ORMAN YANGINLARINDA TUTUŞMA RİSK HARİTALARI VE KULLANMA OLANAKLARI

Transkript

1 ORMAN YANGINLARINDA TUTUŞMA RİSK HARİTALARI VE KULLANMA OLANAKLARI Coşkun Okan GÜNEY Batı Akdeniz Ormancılık Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Özet Son yıllarda dünyada ve ülkemizde orman yangınlarının sayısında önemli bir artış gözlemlenmektedir. Ülkemizde orman yangınlarıyla mücadele politikası daha çok yangının çıkmasını önlemek üzerine değil, çıkan bir yangını söndürmek üzerine planlanmaktadır. Orman yangınına hassas olan bölgelerde sabit ve değişken faktörlere göre farklılık gösteren tutuşma riskinin yani yangın çıkma ihtimalinin tespit edilmesi gerekmektedir. Dünyadaki çalışmalara bakıldığında tutuşmaya etki eden faktörlerin belirlenerek, bunlar ile tutuşmanın gerçekleştiği ve bazen de gerçekleşmediği noktaların ilişkilendirilmesi ve bunların coğrafi bilgi sistemleri kullanarak haritalanması ve modellenmesi şeklinde ortaya konulduğu görülmektedir. Ülkemiz içinde oluşturulacak tutuşma riski haritaları, yangın yöneticilerinin yangın önleme ve mücadele planlamalarını daha sağlıklı yapmasına olanak sağlayacak ve karar destek sistemi vazifesi görecektir. Bölgesel olarak yapılacak olan tutuşma risk haritaları ile yangın riskinin yüksek olduğu alanlara daha fazla yoğunlaşılacak ve yangınla mücadele konusunda çok daha etkin önlemler alınabilecektir. Bu çalışmada tutuşma risk haritalarının oluşturulması aşamaları ve genel olarak hangi değişkenlerin kullandığı, oluşturulan haritaların nasıl kullanması gerektiği, yapılan çalışmaların sonuçlarına göre tutuşmanın nerelerde yüksek olduğu ve bunlara göre de alınması gereken önlemlerin neler olması gerektiği konuları üzerinde durulmuştur. Anahtar Kelimeler: Orman yangını, yangın riski, tutuşma riski, risk haritası Giriş Son yıllarda dünya genelinde çıkan orman yangınlarında yangın sayısı ve yanan alan miktarlarında önemli bir artış olduğu görülmektedir yılında Kanada nın New Brunswick eyaletinde meydana gelen ha lık orman yangını dünyanın en büyük orman yangını olduğu kabul edilmektedir yılında Yunanistan da ha, 2009 da Avusturalya da ha, 2010 da Rusya da ha, Bolivya da ha ve ülkemizde 2008 yılında ha büyüklüğünde önemli orman yangınları meydana gelmiştir (Özkazanç vd., 2011). Türkiye nin batı bölgelerindeki kış yağışlarının son elli yıl içinde büyük düzeyde azaldığı ve yaz sıcaklarının ise özellikle ülkemizin batı ve güney kesimlerinde önemli bir miktarda arttığı, 2007 yılında yayınlanan Türkiye İklim Değişikliği 1. Ulusal bildiriminde belirtilmiştir (Apak ve Ubay, 2007). Küresel iklim değişikliğinden en fazla etkilenecek ülkelerden biride Türkiye dir (Öztürk, 2002). Ülkemizde Orman Genel Müdürlüğü nün orman yangınlarına karşı mücadele politikası ağırlıklı olarak çıkan yangınların söndürülmesine yöneliktir. Son yıllarda Orman Genel Müdürlüğü orman yangınları ile mücadele konusunda daha başarılı sonuçlar almaktadır. Orman Genel Müdürlüğü nün bu başarısı daha çok çıkan yangınların zararlarının en aza indirilmesi yönünde olup, yangın çıkma riskinin düşürülmesine yönelik etkin çalışmaları içermemektedir. Bu durumun sebebi Orman Genel Müdürlüğü nün bölgesel olarak yangın çıkma risk analizleri ve haritalamalarına yönelik çalışmalarının niteliksizliği ve yetersizliğidir (Güney, 2013) NİSAN/MAYIS/HAZİRAN ORMAN MÜHENDİSLİĞİ 13

