MĐSYONUMUZ VĐZYONUMUZ

Transkript

1 KARAMAN MÜMĐNE HATUN HASTANESĐ YOĞUN BAKIM UYUM REHBERĐ YAYIN TARĐHĐ: PROSEDÜR NO: 111 REV NO:01 REV TARĐHĐ:02/01/2014 MĐSYONUMUZ Eğitimli Personeli ile Sağlıklı Olmanın Tüm İnsanların En Temel Hakkı Olduğu İnancı Ve Anlayışı İle Hasta ve Çalışanlarının Memnuniyetini Ön Planda Tutan ; Herkese Eşit, Güler Yüzlü Hizmet Vermeyi Ve Sürekli İyileştirmeyi Hedefleyen Bir Sağlık Kurumu Olmak VĐZYONUMUZ Uluslararası Toplam Kalite Standartlarına Uygun ; Sağlık Hizmetlerinde İleri Teknolojiyi Bilimsel Araştırmalar Işığında Kullanan ; Her Türlü Müdahalelerin Yapılabildiği ; Memnuniyet Ölçütlerini En Üst Seviyelere Çıkarmayı Hedef Edinen ; Lider, Saygın ve Tercih Edilen Bir Sağlık Kuruluşu Olmaktır. YOĞUN BAKIM SERVĐSĐŞLEMLERĐ AMAÇ: Bölüm uyum eğitimi için Genel Servis işlemlerini belirlemek için hazırlanmıştır. UYGULAMA: Hasta servise polikilinik ve acil poliklinikten yatabilir. Üroloji,Genel Cerrahi, Göz, Ortopedi poliklinik ön tanısı konularak yatış kararı verilen hasta; a)elinde order kağıdı ve kan istek formu ile b)acilden müşadeşeklinde c)hasta direkt olarak servise gelir d)elinde orderi, tetkik istem belgesi veya sonuçlarıyla birlikte yatabilir. Hasta geliş durumu göz önünde bulundurularak eksik işlemleri tamamlanır. Dosya çıkartılmamış ise hasta yatış işlemleri için hemşire dosya çıkarır. Acilşekilde geldiyse doktordan sözel order talimatına uygun olarak tedavisi yapılabilir. Dosyadaki hasta ve hasta yakınına imza alanlarına imza attırılır ve onam belgesi için onaylatılır. Đşlemleri biten hasta sırayla istenen tetkikleri varsa bilgisayardan girişleri yapılır. Kan alınır, idrar ve gaita numuneleri alınarak laboratuara gönderilir. Grafi veya ulturason istemi varsa uygun birimlere gönderilir. Hastanın tedavisi order göre sırayla damar yolu açılır, nebülizer uygulaması varsa gerekli cihazlar yanına uygunşekilde konulur.uygun yatağa alınan hasta gerekli olabilecek tüm alet cihaz ve oksijen tüpü vs yanında hazır bulundurulur. 1

2 GENEL YOĞUN BAKIM HASTA KABUL-YATIŞ-ÇIKIŞ KRĐTERLERĐ TALĐMATI AMAÇ: genel yoğun bakım ünitesi hasta kabul-hasta yatış-hasta çıkış hizmetlerinin düzenli yapılmasını sağlamak. KAPSAM: Genel yoğun bakım ünitesi ne yatışı yapılan ve çıkışı yapılacak hastaları kapsar. SORUMLULAR: yoğun bakım sorumlu doktor yoğun bakım sorumlu hemşiresi yoğun bakım hemşiresi bütün uzman hekimler UYGULAMA: YOĞUN BAKIM HASTA KABUL-YATIŞ KRĐTERLERĐ Yoğun bakım; hayatı tehdit eden ciddi hastalığı olan olguların tedavisini ve bakımını içerir. Yoğun bakım ünitesine hasta yatış kararında yapılacak tedaviden yarar görme olasılığı bulunan olguların alınması önceliği esastır. Yoğun bakıma alınacak hastalar öncelik sırasına göre dört gruba ayrılır: 1.Öncelik : Genel durumları ileri derecede bozulmuş,stabil durum olmayan,yoğun bakım dışında verilmeyecek ileri düzeyde mönitörizasyon ve tedavi gereksinimi olan hastalar.(şok.septikşok,hipotasyon). 2.Öncelik: Hastalıkların seyri sırasında acil yoğun tedaviye ihtiyaç duyabilecek ve bu nedenle ağır risk altında,ileri monitörizasyon gerektiren hastalar(renal yetmezlik,kalp,akciğer,vb. sistem hastalıkları). 3.Öncelik: Stabil durumda olmayan,önceki sağlık durumları altta yatan hastalıkları ve hastalıkların tek başına veya kombinasyon nedeni ile iyileşmeşansı ve yoğun bakım tedavisinden yararlanmaşansı çok az olan olgulardır.