İstanbul Aydın Üniversitesi C Sınıfı İş Sağlığı ve Güvenliği Uzmanlığı Ders Notu. 12.Ders Notu. Risk Yönetimi ve Değerlendirmesi.

Transkript

1 12.Ders Notu Risk Yönetimi ve Değerlendirmesi Ali KOCAER

2 Sıra No / Konu 12 / Risk Yönetimi ve Değerlendirmesi Konunun genel amacı Katılımcıların, risk değerlendirme ve yönetimi ile ilgili kavramlar ile risk değerlendirme yöntemleri hakkında bilgi sahibi olmalarını sağlamaktır. Öğrenme hedefleri Konunun alt başlıkları Yüz yüze / toplam ders saati Eğitici Bu dersin sonunda katılımcılar; Risk değerlendirmesinin temeli ve gerekliliğini tanımlar. Risk değerlendirmesi yöntemlerini sıralar. İşyerlerindeki riskleri değerlendirir. Risk yönetimi ve genel yönetim Tehlike ve risk kavramları Tehlike kaynakları ve oluşturdukları riskler Risk yönetiminin bir parçası olarak risk değerlendirmesi Risk değerlendirmesinin temel gerekçeleri Risk değerlendirmesi ekibi ve çalışan katılımı Risk değerlendirme teknikleri ve kıyaslamaları Risk analizi ve teknikleri Risk değerlendirme uygulamaları İlgili mevzuat A Sınıfı B Sınıfı C Sınıfı 12/18 15/18 15/18 U-1, U-2, U-3, U-*, U-6** *Teknik **Mühendis, mimar veya teknik eleman

3 RISK YÖNETIMI VE GENEL YÖNETIM TEHLIKE VE RISK KAVRAMLARI Tehlike : Çalışma çevresinin, fiziki kusurları ve insanların hatalı davranışları gibi, çalışma ortam ve şartlarında var olan, ya da dışarıdan gelebilecek kapsamı belirlenmemiş, maruz kimselere, işyerine ve çevreye zarar yada hasar verme potansiyeline, Risk: İşyerinde, meydana gelebilecek, maruz kimselere veya çalışma çevresine zarar yada hasar verici nitelikteki bir olayın, meydana gelme ihtimali ile zarar verme derecesinin bileşkesine, TEHLIKE KAYNAKLARI VE OLUŞTURDUKLARI RISKLER Tehlike Olası Etki (Bu etkiler duruma göre değişebilir) Alkaliler/ asit Kimyasal yanık Atık yağlar Kayma, yangın, cilt rahatsızlıkları Bakteriyolojik tehlike Bulaşıcı hastalıklar Basınçlı ekipman Yaralanma, ölüm Cam ekipmanlarla çalışma (bardak, tabak vb) Yaralanma Çalışılan alanın düzensizliği Çarpma, takılma, sıkışma, acil durumlarda erişim zorluğu, stres Çöp alanları Mikrobik hastalıklar, kemirgen ve haşereler Deterjanlar/ toz Cilt rahatsızlıkları, solunum, göz rahatsızlıkları Dönen parçalı ekipman Sıkışma, elektrik çarpması, uzuv kaybı Ekranlı araçlarla çalışma Göz, bilek, boyun, bel hastalıkları, radyasyon El Aleti ile ( tokmak, çekiç, tornavida, falçata, bıçak v.b. ) çalışma Ezilme, kesilme, çarpılma El ile taşıma, kaldırma, koyma, yükleme, zorlama Eklem, bel rahatsızlıkları, sıkışma, ezilme Elektrik Çarpma Tehlikesi Yanma, yaralanma, ölüm Enerji kesmek-vermek ( Elektrik, Yanma, çarpılma, ölüm

