Turka Stelo La revueto de la turka esperantistaro Aŭgusto 2017 n ro: 20

Transkript

1 TurkaStelo Larevuetodelaturkaesperantistaro Aŭgusto2017n ro:20 Merhaba, Saluton, Ağustossayımızlagenebirlikteyiz.Busayımızda dergimizeorijinalolarakyazılıpgönderilmişonbir adetmakalevar: Nidenoveestaskunekunviperedeniaaŭgusta numero.enĉitiunumeroestasdekunuoriginalaj verkojsenditajalniarevueto: TürkiyeʹdenBaşakArayʹdaniki,FatmaErdoğanʹdan biryazı. JaponyaʹdanEgawaHarukumiʹninbiryazısı. İsveçʹtenRaitaPyhäläʹnınbirröportajı YunanistanʹdanKorosLesvostakmaadıilebir seyahatanısı,spirossarafianʹındoğrudanbizimiçin yazılmışolmasadayepyenibiryazısı. FransaʹdanRollandPla eauʹnunkısabirçevirisi. RomanʹyadanLenkeSzászgüzlbirşiiri. HalukMesciveAhmetÖzışıkʹınyazdığıve beğendiĝimiçintürkçeʹdenyaptığımikiçeviri. elturkujoduverkojdebaşakaraykajunudefatma Erdoğan. eljapaniounuverkodeegawaharukumi. elsvediounuintervjuofaritaderaitapyhälä. elgrekujounuvojaĝ memoraĵodekoroslesvos(tiu ĉiestaskaŝnomo),kajeĉseĝineestisverkitapornia revueto,unutrenovaartikolodespirossarafian. elfranciounumallongatradukaĵoderolland Pla eau. elrumaniounubelapoemodelenkeszász Kajdutradukaĵojdemifaritajellabelajverkaĵojde HalukMescikajAhmetÖzışık. Ancakdergimiziçinyazılmışolmasadadiğeryazılar dabunlarkadargüzelveilgiçekici. İyiokumalar... Sedankaŭlaaliajartikolojdeniarevuetoestastiel bonajkajlegindaj,kieltiujsupre. Bonanlegadon... 1

2 Enhavtabelo Malfermo Enhavtabelo Kursoj 1 2 Kursoj 2 Esperanto Sumoo 3 UEA 3 TEJO 3 Leterojnniriceviselgeamikoj 4 "MirindaLvivo"2017E renkontiĝo 4 EfikaKomunikadoporJunularo 5 Esperantofariĝis130jaraĝaenla26 andejulio6 Kiaizolecomiasenkunparolantoj! 7 Duminutoj 8 Destino 8 Almianekonataavo 9 Homoj,kiujsataskatojn... 9 LamekanizmodeAntikiteroj 10 ŜiAn(Xianlaŭĉina) 11 IntervjuokunKerstinRohdin 13 Perseo grekamito(3/3) 14 Kioniestaskajkionnicelas(7) 16 DankonAmiko(7) declaudepiron 17 Ellalibrode"DaodeJing"(12) 18 MallongaHistoriodeFilozofio(19) 19 Nekrologo:MichaelBond 20 TahsinYücelkajliaromano Mensogo 20 Ŝercoj 22 Kurĉvort enigmo 22 KiaestaslaUsonaLandaKongreso? 24 Ĉunikonasnianhistorion? 25 EsperantoKurso(19) 26 Gramatiko LingvajRespondoj(7) 27 ElBulgaraEsperantisto aprilo junio Kuirukunmi 28 FariĝuindividuamembrodeUEA 28 1)LakursoenlaLernejoÜsküdar AmerikanLisesienIstanbulodaŭras. 2)Lakursoporkomencantojen Kadıköydistriktoneokazasĉijare. 3)LakursoporkomencantojenCelal BayarUniversitatoneokazasĉijare. 4)Ladukursojpri"Lingvoakirado"enlafakode "angla instruisto"ĉeerciyesuniversitatoenkayseri urbo,enkiujĉeestissume70studentoj,finiĝis sukcese.lastudentojmemlernislimigitan Esperantondumkajpostlalernejajhorojkaj iliuzistiunspertonkieleksperimentopor malkovrikielhomojlernastrianlingvon.ĉula bazoestasladenaksalingvo,aŭĉuiualia dualingvoilijamlernis?(enĉitiukazolaangla). Niestisinformitadelaprofesoro,kelastudentoj sukceseuzislalimigitanesperantonkiunililernis,kaj enlafinodelalernejajaroiliobservissimplajnsed interesajnrezultojn.lainstruistopripensaskondukila samaneksperimentonankaŭvenontjare. Kiamrezultainformiloestospretigitaprila eksperimentomitradukosĝinkajanoncosennia revueto. Kompreneblelaceloneestislalernadode Esperantosedpertiueksperimentoalmenaŭ70 studentojkonatiĝiskunkioestasesperantokajeĉ limigiteililernislalingvon. Ekspozicio LaLitovaUnesko Komitatoenla9 ade aŭgustoorganizas ekspozicionkies temoestas "Zamenhof La kreintode Esperanto"omaĝeal memorodela centjariĝodela mortodezamenhof. Dekstreestaslaafiŝo detiuekspozicio. Niatendasleterojnelniajgeamikoj Niarevuetoatendasleterojnelniajgeamikoj! Niinvitasĉiujngeamikojn,ambaŭturkojkajfremduloj,skribikajsendialnisiajnopiniojnprinia revueto,priesperantokajprialiajaferojkielmemoroj,reĉenzojdelibrojjamlegitaj,vojaĝoj, kongresoj,ŝercojktp.niaperigosilinenniarevueto.bonvolualdoniviannomon,aĝon,urbonkaj landon.niakontakt adresoestas:vasilkadifeli@gmail.com Laredaktantonerespondecasprilasubskribitajaŭrepublikigitajartikoloj. 2

3 Esperanto Sumoo Finiĝisla8 taga, mallongasumookiu okazisinterlatagoj2kaj 9enjulio.Entiuĉi sumoorimarkindasla jenajaferoj: 1.Lanombrodelapartoprenantoj estis333el31landoj.okazisiom damalkreskoprotio,ketajvanaj kajsvisajgelernantojne partoprenisprosomeraferiado. 2.Koreookupislaunuanlokon kun102partoprenantoj.ĉiuj102 homojperfektevenkis8tagojn. Mirindaafero.Ladua:Japanio (66),latria:Francio(34),lakvara: Brazilo(18),lakvina:Pollando (17),lasesa:Vjetnamio(14) 3.NovepartoprenisunuelPuerto Riko. 4.Ĉi foje4novajkunlaborantoj laboris. >>>ElTurkujopartoprenisnurdu luktistoj,kiujvenkisperfekte. >>>Turkujoestisla24 aenla listodelandojlaŭlanombrode partorenintoj. Laseptembrasumoookazosekde la10 adeseptembrodum15 tagoj. sumoo.strefa.pl/index.html UEA TEJO N ro687( ) Alvokoalaperigo deesperanto kursojenlernejoj Estaslanĉitavasta alvokoporkeĉiuinstruantokaj ĉefeinstruistodeeoĉirkaŭla mondoenskribiĝuenlaoficialaj listokajmapodisponeblajĉe Edukado.net,kiujentutenun arigassepkursojnenlernejoj(en Belgio,Francio,Pollando, Svislando) sepenkolegioj(en Ĉinio,Francio,Germanio, Rumanio,Slovenio,Svislando)kaj kvarenliceoj(enfrancio,serbio, Turkio):vidu Komunikadopritiajkursojallogos novajnlernejestrojnkajpovos konvinkilaĝeneralanpublikonkaj landajnedukado sistemojn prezentialjunulojesperantonpor laplejbonodelaplimulto. Enfebruaro2017,lafranca ministeriopriedukadooficiale sciigisapartankomisionondeeo Francio,keeksperimentaEO instruadopovasjamekokazi,kie lernejestrojbonvolos(legu raportonprilaagadoenlarevuo EO,junio2017,p.143).Notinde estas,kelaministeriopripensos plivastigilaenkondukondetiu lingvoenlafrancaedukada sistemo,sesufiĉedagelernantoj kajinstruistojmontriĝosinteresataj lernikajinstruieonpostkvinjara taksadodelaatingitajrezultoj. Perĝisdatigodelalernejo listo ebloshelpienkondukondeeoen lafrancaeduk sistemo,kaj interŝanĝojninterlernejojperede lalingvo.laĝisdatigoneblasfari ĉe: Fonto: komunikoj/2017/alvoko al aperigo de Esperanto kursoj en lernejoj PartoprenuIJK n specialaokazo nurporafrikanoj PartoprenuIJK n specialaokazonurporafrikanoj estasplilongigitaĝisla18 ade julio!ankoraŭvipovasaliĝi! Dankealdonacojdepluraj esperantistoj,tejosukcesis starigispecialanfondusonpor ebligimultajnafrikajngejunulojn partoprenilainternacian JunularanKongresondeTEJOen Aneho,Togolando.Seviestas aktivajunuloelajnaafrikalando kromburundo,benino,togolando aŭkongo(kinŝaŝa)kajemas [readmore...] SciencasesiodumIJK2017 SciencasesiookazosdumIJK InternaciaJunularaKongreso 2017enTogolando!Junaj sciencistoj,esploristoj,fakuloj prezentossiajnkampojnen5 10 minutoj!preleguankaŭvi!sendu viannomonkaj3 frazanpriskribon priviatemoĝisla28 adejulioal gro.ojetnull@afs!ekzemple:la danĝerojdeintensivabredado. Intensivabredadodebestojestas bezonataselakreskanta [readmore...] AktivulaAkademiodeTEJO Ĉuviŝatuslernikielagadipliefike poresperanto?niĝojasanoncial vilalanĉondelaaktivula AkademiodeTEJO,laplej enhavoplenaplatformode kunlaboralernadoporaktivuloj. Eblastrovienĝikursoninteralie priteamlaborokajnegocado, fotarojn,informilojn,liveraĵojnde trejnadoj,informojnpriprojektoj kajmultonplian! [readmore...] 3 2

4 Leterojnniriceviselgeamikoj MiprofitasdelaEsperanto SumoookazaĵoporvingratuliprilarevuoTurkaStelo,kiesinteligenta kajsenseblaenhavo,multeplaĉasalni.tiumodelo,kiuneuzaslamalagrablaĵojnrilatealla politikokajaliajnekonvenajtemoj,redonasalnilaplezuronnenurlegi,kielatendilavenontan numeron.reguleĝinsendasalmi,miaamikino,nazarélaroca,kiespoemojbrilasnuntutmonde, dank'alniakoralingvo... Ĝis DirceSales Brazilo Karaj, delongemidezirasgratulivinproviatreriĉakajtreinteresarevuo TurkaStelo.Kromemi dezirasdankialviproviamalavarareguledissendoalniĉiujdeviainformo bulteno.estasja grandaoportunopormieksciiiomplimultepritiuĉimondpartosufiĉemalproksimadeni. MariaGrazia. Italujo "MirindaLvivo"2017E renkontiĝo Ankaŭlaĉi jara internaciae perfektigejo "MirindaLviv" estis,kielĉiam, plensukcesa. Kielantŭe, duonoestis alilandanoj:el Germanio, Pollando, Rumanioktp. Laaĝodela partoprenintoj estisdeinfanoj ĝispensiuloj.la mezaaĝoestis40jaroj. Fakteestislasamakvantodevirojkajvirinoj. Nurunufojeniekskursisperturistabuseto.Ĉujn aliajntagojnnisenpagevojaĝisalaliajurbetoj,rokoj, akvofalojktpperaŭtomobiloj.ankaŭĉiujekskursoj certeestistutesenpagaj,ĉargvidisilinesperantistoj. NiturismislaŭLvivakajIvano Frankivskaprovincoj. EnurboLvivnininteresisbelegajmalnovajstratoj, muzeoj,kafejoj(intercetereenunukafejoninmirigis2 metrajflamojsurlatablojdelavizitintoj).ĉi jarela komunatagmanĝokunlvivanojokazisenunikaloko enbotanikaĝardeno,lasciencaparto. Ĉiupartoprenintoricevismapondelaurbo,la surpaperanprecizanprogramon(enlaretejodumla jaroeblislegiĉiujninformojnprilaaranĝo)ktpkaj alilandanojricevisankaŭgrandanaronde diversdimensiajkalendaroj(ankaŭsurmuraj)pri Ukrainio,Kijivo,multajnfaldfoliojnkajbildkartojnpri Lviv,Kijivo. Niloĝisentrebelatamenmalmultekostahotelo,de 4 labalkonojvideblisarbarkovritajmontetoj.laaero estistrepura,treagrabla.nihavisebleconelekti laŭplaĉajnbongustajnmalmultekostajnmanĝaĵojnen kelkajbelaspektajnajbarajkafejoj. Enlaunuatagodelaaranĝoestiskvazaŭsomere varmege,eblissunbruniĝi.postelaveteroestispli similaalprintempa.dumunuelekskursojsuralta montonividis tuŝisneĝon!doankaŭvintronni 'renkontis'dumlaaranĝo"mirindalviv". Lapartoprenintojperfektigissiajne kapablojnendu diversnivelajkursoj.dank'allagrandaantaŭahelpo deandreojankovskij,enunuellalecionojkiujngvidis mi,estisokazigitainteresakonkurso. Enlaantaŭajjarojmivenigadispo4miajn lernantojnallainternaciae perfektigejo"mirindalviv". Ĝi jare 3,5(ĉarunuestisinfano,kiutamenrapide lernisdank'albonajunamemorkapablo). Kielĉiam,miajlernantojestistreaktivajenla aranĝo.laplejgrandailiaprogrameroestiskoncerto deunikajdiverskontinentajmuzikajinstrumentoj de antikvajĝismodernaj.ĉiujaŭskultislamuzikonkaj povismemludilamuzikajninstrumentojn,nieĉ organizisimprovizitanorkestron.(antaŭlaforveturoal laaranĝo,dumlalastasemajnodeaprilo,miaj lernantojvizitisĉiutagesenpagajnkoncertojndelaplej

