11. Tarla Bitkileri Kongresi

Transkript

1 11. Tarla Bitkileri Kongresi (7-10 Eylül 2015, Çanakkale) 11. Tarla Bitkileri Kongresi Poster Bildirileri Cilt I Tahıllar Yemeklik Dane Baklagiller Bitki Biyoteknolojisi ÇANAKKALE 2015 i

2 DÜZENLEME KURULU Kongre Onursal BaĢkanları Prof.Dr. Yücel ACER (ÇOMÜ Rektörü) Prof.Dr. Mehmet MENDEġ (ÇOMÜ Ziraat Fak. Dekanı) Kongre BaĢkanı Prof. Dr. Ahmet GÖKKUġ Düzenleme Kurulu Prof. Dr. Ahmet GÖKKUġ Prof.Dr. Harun BAYTEKĠN Prof.Dr. Mevlüt AKÇURA Doç.Dr. Altıngül ÖZASLAN PARLAK ArĢ.Gör.Dr. Fatih KAHRIMAN ArĢ.Gör. Onur Sinan TÜRKMEN ArĢ.Gör. Fırat ALATÜRK ArĢ.Gör. Onur HOCAOĞLU Kongre Sekreteyası Prof.Dr. Mevlüt AKÇURA ArĢ.Gör.Dr. Fatih KAHRIMAN iii

3 BĠLĠM KURULU Tahıllar Prof. Dr. Ġlknur AKGÜN Prof. Dr. Aydın AKKAYA Prof. Dr. Ġsmet BAġER Prof. Dr. Tevrican DOKUYUCU Prof. Dr. Yavuz EMEKLĠER Prof. Dr. Hasan Hüseyin GEÇĠT Prof. Dr. Temel GENÇTAN Prof. Dr. Mehmet KILIÇ Prof. Dr. Kayıhan KORKUT Prof. Dr. Abdullah ÖKTEM Prof. Dr. Hakan ÖZKAN Prof. Dr. Ali ÖZTÜRK Prof.Dr. Bayram SADE Prof. Dr. Ali TOPAL Prof. Dr. Ġlhan TURGUT Prof. Dr. Mehmet ÜLKER Prof.Dr. Saime Ü. ĠKĠNCĠKARAKAYA Prof. Dr. Köksal YAĞDI Prof. Dr. Ahmet ZEYBEK KahramanmaraĢ Sütçü Ġmam Üni. Namık Kemal Üniversitesi KahramanmaraĢ Sütçü Ġmam Üni. Namık Kemal Üniversitesi Mustafa Kemal Üniversitesi Namık Kemal Üniversitesi Harran Üniversitesi Selçuk Üniversitesi Selçuk Üniversitesi Yüzüncü Yıl Üniversitesi Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Endüstri Bitkileri Prof. Dr. Halis ARIOĞLU Prof. Dr. Dilek BAġALMA Prof. Dr. Hasan BAYDAR Prof. Dr. Nilgün BAYRAKTAR Prof. Dr. A. Tanju GÖKSOY Prof. Dr. M. Atilla GÜR Harran Üniversitesi Prof. Dr. Necmi ĠġLER Mustafa Kemal Üniversitesi Prof. Dr. Kemalettin KARA Prof. Dr. ġ. Metin KARA Ordu Üniversitesi Prof. Dr. Tahsin KARADOĞAN Prof. Dr. Mustafa Ali KAYNAK Adnan Menderes Üniversitesi Prof. Dr. Fatih KILLI KahramanmaraĢ Sütçü Ġmam Üni. Prof. Dr. Özer KOLSARICI Prof. Dr. Mehmet MERT Mustafa Kemal Üniversitesi Prof. Dr. Hakan ÖZER Prof. Dr. MenĢure ÖZGÜVEN Prof. Dr. Tahsin SÖĞÜT Dicle Üniversitesi Prof. Dr. Bülent UZUN Prof. Dr. Aydın ÜNAY Adnan Menderes Üniversitesi Prof. Dr. Güngör YILMAZ GaziosmanpaĢa Üniversitesi Çayır Mera ve Yem Bitkileri Prof. Dr. Zeki ACAR Prof. Dr. Esvet AÇIKGÖZ Prof. Dr. Sebahattin ALBAYRAK Prof. Dr. Suzan ALTINOK iv

