MEZİTLİ ATIKSU ARITMA TESİSİ PROJESİ

Transkript

1 MERSİN SU VE KANALİZASYON İDARESİ (MESKİ) GENEL MÜDÜRLÜĞÜ MEZİTLİ ATIKSU ARITMA TESİSİ PROJESİ ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRME BAŞVURU DOSYASI MERSİN İLİ, MEZİTLİ İLÇESİ MGS PROJE MÜŞAVİRLİK MÜHENDİSLİK TİCARET LTD.ŞTİ. ANKARA 2013

2 Proje Sahibinin Adı Adresi Telefon ve Faks Numaraları Projenin Adı Mersin Su ve Kanalizsayon İdaresi (MESKİ) Mahmudiye Mahallesi Zeytinlibahçe Caddesi No: Akdeniz-MERSİN Mezitli Atıksu Arıtma Tesisi Proje Bedeli Euro Proje İçin Seçilen Yerin Açık Adresi (İli, İlçesi, Mevkii) Proje İçin Seçilen Yerin Koordinatları, Zonu Projenin ÇED Yönetmeliği Kapsamındaki Yeri (Sektörü, Alt Sektörü) Mersin İli, Mezitli İlçesi Koor. Sırası : Sağa,Yukarı Koor. Sırası : Enlem,Boylam Datum : ED-50 Datum : WGS-84 Türü : UTM Türü : COĞRAFİK D.O.M. : 33 D.O.M. : -- Zon : 36 Zon : -- Ölçek Fak. : 6 derecelik Ölçek Fak. : ,129 : ,691 36, : 34, ,923 : ,166 36, : 34, ,908 : ,551 36, : 34, ,909 : ,186 36, : 34, ,853 : ,217 36, : 34, ,458 : ,673 36, : 34, ,009 : ,399 36, : 34, ,566 : ,712 36, : 34, ,256 : ,684 36, : 34, ,853 : ,962 36, : 34, ,894 : ,667 36, : 34, ,531 : ,456 36, : 34, ,438 : ,664 36, : 34, ,840 : ,575 36, : 34, ,807 : ,731 36, : 34, ,109 : ,370 36, : 34, ,292 : ,873 36, : 34, ,636 : ,896 36, : 34, ,636 : ,777 36, : 34, ,135 : ,801 36, : 34, ,520 : ,997 36, : 34, ,374 : ,570 36, : 34, ,124 : ,242 36, : 34, tarih ve sayılı ÇED Yönetmeliği EK-I ÇED Uygulanacak Projeler Listesinde Madde 17 kapsamında

3 değerlendirilmiştir. PTD/ÇED Raporu/Nihai ÇED Raporunu Hazırlayan Kuruluşun /Çalışma Grubunun Adı PTD/ÇED Raporu/Nihai ÇED Raporunu Hazırlayan Kuruluşun/Çalışma Grubunun Adresi, Telefon ve Faks Numaraları PTD/ÇED Raporu/Nihai ÇED Raporu Sunum Tarihi (Gün, Ay, Yıl) Kapasitesi eşdeğer kişi ve/veya m 3 /gün üzeri kapasiteli atık su arıtma tesisleri. MGS Proje Müşavirlik Mühendislik Ticaret Ltd. Şti. Şehit Cevdet Özdemir Mahallesi, (203) Sokak, No:1/7, Çankaya-ANKARA Tel: Faks: Temmuz 2013

4 İÇİNDEKİLER İÇİNDEKİLER... i TABLOLAR DİZİNİ... iii ŞEKİLLER DİZİ... iv FOTOĞRAFLAR DİZİ... v EKLER DİZİNİ... vi KISALTMALAR... vii BÖLÜM I. PROJENİN TANIMI VE GAYESİ... 1 I.1 Proje Konusu Yatırımın Tanımı, Ömrü, Hizmet Maksatları, Önem ve Gerekliliği... 1 I.1.1 Yatırımın konusu ve tanımı... 1 I.1.2 Yatırımın Ömrü... 2 I.1.3 Yatırımın hizmet maksatları, önem ve gerekliliği... 2 I.2 Projenin Fiziksel Özelliklerinin, İnşaat ve İşletme Safhalarında Kullanılacak Arazi Miktarı ve Arazinin Tanımlanması... 4 I.2.1 Projenin fiziksel özellikleri... 4 I.2.2 Kullanılacak arazi miktarı ve arazinin özellikleri I.3 Önerilen projeden kaynaklanabilecek önemli çevresel etkilerin genel olarak açıklanması (su, hava, toprak kirliliği, gürültü, titreşim, ışık, ısı, radyasyon ve benzeri I.3.1 İnşaat aşaması I.3.2 İşletme aşaması I.4 Yatırımcı tarafından araştırılan ana alternatiflerin bir özeti ve seçilen yerin seçiliş nedenlerinin belirtilmesi I.4.1 Yer Seçimi I.4.2 Teknoloji BÖLÜM II. PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN KONUMU (Proje yeri ve alternatif alanların mevkii, koordinatları, yeri tanıtıcı bilgiler) II.1 Projenin Yeri ve Alternatif Alanların Mevkii, Koordinatları, Yeri Tanıtıcı Bilgiler II.1.1 Projenin yeri ve alternatif alanların mevkii II.1.2 Tesis alanına yakın yerleşimler II.1.3 Tesis alanına ulaşım II.1.4 Tesis alanının imar planındaki yeri II.1.5 Projenin koordinatları II.1.6 Tesis alanına ait görüntüler BÖLÜM III. PROJE YERİ VE ETKİ ALANININ MEVCUT ÇEVRESEL ÖZELLİKLERİ (Önerilen proje nedeniyle kirlenmesi muhtemel olan çevrenin; nüfus, fauna, flora, jeolojik ve hidrojeolojik özellikler, doğal afet durumu, toprak, su, hava, (atmosferik koşullar) iklimsel faktörler, mülkiyet durumu, mimari ve arkeolojik miras, peyzaj özellikleri, arazi kullanım durumu, hassasiyet derecesi (EK-V deki Duyarlı Yöreler listesi de dikkate alınarak) ve yukarıdaki faktörlerin birbiri arasındaki ilişkileri de içerecek şekilde açıklanması) III.1 Nüfus III.2 Flora ve Fauna III.3 Jeolojik Özellikler III.3.1 Bölgesel jeoloji III.3.2 Proje sahasının jeolojisi III.4 Hidrojeolojik ve Hidrolojik Özellikler III.4.1 Hidrolojik özellikler III.4.2 Hidrojeolojik özellikler i

5 III.5 Doğal Afet Durumu III.5.1 Erozyon III.5.2 Heyelanlar III.5.3 Kaya düşmesi III.5.4 Su baskını III.5.5 Çığ tehlikesi III.5.6 Deprem durumu III.6 Meteorolojik ve İklimsel Özellikler III.7 Arazi Kullanım Durumu ve Toprak Özellikleri III.8 Mülkiyet Durumu III.9 Mimari ve Arkeolojik Miras, Peyzaj Özellikleri III.10 Proje Alanının Hassasiyet Derecesi BÖLÜM IV. PROJENİN ÖNEMLİ ÇEVRESEL ETKİLERİ VE ALINACAK ÖNLEMLER IV.1 Önerilen Projenin Aşağıda Belirtilen Hususlardan Kaynaklanması Olası Etkilerinin Tanıtımı (Bu Tanım Kısa, Orta, Uzun Vadeli, Sürekli, Geçici Ve Olumlu Olumsuz Etkileri İçermelidir) IV.1.1 Proje için kullanılacak alan IV.1.2 Doğal kaynakların kullanımı IV.1.3 Kirleticilerin miktarı (atmosferik şartlar ile kirleticilerin etkileşimi) çevreye rahatsızlık verebilecek olası sorunların açıklanması ve atıkların minimizasyonu IV.2 Yatırımın Çevreye Olan Etkilerinin Değerlendirilmesinde Kullanılacak Tahmin Yöntemlerinin Genel Tanıtımı IV.3 Çevreye Olabilecek Olumsuz Etkilerin Azaltılması İçin Alınması Düşünülen Önlemlerin Tanıtımı IV.3.1 Katı atıklar IV.3.2 Atıksu IV.3.3 Tehlikeli atıklar IV.3.4 Atık yağlar IV.3.5 Atık pil ve akümülatörler IV.3.6 Ömrünün tamamlamış lastikler IV.3.7 Gaz emisyonu IV.3.8 Toz emisyonu IV.3.9 Gürültü IV.3.10 Koku ve haşere IV.3.11 Diğer BÖLÜM V. HALKIN KATILIMI V.1 Projeden etkilenmesi muhtemel halkın belirlenmesi ve halkın görüşlerinin çevresel etki değerlendirmesi çalışmasına yansıtılması için önerilen yöntemler V.2 Görüşlerine başvurulması öngörülen diğer taraflar V.3 Bu Konuda Verebileceği Diğer Bilgi ve Belgeler BÖLÜM VI. YUKARIDA VERİLEN BAŞLIKLARA GÖRE TEMİN EDİLEN BİLGİLERİN TEKNİK OLMAYAN BİR ÖZETİ NOTLAR VE KAYNAKLAR ii

