TCDD Yüksek Hızlı Tren. Demiryolu İşletmesi ve Altyapı Yöneticisi EMNİYET YÖNETİM SİSTEMİ EL KİTABI

Transkript

1 TCDD Yüksek Hızlı Tren Demiryolu İşletmesi ve Altyapı Yöneticisi EMNİYET YÖNETİM SİSTEMİ EL KİTABI

2 Revizyon no: 0.6 Oluşturma tarihi: 14 Mayıs 2013 Düzenleme: Dr.-Ing. Tobias Ständer (iqst) Dr.-Ing. Jörg May (IGT) Dipl.-Ing. Sebastian Knüfermann (iqst) Dipl.-Ing. Alexander Postler (IGT) Erhan Gör (TCDD-YHT EGYS Müdürü) Sibel Ünal (TCDD-YHT EGYS Mühendisi) Hacer Ayvaz (TCDD-YHT EGYS Başmühendisi) Tamer İyiiş (TCDD-YHT EGYS Mühendisi) Prof. Dr. İlhan Kocaarslan (İstanbul Üniversitesi) Mustafa Özbalak (ARE Mühendislik) Alp Giray Karabacak (ARE Mühendislik) Yusuf Erişen (ARE Mühendislik) Düzenleyen konsorsiyum:

3 Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları TCDD İşletmesi Genel Müdürlüğü Talatpaşa Bulvarı Gar / ANKARA TELEFON: TELEFON SANTRAL: (312) E-Posta: Web: Genel: Düzenleme: Kontrol: Serbest bırakım: Arşivleme: 350 sayfa Erhan GÖR Erhan GÖR [Takip edenin / arşivleyenin ismi] Ceylan UZUNER Dkn (Eğitimlerin bitiminde) Arşivlemenin sona erdiği tarih (Serbest bırakmadan itibaren 5 yıl) Dağıtım listesine bakınız İmza / İmza / İmza / Bu dokümanın telif hakkı her zaman TCDD ye aittir. TCDD nin yazılı onayı olmaksızın çoğaltılamaz veya değiştirilmiş şekilde de olsa kısmen ya da tamamen üçüncü şahıslara bildirilemez, erişimlerine açılamaz veya kullanımlarına sunulamaz.

4 DOKÜMAN GEÇMİŞİ Sayfa 4/350 DOKÜMAN GEÇMİŞİ Dokümanda oluşturulan / değiştirilen kısım Oluşturulan kısmın / değişikliğin türü ve içeriği Düzenleyenin ismi Oluşturma / değişiklik tarihi Revizyon numarası Tamamı Doküman oluşturum iqst / TCDD-YHT / ARE Tamamı Genel doküman revizyonu iqst / TCDD-YHT / ARE Tamamı İçerik ekleme ve düzeltmeler TCDD YHT / ARE Tamamı İçerik ekleme ve düzeltmeler TCDD YHT / ARE Tamamı İçerik ekleme ve düzenleme TCDD YHT / ARE Tamamı İçerik ekleme ve düzenleme TCDD EYS DAĞITIM LİSTESİ Görev / Pozisyon Kurum Kopya verildi mi (evet / hayır) Kopya No: Emniyet Yönetim Sistemi Müdürlüğü TCDD-YHT Evet 1 EYS projesindeki ARE ve İÜ personeli ARE / İÜ Evet 2

5 YÖNETİCİ ÖNSÖZÜ Sayfa 5/350 YÖNETİCİ ÖNSÖZÜ YHT KÜLTÜRÜ VE YÜKSEK EMNİYET BİLİNCİ Türkiye 2009 yılından bu yana yeni bir taşımacılık kültürüyle tanıştı; oldukça kısa sürede bu yeni ulaşım kültürünü benimsedi. Bununla da kalmadı; artık her şehir, hatta her ilçe Yüksek Hızlı Tren talep eder bir hale geldi; dünyada sınırlı sayıda gelişmiş ülkede olan Yüksek Hızlı Tren işletmeciliği talebi ülkemizde toplumsal taban buldu. Esasında mevcut işletilen, yapımı devam eden ve 2023 e kadar planlanan YHT hatları, Devletimizin demiryolu politikası olduğu kadar bu taleple, bu yeni ulaşım kültürüyle de etkileşim içerisinde Bu ulaşımın belirlenen genel kriterleri yanında emniyet kriterleri ve bu kriterlerin oluşturulması da kuşkusuz işletmecilik kadar önem arz ediyor. Bu amaçla kurulan Emniyet Yönetim Sistemi ve hazırlanan Emniyet Yönetim Sistemi El Kitabı, bir sistemin nasıl kurgulandığı, kurulduğu, uygulandığı gibi konuları sarih bir şekilde göstermekle kalmıyor, TCDD nin insan ve ulaşım güvenliğine yönelik yüksek dereceli bir emniyet bilincini hayata geçirmesine de öncülük ediyor. Alanında uzman kişi ve kuruluşlarla ortaklaşa hazırlanan bu el kitabı için emeği olan çalışma arkadaşlarıma, paydaşlarımıza teşekkür ediyorum. AB standartlarında oluşturduğumuz bu sistemle demiryolu ulaşımının emniyet yönetim sistemi de Avrupa Birliği ne girmiş oluyor. Sistemin aksaksız işlemesi ve yüksek bir emniyet bilincinin gelişmesi demiryollarındaki son on yıllık gelişmenin bir sonucu Katkısı olanlara tekrar teşekkür ediyorum. Süleyman Karaman Genel Müdür

6 ÖNSÖZ Sayfa 6/350 ÖNSÖZ TCDD-YHT, TCDD çatısı altında yüksek hızlı tren işletmeciliği yapmaktadır. Bu işletmecilik esnasında TCDD-YHT nin tren setleri hem TCDD nin konvansiyonel hatlarını (sadece konvansiyonel hatlarda izin verilen süratlerle) hem de TCDD-YHT ye ait olan yüksek hızlı tren hatlarını (250 km/h süratle) kullanmaktadır. Hali hazırda TCDD-YHT tarafından ülke sınırlarına aşan bir işletmecilik yapılmamakla beraber uzun vadede uluslarası yüksek hızlı yolcu taşımacılığı yapılması planlanmaktadır. Araçların ve alt yapının bakım faaliyetlerini, tren ve manevra seferlerinin hazırlık, uygulama ve sona erdirme faaliyetlerini yürüten işletme ve bakım personelinin (dâhili ve harici personel) hizmetleri ve TCDD-YHT tarafından verilen trafik hizmetleri teknolojik olarak birbirleriyle bağlantı içerisindedir. Avrupadaki yasal düzenlemeler, tüm demiryolu işletmecilerinin ve demiryolu altyapı yöneticilerinin (2004/49/EC direktifine göre) bir Emniyet Yönetim Sistemini (EYS) uygulamaya almasını şart koşmaktadır. Buradaki amaç demiryolu işletmelerinde ve alt yapı yöneticilerinde yüksek bir emniyet standardına ulaşılmasını sağlamaktır. 2004/49/EC direktifine göre bir Emniyet Yönetim Sistemi kanuni zorlama olmamasına rağmen (Türkiye nin henüz AB üyesi olmamasından dolayı) TCDD-YHT tarafından da uygulamaya alınmaktadır. Bu sayede yüksek hızlı tren trafiğindeki emniyetin yüksek bir seviyeye çıkarılması ve bu emniyet seviyesinin gelecekte de muhafaza edilmesi hedefine ulaşılması planlanmaktadır. Bu Emniyet Yönetim Sistemi El Kitabında, emniyetle ilgili süreçlere etkisi olan çalışanların, emniyetle ilgili düzenlemelere kapsamlı olarak riayet etmelerini sağlamaya yönelik önlemler ayrıntılı olarak tasvir edilmiştir.

7 İÇİNDEKİLER Sayfa 7/350 İÇİNDEKİLER 1 GİRİŞ DOKÜMANIN AMACI KURUM TASVİRİ GEÇERLİLİK ALANI EMNİYET YÖNETİM SİSTEMİ - EL KİTABININ YAPISI DAĞITIM 27 2 EMNİYET YÖNETİM SİSTEMİ TEMEL ESASLAR SİSTEMİN YAPISI SÜREÇ YAPISI EMNİYET POLİTİKASI GEÇERLİLİK ALANI EMNİYET PRENSİPLERİ GENEL RİSK YÖNETİMİ RİSK MEVCUDUNUN TESPİTİ VE GENEL RİSK ANALİZİ DEĞİŞİKLİĞİN DUYURULMASI ÖNLEMLERİN ETKİNLİĞİNİN KONTROLÜ SÜREKLİ İYİLEŞTİRME EYS NİN / İŞLETMESEL EMNİYETİN GELİŞTİRİLMESİ NDA GELİŞTİRMENİN DOKÜMANTASYONU 39 3 EMNİYET ORGANİZASYONU TEMEL PRENSİPLER ORGANİZASYON YAPISI TCDD YÖNETİMİNİN KONTROLÜ EMNİYET SORUMLULUĞUNA SAHİP PERSONEL 44 4 EMNİYETİN KORUNMASI EMNİYET HEDEFLERİ 55

8 İÇİNDEKİLER Sayfa 8/ EMNİYET HEDEFLERİNİN İÇERİĞİ EMNİYET HEDEFLERİNE ULAŞILMASI İÇİN ÖNLEMLER KANUNİ VE DÜZENLEYİCİ ŞARTLAR / YÖNETMELİKLER DEĞİŞİKLİK YÖNETİMİ DEĞİŞİKLİK İHTİYACININ TESPİTİ/TEŞHİSİ ÇEVRESEL DEĞİŞİKLİKLER DOKÜMANTASYON YÖNETİMİ TCDD-YHT DEKİ EMNİYETLE İLGİLİ DOKÜMANLAR DOKÜMANLARIN DERLENMESİ DOKÜMANLARIN OLUŞTURULMASI VEYA DOKÜMANLARDA DEĞİŞİKLİK YAPILMASI VERİ KAYDI DOKÜMANLARIN KULLANILMASI BİLGİ YÖNETİMİ / İLETİŞİM DÂHİLİ İLETİŞİM HARİCİ İLETİŞİM GİZLİLİK ANLAŞMASI KAYNAKLARIN YÖNETİLMESİ PERSONEL YÖNETİMİ DONANIM YÖNETİMİ ARAÇ YÖNETİMİ ALT YAPI YÖNETİMİ YÜKLENİCİ YÖNETİMİ GÖREVLENDİRME VERİLEN HİZMETLERİN KONTROLÜ BULGULARIN ORTAK KULLANIMI ACİL DURUM YÖNETİMİ ÖN HAZIRLIK ÖNLEMLERİ (KORUYUCU ÖNLEMLER) KRİZ YÖNETİMİ 125

9 İÇİNDEKİLER Sayfa 9/ SECURİTY (GÜVENLİK) DENETLEME TCDD-BİRİMLERİNİN İÇ DENETİMİ ONAYLANMIŞ ORGANLAR VASITASIYLA DENETİM YÜKLENİCİLERİN İÇ DENETİMİ YÖNETİM DEĞERLENDİRMESİ İŞLETME EMNİYETİ İŞLETME SÜRECİ DEMİRYOLU İŞLETMESİNİN PLANLANMASI DEMİRYOLU İŞLETMESİNİN KUMANDASI DEMİRYOLU İŞLETMESİNİN TATBİKİ İŞ GÜVENLİĞİ EMNİYET REAKSİYONU DÜZENSİZLİKLER EMNİYETLİ DURUMUN KORUNMASI VEYA BUNA GEÇİŞİN SAĞLANMASI DÜZENSİZLİKLERİN BİLDİRİLMESİ DÜZENSİZLİĞİN ORTADAN KALDIRILMASI HATA YÖNETİMİ VERİ KAYDI VERİLERİN KULLANIMI HARİCİ DÖKÜMANLAR VE VERİLERLE ÇALIŞMA ELEKTRONİK SEFER KAYITLARININ VERİLERİ VERİLERİN ÖLÇÜLMESİ VE ANALİZİ KAZA YÖNETİMİ REAKTİF ÖNLEMLER STANDARTLAR VE DÜZENLEMELER KAZALARDAKİ YETKİLER İFADE VERMEME HAKKI 151

10 İÇİNDEKİLER Sayfa 10/ KAZA YERİNDEKİ ÖNLEMLER YABANİ HAYVAN KAZALARINDAKİ ÖNLEMLER TRENDEKİ ARIZALARDAKİ KATKI ÇEVREYİ TEHLİKEYE SOKAN ETKİLER KAZA ARAŞTIRMA EK /49/EC DİREKTİFİNE YÖNELİK REFERANS LİSTESİ (1169/2010&1158/2010) ŞEKİLLER VE CETVELLER

11 KISALTMALAR DİZİNİ Sayfa 11/350 KISALTMALAR DİZİNİ AB / EU ATP CSI CSM CST DB EC EDYS EN ERA EU-VO ETCS EYS GSM-R JRU ÖBB SİS TCDD TSI UIC YHT Avrupa Birliği Otomatik Tren Koruması (Automatic Train Protection) Ortak Emniyet Göstergeleri (Common Safety Indicators) Ortak Emniyet Metotları (Common Safety Methods) Ortak Emniyet Hedefleri (Common Safety Targets) Alman Demiryolu Anonim Şirketi (Deutsche Bahn AG) Avrupa Komisyonu (European Commission) Elektronik Doküman Yönetim Sistemi Avrupa Standardı (European Norm) Avrupa Demiryolu Ajansı (European Railway Agency) Avrupa Birliği düzenlemesi Avrupa Tren Kontrol Sistemi (European Train Control System) Emniyet Yönetim Sistemi Mobil İletişim için Evrensel Sistem - Demiryolları (Global System for Mobile Communications Railway) Adli Kayıt Ünitesi (elektronik sefer kayıtları) Judicial Recording Unit Avusturya Demiryolları Sürekli iyileştirme süreci Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları Karşılıklı işletilebilirlik için teknik spesifikasyonlar Uluslararası Demiryolları Birliği (International Union of Railways) Yüksek Hızlı Tren Bu dokümanda adı geçen önemli direktif, standart ve düzenlemeler: DIN DIN 2700 Bakımın temel esaslarını içeren Alman standardı Demiryolu araçlarının teknik durumuna yönelik Alman standardı 352/2009 Risklerin değerlendirilmesi için ortak bir emniyet metodunun tespitine yönelik düzenleme

12 KISALTMALAR DİZİNİ Sayfa 12/ /2010 Demiryolu Trafiği İşletmelerinin emniyet açısından uygunluğunun 2004/49/EC ye dayalı olarak değerlendirilmesi için düzenleme 1169/2010 Demiryolu Altyapı Yöneticilerinin emniyet açısından uygunluğunun 2004/49/EC ye dayalı olarak değerlendirilmesi için düzenleme 2004/49/EC Demiryolu emniyeti hakkındaki AB direktifi

13 TERİMLER / TANIMLAR Sayfa 13/350 TERİMLER / TANIMLAR Kavram Açıklama Kaynak A Acil durum yönetimi Tehlikelere karşı savunmanın organizasyonuna yönelik planlama, eğitim, tatbikat ve kaynakların hazır bulundurulması (mesela teçhizat). Anlaşma Anlaşma, bağlayıcı bir karar birliğidir. Wikipedia Araç bilgisi Arıza Atama Kullanılan araç tipi hakkında bilgi. Arıza, bir kazadan ya da ağır bir kazadan daha farklı olan, bir trenin, vs. işletilmesiyle bağlantılı ve emniyetli işletmeyi aksatan bir olaydır. Bir kurumda bir makamın ya da bir pozisyonun işgal edilmesine (doldurulmasına) yönelik bir metot ya da bir metodun bir parçasıdır. Tayin ile bir sonuca götürür. 2004/49/EC Wikipedia B Bakım Bakım kavramı, dört temel önlemi kapsar: önleyici bakım, kontrol, onarım, iyileştirme. DIN C CSI Ortak emniyet göstergelerinin ana amacı demiryolu emniyet seviyesini ölçmek ve ortak emniyet hedeflerinin ekonomik etkilerinin değerlendirilmesini kolaylaştırmaktır. CSM Ortak emniyet metotları (CSM), emniyet seviyesinin, emniyet hedeflerine ulaşmanın ve diğer emniyet gereksinimlerine riayetin nasıl değerlendirileceğinin türü ve tarzının tasvirine yönelik geliştirilen metotlardır. 2004/49/EC

14 TERİMLER / TANIMLAR Sayfa 14/350 CST Ortak emniyet hedefleri (CST), demiryolu sisteminin münferit alanlarının (konvansiyonel demiryolu sistemi, yüksek hızlı demiryolu sistemi, uzun demiryolu tünelleri veya yalnızca yük taşımacılığı için kullanılan hatlar) ve genel sistemin ulaşmak zorunda olduğu (risk kabulü için kriterler şeklinde ifade edilmiş olan) en düşük emniyet seviyesidir. 2004/49/EC Ç Çalışma grubu Çalışma grubu kavramı ile, belirli bir ortak hedefi olan kişilerin oluşturduğu belirli bir şekli olmayan bir birliktelik nitelendirilmektedir. Bu hedefe ulaşmak için kabul edilebilir (tüm katılımcıların veya katılımcıların mümkün olduğunca çoğunun kabul edebileceği) bir yol belirlemek, bu çalışma grubunun görevidir. Wikipedia Çevresel değişiklik Değişen, teknik ve işletmesel türden standartlar (örneğin: TSI, ulusal yönetmelikler, resmi makamların kararları, vs.) 2004/49/EC D Dağıtıcı Daimi vekil Bir dağıtıcı, bir kaynağı veya bir bilgiyi çok sayıdaki alıcıya dağıtan yapıdır. E-posta dağıtıcısı olarak, bilgisayar ortamındaki grup iletişimi için olan (e-posta adreslerinin bir çok farklı gruplarda bir araya getirilebildiği) basit bir araç belirtilir. Daimi vekil, (görevde bulunmama durumundaki vekâletten farklı olarak) vekâlet edilen şahsın görevde olması durumunda da bu şahsın görevlerini ve yetkilerini üstlenir. Böylelikle vekâlet edilenin görevleri teorik olarak vekâlet edilenle vekalet eden arasında paylaştırılabilir. Wikipedia

15 TERİMLER / TANIMLAR Sayfa 15/350 Denetim (dahili / harici) Direktif Şartların ve yönetmeliklerin yerine getirilmesi bakımından süreçleri değerlendirmekte kullanılan genel araştırma metotları denetim olarak nitelendirilir. (Açıklama: TCDD çalışanları tarafından yürütülen tüm denetimler (işletme servislerinin denetimi, hizmet sağlayıcıların denetimi, vs.) YHT de dâhili denetim olarak tanımlanmaktadır. Harici denetim kapsamına mesela onaylanmış bir kuruluş tarafından yürütülen denetimler girmektedir). Direktif, bağlayıcı karakterde olan bir hareket (davranış) yönetmeliğidir; fakat resmi bir kanun değildir. Wikipedia Wikipedia Doküman Bilgi ve bilginin tutulduğu ortam ISO 9000 Düzenlemeler / Kurallar Demiryolu işletmesinin planlanması ve tatbikine yönelik ve de demiryolu tesisleri ile araçların biçimlendirilmesine yönelik yönetmelik, direktif ve standartların derlemesidir. Pachl Düzensizlik Düzenli işletmeden olan tüm sapmalar düzensizliklerdir. E Eğitim Emniyet açısından önemli (emniyetle ilgili) bilgi Emniyet Görevlisi Eğitim (örneğin: okul eğitimi, meslek okulu eğitimi, yüksek okul eğitimi, vs.). Eğitim, belirli bir mesleği icra edebilmek için gereken teorik ve pratik becerileri kazandırır. Kanıtlar, düzenlemeler, talimatlar, vs. Emniyet görevlisi, kendisine emanet edilen çalışma ekiplerinin emniyetinden sorumludur. Emniyet gözcüsü olarak kullanılır. sbau-welt.de Emniyet hedefleri Emniyetin muhafazası ve daha iyi hale getirilmesi açısından kuruma özgü nitel ve nicel hedeflerdir. 2004/49/EC

16 TERİMLER / TANIMLAR Sayfa 16/350 Emniyet kültürü Emniyet yönetimi, bir organizasyondan kaynaklanan emniyete dayalı kuralları tasvir ederken, emniyet kültürü bu kuralların nasıl kabul göreceğini ve hangi değere sahip olduklarını tasvir eder. Çalışanların organizasyon içerisindeki emniyetle ilgili tavırlarına etki eden (bir organizasyondaki) önemli faktörleri somut hale getirmek için emniyet kültürü konsepti uygulamaya alınmıştır. Wikipedia Emniyetle ilgili görev Emniyet Makamı Emniyet Yönetim Sistemi Müdürü Emniyet sorumluluğu olan personelin, emniyetli bir demiryolu işletmesinin sağlanması için gerekli olan tüm çalışmaları. Emniyet Makamı, 2004/49/EC direktifine göre demiryolu emniyetine yönelik görevlerin verildiği ulusal makamdır (ya da üye devletler tarafından bu görevlerin verildiği ulusal olmayan bir makamdır); böylelikle sınır aşırı özel altyapılar için tek tip bir emniyet tüzüğünü sağlanabilir. Bir demiryolu kuruluşunun Emniyet Yönetim Sistemi Müdürü, emniyetle ilgili süreçlerin yönetilmesinden ve kontrolünden sorumludur. 2004/49/EC Emniyet politikası Emniyet politikası, kurumdaki emniyetin hedeflerini ve prensiplerini kapsar. Emniyet politikası, kurumun idealleri ile uyum içerisinde olmalı, kurum yönetimi tarafından savunulmalı ve çalışanlara aktarılmalıdır. Wikipedia Emniyet raporu Tüm alt yapı yöneticileri (demiryolu işleticileri) ve demiryolu işletmeleri her yıl 30. Haziran öncesinde emniyet makamına bir önceki takvim yılına yönelik olan bir emniyet raporu sunarlar. Bu emniyet raporu aşağıdakileri içerir: emniyet hedefleri, ulusal emniyet göstergelerinin gelişimi, emniyet kontrollerinin sonuçları, demiryolu işletmesinin eksiklikleri ve arızaları hakkında bildirimler. 2004/49/EC

17 TERİMLER / TANIMLAR Sayfa 17/350 Emniyet (Safety & Security) Emniyet, kabul edilemez risklerden muafiyettir. [Safety: sistemin etkilerine (sistemden kaynaklanan tehlikelere) karşı korunma; Security: Sisteme etkilere (sisteme etki eden tehlikelere) karşı korunma] IEC Emniyet Sorumlusu Bir işletme servisinin Emniyet Sorumlusu, Emniyet Yönetim Sistemi Müdürüne branşa özgü konularda destek olan ve Emniyet Yönetim Sistemi Müdürü tarafından kendisine branşa özgü görevlerin aktarıldığı ve bu aktarılan görevlerin sorumluluğunu taşıyan işletme servisinin bir çalışanıdır. Emniyet Yönetim Sistemi Emniyet Yönetim Sistemi olarak tehlikelerin önlenmesine veya azaltılmasına katkı sağlayan ve böylelikle işletmedeki emniyetin iyileştirilmesine katkı sağlayan tüm organizasyonel yapıların, süreçlerin, talimatların kuralların ve önlemlerin belirlenen bir işletme alanı dâhilinde birbirleri ile etkileşimi nitelendirilir. G Geliştirme eğitimi Geliştirme eğitimi, eğitim vasıtasıyla kazanılan becerilerin üzerine ilaveler yapılmasını sağlar. Geliştirme eğitimi, mevcut becerilerin derinleştirilmesini, geliştirilmesini (ilaveler yapılmasını) ve yenilenmesini sağlar (örneğin: iş güvenliği görevine veya kalite yönetimi görevine yönelik geliştirme eğitimi). Genel Müdür Genel Müdür, bir kuruluşta işleri yöneten kişidir. Wikipedia Gözetim amaçlı kontrol (murakabe) Objelerin, şahısların ve mevzuların hedef odaklı incelenmesi ve bunlarla ilgili bilgilerin derlenmesidir. Wikipedia H Harici personel Geniş açıdan bakıldığında demiryolu işletmesiyle bağlantılı olan fakat TCDD-YHT çalışanı olmayan tüm personel (mesela araç / alt yapı bakım firmalarının bakım personeli).