4 Prof. Dr. Ġbrahim AYDIN Prof. Dr. Cahit BALABANLI Prof. Dr. Sadık ÇAKMAKÇI Prof. Dr. Ahmet Esen ÇELEN Ege Üniversitesi Prof. Dr. Binali ÇOMAKLI Prof. Dr. Hayrettin EKĠZ Prof. Dr. RüĢtü HATĠPOĞLU Prof. Dr. YaĢar KARADAĞ GaziosmanpaĢa Üniversitesi Prof. Dr. Hayrettin KENDĠR Prof. Dr. Mustafa KIZILġĠMġEK KahramanmaraĢ Sütçü Ġmam Ü. Prof. Dr. Ali KOÇ Osmangazi Üniversitesi Prof. Dr. Mevlüt MÜLAYĠM Selçuk Üniversitesi Prof. Dr. Adnan ORAK Namık Kemal Üniversitesi Prof. Dr. Mustafa TAN Prof. Dr. Veyis TANSI Tıbbi ve Aromatik Bitkiler Prof. Dr. Olcay ARABACI Adnan Menderes Üniversitesi Prof. Dr. NeĢet ARSLAN Prof. Dr. Filiz AYANOĞLU Mustafa Kemal Üniversitesi Prof. Dr. Emine BAYRAM Ege Üniversitesi Prof. Dr. Bilal GÜRBÜZ Prof. Dr. Kudret KEVSEROĞLU Prof. Dr. Saliha KIRICI Prof. Dr. Süleyman KIZIL Dicle Üniversitesi Prof. Dr. Hüseyin KOÇ GaziosmanpaĢa Üniversitesi Prof. Dr. L. Sezen TANSI Prof. Dr. Ġsa TELCĠ Prof. Dr. Kenan TURGUT Yemeklik Dane Baklagiller Prof. Dr. Cevdet AKDAĞ GaziosmanpaĢa Üniversitesi Prof. Dr. Adem Emin ANLARSAL Prof. Dr. Cemalettin YaĢar ÇĠFTÇĠ Prof. Dr. Ali GÜLÜMSER Prof.Dr. Mustafa ÖNDER Selçuk Üniversitesi Prof. Dr. Cengiz TOKER Prof. Dr. Nazan DAĞÜSTÜ Prof. Dr. Kamil HALĠLOĞLU Prof. Dr. Orhan KURT Prof. Dr. Sebahattin ÖZCAN Prof. Dr. Bülent SAMANCI Prof. Dr. Muzaffer TOSUN Prof. Dr. Ahmet YILDIRIM Prof. Dr. Zihin YILDIRIM Bitki Biyoteknolojisi Ege Üniversitesi Karamanoğlu Mehmetbey Üni. Ege Üniversitesi v

5 Bingöl Ekolojik ġartlarına Uygun Tane Mısır (Zea mays L.) ÇeĢitlerinin Belirlenmesi Yusuf Güzel Demiray 1*, Hasan Kılıç 2 1 GAP Uluslararası Tarımsal Araştırma ve Eğitim Merkezi, Diyarbakır 2 Bingöl Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarla Bitkileri Bölümü, Bingöl * Sorumlu Yazar İletişim: ygdemiray@gmail.com Özet: Bu araģtırma 2012 yılında, Gıda Tarım ve Hayvancılık Ġlçe Müdürlüğü Deneme ve Üretim Bahçesinde tesadüf blokları deneme deseninde dört tekrarlamalı olarak yürütülmüģtür. ÇalıĢmada materyal olarak, orta geçci ve geçci (FAO olum grubunda) 12 adet hibrit mısır çeģidi kullanılmıģtır. AraĢtırma sonuçlarına göre; hibrit mısır çeģitlerinde, ele alınan özellikler bakımından önemli farklılıklar bulunmuģtur. Bu özellikler sırasıyla, bitki boyu 252,30-299,50 cm; ilk koçan yüksekliği 81,25-107,38 cm; bitki sap kalınlığı 2,48-2,83 cm, koçan çapı 4,89-5,83 cm; koçan boyu 17,33-21,15 cm; sömek ağırlığı, 39,30-94,40 g; tek koçan ağırlığı 243,50-419,63 g; tepe püskülü çıkıģ gün sayısı 61,5-67,8 gün; hasatta tane nemi %16,40-25; koçanda tane ağırlığı 191,75-359,25 g; bin tane ağırlığı 324,26-397,36 g ve birim alan tane verimi, 939, ,00 kg/da değerleri arasında değiģmiģtir. AraĢtırma sonucuna göre Ada-7-20, Türkay, Albero ve Ada-9-2 hibrit mısır çeģitleri, Bingöl ekolojik Ģartlarında düģük hasat nemi ve yüksek tane verimi bakımından ön plana çıkan çeģitler olarak tespit edilmiģtir. Anahtar Kelimeler: Ana ürün, at diģi mısır, tane mısır, verim unsurları, Zea mays L. Determination of Suitable Grain Corn Varieties (Zea mays L.) Under Bingöl Ecological Conditions Abstract: This research was conducted at Randomized Complete Block Design with 4 replications the