6 TABLOLAR DİZİNİ Tablo 1 Belediye Atıksu Temel Göstergeleri (2010)...2 Tablo 2 Tesisin Çıkış Suyu Kriteleri...6 Tablo 3 Tesis Kapasitesi...6 Tablo 4 Tesis Giriş Kirletici Yük ve Konsantrasyonları...6 Tablo 5 Alternatiflerin Kıyaslanması...19 Tablo 6 Tesis Alanına Ait Koordinatlar...23 Tablo Yılı Adrese Dayalı Nüfus Sayımı Sonuçları...26 Tablo 8 Akarsuların Yıllık Potansiyeli...31 Tablo 9 Mersin İli nin Yeraltı Suyu Potansiyeli...32 Tablo 10 Mersin İli Topraklarının Arazi Kullanma Şekline Göre Dağılımı...35 iii

7 ŞEKİLLER DİZİNİ Şekil 1 Tesise Ait Genel Yerleşim Planı...5 Şekil 2 Tesise Ait İş Akım Şeması...5 Şekil 3 Klasik Aktif Çamur Sistemine Ait İş Akım Şeması...17 Şekil 4 Uzun Havalandırmalı Aktif Çamur Sistemine Ait İş Akım Şeması...18 Şekil 5 Membran Biyoreaktör Sistemine Ait İş Akım Şeması...19 Şekil 6 Yer Bulduru Haritası...22 Şekil 7 Davis in Grid Sistemi...26 Şekil 8 Türkiye Fitocoğrafik Bölgeleri Haritası...27 Şekil 9 Mersin İli ve Civarının Stratigrafik Kesiti...29 Şekil 10 Mersin İli Jeoloji Haritası...30 Şekil 11 Mersin İli Deprem Haritası...33 Şekil 12 Mersin İli ndeki Toprakların Dağılımı...35 iv

8 FOTOĞRAFLAR DİZİNİ Fotoğraf 1 İnce Izgaraya Ait Örnek Görünüm...7 Fotoğraf 2 Kum Tutucu Sisteme Ait Örnek Görünüm...7 Fotoğraf 3 Ön Çökeltme Havuzuna Ait Örnek Görünüm...8 Fotoğraf 4 Anaerobik Biyo-P Havuzuna Ait Örnek Görünüm...8 Fotoğraf 5 Anoksik/Oksik Havalandırma Havuzuna Ait Örnek Görünüm...9 Fotoğraf 6 Geri Devir Pompa İstasyonuna Ait Örnek Görünüm...9 Fotoğraf 7 Son Çökeltim Havuzuna Ait Örnek Görünüm...9 Fotoğraf 8 Anaerobik Çamur Çürütücüye Ait Örnek Görünüm...10 Fotoğraf 9 Gaz Deposuna Ait Örnek Görünüm...11 Fotoğraf 10 Çamur Susuzlaştırma Ünitesine Ait Örnek Görünüm...11 Fotoğraf 11 Çamur Kurutma Ünitesine Ait Örnek Görünüm...12 Fotoğraf 12 Klasik Aktif Çamur Sistemine Bir Örnek...16 Fotoğraf 13 Uzun Havalandırmalı Aktif Çamur Sistemine Bir Örnek...17 Fotoğraf 14 Membran Biyoreaktör Sistemine Bir Örnek...18 Fotoğraf 15 Arıtma Çamurların Düzenli Depolama Sahalarında Depolanmasına Bir Örnek..20 Fotoğraf 16 Çimento Tesisine Gönderilerek Yakma Şeklinde Gerçekleştirilen Bertaraf Yöntemine Bir Örnek...21 Fotoğraf 17 Tesis Alanına Ait Görüntü Fotoğraf 18 Tesis Alanına Ait Görüntü Fotoğraf 19 Tesis Alanına Ait Görüntü v

9 EKLER DİZİNİ EK 1 Resmi Kurum Yazışmaları 1. Mersin İl Tarım Müdürlüğü nün Yazısı 2. Mülkiyet Durumunu Gösterir Belge EK 2 1/ Ölçekli Topografik Harita ÇED BAŞVURU DOSYASINI HAZIRLAYAN ÇALIŞMA GRUBU BİLGİLERİ vi

10 KISALTMALAR AAT Atıksu Arıtma Tesisi AB Avrupa Birliği ADNKS Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi AKM Askıda Katı Madde BOİ Biyolojik Oksijen İhtiyacı CO Karbonmonoksit ÇBD ÇED Çevresel Etki Değerlendirmesi ÇGDYY Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği dba Desibel-A G Güney GB Güneybatı HC Hidrokarbon HKKD Hava Kirlenmesi Katkı Değeri K Kuzey KAAY Kentsel Atıksu Arıtımı Yönetmeliği KB Kuzeybatı KD Kuzeydoğu kg/saat Kilogram/saat km² Kilometre kare KOİ Kimyasal Oksijen İhtiyacı m Metre m/s Metre/saniye m 2 Metrekare m 3 Metreküp MBR Membran Biyoreaktör MESKİ Mersin Su ve Kanalizasyon İdaresi MF Mikrofiltrasyon mg/l Miligram/litre mm/m 2 Milimetre/metrekare MTA Maden Tetkik Arama NO x Azotoksit o C Santrigrat Derece ORP Oksijen Redüksiyon Potansiyeli ph - Log (H + iyonu konsantrasyonu) SKHKKY Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği SKKY Su Kirliliği Kontrol Yönetmeliği SO 2 Kükürtdioksit TÜİK Türkiye İstatistik Kurumu UF Ultrafiltrasyon UV Ultraviyole vs. Vesaire % Yüzde vii

