Türleri, Nedenleri Ve Risk Faktörleriyle Çocuk İstismarı

Transkript

1 Türleri, Nedenleri Ve Risk Faktörleriyle Çocuk İstismarı Ali Azad Özkul ÖZET Türk Dil Kurumu Sözlüğü ne göre istismar; yararlanma, iyi niyetin kötüye kullanılması, sömürme gibi anlamlara karşılık gelen sözcük olarak kullanılmaktadır. Bu sözcük, çocuk kelimesi ile birlikte kullanıldığında ise, çocuktan yararlanma, çocuğun iyi niyetinin kötüye kullanılması, çocuğun sömürülmesi gibi anlamlar ifade etmektedir. Çocuk istismarı olarak yakın tarihte araştırılmaya başlanılan insanlık tarihi kadar eski olan bu konu toplumların kuşaklararası geçişlerde yaşanan bu sorun toplumsal yapının gelişimi açısından önem taşımaktadır. İstismar edilen çocuk ilerleyen yaşlarda istismarcıya dönüşebilir olması istismarın döngüsel yapısı olmakta ve toplumu her defasında tekrar etkilemeye devam etmektedir. İşte bu çalışmada çocuk istismarının genel hatları ile ele alınmış, türleri, nedenlerinin risk faktörleri ile ilişkilerinin betimsel çalışıldığı bir literatür taramasıdır. Anahtar Kelimeler: Çocuk İstismarı, Risk Faktörleri, Cinsel İstismar, Fiziksel İstismar, Psikolojik İstismar, Ekonomik İstismar, İhmal GİRİŞ Her toplum geleceğini zihinsel ve fiziksel olarak sağlıklı bireylere emanet etmek ister. Bu istek gelecek neslin büyüdüğü sosyal ortam, karşılaştığı ve maruz kaldığı toplumsal ve bireysel davranışlarla doğrudan ilişkilidir. Bu nedenle her nesil çocukluktan itibaren bir yandan devlet eliyle eğitilirken diğer taraftan aile ve sosyal yaşamda karşılaştığı durumlarla yetişir. Toplumun kendi geleceği için yaratmak istediği nesil ile toplumsal yaşamın yarattığı nesil ise her zaman aynı değildir. İşte bu noktada geleceğini zihinsel ve fiziksel olarak sağlıklı bireylere emanet etmek isteyen toplumun hedeflerine ulaşmasını engelleyen birçok faktör devreye girmektedir. Bu faktörler, aile yapısı, toplumsal düzen, siyasi istikrarsızlık ve problemler, kültürel normlar ve verilen eğitimin niteliği olarak gösterebiliriz. Tüm bu faktörler çocuk için istenmedik unsur veya öğeler taşıyabilmektedir. Örneğin, toplumun aile yapısı, çocuğu önemsiz görebilir, toplumsal düzen çocuklar için korumacı bir geleneğe sahip olmayabilir, siyasi problemler çocuğun geleceğini tehlikeye düşürebilir, kültürel normlar çocuğa yaşta yetişkin rolleri verebilir. Tüm bu faktörlerin olumsuz yönleri ile yaşamak üzere dünyaya gelen çocukların bu faktörlerden asgari düzeyde etkilenmesi, zihinsel ve fiziksel sağlığı açısından ideal çocuk olarak büyümeleri arzu edilendir ve kesin çözüm olmamakla birlikte bu konuda görev en başta aile ve kamu mekanizmalarına düşmektedir. Bu görev çocukların sağlıklı bir çocukluk dönemi yaşantısı geçirmeleri açısından çocuk önemlidir ve UNICEF, çocuklukta maruz kalınan istenmedik durumların derin izler bıraktığı, akıl ve ruh sağlığını olumsuz etkilediğini ifade etmektedir. (UNICEF, 2010). Çocukları olumsuz etkileyen bu durum Dünya Sağlık Örgütü (WHO) tarafından çocuk istismarı olarak kabul edilmekte ve çocuğun sağlığını, fiziksel gelişimini olumsuz yönde etkileyen, bir yetişkin,

