HABER BÜLTENĐ. 03 Şubat Haber Özetleri

Transkript

1 HABER BÜLTENĐ 03 Şubat 2005 Haber Özetleri Ortadoğu Irak seçim sonuçları ve 20 Şubat tarihinde Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti nde yapılacak seçimler 25 Şubat ta yapılacak Milli Güvenlik Kurulu toplantısında değerlendirilecek. Türkiye nin özellikle Kuzey Irak konusunda daha önce Amerika ve Irak geçici yönetimine ilettiği hassasiyetlerini bir kez daha kurul toplantısı sonucu yayımlayacağı bildiriyle tekrarlaması bekleniyor. Kerkük ve Irak seçimleri Ankara gündemini meşgul etmeye devam ediyor. Türkiye nin tüm uyarılarına rağmen Kürtlerin Kerkük e hareketleri ve Irak seçim sonuçları 25 Şubat ta yapılacak Milli Güvenlik Kurulu toplantısında ele alınacak. Irak ta seçim sonuçlarıyla ülkedeki son durumun değerlendirileceği toplantıda yeni duruma göre atılacak diplomatik adımlar da masaya yatırılacak. Ankara Irak seçimlerinde usulsüzlük yapıldığı konusunda kaygılı. Ankara da yetkililer bu kaygılarını hafta başında başkentte bulunan Amerika Savunma Bakanlığı Müsteşarı Douglas Feith a da iletti. Feith, Ankara dan ayrılışından önce Hürriyet gazetesine verdiği demeçte, Türkiye nin Kerkük seçiminde hile yapıldığı iddialarına yanıt verdi. Çok köklü demokratik gelenekleri olan ülkelerde bile seçimlerde sorunlar yaşanabildiğini söyleyen Amerika Savunma Bakanlığı Müsteşarı, dört yıl önce Amerika da yaşanan seçimleri hatırlatarak, biz de Florida daki seçimlerde kendimizi mahcup hissettiğimiz bir durum yaşadık dedi.türkiye nin Irak için görüşünün çok önemsendiğini ve Amerika politikalarında bunun dikkate alındığını da söyleyen Feith, oluşacak Yeni Irak Anayasası nın Türkmenlerin, Kürtlerin ve diğer bütün grupların haklarının korunması açısından önemli bir sınav olacağını da belirtti. Türk-Amerikan ilişkilerinde son zamanlarda yaşanan gerginliğin Kuzey Irak taki PKK varlığına karşı Amerika nın daha aktif rol oynayacağı vaadini tutmamasının neden olduğunun hatırlatılması üzerine ise Feith, PKK konusunun kolay çözülecek bir konu olmadığını, bu konudaki görüşmelerinin devam edeceğini söyledi. Bu ay sonunda yapılacak Milli Güvenlik Kurulu nda Irak ın yanı sıra, 20 Şubat ta Kuzey Kıbrıs ta yapılacak genel seçimlerde değerlendirilecek. (VOANEWS) Irak ta Sünni din adamları, seçimin meşru olmadığını açıkladı. Din adamları buna gerekçe olarak, Sünnilerin seçime katılma oranının düşük olmasını gösterdi. Nüfuzlu Müslüman Din Uzmanları Birliği, oy sayımı devam ederken yaptığı açıklamada, seçmenlerin tercihine saygı duyduğunu, ancak yeni hükümeti sınırlı yetkilere sahip geçici bir kurum olarak gördüğünü belirtti. Sünni din adamları, yeni hükümetin, esas görevi olan yeni anayasayı 1