(metastatik malignite,end stage son nokta,kalp ve karaciğer hastalıkları) 4. Öncelik: Değerlendirme dışı bırakılan hastalar,yoğun bakıma alınması,yoğun bakıma alınması,yoğun bakımda tedavi görmesi uygun görülmeyen hastalardır.???? a) Bitkisel hayatta olan hastalar b) Geri dönüşümsüz çoklu organ yetmezliği olan hastalar c) Kemoterapi,radyoterapiye yanıtsız,metastatik kanserli hastalar, d) Yoğun bakım desteği,tedavisini redden hastalar, Sadece daha iyi bakım sağlanması arzu edilen hastalar, Yoğun bakıma alınmaz. GENEL YOĞUN BAKIM ÜNĐTESĐ Ünitemiz ön geçiş alanı ile başlamaktadır. Bu alanda hemşire odamız ve genel lavabo bulunur. Yoğun bakaım alanı 4 yataklıdır( Dahili yoğun bakım 2 yataklı ve cerrahi yoğun bakım 2 yataklı olmak üzere). Her yatak başında hasta başı mönitörü vardır. 2 mekanik ventilatör bulunmaktadır. 2

3 Bir hemşire deski ve her yatağa bir bölme ayrılan ilaç dolabımız,evrak dolabı narkotik ilaçlar için ayrılan kırmızı-yeşil narkotik ilaç dolabımız vardır.hasta tedavisi deskte hazırlanır ve tepsi ile hasta başında tedavi yapılır..acil arabamız defibrilatörümüz,nebülizatör gibi tıbbi araç ve gereçlerimiz bu alanda bulunmaktadır.aynı zamanda sarf malzemelerimiz ve fazla ilaçlarımız bu odada yer almaktadır. HASTA KABULĐŞLEMLERĐ Hasta yoğun bakım ünitesinde acil servisten veya hastane içerisindeki diğer servislerden kabul edilir. Hasta sağlık personeli eşliğinde ; 1. Hemşire gözlem formu 2. Tetkik sonuçları 3. Servisten geliyorsa; a) Hasta tranfer formu b) Đlaçları c) Dosyası d) Epikriz(2 adet) Belgeleri ile hastanın servise yatışı yapılır KABUL SÜRECĐ: Hasta yoğun bakım ünitesine geldiğinde hemşire ve personel kabul edilirken diğer hemşire tarafından aşağıdaki işlemler yapılır. 1. Yoğun bakıma yatan hastanın hasta kayıt defterine yatış kaydı yapılır. 2. Hasta order kağıdına (hasta tabelası) yoğun bakım kayıt protokolü kaydedilir. 3. Orderde hastaya ait bilgi varsa tamamlanır,hatalı bilgi varsa ilgili kişiye danışılarak düzeltilmesi sağlanır. 4. Yoğun bakım aydınlatılmış onam formu hastanınşuuru açıksa kendisine,kapalı ise yakınlarından birisine göre (mümkünse birinci derece yakınına,birinci drece yakını yoksa yakınlık derecesine göre en yakınına) doldurularak imzalatılır.eğer hastanın yanında hasta yakını yok veya ulaşılamıyorsa onam formu hastanın bilinci açıksa hastaya bilinci kapalı ise tedavi eden doktor,sorumlu hemşire veya nöbetçi hemşire ile birlikte yakınının olmadığı belirtilerek yazılır. 5. Hastanın koluna hastanın kimlik bilgilerini ve doktorunun ismini içeren yatış barkotlu bileklik takılır. 6. Hasta yatış kaydı yapılmadan veya eksik yapılarak yoğun bakım ünitesine geldiyse yoğun bakım hemşiresi gerekli kişilerle görüşerek yoğun bakım ünitesine yatışını yaptırır. Yatışın başlangıcında; YATIŞ SÜRECĐ: Hastanın giysileri ve üzerindeki takı ve benzeri malzemeleri çıkartılır. Hastaya ait giysileri değerli eşya ve takıları( para,anahtar,bilezik,cüzdan v.b) hasta yakınına teslim edilir. 3

4 Hastanın göğsüne elektrotlar uygun birşekilde yapıştırılır.monitör manşonu,pulseoksimetre probu parmağına takılarak monitörize edilir. Hastanın solunumu değerlendirilir,oksijen ihtiyacı varsa oksijen inhalasyonu başlanır. Damar yolu açık değilse damaryolu açılır,damaryolu açık gelmiş ise efektif olarak açık olup olmadığı kontrol edilir gerekirse yeni damaryolu açılır. Bu sırada hastanın tetkikler istenmiş ise kan örneği alınır uygun tüplere konularak laboratuvara örnek taşıma kabı ile gönderilir. Hastaya gerekli ise ve hastanın durumuna göre foley sonda veya prezarvatif sonda takılır. Hastanın başlangıç vital bulguları alınır,gerekli durumlarda glaskow koma skalası değerlendirilir,hemşire gözlem kağıdına kayıt edilir