18 TERİMLER / TANIMLAR Sayfa 18/350 Hasar (zarar) boyutu Hat bilgisi Hata Hata yönetimi Hasar boyutu, belirli bir durumda katılımcılar için bireysel olarak oluşan bir hasarın boyutunu matematiksel olarak açıklanabilir hale getirir. Bir trenin üzerinde sefer yaptığı hat hakkında ayrıntılı bilgi hat bilgisi olarak nitelendirilir. Hata, belirlenen talepleri yerine getirmeyen karakteristik bir değer olarak ve gereksinimlerin yerine getirilmemesi olarak tanımlanır. Hataları tamamen ortadan kaldırmak veya ilk olarak etkilerini sınırlamak amacıyla, bir insanmakine sistemindeki hataya gösterilen reaksiyondaki insani faaliyetler, hata yönetimi kavramı altında toplanmıştır. Wikipedia Wikipedia Wikipedia İ İşe elverişlilik Tıbbi işe elverişlilik, belirli faaliyetler için bir insana yönelik fiziksel ve sağlıkla ilgili şartların karşılanmasıdır. Tıbbi işe elverişlilik, tıbbi bir bilirkişi raporu ile tasdik edilir. Wikipedia İşletme Bir demiryolu alt yapısı üzerinde demiryolu araçları ile yapılan seferlerin koordinasyonuna, düzenlenmesine ve emniyetine yönelik faaliyetlerin tamamıdır. rnpachl.de/glos sar.htm İşletme emniyeti Demiryolu araçlarının ve/veya donanım gruplarının kullanım amaçlarına uygun fonksiyonlara sahip olmalarını sağlayan ve tekniğin kabul görmüş kuralları çerçevesinde insanların zarar görmeyeceği ve maddi zararın olmayacağı durumları. İşletmeye yabancı (işletme dışından) personel Demiryolu işletmesinin icra edilmesi ile doğrudan ilgisi olmayan personel (örneğin: kışın makasları ve hatları kardan temizlemek için çalışan asker, itfaiye, vs.; belirli nedenlerden dolayı makinist kabininde sefere iştirak eden işletme servisleri memurları) İyileştirme Kalitenin arttırılması Wikipedia

19 TERİMLER / TANIMLAR Sayfa 19/350 K Kabul edilemez riskler Kalan risk Toplum tarafından kabul edilmeyen riskler. Kalan risk, emniyet sistemleri olmasına rağmen bir sistemde mevcut olan tehlikeleri tasvir eder. Tahmin edilebilir bir kısımdan ve bilinmeyen bir kısımdan oluşur. Wikipedia Kapalı hat seferi İşletmesel olarak kapalı olan bir hatta yapılmasına izin verilen tren seferidir. Sinyal ve blok tesislerinin kullanımı için ve tren bildirimlerinin dikkate alınması (yürütülmesi) için kapalı hat seferlerinde düzenli işletmeden farklılık gösteren özel düzenlemeler vardır. Pachl Kapanış görevi Kararname (düzenleme) Kayıt Kaza Kaza yönetimi Bir lokomotifin kapanış görevi ile kullanımının sona ermesinden sonra gereken çalışmalar nitelendirilmektedir. Dizel ve elektrikli lokomotiflerde kapanış görevi esnasında bazı cihazlar kapatılır ya da normal pozisyonlarına getirilir, el freni çekilir ve pantograf indirilir ya da dizel motor kapatılır. Kararname (düzenleme), genelde bir hükümet veya bir idari makam tarafından çıkarılan bir hukuk standartıdır. Ulaşılan neticeleri bildiren veya yürütülmüş olan faaliyetler için bir kanıt oluşturan dokümanlar Kaza ani olarak ortaya çıkan ve zarar verici sonuçları olan, arzu edilmeyen veya kasıtlı olmayan olaylardır veya bu tür olayların özel bir zinciridir; kazalar aşağıdaki kategorilere ayrılırlar: çarpışmalar, deraylar, hemzemin geçitlerdeki kazalar, hareket halinde bulunan araçların sebep olduğu insanların zarar gördüğü kazalar, yangınlar ve diğer kazalar. Tehlikelere karşı savunmanın organizasyonu için hazır bulundurulan donanımları kullanarak planlanmış acil durum önlemlerinin uygulanması. Wikipedia Wikipedia ISO /49/EC

20 TERİMLER / TANIMLAR Sayfa 20/350 Kontrol Kontrol adı altında, gözlemleme (murakabe) içerisinde de yapılabilecek olan gözden geçirmeler anlaşılır. Wikipedia Kurtarma Kurtarma, aşağıdakiler vasıtasıyla insanların veya hayvanların bir tehlikeden korunmasıdır: solunumun, kan dolaşımının ve kalbin çalışmasının muhafazasına ya da tekrar sağlanmasına yönelik hayat kurtarıcı acil önlemler ve/veya hayatı veya sağlığı tehlikeye sokan bir zaruretten azat etme (teknik kurtarma önlemleri vasıtasıyla) M Metot / metot tasviri Meydana gelme olasılığı Monitoring (izleme) Bir metot, metot adımlarına ayrıştırılabilen, anlaşılabilir ve tekrarlanabilir düzenlenmiş bir seyirdir (prosedürdür). Meydana gelme olasılığı, belirli bir olayın meydana gelmesinin istatistikî olasılığını tasvir eder. Monitoring (izleme), bir süreci veya olayı teknik yardımcı araçlar veya diğer gözlemleme sistemleri vasıtasıyla sistematik olarak doğrudan derleme (protokol haline getirme), gözlemleme veya gözetleme türlerinin genel adıdır. Ayrıca düzenli olarak tekrarlanan uygulama söz konusu araştırma programının ana unsurunu oluşturur; böylelikle neticelerin karşılaştırılması vasıtasıyla belirli sonuçlar çıkarılabilir. Wikipedia Wikipedia N Nitelik Nitelik, genel manasıyla kabiliyetlerden ve becerilerden oluşur. O Onarım Onarım araçları, donanımları (araç, araç parçası, tesisler, vs.) tekrar çalışır duruma getirir (örneğin fren tertibatının değiştirilmesi).

21 TERİMLER / TANIMLAR Sayfa 21/350 Onaylanmış organ Onaylanmış organ, uygunluğun değerlendirilmesi metotları ile bağlantılı olarak denetimlerin tatbiki ve belgelerin (sertifikaların) verilmesi için öngörülmüş olan makamdır. Wikipedia Ö Önem Bir şeyin veya bir meselenin önemliliği Wikipedia Ön hazırlık görevi Önleyici bakım Demiryolu terminolojisinde bir lokomotifin ön hazırlık görevi ile kullanım öncesi gereken çalışmalar nitelendirilmektedir. Dizel ve elektrikli lokomotiflerde ön hazırlık esnasında çeşitli kontrollerin yanında özellikle Totmann, indusi ve diğer cihazlar çalıştırılır, fren için basınç oluşturulur ve pantograf kaldırılır (ya da dizel motor çalıştırılır) Önleyici bakım, aşınmayı geciktirici önlemleri içerir (örneğin: fren balatalarının değişimi) Wikipedia P Proaktif Girişimci davranışı nitelendirir; bekleyip reaksiyon (tepki) göstermenin tam tersi. Wikipedia R Ramak kala kaza (ramak kala olay) Reaktif Risk Bununla kesin bir tehlike potansiyeli içermiş olan, ancak ucuz atlatılan durumlar kastedilmektedir. Ramak kala kazaların bildirilmesi vasıtasıyla, potansiyel tehlike durumları tespit edilebilir ve ortadan kaldırılabilir. İlk olarak / yalnızca (hatalardan, eksikliklerden ve taleplerden dolayı) dışarıdan gelen bir tahrik sonucu eylemde bulunmak; aktif veya proaktif eylemin tam tersi. Risk, bir hasara neden olacak bir tehlikenin meydana gelme olasılığı ile bu hasarın boyutunun kombinasyonu olarak tanımlanmıştır. v.de

22 TERİMLER / TANIMLAR Sayfa 22/350 Risk analizi Risk analizi tehlikelerin ve de tehlikelerin nedenlerinin ve sonuçlarının iteratif (yinelemeli), analitik olarak araştırılmasını ve değerlendirmesini tasvir eder. S Süreç Süreç akış diyagramı Süreç, karşılıklı ilişki içerisinde bulunan ve girişleri sonuçlara dönüştüren araçların ve faaliyetlerin bir terkibidir. Süreç akış diyagramları, farklı alanlardaki süreçleri görselleştirirler ve karmaşık durumlar hakkında bile hızlı bir genel bakışa imkân verirler. Bu diyagram türünde tam olarak tanımlanmış olan az sayıdaki semboller ve çizgiler kullanılır. Wikipedia zessmanageme nt.ch T Tahliye TCDD-Yönetimi Teftiş Tehdit Tahliye, canlıların (insan ve hayvan) hayati tehdit içermeyen fakat hareket serbestliklerini kısıtlayan bir durumdan kurtarılmasını nitelendirir. TCDD nin Genel Müdürü ve Genel Müdür Yardımcıları Teftiş kapsamında mevcut durum derlenir ve hedef durumu oluşturmak için önlemler önerilir. Mevcut hukuki değerlerin ve somut tehlikelerin mekansal ve zamansal buluşması bir tehdit olarak anlaşılır. Burada hukuki değer için potansiyel bir zarar içeren fiziksel bir durum ya da bir kazaya yol açabilecek bir koşul söz konusudur. Wikipedia [DIN50129] Tehlike Tehlike olarak, kabul edilemez risklerin mevcudiyeti vasıtasıyla karakterize edilen bir durum nitelendirilir. Bu durum bir tehdidin ortaya çıkması için ön şarttır. [DIN FB 144] Tehlike ağacı Tehlike ağaçlarının yardımıyla tehlikelerin nedenleri belirgin bir şekilde tasvir edilebilir ve anlaşılabilir.

23 TERİMLER / TANIMLAR Sayfa 23/350 Tekniğin (güncel) durumu Teslimatçı Trafiğe elverişlilik Turnist planı Tekniğin (güncel) durumu, teknik bir kuraldır ve bilimin ve tekniğin güvenilir bulgularına dayanarak belirli bir zamandaki teknik imkânları tasvir eder. Teslimatçılar, TCDD-YHT ye mal veya hizmet sağlarlar. Trafiğe (kullanıma) elverişlilik, cihazların veya araçların ve bunların parçalarının amacına uygun olarak kullanıldıklarında önemli bir engel olmaksızın, insanların zarar görmeyeceği şekilde idaresine ve kullanılmasına imkân veren durumlarıdır. Turnist planı, sefer planına uygun işletmenin mümkün olabilmesi için bir aracın ard arda yapması gereken tüm seferleri içerir. Turnist planları tüm araçlar için düzenlenir ve faaliyet planlaması ile sefer planlaması için temel olarak kullanılır. Wikipedia Wikipedia Y Yerinde teftiş (yerinde inceleme) Alt yapı, atölye veya araç sistemlerin / süreçlerinin vs. yerinde incelenmesidir. Yeterlilik Yeterlilik, teknik ve sosyal niteliklerden (becerilerden) oluşan kişiye özgü iş kapasitesini tasvir eder. Wikipedia Yeterlilik profili (nitelik profili) YHT-İşletme personeli Yönetim Kurulu Başkanı Yüklenici Yeterlilik profili, bir çalışanın niteliklerinin yapılandırılmış bir görünümüdür. Bir demiryolu alt yapısı üzerinde demiryolu araçları ile yapılan seferlerin koordinasyonu, düzenlenmesi ve emniyeti için gerekli olan YHT personelinin tamamı. Yönetim kurulu başkanı, bir kuruluşun en üst dereceli yöneticisidir. Genel olarak kendisine bağlı olarak münferit alanlarda faaliyet gösteren müdürler vardır. Sözleşme ile yüklenilen işi veya projeyi gerekli yöntemle temin ve tamamlamayı taahhüt eden özel veya tüzel kişiye verilen addır. Wikipedia Wikipedia Wikipedia

24 GİRİŞ DOKÜMANIN AMACI Sayfa 24/350 1 GİRİŞ Demiryolu trafiğinin yolcu taşımacılığı alanındaki sürekli yükselen hizmet beklentilerini karşılayabilmek ve kurumun taşımacılık hizmetlerinde en üst emniyet seviyesine ulaşma iddiasını yerine getirebilmek için, TCDD-YHT bir Emniyet Yönetim Sistemini (EYS) uygulamaya almıştır. Bu Emniyet Yönetim Sistemi, emniyet politikasının tüm kurum kademelerinde uygulanmasını sağlar. TCDD-YHT nin Emniyet Yönetim Sistemi, AB-Emniyet Direktifi 2004/49/EC nin şartlarını yerine getirir ve emniyete etkisi olan tüm iş süreçlerinin kesintisiz olarak planlanmasını, kumanda edilmesini ve kontrol edilmesini sağlar. Bu durum, kurum dâhilindeki tüm risk içeren süreçlerin yapısal tanımlanması sonucu müşteriler, çalışanlar ve kurum için avantajlar içerir. Emniyet seviyesinin arttırılması için EYS nin sürekli olarak daha iyi hale getirilmesi, tanımlanmış süreçlere tam manasıyla riayet edilmesi ile birlikte EYS nin en önemli unsurlarından biridir ve kurumun tüm çalışanları tarafından desteklenmelidir. Bu Emniyet Yönetim Sistemi el kitabında EYS için önemli olan tüm bilgiler derlenmiştir. Bundan dolayı emniyetle ilgili tüm alanlardaki çalışanlar için temel kılavuz olarak kullanılır. Devamlı çevresel değişiklikler olmasından dolayı dokümanın sürekli olarak güncellenmesi, emniyet hedeflerine ulaşılmasını sağlayan vazgeçilmez bir süreçtir. Bu da tanımlanmış olan bir değişiklik yönetimi konsepti vasıtasıyla sağlanır. 1.1 DOKÜMANIN AMACI Emniyet Yönetim Sistemi el kitabı, tüm emniyetle ilgili metotların, süreçlerin, düzenlemelerin ve mutabakatların tanımlanmasına hizmet eder. El kitabı, tüm çalışanlar için anlaşılır olmalıdır. Buradaki amaç, TCDD-YHT nin EYS si hakkında bir genel bakış sunmak, EYS nin tüm kurum alanlarına iletilmesini sağlamak ve sürekli iyileştirmeyi teşvik etmektir. EYS-El Kitabı, TCDD-YHT nin emniyet politikası / stratejisi ve kurum felsefesi ile hukuki şartlar esas alınarak EYS nin genel yapısının belirlenmesi amacını yerine getirmektedir. EYS-El Kitabında iş talimatları, kaza önleme yönetmelikleri, vs gibi detaylı kaynaklara atıfta bulunulmaktadır. EYS-El Kitabında süreç yapısı, emniyet organizasyonu, önleyici ve reaktif emniyet önlemleri ve de işletme emniyeti ve iş güvenliğine yönelik açıklamalar bulunmaktadır.

25 GİRİŞ KURUM TASVİRİ Sayfa 25/ KURUM TASVİRİ YHT tren test servisleri 25 Nisan 2007 tarihinde İtalya dan kiralanan ETR 500 test treni ile TÜV SÜD Rail Gmbh firması tarafından başlatıldı. Yapılan Testlerin ardından, 13 Mart 2009 tarihinde Sn. Başkanımız Recep Tayyip Erdoğan ın katıldığı törenle Ankara-Eskişehir Yüksek Hızlı Tren hattı işletmeye açıldı. Ankara-Konya hattının test sürüşleri 12 Aralık 2010 tarihinde başladı ve 23 Ağustos 2011 tarihinde Sn. Başkanımız Recep Tayyip Erdoğan ın katıldığı törenle Ankara-Eskişehir Yüksek Hızlı Tren hattı işletmeye açıldı. YHT bugün Ankara-Eskişehir ve Ankara-Konya arasında günlük seferler düzenlemektedir. Ankara-Eskişehir hattı: Ankara-Sincan arası 25 km konvansiyonel hat, Sincan Hasanbey arası 221 km hızlı tren hattı ve Hasanbey-Eskişehir arası 3 km konvansiyonel hat olmak üzere 249 km geliş ve 249 km dönüş hattı olmak üzere toplam 498 km dir. Ankara-Konya hattı ise Polatlı-Konya arası 212 km gidiş ve 212 km dönüş olmak üzere 424 km hızlı tren hattından oluşmaktadır. Toplam hızlı tren hattı uzunluğu ise istasyon yolları dâhil olmak üzere 888 km dir. YHT servisleri 2009 yılında , 2010 yılında , 2011 yılında ve 2012 yılında toplam yolcu sayısına ulaşmıştır. YHT şuan 12 adet CAF MB5126a model tren seti ile hizmet vermektedir. YHT setleri 354 economy ve 55 business, 2 engelli ve 8 adet restoran olmak üzere 419 yolcu kapasiteli 6 vagondan oluşmaktadır. YHT servisleri şuan 61 i mühendis olmak üzere toplam 759 personel ile hizmet vermektedir. YHT işletmesi Yol Servis Müdürlüğü, Cer Servis Müdürlüğü, Yolcu Servis Müdürlüğü, Tesisler Servis Müdürlüğü, Trafik Servis Müdürlüğü ve Emniyet Yönetim Sistemi Müdürlüğü olarak organize edilmiştir. YHT hattının bakımı Yol Servis Müdürlüğü tarafından gerçekleştirilmektedir, Sinyalizasyon, Kataner ve YHT setlerinin bakımı ise her yıl sözleşmelerle belirlenen altyükleniciler tarafından gerçekleştirilmektedir. YHT setlerinin bakım işlemleri Ankara Behiçbey de bulunan depoda gerçekleştirilmektedir. 1.3 GEÇERLİLİK ALANI Emniyet Yönetim Sisteminin bu dokümanda tanımlanan uygulaması TCDD-YHT nin bütün çalışanları için bağlayıcıdır ve tüm şubelerde (yerleşkelerde) geçerlidir. Emniyet açısından önemli faaliyetleri yürütmek için TCDD-YHT nin görevlendirdiği harici yükleniciler de aynı şekilde EYS de belirlenen süreçlere ve metotlara tabidirler. Bundan dolayı bu yüklenicilere EYS nin bileşenlerine erişim imkânı verilmelidir.