5 bonaukrainaĥoronomedeverjovka,desimfoniaj orkestroj,operojn,tioestispartodeniaprepariĝo). Laprogramode"MirindaLviv"estistreriĉenhava, porĉiugusto.enlatrestreĉaprogramosufiĉisporĉiuj lingvoperfektiĝo,turismado,okupiĝopriarto,amikaj konversaciojktp.almiajlernantojtiomplaĉasĉitiu aranĝokeilivolaseĉplimultedaprogramerojprepari porlasekvantajaro.protio,ke"mirindalviv"estas internaciaperfektigcelae aranĝo,ĉiuj, memkompreneble,parolisnurenesperantokajtio certetrehelpisperfektiĝi.specialelakomencantoj EfikaKomunikadoporJunularo TutmondaEsperantistaJunularaOrganizo(TEJO) estisfonditaennederlandoenlajaro1938,per junulojkiujparolasesperanton.ĝihavaslandajn seksiojnendiversajlandojtralamondo.lacentra oficejoestasenroterdamo.tejoestasaktiva membrodeeŭropajunularaforumokajankaŭestas reprezentataenlajunularakonsilantarodeeŭropa Konsilio. InterlaagadojdeTEJOestasplifortigodeinternacia komunikadokajinterkulturainterŝanĝotrala internacialingvo.tejoantaŭenigaslajunulojnpor evoluigiiliajnkapablojnkajkompetencojnsendepende dereligio,raso,lingvoporkeililuduaktivanrolonen lakonstruadodelakomunumo.kuntiocelo,ĝihavas Erasmus+projektojnporevouligilakapablojnde laboristojenjunularajorganizoj.estaska2erasmus+ projekto,kiuestassubtenitadelanederlandanacia Agentejo.TEJOestaslakunordigantaorganizo.Ĝi kunlaboraskunesperantistajorganizojenaliajlandoj portiuprojekto.ĝiajpartnerojestas:verdajskoltojen Belgio,SKEJenSlovakio,Nitobeenİtalujo,HEJSen Hispanio,CosmoenBritujo.Lacelodelaprojekto estastrovisolvojnporlamankodekapablojdenro laboristoj.onipreparosretbazitajnilojn,kiujestos uzatajdeĉiujnrolaboristojporevouligiiliajn kapablojn. dank'allaĉiamaesperantoricevisgrandan progreson. Miajlernantojtiomplaĉisalĉiuj,keeĉiliĉiujricevis invitonporsenpagaripozoenrumanio!ili estastreĝojaj. SvitlamaPohorila Fonto:ellafacebook grupolvivaesperantogazeto /permalink/ / FatmaEroğlan,Turkujo Dumtiujrenkontiĝojnidiskutislanecesajnkapablojn pornrolaboristojkajnienfokusiĝissurlaplejgravaj kvarkapabloj: 1)Kielparolikundiversajaŭdiencoj(aĝogrupoj, personecojktp) 2)Kielvarbi/vendiideojn, 3)Kielorganizikampajnojn(ekzemplekonsciigo kampajno), 4)Ladiversajkanalojporinterkomunikiĝikajkieluzi ilin. Nun,nikreasmaterialojnportiujtemojkajkapabloj, kiujnniprezentosilinenretbazitailujo. LamultobligaeventookazosenSlovakioen septembro.tie,niprezentoslaprojekton,la materialojnkajlaretbazitajnilojn.sevisciivolemaspri niaprojekto,vipovassekvininperedelafacebook paĝodelaprojekto(projektoecy). Porlamultobligaevento,nihavospartoprenantojnel malsamajlandoj.tejopagosporvojaĝkostoj, manĝado,loĝadoktpkompreneblelaŭlalimodela projektabuĝeto.nialvokospartoprenantojnsurtiu facebook paĝo.sekvuninsurfacebook paĝode TEJO(TEJO TutmondaEsperantistaJunulara Organizo)porkevikandiidatiĝuporlaevento. Transnaciajrenkontiĝojdelaprojektokiujokazisĝis nun: La1 aokazisendelft,nederlandointerla28 akaj 30 adeoktobro2016,enkiupartoprenis12homoj (dureprezentantojpopartnero). La2 aokazisenamougies,belgio,interla24 akaj 26 ademarto2017. La3 aokazisenteruel,hispaniointerla26 akaj27 adejunio

6 Esperantofariĝis130jaraĝaenla26 andejulio Esperantofariĝis130jaraĝaenla26 adejulioĉijare.kajtioestisfestata enla102 aukenseulo.la26 ade julioestaslatagokiamaperisla "UnuaLİbro"enlajaro1887. "UnuaLibro"estaskonvencianomodelaunua lernolibrode"lingvointernacia",nuntempenomata "Esperanto".ĜinverkisL.L.Zamenhofsubla kaŝnomod roesperanto.lalibrohavaslaindikon,ke lacaracenzuroaprobisĝinla21 andemajode1887 (laŭlarusajulia kalendaro,t.e.la2 an dejuniolaŭla Gregoria).Ladua aprobodelarusa cenzurokunla permesodedisvastigo postlapresado,portas ladatondela26 ade julio(laŭgregoria kalendaro 14 adejulio laŭlarusajulia kalendaro)[1] tiun datononiĝenerale konsideraskielaperdaton.ĝiestasfestatakiel naskiĝtagodeesperanto. Antaŭlafinode1888,la"DuaLibro kajla"aldonoal ladualibro eldoniĝis.en1889launualibroestis tradukitaenlahebrean. Lalibrokonsistasel40paĝoj,kovrilokajgrandafolio. Ĝiaenhavokonsistasel: Antaŭparolo(28paĝoj),enkiuestislaunuaj Esperanto tekstoj: Patronia,preĝo ellabiblio Letero,modelodekorespondaĵo Miapenso,originalapoeziaĵo ElHeine,poeziaĵodeHeinrichHeineellaLibrode Kantoj(BuchderLieder),tradukitaellagermana Ho,miakor,originalapoeziaĵo Promeso,oksamtitolajslipetojporsubskribikajtiel Laoriginalanomodelaverko,enlarusalingvo,estas promesiellernilalingvon,sedekmilionojdapersonoj "Международныйязыкъ.Предисловіеиполный donispublikelasamanpromeson учебникъ. (Meĵdunarodnijjazik.Predislovieipolnij PlenalernolibrodelaInternaciaLingvo,6 paĝa, uĉebnik.,internacialingvo.antaŭparolokajplena konsistantaelprezentodelaalfabetokajdekses lernolibro.),sedenpriskribojdelahistoriode gramatikajreguloj Esperantoonikutimenomasĝin"UnuaLibro".Alla Internacia rusavortaro(surapartafolio)kunjena naskiĝodetiukromnomocertekontribuispostaverko enkondukafrazo(ruse):"ĉion,kioestasskribitaenla efektivetitolita"dualibro"del'lingvointernacia internacialingvo,onipovaskompreniperhelpodetiu (1888).OniuzaslanomonUnuaLibroporĉiuj ĉivortaro. lingvoversiojkajĉiujeldonojdelaverko. Laoriginalaeldonoestisnurruslingva,sedantaŭla finode1887lalibroaperisankaŭenlapola,germana kajfrancalingvojkajduaeldoneenlarusa.launua anglaversioaperisen 1888,fuŝetradukita, kajlaŭrakonte Zamenhofmem haltigisĝianvendadon, kiamrichardh. Geoghegan,irlandano loĝantaenbritio, retradukislalibron. 6 Fonto:

7 Kiaizolecomiasenkunparolantoj! laviv konsiloeljapanaĵurnalo Pordialogotransnacia Jenlasekvantaestasviv konsiloel japanaĵurnalo.ĉutiaĉagrenoestas ankaŭenturkio?nipripensu transnacie,kioestasfeliĉo? (Demando) Mikunokdek jaraĝoj,nunnepovas piediripostlaoperacio dekancero,kajmi ĉiutagenurrestasen lito.kielmalĝojami estas! Miaedzomortis antaŭplioldudekjaroj kajmiloĝaskunekun lafamiliodemiaunua filo.tamenmi postvivasmianedzonproliasufiĉedapensio,kies partonmipovasdonialmiajgenepojkiella poŝmonon. Launuafilokunlaaĝodekvindekjarojtujriproĉas minkoleremeduminterkomunikado,prokioofte okazaskverelojinterni.lastatempelineniam envenasenmianĉambron.do,porforpelilaizolecon miirasenlakomunanĉambrondemiajfamilianoj. Sedneniualparolasmin.Tialmitelevidassenceleen laĉambro.televidiloestasmiasolaamiko. Kvankammiamalpliaĝafratoloĝasnajbare,li neniamvizitasmin.miankaŭhavasladuanfilonsedli kajliaedzinomaloftevizitasmin,ĉuprosinĝenoalsia pliaĝafrato.minunkomprenas,ketiosekviselmia arogantaagado.sed,kielmipovasamikiĝikunili? Nunmisentasmintiomizolita,kemimalkovrastion nuralmiajamikinojpertelefonokontraŭmiahonto. Kielsolecamiestas!Helpuminkajdonualmisaĝan konsilondevi! (Konsilo) Spitelaokdekjaraĝojn,lastatempeviestisoperaciita jekancero.ŝirasalmilakoronviajvortojtielripetitaj: Miestasegesoleca.Miestassamaĝakunvi,sedmi estasenlastatoplisolecaolvi. Mihavasnurunufilinon,kiufariĝastujkoleremaal misamekielviaunuafilo.minehavaseĉĝojondoni poŝmononalgenepoj,ĉarilinminehavas.mivivadas solasenmiajgefratoj,kiujjammortisenlainfaneco. Do,minehavasmiajngenepojnkielvi. EGAWAHarukuni,Japanio Antaŭkvinjarojmiestisoperaciitajegrava sangvazo.nun,miajkorokajpulmofunkciasnur60% komparekuntiudesamaĝuloj. Pardonuminkalkuliviajnmemposedaĵojn suffice dapensio,dufilojn,genepojn,kunloĝantajn familianojndeviaunuafilokajlamalpliaĝanfraton najbareloĝantan.kielenviindaviestas!videvas akceptiviajnmemsoleconkajizoliteconenlafamilio kielvianfatalon. Mikonsilasalvi,keviskribualviajmalpliaĝafrato kajduafilolaleteronkunkaraamemokajankaŭla mesaĝonĉiujarealviajfilojokazedeilianaskotago. Sevidezirassoleestiamata,viadezironeestos favorata. Kajestaspravaafero,kepreskaŭĉiuoldulo, proksimiĝantaallamorto,sentassinsoleca.sedni komprenulaaktualecon,ketiahomo,kiaelkore bedaŭritaĉemorto,vivadiskunamoalsiajfamilianoj kajkonatoj.almiŝajnas,kevivolasplilongevivadi, ĉune? Homafeliĉodependusdediversajfaktoroj:medio familiakajgeografia,riĉeco,saneco,edukiĝoktp. Kromtiajfaktorojestaspligravetrovisianpropran rolonkielneenkomparokunaliajsedendiverseco. Kiamonitrovissianrolonbezonatandealiaj,tiamoni sentassinfeliĉa,kiogvidosalsiavivĝojo. EnJapanioestaskutimoadoriĉiajnekzistaĵojnen naturo(=animismo1).ĉiuestasbezonataenla mondokajhavasrolonkielharmoniaekzistaĵopor pacevivadiunulaalian.japanojnomastiujn ekzistaĵojn dio,eblelainfanojdeĉiopova Dio.Dio donadasmalavarekajegalealĉiujvivaĵojlaplej bezonatajnporiliabazavivado,(ekz e akvo,aero, lumo,ktp)sednenionpostulaskontraŭtio.oninomus tiunagon amo.sedpreskaŭĉiujhomojnepovas rimarkisianrolonkielunudioeldiojenlamondodum latutavivo.saĝahomoeblepovasrimarkisianrolon bezonatanfaredekomunikiĝokajkontaktojkun diversajkulturoj.enjapanioestasmaksimo:kiamoni trovissianpropranrolonbezonatanenlamondo,tiam onipovastujfariĝidio.fermitaekzistaĵokunsoleco neniamkondukosĉagrenonalfeliĉo,mipensas.kiel vipensaspritio? PIV 1animismoΘFormodereligio,bazitasurlakredo, keĉiujobjektojenlamondohavasproprananimon, ligitanaŭnealili. 7 2

8 DuMinutoj Entiutagomiestisenmiakutima laborejo,queenstratohakimoptiko, enlaunuaservo tabloĵuspostla enirejo. Lahomon,kiunmisalutispermia kutimarideto(ĉuĝiestishonesta? Laŭmiliaridetoestisplisinceraollamia),estis blankhara,kutimakliento.sursiaĝinzokieskoloro estisheliĝinta,lialportist ĉemizonkiesverakoloro estisnigrasedĝitiamaspektisgriza.liajnŝuojnmi eĉnevidis. Mihavasmalgrandanproblemon lidiris,kaj etendantemalgrandannigraningonalmi,limalfermis ĝin.lielmontrissunokulvitrojnkiujestisnespecialaj, senmarkaj,kajmalmultekostaj.ĉarladekstra ŝraŭbetoestisfalintalaokulvitrojkajĝiadekstratigo estisapartaj. Ha,neniogravaĝiestas midiris. Nurdu minutoj... Prenantelaokulvitrojnmimindirektisallateĥnika partoenlamalantaŭodelamagazeno. Kiammirevenisladekstraŝraŭbetoestisensia loko,kajlaaliaankaŭestisstreĉita.miviŝislavitrojn, kajetendanteilinmidiris sunbrilajntagojnmideziras alvi. Lidemandissianŝuldon.Liestissincera. Miridis, nenio midiris. Lihaltis.Lirigardisenmiajokuloj.Postmomentoli kunsiasinceraridetodemandisalmi, ĉufloroaŭ papilio? Nepovintepensisufiĉeprilademandoporkemi komprenuĝiansignifon,midiris papilio. Liremetislamalgrandaningon,enkiulimetisla okulvitrojn,ensiapoŝokajdiris donualmiviajn Destino Kajĝikreskissuverenaentiudoma ĝardeno,kunmalfermitajbrakojallaĉielo elĉiujkolorojkajhumoroj.larĝafoliplena hararo,ornamitapervelurajfloroj rozkoloraj.jendiskretaelegantecokaj pacienco. Subiteladomofariĝistristaamasodaskombrojkaj polvo.kortuŝitaantaŭlasenkulpecodel arbo atendantamorton,mipreskaŭploris.ĝiplenumissian destinonkundigno.kajminenionpovisfari. Donaivaideovenisalmienlakapon:mipetisdela tieaprizorgantalaboristo,kelidonualmifloran branĉon.kajteneretenantetiunbranĉonpreskaŭje miagrando,misuprenirissurlastratonĝislaplaco, kiematenemiŝataspromeni. 8 HalukMesci,Turkujo manojnmiaknabino. Lietendissiajnmanojnsuperlatablokajprenisla miajn,liiliniometealtirisalsinkajkunmetisilinkune ensiajmanoj.limomenterestistiel. Posteliturnissinkajeliris. Ĉumimemmalfermismiajnmanojnprokonfuzo,aŭ ĉuilimemmalfermiĝis,minescias. Elmiajmanoj,malrapideelflugispapilio,kiuestis grandanurkiellanajlodemiadikafingro.ĝine forflugis,ĝiestiskunfrapantasiajnflugilojnkaj ŝvebantaenlaaeroantaŭmi,kvazaŭnurpormia ĝuado.ĝiestislaplejbelapapilio,kunlaplej brilbuntajflugiloj,miiamajnvidis. Miajokulojkajbuŝodevisestiegemafermitajpro miakonfuzo.mimirerestistiel,rigardantaalla briletojnkiujelŝpruĉiselĝiajflugiloj,ĝistiam,kiamĝi malaperis.sedmipovusrestitiel,rigandantaalĝi ĝiseterne. Minunpensas,kelatempodaŭrodevisestis nurdu minutoj... Verkis:HalukMesci Tradukisellaturka:VasilKadifeli MariaNazaréLaroca,Brazilo Pormiaĝojo,la ĝardenistopromesisal miplantiĝininterlaaliaj arbojenlaplaco.do miakoromalpeziĝis.mi esperasviviporpovi akompanilarenaskiĝon demiamalnovaamiko. Fonto: nazarelaroca.blogspot. com.tr/2017/06/ destino.html