experimental fields of the Directorate of Genç County of Food, Agriculture and Livestock in the year of Twelve mid late and late maturing (FAO ) hybrid maize varieties were used as experimental material at the research. According to the results of the research; significant differences were determined for investigated traits among the hybrid maize varieties. The values for investigated traits, changed between cm for the plant height;, cm for first ear height; cm for stem diameter; cm for the diameter of ear, cm for the length of ear; g for cob weight; g for the weight of ear, for the number of tasseling day, 16.40%25%for the moisture content in harvest; g for grain weight of per ear; g for the thousand kernel weight and for the grain yield of per decare, respectively. According to the research results, the island-7-20 Türkay, Albero and Ada-9-2 hybrid corn varieties, Bingöl ecological conditions in terms of low harvest moisture and grain yield varieties have been identified as prominent. Keywords: Main product, dent corn, grain corn, yield components, Zea mays L. GiriĢ Türkiye de mısır, deniz seviyesinden 1500 m yüksekliğe kadar olan ve yağıģı mm arasında değiģen alanlarda, birinci ve ikinci ürün olarak yetiģtirilmektedir. Türkiye, mısıra ayırdığı ekim alanı, elde ettiği üretim ve verimi ile Ortadoğu ülkeleri içinde sürekli ilk sırayı almaktadır (Kün; 1997). Ülkemizin mısır üretiminin en fazla yapıldığı bölgeler Akdeniz, Karadeniz, Marmara ve Ege Bölgesi dir (Vartanlı, 2006). Dünyada mısır üreten ülkeler arasında Türkiye, mısır ekim alanı bakımından 40. toplam üretim bakımından 40. ve birim alandaki verim açısından 6. sırada yer almaktadır (Çetin ve Karadeniz, 2012).Türkiye de tane mısırın ekim alanı 6 milyon 586 bin h a olup, toplam üretimi 5.9 milyon/ton, ortalama verimi ise 907 kg/da olarak belirlenmiģtir (Tuik, 2014). Bingöl ili ekolojik Ģartlarında ilgili bir çalıģma olmamakla birlikte, tane amaçlı ortalama mısır verimi 391 kg/da, silaj amaçlı ortalama mısır verimi ise kg/da dır. Ayrıca mısır (tane) ekim alanı 23 (da), mısır silaj (da) ve bunlara bağlı olarak üretim; mısır (tane) 9 ton, mısır(silaj) ton olarak bildirilmektedir (Tuik, 2014). Bu çalıģmada; Bingöl ili ekolojik koģullarında yetiģtirilebilen bazı hibrit mısır (tane) çeģitlerinin fizyolojik olum dönemlerindeki; morfolojik özelliklerinin incelenmesi ve bölge için hasat olgunluğuna en uygun dönemde olgunlaģan çeģitlerin saptanması ile bu çeģitlerin verim ve verim unsurlarının belirlenmesi amaçlanmıģtır. 255