11 BÖLÜM I PROJENİN TANIMI VE GAYESİ

12 BÖLÜM I. PROJENİN TANIMI VE GAYESİ I.1 Proje Konusu Yatırımın Tanımı, Ömrü, Hizmet Maksatları, Önem ve Gerekliliği I.1.1 Yatırımın konusu ve tanımı Mersin Büyükşehir Belediyesi Su ve Kanalizasyon (MESKİ) İdaresi, tarih ve 5216 sayılı Büyükşehir Belediye Kanunu ile Mezitli, Davultepe ve Tece beldelerinin de istifade edebileceği şekilde; kentin batı kısmında Kamu Yararına hizmet vermek amacıyla Atıksu Arıtma Tesisi (AAT) yapmayı planlamıştır. Bu ihtiyacın karşılanabilmesi için; 2007 yılında Mezitli İlçesi nde 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu ve bu kanunun tadil edilen 4650 sayılı kanun hükümlerince kamulaştırma işlemlerine başlanmıştır. Yapılması planlanan AAT için m² lik bir alan seçilmiştir. Ancak, yapılan kamulaştırma çalışmaları ile bu alanın sadece m² lik kısmı kamulaştırılabilmiş, geriye kalan m² lik çok ortaklı şahıs parsellerinin kamulaştırma sürecinde bir takım sıkıntı süreçler yaşanmıştır. Kamulaştırma işlemlerinde yaşanan sıkıntılar ve kamulaştırma için ayrılan ödeneğin çok üzerinde kamulaştırma bedelinin ortaya çıkması sonucu, seçilen alanda atıksu arıtma tesisinin yapımından vazgeçilmiştir. Bu süre zarfında kamu yararı gözetilerek hayata geçirilmek istenen AAT için alternatif yer arama çalışmalarına başlanmıştır. Yapılan detaylı yer seçimi çalışmaları sonucunda, Mezitli de bulunan, kıyıya yaklaşık 1,5 km mesafede bulunan ve mülkiyeti Mersin Su ve Kanalizasyon İdaresi ne ait m² lik alan en uygun yer olarak tespit edilmiştir. Tespit edilen yeni alandaki tarım arazilerinin mülga Tarım ve Köy İşleri Bakanlığı Tarımsal Üretim ve Geliştirme tarım dışı amaçla kullanımı nı uygun bulunmuştur (Bkz. Ek 1). Seçilen yeni alan; Büyüklük açısından şu andaki ihtiyaç ve gelecekteki genişleme için yeterlidir. Arıtılan suların cazibe ile denize ulaştırabileceği bir kottadır. Yerleşim alanlarının dışındadır. Mezitli, Davultepe, Tece ve Kuyuluk yerleşimlerine hizmet verecektir. Mekanik, biyolojik, ileri arıtma (nitrojen ve fosfor giderimi) ve çamur arıtımı (dengeleme, susuzlaştırma ve kurutma) ünitelerinin bulunduğu Mezitli AAT ye ek olarak, sahilde toplanacak atıksuyu Mezitli-Viranşehir Pompa İstasyonu ndan Mezitli AAT ye iletecek olan basınçlı bir terfi hattı ve arıtılan suyu Mezitli AAT den Viranşehir deki derin deniz deşarj yapısına taşıyacak olan cazibeli hattın inşası için ayrı bir proje geliştirilmiştir. Derin deniz deşarj yapısı, İller Bankası tarafından yılları arasında inşa edilmiştir. Mezitli havzasındaki atıksuların toplanması için ihtiyaç duyulacak pompa istasyonları ve kanalizasyon sistemi bu projeye paralel olarak başka bir proje kapsamında inşa edilecektir. Planlanan atıksu arıtma tesisinde biyolojik arıtma yapılacak olup, ön-denitrifikasyon yapan klasik aktif çamur sistemi kullanılacaktır. 2 aşamalı olarak planlanan atıksu arıtma tesisi, 1.aşamada 2035 yılına kadar kişiye, 2.aşamada ise 2050 yılına kadar kişiye hizmet verecektir. Tesisin kapasitesi ise ilk aşamada m 3 /gün, ikinci aşamada m 3 /gün olarak belirlenmiştir. Çıkış suyu deşarj limitlerini sağlaması için azot ve fosfor giderim üniteleri de biyolojik arıtma tesisi içinde planlanmıştır. 1

13 Projenin amacı Akdeniz'in kirlenmesini önlemek amacıyla Mersin in batı bölgesinde yaşayan nüfusa hizmet verecek yüksek kaliteli bir atıksu arıtma sistemi inşa etmektir. Yukarıda da değinildiği üzere atık suların inşa edilecek arıtma tesisine iletilmesi için gerekli pompa istasyonları ile atıksu sistemi ayrı bir proje kapsamında değerlendirilecektir. Atıksu arıtma tesisinde Batı Avrupa da kullanılan ileri arıtım teknolojileri kullanılacaktır. Geleneksel mekanik ve biyolojik arıtma tekniklerinin yanında, azot ve fosfor giderimi için üçüncül arıtma tekniği kullanılacak ve böylece çıkış suyunda çok düşük azot ve fosfor parametrelerine ulaşılacaktır (N 10 mg/l, P 1 mg/l). Üretilen arıtma çamuru çürütülerek (fermente edilerek) stabilize edilecek ve susuzlaştırılarak katı atık depolama alanına gönderilecektir. Diğer taraftan hijyenik faktörler göz önünde tutularak, çamurun doğrudan ya da kompostlaştırılmak suretiyle tarımda kullanılabilmesi için de çalışmalar yapılacaktır. Elektro-mekanik cihazların önemli bir bölümü Batı Avrupa ülkelerinden getirilecektir. Tesiste kullanılacak olan borular, sıyırıcı köprüler vs. paslanmaz çelikten yapılacaktır. I.1.2 Yatırımın Ömrü Yapılan fizibilite çalışmalarına göre; planlanan tesisteki beton yapıların kullanım ömrü 40 yıl, mekanik ve elektrikli ekipmanın kullanım ömrü ise 15 yıl olarak kabul edilmiştir. Tesisteki inşaat faaliyetlerinin ise yaklaşık 24 ay süreceği öngörülmektedir. I.1.3 Yatırımın hizmet maksatları, önem ve gerekliliği Hızla artan kent nüfusu, kent merkezlerinde yoğunlaşan ekonomik aktiviteler, kentleri ve çevresini önlenemez seviyelerde kirletmektedir. Kentlerin sosyal ve ekonomik kalkınmasında belirleyiciliği bulunan kanalizasyon alt yapısı, sürdürülebilir kalkınmanın vazgeçilmez şartı olan çevrenin korunması prensibine doğrudan hizmet etmektedir. Ülkemizde kentleşme ile birlikte başlayan alt yapı yatırımları, mevcut kentleşmenin gerisinde kalmıştır yılı itibariyle kentsel nüfusun %78 ine kanalizasyon şebekesi hizmeti ulaştırılmış, %31 in de ise atık su, arıtma tesislerinde arıtılarak alıcı ortama verilmiştir. Dünya genelinde herhangi bir kanalizasyon sisteminden yararlanma oranı 1990 yılında %55 (2,9 milyar kişi) iken 2000 yılında %60 a (3,6 milyar insan) yükselmiştir yılı itibari ile 2,4 milyar insan kanalizasyon hizmetlerinden yararlanamamaktadır. Küresel Su Temini ve Kanalizasyon Değerlendirme Raporu nda belirlenen yeterli kanalizasyon seviyesi kriterine göre, ülkemizin %99 unda bu hizmet seviyesi yakalanmıştır. Ancak karşılaştırma kapsamına dahil edilen sistemlerden kanalizasyon şebekesi dışında kalanların kentsel yaşam için yeterli seviyeyi teşkil etmediği düşünülmektedir. Son yıllarda ülkemizdeki atıksu arıtma tesisi sayısı giderek artmış ancak yine de kentlerde artan nüfusun ihtiyaçlarını karşılamakta yetersiz kalmıştır. Mevcut durumda Türkiye genelinde atıksu arıtma tesisine sahip olmayan birçok belediye bulunmaktadır. Bu konuda Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından gerçekleştirilmiş olan çalışama sonuçları Tablo 1 de verilmektedir. Tablo 1 Belediye Atıksu Temel Göstergeleri (2010) Belediye Atıksu Temel Göstergeleri Gösterge Türkiye nüfusu Toplam belediye sayısı Toplam belediye nüfusu

14 Belediye Atıksu Temel Göstergeleri Gösterge Anket uygulanan belediye sayısı Anket uygulanan belediye nüfusu Kanalizasyon şebekesi ile hizmet verilen belediye sayısı Kanalizasyon şebekesi ile hizmet verilen belediye nüfusu Kanalizasyon şebekesi ile hizmet verilen nüfusun toplam nüfusa oranı (%) 73 Kanalizasyon şebekesi ile hizmet verilen nüfusun toplam belediye nüfusuna oranı (%) 88 Alıcı ortamlara göre şebekeden deşarj edilen atıksu miktarı (bin m 3 /yıl) Denize Göle-Gölete Akarsuya Araziye Baraja Diğer ortamlara Atıksu arıtma tesisi sayısı 326 Fiziksel 39 Biyolojik 199 Gelişmiş (İleri) 53 Doğal 35 Atıksu arıtma tesisi kapasitesi (bin m 3 /yıl) Fiziksel Biyolojik Gelişmiş (İleri) Doğal Atıksu arıtma tesislerinde arıtılan atıksu miktarı (bin m 3 /yıl) Fiziksel Biyolojik Gelişmiş (İleri) Doğal Atıksu arıtma tesisi ile hizmet verilen belediye sayısı 438 Atıksu arıtma tesisi ile hizmet verilen belediye nüfusu Atıksu arıtma tesisi ile hizmet verilen nüfusun toplam nüfusa oranı (%) 52 Atıksu arıtma tesisi ile hizmet verilen nüfusun toplam belediye nüfusuna oranı (%) 62 Belediyelerde deşarj edilen kişi başı günlük atıksu miktarı (litre/kişi-gün) 182 Derin deniz deşarjı yapan belediye sayısı 80 Tablo 1 den de görülebileceği gibi ülkemizdeki belediyede, 2010 yılında 3,58 milyar m 3 atıksu oluşmuş ve bu atık suyun 2,72 milyar m 3 (%76`sı) arıtılmıştır yılında 236 olan kentsel atıksu arıtma tesisi sayısı, 2010 yılında 90 adet yeni atıksu arıtma tesisinin yapılmasıyla birlikte 326`ya, 2,25 milyar m 3 olan atıksu arıtımı ise 2010 yılında %20 artış göstererek 2,72 milyar m 3 e ulaşmıştır yılı verileri incelendiğinde, biyolojik yöntemle arıtma yapan tesis sayısının 199 adetle ilk sırada yer aldığı; Avrupa Birliği (AB) Kentsel Atıksu Arıtım Direktifi`nin öngördüğü, fosfor ve azot arıtımı da yapan ileri biyolojik arıtma tesisi sayısının da 53 olduğu görülmüştür. Ülkemizde fiziksel yöntemle arıtma yapan tesis sayısı 39 ve doğal yöntemlerle arıtma yapan tesis sayısı ise 35 adettir. 3