9 Almianekonataavo Almianekonataavo Forrabisvinkruelamondmilito, Lasort nelasismortivinenlito Legemamuelisto,miaavo, Pereismalproksime,enbatalo. Ie,subbatalkampoherbkovrita Vikuŝasnun,deĉiujforgesita Miserĉas,sednetrovasvianspuron, NeeblastrapenetrilaMallumon. LenkeSzász,Rumanio Miaavopereisen1915.Latradukon"Latriĝiba monto midediĉisalliamemoro "Triĝibamonto"estaslibrodeFerencSzemlér,kiun tradukisalesperantolenkeszász. LatempdelalibroestaspriSikulafamilio,kiuvojaĝas al/deadriatikoĉirkaŭlakomencodelaunua mondmilito. Kioinstigasminallaserĉado, Ĉuvenasdeielavokodeavo, Ĉuelspiritamondolialvokas Kajalnepinomesaĝontransdonas? Kio,do,povusestilamesaĝo Enlamilitodel falintaavo? Elliatombovoĉoalmisonas: Nenio,ollapaco,plivaloras. Homoj,kiujsataskatojn... Homoj,kiujŝataskatojn,evitas fortorilatojn.ilimalŝatasordoni,kaj timastiujn,kiujlaŭteparolas,kaj skandalekoleras.ilirevonmirindan tenasprimondodekvietokajmildo, kieĉiujkunevivusharmonie.ili deziraspoviestition,kioniliestas, deneniuriproĉataj. Homoj,kiujŝataskatojnlertasprifuĝikonfliktojn,kaj tremalbonesindefendaskiamagresitaj.alilipli plaĉassilenti,eĉseilitialŝajnasmalkuraĝaj.ilihavas emonalenmemiĝo,alsindediĉo Ilifidelasje infanrevoj,kiujnilineaŭdacasrivelialiuajn.ilitutene timassilenton. Homoj,kiujŝataskatojn,ŝategastiessendependon, ĉartiogarantiassamealililapropranliberon.ili maleltenaskatenojn,nekporsinekporaliuloj.kaj naturerevas,keamoestumemkomprenebla,sen klopodo,kajkeilinonineniamforlasu.ilimalŝatas akirilaaĵojnpertrudo,kajdeziras,keĉioestudonita. EsperantigisRolandPlatteau,Francio Homoj,kiujŝataskatojnfidas,fojetroforte,jeintuicio, instinktopliprecipasolpripenso.iliemasall neracia, alokultajsciencoj.ilikielplejaltetaksaslaunuopulon kajtieskvalitojpersonaj.seiliajkonvinkojigasilin sindevontigi,partodeiliĉiamrestasobservanta,ĉiam pretaalretretoensianintimankajideanteritorion, konstantesurrando,samekielsiajkunbestoj,inter paktokunsocio,kajrevenoenlasovaĝavivo memmensa. Homoj,kiujŝataskatojnofteestasfornosidaj.Ili bezonegasestikonsolataj.priĉio.iliŝajnasesti plenkreskuloj,sedsekretetenasdezironnekreski.ili domaĝasĵaluzesianinfanecon,kajenĝiforkuras sekretemalantaŭsiajnduonfermitajpalpebroj,kun katosurgenue. Verkis:AnnieDuperey,laHazardajKatoj EsperantigisRolandPLATTEAU7marto2007 Homoj,kiujŝataskatojn,kunsenlimarespektokaj tener,ŝatusestiamatajensamamanier keoni taksuilinbelajkajmolaj,ĉiam,keoniilinoftekaresu, keoniilinakceptutiaj,kiajiliestas. 9 2

10 LamekanizmodeAntikiteroj Jelamezodelahelenamaro, etendiĝanteinterpeloponezokaj Kreto,surlaŝipdirektokondukantaal ItaliokajlaceteraEŭropo,estas malgrandainsulo,akompanatade kelkajrokinsuletoj,nomataantikiteroj (Αντικύθηρα/Antikythera),kajkonataallaantikvaj latinajmaristojankaŭkunlanomocirigoto. Unuellamultegajhelenajinsuloj,tamentuteizolita kajprineniointeresaaŭsignifa,estiskompreneblene vastekonatakajneallogaalvizitantoj ĝiĝuisnurla malmuntajnsiajnloĝantojnkajsporadajn alproksimiĝojndenelokajfiŝistojkajĉiaspecaj trapasantajŝipoj. Tiodaŭrisjarmilojn,ĝislajaro1900,kiamfiŝistoj spongokolektistojellainsulosimo,revenantede Afriko,devigeatingislainsulonkaĵtieankrisporeviti for tanmarondiĝon. La17andeMajodetiujaro,tiujspongokolektistoj decidisesplorilanekonatanalilimarfundon,porebla trovodespongoj.kielspertajspongokolektistojlerte kajfacilesubakviĝisprofunden,ĝiskiam,enprofundo depreskaŭ60metroj,surpriziteekdistingis alfundiĝintanantikvan,tregrandanŝipon. Tiele,tiujspongokolektistoj,tutehazardeiĝisla eltrovintojdeunika,netakseblevaloraarkeologia trezorokajposttiolanekonata,modestainsuloiĝis rimarkindakajĝiasenfamanomoiĝiskajrestospor ĉiamkonataenlatutamondo,precipeenlascienca mondo! Studintelatrovitajnsurlaruinojkajdiversajobjektoj helenajnsurskribojn,lamonerojnkajaliajntrovitaĵojn, lafakulojkonkludis,kelaŝipoestisdronintainterla jaroj87kaj63a.k.,do,preskaŭ2000jarojnantaŭties eltrovo. Laenmaraarkeologiaprifosadodaŭrislongekajestis 10 SpirosSarafian,Grekujo eltiritajellamarovalorajeltrovaĵoj,laplimultoelkiuj estaselmontrataenlaarkeologiamuzeodeateno. Intermultoaliaestaslamondkonatamarmorastatuo nomita AdoleskulodeAntikiteroj,alia,nomita FilozofodeAntikiteroj,estismultajmarmorajkaj kuprajobjektoj,amforoj,ĉiaspecajujoj, muzikinstrumentoj,diversajuzaĵojk.a. Tamen,tiokioigistiunaferonunika,estaslaeltrovo dela MekanismodeAntikiteroj,konataallamondo delasciencistojkunlainternacianomo Antikythera Mekanism,objektokiurenversisĉionkionla sciencistojkredisĝistiam,kajkiumontriskela antikvhelenateknologioestisantaŭmilojdajaroj atingintalahodiaŭajnsciojn. Temasprimetala,kupraaŭlatuna,portebla astronomiainstrumento,tiomkomplika,ke,post 100jaradaŭrastudado,ĝiafunkcioneestasankoraŭ tuteekplikita.laŭlaspecialistojellatutamondo,kiuj senĉeseokupiĝaspriĝi,tiuinstrumentoestaslaunua kompunda(analoga)komputilo,nomela laptopo de laantikveco. Lamekanismoestisprobablemetitaenskatolokun dimensioj30x20x10centimetroj,kiuhavisflankendu internajn,protektajnbronzajnplatojn,kiujestisplenaj jeuzindikoj,abundodagravuritajsurskriboj.ĝisnun, helpedelaplejnovajkemiajkajaliajmetodoj,estas malkovritaj,klarelegeblaj,preskaŭ1200cizelitajliteroj delahelenaalfabeto,kiujkomprenebleformasvortojn kajprepoziciojnkoncernantajnastronomiajn, geografiajnkajteknikajnterminojn.laaltodeĉiulitero estasplejparte2,17milimetroj,aferokiumontraskeili estisgravuritajperegemaldikajiloj. Pertiumirigamekanismolaantikvajuzantoj,versajne specialajsciencistoj,povisobservadilavojondesuno kajlunotralazodiako.percertamanipuladodela multajindikatoroj,dentaĵoj,komplikadentoaro,kies partoj,turniĝante,kunmovissamtempeunuaŭpli multajnankoraŭmontrilojn,onipovissciiĉiun momentonlapoziciondelaplanedoj,onipoviskalkuli

11 ladatondevenontasunaaŭlunaeklipso,onipovis fariĉianastronomiankalkulonkajobservadondela kosmajfenomenoj. LaMekanismodeAntikiterojestasobjektodedaŭra studadokajesploradoporlaplejdistingindajfakuloj, famajastronomojkajaliajspecialajsciencistojdela tutamondo,kelkajelkiujjamprovis,sednetute sukcesisfariimitaĵojndelamekanismo,malgraŭkeili 西安 ŜiAn(Xianlaŭĉina) Postdektrihorojvojaĝosurlatrajno(senlitodum nokto),finfinemikajmiaedzinoestusenŝian ĉefurbodeŝanŝiregiono(shaanxi).certenun ekzistasrapidatrajnointerpekinokajŝiankaj atingasnurenkvarhorojsedlakostoestassamakiel oniuziaviadilo. uzislaplejnovajnteknologiajnmetodojnkaiilojn. Grupoeltiajfakulojestiskreintalaretpaĝon: meĉanism.grenkiuinteresiĝantoj, povastrovidetalajn,certeĝustajninformojn, komprenebleplibonajnollamiaj. VerkisSpirosSarafian KorosLesvos,Grekujo renkontiĝusunuealunurestoracioproksimeallia oficejo tiuĉirestoracioestisspecialapri makaronioj latutaxianestasspecialapritiuĉi manĝaĵo iliestastutafreŝajkajmanfaritaj oni havaslaebleconvidikielilifaraslapaston kielili knedasĝin kieldonaslaformonalmakaronioj ili estasĉindevenajmakaronioj laformokajlagusto estastutemalsimilaaltiudeitalujo italajmakaronioj estastrosimplaj enxianmakaroniojestasarto ili povasestitrevastaj,tremaldikaj,dikaj,longaj ili povasestidetrediversajgustoj enviatelerovi povashaniherbajviandaj,spicaj ĉio,kiononipovas imagi Chielismodiriskelivenosenlarestoraciopliposte kunkelkajdesiajamikoj,kiujestisenargentino sedmimiskompreniskajopiniiskeiliestosde Argentino mikajmiaedzinoatendisilinenĉitiu restoraziokiuspecialigassurmakaronioj finfine XianlaplejgravaantikvaĉefurbodeĈiniotroviĝasen Chielismoaperiskunduamikoj nisalutisunula centrodelandofaktepornunaepokoonipovasdirike aliankajsidiĝisenunugrandatabloenlacentrodela troviĝasenfinodecivilizaciokialpostxianekzistas restoracio sedunudeilituteneŝajnisestiĉinokaj nenio dezertoj Tibeto grandegajregiono kie miopiniiskeliestisdeargentino dumkelkajminutoj neniamvenis kieneniukomprenislagrandegan mihavisĉitiunopinion ĝislikomencisparoli evoluondeorientajurboj Xianantikvatutmonda kulturakajfinancacentro,nunestaslalimo tiu,kiu volasvojaĝipliokcidentennepredevaspasideĉitie kajdevasflugidexian kielmalnovelasilkavojo finiĝaskajkomencasdeĉitie EnXianjamvivasses milionojdahomoj,ekzistasduliniojdemetrookaj fariĝoslaŭlaprogramosepliniojentriaŭkvarjaroj. Nireirisen西安antaŭkvarjarojen2010kajvidisla plejgravajnantikvaĵojn Sonoriloencentro Terakotoj antikvamuzeo budismajsanktejoj sednunnineveniskielturistoj ninevenisporvidi laurbo sednivenisporvidiesperantistanamikon: WangTianyiChielismo,kiuestasprezidantode InternaciaKomercakajEkonomiaFakgrupo(IKEF) lihavasenxianunugrandankomercanoficejonkun dekoficistoj sedinteresaestas,keiliuzaskiel laborlingvonnuresperanton tielnivizitisilin ni LiestisdeGansu(lokoplinordedeShaanxi)kajneel ArgentinosedliĵusreveniselArgentino liamieno similisalhomodesudaamerikokajankoraŭlia hararoestistia litutenesimilasalĉinoj lia esperantanomoestistrezoro,liestiskomitatode 11 2