ve gerekirse hastanın hekimine bilgi verilir. Ordere uygun birşekilde tedavi ve infüzyonları hazırlanarak takılır. Laboratuar tetkikleri istemi için bilgisayara giriş yapılarak örnekler laboratuuara gönderilir. Hastaya ait hemşire gözlem kağıdına order geçirilir ve tedavi saatleri düzenlenir. Hastanının durumunun acilliyetine göre hastanın tedavisini yoğun bakım ünitesi içinde bulunan ilaçlarla başlanır.eğer ilaç yoksa derhal bilgisayar üzerinden hastane eczanesine istem yapılır.personel eczaneye gider ilacı getirir,yoğun bakım hemşiresi ilaçları sayarak kontrol eder ve teslim alır.hastanın tedavisine bu ilaçlarla devam edilir. Narkotik ilaç kullanımında talimata uygun olarak ilaç adı,adeti, hasta adı, miktarı uygulama miktarı,uygulama tarihi, doktor onayı ve uygulayan hemşirenin imzası ile uygılanır. Hemşirelik süreci hasta tanılama formu doldurulur. Düşme riski değerlendirme formu doldurulur. Bilgisayara hastaya ait ilaç malzeme ve tedaviler doktor orderine göre mesai saatlerine içinde ve nöbetlerde nöbetçi hemşire tarafından girilir. Hastanın tedavisi düzenlenerek saatlerine uygun olarak tedavisinin yapılması sağlanır. Hastanın vital bulguları alınarak hemşire gözlem kağıdına kaydedilir. Hastaya konsültasyon istenmişse gerekli birimlerle iletişime geçilerek konsültasyonun yapılması sağlanır.konsültasyon bilgisayara girilerek ücretlendirme ile hekime işlenir. Hastanın röntgen,ultrason v.b görüntüleme teknikleri için birimlerle bağlantı kurulur,istem kağıdı doldurulur,işlem bilgisayara girilerek randevu alınır,hastanın durumuna uygun olarak yerinde yada görüntüleme merkezinde işlem yapılır. 4

5 Hemşire gözlem kağıdında bulunan hastanın sistem tanılaması sorgusu herşiftte bir kez nöbetçi hemşire tarafından yapılır ve buna uygun hemşirelik bakımı planlanarak uygulanır. Hemşire gözlem kağıdına kaydedilir(ağız bakımı,el yüz bakımı,vücut bakımı ent.tüp bakımı,kataterlerin bakımı,pozisyon,masaj,postural drenaj,dekübit,ödem,aspirasyon). Hasta yakınlarına Y.B. ünitesi ziyaret saatleri ve genel kuralları hakkında bilgi verilir.hasta ile ilgili bilgi almaları için hastanın hekimine yönlendirilir. Kontrole tabi ilaçlar nöbet tesliminden önce kontrol edilerek kontrole tabi ilaç formuna kayıt edilir. Nöbet değişim sırasında nöbeti devreden hemşire,nöbeti devralan hemşirelere,hastaları önce deskte sonra yatak başında vizit yaparak devreder.hemşire nöbet teslim defteri doldurarak nöbet teslim edilir. ÇIKIŞ SÜRECĐ: Yoğun bakım ünitesine alınan hastanın durumu,yoğun bakım ihtiyacı kalıp kalmadığı primer doktoru tarafından değerlendirilir. Solunum yetmezliği ortadan kalkan hastalar, Şuuru açılıp,koopere olan hastalar,vital bulguları stabilleşen hastalar, Organ fonksiyonları normale dönen hastalar Kardiyovasküler sistem bulguları stabilleşen hastalar, Yoğun bakım ünitesinden çıkışı yapılır. ÇIKIŞ ĐŞLEMLERĐ: Servise çıkacak hastanın gideceği servisten yatak sorgusu yapılır.hasta dış merkeze sevk edilecekse ilgili doktor tarafından 112 aranarak hastanın durumu ve ileri merkeze gönderilme nedeni belirtilir.hasta yakınları aranarak hastanın durumu hakkında bilgi verilir,112 nin bulunduğu merkezdeki doktor ile hastanın hekimi temas kurarak hastanın durumu belirtilip sevk işlemi yapılır. Hastanın bilinci açıksa hastaya bilgi verilir. Servise çıkan yada taburculuğu planlanan hastanın yakınlarına telefonla ulaşılarak çıkışı hakkında bilgi verilir.hasta yakını gelmeden hasta yoğun bakım ünitesinden çıkarılmaz. Hastanın çıkışı sırasında doktor ve branş değişikliği olacaksa hastayı devr alacak doktor yoğun bakım ünitesinde hastayı değerlendirir. Servisler arası transfer formu doldurulur. Yoğun bakım günlük epikriz ve çıkış epikrizi hastayı tedavi eden doktor tarafından doldurulur. Hasta genel durumuna uygun olarak sedyeye veya tekerlekli sandalyeye alınır. 5

