Global Ekonomik Gelişmeler ve Türkiye ye Etkisi

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "Global Ekonomik Gelişmeler ve Türkiye ye Etkisi"

Bercu Uslu
8 yıl önce
İzleme sayısı:

1 Global Ekonomik Gelişmeler ve Türkiye ye Etkisi Dr. Saruhan Özel BaşEkonomist Mayıs s 2008

2 Mortgage Balonu ndan ndan Global Krize

3 Balonun Ardındaki Sebep 6% 5% 4% Global Faizler Pound (repo) 3% 2% 1% 0% Euro (refinancing) USD (fed funds) Yen (call) Kaynak: : DenizBank,, Bloomberg

4 Düşen Faizlerle Herkes Đpoteklendi Kaynak: : DenizBank,, Federal Reserve

5 Riskli Krediler Hızla H Arttı ABD'de Subprime - Riskli Đpotek Kredileri (milyar $) Kaynak: Wall Street Journal, B&C Lending

6 Bankalar Riskli Kredileri Tahvillere Çevirip Sattılar ya da Bilanço o DışıD ışına Çıkardılar B Hedge Fonlar Sigorta Şirketleri Kredi VDMK CDO AAA Avrupa/Uzakdoğu Bankaları Emeklilik Fonları Diğer Yatırım m Bankaları

Sigorta Şirketleri Kredi VDMK CDO AAA Avrupa/Uzakdoğu

7 ...Gayrımenkul Fiyatları Patladı Kaynak: : DenizBank,, OFHEO

8 Eğlence Yayıld ldı ve Riskli Piyasalarda Rekorlar KırıldK ldı $/bl MSCI - Hisse Senedi Piyasaları Gelişmiş Ülkeler Gelişmekte Olan Ülkeler Petrol Altın $/ons % EMBIG Spread (Gelişmekte Olan Ülkelerin Yurt Dışı Tahvil Getirisi ile Benzer Vadedeki ABD Tahvil Getirisi Farkı) YTL Real Rand Kaynak: : DenizBank,, JP Morgan, Reuters

2002 2003 2004 2005 2006 2007 % 12 10 8 6 4 2 0 180 160 140 120 100 EMBIG Spread (Gelişmekte Olan Ülkelerin Yurt Dışı Tahvil Getirisi ile Benzer

9 FED den Kendinize Gelin Çağrısı!!! Kaynak: : DenizBank,, Bloomberg

10 Buna Diğerleri de Katıld ldı 6% Sterlin (repo) G6 Faizleri % 5.75 % % 4% G7 Gecelik Faiz (GSMH Ağırlıklı) 4% % 4.00 Euro (refinancing) 3% 2% USD (fed funds) Yen (call) 0% % % 1% Kaynak: Bloomberg

00 Euro (refinancing) 3% 2% USD (fed funds) Yen (call) 0% 2001 2002

11 Kaynak: IIF Đptek Kredi Batıklar kları Artmaya Başlad ladı

12 Riskli Krediler Fonlamadı trilyon 1,2 Varlığa Dayalı Finansman Bonosu Arzı 1,1 1 0,9 300 milyar $ 0, Kredileri Verenler Bunu VD Finansman Bonosu Đle Fonluyorlar Kaynak: Federal Reserve

milyar $ 0,8 2006 2007 Kredileri Verenler Bunu

13 Kaynak: Markit Elden de Çıkartılamadı...

14 Kaynak: IIF Bankalar Likidite için i in Birbirine Saldırd rdı

15 Finansal Sistem BüyükbaB kbaş Kurbanlarını Verdi Northern Rock Bear Stearns

16 Diğerlerinin Hisse Senetleri de Hızla H DüştüD $ CitiGroup $ UBS $ Merrill Lynch $ Lehman Brothers Kaynak: Bloomberg, DenizBank

80 70 60 50 40 2006 2007 2008 40 30 20 2006 2007 2008 $ Lehman

17 Krizin Hangi AşamasA amasındayız z?

18 1. Bilanço o Tahribatı Krizin AşamalarA amaları Batıklar kların n Tam Olarak Ortaya Çıkması 2. Finansal Sistemde Yeniden Yapılanma Sermaye Arttırımlar mları ve Kaldırac racın n Azaltılmas lması 3. Ekonomik Resesyon Ne Kadar Sürer S (V ya da L)? Finansal Sisteme Yeni Bir Darbe Gelir mi? 4. Yeni Bir Motorun Ortaya Çıkışıışı ve Geri DönüşD Başlang langıcı: : Yatırım m Yapma Zamanı

lması 3. Ekonomik Resesyon Ne Kadar Sürer S (V ya da L)?