26 GİRİŞ EMNİYET YÖNETİM SİSTEMİ - EL KİTABININ YAPISI Sayfa 26/350 EYS hali hazırda Ankara ile Eskişehir ve Ankara ile Konya arasında bulunan, Türkiye sınırları içerisindeki yüksek hızlı tren hatlarını dikkate almaktadır. Güncel olarak uluslararası demiryolu trafiği mevcut değildir. Yukarıda belirtilen sınırlamaların gelecekte değişmesi durumunda, bu değişikliklerin ve bu değişikliklerden kaynaklanan emniyet yönetimine yönelik şartların yetkili emniyet makamına bildirilmesi ve EYS de gerekli uyarlamaların yapılması gereklidir. 1.4 EMNİYET YÖNETİM SİSTEMİ - EL KİTABININ YAPISI EYS El kitabı altı bölümden oluşmaktadır. Giriş bölümünden sonra gelen 2. bölümde Emniyet Yönetim Sisteminin tasviri bulunmaktadır. Bu bölümde ek olarak TCDD-YHT dâhilindeki süreç yapısı ayrıntılı olarak açıklanmaktadır. 2. Bölüm aynı zamanda emniyet politikasını, genel risk yönetimini ve risk yönetimi ile yakın bağlantısı olan sürekli iyileştirme sürecini içermektedir. 3. bölümde TCDD-YHT nin emniyet organizasyonu anlatılmaktadır. Burada organizasyon yapısı açıklanmakta ve TCDD-YHT deki yetki dağılımı konusunda bir genel bakış sunulmaktadır. 4. bölüm sürece dayalı çeşitli önlemleri açıklamaktadır. EYS dâhilindeki bu önlemler, tehlikelerden kaçınılmasına hizmet etmelidir. Bunlar aşağıda belirtilmiştir: Emniyet hedeflerinin belirlenmesi Doküman yönetimi Bilgi yönetimi Kaynak yönetimi Yüklenici yönetimi Acil durum yönetimi Denetim Ardından 5. Bölümde işletme emniyetine değinilmektedir. Bu bölüm, işletme süreci için gerekli alt süreçler ve iş güvenliğine yönelik bilgiler hakkında bir genel bakış sunmaktadır. 6. bölümde reaktif emniyet önlemleri anlatılmaktadır. Bu kapsamda düzensizliklerdeki davranışa, kaydedilen verilerin kullanımına ve kazalardaki (kaza yönetimi) hareket tarzına değinilmektedir. Ayrıca kaza nedenlerinin araştırılmasının ne şekilde olması gerektiğini belirleyen bir bölüm bulunmaktadır.

27 GİRİŞ DAĞITIM Sayfa 27/ DAĞITIM EYS El Kitabının oluşturulması ve el kitabında değişiklik yapılması TCDD-YHT nin Emniyet Yönetim Sistemi Müdürlüğü tarafından gerçekleştirilir. TCDD-Yönetimi ve Emniyet Yönetim Sistemi Müdürü tarafından onaylandıktan (dolaşıma açıldıktan) sonra kâğıt olarak veya elektronik ortamda tüm çalışanların kullanımına sunulur. EYS deki değişiklikler sonucu EYS el kitabının güncellenmesi EYS deki değişiklik yönetimi sürecinde gerçekleşir. Böylelikle tüm çalışanlar el kitabının güncel sürümünü elde eder. Ek olarak EYS nin kurum dâhilinde yayınlanması kapsamında, emniyet sorumluluğuna sahip tüm servisler EYS nin içeriklerine yönelik olarak eğitilirler.

28 EMNİYET YÖNETİM SİSTEMİ TEMEL ESASLAR Sayfa 28/350 2 EMNİYET YÖNETİM SİSTEMİ 2.1 TEMEL ESASLAR Tehlikelerin önüne geçilmesine veya azaltılmasına ve böylelikle işletmedeki emniyetin iyileştirilmesine yarayan tüm organizasyonel yapıların, süreçlerin, talimatların, kuralların ve önlemlerin kararlaştırılan bir işletme alanı dâhilindeki ortak etkisi Emniyet Yönetim Sistemi (EYS) olarak adlandırılır. EYS, incelenen alanda aşağıdaki konuları düzenler: Emniyet organizasyonu Yetkiler İletişim Dokümantasyon Kontrol ve analizler Acil durum yönetimi 2.2 SİSTEMİN YAPISI TCDD-YHT nin Emniyet Yönetim Sisteminin yeteri kadar desteklenebilmesi için, yapı geniş bir temel üzerine kurulmuştur. Bu temele aşağıdakiler dahildir: 1. EMNİYET YÖNETİM SİSTEMİ EL KİTABI (EYS - EL KİTABI) EYS el kitabında, Emniyet Yönetim Sistemi doküman haline getirilmiştir. El kitabı EYS için gerekli olan tüm süreçleri ve bunların birbirleri arasındaki karşılıklı etkileşimlerini genel olarak tasvir eder. 2. EMNİYET ORGANİZASYONU Emniyet organizasyonu vasıtasıyla, EYS de ortaya çıkan tüm görevlere yönelik açık bir yetki dağılımı belirlenir. 3. EMNİYET POLİTİKASI TCDD-Yönetimi tarafından onaylı emniyet politikası vasıtasıyla emniyet alanındaki genel kurallar tüm çalışanlara tebliğ edilir ve böylelikle gelişen bir emniyet kültürü teşvik edilir.

29 EMNİYET YÖNETİM SİSTEMİ SİSTEMİN YAPISI Sayfa 29/ EMNİYET HEDEFLERİ Kurum tarafından belirlenen nitel ve nicel emniyet hedefleri vasıtasıyla Emniyet Yönetim Sisteminin etkinliğinin ölçülmesini de sağlayan açık şartlar koşulur. 5. TCDD YÖNETİMİ TARAFINDAN KONTROL Önceden kesinleştirilmiş metotlar vasıtasıyla EYS ye riayet ve EYS nin uygulanmasındaki başarı düzenli olarak TCDD-Yönetimi tarafından kontrol edilmesi sağlanır. 6. EMNİYET YÖNETİM SİSTEMİNİN SÜREKLİ İYİLEŞTİRİLMESİ Tanımlı bir sürekli iyileştirme süreci vasıtasıyla, EYS nin devamlı daha iyi hale getirilmesi ve teknik olarak güncel durumda olması sağlanır. 7. TÜM KADEMELERDEKİ PERSONEL VE TEMSİLCİLERİNİN DÂHİL EDİLMESİ Tüm personelin EYS süreçlerine dâhil edilmesi en önemli hususlardan birini oluşturur. Zira uygulamaya alınan EYS, yalnızca çalışanlar tarafından kabul gördüğü takdirde yaşanabilir. Yukarıda belirtilen bu hususlar temel alınarak Emniyet Yönetim Sisteminin Bölüm 2.3 te tanımlanan süreçleri inşa edilir ve beraberce TCDD-YHT nin Süreç yapısını oluştururlar. Bu süreçler aşağıdaki şekilde sınıflandırılır: Emniyet süreçleri Emniyeti tamamlayıcı önleyici (koruyucu) süreçler Emniyeti tamamlayıcı tepkisel (reaktif) süreçler Meta süreçler Şekil 2-1 TCDD-YHT nin EYS yapısını, buna ait süreç yapısını da içerecek şekilde göstermektedir.

30 EMNİYET YÖNETİM SİSTEMİ SÜREÇ YAPISI Sayfa 30/350 TCDD Emniyet Yönetim Sistemi nin Yapısı BS - 1 Emniyet Yönetim Sisteminin dokümantasyonu [2004/49/EC AIII 1] Emniyet Yönetim Sistemi nin Temeli E.1 E.4 BS - 2 Yetki dağılımı [2004/49/EC AIII 1] (Organigram) F.1 F.4 BS - 3 BS - 4 BS -5 BS - 6 BS - 7 Yönetim tarafından kontrol [2004/49/EC AIII 1] Tüm kademelerdeki çalışan ve temsilcilerinin dahil edilmesi [2004/49/EC AIII 1] Emniyet Yönetim Sisteminin sürekli iyileştirilmesi [2004/49/EC AIII 1] Onaylı ve dağıtılmış emniyet politikası [2004/49/EC AIII 2.a)] Nitel ve nicel emniyet hedefleri [2004/49/EC AIII 2.b)] G.1 G.5 H.1 H.2 I. J. K.1 K.5 Emniyeti Tamamlayıcı Önleyici Süreçler Emniyet Yönetim Sistemindeki Süreçler Emniyet Süreçleri Müdahale, alarm ve bilgilendirme planları PSP - 1 [2004/49/EC Ek III 2.i] R.1 R.9 SP - 1 Mevcut, yeni & değişen ön şartlara uyulmasını sağlayacak metotlar (Çevresel değişiklikler) [2004/49/EC Ek III 2.c] L.1 L.3 PSP - 2 Araç bakım - Kontrol - Denetim - Ölçü aletleri denetimi B.1 B.6 SP - 2 Risk yönetimi / Emniyet değerlendirmesi [2004/49/EC Ek III 2.d] A.1 A.6 C.1 C.5 D.1 D.3 M.1 M.3 PSP - 3 Altyapı bakım T.1 T.3 V.1 V.3 W.1 W.4 SP - 3 Çalışanların yeterliliklerinin tespiti ve sürdürülmesi [2004/49/EC Ek III 2.e] N.1 N.2 PSP - 4 İş emniyeti / İş güvenliği A.1 SP - 4 Çalışanların işe elverişliliğinin tespiti ve sürdürülmesi [2004/49/EC Ek III 2.e] N.2 Meta Süreçler SP - 5 Çalışanların denetlenmesi [2004/49/EC Ek III 2.e] N.2 MP Hat trafiği yönetimi Düzenli işletme - Araç - Düzenli işletme - Yol - - L.2 + U.4 U.1 U.4 W.1 W.4 SP - 6 SP - 7 SP - 8 Hat Bilgisi (Makinist), Araç Bilgisi (Makinist) ve Mahal / Hat Bilgilerinin Kazanılması ve Denetlenmesi (Örneğin SMB) [2004/49/EC Ek III 2.e] Bilgi yönetimi O.1 O.3 (İletişim Matrisi) [2004/49/EC Ek III 2.f] Emniyet bilgilerinin dokümantasyonu [2004/49/EC Ek III 2.g] N.1 P.1 P.3 Emniyeti Tamamlayıcı Tepkisel Süreçler Kazaların, Arızaların ve Ramak kala kazaların RSP -1 bildirimi, soruşturulması ve değerlendirilmesi Q.1 Q.3 [2004/49/EC Ek III 2.h] SP - 9 SP - 10 Emniyet Yönetim Sisteminin iç denetimleri [2004/49/EC Ek III 2.j] Çalışanların ekipmanlarının dağıtımı, teslim alımı ve teyidi S.1 S.6 L.2 M.1 Şekil 2-1: TCDD-YHT nin Emniyet Yönetim Sisteminin yapısı (süreç yapısı dâhil) 2.3 SÜREÇ YAPISI Şekil 2-1, TCDD-YHT tarafından uyulması gereken emniyetle ilgili süreçlerin yapısına bir genel bakışı içermektedir. Bu süreç yapısı, daha önce açıklanan EYS yapısı vasıtasıyla meydana gelmiştir. Bu genel bakış TCDD-YHT dâhilindeki emniyet süreçleri hakkında ek bir şeffaflık sunmalıdır ve Emniyet Yönetim Sisteminin başarılı bir şekilde uygulanmasını sağlamalıdır. Ayrıca 1169/2010 AB-Düzenlemesinin (Demiryolu Altyapı Yöneticilerinin emniyet açısından

31 EMNİYET YÖNETİM SİSTEMİ SÜREÇ YAPISI Sayfa 31/350 uygunluğunun 2004/49/EC ye dayalı olarak değerlendirilmesine yönelik düzenleme) hangi bölümlerinde ilgili sürece yönelik şartların (taleplerin) bulunduğu, yukarıdaki şekilde (Şekil 2-1) süreçlerin sağ tarafında bulunan kutucuklarda belirtilmiştir. Esas itibarıyla tüm süreçler kurumun emniyet organizasyonuna (bakınız Bölüm Emniyet Organizasyonu), emniyet politikasına (bakınız Bölüm Emniyet Politikası) ve emniyet hedeflerine (emniyet hedefleri TCDD Yönetimi ve Emniyet Yönetim Sistemi Müdürü tarafından yıllık olarak belirlenen ya da gözden geçirilen hedefleri içerir) yöneliktir (bakınız Bölüm Emniyet Hedefleri). EYS-süreçleri aşağıdaki kategorilere ayrılır: Emniyet süreçleri Emniyeti tamamlayıcı önleyici (koruyucu) süreçler Emniyeti tamamlayıcı tepkisel (reaktif) süreçler Meta süreçler Emniyet süreçleri, işletme süreçlerinin uygulanması esnasında emniyet nedenlerinden dolayı uygulanması gereken temel (genelde organizasyonel) önlemleri ifade eder. Bu süreçler büyük ölçüde genel olarak uygulanabilir şekilde oluşturulmuştur ve bu nedenle emniyet sorumluluğu olan tüm servislerde geçerlidir. Sürekli iyileştirme kapsamında mümkün olan en az uğraşıyla uyarlanabilmeleri için, emniyet süreçleri basit bir yapıya sahip olmalıdırlar. Emniyet süreçleri birbirleri ile karşılıklı etkileşim içerisindedirler ve diğer tüm süreç tiplerine etki ederler. Emniyeti tamamlayıcı önleyici (koruyucu) süreçler tanımı altında, tehlikeli olayların engellenmesine hizmet eden TCDD-YHT dâhilindeki tüm süreçler anlaşılır. Araçların ve alt yapının bakımı (bakınız Bölüm Araç Yönetimi ve Bölüm Altyapı Yönetimi) bu süreç alanının önemli bir bileşenidir. Emniyeti tamamlayıcı tepkisel (reaktif) süreçler, kazalardan, arızalardan ve ramak kala kazalardan sonra uygulanan süreçleri kapsar. Özellikle Bölüm 6.4. Kaza Yönetimi ve Bölüm 6.5. Kaza Araştırma bu kategoriye dâhildir. Meydana gelebilecek olası düzensizlikler dikkate alınarak düzenli işletmenin tatbiki için gerekli olan tüm süreçler ve metotlar bu bağlamda meta süreçler veya işletme süreçler olarak belirtilir. Takip eden bölümlerde EYS dâhilindeki temel süreçler ayrıntılı olarak tasvir edilmektedir.

32 EMNİYET YÖNETİM SİSTEMİ EMNİYET POLİTİKASI Sayfa 32/ EMNİYET POLİTİKASI Avrupa Birliği direktifi (2004/49/EC) bir emniyet politikasının uygulamaya alınmasını gerekli kılmaktadır. Genellikle uzun vadeli planlanan kurum dâhilindeki emniyet politikasının ana amacı işletmedeki hizmetlerin emniyetli şekilde yürütülmesi için gerekli çerçeveyi sunmak olmalıdır. Burada uzun vadeliden kastedilen, emniyet politikasının kurum politikasına benzer şekilde uzun vadeli olarak açıklandığı ve içerisinde bulunan ilkelerin / prensiplerin devamlı değişikliklere maruz bırakılmayacağıdır. Eğer her şeye rağmen değişiklik ihtiyacı tespit edilirse, bu durumda Emniyet Yönetim Sistemi Müdürü tarafından bir değişiklik önerisi hazırlanır ( Emniyet Organizasyonu bölümüne de bakınız) ve incelenmesi için yönetime sunulur. Eğer değişiklik önerileri kabul edilirse, emniyet politikası yönetim tarafından onaylanır ve yeni sürümü geçerlilik alanında tasvir edilen tüm çalışanlar için bağlayıcıdır. Bu politika; yetkileri, sorumlulukları ve kurum dâhilindeki Emniyet Yönetim Sisteminde personelin işbirliğini düzenler. Emniyet politikasının hedefi sadece mevcut kanuni yükümlülükleri yerine getirmek değildir. Aynı zamanda TCDD-YHT yi mümkün olduğunca imaj kaybından ve finansal zararlardan korumaktır. Uygulama, düzenlenmiş sorumluluk yapıları içerisinde kesintisiz emniyet süreçleri üzerinden gerçekleştirilir GEÇERLİLİK ALANI Bu emniyet politikası TCDD YHT nin tüm çalışanları için, YHT ye hizmet veren tüm birimler için ve YHT ile beraber çalışan (TCDD nin ilgili daireleri) tüm birimler için bağlayıcıdır. Bu emniyet politikası TCDD Yönetiminin (tüm kurum çapında bağlayıcılığı sağlayacak imzayla) imzalayarak onaylamasından sonra yürürlüğe girer. 1. Bu politikanın geçerlilik alanı TCDD-YHT nin tüm demiryolu tesislerini ve demiryolu araçlarını kapsar. Aynı şekilde YHT tarafından denetlenmeyen ancak YHT nin kullandığı demiryolu tesisleri de geçerlilik alanına dâhildir (örneğin: YHT araçlarının kullandığı konvansiyonel hat kısımları). 2. Bu politikanın geçerlilik alanı yolcu taşıma hizmetlerinin organizasyonunu ve uygulanmasını kapsar. Bunun için ön şart uygun kaliteye sahip gerekli kaynakların (örneğin: ehil personel, bakımı usulüne uygun yapılan araçlar ve altyapı, vs.) hazır bulundurulmasıdır.

33 EMNİYET YÖNETİM SİSTEMİ EMNİYET POLİTİKASI Sayfa 33/ EMNİYET PRENSİPLERİ Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları YHT Bölge Müdürlüğünün emniyet politikası; Yüksek Hızlı Tren Bakım, Onarım ve İşletmeciliğinde Emniyet Yönetim Sistemini kurarak ve sürekli geliştirerek faaliyetlerinde yüksek hızlı tren trafik emniyetini, yolcu ve personel can ve mal güvenliğini her zaman en öncelikli hedef olarak benimsemektir. İlkelerimiz: 1. Yolcuların, çalışanların ve üçüncü şahısların emniyeti YHT nin en önemli kuralı/hedefi/amacıdır. Bu kural/hedef/amaç planlamadan tasarım ve inşaata, testlerden işletme ve bakıma kadar olan tüm faaliyetleri kapsar. 2. Emniyet kültürü her kademedeki personele yaygınlaştırılacaktır. 3. Bütün çalışanlar (TCDD Yönetiminden işletme personeline kadar), kendi görevlerinin gerektirdiği emniyet önlemlerini almaktan ve emniyeti sağlamaktan sorumludur. 4. YHT bakım ve işletme faaliyetleri esnasındaki hasarların ve yaralanmaların ölçülebildiği emniyet performansı sürekli izlenecek ve iyileştirilecektir. Tüm çalışanlar emniyet performansının daha iyi hale getirilmesi veya en azından aynı seviyede kalması için uygun tedbirler vasıtasıyla katkı sağlayacaklardır. 5. Emniyetin sağlanması, sürdürülmesi ve yükseltilmesi için her türlü kaynak sağlanacaktır. 6. Risklerin azaltılması için uygun bütün kontrol önlemleri alınacak ve risklerin kabul edilebilir bir seviyede tutulması sağlanacaktır. 7. Oluşabilecek arızalara, olaylara engel olabilmek için tüm çalışanlar bütün arızaları, hataları ve tehlikeleri (kendi hataları da dâhil) bildirmek zorundadır. Bu kurum kültürünün önemli bir parçasıdır. Açık bir bilgi politikası (herkesin her şeyi söyleyebilmesi) ile desteklenir. 8. Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı ve TCDD başta olmak üzere ilgili ulusal ve uluslararası otoriteler tarafından yayınlanan kurallara ve emniyet standartlarına uyulacaktır. Tüm çalışanlar pozisyonlarına uygun olarak kendileri için geçerli kuralları, talimatları, yönetmelikleri bilmek ve uygulamak zorundadır. 9. Çalışanların yeterliliği, sağlığı ve motivasyonu gerekli işletme emniyetine ulaşılabilmesi için başlıca ön şarttır. Bunların desteklenmesi için, tekrarlanan işe elverişliliği ve yeterliliği denetleyici ve destekleyici tedbirler alınacaktır. 10. EYS (Emniyet Yönetim Sistemi) el kitabında doküman haline getirilmiş olan bütün emniyet süreçlerine tüm ilgili çalışanlar uymak ve bunları uygulamak zorundadırlar.