6 Hastanın hemşiresi tarafından ilgili servis hemşiresine bire bir hasta teslimi yapılır.bu arada hastanın eğer varsa dolabında bulunan giysi ve özel eşyaları,evden getirdiği ilaçları hasta yakınına ve hastayı teslim alan hemşiresine teslim edilir. Hastanın bilgisayardan ve protokol defterinden çıkışı yapılır.. Taburcu edilen hasta dosyaları kontrol edilerek eksik işlemler giderilir. Dosya arşive gönderilir. Hasta mesai saatleri içinde ex olmuşsa; EX SÜRECĐ: Hastayı tedavi eden hekimi hastanın ex olduğunu tespit eder. Hasta mesai saatleri dışında ex olmuşsa icapçı y.b.ü den sorumlu uzman hekim tarafından ex tespiti yapılır. Hasta yakınlarışartlar uygunsa hasta ex olmadan önce,genel durumu kötüleşince şartlar uygun değil ise ex olduktan sonra hekim tarafından bilgilendirilir. Hastanın üzerindeki kataterler hemşiresi tarafından çıkarılır,çarşaf ile sarılır. Eğer hasta adli vaka ise hastane polisine haber verilir. Ölüm tutanağı ex olan hstanın hekimine doldurulur,bir nüshası hasta sahibine,geri kalan iki nüsha hastanın kimliği ile birlikte hastane sekreterliğine verilir. Çıkış evrakları(günlük yb epikrizi,epikriz,dizi pusulası,hasta çıkış formu)doktoru tarafından doldurulur. Hastane personeli tarafından hasta morga indirilir. Bilgisayardan ve protokol defterinden çıkışı yapılır. Mesai saatleri dışında bir durumda acil nöbetçi hekimi ile irtibata geçilerek sorun giderilebilir. Serviste kullanım esnasında uygun olmayan bir ürün tespit edildiğinde tutanak tutularak başhekim onayından sonra ilgili birime bildirilir. Tutanağın bir nüshası dosyalanır. Bulaşıcı hastalığı ve alerjisi olan hastanın teşhisi kırmızı kalemle Hemşire Gözlem Kâğıdına yazılır. Tıbbi atıklar Tıbbi Atık poşetlerine atılır. Bulaşıcı hastalığı olan hastanın isimleri hizmetli personele bildirilir. Hemşirelik işlemeleriyle ilgili acil durumları mesai saati içinde önce sorumlu hemşireye, sonra başhemşireye, mesai saati dışında nöbetçi uzman hekime bildiriniz. Bildirimi zorunlu hastalıklar servis sorumlu hemşiresi tarafından istatistik birimine bildirilir. Enfekte olan hastalara yönelik izolasyon önlemleri alınır. **Solunum izalasyonunda SARI YAPRAK **Damlacık izalasyonunda MAVĐ ÇĐÇEK **Temas izalasyonunda KIRMIZI YILDIZ 6

7 **Düşme riski olan hastanın yatak başına yada rahat görülebilecek bir alana 4 YAPRAKLI YEŞĐL YONCA tanımlayıcıları asılır. Yoğun bakım servislerinde nöbet teslimleri nöbeti devreden ve devralan hemşireler arasında yapılır. Önce deskte, sonra hasta başında yapılır. Nöbet teslimi sırasında hasta bakım sürecindeki bilgilerde anlatılır. Hemşirelik hizmetleri aylık mesai tamamlama şeklinde yürütülür. Aylık nöbet çizelgesi servis sorumlu hemşiresi tarafından yapılır onaylatılır. Yoğun bakım servis hemşireleri mesailerinin olmadığı gün nöbet izni kullanır. Yıllık izinlere servis çalışmasını aksatmayacakşekilde sırayla çıkılır. EL YIKAMANIN BEŞ ADIMI El yıkama, çocukluk çağlarında öğrenilen ve kendi başımıza gerçekleştirebildiğimiz kişisel hijyen uygulamalarının başında gelir. El yıkamanın etkin biçimde yapılması gereken bir işlem olduğuna dikkate etmek gerekir. El yıkamak için gerekli süre yaklaşık olarak 20 saniyedir. Aşağıda gıda işleme ya da servisi alanlarında personelin uyması gereken el yıkama protokolü adım adım verilmiştir: 1. ADIM Öncelikle ellerimizi ılık su ile kaba kirlerden arındırın. Ön çalkalama eldeki kalıntıları büyük ölçüde uzaklaştırmalı ve eli sabun uygulamasına hazır hale getirmelidir. 