2 toplum veya ülkesi tarafından bilerek veya bilmeyerek yapılan davranışlar olarak tanımlanmaktadır (Ümran Oral vd., 2010) 1. Çocuğun Tanımı Kanunlarımızda çocuk deyiminden henüz 18 yaşını doldurmamış kişi olarak anlaşılmaktadır. Bu ifade 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu (TCK) 6. Maddenin 1. Fıkrasında anons edilmektedir. (5237 Sayılı Kanun, 2014) 5395 sayılı Çocuk Koruma Kanunununa (ÇKK) göre; Çocuk: daha erken yaşta ergin olsa bile, onsekiz yaşını doldurmamış kişi olarak tanımlanmaktadır. Çocuk Koruma Kanunu nda belirtilen tanım, Birleşmiş Milletler Çocuk Haklarına dair Sözleşme nin 1. Maddesinde ise; Çocuğa uygulanabilecek kanuna göre daha erken yaşlarda reşit sayılma durum veya durumlar hariç onsekiz yaşını doldurmamış her insan çocuk olarak kabul eden tanıma doğrudan uymaktadır. (5395 Sayılı Kanun, 2015) Birleşmiş Millerler Çocuk Haklarına dair Sözleşme de daha erken yaşlarda erişkin sayılma durumunun hariç bırakıldığı tanım kapsamında Türkiye de bir çocuğun reşit sayılma durumu 4721 sayılı Türk Medeni Kanununun (TMK) 11. maddesinde erginlik (reşitlik) yaşı 18 olarak belirtilmiş ve 12. maddesinde 15 yaşını doldurmuş kişinin ebeveynlerinin rızası ve mahkemenin onayı ile reşit sayılabileceği ve yine 17 yaşından gün almış kişinin mahkeme kararı ile anne ve babasının rızası ile evlenebileceği fakat her ne durumda olursa olsun kişi kanunlar karşısında çocuk olarak kabul edilmeye devam edeceği belirtilmiştir. (ÇKK, 2014) 2. Çocuk İstismarının Tanımı Bu konuda araştırmalar yapan bilim insanları farklı faklı tanımlar yapıyor olmasına karşın, tüm dünyada geçerli ve konu ile ilgili olarak otorite kabul edilecek olan Dünya Sağlık Örgütü (WHO) çocuk istismarını çocuğun sağlığını, fiziksel gelişimini olumsuz yönde etkileyen, bir yetişkin, toplum veya ülkesi tarafından bilerek veya bilmeyerek yapılan davranışlar olarak tanımlanmaktadır (Ümran Oral vd., 2010) Dünya Sağlık Örgütü nün çocuk istismarı tanımı, istismarcıyı sadece yetişkin olarak değil, doğru bir kapsam ile toplum ve devletin de çocuklara yönelik olarak istemli-sitemsiz, bilinçlibilinçsiz davranışları ve yetişkinlerin istismar olarak kabul etmediği davranışları da kapsayan davranışlar olarak tanımlamaktadır. (Bahar, Savaş vd., 2009) 3. Çocuk İstismarının Tarihçesi Çocuk istismarı, insanlık tarihinin il dönemlerinden bu yana devam eden toplumsal bir sorunudur. Tespit edilen vakların çok daha fazlası tespit edilemediği sosyal ve tıbbi bir sorundur. Sosyal ve tıbbi bir sorun olmakla birlikte yasalarla düzenlenmediği sürece sürekliliğinin önüne hiçbir şekilde geçilemediğinden yasal düzenlemeler zorunludur. İnsanlık tarihi kadar eski olan bu konunun tespiti ve araştırılması ise yakın tarihte başlamıştır. Birleşmiş Milletler (BM) 26 Eylül 1924 de Çocuk Hakları Cenevre Bildirgesi ni kabul etmiştir (İnci, 2010) de BM Genel Kurulu tarafından oy birliği ile geçen İnsan Hakları Evrensel Sözleşmesi nde çocukların gelişimsel düzeylerinden dolayı sözleşme kapsamının çocukları da kapsamadığı düşünülmüş ve 20 Kasım 1989 tarihinde BM Çocuk Haklarına dair Sözleşme yi oybirliğiyle kabul etmiştir. Türkiye nin 14 Şubat 1990 tarihinde imzaladığı sözleşme, 9 Aralık 1994 tarihinde TBMM tarafından kabul edilmiş 27 Ocak 1995 tarihinde Resmi Gaze-