15 Tablo 1 de sunulan verilere göre; 2010 yılında arıtılan 2,72 milyar m 3 atıksuyun 1 milyar m 3 (%37,9) ünün ileri biyolojik yöntemlerle, yani AB standartlarına uygun olarak arıtıldığı görülmektedir. Biyolojik yöntemlerle arıtılan atıksu miktarının 931 milyon m 3 (%34,3), fiziksel yöntemlerle arıtılan atıksu miktarının 751 milyon m 3 (%27,6) ve doğal yöntemlerle arıtılan atıksu miktarının ise 5 milyon m 3 (%0,2) düzeyinde olduğu anlaşılmaktadır. Ülkemizdeki 326 kentsel atıksu arıtma tesisinden ancak 53`ü, diğer bir deyişle, %16`sı AB standartlarında arıtım yapabilecek kapasiteye sahiptir. Bu nedenle, MESKİ tarafından Mezitli de yapılması planlanan atıksu arıtma tesisi ile uluslararası standartlara sahip ve mümkün olduğunca fazla yerleşime hizmet verecek bir tesis yapılması planlanmış ve bu doğrultuda 2007 yılında yola çıkılmıştır. Söz konusu proje ile atıksuyun çevresel açıdan ve hijyenik açıdan güvenilir şekilde bertaraf edilmesini hedeflemektedir. I.2 Projenin Fiziksel Özelliklerinin, İnşaat ve İşletme Safhalarında Kullanılacak Arazi Miktarı ve Arazinin Tanımlanması I.2.1 Projenin fiziksel özellikleri Yapılması planlanan tesis, uluslararası standartları sağlayacak şekilde tasarlanmıştır. Tesis, 2 aşamalı planlanmış olup, ilk aşamada m 3 /gün, ikinci aşamada m 3 /gün olarak belirlenmiştir. Çıkış suyu deşarj limitlerini sağlaması için azot ve fosfor giderim üniteleri de biyolojik arıtma tesisi içinde planlanmıştır. Tesisten kaynaklanacak arıtma çamurları düzenli depolama alanlarında bertaraf edilecektir. Yapılması planlanan tesisin üniteleri (Bkz. Şekil 1) ve akım şeması (Bkz. Şekil 2) aşağıda verilmiştir: Kaba/İnce ızgaralar, Kum tutucu, Ön çökeltme havuzu, Anaerobik havuzlar, Anoksik/Oksik havalandırma havuzu, Geri devir pompa istasyonu, Son çökeltim havuzu, Mekanik çamur yoğunlaştırma ünitesi, Çamur dezentegrasyonu ünitesi, Gaz deposu, Anaerobik çamur çürütücü, Çamur susuzlaştırma, Çamur kurutma ünitesi, 4

16 Şekil 1 Tesise Ait Genel Yerleşim Planı Şekil 2 Tesise Ait İş Akım Şeması Yapılması planlanan tesisin fizibilite çalışmalarında; Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği (SKKY) standart değerleri ile AB Çevre Mevzuatını Ulusal Mevzuatlara uyumlaştırmak amacıyla yayımlanmış olan Kentsel Atıksu Arıtımı Yönetmeliği (KAAY) standart değerleri göz önünde bulundurulmuştur. Buna göre tesisin tasarım parametreleri Tablo 2 de, tesis kapasiteleri ise Tablo 3 te sunulmuştur. 5

17 Tablo 2 Tesisin Çıkış Suyu Kriteleri Parametre Kentsel Atıksu Arıtımı Yönetmeliği Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği Tasarıma Esas Kriterler Askıda Katı Madde 35 mg/l 25 mg/l 25 mg/l Biyolojik İhtiyacı Kimyasal İhtiyacı Oksijen Oksijen 25 mg/l 35 mg/l 25 mg/l 125 mg/l 90 mg/l 90 mg/l Toplam Azot 10 mg/l* - 10 mg/l Toplam Fosfor 1 mg/l - 1 mg/l Tablo 3 Tesis Kapasitesi Debi I. Aşama (2035 Yılı) II. Aşama (2050 Yılı) Evsel Atıksu Debisi m 3 /gün m 3 /gün Endüstriyel Atıksu Debisi m 3 /gün m 3 /gün Sızma ve Yağış Suyu Debisi m 3 /gün m 3 /gün Tesis Kapasitesi m 3 /gün m 3 /gün Tasarım Debisi m 3 /saat m 3 /saat Tasarım çalışmalarında tesisin 1. ve 2. aşamasında Biyolojik Oksijen İhtiyacı (BOİ) konsantrasyonu 375 mg/l, Kimyasal Oksijen İhtiyacı (KOİ) 625 mg/l, Askıda Katı Madde (AKM) 375 mg/l, Toplam Kjeldahl Azotu 67 mg/l ve Toplam Fosfor konsantrasyonu da 10 mg/l olarak hesaplanmıştır (Bkz. Tablo 4). Tablo 4 Tesis Giriş Kirletici Yük ve Konsantrasyonları Parametre I. Aşama 2035 Yılı II. Aşama 2050 Yılı Kirletici Yükleri (kg/gün) Biyolojik Oksijen İhtiyacı Kimyasal Oksijen İhtiyacı Askıda Katı Madde Toplam Kjeldahl Azotu Toplam Fosfor Kirletici Konsantrasyonları (mg/l) Biyolojik Oksijen İhtiyacı Kimyasal Oksijen İhtiyacı Askıda Katı Madde Toplam Kjeldahl Azotu

18 Parametre I. Aşama 2035 Yılı II. Aşama 2050 Yılı Toplam Fosfor Giriş yapısı: AAT de fiziksel arıtmanın ilk noktası olan giriş yapısına gelen atıksuların burada iletkenlik, sıcaklık, ph değeri, UV adsorpsiyonu, bulanıklık ve oksijen ölçümü yapılmaktadır. Giriş yapısında bulunan, otomatik numune alma cihazı ile numuneler alınmakta ve giriş parametreleri izlenmektedir. Kaba ve ince ızgaralar: Atıksu içindeki katı maddelerin pompa vs. tesisata zarar vermemesi için bu maddeleri sudan ayırmak, böylece diğer arıtma ünitelerine gelecek yükü hafifletmek amacı ile kullanılır. Kaba ızgaralar yatay ile 30-60, ince ızgaralar yatay ile açı yapacak şekilde yerleştirilirler (Bkz. Fotoğraf 1). Kaynak: Fotoğraf 1 İnce Izgaraya Ait Örnek Görünüm Kum tutucu: Atıksuda bulunan kum, çakıl gibi kolayca çökebilen maddeler pompaların aşınmasına, kanallar, borular ve çökeltme havuzlarında tıkanmalara neden olacağından, tesis girişinde kum tutucular vasıtasıyla sudan uzaklaştırılırlar (Bkz. Fotoğraf 2). Kaynak: Fotoğraf 2 Kum Tutucu Sisteme Ait Örnek Görünüm 7