2. ADIM Sabunu kullanın ve ellerinizi köpürtün. Bu aşama el yıkama işleminin büyük kısmını oluşturur. Ellerinizi ovalayarak yıkayın ve tırnaklar dahil olmak üzere parmak aralarınızı temizlediğinizden emin olun. Bu aşamada tırnak fırçası kullanılabilir. Ancak fırça sağlığa uygun koşullarda ve el lavabosunun içinde ya da yakınında tutulmak zorundadır. Önkollar genelde eller kadar fazla sayıda bakteri bulundurur. Bu aşamada yıkamaya önkolları da dahil etmek son derece önemlidir. 3. ADIM Elleri tamamen çalkalayın. Bu aşama önemlidir çünkü elleri antiseptik uygulamasına hazırlar. Elde sabun kalıntısı kalırsa antiseptik solüsyon etkin olamaz. Sabun solüsyonun mevcut etkilerini önleyebilir. 4. ADIM Ellerinizi kurulayın. Eller tek kullanımlık kağıt havlularla kurulanmalıdır. Ellerinizi kuruladıktan sonra gerekliyse başka bir kağıt havlu ile muslukları kapatın ve kapıyı açın. Đmkan olmadığı takdirde ellerinizi kurulamak için ortak bir havlu kullanın. 5. ADIM El antiseptiğini uygulayın. El antiseptiğini eklemeden önce ellerin tamamen kuru olduğundan emin olunmalıdır. Antiseptik uygulamasının ardından eller kurutma makinesinin altında havayla kurutulmalıdır. 7

8 ANNE SÜTÜ VE EMZĐRME Emzirme son derecede sağlıklı ve doğal bir yöntemdir. Her memeli canlı gibi insanlarda yavrusunu doğumdan hemen sonra emzirmelidir. Emzirmeye, doğum şekli normal veya sezaryen olsun, mümkün olduğunca doğumdan hemen sonra başlanmalıdır. Çünkü saatler süren doğum eylemi sonrası dünyaya gelen bebek yorgundur ve acıkmıştır. Emzirmenin diğer yararları ise şunlardır: kanamalar da azalacaktır. Doğumdan hemen sonra emzirmeye başlama ile annede doğum sonrası Her gebe kadının vücudunda, hamilelik süresinde bebeğini emzirebilmesi için gerekli değişimler olmaktadır. Bu yüzden her anne emzirme yeteneğine sahiptir. Önemli olan bu yeteneğini uygun şekilde kullanabilmektir. Loğusalık döneminde sütün bol bir şekilde gelmesi için annenin yapması gereken iki konu vardır: Bebeğini sık sık emzirmek ve bol miktarda sıvı tüketmek.. Sütün bol ve uzun süreli gelebilmesi için bebek her istedikçe ve de sık sık emzirilmelidir. Emzirmede her iki göğüs birden kullanılmalıdır. Daima bir önceki emzirmede kullanılan son göğüsten başlanmalıdır. Emzirmede en rahat pozisyon seçilmeli ve bebeğin başı ve gövdesi tam olarak anneye dönük olmalıdır. Emzirme meme başından değil, meme başı çevresindeki koyu renkli kısmı kaplayacak şekilde yaptırılmalıdır. Göğüs temizliğinde sık sık sabun kullanılmasından kaçınılmalıdır. Bebekler doğduklarında hayatlarının ilk 4 gününde kendilerine yetecek kadar vücutlarında yedek su ile birlikte doğarlar. Bu nedenle anne sütü bollaşana kadar dışarıdan su veya diğer içeceklerin verilmesine gerek yoktur. Anne sütü, bebeklerin normal büyümesini ve gelişimini sağlayacak en ideal yapıdadır. Hiçbir yiyecek veya içecek anne sütünün yerini tutmaz. Anne sütü hastalıklardan koruyucudur. Anne sütü ile beslenen bebeklerde ishal ve solunum sistemi hastalıkları çok daha az görülür. Annenin ilk 4-5 günlük sütü olan Ağız Sütü nün(kolostrum) bebeğe verilmesi çok önemlidir. Çünkü ağız sütü adeta bebeğin ilk aşısı gibidir. Gereksiz yere başlanan ek gıdalar sonucunda bebekler kısa sürede anne sütünü bırakabilirler. Anne sütü temizdir ve en uygun sıcaklıktadır. Anne sütünü vermek için para harcamaya gerek