3 te de yayınlanarak 4058 sayılı yasa ile iç hukuk kuralına dönüşmüş ve Türkiye de de uygulanmaya başlanmıştır. (BALLI, 2010) 4. Çocuk İstismarının Türleri Çocuk istismarının istismarın şekli, tarzı ve sonuçlarına göre 5 türde bulunmaktadır. 1. Fiziksel İstismar 2. Psikolojik İstismar 3. Cinsel İstismar 4. Ekonomik istismar 5. İhmal 4.1. Fiziksel İstismar En geniş tanımıyla çocuğun kaza dışı yaralanması olarak tanımlanmaktadır. Bu tanım çocuğa yönelik fiziksel istismarı karşılamak üzere ortaya atılan dövülmüş Çocuk Sendromu Kavramıyla benzerlik göstermektedir. (R Avşar, vd., 2014) Fiziksel istismar, fiziksel şiddet, dövmek şeklinde insanın aklına ilk gelebilecek- uygulama tasvirleriyle tanımlanabileceği gibi kavram olarak Fiziksel istismar, Çocukların onlara bakmakla yükümlü kişilerin elinde fiziksel açıdan zarar görerek, bedensel bütünlüklerinin bozulmasıdır. Fiziksel istismar, en yaygın ve tespiti en kolay olan istismar türüdür. bir tokattan çeşitli objelerin kullanımına uzanan cezalandırma yöntemlerini kapsar. (Taner, 2014) Fiziksel istismarda çocuğa tokat atılması, saçının ya da kulağının çekilmesi ısırma gibi herhangi bir alet kullanılmadan eylemler bulunmakla birlikte, göze, kulağa veya vücudunun herhangi yerine yabancı cisim sokmak, çocuğun fiziksel bütünlüğünü bozan yakıcı-yanıcı maddeler atmak, üzerine sürmek sıcak veya soğuk su dökmek, vücuduna iğne batırmak ya da sigara söndürmek gibi daha bir çok şekilde çocuğa işkence içerikli eylemler de bulunmaktadır.(yalçın, 2011) 4.2. Psikolojik İstismar Psikolojik istismar, çocuğa bakmakla yükümlü kişi/kişilerin veya bir başka yetişkin tarafından çocuğa yönelik olumsuz davranışlarda bulunması ve çocuğun ihtiyaç duyduğu ilgi, sevgi ve bakımdan eksik bırakılması ve örselenmesidir. (IRMAK, 2008) Psikolojik istismar, diğer istismar türlerinde olduğu gibi bulguları somut olmamasına rağmen çocuğu psikolojik olarak derinden etkiler. Bulguların açık olmamasından dolayı çocuk istismarı türleri arasında gündelik yaşamda en sık karşılaşılan fakat tespit edilmesi en zor olan ve yasal olarak kanıtlanması en güç türdür. Fiziksel istismar sonucu oluşan bazı fiziksel hasarlar zamanla ortadan kalkmasına rağmen, psikolojik istismarda etki uzun yıllar devam etmektedir. Bu hasar daha çok çocuğun yakın çevresinde çocuk üzerinde nüfuz sahibi kişiler tarafından oluşturulmaktadır. (Yalçın, 2011) Psikolojik istismar, daha çok çocuğa bakmakla yükümlü kişinin çocuk bakımı ve büyütme ki başarısızlığının sonucudur ve birçok defa tekrar edebilir. (TBMM, 2009) Bunun yanında anne ve babalarla birlikte çocuğun sosyal yaşanımdaki diğer kişilerin çocuk üzerindeki

4 sürekli isteklerine dair sürekli beklenti içinde olması istismarın izlerini daha kalıcı hale getirmektedir. (Şahin vd., 2008) 4.3. Cinsel İstismar Cinsel istismar çocuğun, tam olarak anlayamadığı, bilgilendirilerek karar verme yeterliliğine sahip olmadığı gelişimsel dönemde bir cinsel aktivitede bulunması olarak kısaca tanımlanmaktadır. Diğer bir tanımla, Çocuğun, bir erişkin ya da yaşça ya da gelişimsel olarak kendinden oldukça büyük bir başka çocuk tarafından ne anlama geldiğini kavrayamayacağı, gelişimsel olarak hazır olmadığı, onay veremeyeceği, kanunlara ve toplumun