19 Đlk Başta Öngörülen Zarar Tahminlerine Ulaşı şıldı Kaynak: FT, 2/4/2008

20 1. Bilanço o Tahribatı Krizin AşamalarA amaları Batıklar kların n Tam Olarak Ortaya Çıkması 2. Finansal Sistemde Yeniden Yapılanma Sermaye Arttırımlar mları ve Kaldırac racın n Azaltılmas lması 3. Ekonomik Resesyon Ne Kadar Sürer S (V ya da L)? Finansal Sisteme Yeni Bir Darbe Gelir mi? 4. Yeni Bir Motorun Ortaya Çıkışıışı ve Geri DönüşD Başlang langıcı: : Yatırım m Yapma Zamanı

21 Faizleri Đndirmek O Kadar Kolay Değil Çünk nkü Enflasyon Tehdidi Var 5% 4% Global Enflasyon Toplam 3% 2% Çekirdek 1% Kaynak: IMF

22 Tarım m ve Enerji Fiyatları Enflasyonu Yüksek Y Tutuyor IMF Gıda Fiyatları Endeksi ve Artış Oranı (2000=100) 20% 16% $/bl Petrol - West Texas Endeks 12% 8% Artış Oranı % 0% Kaynak: IMF, Reuters

23 Son DönemdeD Tarım Ürünlerinde Yaşananlar ananlar

24 Tarım m Fiyatlarında HızlH zlı Yükseliş IMF Gıda Fiyatları Endeksi ve Artış Oranı (2000=100) Endeks Artış Oranı % 16% 12% 8% 4% 0% Kaynak: IMF

25 Tarım m Fiyatlarında HızlH zlı Yükseliş (Ürün n Bazında) $/Ton PĐRĐNÇ (Tayland) $/Bushel HUBUBAT (ABD) $/Ton MISIR (ABD) $/Lot PAMUK (ABD) Kaynak: Reuters

26 Fiyatlar Neden Yükseliyor Y?

27 Geçmi mişten Farklı Olarak Talep Baskısı Var 1. Gelişmekte Olan Ülkelerde Talep Artışı Büyük k nüfuslu n ülkelerde (Hindistan, Çin, Vietnam gibi) artan tüketim t (soya, pirinç) Artan gelirlerle sebzeden et ve süt s tüketimine geçiş ve hayvan besimi (soya, tahıl) 2. Enerji AçığıA ve Tarım Ürünlerinden Enerji Elde Edilmesi Enerji türetilen t bitkiler (mısır, şekerkamışı, şekerpancarı,, gibi)

28 3. Küresel Isınma Arz Tarafı da Sorunlu (Talep Artışı ışına Eşlik E Edemiyor) Azalan Su Kaynakları Sulak Bitkileri Olumsuz Etkiliyor (çeltik/pirinç,, pamuk, mısır, m ayçiçeği i gibi) Kaynak: Reuters

29 Üreticiler Đhracatı Kısıtlıyor Ülke Kamboçya Çin Hindistan Filipinler Endonezya Vietnam Arjantin Kazakistan Rusya Ukrayna Mısır Đhracatı Kısıtlayıcı Pirinç Đhracat Yasağı Pirinç Taban Fiyatı Artışı Pirinç Đhracat Yasağı Palm Yağı Nakliye Vergi Artışı Pirinç Đhracatında %22 Đndirim Soya, Mısır, M Buğday ve Et Đhracat Vergilerinde Artış Buğday Đhracat Fiyatlarında Artış Buğday Đhracat KısıtlamasK tlaması Buğday Đhracat KısıtlamasK tlaması 6 Ay Pirinç Đhracat Yasağı Đthalatı Arttırıcı Yemeklik yağ Gümrük k Vergi Đndirimi Planlı Tarım m ithalat Kota Đndirimlerinden Vazgeçme Đthalat Vergi Đndirimi Kaynak: IIF

30 mn ton... Ve Stoklara YükleniliyorY Tarım Ürünlerinde Global Stoklar Buğday Pirinç mn ton Mısır Kaynak: Reuters

31 Üretim Maliyetleri de Artıyor Gübre Yakıt $/Ton 700 Ammonia Nitrogen $/Galon 400 Diesel Biofuel Đndex Kaynak: Reuters

32 Bu Temel Sebepleri Gören G Spekülasyon Fiyatların n Artacağı ğına Oynuyor Fonların n Mısır, M Buğday, Soya (Fasulye+yağ) ) Pozisyonları Endeks ve Trend Fonları Toplam Toplam Pozisyonlara Oranı Kaynak: CBOT

33 Sosyal Sorunlar Yaratmaya Başlad ladı HAĐTĐ Halk isyanı sonrasında Başbakan Đstifası MISIR Orduya Ekmek Üretme Görevi KAMERUN Halk Gösterilerinde 24 Ölü FĐLĐPĐNLER Pirinç Stoklayanlara Hapis Cezası

Uluslararası Kuruluşlar lar Fiyat Artış ışlarına Hassas Bob Zoellick, Dünya D Bankası Başkan kanı Tarım m Fiyatlarındaki Artış 100 milyon Đnsanı Yoksulluk Sınırın S n Altına Çekebilir (2.