12 UEA rapidevenislagrandajbovlojkunlaspecialaj makaroniojdexian tielnibabilisiomete posteni irisaloficejodewangkuntrezorokajankaŭunualia esperantistoelpekino,kiununvivasenxiankaj laboraskunwang(liestaspensiulokajestiskunnien larestoracio) Wangmontrisalnilianinteresan oficejon,lianmalgrandanesperanto bibliotekon,liajn oficistojn,kiujparolasesperantonkajuzasĝinpor komercienrealamondo veremirindapormi Wangestistreĝojakajparolemasameankaŭestis TrezorokajniparolisgeneraleprilaEsperanto Movado iliinformismin,keenaziohomojplimulte kredasjelaideodeesperantoolhomojdeeŭropo, eniliajcerbojneekzistisdubojaŭpensojkielde Eŭropanoj iliinformismin,keproksimedexianen unubudhistamonaĥejounumonaĥoinstruas Esperantonkajonipovasrestitieporunusemajno,la tempodaŭrodelainstruado lanomodetiumonaĥo estismiaohui mitrovisunulibrodemiaoĥuienla bibliotekodewang ĝiestisunutradukaĵode budhismajrakontoj amoalvivo estislatitolodela libro,kiunliesperantigis enĝiestiscentmallongaj budhismajrakontojpriamoalbestojkajallakriminala kondutodehomoj ĉioestaskonektitaenvivo finfinewangdonacistiunĉilibronalmi niparolis longekajpasiekuntrezoro venisankaŭunu fraŭlino,oficistino,kajniaparoladoŝanĝisal komercado ŝidemandisninsemikonasionprila kernodeolivoj iliserĉasgrandajnkernojnkiuntre multeuzasĉinajartistoj finfinepostmultajhorojni decidisforiri,unuenipreniskelkajnfotojnkajposte varmesalutisninunuoficistoelbrazilo,kiulaboras kunwang WangĉefeeksportadasalBrazilo IliinvitisninallamonaĥejokieinstruasMiaohui,kie postunusemajnookazusesperanto konferencokaj Trezoroproponisalmi,kemiprezentukajparolupri Grekio sedlapostantagonnidevusforiridexian trofruematene Ellafenestrodeniahotel ĉambronipovisvidila gravajnantikvajnmurojndelaurbokajlabelegan sonorilonenlacentrodeurbo Noktiĝiskajlalumojestingiĝis pluvetis lasonorilo estisplibeladumlanokto homo deazio LapostantagonnireirusallacentrodeXianpor revidiporlalastanfojonlasonorilonelpliproksime niestisenlahotelo lapluvoplifortiĝis lasonorilo estismalfacilevideblaprolapluvo finfinelapluvo haltis.sedjeladekahoroonifermislalumojndela murokajiompostelalumojndelasonorilo lavetero similisaŭtunokajneaŭgusto nidevisdormi EnmiajpensojestisWangkiusukcesisfaritiomda gravajaferojkunesperanto liestisteknikistokaj laboristo lilaborusdumdudekjarojnenfabrikoĝisli malkovrisesperantoskiuŝanĝissiantutanvivon tiel kuntiujpensojmiendormiĝissenkompreni Nivekiĝistrefrue,ninemanĝisionkajirisrektealla bus haltejoporirialloŭguan miiristienenla 2010sedmineniamimagiskemireirusentiuĉi profundanlokondeĉinioaltiuĉitremalgranda vilaĝo tiammirestisnurkelkajhoroj nunmine sciaskiomdatemponirestostie antaŭeniperbuso irislasamanvojonen5horojnsednunminesciasen kiomdahorojniatingosloŭguan lasolaafero,kiunmikonas,estas,keloŭguan ankoraŭrestaskielunuveraspiritalokomalgraŭla epokodemono,turismo,komercokadelaĉina financaevoluo sedlademandoestas vereestus pliboneseneekzistusdemando porkiomdatempo ankoraŭĝipovosrezisti,kontraŭilamateriala evoluo nienirislabuson lasunokomencis reaperi miesperiskeposteaperosankaŭplida sunradiojkajlasunonekaŝossinmalantaŭlanuboj samekielmiajsentoj LapostantagonniforirisallamagiaLoŭGuan ĉitie loĝaslaŝifudemiaedzino(spiritainstruisto) en TiunĉitekstonmiverkisenPekinoenseptembrode ĈinioekzistasmultajspecojdeŜiFu,nenuristruistoj prispiritosedankaŭprimilitajteknikoj sedenloŭ GuantroviĝaslatombejodeLaoZieblelaplejspirita KorosLesvos(elGrekujo) 12

13 IntervjuokunKerstinRohdin intervjuisraitapyhälä,svedio Gotenburgo.Miiristien,eksciis,keenlaurboestas kelkajgejunuloj,infanojdeesperantistoj.ni renkontiĝiskajkuneeklernisesperanton,vagadis, dancis,farisvojaĝonaljunularaesperantogrupoen Jutlando(enDanlando,proksimealGotenburgo)Jam miekŝatislavivonenesperantio.mipartopreniskaj enlakluboporplenkreskulojkajenlaetajunulara klubo. TempovenisporpartoprenienTEJO kongresoj.tie miaperiskunmagrakonoenlalingvo,sedrenkontis junajnpersonojn,kiujboneparolis.miestiskuntiuj junuloj,kiujgajnislaoratorankunkurson.miaŭskultis, aŭskultadis,memoris,lernis.launua atingo eblene estisatingo,seddonaco.ekdemiajunuajpaŝojen Esperantiomihavislabonŝanconrenkontikorajnkaj boneparolantajnesperantistojndekiujmimulton lernis.mioftelerniskielinfanoperaŭskultado.mi menciaskelkajnnomojnelintermiajbonajgeamikoj, alkiujmimulteaŭskultiskajdekiujmimultelernis. EgonStarup Jensen,MauriceSujet,Jadwiga Gibczynska,ZofiakajJerzyFornal,RaitaPyhälä/ Salikokajmultajaliaj.Mirekomendasalĉiujnovaj esperanto parolantojserĉibonajnkunparolantojn. (ekzenekparoluenedukado.net). Aliaebla atingo estas,kemipostfortapersvado gvidis LarsForsmanalesperanto kurso.lidum15 KIELVIPRISKRIBUSAGADONDEVIAJ jarojvidislafamaninternacianesperantokursonen PARENCOJENESPERANTIO? Karlskogapopolaltlernejo.Liverkisplurajnlernolibrojn Enlagimnaziomiaonklorenkontisinstruiston,kiu estisfervoraesperantisto.kiellialernantoliinteresiĝis kajlibronprisialaboroenkarlskoga. kajlernisesperantonen1930 ajjaroj.miaonklo,olle Triaaferoestas,kemiorganizisturneojnenSvedio Olsson,fariĝisensialaboravivoinstruistokajliankaŭ porlafamajaktorojjadwigagibczynskakajjerzy Fornalkajporplurajprelegantoj,kiujparolispri multoninstruisesperanton. diversajtemojkajmiinterpretisilinofteantaŭpublikoj Likomencisinstruisianfraton,NilsOlsson(mia estontapatro)dumla30 ajjarojesperantalingvokaj enlernejoj.tionmifarisdum12jarojenlanomode esperantajideojvivis,multajhomojinteresiĝis,multaj SEF(SvedaEsperantoFederacio).Mikunlakluboen lernis.dumtiujjarojtiberiumorariuelrumaniovizitis OskarshamnorganizisSEF kongreson(125 partoprenantoj)kundekpersonagrupoelestonio kajloĝisensvedio.liaagadoantaŭenpuŝisla (komencedela1990 ajjaroj).ninomisĝinkultura interesonpriesperantoenlasocio.miajpatrokaj kongreso.triartistojesperantajeltrilandoj onklokunekuninteresitagrupofondisviglan esperantoklubon,kiuagisprikursojkajturismo.patro ekspoziciis,laaktorojerzyfornalprezentisteatraĵon Vagabondo deharoldbrown,zofiafornalowakaj ofteinterpretisprelegantojneldiversajlandojantaŭ Hans GuntherKrauseprelegis,ĴormarkajNataŝa svedapubliko.dominaskiĝisenvivantaesperanta kantisporlaunuafojoensvedio,laestonagrupo agado,sedneparolisesperanton. kantiskajrakontis.laartaĵojestismontritajentri diverslokajbibliotekoj.jerzyfornalmimprezentisen RAKONTUPRIPLEJGRAVAJATINGOJVIAJ! lernejoporetajinfanoj.aperisartikolojenlalokaj Tioebleestasmalfacila,ĉarĉioestaskunigitakiel gazetojkajradio. retoaŭkunteksitaperdiversajpecojdeŝtofo.miaj Dummultajjarojmigvidisesperanto kursojnenla unuajesperanto paŝojeksterlahejmo,ekstermia kadrodestudorganizo.kelkajellalernantojtrairisla hejmloko,estispasigiduonjaronengotenburgo.mi malsupranekzamenonkajakceptisgastojnel laboristie,sedferiojkajvesperojestistedaj.mi Pollando. eksciispritio,keekzistisesperantokluboen KIAMKAJKIELVIKONATIĜISKUNLALINGVO ESPERANTO? Esperantotroviĝisenmiafamilioantaŭmianaskiĝo. Tamenmiajgepatrojnekreisdemidenaskan esperantiston.mirenkontiskajaŭdisesperantistojn dummiainfanaĝo,sedmineniamparolisesperanton. Ĉiundimanĉonvesperemiaŭdismiajnpatronkaj onklontelefoneintersiesperanton oftelongajn interparoladojn.tiofariĝismagiadimanĉvespera endormigilo. EbletioielgvidisminsurvojenalEsperantio? 2 13

14 MitradukisdulibrojndeAstridLindgren, Emilode Smolando kaj FratojLeonkoro.Protiomipovis prelegipri LaVerkojdeAstridLindgren enpluraj landojeŭropajkajdumkelkajsemajnojenjapanio. HaroldBrownkajmihavisetaneldonejon,kiueldonis laal librojnkajplurajnaliajnlibretojnkajkajerojn.la nomodelaeldonejoestas Ulekso. Migvidiskelkajngrupvojaĝojnalesperanto renkontiĝoj.dumlaunuamiestisnur20 jara. BusvojaĝoalBudapeŝtakongreso1983.Enla1990 ajjarojmigvidisdekpersonajnvojaĝojnaltomsken Siberio,kajplurajntiajngrupojnalEstonio.Entiuj grupojestisankaŭkelkajneesperantoparolantoj.ili multelaŭdistion,kionpovasesperantoaldonial vojaĝo.niloĝisenprivatajhejmoj(ĉiamesp+ne esp).kunlaboriskunelsbethbormannpri Virina agado.enĝipartoprenissvedajpolitikistojelĉiuj politikajpartiojtiamensvedio.audrychilds Mee gvidisesp kursonporili. Sedplejgraveestaskomprenebleĉiujrenkontiĝoj kunbonajgeamikoj multaj ĝislamortodisigisnin. gejunulojpostniestispliliberajtrovipropranvojon. Sedpovasankaŭesti,kereteestasviglaesperanto vivo,prikioninesufiĉescias.laplejgravaen esperantomondoestaskunlaboro,internaciaj kontaktoj.kiamlamondofariĝaspliinternacia,kialnia internaciaideoneplifloraskajevoluas? LADIFERENCODEESPERANTOMOVADONUN KAJIAM. Ebleniageneracionaskitaen ajjarojne sufiĉezorgispriniajpostsekvontoj,nesufiĉezorgispri kreiniajnposteulojn.ebleniaj infanoj neaŭskultis kajsekvissiajn gepatrojn,kielniantaŭefaris.eblela KerstinRohdin(enladekstrakunruĝaĉemizo) estassvedaesperantistinokiu80 jariĝisenmajo 2017.MitrovasŝianE vivoninteresankajimponan:ŝi estisbonaorganizanto,eldonislibrojn,tradukisdu infanlibrojndeastridlindgren,kiujestassufiĉe konatajkajaperisankaŭendekojdaaliajlingvoj. IntervjuisRaitaPyhälä(enlamaldekstra) Perseo grekamito3/3 ĈeklifostariskatenitaAndromedokajĉelafinode sablobenkoŝiajreĝajgepatroj.lareĝokajlareĝino nepovisdisiĝidesiaamatafilino. Subitelamaroekŝaŭmiskajkomencisboli. Grandegamonstroleviĝisdelamaragrundo,disigis laondojnkajmontrisalperseosianskvamanglitigan korpon.andromedoekkriis,kajŝiajdesperajgepatroj komencislaŭtelamenti.lamonstroŝovisŝaŭman ondonantaŭsiantaŭenkajnaĝisallaklifo,kie 14 Andromedoterurigitekovrissiajnokulojnperblankaj manoj. Perseoŝvebismalsuprenallamonstrokajtiuprovis kolerekaptitiesombron,kiufalissurlaakvon.jen jamlaglavodeperseoestispuŝitaenlakorpondela gigantamarserpento.lamonstrosaltisellaakvoalte supren,sedperseopersiajflugilajŝuojevitisflanken. DenovekajdenovePerseopuŝislaglavonenĝin,ĝis lasangodelamonstrokolorigislamaronruĝa.la serpentobaraktiskajdefendissin.laglavobatojde Perseoŝajnenepovisdamaĝialĝi,laekimozajokuloj delamonstropersekutisĉiunmovadondelaheroo. TiujokulojmemorigisPerseonpriMeduzo.Rapideli tirislakapondemeduzoellasakokajmontrisĝinalla monstro. Jenlagigantaserpentotransformiĝisenŝtononkaj lamaroglutisĝin.vorticokrutakajprofundamontrisla lokon,kienlamonstrosinkissurgrundedelamaro. Andromedoforprenislamanojndelavizaĝo.Kaj porperseoestistio,kvazaŭekbriluslamatenaruĝo postŝtormanokto. LimetislasakonkunlakapodeMeduzo,la protektŝildonkajlaglavonsurlabordonkajrapidisal