kültürel değerlerine aykırı cinsel eylemlere; karşı tarafın cinsel doyumunun sağlanması amacıyla karıştırılmasıdır. (Avrupa Konseyi Sözleşmeler Dizisi, 2007) Daha geniş bir tanımla, cinsel istismar fiziksel, psikolojik ve cinsel gelişimini henüz tamamlamamış ve çocuğun bir yetişkin ya da kendisinden 4 yaş büyük bir başka çocuk tarafından çocuktan cinsel haz ya da ticari olarak maddi kazanç elde etmek amacıyla, zorla kullanılarak ya da ikna ederek ırzına geçilmesi, cinsel içerikli sözlere maruz bırakılması, özel bölgelerine dokunulması ve çocuğun istismarcının özel bölgelere dokundurulması, çocuğun pornografi ve fuhuşta kullanılması gibi cinsel davranışlar ve uygulamalara maruz kalmasıdır. (İnci, 2010) Çocuğa yönelik cinsel istismar, istismarcının çocukla cinsel içerikli konuşma şeklinde seksi konuşma, kendi özel bölgelerini göstermek veya çocuğun özel bölgelerine bakma biçimde teşhir ve çocuğun özel bölgelerine açıkça ya da gizli olarak bakılması gibi biçimlerde rötgencilik olarak tanımlanan 3 biçimde temas içermeyen cinsel istismar türünün yanında istismarcının çocuğun özel bölgelerine dokunması ya da çocuğa kendi özel bölgelerine dokundurması biçiminde cinsel dokunma, çocukla oral yolla bir cinsel haz elde edilen biçimde oralgenital seks, istismarcının cinsel organını çocuğun bacaklarının arasına sıkıştırarak bir cinsel birlikte olmadan sürtünme ile cinsel haz yaşama biçiminde interfemoral ilişki, istismarcının çocuğun herhangi bir vücut deliğine cinsel organını veya bir objeyi kullarak penetrasyonu biçimde seksüel penetrasyon, aile içinde anne ve babanın cinsel yaşamı dışında yaşanabilecek aile içi ilişki şeklinde ensest, olmak üzere temas içeren 5 türü bulunmaktadır. (Yalçın, 2011) Cinsel istismarda istismarcının çocuğa yaklaşım yöntemi değişmektedir. Bu yöntemler çocuğun zaafları ve dirençlerine göre değişmektedir. Bazı çocuklara yönelik olarak baskı ve zorlama ve tehdit kullanılıyorken, bazı çocuklara sevgi ve şefkat ile yaklaşılmaktadır. Sosyal açıdan zayıf bir yaşamı bulunan bir çocukla arkadaş olma yolu kullanılabildiği gibi şantaj yapılabilmekte ya da para kullanılabilmektedir. Aynı zamanda çocuğun güven duygusunu kullanılarak veya ikna ederek istismar edilmektedir.( (İnci, 2010) 4.4. Ekonomik İstismar Çocuğun fiziksel gelişimini engelleyen, yapamayacağı veya yapmak istemediği bir işte haklarını ihlal edici şekilde düşük ücretli işgücü olarak çalıştırılması olarak tanımlanmaktadır. (Zara, 2015) Çocukların çalıştırılması günümüzde toplumların en önemli sorunlarından biridir. Bu sorunun nedenleri toplumun sosyo-ekonomik ve sosyo-kültürel yapısı ile doğrudan ilişkilidir. Gelir dağılımdaki adaletsizlikler, yoksulluk,göçler gibi toplumsal sorunların ortaya çıkardığı sorunlar ile birlikte ekonomide ihtiyaç duyulan ucuz işgücü ihtiyacının birleşmesiyle sorun ortaya çıkmaktadır (MEB, 2015)