2 hazırlamak için gerekli yetkiye sahip olmadığını vurguladı. Başbakan Iyad Allavi ise çeşitli siyasi grupların liderleriyle görüşmelere başladı. Bazı Sünni liderlerle de görüşen Allavi, yeni hükümette tüm grupların temsil edilmesini sağlamaya çalışıyor. Öte yandan Irak ta son günlerde gözlenen kısmen sakin hava, isyancıların en az beş kişiyi öldürmesi ve bir petrol boru hattını havaya uçurmasıyla bozuldu.(voanews) Amerika Birleşik Devletleri Başkanı George Bush, Kongre'deki kapsamlı ulusal sesleniş konuşmasında, Irak güçlerinin, güvenlik görevini üstlenmeleri için eğitime ihtiyaç duyduklarını vurguladı. George Bush, Irak'ta yeni siyasi durumla, yeni bir dönemin de açıldığını, Iraklıların ülkelerini savunabilmeleri gerektiğini söyledi. Ancak Bush, ülkesinin Irak'taki askerlerini geri çekmek için suni bir takvim belirlemeyeceğini belirtti. Amerikan Başkanı bu durumda teröristlerin cesaretlendirilmiş olacaklarını savundu. George Bush, Orta Doğu'da genel anlamda ise hedefin, iki demokratik devlet olarak, Đsrail ve Filistin'in birlikte yaşamaları olduğunu vurguladı. Bush, Amerika Birleşik Devletleri'nin iki yönetimde de, bu amaca ulaşılması doğrultusunda yardımcı olacağını söyledi. Amerikan Başkanı ayrıca Kongre'den, Filistin topraklarındaki reformları desteklemek amacıyla 350 milyon dolarlık bir ekonomik paket için destek isteyeceğini açıkladı. George Bush konuşmasında kendi deyimiyle 'teröristlere yataklık eden ve kitle imha silahı peşinde olan' devletlere karşı koymanın önemli olduğunu söyledi. Bush'un bu noktada adını andığı iki ülke ise Suriye ve Đran oldu. Amerikan Başkanı Suriye'nin, topraklarını ve Lübnan'ın bir bölümünü, bölgede her barış şansını yıkmayı amaçlayan teröristlerce kullanmasına izin verdiğini söyledi. George Bush Đran'ı ise, 'dünyada terörü en çok destekleyen ülke' olarak tanımladı. Bush Đran yönetiminin, halkını özgürlükten yoksun bırakırken, kitle imha silahı geliştirme peşinde olduğunu söyledi.(bbc) Amerika Dışişleri Bakanı Condoleezza Rice, göreve geldikten sonraki ilk yurtdışı gezisine bugün başlıyor. Rice, sekiz günlük Avrupa ve Orta Doğu gezisi çerçevesinde Ankara ya da uğrayacak. Condoleezza Rice in Ankara dan önce Londra, Berlin ve Varşova da temaslarda bulunacağı bildirildi. Hafta sonu Ortadoğu ya geçecek olan Rice, burada Đsrail ve Filistinli yetkililerle görüşecek. Başkan Bush dün yaptığı Birliğin Durumu konuşmasında Rice in Ortadoğu ziyaretine değinerek, Dışişleri Bakanının, terörü sona erdirme ve yeni, barışçıl, demokratik bir bağımsız devlet kurulmasında Filistinlilere yardım önerisinde bulunacağını söyledi. Condoleezza Rice, gelecek hafta başında Avrupa ya dönerek, Roma, Paris, Brüksel ve Lüksemburg da yetkililerle görüşecek. Rice in Paris teki temaslarında, Amerika nın Irak savaşıyla gerginleşen ilişkileri onarmaya yönelik dış politika hedeflerini dile getirmesi bekleniyor.(voanews) Irak'ın kuzeydeki Kerkük kenti yakınlarında pusuya düşürülen 12 Iraklı güvenlik görevlisi hayatını kaybetti. Görevlilerin petrol tesislerinin güvenliğinden sorumlu oldukları öğrenildi. 14 güvenlik görevlisi minibüsleri silahlı kişilerce Kerkük yakınlarında durdurulduğu sırada işe gitmekteydiler. Irak'ta Pazar günkü seçimlerden bu yana düzenlenen en kanlı saldırı olduğu belirtilen olaydan sadece iki görevli kurtulabildi. Milyonlarca Iraklı, üç gün önce yıldırma politikası ve şiddet olaylarına direnerek sandık başına gitmişti. Irak 2