34 EMNİYET YÖNETİM SİSTEMİ GENEL RİSK YÖNETİMİ Sayfa 34/350 Emniyet politikasının prensiplerinin uygulanması ile, kurumdaki emniyetin sürekli olarak daha iyi hale getirilmesi sağlanacaktır. 2.5 GENEL RİSK YÖNETİMİ Bu konuyla ilgili 2004/49/EC Direktifine yönelik referans listesi (1169/2010 & 1158/2010) EK A da bulunmaktadır RİSK MEVCUDUNUN TESPİTİ VE GENEL RİSK ANALİZİ Mevcut risklerin tespiti, bir kez yapılır ve değişen risklere göre güncellenir. Burada amaç, TCDD-YHT'de mevcut emniyet riskleri hakkında genel bir fikir sahibi olmaktır. Bu amaçla "TCDD-YHT Demiryolu İşletme" sistemi, potansiyel tehlikeler bakımından Emniyet Yönetim Sistemi Müdürü tarafından ilgili servisler ile işbirliği içerisinde olarak analiz edilir. Ardından belirlenen potansiyel tehlikelerin meydana gelme olasılıkları ve sebep olabilecekleri zararların boyutları (potansiyel sonuçları) tahmin edilir ve TSE-EN 50126'ya göre bir risk matrisi içerisine yerleştirilir. TSE-EN ya göre risk matrisinin dikey koordinatı tehlikenin meydana gelme olasılığından (sıklığından), yatay koordinatı ise bu tehlikenin sebep olabileceği zararın boyutundan oluşur. Bu koordinatlardaki değerlerin derecelendirmesi tüm servislerin ortak çalışmasıyla yapılmıştır. Tehlikelerin risk matrisi içerisine yerleştirilmesi, önceden yapılmış olan bu derecelendirmelere göre olur. Risk matrisinin her bir alanı, bir risk sınıfına karşılık gelir. Risk matrisinde bulunan alanların risk sınıfları da (kabul edilebilirlik seviyeleri) tüm servislerin ortak çalışmasıyla belirlenmiştir. Önceden belirlenmiş olan bu risk sınıflandırılmasına dayanarak en yüksek risk potansiyelli tehlikeler için önlemler üretilir. TCDD-YHT de işletmesel emniyetinin sürekli iyileştirilmesi kapsamında bu önlemlerin hayata geçirilmesi ve yapılabilirliği gözden geçirilir (kontrol edilir) DEĞİŞİKLİKLERDEKİ RİSK TAHMİNİ Süreç akış diyagramı ve Metot: Risk yönetimi Risk yönetimi, fark edilen değişiklik ihtiyacı sonrası emniyet yönetiminin temel bir bileşenini oluşturur ve 352/2009 (AB) düzenlemesine göre risk yönetim sürecinin adımlarını takip eder. Risk yönetimi, 1. Sistemler ve/veya süreçler içerisindeki emniyetle ilgili zayıf noktaların sistematik olarak belirlenmesine,

35 EMNİYET YÖNETİM SİSTEMİ GENEL RİSK YÖNETİMİ Sayfa 35/ Tehlikelerin sistematik olarak belirlenmesine, 3. İşletmede ve/veya yapıda taleplerin sistematik olarak türetilmesine hizmet eder. Karar süreçlerinde, demiryolu işletmesi ile ilgili / teknik risk değerlendirmelerinin göz önünde bulundurulmasının demiryolu sisteminin emniyetine etkileri olacağı için, risk yönetiminin koordinasyonu, Emniyet Yönetim Sistemi Müdürünün görev alanındadır. Bu nedenle Emniyet Yönetim Sistemi Müdürü, esas itibarı ile bir değişikliğin hayata geçirilmesi veya uygulanması öncesinde, uzmanlığına dayanarak ve gerektiğinde üst yönetim ile işbirliği içerisinde öngörülen değişiklik için 352/2009 (AB) Düzenlemesine göre bir risk analizi yapılıp yapılmayacağına karar verir. Eğer Emniyet Yönetim Sistemi Müdürü, planlanan değişikliğin risk analizi gerektirmediğine karar verirse, bu Emniyet Yönetim Sistemi Müdürü tarafından gerekçesi ile birlikte doküman haline getirilmelidir. Şüphe durumunda her zaman bir risk analizi yapılmalıdır. 352/2009 (AB) düzenlemesine göre iteratif (tekrarlanan) risk yönetimi metodunun başlıca adımları şunlardır: 1. Bir değişikliğin önemli olup olmadığının takdir edilmesi (belirlenmesi) 2. Tehlike tespiti 3. Tehlike sınıflandırması 4. Risk değerlendirmesi 5. Emniyet taleplerinin (şartlarının) türetilmesi 6. Emniyet taleplerinin (şartlarının) yerine getirildiğinin kanıtlanması. Bunlar, "Risk Yönetimi"nin Süreç akış diyagramı ve Metodunda ayrıntılı olarak tasvir edilmiştir ÖNLEMLERİN BELİRLENMESİ VE UYGULANMASI Öngörülen değişiklikten kaynaklanan riskler kabul edilebilir olarak değerlendirilir ise, artık uygun önlemlerin tespiti ve bunların hayata geçirilmesinin planlanması veya hazırlanması gerekmektedir. Başlıca planlama adımları şunlardır: 1. Gerekli kaynakların talep edilmesi / hazır bulundurulması 2. Gerekli yetkilerin verilmesi 3. Uyarlanacak dokümanların veya düzenlemelerin (yönetmelik, vs.) hazırlanması 4. Bilgilendirilecek personelin ve/veya üçüncü şahısların dağıtım kodunun belirlenmesi 5. Gerekli eğitim / geliştirme eğitimi ihtiyacının belirlenmesi (isteğe bağlı)

36 EMNİYET YÖNETİM SİSTEMİ GENEL RİSK YÖNETİMİ Sayfa 36/350 Risk yönetim süreci tamamlandıysa ve değişiklikten veya alınan önlemlerden kaynaklanan kabul edilemez risklerin olmadığı belgelendiyse, Emniyet Yönetim Sistemi Müdürü veya onun görevlendirdiği bir çalışan değişikliğin uygulanmasını harekete geçirebilir. Bu işlem yazılı olarak doküman haline getirilmelidir DEĞİŞİKLİĞİN DUYURULMASI TCDD- YHT nin ilgili personeli ve üçüncü şahıslar, gerektiğinde Emniyet Yönetim Sistemi Müdürü tarafından incelenmek üzere itirazlarını ortaya koymaları için planlanan önlemler ve bunların muhtemel uygulama zamanı hakkında önceden bilgilendirilirler. İlgili değişikliğin Emniyet Yönetim Sistemi Müdürü tarafından kesin olarak serbest bırakılmasından sonra tüm dâhili ve harici birimler değişikliğe bağlı önlemler hakkında uygun ve yeterince bilgilendirilirler (bakınız Bölüm 4.5 Bilgi Yönetimi / İletişim) ÖNLEMLERİN ETKİNLİĞİNİN KONTROLÜ Her bir değişiklik için ilgili servisler tarafından önlemlerin etkinliğinin değerlendirilmesine imkân veren uygun verilerin toplanması gereklidir. Emniyet Yönetim Sistemi Müdürü, her bir değişikliğe yönelik olarak bu verilerin derlenmesi için bir süre tespit eder. Servis Müdürleri önlemlerin servislerde hayata geçirilmesinden sorumludurlar. Hayata geçirme, Emniyet Yönetim Sistemi Müdürü tarafından yıllık denetimler kapsamında kontrol edilir (bakınız Bölüm 4.9. Denetleme). Eğer önlemlerin yetersiz olduğu ortaya çıkarsa, ilave önlemleri veya uyarlanacak önlemleri belirlemek ve güncelleme bilgilerini zamanında tüm ilgili dâhili ve harici birimlere dağıtmak, Emniyet Yönetim Sistemi Müdürünün insiyatifindedir (bakınız Bölüm 4.5. BİLGİ YÖNETİMİ / ).

37 EMNİYET YÖNETİM SİSTEMİ SÜREKLİ İYİLEŞTİRME Sayfa 37/ SÜREKLİ İYİLEŞTİRME Bu konuyla ilgili 2004/49/EC Direktifine yönelik referans listesi (1169/2010 & 1158/2010) EK A dabulunmaktadır. Süreç akış diyagramı ve Metot: SİS (Sürekli iyileştirme süreci) 2004/49/EC nin temel şartı olan Emniyet Yönetim Sisteminin sürekli iyileştirilmesinin sağlanması ile TCDD-YHT de işletmesel emniyetinin sürekli iyileştirilmesinden türetilen şart birbirleriyle bağlantılıdır. Eğer bir olayın meydana gelmesi, özellikle büyük bir iyileştirme potansiyelini gözler önüne serebiliyorsa, "SİS" (Sürekli İyileştirme Süreci) süreç akış diyagramları ve metotlarda açıkça alt süreç olarak adlandırılmıştır (örneğin araç arızası, örnekleme bazlı kontrollerdeki kusurlar, ). Buna rağmen, kusur tespit edilemeyen bir örnekleme bazlı kontrolde dahi, bir sonraki bölümde tarif edilen, sürekli iyileştirme yolu ile asgariye indirilmek zorunda olunan artık risklerin mevcudiyeti prensibi geçerlidir EYS NİN / İŞLETMESEL EMNİYETİN GELİŞTİRİLMESİ TCDD-YHT-Emniyet Yönetim Sisteminin sürekli iyileştirilme isteği, bu EYS nin yüzde yüz emniyet sağlayamayacağını (çünkü artık riskler daima kalacaktır!), ancak TCDD-YHT de emniyet seviyesinin sürekli iyileştirilmesine katkı sağlayacağını açıkça göstermektedir. Böyle bir sürecin işlemesi için ön koşul, üst yönetimin SİS sonuçlarını doğrudan hayata geçirme isteği ve (emniyetle ilgili değişiklikler söz konusu olduğunda) uygulama için gerekli kaynakları öneride bulunanın (mali, malzeme, personel) kullanımına sunmasıdır. İyileştirme potansiyellerinin bildirilmesini sağlamak için, böyle bir durumda suçluyu aramaktan çok iyileştirme teklifinin sahibini ödüllendiren bir kurum kültürü gereklidir. İyileştirilme ihtiyacı, aşağıdakilerin sonucu olarak ortaya çıkabilir: 1. Ciddi bir hata/ciddi bir düzensizlik ortaya çıkmıştır. Bu durumda, hemen tatbik edilmesi gereken düzeltici eylem ihtiyacı/iyileştirilme ihtiyacı vardır; yani bir hata (olası kaza sonuçları da dâhil) ortadan kaldırılmalıdır (bakınız Bölüm 6.1. Düzensizlikler) 2. Belirli bir hata/belirli bir düzensizlik birçok defa veya ağır boyutta ortaya çıkmıştır. Bu hatanın/düzensizliğin gelecekte yeniden ortaya çıkmasını engellemek ve karşı önlemleri almak için hatanın/düzensizliğin nedenleri analiz edilmelidir (bakınız Bölüm 6.5. Kaza Araştırma)

38 EMNİYET YÖNETİM SİSTEMİ SÜREKLİ İYİLEŞTİRME Sayfa 38/ İç denetimler (bakınız Bölüm 4.9. Denetleme), bir yönetim değerlendirmesi, emniyet rasyolarının (sayılarının) değerlendirilmesi (bakınız Bölüm 4.1. Emniyet Hedefleri) çerçevesinde ve yahut da dikkatli çalışanların açıklamalarına dayanarak, şimdiye kadar henüz bir hatanın meydana gelmesine yol açmamış ancak bunun için yeterli potansiyel gösteren zayıf noktalar da (ve bununla birlikte iyileştirme potansiyelleri de dâhil) tespit edilebilir (tipik SİS). Diğer taraftan, yukarıda belirtilen kontroller çerçevesinde aynı zamanda güncel Emniyet Yönetimi Sistemi içerisinde bulunan zayıf noktalar da belirlenebilir (örneğin: bazı süreçlerin bilinçli olarak yaşanmadığı veya yalnızca kısmen yaşandığı, ama bunun sonucu olarak süreç akışının toplamda daha emniyetli olduğu göze çarparsa; bu durumda süreçte uyarlama (değişiklik) yapılması için çalışılmalıdır). Tipik bir SİS, (kapsamlı, birden bire değişen, çığır açan değişikliklerden farklı olarak) servislerin işbirliği içerisinde bir süreç vasıtasıyla sürekli küçük iyileştirilme adımları oluşturmalarıyla kendisini gösterir. Bu amaçla genellikle mevcut dokümanlar, süreçler, vs. sadece az miktarda uyarlanır. Böylelikle emniyetli bir demir yolu işletmesinin gereksinimleri daha iyi karşılanabilir. Tipik bir SİS in başlıca adımları Şekil 2-2 de gösterilmiştir. Sürecin, TCDD-YHT ye özgü uygulaması Süreç akış diyagramı ve Metot: SİS te görselleştirilmiştir.

39 EMNİYET YÖNETİM SİSTEMİ SÜREKLİ İYİLEŞTİRME Sayfa 39/350 1 İyileştirme ihtiyacının tespiti (mesela: emniyet rasyolarından) 2 Sorunu tanımlama ve potansiyel etkileri açısından değerlendirme 3 Sorunu analiz etme (mesela: sebepler, ara yüzler, ilişkiler) 4 Çözümleri geliştirme 5 Çözümleri değerlendirme ve önceliklerini belirleme 6 Önlemleri türetme ve kararlaştırma (kaynak planlama dahil) 7 Önlemleri uygulama (hayata geçirme) 8 Alınan önlemlerin etkinliğinin kontrolü (mesela: emniyet rasyoları vasıtasıyla) Şekil 2-2: SİS in genel adımları NDA GELİŞTİRMENİN DOKÜMANTASYONU EYS-El Kitabı, TCDD-YHT nin Emniyet Yönetim Sisteminin esaslarını doküman haline getirdiği ve bunları emniyetle alakalı görevlerde bulunan tüm çalışanların kullanımına sunduğu için, iyileştirilme süreçleri çerçevesinde EYS-El Kitabının da geliştirilmesi, daha doğrusu değişen koşullara uygun olarak uyarlanması zorunludur. Bu içeriksel uyarlama veya güncelleme, kalite yönetiminin (Emniyet Yönetim Sistemi Müdürü, yapılacak değişikliklerin bir kalite yönetimi birimi üzerinden dokümantasyonunun yapılmasını sağlar) sorumluluğundadır. EYS- El Kitabının güncellenmiş bir sürümünün nihai serbest bırakımı, daima Emniyet Yönetim Sistemi Müdürü tarafından yapılan ve olumlu sonuçlanan kontrol sonrasında gerçekleşir.

40 EMNİYET ORGANİZASYONU TEMEL PRENSİPLER Sayfa 40/350 3 EMNİYET ORGANİZASYONU 3.1 TEMEL PRENSİPLER Emniyet Yönetim Sisteminin güvenilir bir şekilde uygulanabilmesi için güvenilir bir emniyet organizasyonu gereklidir. Bu organizasyon yetki dağılımını düzenler, demiryolu işletmesi dâhilinde yeterli bilgi akışını sağlar ve her bir işletme kademesinin birbirini kontrolünün ne şekilde olacağını belirler. Ayrıca emniyet politikasını esas alan sorumluluk yapılarını düzenler. Şirket yönetimi /Yönetim kurulu Emniyet Emniyet dokümantasyonu dokümantasyonu (Emniyet politikası, metotları, formları, kayıtları, belgeleri vs.) Emniyet stratejisini, politikayı, hedefleri ve rasyoları kararlaştırır Kazaları, arızaları, ramak kala kazaları ve tehlikeli olayları de - ğerlendirir rapor edil - mesini sağlar Emniyet dokümantasyonu (Emniyet politikası, metotları, formları, kayıtları, belgeleri vs.) Emniyet dokümantasyonu (Emniyet politikası, metotları, formları, kayıtları, belgeleri vs.) Emniyet stratejisini, politikayı, hedefleri ve rasyoları tespit eder Emniyet Müdürü İşletmesel alanlar Kazaların, arızaların, ramak kala kazaların ve tehlikeli olayların bildirillm i Emniyet dokümantasyonu (Emniyet politikası, metotları, formları, kayıtları, belgeleri vs.) Uygulama -Yetki -Yeterlilik -Sorumlu - luk İşletme Kazaların, arızaların, ramak kala kazaların ve tehlikeli olayların bildirillm i ve kaydı Şekil 3-1: Emniyet organizasyonunun temel prensipleri *Demiryolu trafiği işletmelerine yönelik AB- Emniyet Direktifi 2004/49/EC nin uygulanması için kılavuz+

41 EMNİYET ORGANİZASYONU TEMEL PRENSİPLER Sayfa 41/350 Şekil 3-1 emniyet organizasyonunun başlıca prensiplerini tanımlar. İşletmenin tüm alanlarında ayrıntılı ve kesintisiz bir emniyet dokümantasyonu başarılı bir organizasyon için temeli oluşturur ve gereklidir. TCDD Yönetimi, Emniyet Yönetim Sistemi Müdürünün de desteğiyle bir emniyet politikası oluşturur, nicel ve nitel emniyet hedeflerini belirler (bakınız Bölüm 4.1. Emniyet Hedefleri). Hedeflerin belirlenmesinden sonra Emniyet Yönetim Sistemi Müdürü uygulama için gerekli olan tüm tedbirleri alır. Tüm tedbirlerin sorunsuz olarak tatbik edilebilmesini sağlamak için, yetkilerin, sorumlulukların ve yeterliliklerin dağıtımı işletmeci bölümler vasıtasıyla gerçekleştirilir. İşletme personelinden TCDD Yönetimine kadar kazaların, arızaların, ramak kala kazaların ve tehlikeli olayların bildirimi ve kaydı sağlanmalıdır. TCDD Yönetimine emniyet risklerini somut bir şekilde sunabilmek için, Emniyet Yönetim Sistemi Müdürü düzenli analizlerin yapılmasını ve verilerin düzenlenmesini sağlar.

42 İşletme Emniyet TCDD Genel Müdürlüğü EMNİYET ORGANİZASYONU ORGANİZASYON YAPISI Sayfa 42/ ORGANİZASYON YAPISI TCDD-YHT nin organizasyon yapısı hiyerarşik şekilde oluşturulmuştur ve aşağıdaki kademelere ayrılmıştır (bakınız: Şekil 3-2): TCDD Yönetimi Emniyet İşletme En üst kademeyi TCDD Yönetimi oluşturur. TCDD Yönetiminin sorumluluk alanı diğer tüm kademeleri kapsar. TCDD Yönetiminin tepesinde TCDD nin Genel Müdürü bulunur. Genel Müdürün bir altında TCDD-YHT nin yönetimini icra eden Genel Müdür Yardımcısı bulunur. TCDD Yönetiminin Sorumluluk Alanı TCDD Genel Müdürü TCDD Emniyet Yönetim Sistemi Müdürü Genel Müdür Yardımcısı (YHT'den Sorumlu) YHT Emniyet Yönetim Sistemi Müdürü 1 Bölge Müdürü Emniyet Uzmanları YHT Trafik Servisi YHT Yolcu Servisi YHT Tesisler Servisi YHT Cer Servisi YHT Yol Servisi Emniyet Sorumlusu Emniyet Sorumlusu Emniyet Sorumlusu Emniyet Sorumlusu Emniyet Sorumlusu 1 Emniyetle ilgili görevler / durumlar için talimat verme yetkisi Şekil 3-2: TCDD-YHT nin emniyet organizasyonu En üst seviyede Emniyet Yönetim Sistemi Müdürünün bulunduğu emniyet kademesi, ikinci kademeyi oluşturur. Emniyet Yönetim Sistemi Müdürü ve kendisinin Daimi Vekili TCDD Yönetimi tarafından atanır. Emniyet açısından önemli durumlarda Emniyet Yönetim Sistemi Müdürünün ve Daimi Vekilinin hem TCDD Yönetimine hem de işletme kademesine doğrudan erişimi vardır. Ayrıca emniyetle ilgili konularda Emniyet Yönetim Sistemi Müdürünün ve Daimi Vekilinin servislere talimat verme yetkisi vardır. Ek olarak Emniyet Yönetim Sistemi Müdürünün ve Daimi Vekilinin emri altında Emniyet Yönetim Sistemi Müdürlüğü bulunur. Emniyet Yönetim Sistemi Müdürlüğü, Emniyet Yönetim Sistemi Müdürüne ve Daimi Vekiline görevlerini yerine getirmelerinde destek olur. Eğer Emniyet Yönetim Sistemi Müdürü veya Daimi Vekili tarafından önerilen bir tedbir uygulanmayacaksa, bu durumda reddetme nedenleri kapsamlı olarak ve gecikmeden

43 EMNİYET ORGANİZASYONU ORGANİZASYON YAPISI Sayfa 43/350 Emniyet Yönetim Sistemi Müdürüne veya Daimi Vekiline yazılı olarak bildirilmelidir. Ayrıca bu karar TCDD Yönetimi tarafından imzayla tasdik edilmelidir. İşletme servisleriyle TCDD Yönetimi arasındaki organizasyonel bağlantı YHT Bölge Müdürü tarafından sağlanır. İşletme kademesinde YHT Bölge Müdürünün servislere talimat verme yetkisi vardır. Emniyet Yönetim Sistemi Müdürü tarafından verilen emniyetle ilgili talimatları kabul etmelidir. İşletme kademesi, YHT Bölge Müdürünün altında aşağıdaki servislere ayrılır: Yol Cer Yolcu Tesisler Trafik Her bir servisin TCDD Yönetimi tarafından atanmış olan bir Servis Müdürü vardır. Servis Müdürleri TCDD Yönetimi tarafından servislerine tahsis edilmiş olan emniyetle ilgili görevlerin sorumluluğunu işletme kademesinde taşırlar. Her Servis Müdürü kendi servisinde Emniyet Yönetim Sistemi Müdürünün uygun görüşüyle bir Emniyet Sorumlusu atar. Bu Emniyet Sorumluları Emniyet Yönetim Sistemi Müdürünü kendi servisleriyle ilgili konularda destekler. Emniyet Sorumlusuna Emniyet Yönetim Sistemi Müdürü tarafından mesleki görevler aktarılır ve Emniyet Sorumlusu bu görevlerin sorumluluğunu taşır. TCDD YHT dâhilindeki yetkilerin koordinasyonu için ana sorumluluğu TCDD Yönetimi taşır. Emniyet Yönetim Sistemi için önemli tüm faaliyetlerin dağıtımında yetkilerin faaliyetleri yerine getirecek personele belgelendirilmiş bilgi ve yeterlilikleri esas alınarak verilmesi TCDD Yönetimi tarafından sağlanır. Bu hem işletme dâhilindeki görevlerin verilmesinde hem de dışarıya verilen görevlerde geçerlidir. YHT ye hizmet sağlayan yükleniciler de (hem TCDD-YHT hattında hem de konvansiyonel hatta) emniyetli YHT işletmesinin bir parçasını oluştururlar. Bu nedenle YHT Emniyet Yönetim Sistemi içerisinde bazı görev ve sorumlulukları vardır. Yüklenicilerin YHT işletmesindeki tespit ettikleri düzensizlikleri ve olayları gecikmeksizin bildirmek ve Emniyet Yönetim Sistemi çerçevesinde kendilerinden istenen bilgileri vermek görev ve sorumlulukları vardır. Ayrıca emniyet birimlerinin yapılan işlerin emniyete uygun yapılıp yapılmadığını denetleme ve iş durdurma dâhil gerekli önlemleri alma yetkileri vardır. Bu husus yapılan sözleşmelerinde mutlaka belirtilir (bakınız Bölüm 4.7. Yüklenici Yönetimi). YHT setlerinin kullandığı tüm hat kesimlerinde meydana gelen kazalar, ramak kala kazalar, arızalar ve düzensizlikler ve bakım çalışmaları konusunda YHT emniyet birimleri derhal