19 Ön çökeltme havuzu: Atıksuda bulunan çökebilir maddelerin yerçekimi etkisi ile çökeltilerek, atıksu akımından ayrıldığı işlemdir. Ön çökeltme havuzu, kendiliğinden çökebilir katı maddelerin çöktürülmesi amacıyla kullanılır (Bkz. Fotoğraf 3). Kaynak: Fotoğraf 3 Ön Çökeltme Havuzuna Ait Örnek Görünüm Anaerobik biyo-p havuzlar: Bu ünitede, selektör tankından alınan atıksu içerisindeki fosforun biyolojik olarak giderimi gerçekleştirilmektedir. Her tankta düşük hızlı dalgıç mixer bulunmaktadır. Her tanka oksijen redüksiyon potansiyeli (ORP) ölçme cihazı yerleştirilerek anaerobik şartlar izlenmektedir. Bu ünitede, ön arıtma ünitelerinden gelen atıksuyun çok kısa bir süre, havasız ortamda, geri devir çamuru ile karıştırılması ve mikroorganizmaların prosese uygun şartlara getirilmesi sağlanmaktadır (Bkz. Fotoğraf 4). Kaynak: Fotoğraf 4 Anaerobik Biyo-P Havuzuna Ait Örnek Görünüm Anoksik/Oksik havalandırma havuzu: Havuz anoksik ve oksik olmak üzere iki bölümden oluşmaktadır. Anaerobik tanktan havalandırma havuzuna gelen atık suya turbo blower yardımıyla oksijen verilir. Havalandırma havuzlarından savaklanan atık su son çökeltme tanklarına gitmektedir (Bkz. Fotoğraf 5). 8

20 Kaynak: Fotoğraf 5 Anoksik/Oksik Havalandırma Havuzuna Ait Örnek Görünüm Geri devir pompa istasyonu: Havalandırma havuzlarında bakteri konsatrasyonlarını sabit tutabilmek için çamurun bir kısmı geri devir yapılmaktadır. Fazla çamur ise mekanik yoğunlaştırmadan geçirilerek gaz üretimi için digesterlara gönderilmektedir (Bkz. Fotoğraf 6). Kaynak: Fotoğraf 6 Geri Devir Pompa İstasyonuna Ait Örnek Görünüm Son çökeltim havuzu: Biyolojik atık su arıtımının en son yapısı son çökeltim havuzları olup, havalandırma havuzunda oluşan aktif çamurun yerçekimi etkisiyle atıksudan ayrılması maksadıyla kullanılmaktadır. Arıtılmış su, deniz deşarj pompa istasyonundan cazibeli veya pompalar yardımıyla basınçlandırılarak borular yardımıyla denize deşarj edilmektedir. Çıkış yapısında ph, iletkenlik, bulanıklık, UV adsorpsiyonu ve sıcaklık ölçümü online olarak yapılmaktadır (Bkz. Fotoğraf 7). Kaynak: Fotoğraf 7 Son Çökeltim Havuzuna Ait Örnek Görünüm 9

21 Mekanik çamur yoğunlaştırma ünitesi: Sistemde oluşan ve son çökeltim havuzlarından alınan fazla çamur, içindeki su muhtevasının azaltılmasının ardından bertaraf edilecektir. Çamur dezentegrasyonu ünitesi: Dezentegrasyon işlemi, çamur çürüme işlemi ile karıştırılmakla birlikte, mekanizması itibariyle sadece organik maddenin indirgenmesi işlemini kapsayan, çürüme işleminden oldukça farklı ve daha ileri bir arıtma tekniğidir. Dezentegrasyon süresince çamura uygulanan kuvvetlerin etkisiyle çamurdaki partikül boyutunda önemli ve ani bir düşüş meydana gelmektedir. Partikül boyutundaki bu değişimin başlıca nedeni çamur içindeki flok yapının bozulmasıdır. Dezentegrasyon mekanizmasının diğer bir aşaması olan hücre parçalanmasının partikül boyutu üzerine bir etkisi bulunmamaktadır. Çünkü dezentegrasyon nedeniyle parçalanmış hücre duvarı boyutu ile parçalanmamış hücre boyutları arasındaki partikül boyutu farkı, partikül boyutu analizörü ile tanımlanamayacak kadar küçüktür. Partikül boyutundaki azalma genellikle partikül hacmindeki azalma ile ilişkili olarak artan yüzey alanı sebebiyle çamur içindeki katıların daha kolay hidroliz olmasını sağlamaktadır. Anaerobik çamur çürütücü: Çürütücüler, bakterilerin organik maddelerin oksijensiz ortamda fermantasyonu amacıyla kullanılmaktadır. Anaerobik çürütücü prosesinden metan gazı elde edilmektedir (Bkz. Fotoğraf 8). Kaynak: Fotoğraf 8 Anaerobik Çamur Çürütücüye Ait Örnek Görünüm Gaz Deposu: Çürütücülerde oluşan biyogaz, gaz depolama tanklarında depolanır. Çürütücülerde oluşan biyogaz (metan) gaz jeneratörlerinde yakılarak elektik ve ısı enerjisi elde edilmektedir (Bkz. Fotoğraf 9). 10

22 Kaynak: Fotoğraf 9 Gaz Deposuna Ait Örnek Görünüm Çamur susuzlaştırma: Solar kurutma ünitesi, susuzlaştırılmış çamurun (%23-27 kuru madde muhtevalı) güneş enerjisi kullanılarak kurutulması (%80 kuru madde muhtevalı) amacıyla kullanılmaktadır (Bkz. Fotoğraf 10). Kaynak: Fotoğraf 10 Çamur Susuzlaştırma Ünitesine Ait Örnek Görünüm Çamur kurutma ünitesi: Prosesten çıkan atık çamurun kurutulması gerekmektedir. Bunun için çamur kurutucular kullanılmaktadır. Giriş silolarından kurutma ünitesine aktarılan yaş çamur, gaz motoru ve kazandan elde edilen ısı enerjisiyle termal kurutucularda kurutulmaktadır. Bu işlem kurutucuya doğrudan veya dolaylı olarak verilen ısı ile çamurun atmosfere kapalı bir ortamda kurutulması ile yapılmaktadır (Bkz. Fotoğraf 11) 11

23 Kaynak: Fotoğraf 11 Çamur Kurutma Ünitesine Ait Örnek Görünüm I.2.2 Kullanılacak arazi miktarı ve arazinin özellikleri Mezitli AAT, Mersin İli, Mezitli İlçesi, 2745 no lu parselde kayıtlı, kıyıya yaklaşık 1,5 km mesafede bulunan ve mülkiyeti Mersin Su ve Kanalizasyon İdaresi ne ait m² lik alanda tesis edilecektir (Bkz. Bölüm II). Proje sahasında ormanlık alan ve tarım faaliyetleri yapılan herhangi bir alan mevcut değildir. Benzer şekilde mülga Tarım ve Köy İşleri Bakanlığı Tarımsal Üretim ve Geliştirme nün Ek 1 de sunulan yazısı gereğince, söz konusu alanın tarım dışı amaçlı kullanımı uygun bulunmuştur. I.3 Önerilen projeden kaynaklanabilecek önemli çevresel etkilerin genel olarak açıklanması (su, hava, toprak kirliliği, gürültü, titreşim, ışık, ısı, radyasyon ve benzeri I.3.1 İnşaat aşaması Yapılması planlanan AAT nin inşaat aşamasında; Hafriyat ve inşaat atıkları, Evsel nitelikli katı atık, Evsel nitelikli sıvı atık, Tehlikeli atık, Atık yağlar, Bitkisel atık yağlar, Atık pil ve akümülatörler, Tıbbi atıklar, Ömrünü tamamlamış lastikler, Gaz emisyonları, Toz emisyonları, Gürültü, oluşması muhtemeldir. 12