3 Geçici Devlet Başkanı Gazi Yaver, seçimlerin direnişçilerin uğrayacağı bozgunun başlangıcı olmasını umduğunu belirtti. Ancak Ürdün asıllı militan Ebu Mussab el-zerkavi'ye bağlı bir grup, çatışmaya devam edecekleri açıklamasını yaptı. Bu arada Sünni- Müslüman din adamlarından oluşan bir grup da, herkes eşit oranda oy kullanamadığı için seçimlerin meşru kabul edilemeyeceğini duyurdu. Irak'ta yaşayan 26 milyon kişinin yüzde 20'si Sünni Arap. Irak Seçim Komisyonu'nun sonuçları, büyük bir karışıklık çıkmadıysa 20 Şubat civarında onaylaması bekleniyor. Ardından yeni Ulusal Meclisin üç üyeli Başkanlık Konseyi'ni belirlemesi ve bu kurulun da iki hafta içinde Başbakanı seçmesi bekleniyor. Başbakanın kabineyi toplamak için dört haftası olacak. Bu kabinenin de Ulusal Meclis'in desteğini alması gerekiyor. Şu anki Geçici hükümet Geçiş hükümeti oluşturulana dek görevde kalacak. (BBC) 90 lı yıllarda Irak a Petrol Karşılığı Gıda programındaki yolsuzluğu araştıran Amerikalı yetkili, programın sözleşme şartlarına uyulmadığını söyledi. Yolsuzluk iddialarını inceleyen Amerika eski Merkez Bankası Başkanı Paul Volcker, alım-satım sürecinde, sözleşme koşullarının dikkate alınmadığını kaydetti. Volcker, bu konuda en büyük sorumluluğun o dönem Petrol Karşılığı Gıda programını yürüten Birleşmiş Milletler Genel Sekreter Yardımcısı Benon Sevan da ait olduğunu belirtti. Paul Volcker, yaptığı incelemenin bir ön raporunu bugün yayınlayacağını, nihai raporun ise Haziran ayında çıkacağını bildirdi.(voanews) Filistin lideri Mahmud Abbas ve Đsrail Başbakanı Ariel Şaron, Mısır Cumhurbaşkanı Hüsnü Mübarek'in, Salı günü Şarm el Şeyh'te buluşma teklifini kabul etti. Hüsnü Mübarek'in ev sahipliğinde yapılacak toplantıya Ürdün Kralı Abdullah'ın da katılması bekleniyor. Hüsnü Mübarek, uzun yıllar boyunca Orta Doğu sorununun çözümü için taraflar arasında arabuluculuk yürüten bir isim. Bu nedenle, toplantının Mübarek'in ev sahipliğinde yapılması uzmanlarca önemli bir unsur olarak değerlendiriliyor. Đsrail'in Gazze Şeridi'nden tek taraflı çekilme planına yardımda Mısır kilit rol üstlendi. Güvenlik düzenlemelerini bu ülke yürütüyor. Đsrail güvenlik kabinesinin de Perşembe günü toplanarak, Filistin yönetimine yönelik bir dizi jesti görüşecek. Bunların arasında, bazı Filistinli mahkumların serbest bırakılmasının yanı sıra, Batı Şeria'daki bazı kasabalardaki Đsrail askerlerinin geri çekilmesi de bulunuyor. Đsrail bugün de, Mahmud Abbas yönetimine yönelik bir jest olarak, bir süredir aradığı bazı Filistinli militanların takibine son verebileceğini duyurmuştu. Đsrail savunma yetkilileri bu durumun bir af ile karıştırılmaması gerektiğini, sadece operasyonların durdurulmasının söz konusu olduğunu özellikle vurguluyor. Đsrail'in "arananlar" listesinde 300 kadar Filistinli militan bulunuyor. son 4 yılda, Đsrail'in düzenlediği saldırılarda yüzlerce militan öldürülmüştü.(bbc) Kafkasya-Orta Asya 3