44 EMNİYET ORGANİZASYONU ORGANİZASYON YAPISI Sayfa 44/350 bilgilendirilmelidir. Ek olarak YHT işletmesine etkisi olan tüm değişiklikler emniyet birimlerine derhal bildirilmelidir. (örneğin Trafik Kontrolörünün telefon numarasının değişmesi, sinyal konumunun değişmesi vs.) TCDD YÖNETİMİNİN KONTROLÜ TCDD Yönetimi, kendisi tarafından kurum kademelerine verilen görevlerin usulüne uygun olarak yerine getirilip getirilmediğini düzenli olarak denetler. Aynı şart kendilerine yönelik görevleri alt makamlara aktarmış olan tüm amirler için de geçerlidir. Bu denetleme metodu denetleme sürecinde düzenlenmiştir. Eğer görevler yerine getirilmediyse veya yeterli derecede yerine getirilmediyse, gerekli tedbirlerin alınmasından TCDD Yönetimi veya ilgili amir sorumludur EMNİYET SORUMLULUĞUNA SAHİP PERSONEL TCDD-YHT dâhilinde aşağıdaki personel doğrudan emniyet sorumluluğu taşır: A) TCDD Yönetimi B) TCDD Merkez Emniyet Yönetim Sistemi Müdürlüğü C) TCDD YHT Bölge Müdürü D) Emniyet Yönetim Sistemi Müdürü ve Daimi Vekili E) Servis Müdürleri F) Servislerin Emniyet Sorumluları G) Trafik Kontrolörü H) Telekomand Şefi İ) Makinist J) Emniyet Görevlisi K) Yükleniciler Emniyet Görevlisi hat üzerindeki çalışmaların kontrolünü ve çalışma sahasının emniyetini sağlayan elemandır. Görev tanımı ayrı bir talimatla belirlenir. Emniyet sorumluluğuna sahip personel, emniyet açısından önemli görevleri yeterli bilgiye ve yeterliliğe sahip alt personeline aktarabilir. Bu aktarma yazılı olmalıdır ve aktarılan görevleri açık olarak sınırlandırmalıdır. Bununla birlikte görevlerin yerine getirilmesinin kontrolüne yönelik mükellefiyetlerinden dolayı, sorumluluk taşımaya devam ederler. Emniyet sorumluluğuna sahip personelin yetki ve sorumlulukları aşağıda listelenmiştir. Bu personelin gerekli nitelikleri ve yeterlilikleri Personel Yönetimi bölümünde belirtilmiştir.

45 EMNİYET ORGANİZASYONU ORGANİZASYON YAPISI Sayfa 45/350 A) TCDD YÖNETİMİ Emniyetle İlgili Görevleri 1. TCDD-YHT Emniyet Yönetim Sistemi Müdürünü atamak. 2. TCDD-YHT Emniyet Yönetim Sistemi Müdürü Daimi Vekilini atamak. 3. Emniyet Yönetim Sistemi Müdürüne Emniyet Yönetim Sistemindeki görev ve sorumluluklarını aktarmak. 4. Emniyet Yönetim Sisteminin etkin bir şekilde yürütülmesini ve sürekli iyileştirilmesini sağlamak. 5. Kurum kademelerine verilen görevlerin usulüne uygun olarak yerine getirilmesini düzenli olarak denetlemek. 6. TCDD-YHT işletmesini etkileyen emniyetle ilgili tüm kararlara Emniyet Yönetim Sistemi Müdürünü dâhil etmek. 7. Emniyet stratejisi, emniyet politikası ve emniyet hedeflerini kararlaştırmak. 8. TCDD-YHT Emniyetinin sağlanması, sürdürülmesi ve yükseltilmesi için her türlü kaynağı sağlamak (proaktif). 9. Kaza, arıza, ramak kala kaza ve tehlikeli olayları değerlendirilmesine dayanarak Emniyet Yönetim Sistemi Müdürü tarafından önerilen önlemlerin uygulamaya alınmasını sağlamak (reaktif). Demiryolu İşletmesi İle İlgili Yetkileri Tüm emniyet konularında veto etme yetkisi vardır. Emniyetle İlgili Sorumlulukları Tüm emniyet konularının organize edilmesinde ana sorumluluğa sahiptir. B) TCDD MERKEZ EMNİYET YÖNETİM SİSTEMİ MÜDÜRLÜĞÜ Emniyetle İlgili Görevleri 1. Merkezdeki Emniyet Kurulu toplantılarına katılır, toplantı gündemini takip eder, alınan kararları yayınlar ve geri dönüşleri değerlendirir. 2. Merkezdeki İşletme Emniyeti Komitesine başkanlık yapar. 3. Kayıtları tutulan kaza, ramak kala kaza ve olayların kök neden analizlerini yapar/yaptırır, analiz sonuçlarını değerlendirir ve önerilerde bulunur. 4. Ramak kala olayların kayıtlarının tutulmasını sağlar, risk analizlerini yapar/yaptırır, sonuçlarını değerlendirir ve önerilerde bulunur. 5. Emniyet hedeflerini tutturmak için eylem teklifleri hazırlar. 6. Merkezdeki Emniyet Kuruluna raporlama yapar. 7. Bölge Emniyet Yönetim Sistemi Müdürlüklerini yönetir ve rehberlik yapar. 8. Değişiklik yönetimi risk değerlendirmesini yaptırır ve gerekli önlemlerin

46 EMNİYET ORGANİZASYONU ORGANİZASYON YAPISI Sayfa 46/350 uygulanmasını sağlar. 9. İlgili birimlerce hazırlanan tasarım/yapım, bakım-onarım ve işletme emniyet kurallarına ilişkin değişiklikler ile ilgili görüş bildirir. 10. Emniyet açısından kritik görevlerde çalışan personelin eğitim/yeterlilik programları ve personel yeterliliğine ilişkin kayıtların gözetimini yapar. 11. Genel Müdürlükteki Daireler ve Bölgelerce yapılan emniyetle ilgili belgelendirmenin gözetimini yapar. 12. Kendisine bağlı birimleri denetleyerek görülen aksaklıkların giderilmesi için talimat verir. 13. Emniyetli altyapı yönetimi, araç temini ile bakım onarımı ve tren işletmeciliği için ulusal ve uluslararası standartları takip eder ve ilgili birimleri bilgilendirir. 14. Emniyetli altyapı yönetimi araç temini ile bakım onarımı ve tren işletmeciliği için Emniyet Mevzuatlarının hazırlanması, güncellenmesi ve uygulanmasına ilişkin gerekli önlemlerin alınmasını sağlar. 15. Daireler tarafından emniyetli işletmecilik çerçevesinde tutulan ve uygulanan EYS ile ilgili gerekli verileri temin eder, EYS Uzmanlarının incelemeleri ışığında görüş bildirir. 16. En az yılda iki defa turne yapar veya yaptırır, altyapı yönetimi, araç temini ve bakım onarımı ile tren işletmeciliğinin emniyetli olarak yürütülmesi için ilgili mevzuatlara göre incelemelerde bulunarak Merkez Emniyet Kuruluna rapor sunar. Demiryolu İşletmesi İle İlgili Yetkileri 1. Emniyet açısından kritik konularda, yürürlükteki yasalar ve tanınan yetkiler çerçevesinde Genel Müdürün onayı ile EYS Uzmanlarının önerileri doğrultusunda ilgili Dairelere tavsiyelerde bulunmaya, 2. Meydana gelen deray, tabii afet, yangın, kaza ve olaylarda, seyrüsefer ile ilgili aciliyet arz eden durumlarda inceleme yapmaya ve yaptırmaya, 3. Emniyetle ilgili her türlü faaliyet, olay, iş ve işlemlerle bilgi ve belgeleri incelemeye yetkilidir. Emniyetle İlgili Sorumlulukları 1. Görevlerini zamanında kanunlara, mevzuata ve bu Genel Emir hükümlerine uygun olarak yapmamaktan, noksan yapmaktan, ihmalden, sahip olduğu yetkileri kullanmamaktan veya kötüye kullanmaktan dolayı, Genel Müdüre karşı sorumludur. Merkez Emniyet Yönetim Sistemi Müdürü, sorumluluğunu kısmen de olsa başkasına devredemez. Yetki devri sorumluluk devri anlamına gelmez. 2. Gerçekleşen olaylarda, potansiyel tehlikeli durumlarda, organizasyonda, teçhizat ya da sistemlerde meydana gelen değişikliklerin risk analizini yaptırmak. 3. Genel Müdürlük Emniyet Kurulunun gündemini ve belgelerini hazırlamak. 4. Genel Müdürlük İşletme Emniyeti Komitesini yönetmek ve Bölge Emniyet Yöneticilerine rehberlik etmek.

47 EMNİYET ORGANİZASYONU ORGANİZASYON YAPISI Sayfa 47/350 C) EMNİYET YÖNETİM SİSTEMİ MÜDÜRÜ VE DAİMİ VEKİLİ TCDD Yönetimi bir Emniyet Yönetim Sistemi Müdürü ve Emniyet Yönetim Sistemi Müdürü Daimi Vekili atar. Emniyet Yönetim Sistemi Müdürü ve Daimi Vekili, Emniyet Yönetim Sistemindeki görevlerin ve sorumlulukların aktarılması vasıtasıyla TCDD Yönetimi tarafından görevlendirilir. Daimi Vekil, görev yerinde olmayanların yerine geçen vekillerden farklı olarak Emniyet Yönetim Sistemi Müdürü görev yerindeyken de Emniyet Yönetim Sistemi Müdürünün görevlerini ve yetkilerini üstlenir. Böylelikle Emniyet Yönetim Sistemi Müdürünün görevleri teorik olarak Emniyet Yönetim Sistemi Müdürü ve Daimi Vekili arasında paylaştırılabilir. Emniyet Yönetim Sistemi Müdürü teşkilat yapısında Merkez Emniyet Yönetim Sistemi Müdürlüğüne bağlı olan Emniyet Yönetim Sistemi Müdürlüğünün başındaki kişidir. Emniyet Yönetim Sistemi Müdürü ve Daimi Vekili Emniyet Yönetim Sistemindeki görevlerini yerine getirirken mevcut koşullar altında yeteri kadar çalışan tarafından desteklenmelidir. Bu çalışanlar organizasyonel olarak Emniyet Yönetim Sistemi Müdürlüğünün personelidirler ve yalnızca işletmesel emniyetle ilgilenirler (bu bağlamda Emniyet Yönetim Sistemi Müdürüne emniyetle ilgili görevlerini yerine getirmesinde destek olurlar). Daimi Vekil de esas olarak Emniyet Yönetim Sistemi Müdürlüğünden olur. Ama eğer aşağıdaki şartların yerine getirilmesi organizasyonel olarak sağlanabilirse, (durum analizi kapsamında tespit edilen) mevcut hiyerarşik kurum yapısından dolayı burada daha farklı davranılabilir (Daimi Vekilin Emniyet Yönetim Sistemi Müdürlüğünden olmaması): Emniyet Yönetim Sistemi Müdürü Daimi Vekilinin yeterli niteliklere (yeterliliğe) sahip olması (yeterlilik profilleri ile kıyaslama). Emniyet Yönetim Sistemi Müdürü ve Emniyet Yönetim Sistemi Müdürü Daimi Vekili arasında etkin ve kısa zamanda mutabakat imkânı. Ekonomikliği sağlamaya yönelik gayretlerden etkilenmeksizin emniyetle ilgili kararları vermek. TCDD-YHT işletmesinin emniyetinin muhafazası ya da daha iyi hale getirilmesi için gerekli olan tüm önlemleri alabilmesi amacıyla Emniyet Yönetim Sisteminin ruhuna uygun olarak Emniyet Yönetim Sistemi Müdürü tüm servislere doğrudan müdahale etme hakkına sahiptir. TCDD Yönetimi bir Emniyet Yönetim Sistemi Müdürü atar. Bu Emniyet Yönetim Sistemi Müdürü Merkez Emniyet Yönetim Sistemi Müdürlüğü üzerinden dolaylı olarak TCDD Yönetimine bağlıdır. Emniyet Yönetim Sistemi Müdürü, bir Emniyet Yönetim Sistemi Müdürü Daimi Vekili tarafından desteklenir.

48 EMNİYET ORGANİZASYONU ORGANİZASYON YAPISI Sayfa 48/350 Emniyetle İlgili Görevleri 1. TCDD-YHT işletmesinin tüm alanlarında emniyetle ilgili kanun, yönetmelik talimat ve genel emirlere uyulmasını denetlemek. 2. Demiryolu kazalarını ve diğer emniyetle ilgili olayları araştırmak. Tespit edilen eksiklikleri (kusurları) TCDD Yönetimi ve YHT Bölge Müdürlüğüne bildirmek ve bu eksikliklerin giderilmesine yönelik tedbirleri önermek. 3. Demiryolu emniyeti için önemi olan tüm konularda TCDD Yönetimi ve YHT Bölge Müdürlüğüne tavsiyelerde bulunmak. Bu bağlamda emniyetin arttırılmasına yönelik yeni teknolojilerin ve yeni tekniklerin gelişimi ve uygulanması için çalışmak. 4. Emniyet süreçlerinin uygulanmasını işletme genelinde görüşmek ve tecrübe alışverişi için temel oluşturacak emniyet çalışma grubu tayin etmek (bakınız Bölüm Dâhili İletişim). 5. Emniyet Yönetim Sistemi El Kitabı nda doküman haline getirilmiş olan emniyet süreçlerinin uygulanmasını yönetmek ve sürekli denetlemek. 6. Bölge için risk analizi (re sen veya Merkez Emniyet Yönetim Sistemi Müdürünün talebi üzerine) ve/veya sadece bölgesel etkileri olacak değişiklikler hakkında değişiklik yönetimi risk değerlendirmesi yapar ve gerekli önlemlerin uygulanmasını sağlar. 7. Bölgeyi kapsayacak şekilde kritik hat kesimlerinde emniyet açısından kritik fonksiyonlar için gözetim/denetim yapar. 8. Bölgedeki emniyet açısından kritik görevlerde çalışan personelin eğitim/yeterlilik programları ve yeterliliğine ilişkin kayıtlarının gözetimini yapar. 9. Merkez Emniyet Yönetim Sistemi Müdürü ve diğer Bölge Emniyet Yönetim Sistemi Müdürleri ile eşgüdümlü çalışır. 10. Bölge Emniyet Kurulu toplantılarına katılır, toplantı gündemini takip eder, alınan kararları yayınlar ve geri bildirimleri değerlendirir. 11. Bölgede meydana gelen kaza, ramak kala kaza ve olayların kayıtlarının tutulmasını sağlar. 12. Bölgesi dâhilinde yaptığı çalışmalardan tüm şebeke veya diğer bölgelerle ilgili olanlar hakkında Merkez Emniyet Yönetim Sistemi Müdürüne raporlama yapar. 13. Emniyet hedeflerini tutturmak için eylem teklifleri hazırlar. 14. Emniyetli altyapı yönetimi ve araç temini ile bakım onarımı ve tren işletmeciliği için geçerli ulusal ve uluslararası standartları takip eder. 15. Müdürlükler tarafından emniyetli işletmecilik çerçevesinde tutulan ve uygulanan EYS ile ilgili gerekli verileri temin eder, EYS Uzmanlarının incelemeleri ışığında görüş bildirir. 16. Bölgesinde en az yılda iki defa turne yapar veya yaptırır, altyapı yönetimi ve araç temini ve bakım onarımı ile tren işletmeciliğinin emniyetli olarak işletilip işletilmediği hakkında ilgili mevzuatlara göre incelemelerde bulunarak Bölge Müdürüne ve Merkez Emniyet Yönetim Sistemi Müdürüne rapor sunar.

49 EMNİYET ORGANİZASYONU ORGANİZASYON YAPISI Sayfa 49/350 Demiryolu İşletmesi İle İlgili Yetkileri 1. TCDD-YHT İşletmesinin emniyeti için gerekli olan tüm konularda tüm YHT çalışanlarına (YHT Servis Müdürleri dâhil) yönelik karar ve talimat vermek ( örneğin: eğer tehlike varsa işletmeyi durdurmak gibi). 2. Emniyetin arttırılması için yeni metotlar, teknikler ve teknolojilerin geliştirilmesi ve uygulanmasında tüm TCDD-YHT çalışanlarına (YHT Servis Müdürleri dâhil) yönelik karar ve talimat vermek. 3. İşletme kazalarının ve emniyeti ilgilendirecek arızaların araştırılması sonucu ortaya çıkacak eksikliklerin giderilmesi amacıyla önlemlerin alınması ve uygulanması için tüm TCDD-YHT çalışanlarına (YHT Servis Müdürleri dâhil) yönelik karar ve talimat vermek. 4. Emniyet açısından kritik konularda, yürürlükteki yasalar ve tanınan yetkiler çerçevesinde, Bölge Müdürünün onayı ile EYS uzmanlarının önerileri doğrultusunda ilgili Müdürlüklere tavsiyelerde bulunmaya, 5. Meydana gelen deray, tabii afet, yangın, kaza ve olaylarda, seyrüsefer ile ilgili aciliyet arz eden durumlarda inceleme yapmaya ve yaptırmaya, 6. Emniyetle ilgili her türlü faaliyet, olay, iş ve işlemlerle bilgi ve belgeleri incelemeye yetkilidir. Emniyetle İlgili Sorumlulukları 1- Görevlerini zamanında kanunlara, mevzuata ve bu Genel Emir hükümlerine uygun olarak yapmamaktan, noksan yapmaktan, ihmalden, sahip olduğu yetkileri kullanmamaktan veya kötüye kullanmaktan dolayı, Bölge Müdürüne karşı sorumludur. Emniyet Yönetim Sistemi Müdürü, sorumluluğunu kısmen de olsa başkasına devredemez. Yetki devri sorumluluk devri anlamına gelmez. 2- TCDD Yönetimi tarafından kendisine aktarılan emniyetle ilgili tüm konularda genel sorumluluğu vardır. Bu genel sorumluluk, tüm YHT birimlerine ve YHT çalışanlarına kendi görev alanlarıyla sınırlı olmak üzere aktarılır. 3- Bölge ile sınırlı olmak kaydıyla gerçekleşen olaylarda, potansiyel tehlikeli durumlarda, organizasyonda, teçhizat ya da sistemlerde meydana gelen değişikliklerin risk analizini yaptırır. 4- Bölge Emniyet Kurulu ve Merkez Emniyet Yönetimi Sistemi Müdürüne re sen raporlama yapmak. 5- Bölge Emniyet Kurulu gündemini ve belgelerini hazırlamak. 6- Merkez Emniyet Yönetimi Sistemi Müdürünün talebi üzerine merkezi seviyede yönetilen hususlarda bölgesel risk analizi yapmak. 7- Bölgedeki emniyet açısından kritik fonksiyonları izleme sisteminin çalışmasını gözetlemek/denetlemek. 8- Bölge İşletme Emniyeti Komitesini yönetmek.