24 Hafriyat ve inşaat atıkları: Projenin inşaat aşamasında yapılacak olan kazı faaliyetleri sırasında meydana gelecek hafriyat atıklarının depolanması sırasında tarih ve sayılı Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği ile tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Toprak Kirliliğinin Kontrolü ve Noktasal Kaynaklı Kirlenmiş Sahalara Dair Yönetmeliği hükümlerine uyulacaktır. Beton, hurda metal ve tahtadan oluşan inşaat atıklarının geri dönüşümü sağlanacak, geri kazanımı mümkün olmayan inşaat atıkları ise kamyonlar aracılığıyla Belediyenin döküm alanına nakledilecektir. Evsel nitelikli katı atıklar: Proje kapsamında çalışacak personelden kaynaklanacak evsel nitelikli katı atıklardan değerlendirilebilir olanlar ayrı konteynerlerde biriktirilerek lisanslı geri kazanım firmalarına verilecektir. Geri kazanımı mümkün olmayan atıklar ise ayrı konteynerlerde biriktirilerek tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanan Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği hükümleri doğrultusunda bertaraf edilmek üzere belediyeye teslim edilecektir. Evsel nitelikli sıvı atıklar: İnşaat aşamasında, personel için gerekli olacak içme ve kullanma suyu ihtiyacı damacanalarla ya da proje sahasına getirilecek tankerlerle sağlanacaktır. Projenin inşaat aşamasında personelden kaynaklanacak atıksuların bertarafı ilgili yönetmelikler kapsamında gerçekleştirilecektir. Şantiye alanında çalışanlar için seyyar tuvaletler kurulacak, oluşacak atıksular fosseptiklerde toplanarak vidanjörler vasıtasıyla bertarafı sağlanacaktır. Tehlikeli atıklar: Proje kapsamında inşaat faaliyetleri nedeniyle az da olsa tehlikeli atık (boya kutuları, inceltici kapları vs) oluşması beklenmektedir. Bu atıklar sızdırmaz beton bir alanda toplandıktan sonra nihai bertaraf için tehlikeli atık bertaraf lisansı bulunan tesislere gönderilecektir. Atık yağlar: Proje kapsamında arazi hazırlama ve inşaat aşamasında çalışacak araçların bakım, onarım ve temizlikleri proje sahasında yapılmayacağından, sahada atık yağ oluşumu beklenmemektedir. Ancak araç bakımlarının proje sahasında yapılmasının zorunlu olduğu durumlarda, atık yağlar tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği ne uygun şekilde bertaraf edilecektir. Bitkisel atık yağlar: Projenin inşaat aşamasında çalışacak olan personelin yemekleri dışarıdan yemek firmalarından hazır olarak karşılanacak olup, saha içerisinde bitkisel atık yağ oluşu söz konusu olmayacaktır. Atık pil ve akümülatörler: Tesisin inşaatı sırasında kullanılacak olan pillerin ömrünü tamamlamasından sonra ortaya çıkacak olan atık piller proje sahasına yerleştirilecek olan atık pil kumbaralarında toplanacaktır. Tıbbi atıklar: Projenin inşaat aşamasında çalışacak personelin sağlık sorunları için proje sahasına en yakın sağlık merkezlerinden istifade edilecektir. Bu nedenle, projenin inşaat aşamasında tıbbi atık oluşumu beklenmemektedir. Ömrünü tamamlamış lastikler: İnşaat aşamasında meydana gelmesi muhtemel ömrünü tamamlamış lastik atıkları, tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak (değişiklik, tarih ve sayılı Resmi Gazete) yürürlüğe giren 13

25 Ömrünü Tamamlamış Lastiklerin Kontrolü Yönetmeliği gereğince, taşıma lisansı almış araçlar vasıtasıyla çevre izin ve lisanslı geri kazanım tesislerine gönderilmesi sağlanacaktır. Gaz emisyonları: İnşaat aşamasında iş makinelerinden kaynaklanan gaz emisyonları söz konusu olacaktır. Hazırlanacak olan Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) Raporu nda makine ve ekipmana bağlı olarak meydana gelmesi muhtemel gaz emisyonları hesaplanarak detaylı şekilde irdelenecektir. Bu konuda sahada çalışacak olan makine ve ekipmanlarının periyodik bakımlarının düzenli olarak yapılması suretiyle etki azaltıcı önlemler de alınacaktır. Toz emisyonları: İnşaat aşamasında iş makinelerinden kaynaklanan toz emisyonları söz konusu olacaktır. Hazırlanacak olan ÇED Raporu nda yapılacak olan toz emisyonu hesaplamaları ile, meydana gelecek olan toz emisyonlarının çevre ve insan sağlığına etkileri değerlendirilecektir. Sahada oluşacak tozumayı önlemek için gerekli görülen tedbirler (sulama, vb.) alınacaktır. Gürültü: Projenin inşaat aşamasında kullanılacak iş makinelerinden kaynaklanan gürültü oluşumu söz konusudur. Meydana gelecek gürültü, geçici ve kısa süreli olacaktır. Proje kapsamında tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği (ÇGDYY) nde verilen sınır değerlere uyulacaktır. Projenin inşaat aşamalarında oluşabilecek çevresel etkiler Bölüm IV te detaylı olarak irdelenmiştir. I.3.2 İşletme aşaması Evsel nitelikli katı atık: Tesisin işletme aşamasında personelden kaynaklı oluşacak katı atıklar, toplandıktan sonra belediye tarafından alınacak ve belediyenin evsel atık bertaraf tesisine gönderilecektir. Şişe, metal, tahta parçaları ve benzeri atıkların ise geri kazanımının sağlanacaktır. Arıtma çamurları: İşletme aşamasında evsel nitelikli katı atıklara ek olarak tesisten kaynaklanan arıtma çamuru oluşumu söz konusudur. Bu atıklar özelliklerine göre belediyenin atık depolama sahasına gönderilecektir. Bu atıkların bertarafında, tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Evsel ve Kentsel Arıtma Çamurlarının Toprakta Kullanılmasına Dair Yönetmelik, tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Toprak Kirliliğinin Kontrolü ve Noktasal Kaynaklı Kirlenmiş Sahalara Dair Yönetmelik, tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Atıkların Düzenli Depolanmasına İlişkin Yönetmelik ile tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Atık Yönetimi Genel Esaslarına İlişkin Yönetmelik hükümlerine uyulacaktır. Evsel nitelikli sıvı atık: İşletme aşamasında, personel için gerekli olacak içme ve kullanma suyu ihtiyacı damacanalarla ya da proje sahasına getirilecek tankerlerle sağlanacaktır. Planlanan tesisin işletme aşamasında çalışacak personelden kaynaklanacak atık sular, atıksu tesis girişine verilerek arıtma işlemine tabi tutulacaktır. Tehlikeli atık: Projenin işletme aşamasında oldukça az miktarlarda tehlikeli atık oluşacaktır. Oluşan tehlikeli atıkların bertarafında tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği ne uyulacaktır. 14

26 Atık yağlar: Projenin işletme aşamasında önemli miktarda bir atık yağ oluşması beklenmemektedir. Bitkisel atık yağlar: Projenin işletme aşamasında çalışacak olan personelin yemekleri dışarıdan yemek firmalarından hazır olarak karşılanacak olup, saha içerisinde bitkisel atık yağ oluşu söz konusu olmayacaktır. Atık pil ve akümülatörler: İşletme aşamasında oluşabilecek atık pil ve akümülatörler tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Atık Pil ve Akümülatörlerin Kontrolü Yönetmeliği uyarınca bertaraf edilecektir. Tıbbi atıklar: Projenin inşaat aşamasında olduğu gibi işletme aşamasında da yakın çevredeki sağlık kuruluşlarından faydalanılacağı için, işletme aşamasında da tıbbi atık oluşumu beklenmemektedir. Toz emisyonları: Tesisin işletme faaliyetleri sırasında herhangi bir toz emisyonun oluşması beklenmemektedir. Gürültü: İşletme aşamasında kullanılacak olan motor ve pervanelerden kaynaklanacak bir gürültü oluşumu söz konusu olacaktır. Ancak oluşacak gürültü, tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren ÇGDYY nde verilen sınır değerleri aşmayacak şekilde kontrol altında tutulacaktır. Koku ve haşere problemi: İşletme aşamasında dönemsel özellik gösteren sinek ve koku sorunu oluşabilecektir. Sinek oluşumunu engellemek için gerek duyulduğunda sahada ilaçlama yapılacaktır. Bu uygulamalar ile koku ve sinek sorunu en aza indirilecektir. Koku oluşumu konusunda tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Kokuya Sebep Olan Emisyonların Kontrolü Yönetmeliği hükümlerine uyulacaktır. Projenin işletme aşamasında oluşabilecek çevresel etkiler Bölüm IV te detaylı olarak açıklanmıştır. I.4 Yatırımcı tarafından araştırılan ana alternatiflerin bir özeti ve seçilen yerin seçiliş nedenlerinin belirtilmesi I.4.1 Yer Seçimi 2006 yılında MESKİ, Karaduvar AAT ye paralel olarak Mezitli'de arıtma tesisi yapılması için harekete geçmiş, ancak arıtma tesisi için Mezitli'de bulunan alanın çok ortaklı şahıs arazisi olması nedeniyle istimlâk mümkün olamamıştır. Bunun üzerine, yeni bir araştırma başlatılmış ve kamuya ait yeni bir alan belirlenmiştir. Yer teminindeki bu gecikme Mezitli AAT nin inşaatının da gecikmesine neden olmuştur. İller Bankası yıllarında Mezitli sahilinde, sadece Mezitli'nin atık sularını toplayan kum tutuculu bir terfi istasyonu ile deniz deşarjı pompa istasyonundan oluşan bir tesis inşa etmiştir. Ancak Mezitli nin Mersin Büyükşehir sınırları içine alınması ile bir taraftan kapasite ve tasarım açısından uygun olmayan ve diğer taraftan deniz kenarında olan bu tesisten vazgeçilmiştir. Bunun sonucunda yeni bir yer aranmış, çevresel etkiler ve yaşayanlar açısından bir sorun teşkil etmeyen ve işbu (ÇBD) na konu olan yer bulunmuştur. 15