4 pnömatik, hidrolik ) Ergonomik olmayan ekipman/hareket Yaralanma, eklem ve kas rahatsızlıkları Fazla Mesai Mevcut tehlikeleri arttırır Gece Çalışması Mevcut tehlikeleri arttırır Girişler ve çıkışlar Çarpma, takılma, sıkışma Gözetim Eksikliği Mevcut tehlikeleri arttırır Güneş görmeyen ofislerde çalışma Stres, mevcut tehlikeleri arttırır Islak ve kaygan zemin Kayma, düşme, takılma, yaralanma Kablolara Takılma Düşme, yaralanma, elektrik çarpması Kaldırma araçları ile çalışma Ezilme, sıkışma, çarpma, ölüm Kapalı Saha Havasız kalma, boğulma, ölüm, gaz sıkışması Kapılar - Camlar Çarpma, takılma, sıkışma, kesilme Kesici alet kullanımı Yaralanma, ölüm Kesici El aleti kullanımı Yaralanma, ölüm Kıvılcım Kaynakları ( kibirt, çakmak v.b. ) Yangın Kızgın yağ sıçraması Yanma,yaralanma Kimyasallar Zehirlenme, kimyasal yanıklar, Solunum yolu rahatsızlıkları Kopan Düşen ve Sıçrayan parçalar Yaralanma Merdiven kullanma Kayma, düşme Parlaklık fazla veya yetersiz aydınlatma Göz rahatsızlıkları, stres Radyasyon Kanser Raf tutucuların kayması Çarpma, ezilme Raflara ağır istifleme Düşme, ezilme Sevkiyat ve taşıma araçları Çarpma, düşme, ezilme, ölüm Sıcak ekipman kullanımı Yanma,yapışma, yaralanma Sıcak malzeme taşıma Yanma,, yaralanma Sıcak Su / Buhar Yanma Sivri uçlu ekipman ve bölgeler Yaralanma, ölüm Soğuk ve derin dondurucu Hastalanma, havasız kalma

5 Stok alanları Göçme, ezilme, araç çarpması Sürekli ayakta durma/ oturma Eklem rahatsızlıkları, varis, stres Tek Başına Çalışma Mevcut tehlikeleri arttırır Uygun olmayan iklimsel şartlar Hastalanma Yangın Yanık, boğulma, ölüm Yanıcı ve Patlayıcı maddelerin bulunduğu ortam Patlama, yanma, yaralanma Yetersiz çalışma alanı Çarpma, takılma, sıkışma, acil durumlarda erişim zorluğu, stres Yetersiz havalandırma Stres, rahatsızlık, boğulma, ölüm Yüksekte çalışma Düşme, yaralanma, ölüm Zirai haşere ilaçları Zehirlenme, kimyasal yanıklar, solunum yolu RISK YÖNETIMININ BIR PARÇASI OLARAK RISK DEĞERLENDIRMESI İşyeri sağlık ve güvenlik risk yönetim yöntemi 5 temel adımdan oluşur. Bunlar; 1. Tehlikelerin tanınması 2. Tehlikelerden kaynaklanan risklerin değerlendirilmesi, 3. Riskleri önlemek veya azaltmak için kontrol tedbirlerine karar verilmesi

6 . Kontrol tedbirlerinin uygulanması, 5. Alınan tedbirlerin etkinliğinin izlenmesi ve kontrol edilmesi RISK DEĞERLENDIRMESININ TEMEL GEREKÇELERI ANALİZ İÇİN İŞLERİ SEÇME: İş ister özel ( rutin olmayan ) ister rutin olsun işyerindeki bütün işler için bir iş risk analizi yapılabilir. Tek bir düğmeye basarak gerçekleştirilen bir basamaklı işler için bile, iş çevre koşulları değerlendirilerek, iş analizi yapılmalıdır. Öncelikli olarak işlerin analiz edilmesi gerektiğini belirlemek için iş yaralanmaları ve hastalanmalarıyla ilgili raporlamamızı gözden geçirin. Öncelikle oran olarak en üst düzeyde kaza ve sakatlanmalara yol açan işler için iş risk analizinin gerçekleştirilmesinin gerekliliği açıktır. Ayrıca kazadan kıl payı kurtarılmış işlerde öncelik verilmelidir. Bunları yeni olan ya da süreç ve yöntemlerinde değişikliklerin yapıldığı işler izlemelidir. Sonunda işyerindeki tüm işler için bir iş risk analizi gerçekleştirilerek işçilerin kullanımına sunulmalıdır. İŞÇİLERİ KATMA: Analiz için bir işi seçtikten sonra, işi yapan işçiyle işin yapılış usulünü tartışın ve analizin amacını ona açıklayın işin kendisi üzerinde çalıştığımızı, işçinin işe ilişkin performansını denetleyemediğinizi vurgulayın. İşçiyi analizin her aşamasına katın işin tek tek basamaklarını gözden geçirilmesinden potansiyel risklere ve önerilebilecek çözümlere kadar. Ayrıca işi gerçekleştirilmiş olan diğer işçilerle de görüşmelisiniz. İŞ RİSK ANALİZİNİ GERÇEKLEŞTİRME: Gerçek iş risk analizine başlamadan önce işin koşularına bir göz atın ve çeklist kontrol listesi geliştirin. Sorabileceğiniz bazı sorulara ilişkin örnekler aşağıda verilmiştir. Zeminde herhangi bir işçi için engel oluşturabilecek malzemeler bulunuyor mu? İşin yapıldığı yerde herhangi bir çıplak elektrik kablosundan kaynaklanmış kaza olmuş mu?