6 Materyal ve Yöntem AraĢtırmada kamu kurumlarından ve özel kuruluģlardan temin edilen farklı olum grubundaki (FAO olum grubunda) 12 hibrit çeģit materyal olarak kullanılmıģtır. Denemede kullanılan çeģitler sırasıyla; Ada 313, Ada 7-20, Ada 9-2, Albero, Bolson, Breaker, Diptic, Hacıbey, Sakarya, Simon, Suerto ve Türkay dır. Çizelge 1. Genç ilçesinin 2012 ve uzun yıllara ait aylık ortalama iklim değerleri 2012 ve Uzun Yıllar Parametreler Ort. Sıcaklık Max. Sıcaklık Min. Sıcaklık Ort. Ort. Nem Top. YağıĢ Ort. ( 0 C) Ort. ( 0 C) ( 0 C) (mm) (mm) 2012 Uzun 2012 Uzun 2012 Uzun 2012 Uzun 2012 Uzun Yılı Yıllar Yılı Yıllar Yılı Yıllar Yılı Yıllar Yılı Yıllar Ocak -1,0-3,4 2,4 1,7-4,2-7,9 81,1 70,8 208,6 117,5 ġubat -5,2-0,8 1,0 3,8-11,0-4,8 74,7 72,1 193,7 115,0 Mart 0,0 6,3 5,6 12,1-4,9 1,6 69,9 61,9 97,1 111,3 Nisan 12,1 11,4 19,6 17,8 5,2 6,1 60,3 63,1 82,0 121,8 Mayıs 17,0 16,8 24,8 24,4 10,4 9,8 58,8 57,5 65,2 64,5 Haziran 24,5 23,0 32,5 31,3 15,8 14,5 32,6 43,5 11,0 18,7 Temmuz 27,1 27,1 35,7 35,8 18,7 18,2 30,3 37,0 0,2 3,1 Ağustos 26,8 26,8 36,8 36,4 17,3 17,6 30,5 35,9 0,6 1,8 Eylül 22,1 20,6 32,3 30,3 12,5 11,6 32,5 44,0 0,8 16,0 Ekim 15,3 13,9 23,7 22,4 8,6 7,1 59,5 60,0 62,2 70,7 Kasım 9,0 5,8 16,1 13,1 4,0 0,2 74,3 64,8 96,3 76,3 Aralık 2,2 0,8 6,2 6,6-0,6-3,7 77,5 71,1 255,2 97,3 Kaynak: Devlet Meteoroloji ĠĢleri Genel Müdürlüğü, (2013) Kuzeyden sokulan nemli ve serin hava kütlelerine açık olması ve yükselti faktörü sebebiyle Bingöl ve çevresi yazları sıcak, kıģları ise soğuk geçmektedir. Ancak, Genç ilçesinin ova olması, Bingöl iline nazaran rakımının daha düģük olması ve Murat nehrine yakın olması gibi sebeplerden ötürü, Genç ilçesi Bingöl iline oranla daha ılıman bir iklime sahiptir. Ġklim özeliklerinden Mayıs Eylül ayları arasındaki nispi nemin uzun yıllara göre kısmen daha düģük olduğu görülmüģtür. Benzer Ģekilde aynı dönemlere denk gelen aylık yağıģın da uzun yıllara göre daha düģük olduğu tespit edilmiģtir (Çizelge 1). AraĢtırmanın yürütüldüğü tarlanın toprak tekstürü killi-tınlı yapıya sahiptir. Toprak analizleri için deneme yerinden 0-20 cm derinliğinden toprak örnekleri alınmıģ, bazı fiziksel ve kimyasal özellikleri belirlemek amacıyla verimlilik analizleri yapılmıģtır. Analiz sonucunda deneme alanının organik madde bakımından fakir, mikro elementler bakımdan yeterli olduğu, topraktaki kireç oranının (%3,8) ve ph sının nötre yakın (6,80) olduğu tespit edilmiģtir. Bingöl ili ekolojik Ģartlarına uygun tane hibrit mısır çeģitlerini belirlemek ve bunların verim ve kalite özelliklerini tespit etmek amacıyla yürütülen bu deneme, Bingöl Ġli Genç Ġlçesi Gıda, Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğüne ait Deneme ve Üretim Bahçesinde tesadüf blokları deneme desenine göre 4 tekerrürlü olarak yürütülmüģtür. Ekim; 5 x 2,8 m= 14 m 2 boyutundaki parsellere, sıra arası 70 cm ve sıra üzeri 25 cm mesafelerde, ekim derinliği ise 5-6 cm olacak Ģekilde 1 Mayıs 2012 tarihinde yapılmıģtır. Denemede