27 I.4.2 Teknoloji Mezitli Atıksu Arıtma Tesisi nin tasarım çalışmalarında teknoloji olarak 3 farklı alternatif, arıtma çamurlarının bertarafı için de 2 farklı alternatif üzerinde çalışılmıştır. Teknoloji alternatifleri; Klasik aktif çamur, Uzun havalandırmalı aktif çamur, Membran biyoreaktör. Arıtma çamurunun bertarafı ile ilgili alternatifler; Düzenli depolama sahalarında depolama, Çimento tesisine gönderilmesi ve yakılması. I Teknoloji alternatiflerin karşılaştırılması Klasik aktif çamur: Bu arıtma sisteminde ön arıtmadan geçirilmiş atıksu havalandırma tanklarına alınır. Bu tanklara dışarıdan oksijen verilerek (yüzeysel havalandırıcılar veya difüzör havalandırıcılar ile) aerobik mikroorganizmaların atıksu içindeki çözünmüş ve kolloid organik maddeleri ayrıştırarak arıtım işlemini gerçekleştirmesi temin edilir. Havalandırma tankından çıkan atıksuların son çökeltme tankında durultulması yani arıtılmış su içindeki mikroorganizmaların sistemden ayrıştırılması gereklidir. Ayrıca havalandırma tankında belirli bir mikroorganizma konsantrasyonunu temin etmek üzere son çökeltme tankından alınan çökelmiş çamurun (mikroorganizmaların) havalandırma tankının başına geri devredilmesi gereklidir. Sistemde oluşacak fazla çamur ise sistem dışına alınarak çamur arıtım işlemlerine tabi tutulması gerekir (Bkz. Fotoğraf 12 ve Şekil 3). Kaynak: Mezitli Atıksu Arıtma Tesisi Kavramsal Tasarımı Dokümanı, Fotoğraf 12 Klasik Aktif Çamur Sistemine Bir Örnek 16

28 Kaynak: Mezitli Atıksu Arıtma Tesisi Kavramsal Tasarımı Dokümanı, Şekil 3 Klasik Aktif Çamur Sistemine Ait İş Akım Şeması Uzun Havalandırmalı Aktif Çamur: Bu sistemde, organik madde giderimi ve çamur çürütülmesi aynı havuzda yapılmaktadır. Azot ve fosfor giderimi ise atıksuyun ve arıtımı sağlayan biyokütlenin anaerobik, anoksik ve oksik bölgelerde sirkülasyonu ile sağlanmaktadır (Bkz. Fotoğraf 13 ve Şekil 4). Kaynak: Mezitli Atıksu Arıtma Tesisi Kavramsal Tasarımı Dokümanı, Fotoğraf 13 Uzun Havalandırmalı Aktif Çamur Sistemine Bir Örnek 17

29 Kaynak: Mezitli Atıksu Arıtma Tesisi Kavramsal Tasarımı Dokümanı, Şekil 4 Uzun Havalandırmalı Aktif Çamur Sistemine Ait İş Akım Şeması Membran biyoreaktör (MBR): Klasik aktif çamur sistemlerinin geliştirilmiş şekli olup, biyolojik reaktörler ile membran teknolojisinin birleştirilmiş halidir. Biyolojik arıtmadan sonra, çöktürme havuzu yerine ultrafiltrasyon (UF) veya mikrofiltrasyon (MF) membranları kullanılarak, katı/sıvı ayırma işlemi gerçekleştirilmektedir (Bkz. Fotoğraf 14 ve Şekil 5). Kaynak: Mezitli Atıksu Arıtma Tesisi Kavramsal Tasarımı Dokümanı, Fotoğraf 14 Membran Biyoreaktör Sistemine Bir Örnek 18

30 Kaynak: Mezitli Atıksu Arıtma Tesisi Kavramsal Tasarımı Dokümanı, Şekil 5 Membran Biyoreaktör Sistemine Ait İş Akım Şeması Yapılan mühendislik ve tasarım çalışmaları sonucunda; Biyogaz eldesi ve elektrik üretimi sağlanabilmesi, Çamur kurutma için gerekli enerji miktarının düşük olması, İşletme kolaylığı, Daha az alan ihtiyacı, Daha düşük ilk yatırım maliyeti, Daha az havalandırma ihtiyacı ve elektrik sarfiyatı, Daha düşük çamur oluşumu ve çamur bertaraf maliyeti. gibi nedenlerden dolayı Mezitli de yapılması planlanan AAT nin; ön-denitrifikasyon yapan klasik aktif çamur sistemine göre tesis edilmesi yönünde karar verilmiştir (Bkz. Tablo 5). Tablo 5 Alternatiflerin Kıyaslanması Kavram Önem Derecesi Uzun Havalandırmalı Aktif Çamur 19 MBR Prosesi Klasik Aktif Çamur Sistemi Deşarj standartlarını sağlayabilme İşletme ve bakım zorlukları Arazi gereksinimleri İşletme ve bakım maliyetleri Yatırım maliyetleri Debi ve yük değişimlerine karşı esneklik Çamur yönetimi ve bertarafı Enerji eldesi Zehirli (toksik) maddelere karşı direnç

31 Kavram Önem Derecesi Uzun Havalandırmalı Aktif Çamur MBR Prosesi Klasik Aktif Çamur Sistemi Toplam (ağırlıklı puan) 5 3,4 2,9 3,75 Kaynak: Mezitli Atıksu Arıtma Tesisi Kavramsal Tasarımı Dokümanı, 2013 I Arıtma çamurlarının bertarafı ile ilgili alternatiflerin karşılaştırılması Tesiste oluşacak arıtma çamurunun (ön çöktürme çamuru ve atık biyolojik çamur) nihai bertarafı için uygulanabilecek alternatifler aşağıda listelenmiştir; Düzenli depolama sahasında depolama (Bkz. Fotoğraf 15), Çimento tesislerine gönderilerek yakma (Bkz. Fotoğraf 16). Yapılan değerlendirmeler sonucunda; arıtma çamurunun yakılabilmesi için kalorifik değerinin yüksek olması, çamur içerisindeki katı madde oranının yaklaşık olarak %90 mertebesinde olması, çamur nakliyesinin üreticisi tarafından karşılanmak zorunda olmasından dolayı, planlanan tesisten kaynaklanacak arıtma çamurlarının düzenli depolama sahalarına gönderilmesi planlanmaktadır. Kaynak: Mezitli Atıksu Arıtma Tesisi Kavramsal Tasarımı Dokümanı, 2013 Fotoğraf 15 Arıtma Çamurların Düzenli Depolama Sahalarında Depolanmasına Bir Örnek 20