7 İşle ilgili olarak patlayıcı nedeniyle ortaya çıkmış ya da çıkabilecek bir kaza söz konusu mu? Aletlerin ( el aletleri dahil ) gereçlerin makinelerin onarımına ihtiyaç var mı? İş sahasında işçilerin iletişimini engelleyecek ve işitme kaybı riskini artıracak ölçüde gürültü var mı? Yangın koruyucu gereçlerine kolaylıkla ulaşabilir mi? Ve işçiler bunları kullanacak şekilde eğitilmiş mi? Acil çıkış noktaları belirgin biçimde işaretlenmiş mi? Çekiciler ve motorlu taşıyıcılar fenlerle, ön ve arka işaret farlarıyla, kornalarıyla, direksiyon tertibatıyla ve hangi amaç için kullanılacaklarına ilişkin belirleyicilerle uygun biçimde donatılmış mı? Araç ve gereçleri kullanan tüm işçiler uygun biçimde eğitilip, yetkilendirilmiş mi? Yaptıkları iş için uygun KKD tüm işçiler giyiyor yada kullanıyor mu? İşçiler baş ağrısından, nefes alıp vermede zorlanmadan, baş dönmesi ya da rahatsız edici keskin kokudan şikâyetçiler mi? Havalandırma uygun mu? Etrafı çevrilmiş yâda kapalı bir ortamda gerçekleştirilen iş için içeriye giriş noktaları var mı? Zehirli gaz ve oksijen yetersizliği için testler yapılmış mı? Doğal olarak böyle bir liste tümüyle tamamlanmış sayılamaz, çünkü her işyeri kendi özel gereklerini ve koşullarını karşılamak zorundadır. Siz kendi sorularınızı kendi listenize ekleyebilirsiniz. Ayrıca, eğer uygunsa, iş ortamının daha ayrıntılı analizini yapmak için iş yerinin fotoğraflarını çekebilirsiniz. İŞİ PARÇALARA AYIRMA: Hemen her iş adımlara bölünebilir. İş risk analizinin birinci aşamasında, işi yapan çalışanları izleyerek ( gözleyerek ) yapılış sırasına göre her bir işlem basamağını listeleyin. Her bir işleme ilişkin eylemi tanımlamak için yeterli bilgiyi kaydettiğinizden emin olun, ancak işi alt işlemlere de aşırı ayrıntıya girmekten kaçının. Daha sonra, iş basamaklarını işçiyle birlikte baştan sona gözden geçirin. Şekil 1 döküm parçalarını

8 taşlamak için temel işlem basamaklarının gereğini yerine getiren bir işçiyi göstermektedir. ŞEKİL 1 Makinenin sağ Çapağı almak için İşi biten döküm tarafındaki metal döküm parçasını parçasını makinenin kutuya uzan, döküm taşa tur. sol tarafındaki parçasını kavra ve taşa doğru götür. RİSKLERİ BELİRLEME: kutuya koy.

9 İşlem basamaklarını kaydettikten sonra mevcut ya da ortaya çıkabilecek riskleri belirlemek için her bir işlem basamağını gözden geçirin kendinize şu tür sorular sorun: İşçi makineye kaptırabileceği elbiseler giymekte yada takı takmakta mı? Makinenin keskin olan kıyıları gibi yaralanmalara neden olabilecek sabit bölümleri var mı? Çalışan kendini makinenin parçaları arasına kaptırabilir mi? İşçi hareketli makine parçalarına doğru uzandığında yaralanabilir mi? Herhangi bir anda işçi dengesini yitirebilir mi? İşçi makine yanında tehlikeli bir durumda konumlandırılıyor mu? İşçiden el yada ayak yaralanmasına neden olabilecek hareketlerde bulunması istenmekte mi? İşçiye çarpabilecek bir nesne var mı? İşçi makinenin bir parçası üzerine eğilmekte mi? Ya da bir nesneye çarpabilir mi? Askıdaki yükler yada potansiyel enerji ( sıkıştırılmış yaylar hidrolik yada krikolar ) tehlike arz ediyor mu? İşçi bulunduğu yerden düşebilir mi? İşçi kaldırılan nesnelerden ya da taşınan ağır yüklerden dolayı yaralanabilir mi? İşin gereğinin yerine getirilmesi çevresel riskler ( toz kimyasallar radyasyon ısı aşırı gürültü kaynak ışık huzmesi v.b. ) doğuruyor mu? Tüm riskler belirleninceye kadar tekrar tekrar işi gözleyin. Şekil 2 demir döküm parçalarının taşlanmasına ilişkin temel işlem basamaklarını ve mevcut ya da olabilecek riskleri göstermektedir.