2 UZMAN SAHASI Orman yangınına hassas olan bölgelerde sabit ve değişken olan faktörlere göre farklılık gösteren yangın risk ve tehlikesinin sağlıklı bir şekilde tespitinin yapılması gerekmektedir. Yapılacak olan yangın planlarının yangın çıkabilecek potansiyel alanların belirlenmesi ve bunların önlenmesi, meydana gelen zararların en aza indirilmesi ve yangın söndürme çalışmaları sırasında faydalanılabilir düzeyde olması gerekmektedir (Başaran vd., 2004). Coğrafi bilgi sistemlerinden, ormancılıkta; yönetim ve karar destek sistemleri içerisinde faydalanılmaktadır. Uzaktan algılama verilerinin coğrafi bilgi sistemleri ile kullanılmasıyla yangınların önceden tahmin edilmesi, modellenmesi, yangın davranışının izlenmesi, söndürme iş ve işlemlerinin planlanması ve yanan alanlarının tespiti için bütün verilerin sistemli bir biçimde kullanılması sağlanmaktadır (Erten, 2005). Coğrafi bilgi sistemlerinin en önemli özelliklerinden biriside planlama, yönetim ve karar mekanizmasında yani karar destek sistemleri içerisinde önemli bir araç olarak kullanılmasıdır. Ancak Orman Genel Müdürlüğü coğrafi bilgi sistemleri kullanarak ve modelleme ile oluşturulmuş yangın risk haritalarından mahrumdur. Özellikle yangına hassas bölgelerde yangın risk ya da tutuşma risk haritalarının oluşturulması gerekmektedir. Bu sayede sadece yangın çıktıktan sonra mücadele edilmeyecek, yangın çıkmadan da gerekli önlemler sağlıklı bir şekilde alınabilecektir (Güney, 2013). lıkları yok edebilen ateş olarak veya orman yangını, çevresi açık olması nedeniyle serbest yayılma eğiliminde olan ve ormandaki yanıcı maddeleri (çalı, kuru ve ince dal, kuru kütük, yaprak ile belirli oranda canlı ağaçları da) yakan yangındır diye tanımlanmaktadır (Bilgili, 2011). Tanımında belirttiği üzere orman yangını, yangın rejimini de içerir. Tutuşma ise yangının büyümesi ile ilgili olmayıp, yangın davranışını etkileyen faktörleri içermemekle birlikte yangın tehlikesinin belirlenmesinde temel bir bileşendir (Finney, 2005). Tutuşma riski; orman yangının başlamasına etki eden faktörlerin varlığı ile belirlenmektedir (FAO, 1986). Yangın tehlikesini etkileyen faktörlere bağlı olarak, mevcut şartlar altında oluşabilecek muhtemel bir yangının potansiyelinin belirlenmesi Yangın Tehlike Oranı olarak tanımlanır. Özellikle A.B.D., Kanada, ve Avustralya gibi bazı ülkelerde yangınla mücadele organizasyonları, bir yerdeki yangın çıkma olasılığı ile çıkan yangının davranışının nasıl olacağı konularını içeren sistemler yardımıyla oluşturulmaktadır. Bu sistemler yangın yöneticileri için karar destek sistemleridir (Bilgili vd., 2001). Günümüzde Kanada da kullanılan Yangın Tehlike Oranları sistemini çeşitli ülkeler kendine uyarlayarak kullanmaktadırlar. Bu sistem üç ana bölümden oluşur. Yangın çıkma ihtimalini tahmin sistemi (tutuşma) Meteorolojik yangın indeksi sistemi (hava halleri) Yangın davranışını tahmin sistemi (topoğrafya ve yanıcı madde) (Bilgili vd., 2001). Bu sistemin ilk ayağını oluşturan yangın çıkma ihtimalini tahmin sistemi; meteorolojik faktörler ile başta insan faktörü olmak üzere yangının başlamasına etki eden değişik çevresel faktörlerin analiz edilmesiyle hangi bölgelerde yangın çıkma ihtimalinin olduğunu, risk haritaları modellemesi ile tahmin etmeye yarayan bir sistemdir (Şekil 1). Yangın Tehlike Oranları Sistemi ve Tutuşma Riski Kavramı Orman yangını; ormanda yaşam birliğinin üyeleri olan, canlı ve cansız bütün yanabilen var- Şekil 1. Orman Yangın Tehlike Oranları Sisteminin Yapısı ve Bileşenleri (Bilgili vd., 2001) 14 ORMAN MÜHENDİSLİĞİ NİSAN/MAYIS/HAZİRAN 2014