toplam 20 kg saf azot ve 15 kg/da saf P 2 O 5 verilmiģ olup, P 2 O 5 in tamamı ile azotun yarısı ekimle beraber, kalan azotun yarısı ise 21 Haziran tarihinde bitkiler cm boyuna ulaģtığında verilmiģtir. Ġklim ve toprak Ģartlarına bağlı olarak mısır bitkisinin su ihtiyacını, bitki cm boyuna ulaģıncaya kadar yağmurlama sulama yöntemiyle, cm boyunu geçtikten sonra da ihtiyaca göre salma sulama yöntemiyle toplamda 8 kez sulanmıģtır. Yabancı ot kontrol iģlemi ise gerekli zamanlarda çapalama yöntemi ile yapılmıģtır. Hasat iģlemi, çeģitler fizyolojik olgunluklarını tamamladıktan sonra 27 Eylül 2012 tarihinde, her parselin orta kısmındaki iki sırada bulunan bitkiler topluca biçilerek yapılmıģtır. AraĢtırmada; Tepe Püskülü Gün Sayısı (gün), Bitki Boyu (cm), Ġlk Koçan Yüksekliği (cm), Bitki Sap Kalınlığı (mm), Koçan Çapı (mm), Koçan Boyu (cm), Sömek Ağırlığı (g), Tek Koçan Ağırlığı (g/koçan), Nem Tayini (%), Koçanda Tane Ağırlığı (g), Bin Tane Ağırlığı (g) ve Tane Verimi (kg/da) olmak üzere toplam 12 özellik incelenmiģtir. AraĢtırmada elde edilen gözlemlere ait değerlerin 256

7 varyans analizleri Yurtsever (1984) e göre JMP 5.01" paket programı kullanılarak yapılmıģtır. Önemli bulunan faktör ortalamaları arasındaki fark AÖF(%5) e göre gruplandırılmıģtır. AraĢtırma Bulguları ve TartıĢma Çizelge 2 nin incelenmesinden anlaģılacağı üzere tepe püskülü çıkıģ gün sayısı bakımından yapılan varyans analiz sonuçları P 0,01 düzeyinde istatistiki açıdan önemli bulunmuģtur. ÇalıĢmada en erkenci çeģit 61,5 gün ile Ada 7-20 olurken, en geçci çeģit ise 67,8 gün ile Sakarya çeģidinde tespit edilmiģ olup, çeģitlerin genel ortalaması 65,6 gündür. AraĢtırmamızda bitki boyları arasında istatistikî açıdan önemli farklılık tespit edilmemiģtir. En uzun boylu bitki 299,50 cm ile Sakarya, en kısa boylu 252,30 cm ile Breaker gözlemlenmiģtir. Ġlk koçan yüksekliği bakımından çeģitler arasındaki farklılıkların P 0,05 düzeyinde istatistiki açıdan önemli olduğu tespit edilmiģtir (Çizelge 2). Ġlk koçan yüksekliği; en yüksek bitki 107,38 cm ile Türkay, en düģük bitki ise 81,25 cm ile Ada 7-20 çeģidinde tespit edilmiģtir. Bitki sap kalınlığı açısından çeģitler arasındaki fark P 0,05 düzeyinde istatistiki açıdan önemli olduğu tespit edilmiģtir. Türkay çeģidi 2,83 cm sap kalınlığı ile en yüksek değere sahip iken, Ada 313 2,48 cm ile en düģük ortalamaya sahip olmuģtur. Koçan çapı bakımından çeģitler arasındaki fark P 0,01 düzeyinde istatistiki olarak önemli bulunmuģtur. Türkay 5,83 cm ile en geniģ koçan çapına sahip iken, Ada 313 4,89 cm ile en dar koçan çapına sahip olmuģtur (Çizelge 2). Koçan boyu bakımından tane amacıyla yetiģtirilen melez mısır çeģitleri arasındaki farklılıklar P<0,01 düzeyinde önemli bulunmuģtur. Hibrit mısır çeģitlerinde