50 EMNİYET ORGANİZASYONU ORGANİZASYON YAPISI Sayfa 50/350 D) TCDD YHT BÖLGE MÜDÜRÜ Emniyetle İlgili Görevleri 1. TCDD-YHT deki emniyeti etkileyen tüm konularda Emniyet Yönetim Sistemi Müdürü ile beraber çalışmak. 2. Kendi faaliyet alanında emniyetle ilgili olayları araştırmak ve Emniyet Yönetim Sistemi Müdürü ile birlikte uygun tedbirleri almak. 3. Kendi faaliyet alanındaki emniyet konusunda kendini geliştirmekle ve bilgisini güncel seviyede tutmakla yükümlüdür. Demiryolu İşletmesi İle İlgili Yetkileri 1. Emniyetle ilgili olmayan tüm konularda servislere talimat verme yetkisi vardır. Emniyetle İlgili Sorumlulukları 1. Emniyet Yönetim Sistemi Müdürünün emniyetle ilgili emir ve talimatlarının uygulanmasını sağlamaktan sorumludur. E) SERVİS MÜDÜRLERİ Emniyetle İlgili Görevleri 1. Emniyet Yönetim Sistemi Müdürü tarafından verilen talimat ve önlemleri uygulamak ve TCDD-YHT deki emniyeti etkileyen tüm konularda Emniyet Yönetim Sistemi Müdürü ile beraber çalışmak. 2. Kendi servisinde Emniyet Yönetim Sistemi Müdürünün uygun görüşüyle bir Emniyet Sorumlusu atamak. 3. Emniyet Yönetim Sistemi Müdürü tarafından talep edilen ve servis Emniyet Sorumlusu tarafından hazırlanan emniyet ile ilgili bilgileri (hazırlama bakınız F) Servis Emniyet Sorumluları) Emniyet Yönetim Sistemi Müdürüne iletmek (örneğin; ölçüm protokolleri, araç genel kontrol listeleri, araç bakım planları, doldurulmuş kontrol listeleri, görev planları). 4. Kendi faaliyet alanında emniyetle ilgili olayları araştırmak ve Emniyet Yönetim Sistemi Müdürü ile birlikte uygun tedbirleri almak. 5. Emniyet Yönetimi El Kitabında belirtilen servisi ile ilgili emniyet süreçlerine uyulmasını sürekli denetlemek ve tespit edilen sapmanın türü ve kapsamı hakkında Emniyet Yönetim Sistemi Müdürünü bilgilendirerek gerektiğinde emniyeti arttırıcı önlemleri Emniyet Yönetim Sistemi Müdürüne önermek. 6. Personelinin görevini yerine getirmemesinden ve diğer olaylardan kaynaklanan demiryolu işletmesinin emniyetini kısıtlayıcı durumlarda servisi ile ilgili emniyeti koruyucu önlemleri aldırmak ve Emniyet Yönetim Sistemi Müdürüne bildirmek. 7. Servisi ile ilgili emniyet konusunda kendini geliştirmek ve bilgisini güncel seviyede tutmak.

51 EMNİYET ORGANİZASYONU ORGANİZASYON YAPISI Sayfa 51/350 Demiryolu İşletmesi İle İlgili Yetkileri 1. Emniyet Yönetim Sistemi El Kitabında tanımlanan emniyet süreçlerinin kendi servisinde uygulanması için talimat vermek. Emniyetle İlgili Sorumlulukları 1. Emniyet Yönetim Sistemi El Kitabında tanımlanan emniyet süreçlerinin kendi servisinde uygulanmasından ve Emniyet Yönetim Sistemi Müdürü tarafından kendisine aktarılan emniyetle ilgili konulardan sorumludur. Bu sorumluluk kendi servisinde görevlere dayalı olarak en alt kademeye kadar aktarılır. F) SERVİS EMNİYET SORUMLULARI Her Servis Müdürü kendi servisinde Emniyet Yönetim Sistemi Müdürünün uygun görüşüyle bir Emniyet Sorumlusu atar. Bu Emniyet Sorumluları Emniyet Yönetim Sistemi Müdürünü kendi servisleriyle ilgili konularda destekler. Emniyet Sorumlusu, hem kendi servisinde Servis Müdürünün vereceği asli görevleri yerine getirir, hem de Emniyet Yönetim Sistemi Müdürü tarafından verilen emniyetle ilgili görevleri yerine getirir. Ancak Servis Müdürü tarafından verilen görevler emniyetle ilgili görevlerini aksatacak yoğunlukta olamaz. Emniyetle İlgili Görevleri 1. Emniyet Yönetim Sistemi Müdürünün ve Servis Müdürünün talimatlarını yerine getirmek. 2. Emniyet Yönetim Sistemi Müdürü tarafından talep edilen emniyetle ilgili bilgileri hazırlamak (örneğin; ölçüm protokolleri, araç genel kontrol listeleri, araç bakım planları, doldurulmuş kontrol listeleri, görev planları) (İleten ilgili Servis Müdürüdür). 3. Emniyet Yönetim Sistemi Müdürünün Emniyet Yönetim Sistemi çerçevesinde kendisine aktardığı görevleri yerine getirmek. 4. Kendi servisi ile ilgili emniyet konusunda kendini geliştirmek ve bilgisini güncel seviyede tutmak. Demiryolu İşletmesi İle İlgili Yetkileri 1. Emniyeti olumsuz etkileyen olaylarda önceden belirlenmiş önlemleri uygulamak. Emniyetle İlgili Sorumlulukları 1. Emniyet Yönetim Sistemi El Kitabında tanımlanan emniyet süreçlerinin kendi servisinde uygulanmasından ve Emniyet Yönetim Sistemi Müdürü tarafından kendisine aktarılan emniyetle ilgili konulardan sorumludur.

52 EMNİYET ORGANİZASYONU ORGANİZASYON YAPISI Sayfa 52/350 G) TCDD-YHT-TRAFİK KONTROLÖRÜ TCDD-YHT Trafik Kontrolörü, TCDD-YHT işletmesinin emniyetli kumandasından sorumludur. Ayrıca YHT setlerinin kullandığı konvansiyonel hatlara giriş ve çıkışlarda Konvansiyonel Trafik Kontrolörü ile de irtibat halindedir. YHT hatlarında ve YHT setlerinin kullandığı konvansiyonel hatlarda meydana gelen olumsuz bir durumda ilk iletişim noktası olduğundan dolayı emniyet açısından kritik bir konumu vardır. Bu nedenle Emniyet Yönetim Sistemi Müdürü ile sıkı ve yoğun bir işbirliği içinde olmalıdır. Emniyetle İlgili Görevleri 1. Normal işletme şartları altında emniyetli bir TCDD-YHT İşletmesine kumanda etmek. 2. Emniyet Yönetim Sistemi Müdürünün ve Servis Müdürünün talimatlarını yerine getirmek. 3. TCDD-YHT, demiryolu işletmesinin emniyetini olumsuz etkileyen arıza durumlarında emniyetli bir TCDD-YHT İşletmesine kumanda etmek. 4. Kaza, arıza, ramak kala kaza ve diğer tehlikeli olayların kaydını tutmak. 5. Tren trafiğini tehlikeye sokmadan hatta giriş-çıkış izni vermek ve kaydını tutmak. 6. Geçiş bölgesinden sorumlu Konvansiyonel Trafik Kontrolörü ile iletişim kurarak konvansiyonel hattan yüksek hızlı tren hattına ve yüksek hızlı tren hattından konvansiyonel hatta emniyetli geçişi düzenlemek. 7. TCDD-YHT setlerinin kullandığı hatlardaki (YHT ve konvansiyonel) kaza ve tehlikeli olay durumlarında ilk iletişimlerin koordinasyonunu sağlamak. 8. TCDD-YHT tren işletmeciliğindeki düzensizlikleri gecikmeksizin Emniyet Yönetim Sistemi Müdürüne bildirmek. 9. Kendi görevi ile ilgili emniyet konusunda kendini geliştirmek ve bilgisini güncel seviyede tutmak. Demiryolu İşletmesi İle İlgili Yetkileri 1. Emniyeti olumsuz etkileyen olaylarda önceden belirlenmiş önlemleri uygulamak (tehlike durumunda tren işletmesini durdurmak veya kısıtlamak dâhil). Emniyetle İlgili Sorumlulukları 1. Normal ve arıza şartları altında TCDD-YHT tren trafiğini emniyetli şekilde kumanda etmek. 2. Geçiş bölgesinden sorumlu Konvansiyonel Trafik Kontrolörü ile iletişim kurarak konvansiyonel hattan yüksek hızlı tren hattına ve yüksek hızlı tren hattından konvansiyonel hatta emniyetli geçişi düzenlemek. 3. TCDD-YHT setlerinin kullandığı hatlardaki (YHT ve konvansiyonel) kaza ve tehlikeli olay durumlarında ilk iletişimlerin koordinasyonunu sağlamak.

53 EMNİYET ORGANİZASYONU ORGANİZASYON YAPISI Sayfa 53/ Acil Durum Eylem Planlarında kendisine verilen görevleri yerine getirmek. H) TELEKOMAND ŞEFİ Emniyetle İlgili Görevleri 1. Katener hattının elektriğini emniyetli bir şekilde kesmek ve elektriği vermek. 2. Emniyet Yönetim Sistemi Müdürünün ve Servis Müdürünün talimatlarını yerine getirmek ve verdiği bilgilere riayet etmek. 3. Emniyet konusunda kendisini geliştirmek ve kendi görev alanında bilgisini güncel seviyede tutmak. Demiryolu İşletmesi İle İlgili Yetkileri - Emniyetle İlgili Sorumlulukları 1. Talep edildiğinde veya arıza tespit edildiğinde elektriği kesmek. İ) MAKİNİST Emniyetle İlgili Görevleri 1. Demiryolu araçlarını ilgili yönetmelikler ve düzenlemeleri dikkate alarak kullanmak ve idare etmek. 2. Emniyet Yönetim Sistemi Müdürünün ve Amirinin talimatlarını yerine getirmek ve verdiği bilgilere riayet etmek. 3. Acil Durum Eylem Planlarında kendisine aktarılan görevleri yerine getirmek. 4. TCDD-YHT tren seferi esnasında tespit ettiği düzensizlikleri ve arızaları bildirmek. 5. Hat bilgi seviyesini kendi kendine kontrol etmek. 6. Kendi alanında emniyet konusunda kendisini geliştirmek ve bilgisini güncel seviyede tutmak. Demiryolu İşletmesi İle İlgili Yetkileri 1. Tehlike durumunda acil olarak durmak için karar yetkisi vardır. Emniyetle İlgili Sorumlulukları 1. Tren seferini emniyetli yürütmek.

54 EMNİYET ORGANİZASYONU ORGANİZASYON YAPISI Sayfa 54/350 J) EMNİYET GÖREVLİSİ Emniyetle İlgili Görevleri 1. Çalışma sahasının emniyeti ve zayiatları (personel ve malzeme zayiatlarını) önlemek için hat sahasındaki çalışmaların gözetimi. Görevi ayrı bir talimatta tanımlanır. Demiryolu İşletmesi İle İlgili Yetkileri - Emniyetle İlgili Sorumlulukları 1. Kendisine özel talimatlarla aktarılan görevleri yerine getirmek. K) YÜKLENİCİLER (HARİCİ ÇALIŞAN) Emniyetle İlgili Görevleri 1. TCDD-YHT tarafından sözleşme ile kendilerine aktarılan hizmetleri emniyet odaklı olarak yerine getirmek. 2. Servis Müdürleri veya Emniyet Yönetim Sistemi Müdürü tarafından verilen talimatlara uymak. 3. Düzensizlikleri ve arızaları bildirmek. 4. Emniyet Yönetim Sistemi Müdürü tarafından talep edilen (sözleşme ile kararlaştırılmış olan) emniyetle ilgili bilgileri hazırlamak ve kullanıma sunmak. (HotBox verileri, ETCS verileri vs.) Demiryolu İşletmesi İle İlgili Yetkileri - Emniyetle İlgili Sorumlulukları 1. Kendisine sözleşmeyle ve/veya özel talimatlarla aktarılan görevleri yerine getirmek.

55 EMNİYETİN KORUNMASI EMNİYET HEDEFLERİ Sayfa 55/350 4 EMNİYETİN KORUNMASI 4.1 EMNİYET HEDEFLERİ Bu konuyla ilgili 2004/49/EC Direktifine yönelik referans listesi (1169/2010 & 1158/2010) EK A dabulunmaktadır. Aşağıdaki bölümlerde AB-taleplerinin yerine getirilebilmesi için, metotların TCDD-YHT de nasıl ve ne şekilde uygulanacağı açıklanmıştır. TCDD-YHT nin emniyet hedefleri her yıl TCDD-YHT nin emniyet verilerinden türetilir ve emniyet raporunda emniyet verileri ile birlikte doküman haline getirilir (Şekil 4-1 bu durumu açıklamaktadır). Emniyet raporunun içeriği, Emniyet Yönetim Sistemi Müdürü tarafından TCDD Yönetimi ile beraber çalışarak yönetim değerlendirmesi çerçevesinde (bakınız: Yönetim Değerlendirmesi) hazırlanır. Böylelikle işletme emniyetinin kademeli artışına aşağıdaki şekilde katkıda bulunur. 1. Geçmişte alınan önlemlerin etkinliğinin TCDD-YHT deki güncel emniyet durumu ile kıyaslanması, 2. Görevler, önlemler (burada söz konusu olan düzensizliklerden (bakınız: 140), kazalardan veya ramak kala kazalardan sonra alınan kısa vadeli önlemler değildir; bilakis uzun vadeli stratejik veya organizasyonel önlemlerdir.) ve hedefler tespit edilir. Ayrıca emniyet hedeflerine ulaşmak için gerekli kaynaklar (finans ve insan) tespit edilir. TCDD-YHT tarafından hazırlanan emniyet raporu (bakınız: Emniyet Raporu) yapısal ve içerik olarak AB nin direktiflerine dayanır (AB direktifi 2004/49/EC ye göre). Emniyet raporunun ana içerikleri aşağıdaki gibidir: Kuruma özgü emniyet hedeflerine nasıl ulaşılacağı konusunda bilgiler, CSI ın gelişimi hakkında bilgiler (Cetvel 4-1) (YHT için bunlar gerekli olduğu takdirde), Dâhili (iç) emniyet kontrollerinin sonuçları (örneğin: denetimler), Demiryolu işletmesinin ya da alt yapı işletmesinin emniyet makamları için ehemmiyetli olabilecek kusurları ve arızaları hakkında bilgiler.

56 Kaza sonuçları ile ilgili göstergeler Kaza ile ilgili göstergeler EMNİYETİN KORUNMASI EMNİYET HEDEFLERİ Sayfa 56/350 Demiryolu Düzenleme Genel Müdürlüğünün düzenlemeleri yürürlüğe girdikten sonra, denetim makamının şartlarının yerine getirilebilmesi amacıyla emniyet raporunun yapısı ve içeriği değişen kanuni şartlara uygun hale getirilecektir. Cetvel 4-1: AB Direktifi 2004/49/EC ye göre ortak emniyet göstergeleri Ortak Emniyet Göstergeleri (Common Safety Indicators (CSI)) [Yandaki kaza türlerine göre tasnif edilmiş olarak kazaların toplam sayısı ve (katedilen tren kilometresine dayalı olarak) ortalama sayısı] Gabari alanındaki engellere çarpmalar dâhil olmak üzere tren çarpışmaları Tren derayları Hemzemin geçitlerdeki kazalar (yayaların iştirak ettiği kazalar dâhil olmak üzere) Hareket halinde bulunan demiryolu araçlarının neden olduğu insanların zarar gördüğü kazalar (intiharlar hariç) İntiharlar Araç yangınları Diğer kazalar [Her bir kaza türüne göre tasnif edilmiş olarak ağır yaralıların ve ölenlerin toplam sayısı ve (katedilen tren kilometresine dayalı olarak) ortalama sayısı] Yolcular (toplam şahıs (yolcu) kilometresine oranla da) Yüklenici personeli dâhil olmak üzere görevliler Hemzemin geçit kullanıcıları Demiryolu tesislerindeki yetkisiz kişiler Diğer şahıslar [Yandaki maliyetlerin mümkün olduğunca hesaplanacağı ve dâhil edileceği tüm kazaların toplam maliyeti ve (katedilen tren kilometresi başına) Ölü ve yaralılar için Yolcuların, personelin veya üçüncü şahısların mallarının (eşyalarının) kaybedilmesinin veya zarar görmesinin telafisine yönelik maliyetler (çevreye

57 Altyapının teknik emniyeti ve uygulanması ile ilgili göstergeler EMNİYETİN KORUNMASI EMNİYET HEDEFLERİ Sayfa 57/350 Ortak Emniyet Göstergeleri (Common Safety Indicators (CSI)) ortalama maliyeti] verilen zararlarla bağlantılı masraflar dâhil olmak üzere) Zarar görmüş araçların ve demiryolu tesislerinin değiştirilmesi veya onarımı için Trafikteki tehirler, arızalar ve güzergâh değişimleri için (personel için ek masraflar ve gelecekteki gelir kaybı da dâhil olmak üzere) Personel ve yüklenicilerın kaza yüzünden ifa edemedikleri çalışma saatlerinin toplamı ve (ifa edilen çalışma saatlerine dayalı olarak) ortalaması Otomatik tren emniyeti ile (ATP) işletilen hatların yüzdesel payı, İşletmeye hazır ATP- Sistemlerinin kullanımı altında katedilen tren kilometresinin yüzdesel payı Hemzemin geçit sayısı (toplam ve hat kilometresi başına). Otomatik veya manüel korumalı hemzein geçitlerin yüzdesel oranı.

58 Emniyet yönetimi ile ilgili göstergeler EMNİYETİN KORUNMASI EMNİYET HEDEFLERİ Sayfa 58/350 Ortak Emniyet Göstergeleri (Common Safety Indicators (CSI)) Alt yapı yöneticileri ve demiryolu işletmeleri tarafından Emniyet Yönetim Sisteminin dokümanlarına göre tatbik edilmiş olan iç denetimler. Tatbik edilen iç denetimlerin toplam sayısı ve bu sayının öngörülen (ve/veya planlanan) denetimlere kıyasla yüzdesel oranı.

59 EMNİYETİN KORUNMASI EMNİYET HEDEFLERİ Sayfa 59/350 1) Emniyet verilerinin derlenmesi 9) Verilerin etkinliğinin analizi Yıllık döngü 2) Verilerin değerlendirilmesi 8) Önlemlerin uygulanması 3) Emniyet hedeflerinin türetilmesi 7) Gerektiğinde önlemlerde değişikliğe gidilmesi 4) Dokümantasyon (emniyet raporunun hazırlanmasıyla) 6) Önlemlerin olası risklerinin tespiti ve değerlendirilmesi (risk analizi) 5) Önlemlerin türetilmesi Şekil 4-1: Emniyet hedefleri ile olan işlemler Aşağıdaki liste Şekil 4-1 i ayrıntılı olarak açıklamaktadır: 1) Emniyet verileri işletme yürütülürken aşağıdakiler vasıtasıyla oluşturulur: - Kaza, olay ve ramak kala kaza verileri - Bakım çalışmalarındaki veriler (örneğin: aks kırılmalarının sayısı) - Eğitim sonuçlarının analiz edilmesi vasıtasıyla edinilen veriler - Emniyet göstergelerine yönelik istatistiklerin oluşturulması vasıtasıyla (örneğin; sinyal ihlali, zorunlu frenleme vs.), vs. (bu konuda Veri Kaydı bölümüne ve TCDD-YHT deki emniyetle ilgili dokümanlar, veriler ve bilgiler ekine bakınız). 2) Tüm verilerin değerlendirilmesine istatistiklerin oluşturulması ve gidişatın yönünün (trend) analizi dahildir. Bu analizlerin sonuçları gerekli önlemlerin türetilmesi için temel oluşturur. (neticeler örneğin: göze çarpan sayıda aks kırılması, önceki yıla göre daha az sayıda ramak kala kaza, iyi eğitim sonuçları, ortalamanın çok üstünde kırmızı ışıkta geçiş, vs. olabilir.) (bakınız Bölüm

60 EMNİYETİN KORUNMASI EMNİYET HEDEFLERİ Sayfa 60/350 Nicel Emniyet Hedefleri ve Bölüm Nitel Emniyet Hedefleri); burada söz konusu olan düzensizliklerden (kıyas: Bölüm 6.1. Düzensizlikler), kazalardan veya ramak kala kazalardan sonra alınan kısa vadeli önlemler değildir; bilakis uzun vadeli stratejik veya organizasyonel önlemlerdir. 3) Kötü gidişatın yönünü değiştirmek ve emniyeti artırmak için yılda birkez emniyet hedefleri türetilir (bakınız Bölüm Nicel Emniyet Hedefleri ve Bölüm Nitel Emniyet Hedefleri). Hazırlanan emniyet hedefleri TCDD Yönetimi tarafından kabul edilir ve onaylanır. Zira önlemlerin uygulanması, kaynakların sağlanması ve emniyet hedeflerine ulaşmak TCDD Yönetiminin sorumluluğundadır. 4) Geçmiş yıldan elde edilen veriler ve gelecek yıl için emniyet hedefleri bir emniyet raporunda doküman haline getirilir. 5) Ayrıca elde edilen verilerden istenmeyen olayların nedenleri türetilir. Bu amaçla bir ağaç yapısı kullanılır (bakınız Şekil 4-3). Nedenlerden de önlemler belirlenir. Bu belirlenen önlemler gelecekte nedenleri ortadan kaldırmaya ve kararlaştırılan emniyet hedeflerine ulaşmaya destek olur. 6) Üç farklı önlem türü vardır - Mevcut olan bir metot veya sistem daha yoğun kullanılmalıdır (örneğin: eğitimler, sıklaştırılmış bakım periyodu, vs.). - Mevcut olan bir metot veya sistem değiştirilmelidir (ortam şartlarındaki değişiklikler de buna dâhildir) (örneğin: makinistlerin eğitim içerikleri, teknik sistemlerin kullanım şartlarındaki değişiklikler, vs.). - Yeni bir metot veya sistem uygulamaya alınmalıdır (örneğin: yeni makas motoru, yeni işletme süreçleri, vs.). Son iki durumda önlemler uygulamaya alınmadan önce, bu önlemlerden ortaya çıkabilecek riskler analiz edilir ve değerlendirilir. (bakınız: Bölüm Değişikliklerdeki Risk Tahmini). 7) Risk değerlendirmesinin neticesine göre önlemlerde uyarlama yapılır ve risk analizi tekrar tatbik edilir (bakınız: Bölüm Değişikliklerdeki Risk Tahmini). 8) Önlemler uygulamaya alınır. 9) Önlemler uygulandıktan sonra bu önlemlerin etkinliği gözden geçirilir. (örneğin: sıklaştırılan bakım periyotları, aks kırılma adedini azalttı mı?). Bunun için 1, 2 ve 4 numaralı adımlar tekrarlanır. Eğer önlem etkin değilse, döngünün geri kalanı da etkin değildir.