3 Literatür Özeti Başaran vd., (2004), tarafından Antalya-Manavgat bölgesinde yapılan çalışmada coğrafi bilgi sistemleri kullanarak daha önce bölgede belli bir periyotta çıkmış yangınların koordinatlarını, eğim, bakı, yükseklik gibi topoğrafik faktörleri, iklim verilerini, örnek alanlar alarak yanıcı yükü miktarını, yerleşim yerlerini, tarım orman ara kesitlerini, yolları, enerji nakil hatlarını dikkate alarak yangın risk haritası oluşturmaya çalışmışlardır. Karabulut vd., (2013), tarafından Kahramanmaraş Başkonuş dağında coğrafi bilgi sistemleri kullanarak bitki örtüsü, eğim, bakı, yola olan mesafe ve yerleşime olan mesafe gibi değişkenler kullanarak yangın risk haritası oluşturmaya çalışmışlardır. Vasconcelos vd. (2001), tarafından yapılan çalışmada Portekiz in Tabua, Oliveira, Arganil, Gbis ve Pampilhosa bölgelerini içeren bir çalışma alanında tutuşma riskinin modellenmesi logistik regresyon analizi ve genetik algoritmalar kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Bu çalışmada tutuşma gerçekleşen noktalar yani yangın çıkan noktalar koordinatları ile belirlenmiştir. Bununla birlikte, incelemeye aldıkları yıllar olan yılları arasında tutuşmanın gerçekleşmediği noktaları da koordinatları ile kaydetmişlerdir. Sonuçta tutuşma gerçekleşen ve gerçekleşmeyen noktalar koordinatları ile kaydedilmiş ve bölgenin tutuşma risk modellemesini gerçekleştirmeye çalışmışlardır. Bu çalışmada altlık veri olarak; arazi kullanımı, yükselti, yol yoğunluğu, eğim, yola olan mesafe ve tarım alanlarına olan mesafe gibi değişkenler kullanılarak sonuca gidilmiştir. Diğer bir çalışmada, Braun vd. (2010), Kanada nın Ontario Boreal bölgesinde tutuşma ve yangın çıkma ihtimali değerlendirmesi genelleştirilmiş eklemeli model kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Bu çalışmada coğrafi verilere dayalı tutuşma ve yanan alan verilerini kullanmışlardır. Darmawan (2001), ise yaptığı çalışmada Endonezya da coğrafi bilgi sistemleri ve uzaktan algılama kullanarak yanan alanları haritalandırmışlar ve yol, arazi durumu, yerleşim yeri gibi değişkenlerle orman yangınlarında tehlike modellemesi yapmaya çalışmışlardır. Jaiswal vd. (2002), ise Hindistan da yangın risk bölgelerini coğrafi bilgi sistemleri ve uzaktan algılama yöntemleriyle modellemeye çalışmışlardır. Risk analizini; yollar, yerleşim yerleri, eğim, bakı, topoğrafik indeks gibi değişkenlerle harita katmanları oluşturarak gerçekleştirmişlerdir. Risk analizi sonucunda riski 4 gruba ayırmışlar ve çalışma alanının % 30 nun yüksek ve çok yüksek risk taşıyan bölgeler olduğu ortaya çıkmıştır. İspanya nın Catalonia bölgesinde Badia-Perpinya vd. (2006), yaptığı çalışmada, o bölgede meydana gelen yangınlarda tutuşmanın mekânsal dağılımını haritalamışlar ve bunu yaparken de