15 lajunulinoporliberigiŝindelakatenoj.liankoraŭ neniamvidisplibelaninon. Jamproksimiĝislareĝokajlareĝinokajdankisalla kuraĝaperseo:"dezirualvioron,arĝentonkaj juvelojn,tiomda,kiomvivolas,dirislareĝo."mi donosalviĉion,kionvipostulas,ankaŭsklavojnkaj ĉevalojnelnobladeveno. "Plipreferaoloro,arĝentokajvalorŝtonoj, respondisperseo,"estuspormi,reĝo,viafilino Andromedo.Permesualmiedzinigiŝin,seŝideziras tion. AlAndromedoplaĉislajunaherookajŝikonsentis kunĝojo. "Miĝojas,dirislareĝo,"ketiakuraĝavirovolas edzinigimianfilinon.kieltriopokajplenademalĝojo nivenis,sedkielkvaropokajplenajdeĝojonireiros enlaburgon. Perseolevissiajnarmilojnkajlasakonkajmiris.La plantojkajbranĉoj,surkiujkuŝislasakokunlakapo demeduzo,ŝanĝiĝisenŝtonecajnkoralojn.kajkelkaj, kiujestistuŝitajdelameduzasangokoloriĝisruĝaj. Lakoralojkomenciskreskikajlamarajnimfojpliigisla miraklonsublaakvosurfaco.enlamarajprofundoj kreskiskoralajarbustaĵoj. Perseoiriskunlareĝo,lareĝinokajAndromedoen laburgonkajtieonifestispompangeedziĝon.lareĝo havigisallapopolofestmanĝonkajtiu,kiuvenisenla urbon,trovisplenantablonkajpovismanĝikajtrinki laŭplaĉe. Enlaburgobankedislaplejelstarajnobelojkunla reĝokajlareĝinokajeniliamezosidislafeliĉa PerseokunAndromedo.Gajetintiladislaarĝentaj pokaloj,ladomoodorislaŭincensokajflorojkajla sonadodelirojplenigislaĉambrojn.sedmezedela gajababilado,ridadokajkantadosubitemiksiĝisella direktodelakortoarmilatintado,bruokajbatalkrioj. Enlafestenanhalonsturmis,sekvatademilitistaro, laplifruaamikodeandromedo,fineo.liiampetis edzinigiandromedon,sedkiamminacisŝinlapereo,li neprotektisŝinkontraŭlamonstro. NunlistariskunlevitalancoantaŭPerseokajkriis: "MivenasporvenĝilarabondeAndromedo!Miestas ŝiaĝustafianĉo! Perkielebleplejgrandafortoliĵetislalancon,sed netrafisperseon,kajlalancoborissinenkusenon. Tioestislasignoporlabatalkomenco. LamilitistojdeFineokomenciskruelan sangoverŝiĝon,iliĉirkaŭisperseonkunsiasupereca fortokajurĝislinallamuro.kuraĝeperseodefendis sinkontraŭlamalamikojpersiaglavo,ĝislaarmiloen liamanofariĝisvarmega.kiamlividis,keminacaslin malvenko,likriis:"kiuestasmiaamiko,tiuforturniĝu! KajpostelitirislakapondeMeduzoellasako.Li etendisĝinallamalamikojkajmemforturnislakapon. PerunufojolaadeptojdeFineorigidiĝis. Iliajlevitajkajfortearmitajbrakojfariĝisŝtonaj,tiel, kielankaŭlamanojkunlaeltiritajglavoj.perseopaŝis tralaarodelaŝtonigitajmilitistojkajserĉisfineon.la malkuraĝaiamafianĉokaŝiĝis,forturnislakaponkaj petisperseonprikompato. "Viestissufiĉekuraĝadisverŝifremdansangonkaj mortigipacemajnhomojn,dirisperseo,"tiakuraĝo meritasmonumenton. LietendisalFineolakaponde MeduzokajFineosilentiĝiskajrigidiĝis. AnkaŭlaŝtonaFineohavistimemanvizaĝesprimon kajkaŭrismalkuraĝeenangulo. Perseonerestadislongeenlafremdalando.Li esperisrevidisianpatrinon.tialligrimpiskun Andromedosurŝiponkajvelisallainsulo,kieli ekvagisporaventuroj. Lareĝopovisnurmalfacilekaŝisianĉagrenon, kiamlividis,keperseorevenassanakajhavasjunan edzinonĉesiaflanko. "Ĉuvieblefinfineankaŭkunportislakaponde Meduzo? lidemandismokeme. "Mikunportisĝin,respondisPerseoridete. "Misciis,keviestasaŭdaca,mokislareĝo,"sedmi nesciis,keviankaŭpovasmensogitielaŭdace. "Ĉuvi,reĝo,volasvidilakapondeMeduzo? demandisperseo."minekonsilastionalvi.kiuvidas ĝin,fariĝasŝtono. "Sciasnurladioj,dekiuvidetranĉislakapon, mokegislareĝo,"ebledevirŝafoaŭdeŝafo. Perseokoleriĝisprolavortojdelareĝo.Li deturniĝis,malfermislasakonkajmontrislakaponde Meduzoallareĝo.Kajtiumomentetransformiĝis ankaŭlamalfidemareĝoenŝtonon. Lapatrinoaŭdisdelaservistoj,kePerseorevenis kajrapidisrenkontealli.ĝojpleneŝiĉirkaŭbrakisla filonkajbonvenigisankaŭlianedzinon. "Garduvinkontraŭlareĝo,ŝiavertisPerseonkaj rakontis,kelareĝovolaspereigilin. "Neestasplukaŭzoporzorgo,dirisPerseokaj rakontisallapatrino,kiookazis. Perseofariĝisreĝo.LiviviskunAndromedokajsia patrinosurlainsulo.seddelamalnovaorakololine povisfuĝi. AmikareĝoinvitisPerseonalfestajludojensian urbon.perseopartoprenislakonkursojnkajĵetisla diskontielmistrafe,keĝifalisenlaspektantaronkaj frakasislakraniondemaljunulo.lamaljunuloestislia avoakrisio,kiumultajnjarojnantaŭeordonisĵetisian filinonkajlaneponenkestoenlamaron.protimopri laorakololaavofuĝiselsiaburgokajvagadis kamuflitetralamondo.sedlasortotrovislinkajla orakoloplenumiĝis. 15 2

16 ProfundekortuŝitePerseoenfosissianmalfeliĉan avonkajreirisalsiaregno. SaĝeregisreĝoPerseo.Lasorĉodonacojnli redonisalladiinoatena.nurlasakonkunlakapode Meduzoliankoraŭretenisdumcertatempo.Neniu malamikokuraĝisatakilianlandon.lakapode Meduzoprotektisdolĉanpacon. TiunĉigrekanmitonprilaboriskajproduktisVladimir TürkkajJarkaMaláelĈeĥio. Fonto: 2017/04/perseo 33 greka mito.html Kioniestaskajkionnicelas(7) 7.Homaemancipiĝo SPOMENKAŜTIMEC Verkisto ĝiportasninsuperlalandlimojnkajrenkontigasnin kunlaaliajhomoj,moroj,kulturojkajmondoj. Ĉiulingvoliberigaskajmalliberigassiajnanojn, donantealililapovonkomunikiintersi,barantela komunikadonkunaliaj.planitakieluniversala komunilo,esperantoestasunuellagrandaj funkciantajprojektojdelahomaemancipiĝo projektoporebligialĉiuhomopartoprenikiel individuoenlahomarakomunumo,kunfirmaj radikojĉ esialokakulturakajlingvaidenteco, sednelimigitedeili. Multajnhomojnkiujnĝiallogis,ĝisorĉisperaldona plezurigaeco:ĝiebligasalsiajuzantojkreivon la parolantojdeesperantoĝuaslalingvon,ĝidonasalili plezuronde"trafaŝerco"kaj"kvalitavino"(laŭpiron), ĝidonasplaĉonallaparolantodumtiuornamassian frazonpervortumojsukplenajkajnuancitaj,kiajnla denaskalingvooftenekapablasproponi.nemalplida plezurodonasĝialladeĉifronto,laakceptantodela mesĝo. Niasertaskelaekskluzivauzadodenaciajlingvoj neeviteblestarigasbarojnallaliberecojde sinesprimado,komunikadokajasociiĝo.niestas movadoporlahomaemancipiĝo. Esperantorompaslakadrojnenkiujnperforte enfermasninlaedukiĝo,alkiuniestassubmetitaj.ĝi proponaspliajnfenestrojnallasciojdelamondoper rimedojmodestaj,rapidajkajnekostaj. ESPERANTOenirisladekduanjardekondesia ekzisto.kvankamtioestas"nuretaparentezodela historio,nurfingroĉerpetoellasenfundatempujo"(laŭ laakademianoivorotkviĉparolintaprila tempopasado),restasprofundajspurojdeesperanto enlamondokiuninĉirkaŭas. KvankamEsperantoprosiadevenokajsiajceloj ankoraŭneelluktisporsilastatusondelalingvo egalrajtaallaaliajlingvoj,kajkvankamĝimem ankoraŭatendassianplenanemancipiĝon,intertempe ĝiemancipassiajnparolantojn.esperantotamenne portasemanciponalĉiujsiajparolantoj.nurtiujnĝi komfortigasperemancipiĝo,kiujkapablaseluzila latentajnriĉojndelalingvo.laparolantojkiujinvestis enlalingvoniompliollaenergionkajtempon necesajnporlabazalingvoakiro,estasabunde rekompencataj,precipekiamiliesploraslaeblajnsed ĝisnunankoraŭneplugitajnvojojndelainternacia apliko. UnueltiujfokusojenkiujEsperantoelstarisenla pasintajjardekojestaslaemancipiĝo.esperanto helpisalmultajsiajuzantojliberigisinelladependo delanacialingvokajlanaciakulturo,kienplantisnin lanaskiĝo.ĝilevassiajnuzantojneksterlalimojnen kiujnoninenfermislanacialingvokajlanaciaeduko, 16

17 DumonialirasEsperantononinekonjektasties emancipandimension.ĝilasassinmalkovripoiome, ĝimontrassinkielkromrezultondelalingva alproprigo. Esperantokunsiportasalironalmultspecajkaj diversfonajscioj.kvankamniĉiujplurfojefariĝas atestantojpritiokeesperantoneestasestimata, evidentiĝaskeeĉtiujkiujneestimasesperanton, montrasestimonallasciojkajspertojakiritajperla internacialingvo. Kionalportoslair penosuprenenlajardekojvenontaj dependosĉefedeni,lauzantojdelalingvo,kajdenia kapablonenurĝui,sedankaŭtirilakonsekvencojnel lamalsklavigokajegalrajtigokiujnesperantoebligas. "Laesperantismoestaspenadodisvastigienlatutamondolauzadondelingvoneŭtralehoma,kiu 'neentrudantesinenlainternanvivondelapopolojkajneniomcelanteelpuŝilaekzistantajn lingvojnnaciajn',donusallahomojdemalsamajnaciojlaeblonkompreniĝadiintersi,kiupovus servikielpacigalingvodepublikajinstituciojentiujlandoj,kiediversajnaciojbatalasintersiprila lingvo,kajenkiupovusestipublikigatajtiujverkoj,kiujhavasegalaninteresonporĉiujpopoloj.ĉiu aliaideoaŭespero,kiuntiuaŭaliaesperantistoligaskunlaesperantismo,estasliaaferopure privata,porkiulaesperantismonerespondas." ElDeklaracioprilaesencodelaesperantismo(Bulonjo ĉe Maro,1905) mez nivela DankonAmiko(7) declaudepiron (9) DumRikardotielbeleroliskiel arestanto,dis opiniojnetreamike esprimiĝisenlatujapudadancejo. Restuĉitie,sevivolas,sedmi nelasoslinsolakontraŭŝtelisto ebledanĝera, Katarinadiris decidplene. Milannetujrespondis.Lineĝustekompreniskial, sedtiuideoneplaĉisalli.fine,lieligiskelkajnvortojn, kiujnlikvazaŭprenisellabuŝodesandro,laamiko matenerenkontita: Senikonstantekuroshelpilinĉelaplejsimpla problemo,lineniamfariĝosveraviro,lirestosplorema infaneto,eĉseliestaskorpeplifortaolmultaj, perfektekapablasindefendi. SedKatarinanurlevislaŝultrojn. Miiras, ŝidiris. Farulaŭviaplaĉo. Milannurpovisirikunŝi. Estaslatujapudakonstruaĵo, ŝipluparolis. Ne povusestipliproksime. PostkelkajmomentojililaŭirislamurondePlinov. Help! sonisvoĉodeiesube,kajaŭdiĝisbruo, kvazaŭiubatusion. EstasRikardo! Katarinadiris. Kielnipovas...? Venu, Milanrespondisekkurante, mimemoras, kiunpordonuzaslasekuriks gardistoj.ankaŭmiiam sekuriksisĉitie.certeĝiestosmalŝlosita.jen,ni alvenas. Sediomantaŭolliektuŝislapordon,ĉi lasta malfermiĝismem,milanmirekonstatis,keelpaŝasulo vestitapersekuriks uniformo,kajketiuulohavas vizaĝon,kiun,fote,lapolicovastediskonigis:teroristo, kiurespondecasprilamortodeplurajdekojdahomoj proeksplodo,kiunliokazigistagmeze,antaŭkelkaj semajnoj,enlokoplenajepreterpasantoj. Liproviskaptilin,sedlaaliasendisallibatontiel fortan,kemilanfalissurlatrotuaron.lajunulotamen neperdistempon.kelkajmomentetojsufiĉis,porkeli restarigusinkajekkurupostlateroristo. (10) Katarina,dume,pasisenlaĉiovendejon.Ŝisukcesis farilumonkajdirektissinlaŭlasonojallamalsupra loko,kierikardoestisenŝlosita.feliĉe,laŝlosiloestis enlapordo.tiunŝidofacilemalfermis. Katarina! Liĵetissinalŝi,ektenisŝinensiajbrakoj.Ĝiskisoli nekuraĝisiri,kvankamliforteemis. Rakontu!Kiookazis? Ambaŭinformislaalianprilaĵusajokazaĵoj. SedliestasSekuriks gardisto! Tutene!Veragardistotielneagus.Kiamlifaligis Milan,estisklare,kelivolasplejrapideforkuri. Honestulonefarussimile.Lisukcesishavigialsi uniformon,ĝusteĉarliantaŭvidislariskonrenkontiiun kielvin.lisciis,ketioestigoshezitmomenton,kiunli povossukceseuzi.sednineperdutempon.tiuulo estasdanĝera.ŝajnasalmi,kemijamvidislian vizaĝon.ialĝielvokasionmortigan.kieliestis?kionli faris?niirutujkontroli. Rikardobonememorislalokon,kietroviĝisla 17 2

18 ombro,kiamlimalkovrislaulon.ilitieniris. Rigardu,tio...tiuafero,kiunlifiksissubla montrotablotieĉi...ĉutioneestas...mimemoras,kial liavizaĝoŝajniskonata!estasunueltiujteroristoj, kiujnlapolicoserĉas.fotojdeliaperisĉieenla lando.ĉuvinevidis?enlastacidomoiliestassurĉiu muro,kunindiko,keseiupovasdoniallapolico informon,kondukantanaltrovo,liricevosmi ne memoras kiomdamono.nitujtelefonuallapolico. Katarina,mipetegasvin,tionnefaru! Lasonodelarikardavoĉomirigislaknabinon,tiel timplenaĝiestis. Sed...ninepovaslasiĉition...kialnetelefoni? Mialaborpermeso!Ĝiestasmalvera!Selapolico esploros,pridemandosmin,ĝicertekontroloskaj... Ilitionnerimarkos,aŭnekonsideros. Mitimas.Miprezentisminallapolico,kiamJanĉjo ŝtelismianmononkajmianveturbileton.ilidojam sciasprimi. Tioestastutealiaafero.Iline... JelanomodeDio,mipetegasvin,Katarina,lasu minekstertiuafero. Nu,miprovosneenmiksivin,sednihavas respondeconantaŭlamultajpersonoj,kiujntiuaĵo povasmortigi.ĉiaokaze,videvastujinformilacentran oficejondesekuriks.vinepovasŝajnigi,keokazis nenio. Rikardotremistutkorpe.Likapablisdirinur: Terure,terure! Kajpostmomenteto: Ĉumidevosdirilaveron?Keminedefendismin? Kemilinlasisenŝlosiminiesubtere?Mitujperdos mianlaboron! Nu,laveronnipovasaranĝi.Nipovasdiri,kevi proviskaptilin,sedkelisukcesissinkaŝienla magazeno,kajposteforkuri,sedke,vidantelalokon, kielikaŝfarision,viiriskontrolikajtrovisĉitiunaĵon. Vipravas.Miestasmortetima,sedmikomprenas, kenenionalianmipovasfari.miirostelefoni.ĉuvi bonvolasvenikunmi?viaapudstaroestasege necesa. (daŭrigota) Ellalibrode"DaoDeJing"verkitadeĉinafilozofoLaocio,fondintodeTaoismo(13) ELLAUNUAPARTO TAŬO RimarkojdeAnniespera 25 rimarkindas,keunuellasignifojdelavortonuntempeja Ekzistasio,kioestassen diferenciĝoperfektigita. AntaŭolestisĈielokajlatero,ĝi jamestis, tielkvieta,tielsola. Soleĝistaraskajneŝanĝiĝas. Encirkloĝiiradaskajneendanĝerigassin. Onipovasnomiĝinlapatrinodel'mondo. Minesciasĝiannomon. MinomasĝinTAŬO. Penedonantenomonalĝi, minomasĝingranda. Granda,tiosignifasĉiammoviĝanta. Ĉiammoviĝanta,tiosignifasforan. Foran,tiosignifasrevenantan. TielTAŬOestasgranda,Ĉielogranda,Tero granda, kajankaŭlahomogranda. Kvargrandaĵojestasenlaspaco, kajlahomoestasunuelili. Lahomosekvasallatero. TerosekvasallaCielo. ĈielosekvasalTAŬO. TAŬOsekvassinmem. Prilavorto endanĝerigas (fonetikeĉinlingvedai) estas"danĝera",sedenlaverkitatempo,temaspri "mallaborema/maldiligenta". Vilhelmo: "Onipovasnomiĝinlapatrinodel'mondo. Vd.elWangChongfang: "ĜipovasestirigardatakiellaPatrinodeĉiosublaĈielo." RimarkojdeWangChongfang "Tioĉiestasunuellaplejgravajĉapitrojdelafilozofiaverko delaŭzi.ĝipriskribaslataŭonkielionestiĝintanjamantaŭ ollaĉielokajlaterokajĉiujaliajekzistaĵoj.lataŭoestas transcenda,ĉarĝiestastranslahomajsensoj.ĝiestas movopovakajĉiammoviĝas.enlauniversoekzistaskvar grandajestaĵoj,t.e.lahomo,latero,laĉielokajlataŭo. Kompreneble,laTaŭoestaslaplejaltainterlakvar,kajelĝi naskiĝislatrialiaj.entiuĉiĉapitroestasaparteatentinde, kelaŭziuzaskvaresprimojnporpriskribilamovadondela Taŭo:estisenfinegranda,iradikonstante,atingiforen, reveniallaorigino.kunmetantepoparetiujnĉikvar esprimojn,likonstruastrifrazojn,kiujmontraslaprocezon delamovadoensenfinajciklojdelataŭo.jenlakarakteriza trajtodelamovadokajlaeternecodelataŭo. (daŭrigota) 18