61 EMNİYETİN KORUNMASI EMNİYET HEDEFLERİ Sayfa 61/ EMNİYET HEDEFLERİNİN İÇERİĞİ Emniyet hedeflerinin içeriğine aşağıdakilerin etkisi vardır: Önceki yılların emniyet raporlarındaki veriler, İşletmedeki olaylar (bunlar özellikle düzensizlikler, risk yönetimi ve hata yönetimi süreçlerinin verileridir), Güncel teknolojik durum, Orta vadeli kaynak mevcudiyeti ve Bağlı olunan şartlardaki değişiklikler (örneğin: değişen mevzuatlar, vs.) Şekil 4-2 emniyet hedeflerinin ne şekilde türetildiğini göstermektedir. Bütün bir yıl için derlenen (girilen) olaylar, türetmenin temelini oluşturur. Türetmeye örneğin kaynak mevcudiyeti, geçmiş emniyet raporları, çevresel değişiklikler, vs. vasıtasıyla etki edilir. Girilen olaylar Emniyet hedeflerinin türetilmesi Kaynak mevcudiyeti Geçmiş emniyet raporları Çevresel değişiklikler Emniyet hedefi Şekil 4-2: Emniyet hedeflerinin türetilmesi Derlenmiş olan olağandışı olaylardan emniyet hedeflerinin türetilmesi, özel sebeplerden genel sebebe doğru gidişatı gösteren ağaç şeklindeki (yapısal olarak tehlike ağacı ile karşılaştırılabilecek olan) görünümün (bakınız Şekil 4-3) yardımı ile gerçekleşir (bakınız Risk Yönetimi Kılavuzu). Listelenen olayların sayısı daima katedilen tren kilometresine dayalıdır. Bu şekilde her olay istenilen ayrıntıda ve şekilde dikkate alınabilir.

62 EMNİYETİN KORUNMASI EMNİYET HEDEFLERİ Sayfa 62/350 Aks kırılması... teknik Tekerlek kırılması... Deray insani Makinist Trafik kontrolörü Kaza harici faktörler... teknik Çarpışma insani harici faktörler Şekil 4-3: Ağaç yapısının yardımıyla emniyet hedeflerinin türetilmesi Emniyet hedefleri hem safety kavram alanını (bunlar sistemden kaynaklanan tehlikelerdir (örneğin: kusurlu bakım)) hem de security kavram alanını (bunlar sisteme etki eden tehlikelerdir (örneğin: sabotaj)) kapsar (bakınız Şekil 4-4). Çevre Security (Sisteme karşı olan etkilerden korunma) Sistem Safety (Sistemin etkilerine karşı korunma) Şekil 4-4: Security ve Safety sınırları

63 EMNİYETİN KORUNMASI EMNİYET HEDEFLERİ Sayfa 63/ NİCEL EMNİYET HEDEFLERİ Nicel emniyet hedeflerine genel bakış (bakınız Cetvel 4-2), 2004/49/EC Ek I, 2010/409/EC ve 2009/460/EC de belirtilmiş olan Ortak Emniyet Göstergelerini (CSI - Common Safety Indicators) ve Ortak Emniyet Hedeflerini (CST - Common Safety Targets) temel almaktadır. Nicel emniyet hedeflerinin ölçü birimi, katedilen tren kilometresi başına sapma (olay) olarak belirtilir. Zira yalnızca bu şekilde değerlerin yıllar içerisindeki gelişimi anlaşılır bir şekilde tasvir edilebilir ve kıyaslanabilir. Örneğin yapılan toplam tren kilometresi azalıyorsa, sapmalar da (olaylar da) azalmalıdır. Bunun dışındaki durumlar azalan bir işletme emniyeti göstergesidir. Nicel emniyet hedeflerinin türetilmesi Cetvel 4-2 Cetvelinin prensibini takip eder (Burada cetvelin sadece bir kısmı bulunmakta olup cetvelin tamamı ekte bulunmaktadır). Aşağıdaki veriler cetvelde bulunmaktadır (soldan sağa doğru): 1. Servis : Emniyet verilerinin ilgili olduğu servisler. 2. Emniyet hedefleri kategorisi ve her katedilen bir milyon km için olay sayısı a. Mevcut yıl dâhil son beş yıl : Mevcut yıla ve ondan önceki dört yıla ait yıl içinde yapılan toplam tren kilometrelerine göre ağırlıklandırılmış tehlikeli olaylar bulunur. b. Bir sonraki yılın ortalaması : Değerler bir sonraki yılın emniyet hedefleri için önerilerdir. Geçmiş dört yılın ve güncel yılın ortalama değerinden oluşturulur. Gelecek yılda en azından bu değerlere ulaşılması gereklidir. Yani bu değerler gelecek yılın nicel emniyet hedeflerini oluştururlar. Bu metot vasıtasıyla emniyet seviyesi en azından aynı düzeyde kalır ya da adım adım artırılır. c. YHT: I. Zarar gören üçüncü şahıslar: Yapılan toplam tren kilometresi başına yaralanan şahıs oranı girilir. ((Yaralı sayısı/tren kilometresi)*1 milyon)) i) Ölümler: Yıl içerisindeki toplam ölüm sayısı girilir. ii) iii) Ağır yaralanmalar: Yıl içerisindeki toplam ağır yaralı sayısı girilir. Hafif yaralanmalar: Yıl içerisindeki toplam hafif yaralı sayısı girilir.

64 EMNİYETİN KORUNMASI EMNİYET HEDEFLERİ Sayfa 64/350 II. İş kazaları: Yapılan toplam tren kilometresi başına iş kazalarına maruz kalan şahıs oranı girilir. ((İş kazası/tren kilometresi)*1 milyon)) i) Ölümler: Yıl içerisindeki toplam ölüm sayısı girilir. ii) iii) Ağır yaralanmalar: Yıl içerisindeki toplam ağır yaralı sayısı girilir. Hafif yaralanmalar: Yıl içerisindeki toplam hafif yaralı sayısı girilir 3. Olayların sayısı ve sebepleri : Mevcut yıl dâhil son beş yıl için; 2.a) altında tasvir edilen olaylar alt kategorilere ayrılmış olarak gösterilir. Yeterli ayrıntıda bir kademeye ulaşıncaya kadar, her bir emniyet hedefi kategorisi (genelde üç defa alt kategorilere ayrıştırma yapılır) istenilen alt kademe seviyesine kadar indirgenir. YHT Bölge Müdürlüğü içerisinde yapılan soruşturmaların raporlarından ve ilgili YHT Servisleri tarafından aylık olarak Emniyet Yönetim Sistemi Müdürlüğüne iletilen verilerden yararlanarak Emniyet Yönetim Sistemi Müdürlüğü tarafından Ekteki tabloya girilir. Bu veriler Emniyet Yönetim Sistemi Müdürü tarafından yıllık olarak düzenlenir. 4. Tehlike potansiyeli : Bu sütun kademelerde belirtilen olaylar sonucu hangi tehlike veya tehlikelerin meydana gelebileceğini belirtmek için kullanılır. 5. Toplam tren kilometresi : Mevcut yıl dâhil son beş yıldaki yıllık toplam tren kilometreleri girilir. Bu değer cetveldeki verilerin karşılaştırılabilir olması için kullanılır. Eğer yapılan toplam tren kilometresi azalıyorsa, olaylar da azalmalıdır. Cetvel 4-2: Derlenen verilerden emniyet hedeflerinin türetilmesi

65 EMNİYETİN KORUNMASI EMNİYET HEDEFLERİ Sayfa 65/ NİTEL EMNİYET HEDEFLERİ Nicel emniyet hedeflerinin ölçü birimleri az miktarda değişirken (bu sayede değer değişimleri/eğilimler daha iyi analiz edilebilir), birçok nitel emniyet hedefi her yıl birbirinden farklı gelişim gösterir (örneğin: yangından korunma eğitimlerinin arttırılması, Emniyet Yönetim Sisteminin benimsenmesi, emniyet bilincinin artması, emniyet tesislerine yönelik vandalizmin (zarar vermenin) azalması, vs.). Nitel emniyet hedeflerinin bu bireysel (birbirinden farklı) gelişimi nedeniyle, birçok durumda doğrudan güncel mevcut kusurlara yönelik hareket edilebilir EMNİYET HEDEFLERİNE ULAŞILMASI İÇİN ÖNLEMLER Emniyet Yönetim Sistemi Müdürü, belirlediği emniyet hedefleri taslağını TCDD yönetimi ile görüşerek kesinleştirdikten sonra yıllık olarak belirlenen bu emniyet hedeflerine ulaşmak için detay önlemleri de üretir ve emniyet raporu olarak TCDD yönetimine sunar (Bakınız: Emniyet Hedeflerinin Oluşturulması Kılavuzu). Bu önlemler ile emniyet hedeflerine ulaşılması amaçlanır. Ayrıca sürekli iyileştirme sürecine dayalı olarak da yıl boyunca önlemler alınır (bakınız Bölüm 2.6. Sürekli İyileştirme). Emniyet Raporu TCDD Yönetimi tarafından her yılın Ekim ayı sonuna kadar onaylanır. Emniyet hedeflerine ulaşmak için gereken önlemlerin zamanında alınması için kaynak tahsisi gerekiyorsa bir sonraki yılın bütçesine ilgili kaynak TCDD Yönetimi tarafından tahsis edilir. Emniyet Yönetim Sistemi Müdürü Emniyet Raporunda belirlenmiş olan önlemler konusunda ilgili birimleri yazılı olarak bilgilendirir. İlgili birimler bu önlemleri almakla yükümlüdürler. Emniyet Yönetim Sistemi Müdürü ilgili birimlerden gelen aylık ilerleme raporlarıyla önlemlerin uygulanıp uygulanmadığını denetler. Emniyet hedefleri birbirinden çok farklı olduğundan, bu hedeflere ulaşmak için gerekli önlemler yıldan yıla değişebilir. Örnek olarak aşağıdaki önlemler belirtilmiştir: Personel eğitimleri Ek teknik sistemlerin kurulması Artan kaza sıklığına sahip hemzemin geçitlerde yapısal değişiklikler Emniyet hedeflerine ulaşılmasına yönelik güncel önlemler, güncel emniyet raporunda (ilk Emniyet Raporu EYS uygulamaya alındıktan bir yıl sonra yazılacaktır) görülebilir. Önlemlerin uygulanmasının ve etkinliğinin denetiminden buna bağlı olarak da hedeflere ulaşılmasından Emniyet Yönetim Sistemi Müdürü sorumludur. Eğer Emniyet Yönetim

66 EMNİYETİN KORUNMASI KANUNİ VE DÜZENLEYİCİ ŞARTLAR / YÖNETMELİKLER Sayfa 66/350 Sistemi Müdürü önlemlerin uygulanmadığını veya etkin olmadığını gösteren problemleri tespit ederse, bu durumu tüm ilgili taraflara ve TCDD-Yönetimine yazılı olarak bildirir. Ayrıca sorunun ortadan kaldırılması amacıyla bir çalışma grubunu oluşturur. Alınan kararlar tutanakla tespit edilir. 4.2 KANUNİ VE DÜZENLEYİCİ ŞARTLAR / YÖNETMELİKLER TCDD-YHT nin Emniyet Yönetim Sistemi için önemi olan tüm kanuni ve düzenleyici şartlar /yönetmelikler (emniyet süreçleri de dâhil olmak üzere) Yönetmelik listesi isimli ekten alınabilir.

67 EMNİYETİN KORUNMASI DEĞİŞİKLİK YÖNETİMİ Sayfa 67/ DEĞİŞİKLİK YÖNETİMİ TCDD-YHT nin Emniyet Yönetim Sistemi, sürekli olarak değişiklik süreçlerine bağımlıdır. Bu değişiklik süreçleri birçok sebepten dolayı (bakınız Bölüm Değişiklik İhtiyacının Tespiti / Teşhisi) tetiklenir (harekete geçirilir). Sonuç olarak teknik, işletmesel ya da organizasyonel değişiklikler ortaya çıkabilir. Değişiklik tipinden bağımsız olarak değişiklik vasıtasıyla oluşan risklerin değerlendirilmesi ve dokümanların ve/veya süreçlerin/metotların uyarlanması ihtiyacı ortaya çıkar. Dokümanların revizyonu/uyarlanması kapsamında tüm değişikliklerin açık olarak belirtilmesi ve ilgili dokümanın yalnızca en güncel sürümünün dolaşımda olmasının sağlanması mutlaka gereklidir (bakınız Bölüm 4.4. Dökümantasyon Yönetimi). TCDD-YHT deki değişiklik yönetiminin, uyulması gereken ve risk yönetimiyle yakın ilişki içerisinde bulunan bağlayıcı adımları aşağıdakilerdir: 1. Değişiklik ihtiyacının tespiti/tanımlanması (bakınız Bölüm 4.3.1) 2. Ortaya çıkan risklerin değerlendirilmesi (bakınız Bölüm ) 3. Önlemlerin belirlenmesi ve uygulanması (bakınız Bölüm ) 4. Değişikliğin duyurulması (bakınız Bölüm ) 5. Önlemlerin etkinliğinin kontrolü (bakınız Bölüm ) Her bir adım takip eden bölümlerde ve 2.5. Genel Risk Yönetimi bölümünde ayrıntılı olarak açıklanacaktır.

68 EMNİYETİN KORUNMASI DEĞİŞİKLİK YÖNETİMİ Sayfa 68/ DEĞİŞİKLİK İHTİYACININ TESPİTİ/TEŞHİSİ Değişikliklerin teşhisi, sistematik bir değişiklik yönetiminin oluşturulması için temel şarttır. TCDD-YHT deki değişiklik yönetiminin tetikleyicileri (değişiklik yönetimini harekete geçirenler) aşağıda belirtilen kategoriler altında toplanmıştır: 1. Çevresel değişiklikler (yönetmelikler, standartlar, kanunlar) (bakınız Bölüm ) 2. Dâhili sebeplerden kaynaklanan değişiklikler a. Meydana gelen olayların değerlendirilmesi, b. Bir Servis Müdürünün, Emniyet Yönetim Sistemi Müdürünün, üst yönetimin talimatları (örneğin: işletmenin türü ve kapsamı, dâhili organizasyon yapılarında değişiklik ya da yeni fonksiyonların entegrasyonu, vs.), c. Düzenli iç gözden geçirmelerin/denetimlerin (bakınız Bölüm 4.9. Denetleme) ve yönetim değerlendirmelerinin sonuçları, d. Harici işbirliği ortaklarıyla ya da hizmet sağlayıcılarla/yüklenicilerle yürütülen ortak çalışmalarda 3. Harici sebeplerden kaynaklanan değişiklikler a. Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığının talimatları, b. Demiryolu işletmesine iştirak eden üçüncü şahıslardaki TCDD-YHT ye etkisi olan değişiklikler 4. Teknik değişiklikler a. Yeni/değişen araçların ya da araç parçalarının kullanılması, b. Bakım önlemlerinde değişiklik yapılması, c. Alt yapı değişiklikleri Belirtilen değişiklik ihtiyaçlarının tespit edilmesinden her TCDD-YHT çalışanı, kendi çalışma sahasında sorumludur. Ayrıca bu konuda bildirmek daha iyi hale getirmek ödüllendirilmek temel prensibi geçerlidir.

69 Cetvel 4-3 EMNİYETİN KORUNMASI DEĞİŞİKLİK YÖNETİMİ Sayfa 69/ ÇEVRESEL DEĞİŞİKLİKLER Bu konuyla ilgili 2004/49/EC Direktifine yönelik referans listesi (1169/2010 & 1158/2010) EK A dabulunmaktadır. Aşağıdaki bölümlerde AB-taleplerinin yerine getirilebilmesi için, metotların TCDD-YHT de nasıl ve ne şekilde uygulanacağı açıklanmıştır. Süreç akış diyagramı ve Metot: Çevresel değişiklik TCDD-YHT, sürekli değişen bir çevrenin (düzenlemelerin) etkisi altındadır. İşletmenin emniyetini değişen şartlar altında da sağlayabilmek için, TCDD-YHT de bir çevresel değişiklik yönetimi bulunmaktadır. Bu çevresel değişiklik yönetimi TCDD-YHT işletmesini çevreye uygun hale getirir ÇEVRESEL DEĞİŞİKLİKLERİN TESPİT EDİLMESİ Çevresel değişikliklerin tespit edilmesinden Bölge Müdürü, Emniyet Yönetim Sistemi Müdürü ve Servis Müdürleri sorumludur. İşletmedeki ve işletme dışındaki düzenli toplantılar, mesleki literatürün araştırılması ve teknik bilgi organizasyonlarına katılım ile kendi sorumluluk alanlarındaki çevresel değişiklikleri tespit ederler. Cetvel 4-4 de listelenen araştırma kaynakları, sorumlular tarafından (veya görevlendirdikleri ehil personel (örneğin: servislerin Emniyet Sorumluları) tarafından) ayda en az bir kez kendi yetki alanlarındaki YHT yi ilgilendiren ve emniyeti etkileyici değişiklikler açısından gözden geçirilir.

70 EMNİYETİN KORUNMASI DEĞİŞİKLİK YÖNETİMİ Sayfa 70/350 Cetvel 4-4: Çevresel değişikliklerin araştırılması Check listesindeki araştırma kaynakları Kaynak ERA [Yetki alanı: sorumlu] Organizasyon, yönetim: Bölge Müdürü İşletmesel emniyet: Emniyet Yönetim Sistemi Müdürü Yol emniyeti: Yol Servisi Müdürü Araç emniyeti: Cer Servisi Müdürü Tesislerin emniyeti: Tesisler Servisi Müdürü Yolcu emniyeti: Yolcu Servisi Müdürü İş güvenliği & personel emniyeti: Personel ve İdari İşler Servisi Müdürü UIC Organizasyon: Bölge Müdürü İşletmesel emniyet: Emniyet Yönetim Sistemi Müdürü Yol emniyeti: Yol Servisi Müdürü Araç emniyeti: Cer Servisi Müdürü Tesislerin emniyeti: Tesisler Servisi Müdürü Yolcu emniyeti: Yolcu Servisi Müdürü?????? Eğer bir sorumlu tarafından çevresel değişiklik tespit edilirse, bu kişi konuyla ilgili tüm verileri toplar ve daha iyi anlaşılabilirlik ve daha sonraki işlemlerin yapılabilmesi için bu verileri düzenler ÖNLEMLERİN TESPİTİ VE RİSKLER AÇISINDAN ANALİZİ Demiryolu işletmesini doğrudan etkileyen çevresel değişiklikler olması durumunda Emniyet Yönetim Sistemi Müdürü (gerekirse ilgili servisle ve/veya Bölge Müdürü ile işbirliği içerisinde), çevresel değişiklik nedeniyle işletmede ortaya çıkabilecek riskleri analiz eder (bakınız: Bölüm Değişikliklerdeki Risk Tahmini).

71 EMNİYETİN KORUNMASI DEĞİŞİKLİK YÖNETİMİ Sayfa 71/350 Risk analizleri kapsamında kabul edilemez riskler olduğu görülürse, riski kabul edilebilir bir seviyeye çekebilecek önlemleri Emniyet Yönetim Sistemi Müdürü ve servisler beraberce belirlerler. Bu önlemler aşağıdakiler olabilir: - Eğitimler, - İşletmede değişiklikler (kısıtlamalar), - YHT dâhilinde organizasyonda yapısal değişiklikler, - Yeni doküman tipleri için yeni şablonların hazırlanması, vs. Önlemler sonucu Emniyet Yönetim Sisteminde uyarlama yapılması gerekli olabilir. Bu durum Emniyet Yönetim Sistemi Müdürü tarafından kontrol edilir ve uygulanır. Öte yandan eğer bir çevresel değişiklik yalnızca bir servisi ilgilendiriyorsa ve işletmesel etkileri yoksa risk analizi (örneğin: EN ya göre risk matrisinin kullanılmasıyla ( Risk Yönetimi Kılavuzu na bakınız)) ve risk azaltıcı önlemlerin türetilmesi doğrudan servisin Emniyet Sorumlusu tarafından tatbik edilir. Bu durumda tespit edilen uygulanması gereken önlemler, Emniyet Yönetim Sistemi Müdürünün serbest bırakması (izin vermesi) olmaksızın servisin ilgili çalışanlarına iletilebilir. Bu durumda Emniyet Yönetim Sistemi Müdürü yine de çevresel değişiklik sonucu yapılan uyarlama konusunda bilgilendirilmelidir ÖNLEMLERİN SERBEST BIRAKILMASI VE UYGULANMASI Bölüm de tatbik edilen kontroller pozitif bir netice verirse, Emniyet Yönetim Sistemi Müdürü önlemleri serbest bırakır (önlemlerin uygulanmasına izin verir) ve çevresel değişiklik sonucu güncelliğini yitiren dokümanların mevcut olup olmadığını kontrol eder. Eğer böyle bir durum söz konusu ise, doküman Dökümanların Oluşturulması veya Dökümanlarda Değişiklik Yapılması bölümüne göre ele alınır. İlgili çalışanlar, bilgi yönetiminin uygulanması ile Emniyet Yönetim Sistemi Müdürü tarafından bilgilendirilir (bakınız: Bölüm 4.5. Bilgi Yönetimi / İletişim). Önlemlerin servislerde uygulanmasından Servis Müdürleri sorumludur. Uygulama, Emniyet Yönetim Sistemi Müdürü tarafından yıllık denetimler kapsamında denetlenir (bakınız: Bölüm 4.9. Denetleme).