koçan boyu en uzun olan çeģit 21,15 cm ile Ada 7-20, en kısa koçan boyuna sahip çeģit ise 17,33 cm ile Bolson olduğu tespit edilmiģtir. Çizelge 2. Tepe püskülü çıkıģ gün sayıları, bitki boyları, ilk koçan yükseklikleri, bitki sap kalınlıkları, koçan çapları, koçan boyları ve oluģan gruplar ÇeĢitler Tepe Püskülü Bitki Ġlk Koçan Bitki Sap Koçan Koçan ÇıkıĢ Gün Boyu (cm) Yüksekliği (cm) Kalınlığı (cm) Çapı (cm) Boyu (cm) Sayısı Ada ,50 ab* 265,50 90,63 cd* 2,48 e* 4,89 b* 20,73 ab* Ada ,50 g 272,00 81,25 d 2,55 de 5,25 b 21,15 a Ada ,50 cde 271,50 94,63 a-d 2,67 a-e 5,14 b b-e Albero 64,30 ef 291,40 86,63 cd 2,73 a-d 5,02 b 19,98 a-c Bolson 66,80 ad 278,00 95,63 a-c 2,57 c-e 5,22 b 17,33 e Breaker 65,80 be 252,30 90,00 cd 2,65 a-e 4,96 b 17,58 e Diptic 63,30 fg 281,80 88,38 cd 2,60 b-e 5,26 b 20,50 ab Hacıbey 67,50 ab 286,40 98,13 a-c 2,79 ab 4,99 b 18,48 c-e Sakarya 67,80 a 299,50 106,13 ab 2,77 a-c 5,20 b 18,48 c-e Simon 65,00 def 278,00 92,25 b-d 2,63 a-e 5.15 b 18,93 b-e Suerto 67,30 abc 272,90 93,13 b-d 2,77 a-c 5,06 b 18,03 de Türkay 66,00 bd 277,80 107,38 a 2,83 a 5,83 a 19,68 a-d Ortalama 65,60 277,20 93,68 2,66 5,16 19,16 AÖF (0,05) 0,70 ÖD 14,24 0,21 0,38 1,83 **p 0,01 düzeyinde önemli, *p 0,05 düzeyinde önemli, ÖD: Önemli değil Çizelge 3 ün incelenmesinden anlaģılacağı üzere sömek ağırlığı karakterlerine iliģkin varyans analizi P 0,01 düzeyinde istatistiki açıdan önemli bulunmuģtur. Sömek ağırlığı bakımından en yüksek 94,40 g ile Türkay yer alırken, en düģük 39,30 g ile Breaker çeģidi tespit edilmiģtir.tek koçan ağırlığı bakımından yapılan varyans analizinde, çeģitler arasındaki fark P 0,01 düzeyinde önemli bulunmuģtur (Çizelge 3). Tek koçan ağırlığı, en yüksek Albero 419,63 g, en düģük Sakarya 243,50 g çeģidinde tespit edilmiģtir. Fizyolojik olumda tane nemi bakımından çeģitler arasındaki fark P 0,01 düzeyinde önemli tespit edilmiģtir. En düģük tane nem oranı %16,40 ile Diptic çeģidinde tespit edilirken, en yüksek %25,00 ile Ada 9-2 çeģidinde belirlenmiģtir (Çizelge 3). Koçanda tane ağırlığı değerlerini normal dağılıma yakınlaģtırmak için karekök ( ) transformasyonu uygulanmıģtır. Koçanda tane ağırlığı yönünden melez mısır çeģitleri arasındaki farklılık P 0,01 düzeyinde istatistiki açıdan önemli bulunmuģtur. Koçanda tane ağırlığı en yüksek 359,25 g ile Albero çeģidinde, en düģük 191,75 g ile Sakarya çeģidinde tespit edilmiģtir. (Çizelge 3). Bin tane ağırlığı 257