19 MallongaHistoriodeFilozofio(19) Saluton, Enĉitiunumerodeniarevuetoni daŭrigaslamallonganhistorionde FilozofiokunfilozofoJean Jacques Rousseau. VasilKadifeli Jean JacquesRousseau( ) Enlajaro1766,fremdulo estissidantaenlateatrejo dedrurylaneenlondono. Laspektantojestispli isteresiĝantajpriliolla teatraĵo.tiuhomoestisla famasvedapensulojean JacquesRousseau,kiu estisinvititadelaapude sidantafamulodavidhume (vidunumeron#19). Rousseauestisfamaenlakampodeliteraturokaj filozofiokajjamkelkajelliajlibrojestispalermesataj perlaeklezio.rousseaupensis,kelaverareligio estasenlakorodo,oninebezonaspompajnritojnpor tio. Ensialibro Prilasociakontrakto liskribis: homo naskiĝasliberatamenliĉieestasenkatenigitaper ĉenoj.larevoluciistojjamparkerigisliajnpensojn kore,kielfarislafamafrancagvidantomaximilien Robespierredumlafrancarevolucio.Ilivolisliberigi lapovrulojndelaĉenojperkiujlariĉulojkajnobluloj enkatenigisilin.ilivolisveranlibereconaldoneal fratecokajegaleco.rousseaumortisdekjarojnantaŭ lafrancarevolucio,sedlituteneaprobuslafaraĵojn derobespierre,kiusenkapigislamalamikojnper gilotinodumla teroraperiodo delafranca revolucio.tiujnepovusestilapensojderousseau, sedpreferelapensojdenikolomakiavelo(vidu numero#011). SedRousseauestisoptimismakajasertiskelitrovis solvonporplibonigilasituacion.liaasertoestisbazita surla ĝeneralavolo.la ĝeneralavolo estislaplej bonaaferoporlatutakomunumokajlaŝtato.sameal ThomasHobbes(vidunumero#012)kajJohnLocke (vidunumero#016),kiamonivolasvivikuneoni devasforlasipartondesialiberecoproladiversaj regulojkajleĝoj.do,ĉuvereeblasestiankaŭlibera? Lidiris,keporvivienkomunumoonidevasobeiĝiajn regulojn,doanstataŭlapensojdeoniakontraŭialtiu obeado,onidevaskunigisiajnpensojnalĝi. Sed,porkeninemiskomprenulaaferonnidevas doniekzemplon:ĉiujvolasmalaltajnimpostojnkajtio jaestasiloenpropagandado.do,seonidemandus pritio,lapublikoelektuslamalaltajnimpostojn. Tamen,tiuneestasla ĝeneralavolo.laŭrousseau ĝiestasla ĝeneralavoĉo delapublikoprikioili devasvoli neporlabonodekelkajhomojaŭparto delakomunumosedporlatutapopolo.do,prefere impostojdevasestisufiĉealtajporlabonodela komunumo.lahomojdevasvoleobeialleĝoj,kaj leĝojdevasestialmenaŭenakordokunla ĝenerala volo.tielanstataŭhomojpostkurisiajnprofitojn,ni kreossistemon,kiuprizorgoslakomunumajn profitojn. Leĝojndevasfariiuinteligenta leĝisto kajleĝoj devasestienakordokunla ĝeneralavolo.plueĉiuj homojdevasestipartodetiu leĝisto.tamenseoni nevolasobeialla ĝeneralavolo tiam,tiudevasesti perfortodevigotaobeialĝikajtiel,tiuestos liberigota!tioŝajnasabsurdasedporrousseauĝi estisnormalaafero.homojestaspartodepligranda grupodoilidevasobeila ĝeneralavolo,ilinurtiam povasestiliberajenedeĉitiugrupo.tioebleneestas bonekomprenata,sedpostajfilozofaltioaldoniske onidevasfarisiajn politikajnpreferojnkajelektojn libere. Rousseaupasissianvivonvojaĝantedelokoalloko Rousseaukredis,kehomojnatureestisbonaj.Seni porevitipersekutonprosiajpensoj. estusvivantajizoliteenarbaro,tiamtuteneokazus problemoj,sedniformisurbojn,niforlasisnaturonkaj (daŭrigota) komencisloĝikune,doniformiskomunumonkajpro tioekaperislamalbonaĵoj.tielkomenciskonkuradoj enlapopoloporprotektiiliajnprofitojnkajiliprovis regiunusuperlaalia.niplueinventismononkajtio rezultisalpluajterurajpsikologiajmalsanoj.civilizacio koruptisĉion. 2 19

20 Nekrologo:MichaelBond( ) Jela27 adejunioforpasismichael Bond,anglaverkistokonatapri Paddingtonlaurso,nun klasikaĵo deporinfanalibroserio.lahero estasursidoelsovaĝaperuo,kiu amegasmarmeladon,kajkiu alvenaslondononkielklimatarifuĝinto.ĉirkauxsia koloestasakroĉitaletereto,kiulegiĝas Bonvoluzorgi priĉitiuurso.iamenlondono,ĝisenespereprovas parolikunhomojkajpetihelpon,sedĝiestasignorita. Ĝifinfinerenkontosbonkoranfamilionkiuadoptosla kompatindulon.ilinomasĝinpaddington,lanomode lastaciodomokieilitrovisĝin,ĉarilineeblasprononci lianursannomon.larakontoparolaspriladuobla kulturaŝokospertatadepaddingtonkajsianova familio.lalibrorakontasamuzajokazaĵondum Paddingtonmalrapideadaptiĝasalsianovavivloko. BaşakAray,Turkujo kiujnrifuĝintojalfrontas.aliainteresafaktopri Paddingtontemasprisiaspeco:liapartenasal vundeblasubspeconomataokulvitraurso.ĉitiujursoj troviĝasnurenlaandoj(montojensudameriko),kaj riskasmortonkaŭzedeperdodehabitato. Bondnaskigxisen Newbury(Berkshire, Anglio)kajstudisen Reading.Dumladua mondmilitoliservisenla Reĝa Aerfortokajla Middlesexregimentodela Britaarmeo.Antaŭsia karierokielskribisto,liestiskameraistoĉebbc.la rakontondelaursopaddingtoninspirisallipluŝa urso,kiunliaĉetisokazedekristnaskavespermanĝo enlajaro1956.ĝiestistutesolasurlabretoen vendejo.tiotristigisbond on,kiutujaĉetisĝinkiel donacoalsiaedzino.laparonomislaurson Paddington,ĉartiamililoĝisapudlasamnomata Londonastaciodomo.Bondkomencisverkirakontojn priĝi,kaj post10tagojlijamhavislibronensiaj manoj.launualibrodelaseriopaddingtonestis publikigitaenlajaro1958kajlaserioĝislajaro1968. Lasukcesodelalibrojtiomdisvastiĝis,keeblisalla verkistoforlasisianlaboronkajdediĉisinalplentempa verkado.35milionojdapaddington librojestisvenditaj Paddingtonfakteestaskortuŝarakontoinspiritade ekdelaunuapublikigo.iliankaŭestastradukitajal40 rifuĝintajgeknabojkiujnbondvidisdumlamondmilito, diversajlingvoj.larakontodepaddingtonestis kajkiujestisalportitajenlastaciodomoreading, adaptitaaltv serioĉebbcenlajaro1975,kajalkino akompanitajnurdemalgrandasakokajmanskribita enlajaro2014.bondricevisordenondebritaimperio leteretoakroĉitaalsiajkoloj.perlaĉarmapersoneco prosiaverko. depaddington,bondinvitassiajnlegantojnal kompatoporrifuĝintojkajedukasilinpriproblemoj, Verkis:BaşakArayelTurkujo TahsinYücelkajliaromano Mensogo BaşakAray,Turkujo anstataŭigi lamalnovajn kiujdevenis elfremdaj lingvojkiella araba,persa kajfranca. Kontraŭ konservemaj kritikoj,liinsistisprilagravecodelakreemapovode TahsinYücelestasĉefekonataporsiajkontribuojen lalingvokajĝialiberauzadoperĉiujhomoj(ĉefede pensuloj,artistojkajverkistoj)porkeiliplibone laturkalingvoreformado.linenurkoresubtenisla lingvoreformondumsiatutavivoensiajteoriajverkoj, esprimisiajnideojn. sedlimemankaŭkonstruisnovajnvortojn,por TahsinYücel( )estis gravaverkisto,tradukistokaj semiologistodeturkujo.lifinisla GalatasarayLiceon,postestudis enistanbulouniversitatoenlafako defrancafilologiokajdiplomiĝis. Sedlidaŭrigissiajnstudojnenlafakodesemiologio. LiirisalParizoporpliajesplorojkajpreparissian tezon.lirevenisalistanbulokajdoktoriĝis. 20

21 TahsinYüceloftedeklarissianadmironporlafaraĵoj deatatürkpormodernigiturkujon.kiellingvisto,li interesiĝisĉefeprilalingvaaspektodela modernigado,kajliĉiamdefendislanovajnvortojn. Dumliajklopodojtradukistrukturismajkajsemiologiaj verkojlienkondukisnovajnturkajnvortojnkiel alternativojnporlaterminologioenĉitiujfakoj.li estasapartefamaporlatradukaĵojdelaverkojde ClaudeLévi StrausskajRolandBarthes.Krome, GustaveFlaubert,RaymondQueneau,MarcelAymé kajjoris KarlHuysmansestasinterlafrancaj novelistojkiesverkojntradukistahsinyücel. LiaintensatradukagadooferisalTahsinYücelgravan ŝanconporkonatigisiajnneologismojn.ĉitiujofte rimarkiĝaspersiafidelecoalpureturkajradikoj. TahsinYücelgravigislalingvanpurigadonĉarlaŭli tiellalingvofariĝaskompreneblaalĉiuj,eĉsen instruado.ensialibro DilDevrimi aŭ Lingvorevolucio likontraŭislamalnovajnvortojnĉar iliestisnealireblajalordinarajhomoj.fakte,por TahsinYücelkajlaaliajreformistoj,laosmanalingvo estis artefarita lingvokiunurestiskomprenatakaj aktiveuzatadeiaprivilegiamalplimulto.la reformistoj,postlafondodelaturkalingvaasocioen lajaro1932,komencisesplorilokajnparolojnenla tutalando,porkolektivortojnkajesprimojnuzatajnde lapopolo.iliuzisĉitiujnmaterialojn,unueporenigi ilinenlaoficialalingvo,posteporkreinovajnvortojn bazitajnsurili.iliankaŭremalkovrismalnovajnsed verajnturkajnvortojnellajarojantaŭlafondodela OsmanaImperio,kajsukcesepopularigismultajnde ili. Unuflanke,la turkigado celisfaciligilalingvonporke ĝiainstruadoestupliefika.antaŭĉio,laoficiala adoptodelalatinajleterojmultepliigislalegkapablon dehomoj.laturkaskriboreformoestasgrandaafero, kiuankoraŭhodiaŭimpresashistoriistojnsurbazede ĝiaradikakajsubitarealiĝo.ottojespersen,dana lingvisto,kiupledisporinternaciahelplingvokajmem kreislalingvonnovial,laŭdislalatinigadonen Turkujo.Aliflanke,lalingvoreformoestispartodela proksimiĝodeturkujoallaokcidentopostlafondode larespublikoen1923.forlasilamalnovanuzatan lingvonkajkonstruinovanalternativon,estisankaŭla negadodelaestintecokajlaanstataŭadodeĝiperla nova,postrespublikakulturo. Ĉefelaarabajkajpersajvortojestisligitajalislama tradicio:do,lakreadodelokaj, pureturkaj alternativojcelislaforigondelaislamainfluoella publikakonscio.lalingvoreformadoestisfaktepli ĝeneralasociamovado,kieslimojneestisnursur lingvo.tahsinyücelpublikeesprimissiansubtenon porambaŭaspektojdelareformo.kontraŭla defendantojdelamalnovalingvo,liafirmis:lingvo estasiloporhomoj,kiujvolaskomunikikajestastute ĝusteadaptitiunilonallabezonojdehomoj.inter vortokajkonceptoneestasnaturaaŭdivinaligo, homojrajtasproponinovajnparolformojnlibere. Esperantistojhavaskorinklinonallingvoj tial,mi pensas,ke Yalan aŭ Mensogo estaslaplejinteresa interlanovelojdetahsinyücelporniajlegantojĉarĝi temasprilingvistoaŭ,pliĝuste,kvazaŭlingvisto.la herooyusufestaslegemaknabo,kiuamegas enciklopediojnpliolĉiujaliaj.ensiajunecoliperdis sianpatronkajneplumemoraslin.liavivoŝanĝas kiamensialernejoalvenasnovalernantoellondono kiunomiĝasyunus.liĉiammemorosiliajnunuan renkontiĝonkielmiraklon.yunushavasrimarkindan karakterizaĵon:liestasbalbutulo.ĉiujaliajknaboj mokaslinprotio,tamenyusufĝojeamikiĝaskunlikaj litielkoreadmiraslin,keiompostiomyusuf konvinkiĝas,keyunusestastielbrilakajunikaknabo, dobalbutecocertedevasestiiasupereco!yunus venasderiĉafamilioloĝantaentrebelakvartalode Istanbulo.Ankaŭliperdissianpatrinon,dosiapatro kajlapatrinodeyusufproksimiĝasunulaalianĝuste tiel,kieliliajinfanoj.dumsiaunuavizitoĉeyunus, Yusufĝojemalkovraslagrandegankolektonde enciklopedioenladomodesiaamiko.tiulokoŝajnas kielparadizoalyusuf!laduamikojrapidefariĝas nedisigeblaj.iliakomunaamoporlingvojkunigasilin. LabalbutecodeYunusinspiraslinkajsianamikon serĉiuniversalanlingvon.kontraŭĉiujaliaj,kiel instruistoj,librojktp,kiujasertas,keunueaperis paroladokajnurposteĝinsekvisskribado,yunus obstineargumentaslainverson:unueaperislaskribo kajpostehomojkomencisparoli.hontantadesia balbuteco,yunuskreastiunteorionporkonvinkisin kajlaaliajn,kelaaperodelaparoladoestisla komencodedegenerado.yunusofteparolasprila superecodebestoj,ĉarĉiuspecoparolasunulingvon, kvankamhomojparolasmultajnlingvojnkajprotioili estasdisajkajkonfrontaslingvajnbarilojn.parolado nuraperisposte,pensasyusufkajyunus,doĝine povasestikonsideratanatura sekveoninepovas dirikebalbutecoestasmalkapablo. Enlavivodeduamikojkomencasnovaperido:ili sencesediskutaspritiuteorio,kajlegadasportrovi pruvojn.laŭyunus,balbutulojestashomoj,kiujne 21 2