10 1 2 3 Şekil 2 döküm taşlama riskler 1. Eli metal kutunun kıyısına ya da dökümlere çarpma, çapak nedeniyle eli kesme. Dökümleri ayağa düşürme. 2. Eli taşa kaptırma. Uçuşan kıvılcımlar, toz ve parçacıklar, taşın kırılması. Taşın yetersiz koruyucu kapağı. Toz emici sistemin bulunmaması iş elbisesinin kol ağızlarını makineye kaptırabilir. 3. Eli metal kutunun kıyısına ya da dökümlere çarpma. RİSKLERİ DEĞERLENDİRME: İkinci adım bu risklere nelerin neden olduğunu bulmaktır. Belirlediğimiz her bir risk için hangi olayların herhangi bir yaralanmamaya ya da hastalığa yol açabileceği konusunu düşünmemiz gerekir. Bu amaçla şu sorulara başvurmalısınız: İşçi o işe uygun KKD kullanıyor mu bunlar üzerine uygun mu? İşçi uygun KKD kullanmak için eğitilmiş mi? Çalışma koşulları makineler, çukur ve logarlar tehlikeli işlemler uygun biçimde koruma altına alınmış mı? Bakım faaliyetleri sırasında makinelerin kullanılmaması için EKED uygulanıyor mu?

11 İş akışı uygun olmayan biçimde mi? Düzenlenmiş ( örneğin işçiden aşırı düzeyde hızla iş görmesi isteniyor mu)? Havadaki toz ve kimyasallar ne şekilde yayılıyor? Gürültünün radyasyonun ve sıcaklığın kaynağı nedir? Herhangi bir işçinin keskin yüzeylere temasının nedeni nedir? Herhangi bir işçinin hareketli makine parçalarına ulaşma eğilimini nedeni nedir? Yapılan öneriler çözümün güvenilirliğine dayandırılmalıdır. Genellikle, en güvenilir koruma risk nedeni ya da kaynağını ortadan kaldırmaktır. Riskler araç gerecin yeniden tasarlanması, avadanlıkların değiştirilmesi, havalandırma sisteminin kurulması ya da makine koruyucularının eklenmesiyle ortadan kaldırılabilir. Risk ortadan kaldırılamıyorsa tehlikenin elden geldiğince alt düzeylere çekilmesi gerekir. Usullerin geliştirilmesi ya da kişisel koruyucu teçhizatın kullanılması, tehlikeyi azaltmak için işe koşulacak bilecek önemli yöntemlerden bazılarıdır. Bu değişiklikler usulleri ve araç/ gereçleri kapsamak biçimde yansıtan eğilim programlarıyla birlikte uygulanmalıdır. GÜVENLİK LE İLGİLİ UYGULAMA: Her bir riski sıralamadan önce bu riskleri işi gerçekleştiren kişiyle gözden geçirdikten sonra işlemlerin yapılış sırasını birleştirme ya da sırasını değiştirme gibi uygulamalarla riskleri ortadan kaldırmak üzere işin değişik biçimde yapılıp yapılamayacağını; iş güvenliği ile ilgili araç gereç ve önlemlere yada eğitime ihtiyaç duyulup duyulmadığını belirleyin. Eğer daha güvenli işlem basamaklarından yararlanabilecekse bu yeni işlemleri listenize ekleyin. Yeni bir yöntemi kullanarak işin gereklerini yerine getirebilmesi için, işçinin bilmesi gerektiği şeyleri kesin, anlaşılır bir dille ifade edin. Yöntemlere ilişkin açıklamalarda dikkatli olun gibi genel ifadelerden kaçının. Eğer hala risk varsa, bu işin yapılma sıklığını ya da gerekliliğini azaltma yolları bulmaya çalışın.