yoktur, en ekonomiktir. Bebek acıktığında anne sütünü hemen verme imkanı olduğundan bebeğin mama beklerkenki gibi ağlaması söz konusu değildir. Anne sütü ile beslenen bebeklerde alerjik hastalıklar çok daha az görülür. Đlk 4 ay içerisinde bebeklere anne sütü dışında su dahil hiçbir ek gıda verilmemelidir. Emzirme sırasında anne ile bebek arasında aynı zamanda bir duygusal bağ oluşur ve bu güven bağının, bebeklerin çocukluk dönemlerini dahi olumlu yönde etkilediği saptanmıştır. Bebeklerini emziren kadınlarda ileri yaşlarda göğüs kanseri görülme riski azaldığı tespit edilmiştir. EMZĐRME ve ANNE SÜTÜ NEDEN ÖNEMLĐDĐR? ĐŞTE 49 ÖNEMLĐ NEDEN... 8

9 Anne sütünün yararları ve emzirmenin önemi saymakla bitmez. Emzirme son derecede sağlıklı ve doğal bir yöntemdir. Her memeli canlı gibi insanlar da yavrusunu doğumdan hemen sonra emzirmelidir. Đşte yapılan bilimsel çalışmalar sonucu ortaya çıkan ve önemi her geçen gün artan emzirmenin yararları: 1.Dünya Hekimleri, WHO ve UNICEF emzirmeyi öneriyor. Anne sütü ister prematüre, ister hasta doğmuş olsun, tüm yeni doğanlarda tercih edilmesi gereken beslenme şeklidir. Amerikan Çocuk Hekimleri Akademisi'ne göre emzirme en az 12 ay devam etmelidir, bu süreden sonra isteğe bağlı olarak emzirme devam edilebilir. Özellikle doğumdan sonra ilk 6 ayda, bebekler anne sütü haricinde hiç bir ek gıdaya gereksinim duymazlar. 2. Emzirme kadınlara özel bir durumdur ve anne ile bebek arasında güçlü bir duygusal bağ oluşmasını sağlar. Bu güven bağı çocukluk dönemine kadar devam eder. Emzirme ile anne vücudundan"oksitosin" isimli hormon salgılanır. Bu hormon hem sütün memelerden dışarı atılmasından sorumludur hem de doğum sonrası rahmin toparlanmasını kolaylaştırır. Aynı zamanda annelik güdüsünün gelişmesine yardımcı olur ve anne ile bebek arasında güçlü bir bağ gelişmesini sağlar. 3. Emzirme bebeğin duygusal gereksinimlerini karşılar. Tüm bebekler kucaklanmayı ister. Çalışmalar kucakta tutulmayan prematür bebeklerde ölüm riskinin daha fazla olduğunu göstermektedir. Bir bebek için, kaç aylık olursa olsun emzirme esnasındaki pozisyonundan daha rahat bir duruş şekli yoktur. Bu bebeğin ruhsal gelişimi için son derece önemlidir. 4. Anne sütü bebek için mükemmel bir besin maddesidir. Anne sütü türe özgü bir salgıdır ve başka hiçbir besin maddesi anne sütünün bebeğe sağladığı yararları sağlayamaz. 5. Emzirmemek annede meme kanseri riskini arttırır. Yapılan çalışmalarda emzirmenin meme kanseri riskini azalttığı saptanmıştır. En az 24 ay emzirenlerde bu azalma% 25 oranında olmaktadır. Emzirmeye genç yaşlarda başlayanlarda bu azalma daha fazla olmaktadır. 6. Anne sütü her zaman hazırdır. 7. Anne sütünün sindirilmesi daha kolaydır. Bebekler annelerinin sütünü diğer memeli hayvanların sütüne göre daha rahat sindirebilirler. Bunun muhtemel nedeni anne sütünün içerdiği türe özgü bir enzimdir. Đnek sütünde daha fazla protein olmasına karşın sindirimi daha zordur ve bebekler bütün bu proteinleri kullanamazlar. 8. Mama ile beslenme kız bebeklerin ileride meme kanseri olma riskini arttırmaktadır. Bebekliklerinde anne sütü yerine mama ile beslenen kız çocukların ileriki yaşamlarında meme kanserine yakalanma riski anne sütü alanlara göre%25 artmaktadır. 9. Anne sütü mekonyumun atılmasını kolaylaştırır. Bebekler barsaklarında mekonyum adı verilen koyu kıvamlı yapışkan bir madde ile doğarlar. Anne sütü mekonyumun barsaklardan atılmasını kolaylaştırır. 