yollar, yerleşim yerleri, topoğrafya gibi değişkenler kullanılmıştır ve sonuçta tutuşma riskini analiz etmeye çalışmışlardır. Güney Avrupa ülkeleri içinde çıkan yangın sayısı en yüksek olan Portekiz de Carty vd. (2009), yapmış olduğu çalışmada, 5 yıllık periyotta çıkan yangınları incelemişler ve logistik regresyon yöntemi kullanılarak tutuşma risk haritası üretmeye çalışmışlardır. Yunanistan da Leskos adasında Vasilakos vd. (2008), yapmış olduğu çalışmada ise tutuşma risk haritaları oluşturmak için logistik regresyon yöntemi yerine yapay sinir ağları yöntemi kullanmışlardır. Burada özellikle tutuşma risk haritaları üzerine hazırlanan çalışmalara değinilmiştir. Ancak burada değinilmese de orman yangını risk ya da tutuşma risk haritalaması üzerine yapılmış çok sayıda çalışma vardır. Son yıllarda araştırmacılar coğrafi bilgi sistemleri ve uzaktan algılama yöntemlerini kullanarak risk haritası oluşturma konusuna yoğunlaşmışlardır. Tutuşma Risk Haritalarının Oluşturulması Tutuşma risk haritalarının oluşturulabilmesi için çeşitli altlık verilere ihtiyaç duyulmaktadır. İlk aşamada çalışma alanında belirli bir periyotta meydana gelmiş yangınların çıkış noktalarının koordinatlarıyla birlikte verilerine ihtiyaç duyulur. Bu veriler tutuşmanın gerçekleştiği noktalarda var verisi olarak kullanılır (Şekil 2). Diğer yandan literatüre baktığımızda tutuşmanın gerçekleşmediği noktaların koordinatlarının da yok verisi olarak kullanıldığı çalışmalara da rastlanabilmektedir. İkinci aşamada ise çalışma alanında tutuşmaya etki eden değişkenlerin saptanması ve buna ait verilerin hazırlanması gerekmektedir. Bu verileri iki gruba ayırmak gerekirse ilk grup iklim verilerinden oluşmaktadır. Yıllık ortalama sıcaklık, en sıcak ayın en yüksek sıcaklığı, en soğuk ayın en düşük sıcaklığı, yıllık yağış miktarı, en kurak ayın yağışı, en nemli ayın yağışı vb. gibi iklim değişkenine ait veriler hazırlanır NİSAN/MAYIS/HAZİRAN ORMAN MÜHENDİSLİĞİ 15

4 UZMAN SAHASI Şekil 2. Yangın çıkan yani tutuşmanın gerçekleştiği noktalar (Vasilakos vd., 2008), (Braun vd., 2010). İklim değişkenleri genellikle kendi arasında yüksek ilişkilere sahiptir. Bu yüzden yapılacak olan analizlerde sonuçların daha güvenilir çıkması amacıyla temel bileşenler analizi gibi yöntemler uygulanarak iklim değişkenleri içerisinde birbirini temsil edebilecek değişken/değişkenler belirlenerek az değişkene indirgenmesi daha yararlı olmaktadır. Tutuşmaya etki edebilecek ikinci grup değişkenler ise genel olarak arazi değişkenleridir. Bunlar genellikle eğim, bakı, yükselti, arazi formu, anakaya ve bunlardan üretilen topoğrafik pozisyon indeksi ile bakı uygunluk indeksi gibi değişkenler ile meşcere tipleri, yollar, yerleşim yerleri, enerji nakil hatları gibi tutuşmaya etki edebilecek değişkenlerdir. Bütün bu değişkenlerin analizlerde kullanılabilmesi için veri matrislerinin ya da sayısal haritalarının hazırlanması gerekmektedir. Bununla birlikte her bir hücreye ait değerlerin belirlenebilmesi için yapılması düşünülen işlemlerde kullanılmak üzere çalışmanın hassaslığına bağlı olarak belirlenen büyüklükte (örneğin 100 x 100 m) bir ızgara şebekesi oluşturulması gereklidir. Bu hazırlanan ızgara şebekesi bütün değişkenler için oluşturulan haritalara