SAKARYA FERİZLİ SİNANOĞLU ÇEVRE İNCELEMESİ

Transkript

1 SAKARYA FERİZLİ SİNANOĞLU ÇEVRE İNCELEMESİ HATİCE ASLAN İLKÖĞRETİM OKULU ALPER DOLAMAÇ EĞİTİM ÖĞRETİM YILI EKİM 2010

2 SAKARYA ĠLĠNĠN NÜFUS DURUMU S.N. İlçeler 2008 Yılı Nüfusu Şehir Nüfusu Şehir Nüfus Oranı % Köyler Nüfusu Köy Nüfus Oranı % Belediye Sayısı Köy Sayısı 1 Adapazarı , , Erenler , , Serdivan , , Arifiye , , Akyazı , , Ferizli , , Geyve , , Hendek , , Karapürçek , , Karasu , , Kaynarca , , Kocaali , , Pamukova , , Sapanca , , Söğütlü , , Taraklı , , TOPLAM , , Çizelgede gösterildiği üzere ilin toplam nüfusu dir. Ġl nüfusunun % 73,07 si ( ) Ģehirlerde, % 26,93 ü ( ) köylerde yaģamaktadır. Yıllık nüfus artıģ hızı binde 19,06, Ġlin yüzölçümü Km2 olup, Km2 ye il genelinde 176 kiģi düģmektedir yılına kadar Kocaeli ye bağlı bir ilçe durumunda olan Adapazarı, 22 Haziran 1954 tarihinde Sakarya adıyla il statüsüne kavuģturulmuģtur. Sakarya Ġlinde; 16 ilçe, 29 belediye ve 440 köy mevcuttur. 22 Mart 2008 tarihli Resmi Gazetede yayınlanan 5747 Sayılı Kanunla; Adapazarı, Erenler, Serdivan ve Arifiye adında 4 yeni ilçe kurulmuģtur.

3 DEVLET HASTANELERĠ VE PERSONEL BĠLGĠLERĠ S.N. Hastane Adı Uzm. Dr. Prt. Dr Diş Dr. Hemşire Ebe Sağlık Mem. Anes.Tek. Rönt. Tek. Diğer Tek. Diğer Personel TOPLAM Sakarya Eğt. Ve Arş. Hastanesi Yenikent Devlet Hastanesi Toyotasa Devlet Hastanesi Doğum ve Çocuk Hastanesi 5 Akyazı Devlet Hastanesi 6 Geyve Devlet Hastanesi 7 Hendek Devlet Hastanesi 8 Karasu Devlet Hastanesi Pamukova Devlet Hastanesi Ağız ve Diş Sağlığı Merkezi TOPLAM Devlet Hastanelerindeki toplam yatak kapasitesi 1.257, poliklinik sayısı dir. Sağlık kurumlarında 229 uzman doktor, 105 pratisyen doktor, 66 diģ tabibi, da yardımcı sağlık personeli görev yapmaktadır. Devlete ve özele ait yataklı sağlık kuruluģlarında 2008 yılında; muayene sayısı , doğum sayısı , ameliyat sayısı gerçekleģtirilmiģtir.

4 KÜLTÜR VE TURĠZM Sakarya ili kültür ve turizm bakımından önemli bir potansiyele ve çeģitliliğe sahiptir. Ġlde Taraklı Evleri gibi zengin kültürel değerler ve ilgi noktaları; orman, yayla, göl, deniz ve kaplıca gibi çeģitlilikleri içine alan doğa turizmi olanakları, bunlardan kaynak bulan diğer alternatif turizm olanakları ve bu olanakların ortaya çıkardığı turistik hizmet altyapısı mevcuttur. Ġlde, 377 taģınmaz kültür varlığı, 21 sit alanı ve 2 müze bulunmaktadır. BaĢlıca ilgi noktaları olarak; Taraklı Evleri, BeĢköprü (Justinyenus Köprüsü), 6 adet tarihi cami, 3 tarihi kale, 1 imarethane, 22 yayla, 4 orman içi dinlenme alanı, bir kısmı ilgi çekici Ģelalelere sahip 15 akarsu, baģta Sapanca ve Poyrazlar Gölü olmak üzere 7 göl, Kuzuluk kaplıcaları ve muhtelif içmeler, 6 yaban hayatı koruma ve geliģtirme alanı, Acarlar Longozu, Karasu ve Kocaali deniz kıyıları sayılabilir. Kültür ve Turizm Müdürlüğüne bağlı 10 kütüphanede 2008 yılı sonu itibariyle toplam kitap bulunmaktadır. Bir yıl içindeki okuyucu sayısı ise kiģidir. Ġlde 2 si beģ yıldızlı olmak üzere 13 turistik otel bulunmaktadır. Bu otellerin yatak kapasitesi dur. Turizm Ġşletme ve Yatırım Belgeli Tesisler 5 Yıldızlı Otel 4 Yıldızlı Otel 3 Yıldızlı Otel 2 Yıldızlı Otel Ġşletme Belgeli Tesis Sayısı Yatak Sayısı Deneme Ġşletme Belgeli Tesis Sayısı Yatak Sayısı Yatırım Belgeli Tesis Sayısı Yatak Sayısı Tesis Sayısı Toplam Yatak Sayısı Apard Otel Butik Otel Toplam Valiliğimiz, ilin sahip olduğu kültürel ve turistik potansiyeli daha etkin olarak değerlendirmek üzere turizm hizmet alt yapısının geliģtirilmesini ve nitelikli konaklama imkanlarının geliģtirilmesini hedeflemektedir. Bu kapsamda Taraklı Evlerinin restorasyonuna, yöresel el sanatlarının ve ev yemeklerinin geliģtirilmesine, kampçılık, trekking, rafting, yamaç paraģütü, akarsu kanosu, binicilik, yelken katamaran, su kayağı, sivil havacılık, çeģitli oto yarıģları, ralli kroslar gibi alternatif turizm alanlarında faaliyetlerin yerleģtirilmesine yönelik çalıģmalar yapılmaktadır.

5 SAKARYA ĠLĠNDE EĞĠTĠMĠN KADEMELERE GÖRE DURUMU ÖĞRETĠM YILI EĞĠTĠM KADEMELERĠ KAMU ÖZEL TOPLAM OKUL SAYISI OKUL ÖNCESĠ DERSLĠK SAYISI ÖĞRENCĠ SAYISI ÖĞRT. + USTA ÖĞRT. SY OKUL SAYISI ĠLKÖĞRETĠM DERSLĠK SAYISI ÖĞRENCĠ SAYISI ÖĞRETMEN SAYISI OKUL SAYISI ORTAÖĞRETĠM DERSLĠK SAYISI ÖĞRENCĠ SAYISI ÖĞRETMEN SAYISI OKUL SAYISI TOPLAM DERSLĠK SAYISI ÖĞRENCĠ SAYISI ÖĞRETMEN SAYISI Sakarya ilinde eğitim ve öğretim yılı itibariyle: Okur yazarlık oranı; % 92 dir Okul öncesi eğitimde; 617 derslik, öğrenci ve 891 öğretmen bulunmaktadır. Bir dersliğe düģen öğrenci sayısı 25 ve bir öğretmene düģen öğrenci sayısı 17 dir. Bu kademede okullaģma oranı % 58 dir. Ġlköğretimde; 369 okul, derslik, öğrenci ve öğretmen bulunmaktadır. Bir dersliğe düģen öğrenci sayısı 29, bir öğretmene düģen öğrenci sayısı 21 dir. Bu kademede okullaģma oranı % 99 dur. Orta öğretimde; 91 okul, derslik, öğrenci ve öğretmen bulunmaktadır. Bir dersliğe düģen öğrenci sayısı 31, bir öğretmene düģen öğrenci sayısı 16 dır. Bu kademede okullaģma oranı %74 dur. Mesleki eğitim alanında; il genelinde toplam 42 meslek lisesi, 617 derslik, öğrenci ve 1469 öğretmen bulunmaktadır. Ġlde mesleki eğitimin orta öğretim içindeki ağırlık payı %57 dir. Ġlde 1999 depremi sonrası geçici yapılaģmadan kalma 13 prefabrik okul bulunmakta olup, bunların

6 9 u 2008 programı ile yenilenmiģtir ve geri kalanların uygulanmakta olan iki yıllık bir programla yenilenmesine çalıģılmaktadır. Yaygın eğitim alanında; 2008 yılında toplam 903 öğretmen, kursta, kursiyere eğitim vermiģtir. Ayrıca 7 Mesleki Eğitim Merkezinde toplam 63 öğretmenle, 30 kursta, kursiyere eğitim verilmiģtir. TaĢımalı eğitim alanında; 615 yerleģimden, öğrenci, 128 taģıma merkezine taģınarak eğitim görmektedir. Özel eğitim alanında 4 okul, 61 öğretmen ve 225 Öğrenci bulunmaktadır. Özel öğretim kurumu sayısı 2 si okul öncesi, 7 si ilköğretim, 10 u Orta öğretim ve 116 sı diğer ( 52 dershane, 25 motorlu taģıt sürücü kursu, 13 bilgisayar ve yabancı dil kursu, 5 etüt eğitim merkezi ve 21 özel eğitim ve rehabilitasyon merkezi) olmak üzere toplam 135 dir. Okul kitaplıklarında; 2008 yılı sonu itibariyle kitap bulunmaktadır. Öğrenci baģına düģen kitap sayısı sürdürülen çalıģmalarla dünya ortalaması olan 7 düzeyine ulaģtırılmıģtır. Eğitim alanında yürütülmekte olan yatırım sayısı; 3 okul öncesi eğitim kurumu, 24 Ġlköğretim, 14 orta öğretim ve 2 diğer olmak üzere toplam 43 tür. Bunlardan 7 adeti hayırseverler tarafından veya hayırsever katkısıyla yaptırılmakta, 8 adeti de TOKĠ tarafından yaptırılmaktadır yılında yürütülmekte olan projelerin toplam bedeli TL olup, bu güne kadar TL harcanmıģ ve 12 yatırım tamamlanmıģtır. Ġlin tek yüksek öğretim kurumu Sakarya Üniversitesidir. Bu üniversitede 8 fakülte, 2 yüksek okul, 12 meslek yüksek okulu, 1 konservatuar ve 2 enstitü bulunmaktadır. Üniversitenin akademik personeli ve öğrencisi mevcuttur. Ġlimizde Kredi Yurtlar Kurumuna bağlı 3 yurt bulunmaktadır. Bu yurtlardan; Sakarya Öğrenci Yurdunda öğrenci (1.000 erkek, 730 kız), Atatürk Kız Öğrenci Yurdunda 500 öğrenci ve Hendek Öğrenci Yurdunda 668 öğrenci (356 erkek, 312 kız) olmak üzere toplam öğrenci barınmaktadır. Ġlimizde Sakarya Üniversitesine bağlı Esentepe Öğrenci Yurtları bulunmaktadır. Bu yurtlardaki toplam öğrenci sayısı 446 dır ( 186 erkek, 260 kız). Halen 74 kiģi mevcutlu blok inģaatı devam etmektedir.

7 TÜRK SANAYĠNĠN YÜKSELEN YILDIZI SAKARYA Sakarya, Cumhuriyetin ilk yıllarında kamu yatırımları ile baģlayan sanayileģme sürecini, özel sektör yatırımları ve organize sanayi bölgeleri devam ettiren bir ildir. Sakarya son yıllarda kurulan büyük ölçekli sanayi kuruluģları ile ülke sanayinin gözde yatırım bölgelerinden birisi olma özelliğini kazanmıģtır. Sakarya, tarım temelli ekonomiden sanayi temelli ekonomiye hızlı ve sağlıklı geçiģin modeli konumundadır. Ġnsan ihtiyaçlarının sonsuz olması, sanayinin geliģmesine, hızlanmasına ve modernleģmesine sebep olmuģtur. Ġhtiyacın büyük emek gücüyle karģılanması, bunun sonucunda maliyetin pahalıya mal olmasına nedendir. Ġnsan emeğinin az harcandığı sanayi bugün inanılmaz boyutlara ulaģmıģtır. Gerek yerleģim yeri üstünlüğü, gerek alt yapı imkanlarının varlığı ve gerekse Ġstanbul gibi büyük bir kentin varlığı sanayi yatırımlarının Marmara Bölgesi'nde ve özellikle Ġstanbul'da yoğunlaģmasını sağlamıģtır. Ancak sanayi yatırımlarının bölgesel yoğunlaģması olumsuz etkiler yaratmakta ve üretim maliyetlerinin artmasına neden olmaktadır. Ġstanbul, çevre sorunlarının artması, enerji sıkıntısı, alt yapı ve arazi maliyetlerinin giderek artması sonucu çekiciliğini kaybetmiģtir. Yeni yatırımlar alt yapı ve pazarın geliģmiģ bulunduğu çevre illere Bursa, Kocaeli, Tekirdağ ve Sakarya'ya kaymaya baģlamıģtır. Sakarya, çeģitli iklim Ģartları, ucuz arazi varlığı, elektrik enerjisinin toplaģım yeri, kara ve demir yolları ağına dahil oluģu, nüfus yoğunluğunun sağladığı iģ kolu imkanları ile sanayi kuruluģlarını kendine cezbetmektedir. Sakarya, Cumhuriyet öncesinde ve 1940'lı yıllara kadar çok zengin ormanlık alanlara sahip bir vilayetti. Bu nedenle, bölgede sanayinin ilk adımlarının ağaç iģleriyle atıldığı görülür yılında Türkiye'nin ilk demir yolları yapılırken ray döģemesi için kullanılan traverslerin, 1.Dünya SavaĢı'nda ordumuza yapılan arabaların ve tüfek kundakları için gereken ağaç ihtiyaçlarının Sakarya'daki ormanlık alanlardan sağlandığı bilinmektedir. Sonraki yıllarda adı Türkiye Zirai Donatım Kurumu olan, Demir Tahta Fabrikası (DA-TA) Adapazarı'nda 1917 yılında kurulmuģtur. Bu yıllarda, ağaç sandalye ve ev eģyası imalatı yaygındır. 1.Dünya SavaĢı öncesinde, Adapazarı'nda yaģayan azınlıklar içinde Rumlar ipekböcekçiliğini geliģtirmiģler, 16 ham ipek atölyesi iģletmiģlerdir. Adapazarı Cumhuriyet Döneminde büyük geliģme göstermiģ, Ģehirde 1935 yıllarında birçok ipek fabrikası kurulmuģtur. Bu iģletmeler varlıklarını suni ipek yaygınlaģıncaya kadar sürdürmüģlerdir. Bu arada bölgenin tarıma elveriģli

8 olması nedeniyle, Adapazarı'nda bir un fabrikası kurulmuģ. Adapazarı-Hendek yolu üzerinde de, halkın "AteĢ Değirmenleri" diye nitelendirdiği un değirmenleri varmıģ. Tarıma elveriģi olan Adapazarı topraklarının kiremit yapımına uygun olduğu 1900'lü yıllarda bilinmektedir. Bugün hemen her çatıda görmeye alıģtığımız "Marsilya Tipi Kiremit 1900'lü yıllarda Adapazarı'nda üretilmeye baģlanmıģtır. Marsilya tipi Kiremitten önce, Adapazarı'nda,"Alaturka" denilen, yarım ay biçiminde iç içe geçme kiremitler kullanılırdı. Tanin Gazetesi'nde 1909 yılında yayınlanan araģtırmaya göre, makineleģmemiģ 7 kiremit ocağının sadece ikisinde yerli iģçiler çalıģırken, beģinde Ermeni iģçiler olduğu tespit edilmiģ. Adapazarı'nda sanayi gerçek atılımını 'li yıllarda ve 1 Aralık 1954 tarihinde il olduktan sonra yapmıģtır. Bu yıllarda büyük sanayi kamu kuruluģları ile gelmiģtir. Türkiye Zirai Donatım Kurumu'nun çiftçilerimize tarım aletlerini yapan fabrikası 1943 yılında kurulmuģtur. Askeri Ağır Bakım Fabrikası 1943, yılında Çorlu'dan Adapazarı'na nakledilmiģ, TCDD Vagon Fabrikası 1951 yılında iģletmeye açılmıģtır. Adapazarı ġeker fabrikası ise 1953 yılında iģletmeye açılmıģtır. Bölgede sanayinin ve sanayi iģletmeciliğinin oluģmasını sağlayan kamu kuruluģlarından sonra, Sakarya'da sanayi yatırımlarının hemen hemen tamamı özel sektör tarafından yapılmıģtır. Sözü edilecek tek kamu yatırımı 1973 yılında iģletmeye açılan, halkın Tank-Palet ismiyle tanıdığı 1010 Ordu Donatım Ana Tamir Fabrikası olmuģtur. 1950'li yıllardan günümüze kadar Uniroyal Lastik Fabrikası (Daha sonra Good- Year olmuģtur), SatüdaĢ, Paksan Kireç Sanayi, Alüminyum AlaĢımları Anonim ġirketi, Lucas Elektrik Sanayi, Doğan Gıda, Freuhauf, Otoyol Sanayi Aġ. Gibi sanayi kuruluģları Adapazarı'nda faaliyetleriyle öne çıkmıģtır. Günümüzde küçük imalat sanayi kent içinde ( Ģeker, yağ, sabun, bisküvi, gazoz, kolonya, el sanatları... vs.) binaların alt katlarına bunun yanısıra kent içinde faaliyet gösteren torna, tesviye, marangoz aletleri, ısı cihaz ve alet-makina sanayileri kent dıģına çıkmıģtır. Kent dıģına çıkan bu kuruluģlar toplu haldedir. Örneğin Marangozlar sitesinde Marangozlar, Dörtyol sanayi çarģısında otomotiv sanayisine yönelik faaliyetler toplanmıģtır. Kent içinde ise dağınık Ģekildedirler. Fabrikaların çoğu eski konumuna göre kent dıģında iken nüfus artıģı ve yerleģme neticesinde kent çekirdeğinin içerisinde kalmıģtır. Sakarya, yılları arasında Türkiye'nin refah düzeyi artan illeri içinde yer almıģtır. Kaldı ki bu geliģme istatistikleri Sakarya'da her yıl üretilen, Gayri Safi Milli Hasıla'yı tam anlamıyla yansıtmamaktadır. Sakarya'da faaliyet gösteren ve büyük çaptaki firmalarımız Türkiye'nin en büyük 500 kuruluģu içinde yer almaktadır. Ġlimizde üretim yapan dev kuruluģların (Otoyol, Toprak Grubu, Pilsa, Yazakisa, Goodyear, Noksel) yönetim merkezleri Sakarya'da olmadığından, ürettikleri GSMH lar Ġlin yıllık üretim değerleri içinde görülmemektedir. Günümüzde sanayi yatırımlarını teģvik, düzenli ĢehirleĢme ve istihdam sorunlarını çözümlemeye yönelik etkili bir kalkınma aracı olarak görülen Organize Sanayi Bölgesi kurulması çalıģmaları 1976 yılından itibaren Sakarya'da devam eden Organize Sanayi Bölgesi 1993 yılında nihayet bulmuģtur.. Sakarya da son yıllarda özellikle otomotiv, tekstil ve gıda sektörlerinde büyük geliģmeler yaģanmıģtır. Bu sektörlerde önümüzdeki yıllarda da hızlı bir büyüme beklemekteyiz. Otomotiv devi olan Toyota, Otoyol, Otokar ve Tırsan firmalarının önemli yatırımlarını Ġlimizde yapmaları, beraberinde Ġlimiz otomotiv yan sanayi üreticilerinin de hızla büyümelerini sağlayacaktır.

9 Gıda sektöründe özellikle Süt ürünleri ve Tavukçuluk alanında önemli yatırımlar gerçekleģmiģtir. Ülker grubunun Pamukova ve Akyazı ilçelerinde, ġenpiliç A.ġ. Geyve ilçesinde, Köy-tür A.ġ. Kaynarca ilçesinde yapmıģ olduğu yatırımlar Ġlimizde mevcut diğer üreticiler için de bir ivme kazandırmıģtır. Tekstil sektöründe de son yıllarda Ġlimizde önemli yatırımlar gerçekleģmiģtir. Bunun en önemli sebeplerinin baģında Sakarya nın Tekstilin önemli merkezleri olan Ġstanbul ve Bursa illerine olan yakınlığıdır. Sakarya, otomotiv ve yan sanayi, tekstil, gıda, orman ürünleri, elektrik-elektronik, yapı-inģaat malzemeleri, süs bitkiciliği gibi alanlarda yatırıma uygun konumu ile Türkiye nin önemli bir yatırım merkezidir. Sakarya nın çeģitli bölgelerinde değiģik sektörlerde üretim yapan yaklaģık 700 KOBĠ de civarında kiģi istihdam edilmektedir. Sektörel Yapı Bölgede sanayinin ve sanayi iģletmeciliğinin oluģmasını sağlayan kamu kuruluģlarından sonra, Sakarya `da sanayi yatırımlarının hemen hemen tamamı özel sektör tarafından yapılmıģtır. Ġlimizde son yıllarda özellikle otomotiv, tekstil ve gıda sektörlerinde büyük geliģmeler yaģanmıģtır. Bu sektörlerde önümüzdeki yıllarda da hızlı bir büyüme beklemekteyiz. Sanayi KuruluĢlarının Sektörel Dağılımı SEKTÖRLER FĠRMA SAYISI KAPASĠTE KUL. % Gıda Sanayi 28 Firma 33 Tekstil Sanayi 9 Firma 44 Orman Ürünleri 17 Firma 31 Metal-Çelik 27 Firma 40 Petro-Kimya 11 Firma 42 Elektrik-Elektronik 2 Firma 45 Otomotiv Sanayi 19 Firma 42 Yapı-ĠnĢaat 6 Firma 37 TOPLAM 119 Firma 39,7

10 Ġlimizdeki Kobilerin Sektörel Dağılımı SEKTÖRLER FĠRMA SAYISI ÇALIġAN Gıda Ürünleri 136 Firma 4400 Dokuma-Giyim 40 Firma 2071 Makine Ġmalatı 43 Firma 900 Orman Ürünleri 46 Firma 2280 Metal-Çelik 24 Firma 700 Petro-Kimya 51 Firma 2317 Elektrik 14 Firma 444 TaĢıt Araçları 43 Firma 6930 Yapı-ĠnĢaat 32 Firma 680 Diğerleri 5 Firma 249 TOPLAM 434 Firma TARIM, HAYVANCILIK, SU ÜRÜNLERĠ Tarıma elveriģli iklimi, verimli ve geniģ arazileri ile kadim bir tarım kenti olan Sakarya bu özelliğini, sanayi ve ticaret alanlarında elde edilen son geliģmelere rağmen de sürdürmektedir. ĠLĠN ARAZĠ VARLIĞI -TOPRAK VE SU REJĠMĠ Sakarya Ġlinde tarım yapılan topraklar hektar geniģlikle ilin yaklaģık %51 ini kaplamaktadır. Sulanabilme kabiliyetine haiz hektarlık alanın yaklaģık 20 bin hektarlık (toplam alanın % 8 i) bölümünde sulama ünitelerinden fiilen yararlanılarak sulu tarım yapılmaktadır. TARIMIN ĠLĠMĠZ EKONOMĠSĠNDEKĠ YERĠ Ülke genelinde tarım sektörü GSMH içinde %14,5 lik payla sanayi ve ticaret sektörlerinden sonra üçüncü sırada yer almakta iken, diğer sektörler karģısında sanayinin tartıģılmaz üstünlüğü görülen Marmara bölgesinin bir ili olan Sakarya da sanayi sektörünün az bir farkla arkasından gelen ve sanayiye kaynak aktaran itici bir güç konumundadır. Ġlimiz ekonomisi içerisinde tarım sektörü önemli bir paya sahiptir yılında bir iģletme baģına düģen GSH 20 bin 916 YTL. dır. ĠĢletmelerdeki ortalama fert sayısının 5,5 olduğu varsayıldığında fert baģına düģen GSH 3 bin 803 Tarımsal üretim değeri bu yılın cari fiyatlarına göre 1 milyar 234 milyon YTL olarak gerçekleģmiģtir. Bu değerin sektörlere göre dağılımına baktığımızda %42,03 lik bir payla hayvansal üretim ilk sırada yer almaktadır. Bunu %37,63 lük oranla meyve üretimi, %13 lük oranla tarla bitkileri üretimi ve %7,09 luk oranla sebze üretimi izlemektedir.

11 Tarımsal üretim değerinde 2004 yılına göre %12 lik bir azalma olmuģtur. Bu azalmada en önemli faktör, 2005 yılında fındık rekoltesinin %45 azalması ve mısır alım fiyatlarının bir önceki yıla oranla çok düģük seyretmesidir. Ġlin güneyinde yer alan ilçelerimizde sebzecilik ve çeģitli meyveler, orta kesimde baģta mısır olmak üzere tarla ziraatı ve sebzecilik, kuzeye gidildikçe fındığın öne çıktığı görülmekle birlikte il genelinde hayvancılık yaygın olarak yapılmaktadır. Sakarya Ġli arazilerinin kullanım amacına göre dağılımı; Tarım Alanlarının Dağılımı Hektar % Tarla Arazisi ,63 Sebze Arazisi ,22 Meyve Arazisi ,40 Fındık ,98 Bağ ,48 Zeytin 195 0,08 Kavak ,57 Diğer Kullanım Amaçlı Arazi ,87 Ġkinci Ürün EkiliĢleri ,23 Toplam ,00 Bu alanlar yaklaģık 60 bin aile tarafından kullanılmakta ve iģletme baģına ortalama 41 dekar arazi görünmesine rağmen, iģletmelerin ancak % 18 i 50 dekarın üzerinde arazi varlığına sahiptir. BĠTKĠSEL ÜRETĠM Arazilerin küçük ve parçalı olması ilin tarımsal geleceğinde sebzecilik sektörünü ön plana çıkarmaktadır yılından bu yana uygulanan projeli faaliyetlerle yoğunlaģtırılan eğitim ve yayım çalıģmaları sonucunda üreticilerde açık ve örtü altı sebze kültürünün geliģmesi; ekim alanları, çeģitlilik ve üretimde kayda değer artıģlar getirmiģtir. Ġl tarım alanlarının % 47,06 sinde yapılan tarla tarımı tarımsal GSH dan yaklaģık % 13 lük pay almaktadır. Tarla tarımı yapılan alanların % 45,3 ünde üretilen mısır, ekim alanları açısından olduğu gibi endüstride kullanımı açısından da önemli bir üründür. Ġlimizde fındık yetiģtiriciliği yapılan alan, toplam tarım alanlarının %28 sine tekabül etmektedir. Bu alandan elde edilen fındık geliri, tarımdan elde edilen gelirin %28 i, meyvecilikten elde dilen toplam gelirin %74 ü kadardır. Buradan da anlaģılacağı üzere fındık, Ġlin tarımında ve ekonomisinde önemli bir yere sahiptir yılında 2004 yılına oranla fındık üretimi periyodisitenin de etkisi ile önemli ölçüde düģmüģtür. Ġl genelinde üretim payı olarak % 3 gibi küçük bir paya sahip olan bağcılık sektörü, özellikle Geyve ve Pamukova ilçelerimizde önemli ölçüde çiftçi ailesinin asli geçim kaynağıdır.

12 Üretim Üretim Değeri (Bin TL) 2003 % Oranı Üretim Değeri (Bin TL) 2004 % Oranı Tarla ,41 BitkileriÜret ,97 Sebze Üretimi , ,13 Meyve Üretimi , ,36 Hayvansal Üretim , ,31 Su Ürünleri Üretimi , ,22 Toplam , ,00 Ġlimizde toplam tarım yapılan alan ha. olup bu alanın ha. üzerinde tarla bitkileri yetiģtiriciliği yapılmaktadır. Geriye kalan ha. alanda sebzecilik, 5887 ha. alanda meyvecilik, ha. alanda fındık yetiģtiriciliği ve 3623 hektarlık alanda bağcılık, 8750 ha. alanda kavakçılık, 195 hektar alanda ise zeytincilik yapılmaktadır. Ġlimizin tarımsal yapısı polikültür bir özellik göstermekte, iģlenen tarım alanlarında en fazla tarla bitkileri yetiģtiriciliği yapılmaktadır. TARLA BĠTKĠLERĠ ÜRETĠMĠ Ġlimizde uygulanan tarla tarımında ağırlıklı olarak yer alan ürünler arasında, mısır ile münavebe bitkisi olarak buğday, endüstri bitkilerinden Ģeker pancarı ile ayçiçeği, yumrulu bitkilerden patates ve yem bitkilerinden yonca sayılabilir. Buğday, mısır, Ģekerpancarı ve diğer tarla ürünlerinde ilimizdeki verim, Türkiye ortalamasının bir hayli üzerindedir. Tarla bitkileri üretim değerinin ilçeler üzerinden dağılımını incelediğimizde %39,78 lik pay ile birinci sırada Merkez ilçemiz, %12,8 lik pay ile Akyazı, %9,49 luk pay ile Söğütlü, %9,48 lik pay ile Karasu Ġlçelerimiz sıralanmaktadır. Ġlimizde önemli tarla bitkileri ekiliģ ve üretim miktarları Ürünler Ekim Alanı Üretim Verim Buğday Arpa Mısır K.Fasulye Fiğ Tütün ġ.pancarı

13 Ayçiçeği Patates Yonca Korunga Mer alarımızın korunması ve geliģtirilmesi için bugüne kadar yapılan çalıģmalar sonucunda Ġldeki tespit çalıģmaları tamamlanmıģtır. Aplikasyon ve harita yapım çalıģması tamamlanan 9 ilçe de 128 köyde haritalanan alan da dır. Tahdit askısı tamamlanan köylerden Akyazı ilçesi B.Kadirbey köyüne ait 523da. ve Kabakulak köyüne ait 382 da. mer a için mera ıslah projeleri hazırlanmıģtır ve ıslah çalıģmaları sürdürülmektedir yılı mera ıslah çalıģmaları kapsamında hazırlanan Akyazı Vakıf, Söğütlü BeylikkıĢla, Ferizli Gölkent için hazırlanan mera ıslah projeleri, EskiĢehir Toprak ve Su Kaynakları AraĢtırma Enstitüsü Müdürlüğüne incelenmek üzere gönderilmiģtir. Ġnceleme sonucunda Akyazı Vakıf projesi kabul, Söğütlü BeylikkıĢla kısmen kabul edilmiģ, Ferizli Gölkent projesi ise kabul edilmemiģtir. Islah projesi uygulanan meralarda toplam 4700 m. Ġhata, 3 adet suluk, 350 Da alanda çalı ve diken temizliği, 200 Da alanda da mera tesis çalıģmaları devam etmektedir. Son bir yılda çayır ve mera ıslahı kapsamında 6 ilçede (Merkez, Akyazı, Hendek, Ferizli, Pamukova, Geyve) 18 köyde beton direk, kg dikenli tel, 120 ton kimyevi gübre, 2000 ton çimento ve 1200 kg demir temin edilerek kullanılmıģtır. Akyazı Eskibedil köyü merasına 2100 metre mera ihata, 2 suluk ve 3 çit kapısı ihalesi yapılmıģ olup iģ teslimi gerçekleģtirilmiģtir. Ayrıca çeģitli nedenlerle tahribata uğramıģ ve vasfını yitirmiģ mer aların ıslahına yönelik çalıģmalarda 2005 yılı sonuna kadar Ġl Özel Ġdaresi ve Genel Bütçe imkânlarıyla 796 hektar alan ıslah edilmiģtir. Genel Bütçe kaynaklarıyla da 89 Ha meranın ıslahı sürdürülmektedir. Ġl Özel Ġdare bütçesinden ve genel bütçeden çiftçi katkılı olarak projeler hazırlanarak çiftçilerin yem bitkileri üretimi desteklenmiģtir yılında bu projelerle ilgili olarak dağıtılan toplam tohum miktarı kg dır yılında Özel Ġdare ve Mera Özel Ödeneği imkanlarıyla Çayır Mera Islahı ve yem bitkisi tohumu alımı için toplam 11 adet ihale yapılmıģtır.

14 SEBZE ÜRETĠMĠ Her ilçemizde sebze üretimi yapılmakla birlikte Pamukova, Geyve, Adapazarı, Söğütlü ve Hendek Ġlçesi ticarî anlamda sebzeciliğin sürdürüldüğü yerlerdir. Ürünler Ekim Alanı Üretim Verim Sivri Biber Salçalık Biber Domates Taze Fasulye Hıyar Balkabağı Sakız Kabağı Kabak (çerezlik) Ispanak Karnabahar Karpuz Kavun BaĢlahana Kıvırcık Marul Kuru Soğan Ġlimizde ticarî amaçlı tarla sebzeciliği yapılan toplam alan hektar olup, ayrıca meyve bahçelerinde ara ziraat olarak da sebzecilik faaliyetleri sürdürülmektedir. MEYVE ÜRETĠMĠ Ġlimizde meyvecilik denildiğinde, Merkez, Geyve, Pamukova, Taraklı ve Sapanca da ağırlıklı olarak elma, armut, ayva, kiraz ve viģne, diğer ilçelerimizde de fındığın hakim ekiliģleri görülmektedir.

15 Meyveler Meyve Veren Ağaç Sayısı Üretim Armut Ayva Elma Trabzon Hurması Erik Kiraz ġeftali ViĢne Ceviz Fındık ocağı Bağ 36230( * ) 62120( ** ) Çilek 833( * ) 1201 SÜS BĠTKĠLERĠ Ġklim ve konumu itibariyle özellikle dıģ mekan süs bitkisi üretimine uygun olan ilimizde sektör hızla geliģmektedir. Ġlçeler Ġşletme Adedi Dekar Ġşletme Adedi Dekar Sapanca ,3 Karasu ,7 Kaynarca (Koop.) 50 Kocaali ,1 Karapürçek Akyazı Merkez (Arifiye) Hendek Pamukova ,9 Toplam

16 2001 yılında 47 iģletmede 635 dekar olan süs fidanı üretimi, 2003 yılında 101 iģletmede 1.659,4 dekar, 2004 yılında 154 iģletmede 1944,1 dekar alana ulaģmıģtır yılı yıl sonu itibari ile dıģ mekan süs bitkisi üretim alanı 166 iģletmede 3681 dekar alana yayılmıģtır. Ġlimiz merkez yazlık beldesinde 1034 dekar alan Ġl Özel Ġdaresince alınmıģ, süs bitkileri üretmek kaydıyla profesyonel firmalara 16 yıllığına kiralanmıģtır. Bölgede Pamukova, Hendek gibi ilçelerde de ihtisas organize üretim bölgeleri oluģturma çabaları sürdürülmektedir. Arifiye beldemizdeki üreticilerin uygun sulama suyu ihtiyacı için Sapanca dan suyun temini amacıyla Ġl Özel Ġdaresi ve Arifiye Tarımsal Kalkınma Kooperatifi iģbirliği ile proje hazırlanarak uygulamaya konulmuģtur. HAYVAN VARLIĞI ve HAYVANSAL ÜRETĠM Mevcut durumda Ġlin tarımsal üretim değeri içerisinde %42,03 lük değere sahip olan hayvancılığın geliģmiģ ülkelerde olduğu gibi GSH dan aldığı payın % 60 dolaylarına çıkarılabilmesi için çalıģmalar sürdürülmektedir. Ġlimizde adet büyük baģ, adet küçükbaģ ve 16,3 milyon adet/devre hayvan varlığı bulunmaktadır. Büyük baģ hayvan varlığının % 88 i saf kültür ırkı ve kültür melezidir. Ġlimizde yapılmakta olan tavukçuluk faaliyetleri Broiler (etçi) tavuk üretimi üzerinedir. Bu iģletmeler genellikle Kaynarca, Akyazı, Merkez ve Hendek ilçelerinde yoğunlaģmıģ olup gerek kapasite gerekse teknoloji bakımından son derece geliģmiģtir. Bunun yanısıra Ġlimizde yumurta tavukçuluğu iģletmeleri mevcuttur. Bu hayvan varlığı ile 2005 yılında ton süt, bin ton kırmızı et, ton beyaz et ve 157 milyon adet yumurta üretimi gerçekleģmiģtir. Ġlimizde hayvan baģına verim ortalaması ülke ortalamasından yüksek olmasına rağmen, bu verimin katma değerini elde etmede yeterli geliģme sağlanamamıģtır. Irk ıslahı konusunda %92 oranında baģarı sağlanmıģ olmakla birlikte kalan bölümün de ıslahı gerekmektedir. Kaba yem açığını gidermede yem bitkileri üretimi ve silaj kullanımında sağlanan geliģme henüz yeterli değildir. Hayvan sağlığı konularında ciddi tedbirlere ihtiyaç vardır. Karkas et verimi ülkemizde kg. arasında iken, ilimiz 260 kg.dır. Ancak bu verim AB ülkelerinde 400 kg.dır. Bir laktasyonda ortalama süt verimi Türkiye de kg. civarında iken ilimizde ortalama 3900 kg. verim alınabilmektedir. Soy kütüğüne kayıtlı iģletmelerde ise 5600 kg.dır. Avrupa Birliği nde bir laktasyondaki verim ortalaması 6500 kg. iken Amerika BirleĢik Devletlerinde 7500 kg.dır. Bir baģka ifadeyle il verimimiz ülke ortalamasının üzerinde olmakla birlikte alınması gereken çok yolumuz vardır. Sektörün üretim değerinden daha yüksek pay alması için, verimlilik ilkeleri doğrultusunda tarıma dayalı sanayi tesislerinin geliģtirilmesi yanında ırk ıslahı, kaliteli yem temini ve hayvan sağlığı hizmetlerine önem verilmeli, sağlıklı damızlık yetiģtirmeye sağlıklı ürün üretmeye özen gösterilmelidir. Ġlimiz hayvancılığını geliģtirilmeye yönelik çalıģmalardan biri olan DıĢ Kaynaklı Hayvancılık Projesi kapsamında, Ön soy kütüğünde adet hayvan, Soy kütüğünde baģ hayvan kayıt altına alınmıģtır.

17 2005 yılı verilerine göre ilimiz genelinde 708 adet bal üreticisi mevcut olup 591 üretici kayıt altına alınarak ruhsat düzenlenmiģtir. Kayıtlı üreticilerde 34 bin 392 adet kovan bulunmaktadır. Ġlimizde 2,1 ton petek bal, 505,8 ton süzme bal olmak üzere toplam 508 ton bal üretimi gerçekleģmiģtir. ULAġIM Ġlimizin ilk demiryolu hattı 1899 yılında tesis edilmiģtir. Ġlimiz sınırları içindeki uzunluğu 65 km olan demiryolu ile Ġstanbul a 141, Ankara ya 436 km de ulaģılmaktadır. Arifiye istasyonunda ana hattan ayrılan Arifiye-Adapazarı demiryolu 8400 m mesafelidir. Adapazarı garından Ġstanbul a her gün düzenli olarak karģılıklı 11 elektrikli tren seferi yapılmaktadır. Demiryollarını iģletmekle yükümlü bulunan ve ilimiz merkez ilçesinde bulunan Gar Müdürlüğü nde 18 gar personeli çalıģmakta olup; 2004 Ocak ayında kiģi, 2004 ġubat ayında kiģi, 2004 Mart ayında kiģi, 2004 Nisan ayında kiģi olmak üzere ortalama günlük biletli yolcu sayısı 1255 kiģi Adapazarı-Ġstanbul hattında taģınmıģtır. Ayrıca MithatpaĢa Ambarı vasıtasıyla yurdun her yanına yük taģımacılığı yapılmaktadır. KARAYOLLARI Sakarya Ġli, ülkemizin iki büyük merkezi olan Ġstanbul ve Ankara yı birbirine bağlayan kara ve demiryolları üzerinde yer alan önemli bir kavģak noktasındır. Bu önem Romalılar devrinde baģlar, Osmanlı Devleti zamanında da devam eder. Tarihte Ġç Anadoluyla, Ġstanbul bağlantısını sağlayan ilden geçen kervan yolları, bugün aynı güzergahta karayolu ve demiryolları vasıtasıyla sağlanmaktadır. Ġlimiz, Ülkemizin en önemli iki merkezi Ġstanbul ve Ankara yı birbirine bağlayan önemli bir karayolu ağı üzerinde bulunmaktadır. Ülkemizin ve bölgemizin en önemli ulaģım ağlarından D100 (Eski E-5) yolu ile TEM Otoyolu, doğu-batı yönünde ilimizden geçen trafik yoğunluğu yüksek ana ulaģım arteri durumundadır. Edirne den baģlayan Kınalı-Sakarya Otoyolu Akyazı ya kadar 250 km dir. Kınalı da otoyolun bir kolu Yunanistan a, diğer kolu da Bulgaristan a bağlantılıdır. Ġl merkezinin kuzey yerleģim bölgeleri ile bağlantısını Ġstanbul-ġile-Kandıra-Kaynarca- Adapazarı yolu ile, Zonguldak-Ereğli-Akçakoca-Karasu-Adapazarı yolları, güney bağlantısı ise, EskiĢehir-Bilecik-Adapazarı yolu (E-25) ile sağlanmakta, bu yoldan AlifuatpaĢa da ayrılan tali bir yol doğuya dönerek Taraklı üzerinden Bolu nun Göynük-Mudurnu ilçelerine; E-5 ten ayrılarak Akyazı üzerinden ayrılan bir yolla da Dokurcun Beldesi üzerinden Bolu sınırlarına girerek TaĢkesti-Mudurnu üzerinden Ankara ya ulaģmaktadır. Ġlimiz; Ankara ya 306 km, Ġstanbul a 148 km, Bursa ya 158 km, Bilecik e 102 km, Bolu ya 114 km, Ġzmit e 37 km, Zonguldak a 179 km mesafede bulunmaktadır. 1) Yol Ağı (Sakarya) Sakarya il sınırları içerisinde 315 km Asfalt Betonu, 31 km Sathi Kaplama olmak üzere 346 km Devlet Yolu mevcut olup bunun 73 km si bölünmüģ yoldur. Ayrıca 172 km Asfalt betonu, 23 km Sathi Kaplama olmak üzere 195 km Ġl Yolu mevcuttur, bunun 3 km si bölünmüģ yoldur. Devlet ve Ġl Yolları yol ağı uzunluğu toplam 541 km olup, ayrıca bağlantı yolları dahil 59 km Otoyol mevcuttur.

18 2) Devam Eden ve Planlanan Projeler 1- Ġstanbul-Adapazarı (D100) Devlet Yolu (Km ) Arası Mevcut Devlet Yolu Ġkilemesi Ġle Toplama Yolları ĠnĢaatı 2- Anadolu Otoyolu Ġzmit-Adapazarı Kesimi (Km ) Üstyapı ĠyileĢtirmesi Ġle Ġzmit-Cumaovası Kesimi (Km ) Viyadük Ve Köprülerin GenleĢme Derzi Ve Ġzolasyon Onarımı 3- Ormanköy-Akyazı-Dokurcun 4. Bölge Hududu Devlet Yolu 4- Adapazarı-Karasu-Akçakoca Devlet Yolu 5- Geyve Ayrım-Taraklı Devlet Yolu 6- Hendek GeçiĢi 7- AlifuatpaĢa Köprüsü Onarımı 8- Adapazarı-Mekece Devlet Yolu 9- (Adapazarı-Karasu) Ayrım-Karaman-Kaynarca Yolu Toplam Yol Ağı km

19 SAKARYA Ġnsan bu, su misali, kıvrım kıvrım akar ya; Bir yanda akan benim, öbür yanda Sakarya. Su iner yokuģlardan, hep basamak basamak; Benimse alın yazım, yokuģlarda susamak. HerĢey akar, su, tarih, yıldız, insan ve fikir; Oluklar çift; birinden nur akar, birinden kir. AkıĢta demetlenmiģ, büyük-küçük kâinat; ġu çıkan buluta bak, bu inen suya inat! Fakat Sakarya baģka, yokuģ mu çıkıyor ne, KurĢundan bir yük binmiģ, köpükten gövdesine; Çatlıyor, yırtınıyor yokuģu sökmek için. Hey Sakarya, kim demiģ suya vurulmaz perçin? Rabb im isterse, sular büklüm büklüm burulur, Sırtına Sakarya'nın, Türk tarihi vurulur. Eyvah eyvah, Sakarya m, sana mı düģtü bu yük? Bu dava hor, bu dava öksüz, bu dava büyük!.. Ne ağır imtihandır, baģındaki, Sakarya! Bin bir baģlı kartalı nasıl taģır kanarya? Ġnsandır sanıyordum mukaddes yüke hamal; Hamallık ki, sonunda, ne rütbe var, ne de mal. Yalnız acı bir lokma, zehirle piģmiģ aģtan; Ve ayrılık, anneden, vatandan, arkadaģtan; ġimdi dövün Sakarya, dövünmek vakti bu an; KehkeĢanlara kaçmıģ eski güneģleri an!

20 Hani Yunus Emre ki, kıyında geziyordu; Hani ardına çil çil kubbeler serpen ordu? Nerede kardeģlerin, cömert Nil, yeģil Tuna; Giden Ģanlı akıncı, ne gün döner yurduna? Mermerlerin nabzında hâlâ çarpar mı tekbir? Bulur mu deli rüzgâr o sedayı: Allah bir! Bütün bunlar sendedir, bu girift bilmeceler; Sakarya, kandillere katran döktü geceler. Vicdan azabına eģ, kayna kayna Sakarya, Öz yurdunda garipsin, öz vatanında parya! Ġnsan üç beģ damla kan, ırmak üç beģ damla su; Bir hayata çattık ki, hayata kurmuģ pusu. Geldi ölümlü yalan, gitti ölümsüz gerçek; Siz, hayat süren leģler, sizi kim diriltecek? Kafdağı nı assalar, belki çeker de bir kıl! Bu ifritten sualin, kılını çekmez akıl! Sakarya, saf çocuğu, masum Anadolu'nun, Divanesi ikimiz kaldık Allah yolunun! Sen ve ben, gözyaģıyla ıslanmıģ hamurdanız; Rengimize baksınlar, kandan ve çamurdanız! Akrebin kıskacında yoğurmuģ bizi kader; Aldırma, böyle gelmiģ, bu dünya böyle gider! Bana kefendir yatak, sana tabuttur havuz; Sen kıvrıl, ben gideyim, son Peygamber kılavuz! Yol onun, varlık onun, gerisi hep angarya; Yüzüstü çok süründün, ayağa kalk, Sakarya!.. Necip Fazıl Kısakürek

21 FERĠZLĠ FERĠZLĠ TARĠHĠ Ġlk çağlardan beri önemli bir yerleģim birimi olan Ferizli nin tarihinin M.Ö.600 yıllarına kadar uzandığı bilinmektedir. Jeopolitik yapısı ve Karadeniz e giden yollar üzerindeki stratejik yerleģim konumu nedeniyle birçok kavme ev sahipliği yapmıģtır. 12.yüzyıl sonlarında Türk hâkimiyetine girmesine rağmen 1.Dünya SavaĢı na kadar değiģik etnik ve dini yapıya mensup insanların ortak yaģam bölgesi olmuģtur li yılların sonunda Balkan Göçmenlerinin yerleģmesi ve Karadeniz yoğunluklu göç hareketleriyle nüfus artmıģtır. Adını demir madeninin Latince ismi olan Ferissium dan alan Ferizli, 1973 yılından 1990 yılına kadar Sakarya ili Merkez ilçesine bağlı bir kasaba iken, tarih ve sayılı Resmi Gazete' de yayımlanan 3644 Sayılı Kanunla ilçe olarak teģkilatlanmıģtır. Ferizli Ġlçesi Marmara depreminden sonra gün ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 593 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile Adapazarı BüyükĢehir Belediyesi sınırları içine alınmıģtır. COĞRAFĠ KONUMU Ġlçemiz coğrafi konum olarak Marmara Bölgesinde yer almakta olup, Sakarya Ġline bağlıdır. Ġlçe Adapazarı nın kuzeyine düģmektedir. Ġlçemizin il merkezine uzaklığı 22 kilometredir. Ġlçemizin kuzeyinde ve doğusunda Karasu, güneyinde Söğütlü Ġlçesi, güneydoğusunda Hendek ilçesi, batısında ise Kaynarca ilçesi yer almaktadır.

22 Ġlçemizin yüzölçümü 160 km². olup, deniz seviyesinden yüksekliği 50 metredir. Ġlçe genelinin tamamı orta yükseklikte tepelerle kaplıdır. Ġlçemiz dalgalı bir arazi yapısına sahiptir. Ancak eğimler dik olmayıp, makineli tarım yapılabilen tatlı eğimli ve fazla yüksek olmayan tepeciklerden oluģmuģtur. Ġlçe toprakları gayet verimli tarım topraklarıdır. Değerlendirilmeyen alan yok gibidir. Tarım yapılmayan yerlerde orman örtüsü mevcuttur. Ġlçede yüksek tepeler ve dağlar yoktur. Ġlçenin en düz alanı, Ağacık köyü doğusunda 5000 dekar miktarındaki Gavurdüzü dür. NÜFUS DURUMU 2007 Yılında yapılan Adrese Dayalı Nüfus Sayımına göre (2008 yılı değeri) Ġlçemizin toplam nüfusu dır. Bunun kiģisi ilçe merkezinde, geri kalan 6263 kiģisi köylerde, sı Gölkent beldesinde, kiģisi Sinanoğlu Beldesinde olmak üzere kiģisi de beldelerde yaģamaktadır. Ġlçemiz nüfusunun % 99 i okuma-yazma bilmektedir. Ġlçemizde nüfusun %60 ı tarımla geriye kalan %40 ı da ticaret, sanayi ve küçük bir kısmı da memuriyetle geçimini sağlamaktadır. Ġlçenin yüzölçümü dekar olup, bunun 103,724 dekarı kullanılabilir tarım alanıdır. Arazi kültür bitkilerinin yetiģtirilmesine müsaittir. Sakarya nehrinin geçtiği yerleģim birimlerinde nehirden sulama suyu olarak faydalanılmaktadır. Tarım arazisinin takribi %40 ı (yaklaģık 4000 hektar) yeraltı suyu ve nehir suyu ile sulanabilmektedir. BĠTKĠ ÖRTÜSÜ Akarsular: Ġlçenin doğu sınırını Sakarya nehri çizer. Bunun dıģında önemli akarsuyu yoktur. Sapanca Gölü nü Sakarya nehrine bağlayan çark deresi ilçe arazisi içinde birbirine kavuģur. Göller : Ġlçenin kuzeyinde bir kısmı Karasu ilçe sınırları içerisinde kalan Akgöl bulunmaktadır. Ġklim : Marmara ve Batı Karadeniz Bölgelerinin geçiģ noktasında olan ilçemizde, Batı Karadeniz iklimi hakimdir. Yazları kısa ve sıcaktır. KıĢları bol yağıģlı geçer. FERĠZLĠ TARĠHÇESĠ A-) ĠLKÇAĞDAN OSMANLILARA KADAR Ġlçemizin üzerinde bulunduğu bölge M.Ö 13. yüzyılda Bebrika adıyla anılıyordu. M:Ö 9. yüzyılda Bithynlerin istilasına uğradıktan sonra Bithnia nın bir parçası haline geldi. M:Ö 6. yüzyılda Lydia egemenliğine girdi. Aynı yüzyılın ikinci yarısında Makedonyalılarca ele geçirildi. Daha sonra Selevkosların denetiminde kaldı. M:Ö 3. yüzyılda baģlayan Bithnia yönetimi M:Ö 1: yüzyılda Roma iģgaliyle sona erdi. B-) SELÇUKLULAR VE OSMANLILAR DÖNEMĠ Türkmenlerin bölgeye geliģi 11. yüzyıl sonlarına rastlar.artuk Bey in Bizans kuvvetlerini yenerek 1072 de ele geçirdiği yöre, kısa bir süre sonra yeniden Bizans!a bağlandıysa da 1097 de Haçlıların eline geçti.ardından DaniĢmentlerin, Anadolu Selçukluları nın, Nikaia imparatorluğu nun yönetimine girdi.1324 te Konur Alp ve Akçakoca Bey tarafından Osmanlı topraklarına katıldı.19.yüzyılda Osmanlı devletinin yitirdiği Kırım, Kafkasya ve Rumeliden göç

23 eden Müslüman halkın bir bölümü yöreye yerleģtirildi.özellikle Balkan SavaĢları sonrası Avrupa yakasından gelen göçmenler gruplar halinde bölgeye yerleģtirilmiģtir. C-) MĠLLĠ MÜCADELE DÖNEMĠ Osmanlı Devleti 1918 yılında Mondros Mütarekesini imzalayınca, Ġngilizler uzun vadede kontrolde bulundurmak istedikleri Kocaeli Yarımadası ve Ġstanbul Boğazında egemenliklerini sağlamlaģtırmak istediler.ġstanbul Boğazının doğusunda tanpon bölge oluģturmak için çıkarılan isyanların 1920 yılının yazında bastırılmasıyla baģarısızlığa uğradılar.kuvay-i Milliye nin Kocaeli Yarımadası na kadar gelip Ġngiliz kuvvetleri ile çarpıģmaya girmesi üzerine Ġngilizler, Yunan askeri gücünü kullanmayı tasarladılar. 25 Mart 1921 de Kocaeli Bölgesinden ileri harekata geçen Yunanlılar 26 Mart ta Adapazarı kuzeyinde bulunan Rum ve Ermeni köyleri de çeteler kurarak Türk komģularını öldürmeye baģladılar.firuzlu Ermeni Cedit(Ferizli), Damlık Ermeni köyleriyle, Fındıklı AĢağı köy ve Kantar köy mahallelerinde oluģan Fındıklı Rum Köyü bu çete faaliyetlerinin merkezi haline geldi. 21 Nisan 1921 de Sakarya Nehri ağzıyla Sinanoğlu Köprüsü arasında 43.Piyade Alayımızın 1.Taburu bulunuyordu.buna karģılık Yunan kuvvetleri, Sakarya nehrinin Batı kıyısında Sinanoğlu Köprüsü karģısından Arifiye ye kadar olan kesimde 2 piyade taburu, 4 top, bazı yerli Müslüman ve Ermeni-Rum çetelerinden yaklaģık 150 kiģilik bir kuvvet bulunduruyordu. 19 Mayıs ta Firuzlu(Ferizli) civarındaki düģman tahkimatı geniģletilmekteydi.1921 yılı Haziran ayında Yunan 45. Piyade Alayının 3. Taburu Ferizli de bulunuyordu.bu birliğe bir kısım yerli Rum, bir kısım yerli Müslümanlardan oluģan çeteler de katılmıģtı.seyifler den Tepe köy e kadar Sakarya geçitlerini tutmuģlardı. 20 Haziran 1921 de Sinanoğlu ndan Sakarya Nehri batısına geçen 43. Alayın 1. Taburunun çıkardığı keģif kolu Yunanlıların Söğütlü civarındaki ordugahını pek karıģık bir halde bırakarak çekildiğini görmüģ, yaptığı soruģturma sonucunda düģmanın çekilmeye baģladığını öğrenmiģtir.yunan kuvvetleri, Ferizli ve Damlık köylerini yaktıktan sonra Adapazarı yönüne çekildi. D-) CUMHURĠYET DÖNEMĠ Cumhuriyet döneminde göç antlaģmalarıyla Balkanlardan önemli miktarda bir nüfus bölgeye yerleģtirildi.böylece 130 haneli Ferizli köyü oluģtu. e-)1954 SONRASI 1965 Yılında 140 haneli olan Ferizli ye bu yıllardan itibaren Karasu civarından göçmenler gelmeye baģlamıģ, 1970 li yıllarda ise Doğu Karadeniz yöresinden gelen göçmenlerin Ferizli nüfusuna katılmaları ile 1973 yılında nüfus 2000 i aģmıģ böylece Ferizli Köyü belde olarak teģkilatlanmıģtır.kuruluģ yıllarından bu günlere kadar sürekli göç kabul eden ilçemiz 1990 yılında 5000 nüfuslu bir yerleģim birimi olmuģtur.1990 yılında Sakarya Merkez Ġlçeye bağlı bir kasaba iken 3644 sayılı yasa ile ilçe olarak teģkilatlanmıģtır, 13 Ağustos 1991 de Ġlçeye Kaymakam ataması yapılarak teģkilat iģler duruma getirilmiģtir.ġehrin adını Ġlçe Merkezinin doğusunda bulunan Ġstihkam Tepesinde eski çağlarda demir madeni iģletilmesinden Ferizli olduğu bilinir.

24 SĠNANOĞLU TARĠHÇESĠ Sinanoğlu Sakarya Nehrinin uyuduğu yerdir. Bu gün 3000 dolayında insanın yaģadığı güzel, tabiatından çok fazla kayıp vermemiģ bir kasaba. Üç tarafı Sakarya nehri ile çevrili, bir tarafını Dikmen dağlarına ve ormanlarına dayamıģ, Sakarya kıyı ovaları olabildiğine verimli, Sinanoğlu tepesi ve eteklerine kurulu muhteģem manzaraları olan bir kasabadır Sinanoğlu. Sinanoğlu çok eski bir tarihe sahip değildir. Sinanoğlu 1868 yılında Abhaza'lar tarafından kurulmuģtur yılından sonra hızlanan Kafkas göcü sırasında Sakarya Çerkes lerin göç alanı olarak seçilmiģtir. (Abhaza'lar bir Çerkes boyudur) (Rusların iģgali sonucu anayurtlarından sürülen Abhaza'lar kurtuluģ kapısı olarak gördükleri, Osmanlı topraklarına gelmiģlerdir. Sadece yılları arasındaki büyük sürgün döneminde den fazla insan anayurdunu büyük acılar pahasına terk etmiģtir. Özellikle kadar Abhaza nın bölgeye çıkarma yapan Osmanlı donanmasıyla birlikte yurdunu terk etmek zorunda kaldığı Osmanlı Rus savaģı sonucunda da daha on binlerce Kafkasyalı (Çerkes), çeģitli Ģekillerde yurtlarını terk ederek Anadolu topraklarına sığınmak durumunda kalmıģtır.) Osmanlı padiģahı Abdul Hamit 1876 yılında tahta çıkınca, birçok Çerkes e Sakarya ve çevresinde serbest yerleģim hakkı vermiģtir. Bu serbest yerleģim hakkına sebeb, ya Çerkes'lerin PadiĢaha verdikleri hediyeler yada Osmanlı için gösterilen yararlılıklardır. Sinanoğlu, bu bölgede Rum'ların yerleģim alanı olmayan, baģka bir deyiģle Rum'ların

25 oturmadığı belkide tek köydür. Ferizli, KurumeĢe, Limandere, Subatağı, Yassıgeçit, Damlık, Akçukur, Tepeköy, Fındıklı ve Seyifler'in tersine Sinanoğlu'nda Rum'ların oturduğuna dair bir bilgi yok. Oysa Üvez tepede kilisesi bulunan Rum'lar, Limandere, Subatağı, Yassıgeçit'te oturmuģlar. Üvez tepedeki (Manastır) kilisenin kalıntılarına bu gün hala rastlanmaktadır. KurumeĢe altındaki kilisenin kalıntıları Define arayanlar tarafından darmadağın edildi. Ferizli ise Rum'ların en yoğun olduğu yerlerden biriydi. O kadarki; 1. Dünya savaģı ve sonrasındaki Yunan iģgali sırasında, O zamanki adıyla Firuzlu ve Fındıklı Türk'lere saldıran Rum çetelerinin buluģma noktaları ve saldırı Üs'leriydi. Damlık, Fındıklı, Ferizli, Tepeköy ve Seyifler'li Rum'larının oluģturduğu çetelerin arasında, Türk çeteleride bulunuyordu. II. Ġnönü muharebesi sırasında bir Yunan taburu Sakarya nın batısında Seyifler de karargah kurmuģtu. Ġpsiz Recep Reis ve birliği 29 Mart 1921 de, Sakarya yakınındaki Boğaz bölgesine hücum eden bir baģka Yunan taburuna geçit vermeyecekti. Birinci Dünya savaģı sonrası ülkeyi iģgal eden Yunan orduları, bir türlü Sakarya nehrini geçip (ATATÜRK'ün ''Emice'' lakabı verdiği) Ġpsiz Recep'in savunma alanı olan Sinanoğlu'nu iģgal edememiģtir. Son durakları Ferizli olan Yunanlılar, Sinanoğlu'nda toparlanan Türk kuvvetleri tarafından püskürtülmüģ ve önce Ferizli, daha sonra tüm Sakarya ve nihayetinde Ülke kurtarılmıģtır. (Burada Ġpsiz Recep Reis'i saygı ile anıyoruz.) Sinanoğlu'nu kuran Abhaza'ların, Cumhuriyet sonrasıda burada ikamete devam ettikleri biliniyor. Kasabanın adı burada ikamet eden Sinan adlı Abhaza'dan gelmektedir. Sinan'ın vefatından sonra, oğlu burada ikamete devam eder. Ve bu araziler, "Sinanoğlunun arazileri" olarak, bu gün Sinanoğlu'nun merkezi durumunda olan tepe ise Sinanoğlu tepesi olarak anılmaya baģlar. Abhaza'lar aynı dönemde KurumeĢe ve Limandere arasında bulunan "Ketenıslağı" denilen yerede yerleģmiģler ve buradan Üveztepe'ye, oradanda Balıklı ovasına giden yollar açmıģlardır. Cumhuriyetin ilk yıllarında Balkanlardan ve Karadenizden gelen göç dalgaları Sinanoğlu'nu etkisi altına almıģ ve bu günkü kültürler mozayiği haline getirmiģtir. DeğiĢik kültür gruplarını bir arada tutan Sinanoğlu, bu gün kasabada oturanların geldikleri yerlere göre adlandırılan mahallelerden oluģmaktatır. Kasabanın oluģumunda çok emeği geçen Ahmet ÇavuĢ (Ahmet Güngör)Trabzon asıllıdır. Ahmet ÇavuĢ aynı zamanda ilk belediye baģkanıdır. Ahmet çavuģun bu gün hayattaki sülalesi ve kasabaya yerleģen ilk Karadenizliler yukarı mahalle dediğimiz Yeni Cami mahallesinde oturmaktadırlar. Merkezin hemen arkasında Of lular mahallesi, Of lular mahallesinin bitiģiğinde Manavlar mahallesi, Muhacirler mahallesi, Sürmeneliler mahallesi, Gürcüler mahallesi ve Fatsa lılar mahallesi. Kasaba 1957 yılında belediyesine kavuģur. O zamanlar Ferizli hala bir kaç evden ibaret çamur içinde küçük bir köydür. KurumeĢe henüz açılmamıģ ormanların arasında birkaç ev, Limandere, daha eski bir tarihe sahip olmasına rağmen bataklık durumundan kurtulamamıģ, küçücük bir köydür. Karadeniz ve Balkanlardan gelen göçlerin, oturum alanı olarak Sinanoğlu'nu

26 seçmelerinin nedeni buranın sahibi olan Abhaz'ların arazi satma taraftarı olmalarının yanında, Adapazarı bölgesini Karasu ya, bağlayan yolun Sinanoğlu tepesinden, KurumeĢe ve Kaynak merasının üst tarafından geçip Yuvalıdere üzerinden devam etmesi, o zamalarda buraları değerli oturum alanları durumuna getirmiģti. Aslında üç tarafı Sakarya nehri ile çevrili, verimli araziler, Sinanoğlu'a yerleģmek için yeterli nedendir. Daha sonra yapılan yeni yolun köy içinden geçmesine karģı çıkılınca, Ferizli'nin merkezinden geçen yeni yol, Sinanoğlu ve KurumeĢenin eteklerinden geçti. Limandere ise merkezini yeni yol kenarlarına kurdu. Merkezlerini yeni yol kenarına indirmeyen Sinanoğlu ve KurumeĢe geri kalmıģlık kaderini paylaģırken, Ferizli ve Limandere buralara kurulan pazarlarında katkısıyla hızla geliģti. Bir aralar geliģememekten sıkıntı duyan Kasaba, bugün durumundan memnun bir nüfusa sahiptir yılına kadar Karasu Ġlçesine bağlı olan beldemiz, yapılan referandum sonucu Ferizli Ġlçesine bağlanmıģtır yılından bu güne kadar Beldemize hizmet veren Belediye BaĢkanlarımız ve görev yılları aģağıya çıkarılmıģtır. 1. Ahmet GÜNGÖR : Hayri ÖZDEMĠR : Kemalettin BATTAL : Bahaddin SADAK : Kemalettin BATTAL : Recep SEZER : Yılmaz ÖZTÜRK : Bilal BATMAN : Yılmaz ÖZTÜRK : Hüseyin Sevinç :2009 halen devam Beldemizin nüfus bilgileri yıllara göre aģağıya çıkarılmıģtır yılında kiģi yılında kiģi yılında kiģi yılında kiģi yılında kiģi yılında kiģi yılında kiģi yılında kiģi yılında kiģi Beldemiz, Ferizli Ġlçesine 5 km uzaklıkta, il merkezine ise 30 km. uzaklıktadır. Ferizli Ġlçesinden Sakarya Nehri ile ayrılan Beldemizin 3 tarafı Sakarya Nehri ile çevrili olup, yarımada Ģeklindedir. Beldemiz yaklaģık 250 hektar alan üzerine kurulmuģtur. Sinanoğlu engebeli bir coğrafi yapıya sahip olup, dağınık bir yerleģimi bulunmaktadır. Beldemizde yaklaģık 800 hane bulunmaktadır. Halkın çoğu geçimini tarım ve büyükbaģ hayvancılıktan sağlamaktadır. Gençlerimiz, genellikle çevremize yakın

27 organize sanayi bölgelerindeki fabrikalarda çalıģmaktadır. Beldemizde 1 adet 8 yıllık Ġlköğretim okulu ve 1 adet de Anaokulu bulunmaktadır. Halkımızın yaklaģık %98 okur-yazardır. Lise ve dengi okullarda eğitim-öğretim görmek üzere il ve ilçeye giden öğrencilerimiz bulunmaktadır. Beldemiz 3 muhtarlıkla yönetilmektedir 1.ġose Mahellesi muhtarı :Ramazan Yüksel 2.Merkez Mahallesi muhtarı :YaĢar BakırtaĢ 3.Yeni Cami Mahallesi muhtarı :Bahattin Süzer HAYVANCILIK Sinanoğlu'nda hayvancılık daha çok aile geçimini temin için yapılır. O nedenle büyük hayvan çiftliklerine rastlanmaz. Dar alanlarda hayvancılık pek kolay olmasada arazinin verimli olması bunu mümkün kılıyor. Arazileri okadar çok geniģ değildir Sinanoğlu'nun ama kasabanın geçim kaynaklarının baģında hayvancılık gelir. Hayvanlar denilincede akla Ġnekçilik gelir. Dana büyütüp satanlar olsada, hayvancılığın temel nedeni sütçülüktür. Süt Kooperatifi zamanın Tarım Kredi Kooperatifi baģkanı tarafından kurulmuģtu. Kasabaya yaptığı iyiliğin farkındamıydı acaba? Kasabalı pek farkında değil gibi. Bu gün Kasaba süt konusunda üç kağıtlara gelmiyorsa iģte bu o komģu köylü baģkanın kasaba için bir kazanımıdır. Tabii birde hayvan ticareti ile geçinenler vardır. Hayvancılığın çok önemli olduğu kasabada, hayvan ticaretide bir o kadar önemlidir. Ancak bu ticaret Ģekli hayvan yetiģtirerek değil, hayvan alıp satarak yapılır. Sinanoğlu'nun geniģ otlakları olmasada arazinin verimli olması hayvanları ahırda beslemeye yetmektedir Tarımsal ürünlerin Para etmemesi kasabalıyı Hayvancılığa yöneltti. Tarla hayvanlara yem yetiģtirmek için ekiliyor Taze Mısır Slaj yapılıyor. Sinanoğlu'nda yetiģen Meyva ve Sebzelerin bazıları Sinanoğlu Türkiye'nin belkide en verimli arazilerine sahip. Ancak insanlar alıģkanlıklarından vaz geçemiyor ve 60 yıl önce doğu Karadenizde ne ekiyorsa yine onu ekiyor.sinanoğlu tepesinin yamaçları yemyeģil fındık bahçeleri ile doludur. Ovada ise ġeker pancarı, slajlık mısır, ve çok azalmıģ olsada buğday tarlaları vardır. Karadeniz yeģilliğinin baģlangıcı olan Sakarya ve ona bağlı olarakta Sinanoğlu, Karadeniz fındık bahçelerininde baģlangıç yeridir. Verimli balıklı ovası alıģılanı aģıp bir türlü yeniliklere yelken açamıyor. Halbuki ovamız baģta domates olmak üzere, patlıcan, biber,salatalık, çilek, çiçek yetiģtirmeye çok uygundur. Patetes artık hemen hemen hiç ekilmemektedir.