10. Mama ile beslenme daha düşük zeka düzeyi ile bağlantılıdır. Yapılan araştırmalarda bebekliklerinde anne sütü ile beslenen gençlerin mama ile beslenenlere göre zeka düzeylerinin daha yüksek olduğu ve okulda daha çok başarı gösterdikleri saptanmıştır. 11. Emzirme Crohn hastalığına karşı koruma sağlar. Emzirme ciddi bir barsak hastalığı olan Crohn hastalığı na karşı koruyucudur. Crohn hastalığı barsakların enflamatuar bir rahatsızlığıdır. 12. Emzirme sayesinde annenin doğum sonrası kilo vermesi kolaylaşır. Emziren anneler günde 500 kalori fazladan harcarlar. Bu da kilo vermeyi kolaylaştıran bir etkendir. 13. Emzirme doğum sonrası kanamaları azaltır. Emzirme ile salgılanan oksitosin hormonu rahmin kasılmasını sağlarken açık olan kan damarlarının da kapanmasına yardımcı olur ve bu sayede doğum sonrası kanamalar azalır. 14. Emzirme doğum sonrası annenin rahminin küçülmesini kolaylaştırır. Emzirmeyen annelerin rahimleri doğum öncesindeki boyutlarına asla dönemez. Her zaman eskisinden biraz daha büyük kalır. 15. Pre-term süt özellikle erken doğan bebekler için tasarlanmıştır. Zamanından önce doğum yapan annelerin sütü, miadında doğum yapanlardan daha farklıdır. Bu dönemde süt"ağız" adı da verilen ilk süte yani"kolostruma" benzer ve erken doğan bebeğin sağlığı için gereklidir. Mikroplara karşı antikor ve protein deposu olan kolostrum bebeğin adeta bir ilk aşısı dır. 9

10 16. Anne sütü bağışıklık ile ilgili maddeler içerir ve bebeğin bağışıklık sisteminin gelişimini kolaylaştırır. 17. Mama ile beslenen bebeklerde tip 1 diabet riski artar. Yapılan çalışmalarda çocukluk döneminde fazla miktarda inek sütü içen kişilerde bu süte karşı antikorların yüksek olduğu ve bu durumun da insüline bağımlı diabet riskini arttırdığı bulunmuştur. 18. Emzirme endometriozis gelişimini azaltır. 19. Emzirme annede yumurtalık kanseri riskini azaltır. Araştırmalar emziren annelerin ileriki yaşamlarında over kanserine yakalanma riskinin emzirmeyenlere göre daha düşük olduğunu göstermektedir. 20. Emzirmeme annede endometrium kanseri riskini arttırır. Araştırmalar emziren annelerin ileriki yaşamlarında over kanserine yakalanma riskinin emzirmeyenlere göre daha düşük olduğunu göstermektedir. 21. Mama bebekte alerji gelişme şansını arttırır. Mama ile beslenen bebekler anne sütü ile beslenenlere göre daha yüksek oranda alerjik bünyeye sahiptirler. 22. Mama"ani bebek ölümü sendromu" riskini arttırabilir. Hiçbir sebep olmadan bebeklerin aniden ölümü"ani bebek ölümü sendromu" olarak adlandırılır. Mama ile beslenen bebeklerde bu risk daha yüksek bulunmuştur. 23. Anne sütü bebekte kulak enfeksiyonları sıklığını azaltır. 24. Anne sütü bebekte astım ve diğer alerjik hastalıkların görülme riskini ve sıklığını azaltır. 25. Anne sütü bebeği ishale karşı korur. 26. Anne sütü bebeği"bakteriyel menenjite" karşı korur. 27. Anne sütü bebeği"solunum sistemi enfeksiyonlarına" karşı korur. 28. Anne sütü bebeği bazı"lenfoma" türlerine karşı korur. 29. Anne sütü bebeği"juvenil eklem romatizma"sına karşı korur. 30. Đnek sütü barsaklar açısından irritandır(tahriş edici etkide). 31. Anne sütü bedavadır. 32. Mama ile beslenen bebekler ileriki yaşantılarında şişmanlık açısından daha fazla risk altındadır. 33. Anne sütü bebeği bazı"görme kusurlarına" karşı korur. Bangladeş de yapılan bir çalışmada emzirmenin, hem kırsal hem de kentsel alanda yaşayanlarda gece körlüğüne karşı koruyucu bir faktör olduğu saptanmıştır. Bebeğin yaşantısının ilk 24 ayında en önemli A vitamini kaynağı annesinin sütüdür. 34. Anne sütü aşıların etkinliğini arttırır. Anne sütü ile beslenen bebeklerde, aşılardan sonra görülen bağışıklık cevabının daha güçlü olduğu saptanmıştır. 