22 adaptiĝisallaartefarintecodelahomajlingvoj,doli estaslataŭgahomoporvenkiĉitiunartefarintecon kajproksimiĝiallanaturalingvo kiellalingvode birdoj.yusufkajyunusankaŭkomencaslerni fremdlingvojnporplibonedetektilaartefarinteconkaj providivenilaoriginalanlingvondehomoj.yunus promesasskribilibronporpruvisianteorion,kiunli nomos universalalingvistiko,ĉarĝiparolosprila lingvodeĉiujspecoj nenurprilalingvodehomaro. kielhermito.sedliafamodaŭrekreskas.postjaroj, malproksimakonatulokiuadmirasĉitiun lingviston sukcesaskontaktilin.liinsistas,keyusufpartoprenu lainternacianlingvistikankongreson,kajeĉmalfacile, sukcesaskonvinkilin.enlakongreso,kiamyusuf komencasprezenti sian teorion,onitujfajfaslin, grandadisputookazas.dumladisputooniperforte elprenaslaprezent paperojndeyusuf,sedoni ŝokiĝasĉariliestasnurblankajpaperoj.ĉitiuokazaĵo ankoraŭpligrandigaslafamondeyusuf,kiununestas KiamYunusmortigassinpromalsukcesaamo,sia jamkonatakielgrandegalingvistorespektataenla patroedziĝaslapatrinondeyusuf,kajadoptaslin. tutalando.yunus,kiuestislaoriginodetiujideoj,nun YusufnunnomiĝasYusufAksu,preskaŭsamekielsia estastuteforgesitakajyusufĝislafinodesiavivo mortintaplejbonaamikoyunusaksu.linunloĝasen daŭresuferasprolamensogokiunlisenintence ladomodesiaamiko,kajkomencasviviekzaktetiel, daŭrigis.do,yusuf,laheroodetahsinyücelestas kielliaamikovivis,kunlasamajservistoj,ĉirkaŭitede homointroverta,sociemallerta,daŭrefidelakaj lasamajmeblojktp.lineniamforgesossianamikon, premokupitadesiajideojkajsiaamobjekto. Ĉar kajneforlasossianlingvoteorion.listudasenla TahsinYücelaktiveokupiĝisprisemiologiokaj universitatonurdummallongatempo,tamensufiĉe antropologio,oninemiras,kesociajlegendojestasla longeporgajnilascivolemonkajlaestimondesiaj kutimatemodeliajnoveloj.laobjektojdelalegendoj gepatroj.libabilaskunneniu,alvenasalla enliajromanojestasdiversaj:lingvistiko( Yalan universitatoenluksaaŭtoakompanatadeŝoforo,kaj Mensogo ),lipharoj ( BıyıkSöylencesi ŝajnaseksterordinaremultescia.unutago,kiamsiaj LegendodeLipharoj ),kuirado( MutfakÇıkmazı kunlernantojinsistaskeilitagmanĝukune,liparolas SakstratodeKuirejo ),marksizmo( Peygamberin prilaideojdesiaamiko,kelingvovenaselskribo,ke SonBeşGünü LaLastajKvinTagojdelaProfeto ), ĝifaktemalhelpaslakomunikadonktp.samtempeoni kapitalizmo( Gökdelen Nuboskrapulo ),filozofio rapidemalkovras,keyusufscipovaslaanglanpli ( Sonuncu LaLasta )ktp.enĉiujdeliajnoveloj boneollainstruistoj.tielkreiĝaslegendoĉirkaŭlia troviĝasamuzarakontopriestiĝodelegendo,kajla personeco.lapensojdeyunusnunoniatribuasalli, duoneaminda,duoneridindaherooĉiamestas kajlifamiĝasprosiastrangecokajsaĝeco.sedyusuf absorbitaperfiksaideo,kajpersinsekvajokazaĵojli nefinassiajnstudojn,baldaŭforlasaslauniversitaton fariĝaslaobjektodelalegendomalgraŭlimem. kajekdetiamlivivashejme,kunnurminimuma Verkis BaşakArayelTurkujo kontaktokunlaeksteramondo.lilongtempevivas Ŝercoj AlbertAjnŝtajn Kiamliunuanfojonenirissian oficejonenprincetonuniversitato, onidemandislinprimeblaro. Kionvibezonaselmeblaro? Unutablon,unuseĝon,paperaĵonkajmultajn kajerojn.ho!kajunugrandankorbonporrubaĵo! Kialgrandankorbon? mireonidemandislin. Porenmetiĉiujnmiajnerarojn! respondislafama 22 sciencisto. Fripono JugistoGeorgeJeffrey[ĜorĝoĜefri]estistreakra rilatealakuzantoj.fojeliekpuŝislasidantan akuzantonpersiabastonodirante: Jelafinodeĉitiubastonoestasgrandafripono! Vereestas,sedjekiufino? respondislaakuzanto.

23 Kruĉvort enigmo Horizontale 1.Lalegendainundego,kiunlabibliaj kompilistojinterpretiskielintervenondela diajustecoporpereigilatutanpekan homaronkajsaviladiotimannoakajlian familion Havantaproksimumelaformonde ovoaŭelipsoido. 2.Dometo,destinitaporloĝigiinsektojnkiuj produktasmielonkajvakson Kaŭzukeio estiĝu(volitivo). 3.Felosenharigita,tanitakajpreparitapor lahomauzado OrientaAfrikaregno,inter UgandokajTanzanio(Kigalio). 4.Mallongigodelanomo"Turkujo" Sedimentaaŭreziduapetrotreetgrajna, oftesubformodeglueca,knedeblatero,konsistantaelaŭprecipeelargilajmineraloj. 5.(inverse)Superhomaestaĵo,kultatadehomojprosiajsupernaturajpovojsuperhomarokajmondo Rilataaŭ apartenantaalmi Pronomouzatadeiu,parolantaprisi. 6.(inverse)Sufiksoalmetiĝantaalnumeralojkajuzataporderivivortojn,indikantajnunuellaegalajpartojde tuto Ĉiuellasuverenajpolitikajunuoj Morfemo,rolantakielfrazo,perkiuoniasertasveralatutondela demandafrazo. 7.Farede (inverse)anodepolineziagento,vivantaprecipeenlanordapartodenov Zelando. 8.RegnoenlaorientapartodeSkandinavio (inverse)arkoformaakvomas',kiuleviĝaskajrefalasĉelasupraĵo demaro,lago,ks,sublablovodelavento. 9.Regn'enlaokcidentapartodeN Afriko Nom'deplurajhebreajreĝoj. 10.Konsistantaelpli malplipurametaloruĝeflavaaŭflavakajtrealtvalora Neorganizitagrupo Silabokiu montrasladuantononsuperlatonikoenlarelativasolfeĝo. Vertikale 1.Heredaanomalioenlaperceptadodelakoloroj,precipenekapablodistingiinterlaverdokajlaruĝo. 2.Anodepopolo,kiuloĝisenokcidentaEŭropo,deIrlandoĝisSicilio,antaŭlainvadodelakeltoj Objekt' fabrikitaporvendado. 3.Fel'senharigita,tanitakajpreparitaporlahomauzado Konsistantaelmetalogrizblua,malmola,dratigebla, magnetigeblaktp. 4.Individuo,kiesecojneestasmenciitaj(dooftekunpejorativanuanco) Disko,turniĝantaĉirkaŭaksokaj uzataporebligiaŭfaciligimovadon. 5.Vinber' LakontinentointerAtlantikokajPacifiko. 6.Nomodeladektriagrafemodelaesperantaalfabeto Ĉefurb'deLatvio. 7.Partodelakorpo,adaptiĝintaalspecialavivofunkcio interjekcioesprimantaekmiron,surprizonantaŭio bonaaŭmalbona. 8.(inverse)Morfemo,uzatakieldeterminantodesubstantivokunsignifodenedifiniteco (inverse)pronomo uzataporneiprilaĉeestoaŭekzistodeobjektoj,aferoj,ideojktp. 9.Pecoeldelikatateksaĵo,uzataporkovriion,precipelavizaĝondevirinoj (inverse)sufiksoesprimanta kolektondesamspecajekzistaĵojaŭobjektoj,formantajunututon. 10.Toskaniarivero,trafluantai.a.FlorenconkajPizon Nemetalosubformodeviolenigraj,metalbrilajfolietoj, kunviolavaporo,uzataenmedicinokajfotografado. 11.Relativemaldikaplat'elmetalo,precipeelfero Unuellaseriodakurbiĝojderivero,devojeto,deornamaj linioj. 12.Konciza,sencoriĉaeldiro,esprimantaprinciponaŭpensonrilatanalscienco,arto,moroaŭkredo. (lasolvotroviĝasenlalastapaĝodeĉitiunumero) 23 2

24 KiaestaslaUsonaLandaKongreso? LatemodeDuolingokajlaefikodeĝiajcentmilojda lernantojsurlausonamovadoaperisdenovekaj denove KatalinKovátsvenisdeNederlandopor instigininpliaktivedisvastigiesperantoninterla lernintoj,kajunuellakreintojdelakursojmem,margo Revess Cohen(plibonekonatakielRuthKC),estistie. ŜikajLiĉjoMillerrakontisiomprilahistoriodela kursoĉeduolingokajeĉdiskonisiomprikiookazos Pasintlundefiniĝisla65aLandaKongresode enlaestonteco.kajkomprenebleoniankaŭprezentis Esperanto USA,lalandaasociodelausona priaferojneesperantaj JulinjoSchwartzhaviselstaran esperantamovado.la70homojkiujkunvenisĉela UniversitatoWilliamPeaceestisjunulojkajmaljunuloj, kajinformplenansesionpritranssekseco,kajwallydu Templefestisla150 jariĝondekanadoperseriode venisdemajnoĝiskalifornio,parolisĝinfluedum tradukitajfilmetojprilainventojkajgravajhistorioj multajjarojkajĵusekstudisĝinantaŭkelkajmonatoj. punkojdelalando. Tiujĉikongresoj,kiammipovasĉeesti,ĉiamestaspor miunuellaplejaltajpintojdelajaro.mihavaskaj ĝuaslaŝanconparoliesperantonkunhomojenmia urbokelkfojeĉiumonate,sedĉeestilokankongreson estastutealiaafero.dumkvartagoj,lalingvoentute ĉirkaŭismin,kajdumlasemajnfinomipovisvivien Esperantio.NitrinkejumisenEsperanto,manĝiskune (faktelamanĝaĵojestissufiĉebonajporesperanto renkontiĝo),aŭdispoemojnkajkantojnverkitajnde Esperantistoj,vizitiskelkajnmuzejojnenRaleigh,kaj montrisallamondo(aŭalmenaŭunuegevarmaurbo ennordakarolino)kielnialingvofunkcias. Laorganizantojĉi fojebonege diskonigisla okazaĵoninterrete. Plejimponislatujaj elsendojperede FacebookLive,per kiujonielsendismultajnprelegojnkajintervjuojnkun partoprenantoj,sedlagastigantojankaŭaperisĉe Twitter,Reddit,kajSnapchat.Tioestasnovakajege bezonatapaŝoantaŭenporlalk,kajmultedahomoj jabonegeutiligistion.ekzemple,ĝisnun1,6mil homojspektislaenkondukonkajĉefprelegonde HumphreyTonkinperFacebook. Laspertopormiĉi jarekromeestisiommalsamapor dukialoj:unue,midecidistujpepilatutankongreson, kajricevissufiĉebonanrespondonaltio.mineniam farisionsimilanantaŭe,sedmirapidelerniskielege mallongeresumilaĉefpunktojndelaprelegoj.mi sugestasallapartoprentantojdelavenontaj kongresoj(ekzempleukkajijk,kiujekostrebaldaŭ) keilifaruionsimileporkelainterretanojkiujnepovas ĉeestipromankodetempoaŭmono. Due,miplikajpliinterplektiĝaskunlausonamovado, doprotiomielspezisiomplidamiatempoĉeestante kunsidojn,parolantekunlaorganizteamo,kaj helpantelakongresonolkutime.tiojagravis,ĉardum lakongresoesperanto USAdecidisokazigila venontjarankongresonenmiaurbo.domiesperaske vilasosminfinitiunĉiresumetonperreklamo:bolvolu venialla66ausonalandakongresoenseatlo, Vaŝingtonio!Okazosinterla13akajla16adejulio, 2018.Mikajlaaliajkunorganizantojpromesas multegelaboriporkevi povosamuziĝikajvere spertiesperantion.kaj kromenieblehavos kelkajnsurprizojnpor vi Unuellaĉefajkialojporĉeestisestaslaprelegoj,kaj laĉi jarakongresopovislogisufiĉeinteresankaj buntanprelegantaron.laĉefprelegisto,humphrey Tonkin,eksprezidantodeUEAkajnuntempa profesorodeliteraturo,ĉiamdonisamuzajnkaj instigajnprelegojn,ĉi fojeprilahistoriodelausona estas la movadokajkelkajkonsilojporleestonteco.alia profesoro,duncancharters,diskonisscierojnlernitajn usona landa kongreso 49b eb (bonvoluklakisurlavideo bildoj) delapoliglotamovadoprikiellernilingvojn. 24