12 Bu işi yapan tüm işçilerle görüşerek önerilerini alın. Riske ilişkin görüş ve önerileri size değerli katkılar sağlayabilir. Kendilerinden ne yapmaları beklendiğini ve işin yapılmasında istene usullerin neden değiştirildiğini anladıklarından emin olun. Şekil 3 demir döküm parçalarını taşlamaya ilişkin temel işlem basamaklarını yeni işlemlerle koruyucu önlemlere yönelik önerileri açıklamaktadır ŞEKİL 3 döküm parçalarını taşlama: yeni yöntem yada koruyucu önlemler 1. Eldiven ve iş güvenliği ayakkabılarını temin et. 2. Taşın üstüne daha büyük koruyucu temin et, taşlama sonunda çıkan çapak parçalarını emici sistem kur. Gözlük temin et. İşçiyi kısa kollu yada manşetleri sıkı sıkıya bileklerine oturan gömlek giymesi için bilinçlendir. 3. İşi biten parçalar için taşıyıcı temin et. İŞ RİSK ANALİZİNİ GÖZDEN GEÇİRİP DÜZELTME: İş risk analizi, işyerindeki yaralanma ve kazaları azaltma da önemli yol oynayabilir; ancak bu analiz, gözden geçirilip güncelleştirilmedikçe etkililiğini koruyamaz. İşle ilgili herhangi bir değişiklik yapılmasa bile, ilk analizde gözden kaçan riskler ortaya çıkarılabilir.

13 Belli bir işle ilgili herhangi bir kaza ya da yaralanma ortaya çıktığında, hemen bu iş için yapılmış olan risk analizi gözden geçirilerek, işin gerçekleştirilmesinde izlenen yöntemde değişiklik gerekip gerekmediğine karar verilmelidir. Buna ek olarak, kaza işle ilgili usulleri izlerken bir işçinin hatası sonucu ortaya çıkmazsa bu işi yapan tüm işçilerle tartışılmalıdır. Herhangi bir iş risk analizi gözden geçirilip değişikliğe uğradığında değişiklikten etkilenen tüm işçiler için yeni yöntemler ya da koruyucu önlemler konusunda eğitim sağlanmalıdır. Herhangi bir iş risk analizi aynı zamanda işe yeni alınanların iş riski ve işlem basamakları konusunda eğitilmeleri için kullanılabilir.

14 Bölüm için ana faaliyetleri belirlenmesi Faaliyet belirleme formu Her bir faaliyet içindeki işlerin belirlenmesi Faaliyet belirleme formu Tehlikeli işler için işlem basamaklarının belirlenmesi Her bir işle ilgili tehlikelerin belirlenmesi Tehlike listesi Acil durum prosedürü En kötü senaryolar dâhilinde zararları belirlenmesi Risk seviyesini belirlenmesi Kinney metodu E Risk düşük mü? Risk analizi prosedürü Risk analiz formunda belirt ( Kabul kriteri ) H Risk analizi prosedürü Kontrol önlemi al Kabul kriteri Kalıntı riskin tekrar değerlendirilmesi Risk H Kabul / Ret E Sonuçların kaydedilmesi

15 RISK DEĞERLENDIRMESI EKIBI VE ÇALIŞAN KATILIMI RISK DEĞERLENDIRME TEKNIKLERI VE KIYASLAMALARI KANTİTATİF RİSK ANALİZİ Kantitatif risk analizinde, riski hesaplarken matematiksel teoremler kullanılarak risk değeri bulunur. KALİTATİF RİSK ANALİZİ Kalitatif risk analizinde, tehditin olma ihtimali, tehditin etkisi gibi değerlere sayısal değerler verilir ve bu değerler matematiksel ve mantıksal metotlar ile proses edilip risk değeri bulunur. Başlangıç Tehlike Analizi (Preliminary Hazard Analysis PHA), IEC İş Güvenlik Analizi JSA (Job Safety Analysis), IEC/ISO standard 1550 What İf..? Çeklist Kullanılarak Birincil Risk Analizi -(Preliminary Risk Analysis (PRA) Using Checklists) Risk Değerlendirme Karar Matris Metodolojisi( Risk Assessment Decision Matrix), MIL_STD_882_B,D L Tipi Matris Çok Değiskenli X Tipi Matris Diyagramı Tehlike ve İşletilebilme Çalışması Metodolojisi (Hazard and Operability Studies- HAZOP), IEC 61508, IEC Hata Ağacı Analizi Metodolojisi HAA (Fault Tree Analysis-FTA), (IEC) 61025, IEC Olası Hata Türleri ve Etki Analizi Metodolojisi HTEA/OHTEA (Failure Mode and Effects Analysis- Failure Mode and Critically Effects AnalysisFMEA/FMECA), MIL-STD_1629A, IEC 60812, IEC 812 Güvenlik Denetimi (Safety Audit) Olay Ağacı Analizi (Event Tree Analysis - ETA), IEC Neden Sonuç Analizi (Cause-Consequence Analysis), IEC RISK ANALIZI VE TEKNIKLERI Hata Ağacı Analizi Metodolojisi (Fault Tree Analysis - FTA)