4 Gürcistan Başbakanı Zurab Jvaniya, sabaha karşı ölü bulundu. Đçişleri Bakanı Vano Merabishvili, televizyondan canlı yayımlanan konuşmasında, Jvaniya'nın 'gaz sızıntısı' sonucu yaşamını yitirdiğini söyledi. Merabishvili, başbakanın kaza sırasında, bir arkadaşının evinde olduğunu belirtti. Evin sahibi ve Jvaniya'nın arkadaşı olan Raul Usupov'un cesedi mutfakta bulundu. Güvenlik güçlerinin, başbakanın eve gelişi sonrası saatlerce içerden haber alınmaması sonrası ve evin telefonlarının cevap vermemesi sonrası kapıyı kırarak içeri girdikleri ve başbakanın cesediyle karşılaştıkları bildiriliyor. 41 yaşında olan Jvaniya bir zamanlar eski Devlet Başkanı Edvard Şevardnadze'nin yakınında yer alıyordu. Ancak daha sonra Şevardnadze ile yolları ayrılan Jvaniya, 2003'teki Gül Devrimi'nde halkın da desteği ile devlet başkanının devrilmesinde önemli bir rol üstlendi. Cumhurbaşkanı Mihail Saakaşvili, ulusa hitaben yaptığı konuşmada, kendisinin en güvendiği çalışmalarından birini, Gürcistan'ın da çok değerli siyasetçilerinden birini kaybettiğini söyledi. (BBC) Amerikan Senatosu Çin den ihraç edilen mallara uygulanan gümrük vergisini arttırmayı planlıyor. Amerikalı yetkililer, Çin in para birimi Yuan ın değerini yükseltmeye yanaşmaması halinde Çin malları üzerindeki vergilerin arttırılacağını belirtiyor. Senatoya bugün verilecek öneride, Pekin e Yuan ın değerini yükseltmesi için 6 ay süre tanınıyor. Aksi halde gümrük vergilerinde %27 ye kadar artış öngörülüyor. Amerika, Çin i Yuan ın değerini kasıtlı olarak düşük tutmakla suçluyor. Çin mallarının ucuz olması Amerikan mallarına talebi azaltarak Amerika da işsizliğe neden oluyor. (VOANEWS) Gazete Başlıkları Geçici Irak Başbakanı Đyad Allavi, Times gazetesindeki yazısında, Đngiliz halkına teşekkür ediyor ve ekliyor: "Liderleriniz ve askeri güçleriniz olmadan, Irak'ın tarihi seçimi mümkün olmazdı." Independent'ta Adrian Hamilton imzalı yazının başlığı ise "Herkes Irak'ı, kendi amaçları için kullanıyor". Hamilton, Irak'ta pazar günkü seçimler sonrası olması gerekenin, dış güçlerin 'Orta Doğu'yu, kendi saplantılarının prizmasından görmeye son vermeleri' olduğunu söylüyor. Independent yazarı Washington'un, seçimlerin Irak, Suriye ve Basra Körfezi'ndeki müttefiklerinde bir zincirleme reaksiyona yol açmasından umutlu olduğunu belirtiyor. "Ancak Đranlıların çoğu, hükümetlerinin nükleer silahlara sahip olmasını isteyebilir. Mısırlıların çoğu, Đsrail'le tüm ilişkilere son vermekten mutlu olabilir. Suriye halkı, su hakları ve Golan Tepeleri konularında, Đsrail'e taviz vermeyen hükümetlerinin arkasında. Suudi Arabistan vatandaşları da, Amerikalıları, petrol tesisleri ve üslerinde görmek istemiyor." Financial Times bir haberinde, Kerkük'te yaşayan Sünni Arapların, seçimden memnun olmadıklarını belirtiyor. Kerkük belediye meclisi üyesi Rakan Said Ali, Havja kasabasında, erken saatlerde oy pusulalarının bittiğini, Sünni Arapların çoğunun oy kullanamadıklarını söylüyor. Rakan Said Ali'ye göre bölgede yaklaşık 95 bin Sünni Arabın çoğu oy kullanamadı. 