34 Uluslararası Kuruluşlar lar Fiyat Artış ışlarına Hassas Bob Zoellick, Dünya D Bankası Başkan kanı Tarım m Fiyatlarındaki Artış 100 milyon Đnsanı Yoksulluk Sınırın S n Altına Çekebilir (2.5 milyar insan < Günde G 2 $) Dominique Strauss-Kahn, IMF Direktörü Tarım m Fiyatları Daha da Artabilir ve Gelirinin Yarısından Fazlasını Gıda ya Harcayan Yoksul Kesime Darbe Vurabilir. Ülkeler Tarım m Politikalarını Değiştirmeli. Kaynak: Reuters

35 Krizin TürkiyeT rkiye ye Etkisi?

36 1. Cari Denge AçığıA Finansmanının n Zorlaşmas ması Yılda 40 mia $ Borçlanma Đhtiyacı Seküritizasyon Piyasalarında SıkışS ışma Şirket Alımlar mları,, Birleşmeleri ve Özelleştirme Talebinde Azalma Cari Đşlemler Dengesi /2 0% % % milyar $ % GSMH -23-5% -6% -33-6% % -8% Kaynak: TCMB

37 2. Spekülatif (kısa vadeli) Sermaye Stoğunun Rahatsız z Olması Faiz Đndirimlerinin Durması YTL de Ilıml mlı Bir DüzeltmeD Yükselen Enflasyon Türkiye'ye Yabancı Sermaye Girişi mia $ Toplam Doğrudan Yatırım /2 Yabancı Yatırımcıların Yerli Tahvil Portföyleri YTL mia Kaynak: TCMB

38 Ekonomik Büyümenin B Yavaşlamas laması Đhracatın n Yavaşlamas laması ve Zayıf Đç Talep Bankaların n ve Bütçe B e Disiplinin Zarar GörmesiG Reel GSYĐH Artışı 12% 10% 8% 6% 4% 2% 0% 9,4% 8,4% 6,9% 6,2% 5,3% 4,5% 4,0% E Kaynak: TÜĐK

39 Türkiye nin Durumu O Kadar KötüK değil!!! Bankacılık k Sistemi nin Toptan Piyasalara Bağı ğımlılığıığı Az Makroekonomik Değişim im Hikayesi Mali Disipline Devam Faizler Yeterince YüksekY Ülke Faiz Mevcut Enflasyon Enflasyon Hedefi Faiz Yönü TR 15,25% 7,1% % 4 (-+%2) Yatay BR 11,75% 4,2% % 4.5 (-+%2) Yatay GA 11,50% 7,2% % 3 - % 6 Yukarı

40 Ekonomideki Verimli DöngD ngü Sıkı Bütçe e ve Para Politikaları X??? Yurt DışıD ışından Döviz D Girişi Güçlü YTL, Düşen Enflasyon Artan Tüketim T ve Yatırım Harcamaları Artan Bütçe B e Gelirleri, Enflasyon Baskısı Hızlı Ekonomik Büyüme B

41 Beklentiler... Son 5 Yılın Y n Finansal ve Makroekonomik Ortamı Değişti Global Ekonomi Yavaşlayacak, Ticaret Hacmi Daralacak Petrol ve Enerji Fiyatları Aynı Paralelde Düşmeyecek D Global Faizler Düşecek; D Fed Funds % 2 ye 2 (ve belki daha da altına) Đnecek, Euro Faizi Haziran a a Kadar Yatay Euro nun Seküler YükseliY kseliş Trendi Bitti, Euro Faizi Düşmeye Başlad ladığında Dolar Değerlenmeye erlenmeye Başlayacak Yüksek Faizli (Carry Trade) Ülkelerde Ilıml mlı Düzeltmeler Yaşanabilir anabilir

42 Yatırım m Tercihleri... YTL Kısa K Süreli S Çalkantılar lar Yaşayabilir ayabilir Ama GüçG üçlü Seyrini SürdS rdürecekrecek Türkiye nin Yumuşak Karnı Ekonomik Büyüme B YTL Faizlerde Yön Y n AşağıA Ama Bir Süre S Yatay Seyredebilir YTL ye Devam. Kısa K Vadeli Düşünmek D Gerekli. Tahvillerde Vergi Avantajı Var Ama Likiditeye Dikkat Hisse Senetlerinden Uzak Durmak Gerekli Uzun Vadeli Döviz D (Sepet) Borçlanmakta Sorun Yok Spekülatif Yatırımlar Đçinde Zirai Ürünler

Benzer belgeler

Global Ekonomik Gelişmeler ve Türkiye ye Etkileri

Global Ekonomik Gelişmeler ve Türkiye ye Etkileri Dr. Saruhan Özel DenizBank Başekonomisti İstanbul Üniversitesi Öğretim Üyesi Mayıs s 2008 Krizin AşamalarA amaları ve Bugün n Gelinen Yer 1 - Bilanço Tahribatı