25 AhmetÖzışık,Turkujo Ĉunikonasnianhistorion? Jesja,laSumera1historioestastre interesa.peskaŭĉiujmemorasla laborojndemustafakemalatatürk,la librojndechurchward,leepopeonde Gilgamesh,laparton"Genezo3 enla malnovatestamento,lalibrojnkiujn verkislasumerologoprofesorinomuazzezilmiyeçığ prilasumeroj.lasentezokiuaperaselilialportasla mensonaldiversajlokoj. Sedniantaŭoldigestislaligondeniahistoriokun tiudesumeroj,jenaperisaliajtrovaĵoj,kiujalportasla homaranhistorionduobleplimalantaŭeoltiude Sumeoj.Viebleaŭdispritio. Antaŭmultajjarojmihazardeatestisekscitan diskutondeprofesorojenlauniversitatodeĉikago.ili estisdiskutantajnovajnarkeologiajntrovaĵojn.dum iliajdiskutomimemoraskemielkriislajenanfrazon: Sed,setio,kionvidirasestasvero,tiamlahomara historioŝanĝiĝos! Laprofesoroalkiumidirektismianelkrion respondis Jes,lamondahistorioŝanĝiĝos! Lainteresaaferopritiudiskutokiunmiĉeestis estis,kelatrovaĵojpridiskutitajestistrovaĵojenla terpecodemialando.komprenebleenniajĵurnaloj estisneniopriĝi. Ĉulahistorioŝanĝigis?Jes,ĝiŝanĝiĝis!Ĉuni turkojzorgaspritio?vimemdonularespondon!la poltikacirkonstancaroenmialandotutenepermesas, ketiujaferojvenuantaŭenenlavicodenovaĵoj. Hodiaŭsevitrovostrilibrojnen iuajnvendejopritiujtrovaĵojvi estusbonŝanca!bedaŭrinde,ke ĉiujtiujlibrojestastradukaĵoj!jes, niinformiĝasprilagravecodela aferojenmialandoeltradukitaj libroj. Poste,kiamiu,kiunesciassin memeldirasabsurdaĵojnkiel fakte neekzistasturko niajkleruloj(!) deprimiĝas,ĉunivereneekzistasenlamonda historio?nu,ebleniforgesisnianhistorionkajla fontojndeĝi,sedĉuniestastielstultajporne demandi,kiosignifas lavorto Turchia en laarĥivojde Ĝenovanoj? Sed,nirevenuen latemoprilatrovaĵoj kiujŝanĝislamondan historion.laloko nomiĝasgöbekli Tepe2kajtroviĝasenlaprovincoUrfaenlasudoriento deturkujo.lanomodelaarkeologoestasklaus Schmidt.Lidumjarojklopodiselfositiujnartaĵojn. Antaŭmalmultatempoliforpasiskajmilegisla intervjuonfaritakunlia edzino.nesufiĉisŝia funebradosedoniankaŭ forrabisŝiandomon.kielio, tiapovasokazi? Tiuviroelfosislaplej malnovantemplonsurla mondokajelterigisties gloron.pluetiujtrovaĵojestas eĉenplibonastatodetiujen lamondfamastonehengeen Britujo.Kajenlatrovaĵoj estasmultajfiguroj,kiujneniamantaŭentroviĝisen aliajlokojkajiliaaĝoestasduoblemalnovade Stonegenhe.Iliestaspreskaŭde12.000jarojn antaŭe. Nunmidiroskelacerbohaltasenĉitiupunkto,sed mipostenetrovosaliajnvortojnporeldiri. Eblelamondahistorioŝanĝiĝis,sedĉuniarigardo alhistorioiamŝanĝiĝos? SenipovuskomprenilaSumerojn,niankaŭ komprenuslatrovaĵojndegöbeklitepe...eble... Göbeklitepeestaslaplejmalnovaĝisnun malkovritaantikvatemplodelamondo!kajĝiestasen niaterpeco! verkis:ahmetözışık tradukis:vasilkadifeli 1Sumeroj:RegionodelamalaltaMezopotamio,sudoriente debabilono 2GöbekliTepe:arkeologiejoenlasudorientapartodela nunaturkio,kieonielkonstruislakonateplejmalnovajn rondajnpreĝejojndelahomaro.porplidadetalojvidu: 3Genezo:Launuaellakvinlibroj(Genezo,Eliro,Levidoj, NombrojkajReadmono)enlakomencodelamalnova testamento 25 2

26 EsperantoKurso(19) Tekrarmerhaba, sonrakiderslerdebunlarıbildiğinizivarsayıyoruz. Aklınızatakılanbirseyoldugundaöncekisayılara Buaydaolağankursumuza dönüpyaptıĝımız devamediyoruz.kursumuzçok açıklamalarıhatırlamayaçalışın. basitbirkitapolanavustralyalı G.GladstoneSolomon un Hatırlıyorsanızmetiniçindekitirelerin( )kelimeön Esperantoporinfanoj adlı1934basımıçokeskibir vearkaekleriilebirleşikkelimelerinanakelimelerini kitaptan.heraybukitaptanbirdersçalışıyoruz.bu gözleayrıştırabilmekiçinkullanıldığınısöylemiştik. derslerinsonunayeniekler,kelimelervedilbilgisiile Artıkbasitekler(fiil,isim,sıfatvsekleri)içintire ilgilikısanotlarveriyoruz.eskidergileriniziatmayın kullanmıyoruz,sadecegerçekönvearkaeklerileyeni çünkübudilbilgisiaçıklamalarınıbirkereveriyoruz, birleşikkelimeleriayırıyoruz. LAARITMETIKALECIONO Kelk fojelainfanojlernasaritmetikon.ililernaslamultiplikantabelon. Kelk fojefraŭlinosaĝaskribassurlanigratabulo: Du obleunu faras Du obledu " Du obletri " Du oblekvar " Du oblekvin "... Tri obleunu " Tri obledu "... Kvar obleunu" Kvar obledu " du kvar ses ok dek 2x1=2 2x2=4 2x3=6 2x4=8 2x5=10 tri ses 3x1=3 3x2=6 kvar ok 4x1=4 4x2=8 SedJohanomalamaslamultiplikantabelon.Ĉelafinodelamatenolinesci isĝin. "Vineestasdiligenta,Johano,"dirislainstruistino,severe."Kiamlaaliajinfanojiros hejmen,tiamvidevasrestienlalernejokajmultiplikideunuĝisdudek,pertri." "Sedminepovaskalkuliĝisdudek,"dirisJohano,plorante. Lainstruistinoskribissurlanigratabulo: "Unu,du,tri,kvar,kvin,ses,sep,ok,naŭ,dek,dekunu,dekdu,dektri,dekkvar,dekkvin, dekses,deksep,dekok,deknaŭ,dudek." Malĝojelaknabetoprenispaperonkajkrajonon,kajmultiplikisĉitiujnnumerojnperdu! kelka Sözlük bazı,birkaç,sayısı multipliko çarpım belliolmayanadet oblo kat,kez bazıkereler,bazen severa ciddi,sert duoble ikikere(şekilde) foje kez,kere kelkfoje saymak,hesap multiplikatabelo çarpımtablosu severe ciddiyetle,sertşekilde yapmak multipliki tabelo tabela,tablo,cetvel kalkuli 26 çarpmak

27 Ekler obl katlarıişadeetmektekullanılır,(ör.ikikereüç=duobletri)(ör.beşinüçkatı=latrioblodekvin) Açıklamalar Esperanto'dasayılaryazılırkenherbasamakarasındabirboşlukbırakılırveherbasamakkendiiçindebirleşikyazılır.önek olarak:.35=tridekkvin,12=dekdu,20=dudekvs Gramatiko LingvajRespondoj(7) Prilasufikso«ig»kunverbajradikoj Onioftedemandadissin,ĉukunlaverbajradikoj«igi» signifas«igi anta»aŭ«igi ata».sedlademando persimemestasneĝusta,ĉar«igi»kunverbo signifasnek«igi anta»,nek«igi ata»,sednur «igi i»,sekveĝipovastreboneestiuzataen ambaŭsencoj(aktivakajpasiva).enlaplimultoda okazojlasencode«ig»enverbojprezentasabsolute nenianmalklaraĵon sedentiujokazoj,kie malkompreniĝopovasaperi,nidevasĝinevitineper senbezonakatenadodelasencode«ig»(kioestus tielsameneoportuna,kiellakatenadode«aĵ»,prikiu miparolisenlarespondo11,sedperprecizigodenia frazomem.ekzemple,ninepovasdiri«sciigiamikon novaĵon»,sednipovasdiri«sciigiamikonprinovaĵo» aŭ«sciiginovaĵonalamiko» ambaŭfrazojestastute regulajkajambaŭestastuteklaraj, kialdonidevas demandinin,kiuelladiritajfrazojestaslasolebona? Enfrazo,enkiulaverbokun«ig»havasdu komplementojn,laakuzativokajprepoziciomontras tuteklarelarilatoninterlaambaŭkomplementoj frazo,kiuhavasnurunukomplementon,estas ordinareankaŭtuteklara,ĉarlaforestadodeledua komplementopersimemjammontraslasencondela frazo(ekzemple,semi,senpluaprecizigoper«al», diros«mimanĝigasmianĉevalon»,neniudubosprila sencodelafrazo) fineentiujtremaloftajokazoj, kiamniefektivepovastimimalkompreniĝon,nijatute nebezonasaktivigiaŭpasivigilasencondelasufikso «ig»,sednipovastutebonekajreguleaktivigiaŭ pasivigilaverbon,dirante«manĝantigi»kaj «manĝatigi».lasufikso«ig»persimemhavas sencontutedifinitan(=fari,lasi,kaŭzi) ĝifariĝas neklaranurtiam,kiamnikromĝiaproprasenconepre volasaltrudialĝiiansenconaldonan,kiunĝipersi memnehavaskajnedevashavikajkiu(enokazode efektivaneceseco)devasestiesprimataperalia rimedo(ekzemple,sencondeaktivigadoaŭ pasivigado,dedaŭrigadoaŭmomentigadok.t.p.). Respondo13,LaRevuo,1907,Aprilo Priforlasadodesufiksoj Enlafrazo«laakvoplenigaslakruĉon»lasenco dirasalni,kelasufikso«ig»estasnecesa,kajuzitie lavorton«plenas»anstataŭ«plenigas»mine konsilus,ĉarnitiamtroevidentepekuskontraŭla logiko.forlasiiunsufikson,porricevivortonpli mallongan,nipovasnurentiajokazoj,selaneceseco delasufiksoestasiomduba,ekzemplekiamla verbon,deniuzatan,nipovasrigardinekiel devenantan,sedkielmemstaran,aŭkiamlamaniero deladevenoestasnetuteklara.sedlaverbodela suprecititafrazonesoletutesendubedevenasde aliavorto(«plena»),sedlamanierodetiudevenado estastuteklara,sekvenidevasuzitiunklaran sufikson,kiuservasporladevenigodeladiritavorto. Respondo44,LaRevuo,1908,Aŭgusto Priladevenodelavorto«edzo» Dank allaafablecodes rod rozamenhof,miricevis lasolvondetiumalgrandaenigmo Lavereprimitiva formoestasneedz,sededzin,dekiudevenasla formoedzo.tielsamefraŭlodevenasdefraŭlino, kuzodekuzino,kajfeo,kiunonipovusuzi,pormontri fablanestulon,ekz.oberono,kajkiunonipovas devenigidefeino. Lavortoedzinoestisprimitivesufikso,kiupostefariĝis sendependadelaradikoj,alkiujĝiestisprimitive aldonita.jenkiamanierelamajstroklarigisalmila aferon: Enlagermanalingvo,reĝidoheredontodelakrono estasnomatakronprinz,kiufariĝasenesperanto kronprinco. Lavirinokunigitakunlakronprincoperleĝaligilo estasnomatagermanekronprinzessin.ĉitiunlastan vortond rozamenhoftransskribisesperante kronprincedzino,kajlitujrimarkis,kelafiniĝodetiu vorto,t.e.edzino,ricevispersimemlasenconde virinokunigitakunviroperleĝaligilo.lidofariselĉi tiuvorto:unue,ĝeneralansufikson,esprimantan difinitanrilatonkajduevortonmemstarankuntiu samasignifo.posteellavortoedzinolitutelogike devenigislavortonedzo. LaŭartikolodeEmileBoiracenlaOficiala Gazeto,Dec (daŭrigota) 27 2

28 ElBulgaraEsperantisto aprilo junio2017 Kuirukunmi Karajamikoj,hodiaŭnikuirasfacilan,rapidankajtre, trebonanrecepton:spagetomeleto! INGREDIENCOJ 500gramojdespagetoj 10ovojn raspitaparmesano petroselo pipro salo olivoleo delapato.nidaŭrigukuirisupermalaltavarmego dum10minutoj,kovrantelaomletonkunkovrilo.ni turnulaomletonkunlakovrilokajlasukuiriĝinpor aliaj5minutoj.nitranĉuĝinenpecojkajservu varmega. BonanApetiton! Fonto: spagetomeleto/ Nikomencukuirilaspagetojn.Dume,enbovloni rompulaovojnkajkirliilinkunforko,nialdonusalon, pipron,parmesanonkajpetroselonkajfinela spagetojn.nimiksubonelaingrediencojnkune.ni verŝulamiksaĵonenkontraŭadherapatoenhavanta varmeganoleon,kajdistribuuĝinsuperlatutasurfaco FariĝuindividuamembrodeUEA Solvodelakruĉvort enigmo Individuajmembrojde UEApovasregajnila kotizon,parteaŭplene, utiligantesianrajtonje 10 procentarabatoĉela LibroservodeUEA.Membrojkun GvidlibroaŭJarlibroricevaslarabaton dufojedumlajaro.membrojabonantoj, DumvivajMembrojkajHonoraj Membrojricevasĝinporĉiumendo. Krome,ĉiujmembrojesceptede MembrojkunGvidlibrorajtasaliĝialla UniversalaKongresokontraŭrabatita kotizo. 28