ÜLKEMİZDE MADENCİLİĞİN GELİŞİMİNDE MADEN TETKİK VE ARAMA GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

Transkript

1 ÜLKEMİZDE MADENCİLİĞİN GELİŞİMİNDE MADEN TETKİK VE ARAMA GENEL MÜDÜRLÜĞÜ VE SUNULAN JEOLOJİK HİZMETLER Dr. Erol TİMUR MTA Genel Müdürlüğü Jeoloji Etütleri Dairesi Başkanı

2 SUNUM PLANI MTA NIN KURULUŞU VE GELİŞMESİ GÜNÜMÜZDE MTA VE SUNULAN JEOLOJİK HİZMETLER MTA VE YERBİLİMLERİ EĞİTİMİ

3 MTA NIN KURULUŞU VE GELİŞMESİ

4 Türkiye Cumhuriyeti kurulduktan sonra 1933 yılında Birinci Sanayi Planı'nda Jeoloji Enstitüsü kurulması gündeme gelmiştir. Ülkemiz yeraltı servetlerinin devlet eliyle ortaya çıkarılması ve değerlendirilmesi düşüncesi ile 1933 yılında Ekonomi Bakanlığına bağlı Petrol Arama ve İşletme İdaresi ve Altın Arama ve İşletme İdaresi adlarıyla iki kurum oluşturulmuştur. 22 Haziran 1935 tarihinde ise 2804 sayılı Kanunla bütün madenlerimizin yerbilimleri yöntemleri ile sistemli olarak araştırılması amacıyla her iki kurumu da içine alan Maden Tetkik ve Arama Enstitüsü kurulmuştur.

5 1935 ile 1950 yılları arası Türkiye'de jeoloji araştırmalarının ve harita yapımının tarihsel gelişmesinde önemli bir aşamayı simgeler. Bu dönemde, bir yandan İstanbul ve Ankara Üniversitelerindeki yerli ve yabancı jeoloji öğretim üyeleri memleketin çeşitli bölgelerinde sürekli araştırmalar yaparlarken, 1935 yılında Maden Tetkik ve Arama Enstitüsünün (M.T.A.) kurulmasıyla, yurt çapında sistemli bir jeoloji ve madencilik faaliyeti başlamıştır.

6 MTA Genel Müdürlüğü diğer ülkelerdeki Jeolojik Sörvey lerin karşılığı olan araştırmacı bir kuruluştur.

7 MTA Enstitüsü Türkiye jeolojisinin aydınlanmasında, petrol, metalik maden, endüstriyel hammadde, kömür, jeotermal enerji vb. pek çok yeraltı kaynağının ortaya çıkarılmasında ve bunların ekonomiye kazandırılmasında öncülük etmiş, dünyadaki benzer kuruluşlarla yarışmış ve araştırmacı bir kamu kurumu olarak kendini kabul ettirmiştir.

8 MTA Enstitüsü'nün kurulmasıyla jeoloji araştırmalarında önemli gelişmeler olmuş, yerli ve yabancı yerbilimcilerin katılımıyla sistemli olarak Türkiye'nin jeoloji haritalarının yapımına hız verilmiştir. Kısa sayılabilecek bir zamanda biriktirilen jeolojik bilgi ve belgeler kullanılarak; 1/ ölçekli Türkiye Jeoloji Haritası (8 pafta, ) 1/ ölçekli Türkiye Tektonik Haritası (1960) 1/ ölçekli Türkiye Jeoloji Haritaları (444 pafta, ) 1/ ölçekli Türkiye Jeoloji Haritaları (18 pafta, ) 1/ ölçekli Türkiye Metalojeni Haritası 1/ ölçekli Türkiye Metalojeni Haritası (1970) 1/ ölçekli Türkiye Jeomorfoloji Haritası (1982) 1/ ölçekli Türkiye Jeomorfoloji Haritası ( ) 1/ ölçekli Türkiye Diri Fay Haritası(1992) Türkiye Paleocoğrafya Atlası (MTA-İTÜ) (1998)

9 MTA tarafından 1940 yılında, Raman'da Türkiye nin ilk petrol yatağı bulunmuş ve bulunan petrolün arıtılması amacıyla 1942 yılında yine MTA tarafından günde 10 ton kapasiteli Batman rafinerisi kurulmuştur. MTA petrol etütlerini 1985 yılına kadar sürdürmüştür.

10 MTA ülkemizde bulduğu ve ekonomiye kazandırdığı pek çok metalik maden, endüstriyel hammaddeler, enerji hammaddeleri vb. yerbilimlerinin çeşitli konularında her zaman ilkleri gerçekleştirerek yerbilimlerinin itici gücü olmuştur. Ülkemizdeki Demirçelik fabrikalarının hammadde kaynağını oluşturan Divriği, Hekimhan, Hasançelebi, Attepe Demir rezervleri MTA tarafından bulunmuştur.

11 Kebanda ki Simli Kurşun; Murgul-Çakmakkaya, Çayeli- Madenköy deki Bakır; Guleman daki Krom; Seydişehir deki Alüminyum; Bursa-Uludağ daki Volfram; Mardin-Mazıdağı ndaki Fosfat rezervleri MTA tarafından bulunmuştur.

12 Ülkemizde petrol, kömür, demir, bakır gibi madenlerimizi ilk bulan ve bunlara bağlı TPAO- TKİ-TTK-TDÇİ gibi kurumların oluşumuna sebep olan kurum yine MTA dır. Zonguldak taşkömürü havzasında, bugün bilinen ve TTK tarafından işletilen rezervlerin büyük bir kısmı MTA tarafından bulunmuştur. Kütahya-Tavşanlı-Tunçbilek-Seyitömer, Manisa-Yomra, Çanakkale-Çan, K.Maraş-Elbistan, Muğla-Yatağan, Hüssamlar, Ankara-Beypazarı, Konya-Karapınar, Trakya, Eskişehir linyit yatakları MTA tarafından bulunmuştur.

13 Ülkemizdeki bilinen Bor Rezervinin Yarısından Fazlası MTA tarafından bulunmuş olup, Eti Maden Tarafından İşletilmektedir. Beypazarı Trona Yatağı ve Sivrihisar-Kızılcaören Barit-Fluorit- Nadir Toprak ve Toryumdan Oluşan Kompleks MTA tarafından bulunmuştur.

14 Ülkemizdeki bilinen jeotermal enerji sahalarının tamamı MTA tarafından bulunmuştur yılında 0,5 MW kurulu güçte Denizli-Kızıldere sahasına ilk jeotermal elektrik santralı MTA tarafından kurulmuştur.

15 GÜNÜMÜZDE MTA

16 Ana Hizmet Birimleri Jeoloji Etütleri Dairesi Maden Etüt ve Arama Dairesi Enerji Hammaddeleri Etüt ve Arama Dairesi Fizibilite Etütleri Dairesi Maden Analizleri ve Teknolojisi Dairesi Sondaj Dairesi GENEL MÜDÜR Genel Müdür Yardımcıları Danışma ve Denetim Birimleri Strateji Geliştirme Dairesi Teftiş Kurulu Başkanlığı Hukuk Müşavirliği İç Denetim Başkanlığı Yardımcı Hizmet Birimleri Personel ve Eğitim Dairesi Bilimsel Dökümantasyon ve Tanıtma Dairesi Makina İkmal Dairesi İdari ve Mali İşler Dairesi Jeofizik Etütleri Dairesi Deniz ve Çevre Araştırmaları Dairesi B Ö L G E M Ü D Ü R L Ü K L E R İ

17 BÖLGE MÜDÜRLÜKLERİ TEŞKİLAT YAPISI

18 PERSONEL DURUMU STATÜ MERKEZ TAŞRA TOPLAM YÜZDE DAĞILIMI TEKNİK HİZMET SINIFI % 54 GENEL İDARİ ve DİĞER % 23 İŞÇİ % 22 TOPLAM % %54 TEKNİK HİZMET SINIFI %23 GENEL İDARİ ve DİĞER %22 İŞÇİ TEKNİK ELEMANLARIN EĞİTİM DURUMU STATÜ MERKEZ TAŞRA TOPLAM LİSANS YÜKSEK LİSANS DOKTORA DİĞER TOPLAM TOPLAM

19 MTA nın Görevleri ve Araştırma Konuları MTA'nın temel görevi, kuruluş Kanunu nun 2. maddesinde "Ülkede işletmeye elverişli maden ve taşocağı sahalarının bulunup bulunmadığını, işletilen maden ve taşocaklarının daha faydalı şekilde işletilme koşullarını araştırmak ve buna yönelik arama işlemleri, bilimsel, jeolojik ve teknolojik tetkikleri yapmak, harita, plan ve kesitler hazırlamak, proje, fen raporları ve karlılık hesapları yapmak ve madencilik sektörüne kalifiye eleman yetiştirmek" olarak belirlenmiştir. Jeoloji Araştırmaları Maden Arama ve Araştırmaları Jeofizik Araştırmaları Fizibilite Etütleri Enerji Kaynaklarının Araştırılması Jeoteknik Çalışmalar Deniz ve Çevre Araştırmaları Teknoloji Araştırmaları Maden Analizleri Sondaj Çalışmaları MTA nın Görevleri ve Araştırma Konuları

20 JEOLOJİ ARAŞTIRMALARI Ülke jeolojisini ve jeodinamik evrimini ortaya koymak amacıyla gerçekleştirilen temel jeoloji projeleri ile; yeraltı kaynaklarının aranması, deprem ve diğer doğal afetlerin araştırılması, çevre ile mühendislik ve benzeri her türlü alt yapıya yönelik çalışmaların ana altlığını oluşturacak verilerin yerbilimlerine kazandırılması hedeflenmektedir. Ülkemizin tamamı 5547 adet 1/ ölçekli jeoloji haritasından oluşur. Bu haritaların çok büyük bir kısmının (% 98 )yapımı tamamlanmıştır.

21 DİRİ FAY ARAŞTIRMALARI Ülkemiz, Dünyanın önemli deprem kuşakları içerisinde yer almaktadır. Deprem zararlarının azaltılması amacıyla deprem kaynağı olan diri fayların haritalanması çalışmaları Genel Müdürlüğümüz tarafından yürütülmektedir yılında yayınlanmış olan Türkiye Diri Fay Haritasının güncel bilimsel yaklaşımlar ve mevcut bilgi birikimi doğrultusunda güncellenmesi ve deprem tehlike değerlendirmeleri açısından fay parametrelerinin tanımlanması amacıyla, 2004 yılında Türkiye Diri Fay Haritasının Güncellenmesi Projesi başlatılmış olup, bu proje 2011 yılında tamamlanmıştır. Ayrıca, proje kapsamında Türkiye Diri Fay Veri Tabanı oluşturulmuştur yılı sonu itibarı ile 5547 adet 1/ ölçekli paftada diri fay etüdü yapılmış, içerisinde diri fay bulunan 1930 adet 1/ ölçekli paftada diri fay haritalaması yapılmış ve bu haritaların sayısallaştırma işleri tamamlanmıştır.

22 Diri Fay ve Heyelan projelerinin tamamlanmasıyla, ülkemizin jeolojik kökenli doğal afet potansiyeli ortaya konmuştur. Bu veriler ışığında alınacak önlemlerle, doğal afetlerdeki mal ve can kayıpları asgariye düşürülecektir. Bu haritalar başta özellikle AFAD Başkanlığı olmak üzere, BOTAŞ, DSİ, Karayolları Genel Müdürlüğü, TAEK ve tüm üniversitelerce kullanılarak, boru hattı, barajlar ve kentsel alanların planlanması gibi mühendislik projelerinde önemli bir altlık oluşturacaktır. Böylece milyarlarca Dolar olan doğal afet zararları en aza indirilecektir HEYELAN ARAŞTIRMALARI Ülkemizde depremden sonra en çok can ve mal kaybına yol açan doğal afet kaynağı heyelandır. Planlama ve uygulamalarda kullanılmak üzere ülke genelinde heyelanları belirleyip, risk potansiyelini ortaya koymak amacıyla başlatılan Türkiye Heyelan Haritası projesi 2007 yılında tamamlanmıştır. Proje kapsamında toplam 5547 adet 1/ ölçekli paftada heyelan araştırması yapılmış ve içinde heyelan bulunan 2945 adet harita sayısallaştırılmıştır.

23 KARST VE MAĞARA ARAŞTIRMALARI Ülkemizin 2/5 i karstlaşmaya uygun karbonat ve sülfatlı kayaçlarla kaplıdır. Belirgin tektonik kuşaklar boyunca uzanan bu kayaçlar içinde onbinlerce ( ) mağaranın geliştiği tahmin edilmektedir. Türkiye nin eriyebilir kayalarının bulunduğu bölgelerinde, yüzey ve yeraltı karst sistemlerini belirli bir program dahilinde, başlangıcından günümüze olan oluşum ve gelişim süreçlerini incelemek, doğal kaynakların (mağara, yeraltı suyu, plaser maden yatakları) ve karst ekosistemlerinin koruma ve ekonomik olarak kullanım yöntemlerini belirlemek amaçlanmaktadır. Türkiye Karst ve Mağara Araştırmaları Projesi kapsamında 617 si son on yılda olmak üzere toplam 1128 mağaranın detay etüdü yapılmıştır. Ayrıca, Mağaraların Araştırılma, Koruma ve Kullanım İlkeleri adlı kitap 2008 yılında basılmış olup, Türkiye Mağara Envanteri çalışmaları devam etmektedir.

24 DENİZ ARAŞTIRMALARI Deniz tabanında yer kabuğu araştırmalarına yönelik jeolojik, jeofizik ve sismik etütler Genel Müdürlüğümüzce 1976 yılından bu yana MTA SİSMİK- 1 Araştırma Gemisi ile yürütülmüş olup bu konuda bilgi birikimi ve deneyim bulunmaktadır yılında bu geminin eskimesi nedeniyle İTÜ Denizcilik Fakültesine eğitim amaçlı hibe edilmiştir Egemenliğimiz altındaki kıyı ve kıta sahanlığımızda bulunan maden ve enerji kaynaklarının aranması ve deprem üreten fayların tespiti amacıyla deniz tabanında aktif tektonik haritaları hazırlamak, sismolojik, sedimantolojik, paleontolojik, jeokimyasal ve jeoteknik incelemeler yapmak ve ilgili haritaları üretmek amacıyla kıyı ve kıyı ötesi alanlarda araştırmalar yapılmaktadır. Kurumumuz deniz araştırmaları faaliyetlerinde kullanılmak üzere Denizcilik Müsteşarlığı'nın öncülüğünde başlanan "MTA SELEN" araştırma botunun yapımı tamamlanmış ve araştırmalara başlamıştır Ülkemiz egemenliğinde olan km 2 kıyı ve kıta sahanlığımızdaki yer altı kaynaklarının ve jeolojik yapının araştırılması amacıyla, stratejik açıdan da önemli olan derin sismik araştırma gemisinin yapım çalışmaları devam etmektedir.

25 ARAZİ KULLANIM PLANLAMASI YERBİLİM VERİLERİ Genel Müdürlüğümüzde elde edilen yerbilim verilerinin bölgesel planlama ve uygulama sürecinde kullanılabilir hale getirilmesi amaçlanarak bugüne kadar 42 ilimizin 55 farklı alanında çalışmalar tamamlanmıştır. Bölgesel arazi kullanım planlamalarında yararlanılacak temel yerbilim verileri ve doğal afet özellikleri araştırılmaktadır. Bu amaçla hedef bölgede arazi kullanım planlamalarında yararlanılacak jeoloji, hidrojeoloji-hidroloji, jeomorfoloji, genel mühendislik jeolojisi, depremsellik, kütle hareketleri, taşkın alanlarının belirlenmesi gibi konularda araştırmalar yapılmaktadır.

26 JEOPARK ALANLARININ BELİRLENMESİ (JEOLOJİK MİRAS) ARAŞTIRMALARI Doğal anıt niteliğindeki jeolojik unsurların (peri bacaları, fosil yatakları, volkan konileri vb.) tespit edilerek, koruma altına alınması çalışmaları Genel Müdürlüğümüzce yürütülmektedir. Bu çalışmalarda elde edilen veriler bölgenin jeolojisi ile birleştirilerek coğrafi bilgi sistemleri ortamına aktarılmakta ve jeoturizme yönelik sentez haritalar üretilmektedir. Proje çalışmaları 2003 yılından beri sürdürülmekte olup, günümüze kadar Mut Miyosen Havzası, Dilek Yarımadası, Kapadokya Bölgesi, Konya (Karapınar) yöresi ve Biga Yarımadasında çalışmalar yürütülmüştür yılından itibaren Türkiye Jeolojik Miras Envanteri çalışmaları başlatılmıştır

27 UZAKTAN ALGILAMA VE COĞRAFİ BİLGİ SİSTEMLERİ Uzaktan Algılama Merkezi, elde edilen farklı özelliklere sahip uydu görüntülerini sayısal işlemlerden geçirerek analizlerini yapmaktadır. Burada amaç; yer yüzeyinden elde edilen insan gözünün algılayamadığı farklı dalga boylarından da bilgi elde edilerek, bu bilgilerin yorumlanmasıdır. Bu bulgular; - Jeolojik araştırmalar - Maden ve Enerji Hammaddesi aramaları - Doğal afet araştırmaları - Çevre çalışmaları gibi farklı yerbilimleri çalışmalarına destek sağlamakta ve önemi giderek artmaktadır. MTA Uzaktan Algılama Merkezi, sadece MTA projelerine değil aynı zamanda yurt içi ve yurt dışı projelerde de yer almaktadır. Ayrıca, bu konularda yurt içi ve yurt dışındaki araştırmacılara eğitim verilmektedir

28 JEOLOJİ VERİ BANKASI VE COĞRAFİ BİLGİ SİSTEMLERİ Coğrafi Bilgi Sistemleri; konuma dayalı gözlemlerle elde edilen grafik ve grafikolmayan bilgilerin toplanması, saklanması, işlenmesi ve kullanıcıya sunulması işlevlerini bir bütünlük içerisinde gerçekleştiren bir bilgi sistemidir. Arazi Kullanım Bakı Bitki örtüsü Faya Uzaklık Eğim Uydu görüntüsü. Genel Müdürlüğümüz bünyesinde yürütülen CBS çalışmaları, Uzaktan Algılama analizlerinde, Türkiye Jeoloji Veri Tabanı nda (TJVT) ve diğer yer bilim araştırmalarında aktif olarak kullanılmaktadır. Kurumumuz, üretmiş olduğu farklı ölçeklerdeki jeoloji haritalarını bir veri tabanına aktararak hem bunlara ulaşmayı hem de analiz ve sorgulama yapmayı kolaylaştırmak amacıyla, 1995 yılında daha Türkiye de ve Dünya da bile yeni olan Coğrafi Bilgi Sistemleri ni kullanarak Türkiye Jeoloji Veri Tabanı projesini başlatmıştır.

29 JEOLOJİ VERİ BANKASI VE COĞRAFİ BİLGİ SİSTEMLERİ TJ VT KATMANLARI: 1- Formasyon 2- Fay 3- Kıvrım ekseni 4- Özel Jeolojik Alanlar (Heyelan, Akma, Krater, Volkan Konisi v.b.) 5- Göl, Nehir 6- Nivelman Tepe Noktaları 7- Yerleşim Merkezleri 8- Yollar 9- Tabaka Doğrultu/Eğim Türkiye Jeoloji Veri Tabanı projesi kapsamında 2011 yılı sonu itibariyle Türkiye genelinde adet olan 1/ ölçekli jeoloji haritasının adedi tamamlanmıştır. Önümüzdeki yıllarda eksik haritaların tamamlanması ve mevcutların güncellenmesi çalışmaları gerçekleştirilecektir Tamamlanan kısımlar

30 JEOLOJİ VERİ BANKASI VE COĞRAFİ BİLGİ SİSTEMLERİ Türkiye Heyelan Envanteri Projesi kapsamında üretilen ve içinde heyelan bulunan 2945 adet harita sayısallaştırılmış olup, TJVT ye entegre edilerek kullanıcıların hizmetine sunulmuştur. 1/ ÖLÇEKLİ SAYISALLAŞTIRILMIŞ HEYELAN HARİTALARI İNDEKSİ

31 JEOLOJİ VERİ BANKASI VE COĞRAFİ BİLGİ SİSTEMLERİ Türkiye Diri Fay Haritalarının Güncellenmesi Projesi kapsamında üretilen ve içinde Diri Fay bulunan 1930 adet harita sayısallaştırılmış olup, TJVT ye entegre edilerek kullanıcıların hizmetine sunulmuştur. 1/ ÖLÇEKLİ SAYISALLAŞTIRILMIŞ DİRİ FAY HARİTALARI İNDEKSİ

32 MTA - COĞRAFİ BİLGİ SİSTEMLERİ WEB PORTALI

33 TÜRKİYE JEOLOJİ PORTALI PROJESİ - Türkiye Jeoloji Veri Tabanı - Türkiye Diri Fay Veri Tabanı -Türkiye Heyelan Veri Tabanı -Türkiye Paleontoloji Veri Tabanı - Türkiye Ofiyolit Veri Tabanı - Türkiye Metamorfizma Veri Tabanı -Türkiye Volkanizma Veri Tabanı - Türkiye Mağmatizma Veri Tabanı - Türkiye Jeolojik Miras Alanları Veri Tabanı - Türkiye Mağara Veri Tabanı

34 YERBİLİMLERİ VERİ MERKEZİ PROJESİ 2002 yılında başlayan proje 2012 yılında tamamlanarak in üzerinde araştırma raporu sayısallaştırılmıştır.

35 KÜÇÜK ÖLÇEKLİ HARİTALARIN HAZIRLANMASI VE BASIMI 1: ölçekli Türkiye Jeoloji Haritası Yeraltı kaynaklarının aranması, deprem ve diğer doğal afetler, kentleşme, yol, baraj, tünel vb. mühendislik hizmetleri ve çevreye ilişkin 1: ölçekli Türkiye Jeoloji Haritası Kuzey Anadolu Fayı Atlası Doğu Anadolu Fayı Atlası çeşitli çalışmaların ana altlığı olan değişik ölçekteki jeoloji haritalarının hazırlama ve basımı çalışmaları yürütülmektedir. 1: ölçekli Türkiye Jeoloji Haritası

36 BASIMI GERÇEKLEŞEN JEOLOJİ HARİTALARI 1/ ölçekli Türkiye Jeoloji Haritası (262 pafta) 1/ ölçekli Türkiye Jeoloji Haritası (6 pafta) 1/ ölçekli Türkiye Jeoloji Haritası (18 pafta, 2003) 1/ ölçekli Türkiye Jeoloji Haritası (1 pafta,2011) 1/ ölçekli Türkiye Diri Fay Haritası(59 pafta) 1/ ölçekli Türkiye Diri Fay Haritası (1 pafta,2012) Kuzey Anadolu Fayı Atlası (2003) Doğu Anadolu Fayı Atlası (2008) 1/ ölçekli Türkiye Heyelan Envanter Haritaları (18 pafta, ) 1/ ölçekli Türkiye Heyelan Haritası (1 pafta,2011) 1/ ölçekli Marmara Denizi Batimetri Haritası (1 pafta,2004)

37 KÜÇÜK ÖLÇEKLİ HARİTALARIN HAZIRLANMASI VE BASIMI Toplam 395 adet olan ve 18 yılda 96 adedi basılan 1/ ölçekli Jeoloji Haritalarının sayısı, bu projeye verilen önem sonucu 96 dan 262 ye çıkarılmıştır. Ayrıca, 23 adet haritanın revize edilmiş 2. baskısı gerçekleştirilmiştir.

38 BİLİMSEL ATLAS VE KİTAPLARIN HAZIRLANMASI VE BASIMI 1/ ÖLÇEKLİ TÜRKİYE HEYELAN ENVANTERİ HARİTASI BASIMI 2005: 1 ADET 2006: 1 ADET 2007: 3 ADET 2009: 13 ADET TOPLAM 18 ADET 1/ ÖLÇEKLİ TÜRKİYE HEYELAN ENVANTERİ HARİTASI 2011 YILINDA BASILMIŞTIR

39 BİLİMSEL ATLAS VE KİTAPLARIN HAZIRLANMASI VE BASIMI 1/ ÖLÇEKLİ TÜRKİYE DİRİ FAY HARİTALARI BASIMI 2011 yılı sonunda tamamı (toplam 59 adet) basılmıştır.

40 MADEN ARAMALARI MTA, çeşitli alanlarda uzmanlaşmış deneyimli insan gücü, gelişmiş makine parkı ve çok amaçlı laboratuvar imkanları ile üstlendiği görevleri en iyi şekilde yerine getirmeye çalışmaktadır. Maden yatakları ve arama konularında dünyadaki gelişmeleri yakından takip etmekte ve teknolojisini sürekli yenilemektedir. MTA bugün uzaktan algılama dahil, en ileri teknolojiye ve bu teknolojiyi etkin biçimde kullanabilen teknik kadrolara sahip bir kuruluştur. MTA nın Madencilik konusundaki faaliyetlerini; Maden aramalarına dayanak teşkil eden alt yapı bilgilerinin hazırlanması, Maden yataklarının keşfini amaçlayan arama projelerinin yürütülmesi, Bulunan madenlerin değerlendirilmesine yönelik teknolojik araştırmalar olmak üzere üç ana başlık altında toplamak mümkündür.

41 MTA tarafından bulunan veya rezervleri geliştirilen başlıca madenler; Altın : 700 ton (metal) Gümüş : 6062 ton (metal) Çinko : 2.3 milyon ton (metal) Kurşun : ton (metal) Krom : Yüksek tenorlu 26 milyon ton, Düşük tenorlu 200 milyon ton Demir: 122 milyon ton (%51-60 Metal Fe), milyar ton (%14-52 Metal Fe-K lu) sorunlu rezerv Bakır : 1.78 milyon ton(metal) Bor : milyar ton Manyezit : 111 milyon ton Trona : 842 milyon ton Kaolen: 89 milyon ton Kil (Seramik+refrakter): 354 milyon ton Kuvars Kumu: 1,3 milyar ton Kuvarsit : 2,3milyar ton Mermer ve Doğal Taşlar : 5,1 milyar m 3 Bentonit : 250 milyon ton Dolomit : 16 milyar ton Feldspat : 239 milyon ton Kaya tuzu : 5,7 milyar ton Hafif Yapı Malzemeleri : 7,2 milyar m 3 (Perlit, pomza) Alçı Taşı : 1,8 milyar ton Çinko Altın Krom Eskişehir-Kırka Bor Oluşumları Trona 41 Doğal taş

42 KURUMUMUZUN GELECEĞE DÖNÜK MADEN ARAMA POLİTİKALARI Nadir Toprak Elementlerinin ( La, Ce Li vb.) aranması, üretilmesi ve ekonomiye kazandırılması, Ülkemiz ithalatında önemli yer tutan demir madeni ihtiyacının kendi doğal kaynaklarımızdan sağlanması amacıyla Demir aramalarına hız vermek, Maden aramalarında temel altyapı bilgisini oluşturan ve çevre, tarım, şehircilik gibi diğer alanlarda da yaygın bir şekilde kullanılan Türkiye Geneli jeokimya haritasını tamamlamak, MTA Karot Bilgi Bankasının, Türkiye Karot Bilgi Bankasına dönüştürülmesini sağlamak, Türkiye metalojeni haritasının güncelleme çalışmalarını tamamlamak, Türkiye nin hammadde tedarik stratejisinin belirlenmesi kapsamında aranmasında öncelik olan hammaddelerle ilgili arama politikaları oluşturmak, Türkiye Maden potansiyeli ve envanterine yönelik veri bankasının MİGEM ile birlikte kurulması, Yurtdışında maden arama faaliyetleri gerçekleştirmek, Maden jeolojisi konusunda gerekli bilgi birikimi ve tecrübenin MTA ve Ülkemize kazandırılması amacıyla aramalarda söz sahibi yabancı uzmanlarla işbirliği ve eğitim faaliyetleri yapılması.

43 FOSİL KATI YAKIT ARAMALARI Ülkemizde fosil katı yakıt (linyit, taşkömürü, bitümlü şeyl, asfaltit) aramacılığına MTA Genel Müdürlüğü tarafından 1938 yılında başlanmış ve 2012 yılı sonu itibarı ile m sondajlı arama yapılarak; 14,2 MİLYAR TON LİNYİT, 1,3 MİLYAR TON TAŞKÖMÜRÜ, 1.6 MİLYAR TON BİTÜMLÜ ŞEYL, 82 MİLYON TON ASFALTİT, rezervi ortaya çıkartılmıştır. 43

44 Linyit Rezerv Artışı Gerçekleştirilen Sahalar ve Ülke Genelinde Dağılımı Son 8 yıl içerisinde 5 adet yeni kömür sahası (Konya Karapınar, Afyon Dinar, Eskişehir Alpu, Malatya-Arapgir ve Tekirdağ-Çerkezköy) keşfedilmiş ve yeni rezerv bulunmuş ayrıca bilinen 2 adet sahada da (Afşin Elbistan, Manisa Soma) rezerv artışları sağlanmıştır.

45 JEOTERMAL ENERJİ ARAŞTIRMALARI Isınma, elektrik üretimi, seracılık ve kaplıca turizmi gibi kullanım alanları olan jeotermal enerji açısından ülkemiz önemli bir potansiyele sahiptir. ÜlkemizinTeorik jeotermal enerji potansiyeli MWt dir. MTA tarafından 1962 yılında başlanan jeotermal enerji arama çalışmalarında bu güne kadar m sondajlı arama yapılarak 222 adet saha keşfedilmiş ve doğal çıkışlarla birlikte MWt ısı enerjisi elde edilmiştir. Mevcut jeotermal alanların sürdürülebilir üretimini sağlamak ve yenilenebilir özelliğini korumak amacıyla işletmecilere bilimsel ve teknolojik destek (kurumsal danışmanlık) sağlanmaktadır. TÜRKİYE DE ELEKTRİK ÜRETİMİNE UYGUN 17 ADET SAHA BULUNMAKTADIR.

46 JEOFİZİK ARAŞTIRMALARI Maden, jeotermal ve bilimsel araştırma projelerinde değişik Jeofizik yöntemler uygulanmaktadır. Bunlar manyetik, gravite, elektrik özdirenç (rezistivite), sismik ve radyometrik yöntemlerle yapılan etütlerdir.

47 FİZİBİLİTE ÇALIŞMALARI - JEOTEKNİK ETÜTLER Genel Müdürlüğümüz, madencilik sektörüne yönelik olarak, maden işletmelerinde oluşan kaya ve şev stabilite problemlerine çözüm Üretmekte ve fizibilite çalışmaları yapmaktadır. MTA bünyesinde yer alan deneyimli mühendis ve teknisyen kadrosuyla ve yeterli yazılım ve donanıma sahip Kaya ve Zemin Mekaniği Test Merkezi yardımıyla yerli ve yabancı kuruluşlar için ücretli projeler gerçekleştirmektedir.

48 ANALİZ VE TEKNOLOJİK TESTLER TEKNOLOJİK ARAŞTIRMALAR Genel Müdürlüğümüz bünyesinde MTA Projeleri ve Ücretli İş Projelerinin ANALİZ VE TEKNOLOJİK TESTLERİNİN yapılmasının yanı sıra TEKNOLOJİK ARAŞTIRMA- GELİŞTİRME PROJELERİ çalışılmaktadır Analiz/tes t Sayıları Numune (adet) Sayıları (adet) 2002 yılında yaklaşık 20 bin olan numune sayısı 2012 yılında 59 bin e, 114 bin olan analiz sayısı 2012 yılında 569 bin e yükselmiştir. MTA GENEL MÜDÜRLÜĞÜ ANALİZ/TEST LABORATUVARLARININ AKREDİTASYONU TARİHİNDE GERÇEKLEŞTİ

49 ANALİZ VE TEKNOLOJİK TEST LABORATUVARLARI

50 ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRME ÇALIŞMALARI Kirletici süreçlerin araştırılması kapsamında maden işletmeciliğinden kaynaklanan çevre kirliliğinin çözümüne yönelik araştırmalar ile tehlikeli atıkların depolama alanlarının saptanmasına yönelik araştırmalar yürütülmektedir.

51 TIBBİ JEOLOJİ ARAŞTIRMALARI (JEOLOJİK UNSURLARIN HALK SAĞLIĞI ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ) Küreselleşen dünyada, hızla çevre temalı ve halk sağlığıyla ilgili projelere yönelinmektedir. Genel Müdürlüğümüz de ilgi alanına giren konularda özellikle mineral ve elementlerin aranması ve çıkartılması yanında, bunların halk sağlığı yönünden de araştırılması amacıyla yeni projeler üretmektedir. Kamuoyuna daha sağlıklı bilgi verebilmek için 2006 yılında Tıbbi Jeoloji Projesi başlatılmıştır. Amaç: İnsan sağlığı için risk oluşturabilecek minerallerin dağılımlarının belirlenmesi, bunların mineral(jeokimya) haritalarının yapılması, önerilerde bulunmak ve bu konudaki karmaşıklığı ortadan kaldırmaktır.

52 MTA VE YERBİLİMLERİ EĞİTİMİ

53 Meslek içi Eğitim Programı Program çerçevesinde Genel Müdürlüğümüze yeni alınan teknik elemanların proje çalışmalarına katılımları için hazırlanma ve eğitimleri ile Kurumumuz çalışanlarının mesleki bilgi birikimlerini arttırmak üzere çeşitli kurs, seminer, yaz okulu vb. eğitim programları uygulanmaktadır. Eğitim programları teorik ve uygulamalı olarak gerçekleştirilmekte, arazi uygulamaları ve gezileri ile bilgilerin pekiştirilmesi sağlanmaktadır.

54 Stajyer Eğitim Programı Jeoloji Mühendisliği Bölümü öğrencilerinin harita alım ilkeleri, genel jeoloji, paleontoloji, hidrojeoloji, maden yatakları, endüstriyel hammaddeler ve uzaktan algılama konularında verilen kuramsal bilgileri kavramalarının yanı sıra, 1/ ölçekli jeolojik harita alımı, stratigrafi ilkeleri ve temel jeoloji çalışmalarını arazide uygulamalı olarak yapmaları amaçlanmmaktadır. Bu kapsamda, bir ay süreli teorik çalışma bölümünde merkezde MTA Gen. Müd. nün farklı dairelerinde yapılan bilimsel ve teknolojik çalışmalar ile ilgili uzman kişilerce bilgiler verilmektedir. Yaklaşık 15 günlük süreçte de Ankara çevresinde günübirlik arazi çalışması yapılmakta, teorik bilgilenmenin arazide uygulamaları gerçekleştirilmektedir.

55 Üçüncü Ülke Eğitim Programı 3.Ülke Eğitim Programı na ilişkin anlaşma MTA Genel Müdürlüğü ile JICA arasında 2 Ağustos 1996 tarihinde imzalanmıştır. Programın amacı; Katılımcıların teknik becerilerinin geliştirilmesi, Aldıkları eğitim çerçevesinde ülkelerinin gelişimine katkıda bulunmaları, Farklı ülkelerden gelen diğer yerbilimcilerle bilgi alışverişinde bulunmaları, Türkiye, Japonya ve davetli ülkeler arasında uzun geçmişe sahip iyi ilişkilerin pekiştirilmesi olarak belirlenmiştir yılına kadar düzenlenen eğitim seminerlerine toplam 286 yerbilimci iştirak etmiştir.

56 BİLİMSEL DÖKÜMANTASYON VE TANITMA Eğitim programlarının ötesinde MTA sahip olduğu büyük kütüphanesi ve Türkiye nin en zengin yerbilim arşivi ile de yerbilimi çalışanlarına, eğitmenlerine ve öğrencilerine hizmet vermektedir: Kütüphane ve Rapor Arşivi nde bulunan bilgi kaynakları ülkemizde yerbilimleri konularında başvurulan ilk kaynak konumundadır Kütüphane; 200 bin süreli ve süresiz yayın, adet kitap mevcuttur. Rapor Arşivi; Araştırma Raporu Elektronik Dokümantasyon uygulaması ile Kurumumuz tarafından üretilen etüt raporlarının elektronik ortama aktarılarak Internet ortamında hızlı ve yerinden erişiminin sağlanması hedeflenmektedir. Üretilen yaklaşık adet rapor ve ekleri (harita, şekil, vs.) elektronik ortama aktarılmıştır.

57 MTA kurduğu Tabiat Tarihi Müzesi ve İhsan Ketin Jeoloji parkı ile de yerbilimleri eğitimine katkıda bulunmaktadır Binlerce mineral ve kayaç örneği ile antik madenciliğe ait aletlerin sergilendiği Tabiat Tarihi Müzesi ülkemizde konusunda ilk ve tektir. İlk Tabiat Tarihi Müzesi, MTA Genel Müdürlüğü bünyesinde 7 Şubat 1968 tarihinde açılmıştır. Gelişen müze, doğan ihtiyaç nedeniyle yine MTA kampüsü içinde yapılan m 2 kullanım alanına sahip yeni binasına taşınmıştır Müze kapsamında den fazla örneğin envanter kayıtları yapılmış, mevcut koleksiyonlar yerli ve yabancı uzmanların bilimsel çalışmalarına olanak tanımak üzere bilim dünyasının hizmetine sunulmuştur.

58 MTA NIN AYAK İZLERİ MTA

59