8 yönünden çeģitler arasındaki fark istatistiki açıdan önemli tespit edilmemekle birlikte, en yüksek bin tane ağırlığı 397,36 g ile Suerto çeģidinden, en düģük bin tane ağırlığı ise 324,26 g ile Türkay çeģidinden elde edilmiģtir (Çizelge 3). Birim alana tane verimi bakımından çeģitler arasındaki fark P 0,01 düzeyinde istatistiki açıdan önemli bulunmuģtur. AraĢtırmada kullanılan çeģitler incelendiğinde birim alana en yüksek tane verimi 1797,00 kg/da ile Ada 7-20 çeģidinden elde edilmiģtir. Bunu azalan sıra ile Türkay ( kg/da), Albero (1596,80 kg/da), Diptic (1519,90 kg/da), Ada 9-2 (1517,70 kg/da), Sakarya (1406,40 kg/da), Suerto (1386,40 kg/da), Hacıbey (1355,60 kg/da), Simon (1259,70 kg/da), Bolson (1213,00 kg/da), Ada 313 (1158,00 kg/da) çeģitleri izlemiģtir. En düģük tane verimi ise 939,00 kg/da ile Breaker çeģidinden elde edilmiģtir (Çizelge 3). Çizelge 3. Sömek ağırlıkları, tek koçan ağırlıkları, tane nemleri, koçanda tane ağırlıkları, bin tane ağırlıkları, tane verimleri ve oluģan gruplar ÇeĢitler Sömek Tek Koçan Tane Nemi Koçanda Tane Bin Tane Tane Verimi Ağırlığı (g) Ağırlığı (g) (%) Ağırlığı (g) Ağırlığı (g) (kg/da) Ada ,30 cd* 382,63 ab* 22,90 ab* 17,96 a* 335, ,00 ef* Ada ,90 b 349,38 a-d 21,20 bc 16,50 bc 346, ,00 a Ada ,40 bc 394,38 ab 25,00 a 18,00 a 363, ,70 a-d Albero 60,40 bcd 419,63 a 18,60 cd 18,92 a 392, ,80 abc Bolson 50,60 de 354,13 a-c 19,80 bcd 17,39 ab 387, ,00 ef Breaker 39,30 e 315,38 b-e 20,30 bc 16,59 bc 373,25 939,00 f Diptic 59,10 cd 260,50 e 16,40 d 14,08 cd 368, ,90 a-d Hacıbey 48,10 de 252,38 e 21,50 abc cd 351, ,60 cde Sakarya 51,80 de 243,50 e 20,70 bc 13,76 d 354, ,40 b-e Simon 45,00 de 273,38 de 19,90 bcd 15,04 bcd 373, ,70 de Suerto 52,00 de 289,75 c-e 19,40 bcd 15,34 bcd 397, ,40 cde Türkay 94,40 a 298,45 c-e 21,10 bc 14,22 cd 324, ab Ortalama 58,40 319,45 20,60 15,99 364, ,60 AÖF(0,05) 15,54 79,23 3,50 2,59 ÖD 292,60 **p 0,01 düzeyinde önemli, *p 0,05 düzeyinde önemli, ÖD: Önemli değil Sonuç Hasat neminin düģük olması ekstra kurutma masrafı gerektirmemesi açısından önemli bir kriterdir. DüĢük hasat nemi ve yüksek tane verimine sahip Ada-7-20, Türkay, Albero ve Ada-9-2 hibrit mısır çeģitlerinin Bingöl ana ürün Ģartlarında ümit var oldukları, daha kesin sonuçlara varabilmek için çeģit sayısı artırılarak çalıģmanın birkaç yıl daha tekrarlanması ile elde edilebileceği sonucuna varılmıģtır. Kaynaklar Anonim, GAP Tarımsal AraĢtırma Enstitüsü Müdürlüğü, ġanlıurfa. Anonim, Devlet Meteoroloji ĠĢleri Genel Müdürlüğü, Bingöl Çetin F, Karadeniz E, 2012 Tahıl Raporu, aporu.pdf (UlaĢım Tarihi: 06/07/2015). Kün E, 1997.Tahıllar II (Sıcak Ġklim Tahılları). A.Ü.ZiraatFak.YayınlarıNo:1452. Ders Kitabı; 432, A.Ü. Basımevi, 317s. Ankara. TUĠK, 2014 Türkiye Ġstatistik Kurumu, (UlaĢım Tarihi: 24/06/2015). Vartanlı S, Ankara koģullarında hibrit mısır çeģitlerinin verim ve kalite özelliklerinin belirlenmesi. Tarla Bitkileri Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi. Yurtsever N, Deneysel Ġstatistik Metotları Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü, yayın No: