TOTBİD DERGİSİ. Editör / Editor Önder Kalenderer

Transkript

1 ISSN TOTBİD DERGİSİ TÜRK ORTOPEDİ VE TRAVMATOLOJİ BİRLİĞİ DERNEĞİ DERGİSİ Yılda 4 6 kez yayımlanır / Published 4 6 times a year Cilt (Volume) 16 Sayı (Number) 2 Mart (March) 2017 Türk Ortopedi ve Travmatoloji Birliği Derneği nin yayın organıdır. The Official Journal of the Turkish Society of Orthopaedics and Traumatology Türk Ortopedi ve Travmatoloji Birliği Derneği adına / on behalf of the Turkish Society of Orthopaedics and Traumatology Sahibi ve Yazı İşleri Müdürü / Ownership and Accountability for Contents Mustafa Başbozkurt Editör / Editor Önder Kalenderer Yardımcı Editörler / Associate Editors Melih Güven Vasfi Karatosun Nusret Köse Halil Yalçın Yüksel Teknik Kurul / Technical Board Burak Önvural Ali Turgut Yayın Kurulu / Editorial Board Bülent Atilla Emel Gönen Baş Önder Kılıçoğlu Vecihi Kırdemir Halit Pınar Yusuf Yıldız Cengiz Şen Ahmet Uçaner Dergide yayımlanan malzemenin telif hakkı Türk Ortopedi ve Travmatoloji Birliği Derneği ne aittir Tüm hakları saklıdır. Material published in the journal is covered by copyright 2015 Journal of the Turkish Society of Orthopaedics and Traumatology. All rights reserved. Yönetim yeri ve adresi / Executive office: Yayın hizmetleri / Publishing services: Yayın türü / Type of publication: Türk Ortopedi ve Travmatoloji Birliği Derneği BAYT Bilimsel Araştırmalar Basın Yayın Tanıtım Ltd. Şti. Süreli yayın / Periodical İkizdere Sok., No: 21/12, Bayraktar Mah., Ziya Gökalp Cd. 30/31, Kızılay, Ankara Gaziosmanpaşa, Ankara, Türkiye Tel: Tel: Faks (Fax): Faks (Fax): E-posta ( ): info@bayt.com.tr E-posta ( ): totbid@totbid.org.tr Bu dergideki yazıların dergi standartlarına uygunluğunun kontrolü, dizimi, İngilizce/Türkçe özetlerin ve kaynakların denetimi, derginin yayına hazırlanması BAYT Bilimsel Araştırmalar Basın Yayın Tanıtım Ltd. Şti. tarafından gerçekleştirilmiştir.

2 iii YAZARLARA BİLGİ 1. TOTBİD Dergisi, Türk Ortopedi ve Travmatoloji Birliği Derneği nin yayın organıdır. 2. Dergi, Ortopedi ve Travmatoloji alanında derlemeleri Türkçe yayımlar. 3. Dergi 2 3 ayda bir yayımlanır ve 4 6 sayıda bir cilt tamamlanır. 4. Yazılarda bildirilen görüşler ve sonuçlar yazarlara aittir. Dergide yayımlanan yazıların her türlü sorumluluğu (etik, bilimsel, yasal, vb.) yazarlara aittir. Dergide yayımlanan makaleler TOTBİD in resmi görüşünü temsil etmez. Yayımlanmak üzere kabul edilen yazıların telif hakları TOTBİD Dergisi ne aittir. 5. Derlemelerin TOTBİD in Çekirdek Eğitim Programı ve Eğitim Konseyinin (TOTEK) belirlediği 100 Temel Seminer Konusu ile ilintili olması tercih nedenidir. 6. Yazının hazırlanması: Bu derginin yazım kuralları, Uniform Requirements for Manuscripts Submitted to Biomedical Journals - International Committee of Medical Journal Editors ( org) ile uyumludur. Yazı standart Word dosyasında, çift satır aralıklı olarak, kenarlarda en az 2,5 cm boşluk kalacak şekilde yazılmalıdır. Başlık sayfasından itibaren sayfalar numaralandırılmalıdır. Yazının her bölümü yeni bir sayfadan başlamalı ve şu sırayla olmalıdır: başlık sayfası, özet, metin, teşekkür, kaynaklar, tablo ve başlıkları, şekil altyazıları. Başlık sayfaları: İki başlık sayfası hazırlanması gerekmektedir. İlki, a) metnin özlü ve açıklayıcı bir başlığını, b) 35 harfi geçmeyen kısa başlığını, c) tüm yazarların tam isimleri, akademik ve kurumsal ünvanlarını, d) çalışmanın yapıldığı kliniğin veya kurumun adını, e) sorumlu yazarın adresi, telefonu, faks numarası ve e-posta adresini içermelidir. Danışmanlara iletilecek olan diğer başlık sayfası sadece metnin özlü ve açıklayıcı başlığını bulundurmalı, yazarlar ve kurumları hakkında bilgi içermemelidir. Özet: İkinci sayfa Türkçe ve İngilizce olarak 200 kelimeyi aşmamalıdır ve alt başlıksız (bütün) olmalıdır. Özet, çalışmanın amacını ve içeriğini kapsamalıdır. İngilizce özet başlık içermelidir. Özetlere anahtar sözcükler eklenmelidir. Metin: Yazılırken literatür gözden geçirilmeli ve konuyla ilgili önemli makalelerin kapsandığından emin olunmalıdır. Yazarların kişisel deneyimlerini orijinal çizim ve resimlerle aktarmaları önemli ve yol göstericidir. Kaynaklar: Metin içinde geçiş sırasına göre numaralandırılmalıdır. Yayımlanmamış sonuçlar ve kişisel görüşmeler kaynak olarak gösterilemez. Gerekli olmadıkça 30 dan fazla kaynak gösterilmemelidir. Kaynak kontrolü önem taşımaktadır ve yazarlardan herhangi bir kaynağın tamamının temini istenebilir. Kaynaklar şu şekilde düzenlenmelidir: Süreli yayından makale: Tüm yazarların soyadı, isim baş harfleri, makalenin adı, derginin Indeks Medicus a göre kısaltılmış adı veya tam başlığı, yıl, cilt sayısı ve ilk ve son sayfa numaraları (Örnek: Ramirez N, Johnston CE, Browne RH. The prevalence of back pain in children who have idiopathic scoliosis. J Bone Joint Surg Am 1997;79(3):364 8.). Kitaptan bir bölüm: Tüm yazarların soyadı, isim baş harfleri, bölümün adı, editörlerin adı, kitabın adı, basım yeri, basımevi, yıl, bölüme ait ilk ve son sayfa numaraları (Örnek: Milford L. Dislocations and ligamentous injuries. In: Crenshaw AH, editor. Campbell s operative orthopaedics. St. Louis: CV Mosby; p ). Kitap: Tüm yazarların soyadı, isim baş harfleri, kitabın adı, baskısı, basım yeri, basımevi, yıl (Örnek: Colson JH, Armour WJ. Sports injuries and their treatment. 2nd ed. London: S. Paul; 1986.). 7. Tablolar: Yazıda geçiş sırasına göre numaralandırılmalı, her tablonun aynı sayfa üstünde bir başlığı olmalı; tablo içeriğinde derginin sayfa boyutu göz önüne alınmalıdır. Resim ve şekiller: Orijinal olmalı, özenle çizilmeli veya yüksek çözünürlükte fotoğraflanmalıdır. 8. Yazılar elektronik posta ile totbid@totbid.org.tr adresine iletilmelidir.

