. Finans Sempozyumu. Muğla- Türkiye Poyraz, Erkan ve Saliha Didin (2008). Altın Fiyatlarındaki Değişimin Döviz Kuru, Döviz Rezervi ve Petrol Fiyatlarından Etkilenme Derecelerinin Çoklu Faktör Modeli İle Değerlendirilmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. Sağlam, Mehmet Hakan (1993). Dünya Borsalarında Vadeli (Future) Altın İşlemleri, (Yayınlanmamış Doktora tezi). İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstütisi. İstanbul. Smith, G. (2001). The price of gold and stock price indices for the UnitedStates. ockindicesdec2001%fina.pdf ICPESS 2016-ISTANBUL, August

10 V.İNAL ve M.AYDIN Soytaş, Uğur; Ramazan Sarı, Shawkat Hammoudehb ve Erk Hacihasanoglu (2009). World Oil Prices, Precious Metal Prices and Macroeconomy in Turkey. Energy Policy Topçu, A. (2010). Altın Fiyatlarını Etkileyen Faktörler. SPK Araştırma Raporu, Ankara. Tully, E. ve Lucey, B. M. (2005). An APGARCH Investigation of the Main Influences on the Gold Price. available at SSRN: Vural, M.G. (2003). Altın Piyasası ve Altın Fiyatlarını Etkileyen Faktörler, TCMB Uzmanlık Yeterlilik Tezi, Ankara. Zivot, Eric ve Donald W.K. Andrews; (1992). Further Evidence on the Great Crash, the Oil Price Shock and the Unit Root Hypothesis. Journal of Business and Economic Statistics. 10(3) ICPESS 2016-ISTANBUL, August 2016