uygulanarak, bütün değişkenlerin hücre sayılarının eşit olması sağlanmalıdır ve daha sonra bunların özteknik dosyaları hazırlanmalıdır. Yol ve enerji nakil hattı gibi çizgisel veri içeren değişkenlerin etki alanları belirlenmeli (örneğin 100 m) ve CBS programları aracılığıyla özteknik dosyaları hazırlanmalıdır. Sonuç olarak tüm değişkenler için eşit sayıda ve eşit büyüklükte hücreler elde edilmeli ve istatiksel işlemlerde kullanılmak üzere hazır hale getirilmelidir. Bundan sonraki aşamada ise yapılması düşünülen istatiksel analizler ( örneğin; nitelikler arası ilişki ve logistik regresyon gibi) yapılarak bağımlı değişkenler ile bağımsız değişkenler kümesi arasındaki ilişkiyi tanımlayacak genel olarak kabul edilen modeli kurmak gerekmektedir. Oluşturulan bu modellerin arasından en geçerli ve güvenilir olan seçilmelidir. Bütün bu işlemlerin sonucunda da tutuşma risk haritası ortaya çıkmış olacaktır. Sonuç ve Öneriler Hem ülkemizde kısıtlı sayıda yapılan çalışmalarda hem de yurtdışında yapılan çalışmalarda tutuşmayı etkileyen faktörler birbirini destekler niteliktedir. Örneğin; Başaran vd., (2004) tarafından Antalya-Manavgat yöresinde yapmış oldukları çalışmanın sonuçlarına bakıldığında yangın riskini arttıran faktörlerin nüfus ve nüfus hareketleri, tarımsal faaliyetler, tarım alanı orman ara kesitleri ve yollar olduğu ortaya çıkmıştır (Şekil 2). Gugliette vd., (2011), ile Vasconcelos vd., (2001), tarafından yapılan çalışmalarda yangın çıkma olasılığının (tutuşma riskinin) yüksek olduğu yerlerin, yoğun insan faaliyetlerinin olduğu yerler ile yol ağının yüksek olduğu yerler olduğu ortaya çıkmıştır. Ramon vd., (2011), yaptıkları çalışmada İspanya nın Catalonia bölgesinde tutuşmanın yoğun olduğu yerleri yol yoğunluğunun fazla olduğu yerler, tarım-orman ara kesitleri, yerleşim yeri çevreleri ve rakımın az olduğu kıyı bölgeleri yani insan etkisinin yoğun olduğu 16 ORMAN MÜHENDİSLİĞİ NİSAN/MAYIS/HAZİRAN 2014

5 Şekil 3. Tutuşma risk haritaları (Badiya-Perpinya vd. 2006), (Carty vd., 2009). yerler olarak göstermiştir. Carty vd., (2010), Portekiz de yaptıkları çalışmada yangınların büyük çoğunluğunun tarım ve kırsal alanlarda başladığını, yola yakın yerlerde çıktığını ortaya koymuşlardır. Bu çalışma sonucunda, tutuşma için en etkili faktörlerin nüfus yoğunluğu, yollara mesafe ve yükseklik olarak ortaya çıkmıştır (Şekil 3). Dong vd., (2006), tarafından Çin de yapılan bir çalışmada ise tutuşmaya etki eden en önemli faktörlerin yollar, yerleşim yerleri, tarım alanları ile yükseklik, bakı ve eğim olduğu ortaya çıkmıştır. Kalabodikis vd., (2007), tarafından Yunanistan da yapılan çalışmada ise yangın dinamikleri üzerinde insan baskısı ile topoğrafyanın etkili olduğu sonucu ortaya çıkmıştır. Güney, (2013), tarafından Antalya da Manavgat yöresinde yapılan çalışmada ise tutuşmaya etki eden faktörler araştırılarak tutuşma risk haritası oluşturulmaya çalışılmıştır. Bu çalışmanın sonuçlarına göre; kızılçamın yayılış gösterdiği denize yakın ormanlarda, yol yoğunluğunun fazla olduğu yerlerde, nüfusun yoğun olduğu yerleşim yeri çevrelerinde, tarım orman ara kesitlerinde tutuşmanın daha fazla olduğu ortaya çıkmıştır. Bununla birlikte diğerleri kadar yüksek olmasa da enerji nakil