5 Ekonomik istismar, çocukların, çocukluk döneminde eğitim ve aile yaşamının dışına çıkartmakta, sağlıksız koşullarda çalışarak uzun dönemde ciddi sağlık sorunları yaşamakta çocukluk gelişimi olumsuz etkilenmektedir. Çocukların doğrudan aileleri tarafından çalıştırılmalarının yanı sıra kandırılarak, güç kullanılarak veya yol ve sebeplerle ticari kazanç amaçlı cinsel aktivitelerde bulundurulmak üzere kaçırılabilmektedir. (Adli Tıp Kurumu, 2015) 4.5. İhmal Çocuk pasif istismarı olarak da bilinen çocuk ihmali çocuğun bakım, barınma, güvenlik, beslenme, giyim ve eğitim ihtiyaçlarının karşılanmaması, sağlığının korunmaması ve tıbbi bakımlarının yapılmaması gibi çocuğun çocuğa bakmakla yükümlü kişilerin çocuğun temel gereksinimlerini önemsememesi, göz ardı etmesi ya da karşılayamaması olarak tanımlanmaktadır. Çocuğun ihtiyaçlarının ihmal edilmesi, büyüme geriliği, psikososyal uyum güçlüğü, eğitimsizlik güvensizlik, korumama çocuk için çeşitli sorunlara yol açmakta, oluşabilecek kazalar ölümle sonuçlanabilmektedir. (Döner, 2015) Çocuğun ihmali 6 türde ele alınmaktadır. (Şahin vd., 2008) Fiziksel ihmal, İhmalin pasif bir olgu olması yapılması gereken şeyler yapılmaması, denetlenmemesi, Beslenmenin ihmali yeterli beslenememe, tıbbi muayene, korunmanın yerine getirilmemesi tıbbi ihmal, çocuğu sevgi ve şefkat ihtiyacının göz ardı edilmesi duygusal ihmal, çocuğun yaşına göre giydirilmemesi Cinsel ihmal, sosyal yaşamının önemsenmemesi sosyal ihmal olarak kısaca tanımlanmaktadır (MEB, 2015) 5. Çocuk İstismarı Nedenleri ve Risk Faktörleri Çocuk istismarı birçok faktörün bir araya gelerek oluşturduğu nedenlerin bir sonucudur. Bu faktörler çocuktan, ana-babadan, aile yapısından veya toplumsal yapıdan kaynaklanabilir. Bu faktörlerin birbirleriyle etkileşimi çocuğun istismar edilmesinde kolaylayıcı rolü tanışmaktadır. Ayrıca bu faktörler istismarcının çocuğa yakınlığı ve istismarın şiddetini de etkilemektedir. İstismarcı çoğunlukla çocuğun en yakın sosyal çevresindendir. Genellikle çocuğun güvendiği tanıdığı, anne, baba, ağabey, abla, öğretmeni ile birlikte bir başka yetişkin veya bir başka çocuk olmaktadır. Yapılan araştırmalar, çocuğa yönelik istismar davranışlarının tümünü bir den ya da ayrı ayrı her bir türü için her zaman geçerli olacak bir veya birkaç nedenin tespit edilmesinin güç olduğu ortaya konulmaktadır. (Yalçın, 2011) Konu ili ilgili yapılan ilk araştırmalarda istismar suçunun kişilik bozukluğu olan, düşük sosyo-ekonomik statü sahibi kişiler tarafından gerçekleştirildiği ve vaka sayısının oldukça düşük olduğu düşünülmekteydi. Fakat yıllar geçtikçe araştırma sonuçları durumun önceki gibi olmadığını ortaya koymuştur. Pek çok koşulun bir araya gerek oluşturdukları nedenlerin var olduğu ve oluşan bu zeminde çocuğu istismara açık hale geldiği ifade edilmektedir. Bu risk faktörleri çocuk, annebaba, ailenin sosyal yapısı veya toplumla ilgili olabilmektedir. (Şahin vd., 2008) Çocukla ilgili birçok özellik istismarı kolaylaştırmaktadır. Bu faktörler istismara maruz kalma noktasında risk oluşturmaktadır. Bu risk faktörlerinin bazıları; çocukta hiperaktivite, kekemelik, çocuğun engelli olması, sürekli ağlayan çocuk, okulda başarısız çocuk, kötü ya da anti sosyal arkadaş grubu, bazı toplumlarda kız çocuk olma, gebe annenin diğer çocuğu olma, uyku düzensizlikleri, prematüre çocuk, gece işemeleri, kronik hastalıklar ve travmalar gösterilebilir. Fakat tüm bunların var olması durumunda bile pek mümkün değil-, temelinde yetişkinlere karşı güç ve direnç gösterememeleridir.

6 Ailenin sosyal yapısı ile ilgili risk faktörleri olarak, sosyo ekonomik sorunlar başta olmak üzere, evsizlik, işsizlik, eğitimsizlik, istenmeyen gebelik veya evlilik dışı gebelik, çocuk çocukluluk, stresli yaşam veya olaylar, kültürel uyumsuzluk, kamu hizmetlerine kolay ulaşamama gibi faktörler gösterilmektedir. Çocuk istismarı vakalarının büyük bir kısmı anne ve/veya baba tarafından işlenmektedir ve bu durum anne ve babadan kaynaklanan risk faktörlerinin de etkisini göstermektedir. Anne ve babaya dair, çocuklukta istismara uğramış olmaları, mutsuz çocukluk ruhsal problemler ve hastalıklar geçirmiş olmaları, duygusal açıdan olgunlaşmamış olmaları, normal olmayan cinsel eğilimler, madde bağımlılığı, üney anne veya baba, çocuk yaşta doğum, sık doğum yapan anne, anne ve babanın çocuktan beklentileri, ilgisizlik hoşgörüsüzlük, aşırı kaygı ve düşük eğitim düzeyi ve ebeveyn ilişkilerindeki sorunlar ile birlikte tek ebeveynlik risk faktörü olarak gösterilmektedir. (Şahin vd., 2008) Toplumla İlgili Risk Faktörleri ise neredeyse diğer tüm risk faktörlerinin oluşumuna neden olmaktadır. Araştırmacılar toplumla ilgili risk faktörlerinin çocuk istismarının doğrudan nedenlerini oluşturduğunu ileri sürmektedir. Her yöneyle insanları doğrudan etkileyen toplumsal yapı ve yaşamsal biçimi ile doğrudan ve açıktır. Toplumla ilgili olarak risk faktörlerine, başta yoksulluk olmak üzere sosyal eşitsizlikler, çocuğun değerli bulunmaması, şiddetin kabul görmesi, kültürel normlar, devletin aile ve çocuk politikaları, sosyal ilişkiler, komşuluk ilişkileri, zayıf kamu hizmetleri, caydırıcı olmayan cezalar veya yasal düzenlemelerin olmaması, kalabalık sınıflar, sert disiplinlin yöntemleri, koruyucu ve önleyici sağlık hizmetlerindeki zayıflıklar gösterilmektedir. (Yalçın, 2011) 6. Sonuç ve Öneriler Yetişkinlere karşı güç ve direnç gösteremeyen, kendi başına beslenme ve güvenlik başta olmak üzere temel fizyolojik ihtiyaçlarını karşılayamayan, her toplumun gelecek kuşağı olan çocuklara yönelik istismar günümüzün en önemli toplumsal sorunlarından biridir. İstismara uğrayan çocukların ilerleyen yaşlarda istismarcıya dönüşüyor olması istismarın bir döngü içinde her defasında tekrar sorun olan çözülmesi çok zor bir konudur. Bazı sağlık sorunlarının oluşturduğu risk faktörleri dışında neredeyse tüm risk faktörleri doğrudan ya da ilişkisel olarak toplumla ilgili olan risk faktörlerinden oluşmaktadır. Bu nedenle çözüm yolları yine toplumsal sorunların çözümünde aranmalıdır. Toplumsal sorunlarda çözüm arayışları doğrudan devlet mekanizmasının doğrudan görevleri arasındadır. Risk faktörleri incelendiğinde sosyo ekonomik yapının önemli bir aktör olduğu açık olarak görünmekte ve ülkemizin sosyoekonomik yapısı incelendiğinde neredeyse her konu ile ilişkilendirilebilecek bir sosyal refah sorunu olduğu ortadadır ve bu sorun kısa bir süre içinde çözülebilecek bir sorun değildir. Yine de toplumsal bir sorun olarak çocuk istismarının önlenmesi için öncelikle toplumsal bir algı ve farkındalık oluşturulması gerekmektedir. Bu nedenle devlet eliyle bir eylem planının hazırlanması gerekmektedir. Bu eylem planı kapsamında en çok izlenilen televizyon kanallarından, sokaktan geçen belediye temizlik araçlarına kadar tüm yazılı ve görsel araçlar kullanılarak birkaç yıl boyunca sürekli gündem de tutulması, gerçek ve manipülasyon haberler üretilerek toplumun bilinçlendirilmesi sağlanmalıdır. Bunun yanında konuyla ile ilgili olan TV/radyo programlarına teşvikler verilmesi, sivil toplum kuruluşlarına sosyal projeler gerçekleştirmeleri için ödeneklerin sağlanması gerekmektedir.

7 Kaynakça 1. Adli Tıp Kurumu. (2015, Ocak 5). Adli Tıp Kurumu. Çocukların Kaçırılması: adresinden alınmıştır 2. Avrupa Konseyi Sözleşmeler Dizisi. (2007). Çocukların Cinsel Suistimal ve Cinsel İstismara karşı Korunmasına İlişkin Avrupa Konseyi Sözleşmesi. Lanzarote: Avrupa Konseyi. 3. Döner, B. (2015, Ocak 6). ÇOCUK İSTİSMARI VE İHMALİ. Ege Üniversitesi Halk Sağlığı : adresinden alınmıştır 4. İnci, Y. (2010). Çocukların Cinsel Suistimali ve istismarının Sosyo-Kültürel ve Ekonomik Boyutları. Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi. 5. IRMAK, T. (2008). Çocuk İstismarı Ve İhmalinin Yaygınlığı Ve Dayanıklılıkla İlişkili Faktörler. Doktora Tezi: Ege Üniversitesi. 6. MEB. (2015, Ocak 6). Çocuk İhmal ve İstismarı: ct=8&ved=0cbsqfjaa&url=http%3a%2f%2fmebk12.meb.gov.tr%2fmeb_iys_dosyalar%2f2 1%2F15%2F967807%2Fdosyalar%2F2013_03%2F _12yasvesonras1nxpowerlite.ppt& ei=lgw4vkllindjarnngpgh& adresinden alınmıştır 7. MEB. (2015, Ocak 5). Milli Eğitim Bakanlığı. cocuk_ihmali_istismar.pdf adresinden alınmıştır 8. Şahin vd. (2008). Çocuk İhmali ve İstismarını Önleme. İstanbul: İnsan Hakları Derneği. 9. Taner, Y. (2014). Çocuk istismarı ve ihmali: Psikiyatrik Uönleri. Hacettepe Tıp Dergisi, 82,83, TBMM. (2009). Kayıp Çocuklar Raporu. Ankara: TBMM. 11. UNICEF. (2010). TÜRKİYE DE ÇOCUK İSTİSMARI VE AİLE İÇİ ŞİDDET ARAŞTIRMASI. UNICEF. 12. Ümran Oral vd. (2010). Türkiye'de Çocuk İstismarı ve Aile İçi Şiddet Araştırması. Unicef. 13. Yalçın, N. (2011). Türkiye'de Çocuk İstismarı ve Çözüm Önerileri. Bilkent Üniversitesi, Yükseklisans Tezi, Zara, A. (2015, Ocak 5). content/uploads/2012/02/%c3%87ocuk-%c4%b0hmal%c4%b0-ve- %C4%B0ST%C4%B0SMARI.pdf adresinden alınmıştır Sayılı Kanun. (2014, 12 28). TC Mevzuat Biilgi Sistemi: mlsearch&tur=1&tertip=5&no=5237 adresinden alınmıştır Sayılı Kanun. (2015, 12 29). TC Mevzuat Bilgi Sistemi: mlsearch=&tur=1&tertip=5&no=5395 adresinden alınmıştır 17. Bahar, Savaş vd. (2009). Çocuk İstismarı ve İhmali: Bir Gözden. Fırat SHMYO Dergisi.

8 18. BALLI, Ö. (2010). Çukurova Üniversitesi Tıp Fakültesi ne Başvuran Çocuk İstismarı Ve İhmali Olgularının Değerlendirilmesi. Adana: Uzmanlık Tezi. 19. Çocuk İstismarı Nedir? (tarih yok). Aralık 29, 2014 tarihinde Adli Tıp Kurumu: adresinden alındı 20. Çocukların Ceza Hukukundaki Yeri Ve Çocukların Korunması Kanunu. (2014, Ocak 15). Anayasa: adresinden alınmıştır 21. Milli Eğitim Bakanlığı. (2014, Kasım Pazar). Kasım , 2014 tarihinde Milli Eğitim Bakanlığı Manavgat RAM: adresinden alındı 22. R Avşar, vd. (2014). Çocukta Fiziksel İstismar Sonucu Ölüm: Olgu Sunumu. Kahramanmaraş: Adli Tıpl Kurumu.