3 iv İÇİNDEKİLER Dernek Başkanı ndan... v Editörden... vi Davetli Sayı Editöründen... vii DERLEME / REVIEW Kronik ağrı nörofizyolojisi...70 Neurophysiology of chronic pain Meltem Uyar, İdris Köken Ağrının kronikleşmesine neden olan faktörler, patofizyoloji temelli tedaviler...77 Factors related with chronicity of pain, pathophysiology-based therapies Işın Ünal-Çevik Kronik bel-boyun ağrılı hastaya yaklaşım ve değerlendirme yöntemleri...81 Approach and evaluation methods for patients with chronic back and neck pain Suna Akın Takmaz Kronik boyun ağrılı hastada muayene yöntemleri...89 Examination methods in patients with chronic neck pain Hakan Gündüz, Selin Balta Bel ve boyun ağrılarında elektronöromiyografi...97 Using electroneuromyography in waist and neck pain Arzu Yağız On Kronik bel ağrılı hastada muayene yöntemleri Examination methods in patients with chronic low back pain Bora Uzuner, Meltem Uyar Kronik boyun ağrılı hastada ayırıcı tanı Differential diagnosis in patients with chronic neck pain Elif Akalın Kronik bel ağrılı hastada ayırıcı tanı Differential diagnosis in low back pain patient Ayşegül Ketenci Kronik bel ve boyun ağrılı hastada temel analjezikler Basic analgesics in patients with chronic neck and low back pain Mehmet Eroğlu, Sibel Eyigör Kronik bel-boyun ağrılı hastada adjuvan analjezikler Adjuvant analgesics in patients with chronic neck and low back pain Can Eyigör, İdris Köken Kronik bel-boyun ağrılı hastada opioid analjezikler Opioid analgesics in patients with chronic neck and low back pain Ruhiye Reisli Kronik boyun ağrılarında girişimsel yöntemler Interventional methods in chronic neck pain Süleyman Özyalçın, Halil Çetingök Kronik bel ağrılarında girişimsel yöntemler Interventional procedures for chronic low back pain Emin Alp Yentür Kronik ağrıda psikiyatrik değerlendirme Psychiatric assessment in chronic pain Hayriye Elbi Kronik ağrılı hastada psikiyatrik tedaviler Psychiatric treatments in patients with chronic pain Özen Önen Sertöz Servikal dejeneratif patolojilere bağlı kök basısı ve irritasyonuna sekonder boyun ve kol ağrısına nöroşirurjikal yaklaşım SNeurosurgical approach to neck and arm pain secondary to root compression and irritation due to cervical degenerative pathologies Erkin Özgiray Toplantı ve Kongreler

4 v DERNEK BAŞKANI NDAN... Değerli Meslektaşlarım, TOTBİD Dergisinin 2017 yılı 2. sayısı, ilginç ve önemli bir konuyla hizmetinize sunulmuştur. Bu sayıda Kronik Bel-Boyun Ağrıları incelenmiştir. Sayının editörlüğünü Ege Üniversitesi Anestezi ve Reanimasyon Anabilim Dalı, Algoloji Bilim Dalı Başkanı, Türkiye Algoloji Derneği Başkanı Sayın Prof. Dr. Meltem Uyar yapmıştır. Alanında önemli bir başvuru kaynağı niteliğindeki bu değerli eserin oluşmasında, bilgi birikimleri ve deneyimlerini aktaran değerli yazarlara ve sayı editörüne katkıları için teşekkürlerimi sunuyorum. TOTBİD, bundan sonra da benzeri eserlerle Türk Ortopedi ve Travmatolojisinin gelişmesine katkıda bulunmaya devam edecektir. Dergi editörümüz Doç. Dr. Önder Kalenderer ve ekibine bu sayıda da gösterdikleri gayret ve emekleri için teşekkür ediyorum. Önümüzdeki Ekim ayında gerçekleştireceğimiz 27. Ulusal Türk Ortopedi ve Travmatoloji Kongresi için çalışmalara yoğun bir şekilde devam etmekteyiz. Kongremizin başarılı olması için siz değerli meslektaşlarımın katkılarını bekliyoruz. Saygı ve sevgilerimle. Prof. Dr. Mustafa Başbozkurt TOTBİD Başkanı