hatlarının da tutuşma ile ilişkisi oluğu belirlenmiştir. Sonuç olarak; tutuşma riskinin en yüksek olduğu yerlerin nüfus yoğunluğunun en fazla olduğu yerleşim yerleri çevrelerinin, tarım-orman ara kesitlerinin, yol ağının fazla olduğu insanın ulaşabildiği alanların, enerji nakil hatlarının geçmiş olduğu güzergâhların ve özellikle ülkemiz için alçak rakımda yayılış gösteren kızılçam ormanlarının olduğu söylenebilir. Bu sonuçlara göre tutuşma riskinin yüksek olduğu bu alanlarda bazı önlemler almak gerekmektedir. Örneğin, yol yoğunluğunun fazla olduğu alanlarda çıkabilecek bir yangına en hızlı şekilde ulaşabilmek için var olan yolların bakımlı halde tutulması gerekmekte ve yangına ilk müdahaleyi kolaylaştıracak her türlü önlem alınmalıdır. Yangın çıkma ihtimali yüksek yerleşim yerleri çevrelerinde ve tarım-orman ara kesitlerinde yapılacak olan dikimlerde yangına dirençli olduğu bilimsel olarak kanıtlanmış türleri seçerek, bunların zonal bitkilendirme yöntemiyle dikilmesi sağlanmalıdır. Ancak ülkemizde maalesef yangına dirençli bitki türleri ile ilgili yapılmış araştırma çalışmaları neredeyse yoktur. Bu konuya önem verilmesi gerekmektedir. Tutuşma riskinin yüksek olduğu enerji nakil hatları güzergâhlarının temiz tutulması, kolay tutuşabilecek bitkilerden arındırılması, eğer mümkünse enerji nakil hatlarının orman içinden değil yol kenarlarından ya da toprak altından geçirilmesinin sağlanması gerekmektedir. Tutuşma riskini arttıran en önemli faktörün insan olduğunun bilincinde olarak orman içinde ya da etrafında yaşayan insanları bilinçlendirmeye yönelik faaliyetlere önem verilmesi gerekmektedir. Ülkemiz ormanları Akdeniz kuşağında yangın riski yüksek ormanlardan oluşmaktadır. Yangınla mücadele konusunda; ağırlıklı olarak çıkan bir yangının söndürülmesine yönelik çalışmalar yapılmakta ancak yangının çıkmaması için önleyici 2014 NİSAN/MAYIS/HAZİRAN ORMAN MÜHENDİSLİĞİ 17

6 UZMAN SAHASI faaliyetlere gereken önem verilmemektedir. Yangın tehlike oranları sistemi ve bu bağlamda tutuşma risk haritaları yangın yöneticilerine bilgi veren ve altlık veri oluşturan karar destek sistemleridir. Bu yüzden tutuşma risk haritalarının bölgesel düzeyde oluşturulması büyük önem arz etmektedir. Ülkemizde tutuşma risk haritaları ile ilgili yapılan çalışmalar yok denecek kadar azdır. Bu konudaki çalışmalara gereken önem verilmelidir. Kaynaklar Apak, G., Ubay, B., Türkiye İklim Değişikliği Birinci Ulusal Bildirimi, Ankara. Badiya-Perpinya, A., Pallares- Barbera, M., Spatial Distribution of İgnitions in Mediterranean Periurban and Rural Areas: the Case of Catalonia. İnternational Journal of Wildland Fire, 15, Başaran, M.Ali., Sarıbaşak, H., Cengiz, Y., Yangın Söndürme Planı Temel Esaslarının Belirlenmesi (Manavgat Örneği), Batı Akdeniz Ormancılık Araştırma Enstitüsü, Teknik Bülten No : 18. Bilgili, E., Sağlam, B., Başkent, E.Z., Yangın Amenajmanı Planlamalarında Yangın Tehlike Oranları ve Coğrafi Bilgi Sistemleri. Fen ve Mühendislik Dergisi, 4(2), Bilgili, E., Orman Koruma Dersi Notları, Erişim Tarihi : , ktu.edu.tr/om/abds/oentomolojisi/orman_koruma/ders_2_orman_yanginlari_2012_2013.pdf. Braun, W.J., Jones, B.L., Lee, J.S.W., Woolford, D.G., Wotton B.M., Forest Fire Risk Assessment: An Illustrative Example From Ontario, Canada. Journal of Probability and Statistic, volüme.2010, 1-26 Carty, F.X., Rego, F.C., Bacao, F.L., Moreira, F., Modelling and Mapping Wildfire İgnition Risk in Portugal. İnternational Journal of Wildland Fire, 18, Carty, F.X., Rego, F.C., S.Silva, J., Moreira, F., Camia, A., Ricotta, C., Conedera, M., Fire Starts and Human Activities. Towards Integrated Fire Management-Outcomes of the Europen Project Fire Paradox, Europen Forest Institu Research Report 23, Darmawan, M., Forest Fire Hazard Model Using Remote Sensing and Geographic Iinformation Systems: Toward Understanding of Land and Forest Degradation in Lowland Areas of East Kalimantan, Indonesia. Paper Presented at the 22nd Asian Conferance on Remote Sensing, 5-9 Nowember, Singapore, 1-6. Dong, X., Shao, G., Limin, D., Zhanging, H., Lei, T., Hui, W., Mapping Forest Fire Risk Zones With Spatial Data and Principal Component Analysis. Science in China: Series E Technological Sciences, Vol 49, Supp.I, Erten, E., Kurgun, V., Musaoğlu, N., Uzaktan Algılama ve Coğrafi Bilgi Sistemleri Kullanarak Orman Yangını Bilgi Sisteminin Kullanılması. TMMOB Harita ve Kadastro Mühendisleri Odası, 10.Türkiye Harita Bilimsel ve Teknik Kurultayı, 28 Mart-1 Nisan, Ankara, 1-8. FAO, 1986,. Wildland Fire Management Terminology. 70. Finney, M.A., The Challenge of Guantitative Risk Analysis For Wildland Fire. Forest Ecology and Management, 211, Gugliette, D., Conedera, M. Mazzolenıs, S., Ricotta, C., Mapping Fire İgnition Risk in A complex Anthropogenic Landscape. Remote Sensing Letters, Vol.2.No.3, Güney, C.O., Antalya- Manavgat Yöresi Ormanlarında Tutuşma Riskinin Coğrafi Dağılım Modellemesi. S.D.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi. Jaiswal, R.K., Mukherjee, S., Raju, K.D., Saxena, R., Forest Fire Risk Zone Mapping From Satellite İmagery and GIS. İnternational Journal of Applied Earth Observation and Geoinformation, 4, 1-10 Kalabodikis, K.D., Koutsias, N., Konstantinidis, P., Vasilakos, C., Multivariate Analiysis Of Lanscape Wildfire Dynamics in A Mediterranean Ecosystem Of Greece. Area, 39(3), Karabulut, M., Karakoç, A., Gürbüz, M., Kızılelma, Y., Coğrafi Bilgi Sistemleri Kullanarak Başkonuş Dağında (Kahramanmaraş) Orman Yangını Risk Alanlarının Belirlenmesi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi. 6(24), Ramon, J., Olabarria, G., Mola-Yudego, B., Pukkala, T., Palahi, M., Using Multiscale Spatial Analysis To Assess Fire İgnition Density İn Catalonia, Spain. Annals Of Forest Science, 68, Özkazanç, N., Ertuğrul, M., Orman Yangınlarının Fauna Üzerine Etkileri. Bartın Orman Fakültesi Dergisi, 13(19), Öztürk, K., Küresel İklim Değişikliği ve Türkiye ye Olası Etkileri. G.Ü. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22(1), Vasconcelos, M.J.P., Silva, S., Tome, M., Alvim, M., Pereira, J.M.C., Spatial Prediction of Fire Ignition Probabilities: Comparing Logistic Regression and Neural Networks. Photogrammetric Engineering & Remote Sensing, 67(1), Vasilakos, C., Kalabokidis, K., Hatzopoulos, J., Matsinos, I., Idenfity Wildland Fire İgnition Factors Through Sensitivity Analysis of a Nerural Network. Nat Hazards, 50, ORMAN MÜHENDİSLİĞİ NİSAN/MAYIS/HAZİRAN 2014