32 Kaynak: Mezitli Atıksu Arıtma Tesisi Kavramsal Tasarımı Dokümanı, 2013 Fotoğraf 16 Çimento Tesisine Gönderilerek Yakma Şeklinde Gerçekleştirilen Bertaraf Yöntemine Bir Örnek 21

33 BÖLÜM II PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN KONUMU

34 BÖLÜM II. PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN KONUMU (Proje yeri ve alternatif alanların mevkii, koordinatları, yeri tanıtıcı bilgiler) II.1 Projenin Yeri ve Alternatif Alanların Mevkii, Koordinatları, Yeri Tanıtıcı Bilgiler II.1.1 Projenin yeri ve alternatif alanların mevkii Tesis alanı Mersin İli, Mezitli İlçesi nde yer almaktadır. Mersin İli ne yaklaşık 15 km mesafede olan tesisin kıyıya mesafesi yaklaşık 1,5 km dir. Tesis alanının gösterildiği yer bulduru haritası Şekil 6 da, 1/ ölçekli Topografik Harita ise Ek 2 de sunulmaktadır. Şekil 6 Yer Bulduru Haritası 22

35 II.1.2 Tesis alanına yakın yerleşimler Tesis alanı Mezitli İlçesi sınırları içerisinde yer almaktadır. Tesisi en yakın yerleşim 400 m (kuş uçuşu) mesafedeki Esenbağlar Mahallesi ile 900 m (kuş uçuşu) mesafedeki Akdeniz Mahallesi dir. II.1.3 Tesis alanına ulaşım Tesis alanına ulaşım Mersin-Silifke (D400) karayolundan yapılmaktadır. Proje kapsamında mevcut yollar kullanılacak olup, bağlantı yolu yapılmasına gerek bulunmamaktadır. II.1.4 Tesis alanının imar planındaki yeri Mezitli AAT nin tesis edileceği 2745 no lu parsel, tarih ve 344 sayılı Mersin Büyükşehir Belediye Meclis kararı ile 1/1.000 ve 1/5.000 ölçekli imar planlarına Atıksu Arıtma Tesisi Alanı olarak işlenmiştir. II.1.5 Projenin koordinatları Tesis alanına ait koordinatlar Tablo 6 da verilmektedir. Tablo 6 Tesis Alanına Ait Koordinatlar Koor. Sırası : Sağa Değer, Yukarı Değer Saat Yönünde Koor. Sırası : Enlem, Boylam Saat Yönünde: Derece.kesir Eleman Sırası: Sağa (Y):Yukarı (X) Eleman Sırası: Enlem:Boylam Datum : ED-50 Datum : WGS-84 Türü : UTM Türü : COĞRAFİ D.O.M. : 33 D.O.M. : - Z.O.N : 36 Z.O.N : - Ölçek Fak. : 6 derecelik Ölçek Fak. : 6 derecelik , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , II.1.6 Tesis alanına ait görüntüler Tesis alanına ait fotoğraflar aşağıda sunulmuştur (Bkz. Fotoğraf 17, Fotoğraf 18 ve Fotoğraf 19). 23

36 Mersin Su ve Kanalizasyon İdaresi (MESKİ) Fotoğraf 17 Tesis Alanına Ait Görüntü-1 Fotoğraf 18 Tesis Alanına Ait Görüntü-2 24

37 Mersin Su ve Kanalizasyon İdaresi (MESKİ) Fotoğraf 19 Tesis Alanına Ait Görüntü-3 25

38 BÖLÜM III PROJE YERİ VE ETKİ ALANININ MEVCUT ÇEVRESEL ÖZELLİKLERİ

39 BÖLÜM III. PROJE YERİ VE ETKİ ALANININ MEVCUT ÇEVRESEL ÖZELLİKLERİ (Önerilen proje nedeniyle kirlenmesi muhtemel olan çevrenin; nüfus, fauna, flora, jeolojik ve hidrojeolojik özellikler, doğal afet durumu, toprak, su, hava, (atmosferik koşullar) iklimsel faktörler, mülkiyet durumu, mimari ve arkeolojik miras, peyzaj özellikleri, arazi kullanım durumu, hassasiyet derecesi (EK-V deki Duyarlı Yöreler listesi de dikkate alınarak) ve yukarıdaki faktörlerin birbiri arasındaki ilişkileri de içerecek şekilde açıklanması) III.1 Nüfus Mezitli AAT, Mersin İli Mezitli İlçesi sınırlarında yer almaktadır. Mersin İli; doğuda Adana, kuzeydoğuda Niğde, kuzeyde Konya, kuzeybatıda Karaman, batıda Antalya illeri ve güneyde Akdeniz ile çevrilidir. İlin ilçeleri sırasıyla, Mersin, Tarsus, Silifke, Erdemli, Anamur, Gülnar, Mut, Aydıncık, Bozyazı, Çamlıyayla şeklindedir. Daha sonra 06/03/2008 kabul tarihli 5747 no.lu Büyükşehir Belediyesi Sınırları İçersinde İlçe Kurulması ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun ile Akdeniz, Mezitli, Toroslar ve Yenişehir İlçeleri kurulmuştur. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından gerçekleştirilen 2012 Yılı Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi (ADNKS) ye göre Mezitli İlçesi nin toplam nüfusu kişidir (Bkz. Tablo 7). Tablo Yılı Adrese Dayalı Nüfus Sayımı Sonuçları Yerleşim Yeri Toplam Nüfus Mezitli Mersin Türkiye Kaynak: III.2 Flora ve Fauna Faaliyet alanı Davis in grid sistemi (Flora of Turkey and the East Aegen Islands) açısından bakıldığı zaman, C5 karesinde bulunmaktadır (Bkz. Şekil 8). Şekil 7 Davis in Grid Sistemi 26

40 Tesisin bulunduğu Mersin İli nde yazları sıcak ve kurak, kışları ılık ve yağışlı, tipik Akdeniz iklim koşulları egemendir. Toroslar kıyı kesimini, soğuk kuzey rüzgârlarından korumaktadır. Kıyı kesimi yılın 300 gününde güneşli olup bu kesimde 3 mevsim yaşanmaktadır. Yükseklerde ve iç kesimlerde kış mevsimi de yaşanmaktadır. Kıyı ile m yükseklik arasında görülen maki, Akdeniz bölgesinin yaz-kış yeşil kalan tipik bitki topluluğudur. Defne, yabani zeytin, keçi boynuzu, mersin, zakkum, dikenli tahta yemişi, böğürtlen, kuşburnu bu kuşakta doğal olarak yetişmektedir. Makilerden sonra ormanlar başlamaktadır. Meşe m., kızılçam m, karaçam m, sedir ve ardıç ise m yüksekliklerde yetişir m den sonra çalılıklara ve otlaklara rastlanır. Göçerlerin (Yörüklerin) yaşam yerleri buralarıdır. Tesis alanı için flora-fauna çalışmaları Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ndan alınacak özel format doğrultusunda hazırlanacak ÇED Raporu nda verilecektir. Fitocoğrafik Bölge Türkiye, topografik yapı ve iklim özelliklerinin farklılığından dolayı 3 floristik bölgenin etkisi altındadır. Bunlar; Akdeniz, İran-Turan ve Avrupa-Sibirya bölgeleridir (Bkz. Şekil 9). Tesis alanı, fitososyolojik olarak incelendiğinde, European Siberian fitocoğrafik bölgesinin özelliklerini taşımaktadır. Kaynak: Davis P.H., Harper P.C. and Hege I.C. (eds.), Plant Life of South-West Asia. The Botanical Society of Edinburg Şekil 8 Türkiye Fitocoğrafik Bölgeleri Haritası Tesis alanında yapılacak arazi çalışmaları ile teşhis çalışmaları gerçekleştirilecek, literatür araştırmaları ve alanda daha önce yapılmış çalışmaların yayınları incelenerek, tesis alanı ve yakın çevresinde tespit edilen türler belirlenecektir. Bu çalışmada, türlerin hangi fitocoğrafik bölge elementi oldukları, endemizm durumu, Red Data Book Tehlike sınıfları, habitatları ve ortamda bulunuş oranları kapsamlaştırma sonrası verilecek özgün formata göre hazırlanacak ÇED Raporu nda yer alacaktır. 27