5 vi EDİTÖRDEN... Değerli TOTBİD okurları, Günümüzün en önemli sağlık sorunlarının başında bel ve boyun ağrıları gelmektedir. Hemen her insan hayatında en az bir kere bel ve boyun ağrısı yaşamaktadır. Yaşla gittikçe artan ve kronikleşen bel ve boyun ağrıları, ortopedistlerin yoğun geriatrik hasta grubunun önemli bir bölümünü oluşturmaktadır. Dergimizin bu sayısında Kronik Bel-Boyun Ağrıları konusu tüm ayrıntılarıyla değerlendirilmiş ve konu, alanlarında deneyimli değerli hocalarımız tarafından derlenmiştir. TOTBİD Dergisinin 2017 ikinci sayısında derleme makalelerine katkıda bulunan tüm yazarlara ve bu sayının misafir editörü Sayın Prof. Dr. Meltem Uyar a katkılarından dolayı teşekkür ederim. Meltem Hoca, deneyimli bir anestezist ve Türk Algoloji Derneği Başkanıdır. Yıllardır Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Ağrı Ünitesinde tüm ağrılı hastalara ekibiyle birlikte hizmet etmektedir. Kendileri benim bel sorunlarımın çözümünde de çok önemli bir kişidir. Böyle bir sayı çıkarma fikri aklımıza geldiğinde en doğru kişi Meltem Hocaydı. Yoğun emek harcayarak oldukça kısa sürede, kitap formatında bir sayı çıkardılar. Bu yüzden kendilerine ayrıca teşekkür ederim. Editör grubu, yayın kurulu, teknik kurul ve tüm yayın ekibi olarak sizlere iyi, kaliteli ve güncel derleme makaleleri sunmak ve derneğimizin resmi yayın organı olan TOTBİD Dergisinin okunurluğunu arttırmak için yoğun çaba göstermekteyiz. Saygılarımla Doç. Dr. Önder Kalenderer Editör

6 vii DAVETLİ SAYI EDİTÖRÜNDEN... Değerli meslektaşlarım, Pek çok kişi, hayatının herhangi bir döneminde akut baş ve bel ağrısı gibi ağrılar çekmiştir, ancak uzun süredir ağrısı olan kronik ağrılı kişi sayısı da azımsanmayacak kadar çoktur. Son yıllarda tıp alanında sağlanan büyük gelişmelere karşın kronik ağrının pek çok çeşidi için henüz tek bir tedavi seçeneği bulunamamıştır. Ancak, hastaların ağrılarını azaltarak, bazı durumlarda tamamen geçirerek yaşam kalitelerini arttıran, işgücü kayıplarını önleyen, sağlık harcamalarını azaltan çeşitli tedavi yöntemlerinin yanı sıra sadece kronik ağrı tedavisinde bilgi ve deneyime sahip algoloji uzmanlarının uygulayabileceği girişimsel yöntemler mevcuttur. Ağrı, duyusal, duygusal, sosyal, ve genetik özellikleri bulunan, karmaşık öznel bir deneyimdir. Aynı operasyonu geçiren iki kişi post-operatif ağrıyı aynı şekilde hissetmeyebilir. Bunun nedeni, ağrının beyinde oluşturduğu mesajların herkesçe farklı algılanması ve ağrının dile getirilmesinin kişiden kişiye farklılık göstermesi, kısaca ağrının öznel bir duyum olmasıdır. Ağrını en sık nedeni doku hasarı ya da bir takım hastalıklardır. Eğer ağrı basit ağrı kesicilerle geçiyorsa, ağrıyı oluşturan hastalık hali tedavi edildiğinde birkaç saat ya da gün içinde geçeceği hemen hemen kesindir. Eğer ağrı olağan dışı bir şekilde şiddetli ise en kısa sürede tıbbi yardıma başvurmak en akılcı davranıştır. Bazı kişilerin, baş ağrıları ya da sırt ve bel ağrıları gibi tekrarlayan ağrıları bulunur ve bu kişiler için bu ağrılar rahatsız edici olsa da bunun bir tehdit oluşturmadığı bilinir. Ama bunlar vücut için alarm niteliğinde değildir. Ağrı konusunda en büyük problem, geçmesi gereken ancak geçmeyen ağrılarda yaşanır. Ağrının kronik olarak adlandırılması için belirli bir zaman sınırı genellikle bulunmaz. Bu sınır her durum için farklıdır. Basit bir kural olarak; ağrınız başlangıcında tahmin ettiğinizden daha uzun sürdüyse kronik ağrı probleminiz olabilir. Kronik ağrı bazen doku hasarının devam etmesinden kaynaklanır; örneğin, artrit (eklem iltihabı) gibi. Bazen de, ağrının kendi iç mekanizmasındaki bir bozukluk buna neden olabilir. Örneğin; şeker hastalığı, zona, özellikle göğüs bölgesindeki cerrahi girişimler ya da bir vücut bölgesinin kesilmesi gibi sinirlerin kendisinde ya da sinir sisteminde bir hasar meydana geldiğinde, yanma veya elektrik çarpması benzeri ağrılar görülebilir. Aynı gibi görünen yaralanmalar sonucunda, farklı kişilerin çektiği ağrılar arasında büyük farklılıklar bulunabilir. Bir kişi ciddi ağrıdan yakınır ve sorumluluklarını yerine getiremez iken, bir diğeri basit ağrı kesicilere bile gereksinim duymayabilir. Gerçekten ilginç olan ve pek de ender olmayan bir durum; görünüşte küçük olan bir yaralanmanın, belki sadece bir ufak kesiğin, ciddi ve kalıcı ağrıya yol açabilmesidir. Bunun nedeni konusunda çok net bilgilere sahip değiliz. Ağrı kötü bir duygudur, ancak ağrıyı uzun süre çekiyor olmak daha da kötüdür. Ağrı sıklıkla, çalışmayı, zevk almayı, hatta insanın kendi kendine yeterli olmasını engeller. Kronik ağrısı olan birçok kişi işinden olur ve olayın ekonomik boyutu daha da artar. Tedavi geciktikçe kişi içine kapanır ve uyku bozukluğu ile beraber depresyona girer. Ailesine, arkadaşlarına ve beraber çalıştığı insanlara ilgisi azalır; yalnızlık ve sosyal izolasyon gelişir. Tıbbi bir sorun olarak başlayan ağrı, hastayı ve çevresindeki herkesi etkiler hale gelir. Kronik ağrının kendisi, başlı başına bir hastalık haline gelir. Böyle başlı başına bir hastalık olarak kabul edilip tedavi edilmesi gereken klinik durumlara bir örnek de boyun ve bel ağrılarıdır. Doç. Dr. Önder Kalenderer in içten daveti ile, TOTBİD Dergisinin bu sayısını kronik bel ve boyun ağrısına ayırdık. Alanında çok değerli yazarlarla birlikte, boyun ve bel ağrısının nörofizyolojisi, kronikleşme süreci, nedenleri, klinik ayırıcı tanı ve çok farklı disiplinler açısından tedavi yöntemleri yanı sıra, kronik ağrının ruhsal boyutuna da değinmeye çalıştık. Zor bir ağrı sendromunu, tek bir dergi sayısında toplamak oldukça güçtü. Çok büyük emekle hazırlanan bu sayının, bu sorunla uğraşan hekimlerimize katkı sağlamasını diliyorum. Multidisipliner ürünler çok zahmetli, bir o kadar da kıymetlidir. Dergimize değer katan yazarlarımıza, basımının çok büyük titizlikle ortaya çıkmasını sağlayan BAYT yayıncılık ekibine teşekkür ederim. Sözlerimi, interdisipliner çalışmanın önemini bir kez daha vurgulayıp, Ulu Önderimiz Mustafa Kemal Atatürk ün sözleri ile noktalamak istiyorum: Kendiniz için değil, bağlı olduğunuz ulus için elbirliği ile çalışınız, çalışmaların en yükseği ve değerlisi budur. Prof. Dr. Meltem Uyar, FIPP Davetli Editör Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi, Algoloji Bilim Dalı