16

17

18

19

20

21 RISK DEĞERLENDIRME UYGULAMALARI

22 RİSK DEĞERLENDİRİLMESİ ÖRNEK UYGULAMA TALAŞLI İMALAT MAKİNALARINDA (TORNA TEZGAHINDA) RİSK DEĞERLENDİRMESİ GİRİŞ Talaşlı imalat makinaları kullanımı en yaygın imalat makinalarından biridir. Bu makinalarda kaza sayısı büyük bir yekun teşkil ederken söz konusu kazaların ağırlıkları düşüktür. Kazaların genel karakterleri yaralanma uzuv kaybı şeklindedir. Konu Başlıkları : Tanımlar Örnek tezgahın tanıtımı Faaliyetin Tanıtımı Çalışma Çevresinin İncelenmesi Operatör ve Çalışanlar Mevzuatın İncelenmesi Risk Değerlendirmesi 1. Tanımlar Talaş :Metal, ahşap, petrol esaslı, teflon, kompozit vb. malzemelere istenilen şekli kazandırmak için üzerlerinden soyulan parçalı yada sürekli parçacıklardır. kaldırılan, kesilen yada Koruyucu: Makinaların transmisyon düzenlerinde hareketli parçalarında ve operasyon noktalarında kullanılan koruma düzeni ile güvenli olmayan durumlarda kullanılacak durdurma sisteminin bütünüdür. Transmisyon düzeni: Güç aktaran miller, volanlar, kasnaklar, kayışlar, kaplinler, muylular, bilyeler, kranklar, kavramalar, dişli düzenleri, zincir ve dişlisi gibi elemanlardır. Operasyon noktası: Makina ve tezgahta talaş kaldıran, şekillendiren, ezen, delen, kesen veya başka şekilde işlem yapan kısım ile iş alıp verirken tehlikeli olan bölgelerin tamamıdır. Hareketli parçalar: Makina ve tezgâhlarda güç aktarmayan ancak hareket eden ( kalem tespit başlıkları, besleme merdaneleri, vargel tablaları gibi ) elemanlardır.

23 2.Tezgâhın Tanıtımı ÖRNEK TEZGÂHIN ÖZELLİKLERİ Max. Çap : 50 mm. Seri Nu :WT102 Max. Boy : 1750 mm. Modeli :50/1750 UNI Hız ayarı : Dişli/6 kademeli Kullanım Yeri: Takımhane Max. Devir : 500 d/dk. İlerleme hızı : 0,1 10 mm. Motor Gücü : 5 Kw. 150 d/dk. CE Belgesi : Yok İmalat yılı : Tezgahın Tanıtımı

24 No Tanım No Tanım 1 Tanıtım levhası 8 Acil durdurma pedalı 2 Sertifika 9 Kaçak akım rölesi 3 Ara kilit 10 Koruyucu paravan Sabitleme civataları 11 Hareketli koruyucu 5 Mil koruyucuları 12 Aydınlatma lambası 6 Acil durdurma bütonu 13 Mandren koruyucusu 7 Araba hız ayar aparatı 1 Emniyet kilidi 3. Faaliyetin Tanıtımı : Tezgah bir seramik fabrikasının, 10x30m.lik oturum ve 3.50m. lik tavan yüksekliği olan takım hanesinde takım imalat ve yedek parça üretimi işlerinde kullanılmaktadır. Yapılan işlemler tornalama, diş açma tığ çekme, delik delme gibi işlerdir. Tezgah üç vardiya halinde çalışmakta ve toplam operatör tarafından kullanılmaktadır. Operatörlerden birisi ustalık belgesi sahibi diğer üçü Meslek Lisesi mezunudur.. Çalışma Çevresinin İncelenmesi Takımhane 10x30 = 300 m.kare ve 3.50m. Tavan yüksekliğinde içinde 12 adet tezgahın bulunduğu bir atölyedir. Atölye içinde zaman zaman kaynak ve tabanca boya işleri de yapılmaktadır. İş yükü genelde zamana yaygın olmakla birlikte arızi durumlarda iş yükü artmaktadır. Atölyenin genel aydınlatması yeterli değildir. Duvarların badana ve boyası yıpranıp kirlenmiştir. Yemek ve ara dinlenmesi düzenlidir. İşyeri ulaşım imkanları yeterlidir. 5. Operatör ve Çalışanlar Takımhane de 1 postabaşı 1 p.yardımcısı ve 16 işçi çalışmaktadır.

25 Atölyede üç vardiya çalışılmakta gündüz vardiyasında 10 işçi, gece vardiyalarında 3 er işçi bulunmaktadır. Atölye diğer bölümlerden ayrılmış durumdadır. Ancak buraya herkes rahatlıkla girip çıkmaktadır. Operatörlerin kıdem durumu 15-1 yıl arasında olup ortalama kıdem 3 yıl civarındadır. İşçi sirkülasyonu orta seviyededir. Diğer bölümlerde çalışanların sirkülasyonu ise oldukça yüksek seviyelerdedir. 6.Mevzuatın İncelenmesi V.KISIM / II. BÖLÜM İşyerlerindeki Makinalarda ve Tezgahlarda Alınacak Güvenlik Tedbirleri Madde Torna ve benzeri tezgahlar ile yapılan çalışmalarda, aşağıdaki tedbirler alınacaktır : 1) Tezgahların operasyon noktaları, koruyucu içine alınacaktır. 2) İşçilerin elle fren yapmaları önlenecektir. 3) Tezgahlarda talaş fırlamalarına karşı gerekli tedbirler alınacaktır. ) Çubuk malzemeler, uygun koruyucu içine alınacaktır. 5) Ağaç tornalarında, parça fırlamasına karşı, tedbir alınacaktır. TEHLİKELERİN BELİRLENMESİ Yapılan inceleme, mülakat ve gözlemlerde; Ekipmanla ilgili olanlar: 1.Torna aydınlatma lambasının 220 V. İle çalıştığı, 2.Uzun parça işlerken veya keserken fener mili uçundan malzemenin taştığı, 3.Talaş sıçramalarına karşı paravanın bulunmadığı, Kaza Kayıtlarının İncelenmesi 1. Operatörlerin ününde en az -5 defa gözüne çapak kaçtığı, 2. Bir tanesinin zımpara yaparken işaret parmağını kaybettiği, 3. En çok ellerinde talaş kesiğinin oluştuğu,. Birisinin orta seviyede görme bozukluğu olduğu (1.75 Miy.)

26 Operatörlerle ilgili hususlar 1. Çeşitli işler yapıldığı gerekçesi ile siper kullanılmadığı, 2. İşin özelliği itibarı ile çok fazla ölçümün yapılmakta olduğu, Tesbit edilmiştir. Risk Değerlendirme Adımları 1. TEHLİKELERİN BELİRLENMESİ 2. Risklerin KIYMETLENDİRİLMESİ a) Kaza Olma İhtimali b) Sonucun Ağırlık Derecesi 3. KONTROL TEDBİRLERİNE KARAR VERİLMESİ. KONTROL TEDBİRLERİNİN UYGULANMASI 5. İZLEME VE GÖZDEN GEÇİRME İhtimal Skalası İHTİMAL ORTAYA ÇIKMA SIKLIĞI / FREKANS İÇİN 1. ÇOK KÜÇÜK YILDA BİR 2. KÜÇÜK ÜÇ AYDA BİR 3. ORTA AYDA BİR. YÜKSEK HAFTADA BİR 5. ÇOK YÜKSEK HER GÜN SONUÇLARA KARAR VERİLMESİ Muhtemel bir olay sonrası beklenen zarar veya hasarın derecelendirilmesi aşağıdaki skala kullanılır. SONUÇ DERECELENDİRME 1. ÇOK HAFİF : İş saati kaybı yok, ilkyardım gerektiren 2. HAFİF 3. ORTA : İş günü kaybı yok, ilk yardım gerektiren : Hafif yaralanma, tedavi gerekir. CİDDİ : Ölüm, Ciddi yaralanma, meslek hastalığı 5. ÇOK CİDDİ : Birden çok ölüm, sürekli iş göremezlik için

27 TEHLİKELERİN BELİRLENMESİ Yapılan inceleme, mülakat ve gözlemlerde; 1. Operatörlerin ününde en az -5 defa gözüne çapak kaçtığı, 2. Bir tanesinin zımpara yaparken işaret parmağını kaybettiği, 3. En çok ellerinde talaş kesiğinin oluştuğu,. Birisinin orta seviyede görme bozukluğu olduğu (1.75 Miy.) 5. Torna aydınlatma lambasının 220 V. İle çalıştığı, 6. Çeşitli işler yapıldığı gerekçesi ile siper kullanılmadığı, 7. İşin özelliği itibarı ile çok fazla ölçümün yapılmakta olduğu, 8. Uzun parça işlerken veya keserken fener mili uçundan 9.Talaş sıçramalarına karşı paravanın bulunmadığı, tesbit edilmiştir. malzemenin taştığı,

28 SONUÇ ZARARIN AĞIRLIĞI OLASILIK OLASILIK ÇOK Çok Küçük YÜKSEK Çok CİDDİ Hafif CİDDİ ÇOK Hafif5 (2) Anlamsız Düşük (1) YÜKSEK YÜKSEK Orta ORTA (3)3 Düşük YÜKSEK Küçük YÜKSEK (2) Düşük Düşük Düşük 2 Orta ORTA Düşük Düşük 3 6 YÜKSEK 3 (3) Yüksek KÜÇÜK () Düşük Orta 8 ÇOK Çok Düşük Orta 2 KÜÇÜK Yüksek 1 DÜŞÜK Orta Orta 8 DÜŞÜK Orta Yüksek DÜŞÜK 6 Orta 15 Yüksek DÜŞÜK DÜŞÜ DÜŞÜK DÜŞÜK 8 Düşük 6 ORTA 1 (5) Orta 9 DÜŞÜK Çok Ciddi Orta ORTA ORTA ORTA 10 ORTA 12 ORTA 15 ORTA 16 2 Düşük 3 YÜKSEK 20 () 15 5 (1) 1 YÜKSEK Ciddi HAFİF DÜŞÜK Orta DÜŞÜK 15 3 Yüksek DÜŞÜK 2 20 Tolore DÜŞÜK 1 Edilemez 25 (5) TEZGAHINDA RİSK DEĞERLENDİRMESİ TORNA Sıra Faaliyet/ Tehlike Kimler İHTİML ZARAR RİSK KORUMA SONUÇ MARUZ Kal. ŞİDDETi DEĞ. DEĞERİ 1 Gözlük YokOperatör Çapak Kaçması 5 20 YOK YÜKSEK 2 Elle Müdahale / Operatör 1 YOK DÜŞÜK 3 Talaş Temizleme Operatör YOK ORTA Tehl. Hareket

29 Görme Bozukluğu Operatör 3 12 YOK ORTA 5 220v.Gerilim Opr/Diğer YOK ORTA 6 Siper Yok Operatör YOK ORTA 7 Ölçüm Otomasyonu Operatör YOK ORTA 8 Uzun Malzeme Diğer Çal 1 YOK DÜŞÜK YOK DÜŞÜK 9 Talaş Sıçraması Herkes RİSK DEĞERLENDİRME VE KONTROL FORMU Sıra Faaliyet/ Tehlike Risk Sonuç Skoru Taml. Sorumlu Tarihi 1 Çapak Kaçması 20 GÖZLÜK YOK Derhal İhale 5 220v.Gerilim 16 Trafo yapılacak Bir ay 6 Siper Yok 15 Siper yapılacak Operatör Eğt. Altı ay İmalat İhale Eğt. 7 Ölçüm Otomasyonu 15 Elk.Ölçüm Cih. Alınacak Üç ay İhale Görme Bozukluğu 12 Tedavi/Uygun gözlük Üç ay İhale

30 3 Talaş Temizleme 10 Maşa-Fırça alınacak Bir ay 9 Talaş Sıçraması 9 Paravana yapılacak derhal İmalat 8 Uzun Malzeme Boru korkuluk yapılacak Derhal İmalat 2 Elle Müdahale / Eğitim / Tezgah Bakımı Üç ay Tehl. Hareket İLGILI MEVZUAT İhale Bakım Eğt.