38 oy merkezinden gerçekte sadece 19'unda oy kullanılabildi. Irak Seçim Komisyonu, 100 binden fazla seçmenin bulunduğu bölgeye sadece 50 bin oy pusulası gönderdi. 4

5 Guardian'daki bir haberse, seçimlerin sonuçlarıyla ilgili. Gazetenin iki muhabiri, üst düzey Iraklı bir yetkili ile Kürt bir siyasetçinin elindeki sonuçları aktarmış okurlarına. Bu sonuçlara bakılırsa Şii Arapların en büyük listesi Birleşik Irak Đttifakı oyların yaklaşık yüzde 48-50'sini alacak, 275 üyeli mecliste civarı sandalye kazanacak. Kürtlerin oyları yaklaşık yüzde 30, sandalye sayıları ise civarında olacak. Geçici Başbakan Đyad Allavi'nin liderliğindeki koalisyonun oy oranının yüzde 12 ile 15 arasında değiştiği sanılıyor. Dördüncü sırada ise Irak Komünist Partisi var. Financial Times'ın ilk sayfasındaki haberlerden birinin başlığı, "Kiev, Đran ve Çin'e füze satmış olabilir". Haberde, Ukrayna Parlamentosu Mafyayla Mücadele Komisyonu'nun eski başkanı Grigory Omelçenko'nun çarpıcı açıklamaları var. Omelçenko, Ukrayna gizli servisince yürütülen bir soruşturmada, Đran ve Çin'in ülkeden uzun menzilli füze satın aldıklarının tespit edildiğini söylüyor. Ukraynalı politikacı, yılları arasında, Kh-55 tipi füzelerden yasa dışı olarak Đran ve Çin'e altışar tane satıldığını iddia ediyor. Đleri teknoloji ürünü bu füzelerin menzili 3000 kilometreye uzanabiliyor. Böylece Đsrail, Đran'ın menzilinde kalıyor. Yine Financial Times'ta, Đran'ın nükleer programıyla ilgili müzakereleri yürüten en üst düzey yetkili Hüseyin Musavyan'la yapılmış bir mülakat var. Musavyan, Avrupalı ülkelerin, uranyum zenginleştirme programlarını askıya almaları sonrası sözlerini tutmadıklarını söylüyor. "Şu ana kadar işbirliğimizde önemli ölçüde bir ilerleme sağlayamadık. Görüşmelerimizde, Avrupalıların çabuk sonuç almaya yönelik ciddi bir kararlılık gösterdiklerine dair herhangi bir işaret yok." Independent başyazısında, Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri Kofi Annan'ın, eski Amerikan Başkanı Bill Clinton'ı, tsunami felaketzedelerine yardıma yönelik çalışmalarıyla ilgili özel elçisi olarak seçmesine değinmiş. 'Cazip görev' diyor gazete ancak kendince Clinton'a daha da 'cazip' bir görev teklif ediyor. "Annan'ın görev süresi gelecek yıl sona erdiğinde, Clinton'ın Birleşmiş Milletler Genel Sekreterliği'ne aday olmaması için hiçbir neden yok. Washington'da bazı çevrelerin muhalefetini kışkırtsa da, bu yönde bir girişim hem Amerika, hem Birleşmiş Milletler için iyi olacaktır. Böylece, felaket Irak işgalinin açtığı yaraların sarılmasına bile başlanmış olabilir." 5