35. Emzirme doğal bir gebelikten korunma yöntemidir. Uygun şekilde yapılan bir emzirme gebelikten en az 3 ay süreyle gebelikten korunmayı sağlar. 36. Anne sütü ile beslenen bebekler daha az doktora gider. Anne sütü ile beslenen bebekler genel olarak daha sağlıklı oldukları için daha az doktora gitme gereksinimi görülür. 37. Emzirme annede ileride kemik erimesi şansını azaltır. Bulgular emzirmeyen kadınlarda kemik erimesinin 4 kat fazla görüldüğünü ortaya koymuştur. 38. Anne sütü daha iyi sosyal gelişim sağlar. Anne sütü ile beslenen bebeklerin psikomotor ve sosyal gelişimi mama ile beslenenlere göre belirgin derecede daha iyidir. 39. Anne sütü her zaman uygun konsantrasyonda besin maddesi içerir. 40. Anne sütü bebek için doğal bir sakinleştiricidir. Anne sütünün içerdiği bazı kimyasal maddeler bebeğin daha kolay uykuya dalmasına yardımcı olur. Sinirli bebekler daha kolay sakinleşir. 10

11 41. Emzirmek mama hazırlamaya göre kolaydır. 42. Anne sütü çevre ile barışıktır. Emzirme, şişe, kutu, paket gibi atık maddeler içermediğinden çevre ile dosttur. 43. Anne sütü ağrı kesicidir. Anne sütü içerisinde bulunan endorfinler bebek için doğal bir ağrı kesici görevi görür. 44. Anne sütü her zaman temizdir. 45. Emzirme bebeğin diş sağlığı için yararlıdır. Memeden emmek, biberondan emmeye göre bebeğin diş ve çene gelişimi için daha uygundur. Memeden emerken biberona göre 60 kat fazla enerji harcayan bebeğin çene kasları daha kuvvetli olur. Düzgün gelişen bir çenede çıkan dişler daha düzgün ve sağlıklı olur. 46. Anne sütü alan bebeklerde"reflü" daha az görülür Emziren annelerin bebeklerinde mide içeriğinin yemek borusuna kaçması(reflü) daha kısa süreli ve daha az olur. 47. Emzirme annenin kendine olan saygısını güçlendirir. 48. Anne sütü her zaman uygun sıcaklıktadır. 49. Anne sütü sentetik hormonlar içermez, tamamen doğaldır. EMZĐRME NE ŞEKĐLDE YAPILMALIDIR? Emzirmeye, doğum şekli normal veya sezaryen olsun, mümkün olduğunca doğumdan hemen sonra başlanmalıdır. Çünkü saatler süren doğum eylemi sonrası dünyaya gelen bebek yorgundur ve acıkmıştır. Her gebe kadının vücudunda, hamilelik süresinde bebeğini emzirebilmesi için gerekli değişimler olmaktadır. Bu yüzden her anne emzirme yeteneğine sahiptir. Önemli olan bu yeteneğini uygun şekilde kullanabilmektir. Loğusalıkta annenin dikkat etmesi gereken iki önemli konu vardır. Bunlardan birisi sık olarak sıvı tüketmek, bir diğeri ise emzirmek Sütün bol ve uzun süreli gelebilmesi için bebek her istedikçe ve de sık sık emzirilmelidir. Emzirmede her iki göğüs birden kullanılmalıdır. Daima bir önceki emzirmede kullanılan son göğüsten başlanmalıdır. Emzirmede en rahat pozisyon seçilmeli ve bebeğin başı ve gövdesi tam olarak anneye dönük olmalıdır. Emzirme meme başından değil, meme başı çevresindeki koyu renkli kısmı kaplayacak şekilde yaptırılmalıdır. Göğüs temizliğinde sık sık sabun kullanılmasından kaçınılmalıdır. Bebekler doğduklarında hayatlarının ilk 4 gününde kendilerine yetecek kadar vücutlarında yedek su ile birlikte doğarlar. Bu nedenle anne sütü bollaşana kadar dışardan su veya diğer içeceklerin verilmesine gerek yoktur. Gereksiz yere başlanan ek gıdalar sonucunda bebekler kısa sürede anne sütünü bırakabilirler. Đlk 4 ay içerisinde bebeklere anne sütü dışında su dahil hiçbir ek gıda verilmemelidir. "Her açıdan sağlıklı bir anne ve sağlıklı bir bebek sahibi olmak için bebeğinizi düzenli olarak emzirin" HAZIRLAYAN KONTROL EDEN ONAYLAYAN Nurdan YILMAZ Nurdan YILMAZ Doç.Dr.Ahmet ASLAN 11