72 EMNİYETİN KORUNMASI DOKÜMANTASYON YÖNETİMİ Sayfa 72/ DOKÜMANTASYON YÖNETİMİ Bu konuyla ilgili 2004/49/EC Direktifine yönelik referans listesi (1169/2010 & 1158/2010) EK A dabulunmaktadır. Süreç akış diyagramı ve Metot: Dokümantasyon Dokümantasyon yönetimi EYS nin ayrılmaz bir parçasıdır. Bundan dolayı TCDD-YHT de bir dokümantasyon yönetimi uygulamaya alınmıştır. İçerisinde önemli bilgilerinin tutulduğu dokümanların ne şekilde kullanılacağı burada düzenlenmiştir. Dokümantasyon yönetimi ayrıca çok sayıdaki bilgilerin ve de TCDD-YHT içerisindeki iç içe geçmiş bilgilerin şeffaf ve düzenli şekilde tutulmasını sağlar. Aşağıdaki bölümde dokümanların derlenmesi, oluşturulması, kaydı, dokümanlarda değişiklik yapılması ve dokümanların kullanılması açıklanmaktadır. Telefon görüşmelerinin, sefer verilerinin, v.s. otomatik olarak kaydedilmesi de dokümantasyon yönetimine dâhildir. Kayıt sistemleri yüksek güvenlik şartlarına tabidirler ve bir çalışanın müdahalesine ihtiyaç duymazlar (kayıt yapılması, verilerin arşivlenmesi ve verilerin silinmesi tamamen otomatik olarak gerçekleşir). Bu nedenlerden dolayı bu tür verilerin dokümantasyonu Emniyet Yönetim Sisteminde genel hatlarıyla ele alınır. Her servis genel sürece uygun olarak iç işleyişlerini kendisi düzenler. Yalnızca verilerin hazırlanması ve ihtiyaç olduğunda kullanılması genel süreçte açıklanır TCDD-YHT DEKİ EMNİYETLE İLGİLİ DOKÜMANLAR Emniyetle ilgili dokümanlar, Emniyetle ilgili dokümanlar, bilgiler ve veriler başlıklı ekte belirtilmiş ve açıklanmıştır DOKÜMANLARIN DERLENMESİ Dokümanların derlenmesi, bilgi yönetimine (bakınız Bölüm BİLGİ YÖNETİMİ / ) ve de Dokümantasyonun süreç akış diyagramına ve metoduna göre gerçekleşir. Dokümanların derlenmesi denildiğinde yeni bir dokümanın güncel doküman mevcuduna dâhil edilmesi anlaşılır. Derleme esnasında doküman Emniyetle ilgili dokümanlar cetveline de (bakınız Ek Emniyetle ilgili dokümanlar, bilgiler ve veriler ) kayıt edilmelidir.

73 EMNİYETİN KORUNMASI DOKÜMANTASYON YÖNETİMİ Sayfa 73/ DOKÜMANLARIN OLUŞTURULMASI VEYA DOKÜMANLARDA DEĞİŞİKLİK YAPILMASI Emniyetle ilgili dokümanların oluşturulması veya bu dokümanlarda değişiklik yapılması için TCDD-YHT tarafından aşağıdaki belirtilen metot kullanılır. Bu metodun yardımıyla dokümanların şeffaflığı ve takibi sağlanır. Bu metodun beş temel adımı aşağıdaki gibidir: 1. DOKÜMANLARIN OLUŞTURULMASI VEYA DOKÜMANLARDA DEĞİŞİKLİK YAPILMASI Dokümanların oluşturulması veya dokümanlarda değişiklik yapılması Emniyetle ilgili dokümanlar, bilgiler ve veriler ekinde sorumlu olarak belirtilen TCDD-YHT çalışanları tarafından tatbik edilir. Her bir TCDD-YHT çalışanı dokümanlarda sözlü veya yazılı olarak değişiklik önerisinde bulunabilir ve bu değişiklik önerisini Emniyetle ilgili dokümanlar, bilgiler ve veriler ekinde tanımlı olan sorumluya iletir. Bu sorumlu kendi yetkisi dâhilindeyse değişikliği yapar, yetkisi dışında ise yani üst makam tarafından hazırlanmış bir doküman ise sadece değişiklik önerisini yapar. Onaylanmış değişiklik geri geldiğinde Emniyet Yönetim Sistemi Müdürü vasıtasıyla da hayata geçirilir. 2. DOKÜMANLARIN TEKNİK (MESLEKİ) VE İÇERİK OLARAK KONTROLÜ Emniyetle ilgili dokümanların teknik (mesleki) ve içerik olarak kontrolü ilgili bölümün bir çalışanı tarafından yapılır. Ayrıca ek olarak Emniyet Yönetim Sistemi Müdürü tarafından görev aktarımı yapılan ilgili servisteki Emniyet Sorumlusu tarafından da kontrol edilir. Emniyetle ilgili bilgilerin tüm personel grupları için anlaşılabilir şekilde doküman haline getirilmiş olmasına özellikle dikkat edilir. 3. DOKÜMANLARIN SERBEST BIRAKILMASI Genel geçerliliğe sahip emniyetle ilgili dokümanlar yalnızca Emniyet Yönetim Sistemi Müdürü tarafından serbest bırakılır. Bu yetki, yetki devri çerçevesinde TCDD-YHT çalışanlarına (örneğin servislerdeki ilgili Emniyet Sorumlularına) aktarılabilir. Emniyetle ilgili dokümanların serbest bırakılması hakkında Emniyet Yönetim Sistemi Müdürüne mutlaka bilgi verilmelidir. 4. DOKÜMANLARIN DAĞITIMI Doküman tüm ilgili personele ve kurumlara dağıtılır. Bu amaçla dokümana özgü dağıtıcı oluşturulur. Bu dağıtıcı, çeşitli doküman tiplerini önceden tanımlı alıcı gruplarına (dâhili ve/veya harici) tahsis eder. Bunun nasıl yapılacağı bilgi yönetiminde açıklanmıştır (bakınız: Bölüm BİLGİ YÖNETİMİ / ). 5. DOKÜMANLARIN SAKLANMASI Emniyetle ilgili dokümanların arşivlenmesi ve arşivlenmiş dokümanların takibi ilgili servislerde veya Emniyet Yönetim Sistemi Müdürlüğünde yapılır. Her

74 EMNİYETİN KORUNMASI DOKÜMANTASYON YÖNETİMİ Sayfa 74/350 durumda Emniyet Yönetim Sistemi Müdürlüğünün orijinal dokümana veya orijinal dokümanın bir kopyasına erişim imkânı vardır. Emniyetle ilgili dokümanların TCDD-YHT de izlenebilirliğini (geriye doğru takip dâhil) sağlamak için aşağıda belirtilen çizelgeler kullanılmaktadır: Doküman yönetim çizelgesi (bakınız Bölüm ) Doküman geçmişi çizelgesi (bakınız Bölüm ) Doküman bilgisi (bakınız Bölüm ) Çizelgeler, belirli bir kapsamı olan veya düzenli olarak değişiklik yapılan tüm dokümanlar üzerinde bulunur. Fakat bir dokümanda üç çizelge birden mutlaka bulunmak zorunda değildir. Doküman yönetim çizelgesi, doküman geçmişi çizelgesi ve doküman bilgisi aşağıdaki faydaları sağlar: Dokümanlar, önceden belirlenmiş tanımlı doküman tiplerine ayrıştırılır; Önceden tanımlı karakteristiklerin yardımı ile söz konusu doküman açık bir tasnif sınıfı edinir; Bilgilerdeki fazlalıklar (tekrarlanmalar), boşluklar, çelişkiler belirlenebilir ve engellenebilir; Daima güncel geçerli dokümanlar TCDD-YHT personelinin kullanımına sunulur DOKÜMAN YÖNETİM ÇİZELGESİ Doküman yönetim çizelgesi (bakınız Şekil 4-5) dokümanın ilk sayfasında bulunur. İçerisinde aşağıdaki bilgiler bulunur: - TOPLAM SAYFA ADEDİ - DOKÜMAN TİPİ Doküman tipi, dokümanı sınıflandırır. Bir dokümanın hangi kategoriye dâhil olduğu Cetvel 4-5 te belirtilen kısaltmalarla belirtilir. - DAĞITIMIN ADI Dağıtımın adı üzerinden, dokümanın iletilmesi gereken personel grubu belirlenir. - DOKÜMANDA YAPILAN SON DÜZENLEME HAKKINDAKİ BİLGİLER Bu sütuna son düzenlemeyi yapan kişinin ismi, düzenleme tarihi ve son düzenlemeyi yapan kişinin sicil numarası girilir.

75 EMNİYETİN KORUNMASI DOKÜMANTASYON YÖNETİMİ Sayfa 75/350 - DOKÜMANIN KONTROLÜ HAKKINDAKİ BİLGİLER Bu sütuna kontrolü yapan kişinin ismi, kontrol tarihi ve kontrolü yapan kişinin sicil numarası girilir. - DOKÜMANIN SERBEST BIRAKILMASI HAKKINDAKİ BİLGİLER Bu sütuna serbest bırakanın ismi, serbest bırakım tarihi ve serbest bırakanın sicil numarası girilir. Emniyetle ilgili dokümanlarda serbest bırakan daima Emniyet Yönetim Sistemi Müdürlüğünün bir çalışanıdır veya yetki devri çerçevesinde yetki aktarılan Emniyet Sorumlusudur. Ancak istisnai durumlarda TCDD Yönetimi de serbest bırakabilir. Serbest bırakanın TCDD Yönetimi olması durumunda sorumluluk TCDD Yönetimine aittir. - DOKÜMANIN ARŞİVLENMESİ HAKKINDAKİ BİLGİLER Bu sütunda arşivleme için yetkili olan personel veya servis girilir. Bu sütuna ayrıca dokümanın hangi tarihe kadar arşivlenmesi gerektiği de girilir. Genel: Düzenleme: Kontrol: Serbest bırakım: Arşivleme: Toplam sayfa adedi: 16 Son düzenlemeyi yapan kişi: Hasan Güneş Kontrol eden kişi: Ali Değirmen Serbest bırakan kişi: Sefer Demir Takip eden / arşivleyen: Cer Servisi Doküman tipi: NW Son düzenleme tarihi: Kontrol tarihi: Serbest bırakım tarihi: Arşivlemenin sona erdiği tarih: Dağıtım: VT1a Son düzenlemeyi yapanın sicil numarası: HG Kontrol edenin sicil numarası: AD Serbest bırakanın sicil numarası: SD Şekil 4-5: Doküman yönetimi çizelgesi

76 EMNİYETİN KORUNMASI DOKÜMANTASYON YÖNETİMİ Sayfa 76/350 Cetvel 4-5: TCDD-YHT deki doküman tipleri Belge Doküman tipi Örnekler Kısaltma Eğitim belgesi, Yeterlilik belgesi, Bakım belgesi, B Hukuki yönetmelikler (kanunlar, yönetmelikler, direktifler, standartlar, vs.) Hizmet (görev) talimatları Sözleşmeler 2004/49/EC, AEG, Bakım sözleşmesi, Ruhsat MV T SZ DOKÜMAN GEÇMİŞİ ÇİZELGESİ Doküman geçmişi çizelgesi, (bakınız Şekil 4-6) düzenlemelerin gözetim altında tutulmasına yani dokümanın içeriğindeki değişikliklerin takip edilmesine yarar. Doküman geçmişi, bir dokümanı oluşturan veya dokümanda değişiklik yapan herkes tarafından doldurulur. Doküman geçmişi çizelgesi dokümanın ilk sayfasında bulunur ve aşağıdaki konuları içerir: - DOKÜMANDA OLUŞTURULAN YA DA DEĞİŞTİRİLEN KISIM Burada dokümanın oluşturulan ya da değiştirilen kısmı veya bölümü bildirilir. - OLUŞTURMANIN VEYA DEĞİŞİKLİĞİN TÜRÜ VE İÇERİĞİ Oluşturmanın veya değişikliğin içeriği bildirilir (bu mesleki bir içerik, biçimlendirme çalışmaları, düzeltme okuması vs. olabilir). - DEĞİŞİKLİĞİ YAPAN KİŞİNİN İSMİ - OLUŞTURMA YA DA DEĞİŞİKLİK TARİHİ - REVİZYON (SÜRÜM) NUMARASI Revizyon numarası, TCDD-YHT personelinin bir dokümanın güncel halini bulmasına yardımcı olur.

77 EMNİYETİN KORUNMASI DOKÜMANTASYON YÖNETİMİ Sayfa 77/350 Dokümanda oluşturulan / değiştirilen kısım Oluşturulan kısmın / değişikliğin türü ve içeriği Düzenleyenin ismi Oluşturma / değişiklik tarihi Revizyon numarası Bölüm Ek bölüm - Doküman bilgisi Hasan Güneş Şekil 4-6: Doküman geçmişi çizelgesi DOKÜMAN BİLGİSİ Doküman bilgileri (bakınız Şekil 4-7) emniyetle ilgili her dokümanın üst bilgi satırında bulunur ve örneğin aşağıdaki bilgileri içerir (bilgiler her dokümanda farklı olabilir): - 1. KADEME VE 2. KADEME BAŞLIKLAR Okuyucunun güncel olarak bulunduğu bölümün konu başlığının belirtilmesi, dokümandaki bulunulan yeri (konum belirlemeyi) kolaylaştırmalıdır. Kapsamlı dokümanlarda aynı zamanda 2. kademe başlık ta belirtilebilir. - DOKÜMANIN ADI - SAYFA NUMARASI / TOPLAM SAYFA ADEDİ Bu şekilde basılan bir dokümanın eksik olup olmadığı kontrol edilebilir. - TCDD VE YHT LOGOSU TCDD VE YHT logosu dokümanın YHT-dokümanı olduğunun göstergesidir. 1. Kademe başlık 2. Kademe başlık Dokümanın adı Sayfa numarası / toplam sayfa adedi TCDD VE YHT Logosu Şekil 4-7: Üst bilgi satırındaki doküman bilgileri

78 EMNİYETİN KORUNMASI DOKÜMANTASYON YÖNETİMİ Sayfa 78/ VERİ KAYDI Emniyetle ilgili bilgiler daima evrak şeklinde dosyalanmaktadır. TCDD-YHT, emniyetle ilgili bilgilerin dokümantasyonu için kısmen Elektronik Doküman Yönetim Sistemini (EDYS) de kullanmaktadır. Bu yedeklemeli sistem aynı zamanda aşağıdaki önemli faydaları sağlar: - BİLGİLERİN DERLENMESİ Yeni veya değiştirilen emniyetle ilgili dokümanların tamamı TCDD-YHT nin evrak envanterine aktarılır. Bunun organizasyonundan sorumlu olan Emniyet Yönetim Sistemi Müdürüdür ve yetki devri ile ilgili servis çalışanına bu görevi aktarır. - BİLGİLERİN HAZIR BULUNDURULMASI Tüm çalışanlar, görevlerini yerine getirmek için ihtiyaç duydukları evraklara erişim imkânına sahip olmalıdır. Bu amaçla ilgili servise başvururlar. Bu şekilde sürekli en güncel bilgilerin, her TCDD-YHT çalışanının kullanımına hazır olması sağlanır. - BİLGİLERİN ARŞİVLENMESİ Emniyetle ilgili tüm bilgiler en azından tek bir kopya halinde (kâğıt, elektronik vs.) arşivlenir. Ancak sistemin yedeklenmesi ve emniyetle ilgili bilgilerin kaybolmaması amacıyla emniyetle ilgili dokümanlar farklı kayıt türleriyle (kâğıt, elektronik, cd, dvd vb.) farklı ortamlarda saklanmalıdır. - TEK TİP VE ANLAŞILIR VERİ YAPISI Tek tip bir veri yapısı, tek tip bir klasör yapısını ve tek tip bir adlandırmayı (klasörlerde ve dosyalarda) ihtiva eder. TCDD-YHT nin tüm servislerinde emniyetle ilgili verilerin tek tip bir şekilde arşivlenmesi sağlanmalıdır. Bu sayede tüm servislerin verilerinin uyumlu olması sağlanır. Ayrıca bu hareket tarzı verilerin çalışanlar tarafından daha hızlı bulunmasını ve doğru yerlerde dosyalanması avantajını sağlar. Her bir servis kendi iç, tek tip veri yapısını oluşturmaktan sorumludur. Verilerin ortak kullanımı olması durumunda bu yapı, etkilenen birimlerle birlikte belirlenir. Bu standartlaştırma aynı zamanda bir revizyon kontrolünü de içerir (bakınız Bölüm ) DOKÜMANLARIN KULLANILMASI Doküman sorumluları (dokümanların arşivlenmesinden ve takibinden sorumlu olan servisler veya çalışanlar), evrakta dosyalanmış olan dokümanların eksiksizliğini ve doğruluğunu içerik açısından ve teknik açıdan düzenli olarak kontrol ettiklerinden ve gerektiğinde envanteri güncellediklerinden dolayı, daima bilgi envanterinin en güncel sürümü TCDD-YHT çalışanlarının kullanımına hazır bulunur. Bundan dolayı her çalışanın dokümanların (elektronik ve yazılı dokümanlar) güncelliğini kullanım öncesi kontrol etme

79 EMNİYETİN KORUNMASI DOKÜMANTASYON YÖNETİMİ Sayfa 79/350 imkânı ve yükümlülüğü vardır. Bunun için kendi dokümanının doküman geçmişinde bulunan revizyon numarasını (bakınız Şekil 4-6), arşivlenmiş olan dokümanınki ile karşılaştırmalıdır. Dokümanlar gizlidir ve gizlilik anlaşmasına göre (bakınız Bölüm BİLGİ YÖNETİMİ / ) kullanılır.

80 EMNİYETİN KORUNMASI BİLGİ YÖNETİMİ / İLETİŞİM Sayfa 80/ BİLGİ YÖNETİMİ / İLETİŞİM Bu konuyla ilgili 2004/49/EC Direktifine yönelik referans listesi (1169/2010 & 1158/2010) EK A da bulunmaktadır. Aşağıdaki bölümlerde AB-taleplerinin yerine getirilebilmesi için, metotların TCDD-YHT de nasıl ve ne şekilde uygulanacağı açıklanmıştır. Süreç akış diyagramı ve Metot: Bilgi yönetimi TCDD-YHT nin bilgi yönetimi, emniyetle ilgili dahili ve harici bilgilerin derlenmesini, iletilmesini, dağıtılmasını, düzenlenmesini ve doküman haline getirilmesini sağlar. Bilgi yönetiminin hedefi, doğru bilgilerin doğru zamanda doğru yere ulaştırılmasıdır. Bu görevleri yerine getirebilmek için tüm dahili emniyet bilgileri TCDD personeli ve TCDD- YHT personeli tarafından evrak olarak, elektronik ortamda veya EDYS üzerinden iletilir. Acil durumlarda bilgiler ek olarak veya telefon/gsm-r ile iletilmektedir. Dışarıdan gelen bilgiler (örneğin: fırtına uyarıları, vs.) evrak kayıt bölümü tarafından TCDD-YHT nin bilgi yönetimine aktarılır (bakınız Şekil 4-8). Emniyetle ilgili dahili bilgi Emniyetle ilgili dahili bilgi Emniyetle ilgili harici bil. Evrak kayıt böl. EDYS, kağıt olarak veya elektronik ortamda Emniyetle ilgili bilgi Emniyetle ilgili bilgi 3.şahıs Emniyetle ilgili bilgi 3.şahıs Emniyetle ilgili harici bilgi Bilgi girişi Bilgilerin dağıtılması ve bilgilerde düzenlenme yapılması Şekil 4-8: TCDD-YHT nin bilgi yönetimi Emniyetle ilgili bilgiler mutlaka Emniyet Yönetim Sistemi Müdürlüğüne iletilir ( Emniyetle ilgili dokümanlar, bilgiler ve veriler ekinde başka şekilde belirtilmediği takdirde). Emniyet Yönetim Sistemi Müdürlüğü, bilgilerin geçerliliğini kontrol eder, gerekli tedbirleri saptar, bu tedbirleri gerektiğinde harekete geçirir ve bilgileri ilgili tüm servislere veya çalışanlara iletir. Hangi servisleri ilgilendirdiğinin kontrolü, bilinen bilgi kategorilerinde (örneğin: düzenli olarak tekrarlanan bakım verileri) genel bir dağıtım